Jeu gdbew e i n g e n en erf g o e d - Histories · 2020. 11. 13. · Jeugdbewegingen en erfgoed 5...

Jeugdbewegingenen erfgoed

Jeugd

bew

egin

gen

en er

fgoe

d

2

inhoudsopgavep. 03 - DEEL 1 - WAT IS ERFGOED?1. Erfgoed? Wat is dat?

2. Jeugdbewegingen en erfgoed

p. 11 - DEEL 2 - GESCHIEDENIS

1. Het verhaal van de Vlaamse jeugdbewegingen

2. Ontstaan van de Vlaamse jeugdbewegingen

3. Het verhaal van jouw groep? Zoek het uit!

p. 15 - DEEL 3 - ARCHIEVEN EN DOCUMENTATIE

1. SOS, red het archief!1.1 Hoezitheteigenlijkmetjouwarchief?Doedetest!1.2Waaromeenarchiefbijhouden?1.3Eenarchief,watisdat?1.4Levedearchivaris

2. Een ordelijk archief in zes stappen2.1Gaopzoeknaargoedmateriaal2.2Kenjeeigengroep2.3Groteschoonmaak2.4Ordenjearchief2.5Beschrijfwaterinjouwarchiefzit2.6Bewaarjearchiefzogoedmogelijk

3. Digitale kwalen

4. Erfgoed? Sterft goed! Bederft goed! – Kostbare spullen bewaren

4.1Moetikechtelkvoorwerpbewaren?4.2Waarbewaarikwaardevollevoorwerpen?4.3Purepiraterij!

p. 43 - DEEL 4 – MONDELINGE GESCHIEDENIS

1. Waarom verhalen verzamelen?

2. Verhalen verzamelen, hoe pak ik dat aan?2.1Goedbegonnen,halfgewonnen2.2Eengoedinterviewafnemen?Zodoejedat!2.3Watdoeiknahetinterview?2.4Bewaarjeinterviewvoordetoekomst!

p. 49 - DEEL 5 – TIPS VOOR EEN GESLAAGD JUBILEUM

1. Ingrediënten voor een boeiende tentoonstelling1.1Bedenkeenintrigerendverhaal1.2Deeljeverhaalinhoofdstukkenin1.3Zoeksprekendestukken1.4Schrijfgevatteteksten1.5Hetdecor1.6Voerpromotie1.7Deopening1.8Pimpjetentoonstellinginstijl

2. Boeken, kranten, artikels en websites: tips voor een publicatie

3. Breng het verleden tot leven

4. Subsidiemogelijkheden voor jubileum- en erfgoed-projecten

p. 69 - BIJLAGEN

Jeugdbewegingen en erfgoed

3

deel 1 - wat is erfgoedKledingstukken uit de jaren 1960, oude meubels, de muziek waar je ouders naar luisterden, enzovoort. Het kan je koud laten, maar je kunt het net zo goed cool vinden. Sommigen vinden het misschien oude brol, maar de meesten noemen het vintage, old school of retro. Conclusie: de dingen en verhalen van vroeger zijn minder oubollig dan ze op het eerste gezicht lijken!

Aan oude liedjes, kleren, verhalen, spelen en spullen is er in de jeugdbeweging geen gebrek. Jeugdbewegin-gen zijn dan ook op en top retro! Bovendien hebben al die zaken nog eens een echte culturele waarde. Wablief!? Kampliederen en oude uniformen waar-devolle cultuur? Inderdaad. Nergens ter wereld is de jeugdbeweging zo groot en populair als bij ons. Het is een kenmerk van onze samenleving, het zit in onze cultuur ingebakken. En daar mogen we gerust onge-geneerd trots op zijn. Jeugdbewegingen zijn cultureel erfgoed!

1. Erfgoed? Wat is dat?Foto’svanvroeger,eenoudstrijkijzer,SuskeenWiske,Sin-terklaas,blikkenkoekendozen,Carnaval,konijnmetprui-men,knikkers,Geraardsbergsemattentaarten,sjoelbakkenenkrullenbollen,deparafix,heiligenbeelden,hiphop,dag-boeken,eenkunstwerkvanPanamarenko,deWaterdans,hetverhaalvanReinaartdevos,Vlaamsepunkrock,kapel-letjeslangsdeweg,Halloween,dialecten,MegaMindy,mandenvlechten,smileys,kleinkunst,Gentsewaterzooi,deiPod,demijnenvanLimburg,speculaaspasta,enzovoort.

Eenheleboterham!Erfgoedisdanookeenruimbegrip.Hetslaatopalleswatweoverervenvanvorigegeneratiesénwatwedemoeitewaardvindenomtebewarenvoortoekomstigegeneraties.Alles?Ja,echtalles.Gebruiksvoor-werpen,gebouwen,boekenenfoto’s,maarookverhalen,rituelen,gebruiken,feesten,enzovoort.Hetisallemaalerfgoed!

Omdeheleerfgoedboterhamoverzichtelijktehouden,onderscheidenwedriesoorten:

4 DingenTekeningen, schilderijen, beelden, poppen, foto’s, kledingstukken, uniformen, munten, documenten, muziekinstrumenten, kasten, tafels, enzovoort.Al die dingen kun je in je handen nemen, verplaat-sen of verroeren. Daarom spreken we ook wel eens van roerend erfgoed.

4 PlaatsenMonumenten, wolkenkrabbers, een haven, oude boerde-

rijen, lokalen van verenigingen, kastelen, tuinen, parken,

kapelletjes, kerken, bossen, windmolens, enzovoort.

Je kunt die landschappen en gebouwen wel aanraken,

maar het is onmogelijk om ze zomaar eventjes te ver-

plaatsen. Een verzamelterm voor al die waardevolle

plaatsen is onroerend erfgoed.

4 Doen, vertellen en zingenSprookjes, legendes, sagen, recepten, gebruiken, fees-ten, talen, rituelen, een kamp, ambachten, technieken, liederen, toneel, dans, stoeten, processies, bijnamen, sporten, spelen, enzovoort.Ze brengen leven in de brouwerij. Je kunt ze doen of vertellen, maar niet vastnemen. Ze zijn ontastbaar of immaterieel.Vandaar:immaterieel erfgoed.

Interessantelinks:www.erfgoedsite.be/www.erfgoedvlaanderen.be/www.faronet.be/www.unesco.org/www.unesco-vlaanderen.be/www.kunstenenerfgoed.be/www.erf-goedcellen.be/www.tapisplein.be/www.heemkunde-vlaanderen.be/www.volkskunde-vlaanderen.be/www.onroerenderfgoed.be/www.helpdesklokaalerfgoed.be/www.hugosmobiel.be/www.archiefbank.be/www.erfgoeddag.be/www.tradities.be

Jeugd

bew

egin

gen

en er

fgoe

d

4

2. Jeugdbewegingen en erfgoed

Watheefteenjeugdbewegingzoaltebiedenophetvlakvanerfgoed?Heelwat!Dingen,plaatsen,doen,vertellenenzingen:dejeugdbewegingheeftendoethetallemaal.Checkitout! 4 DINGEN

4 WAT: uniform en kledij

4 JEUGDBEWEGINGSPLUNJE SINDS: debeginjaren

4 BETEkENISAlvanbijhetontstaanhechtenjeugdbewegingenbelangaansymbolenen

rituelen,omdatdieeenboodschapkunnenoverbrengenzonderdatdaarveel

woordenvoornodigzijn.Eenzelfdekledingstukofeenuniformdrageniszo’n

stilzwijgendmaarveelzeggendsymbool.Hetdruktverbondenheidengelijk-

waardigheiduit.

4 PITTIGE WEETJES, DeBoerenjeugdbond,voorlopervanKLJ,werdalopgerichtin1927maarkreegpasin1932eeneigenuniform,

kentekenseneenvlag.DebedoelingwasdejongensduidelijkerteprofilerenbinnendeBoerenbondenhenbeter

teintegrereninhetJeugdverbondvoorKatholiekeActie.

, KAJisindejaren1930nietopgezetmetnieuwkomerChirojeugd.KAJvreestdatdeChirosnelzaluitbreidenen

ledenzalafsnoepen.Daaromgooienzehetopeenakkoordje:deChiromaghaarwerkingvoortzetten,maarhaar

ledenmogengeenuniformdragen.NadeoorlogwordendeplooienmetKAJgladgestrekenenkrijgtdeChiro

meervrijheid,waarnazijeenuniforminvoeren.

, Eénvanderedenenwaaromjeugdbewegingeneenuniformhaddenenhebben,isdathetverschillendesociale

standenbijeenbrengtende(uiterlijke)verschillenuitvlakt.

, Deleidingwasvroegerergstrengophoehetuniformgedragenwerd.Alleshadeenvasteplaats,erwarenstrenge

stijlvoorschriften,endeledenwerdenzelfsgekeurd,geïnspecteerdofgeschouwd.

, Tegenwoordigiserveelmeervrijheid.BijdeChirosprekenzezelfsnietmeervanuniformmaarvaneenassorti-

mentaanChirokleren.VeeljeugdbewegingsgroependrageneigenT-shirtsofsweaters,methunnaamerop.Bijde

scoutsmaaktelkegroepeigenafsprakenoverdekleurenvandegroepsdas,dekentekensendemanierwaarop

hetofficiëleuniformgedragenwordt.

, OokKSJ-KSA-VKSJheeftgeeneenvormiguniform.Sommigegroependragenlichtblauwehemden,anderedon-

kerblauwe.Deenenkiezenvoordeuniformfleece,anderenvoorhetT-shirt.Erzijnookverschillendedassen:rode,

oranjeengestreepte.DeNoordzeegouwvoerdezelfseeneigenuniformstukin:eenblauwetok(muts)metoranje

pompon.

, NadefusievanKSAenVKSJ,in1978,werdeennieuwuniformopdemarktgebracht,maarsommigegroepenko-

zenervoordeoudeteblijvendragen.Deverschillendeprovincialewerkkringenkozenvoorverschillendekleuren

dassen.Intussenzijndieverschillenhaastallemaalerkendalsofficiëleuniformen.

, BinnenKLJverdwijnendeuniformen(bruinhemdvoordejongens,

blauwerok,wittetruienblauwhoofddekselvoordemeisjes)vanaf

dejaren1960ofwordenzegemoderniseerd.MomenteelishetKLJ-

sjaaltjehetenigeuniforme.Hetdeedzijnintredemiddendejaren

1970.

, FOSOpenScoutingkoosbijzijnoprichtingin1966vooreenblauw

uniform.Hunvoorgangers,deBoyScoutsvanBelgië,droegenalmeer

danvijftigjaareenkakiuniform.Langzaamraaktezodetypische

viltenkakiscoutshoedinonbruik.


5

4 DINGEN4 WAT: kentekens en symbolen4 IN DE JEUGDBEWEGING SINDS: hetontstaan

4 BETEkENISKentekenszijnstukjesstofmeteensymboolerop.Kentekenswordenophetuniformofopkledingstukkenvandejeugdbeweginggenaaid.

4 PITTIGE WEETJES, DeeerstescoutsfederatieinBelgië,deBoyScoutsvanBelgië,kiestbijzijnoprichtingin1910alskentekeneenvijfpuntigestermetinhetmiddendeleuze‘honneur’(eer).BadenPowell,oprichtervanscoutinginEngelandin1907,kiesteenleliealskentekenen‘bepre-pared’alsleuze., IneenpogingomalleBelgischescoutsteverenigen,neemtdeBSBnaWereldoorlogIookdelelieaanalskenteken,enalsleuze‘toujoursprêt,steedsbereid’., BijdeoprichtingvandegemengdeVlaamseFederatievoorOpenScoutisme,in1966,ver-dwijntdeleuzeuithetkentekenenwordendelelieendeklavervandein1919opgerichtemeisjesgidseninhetlogogeïntegreerd., Hetkentekenvanwereldscoutingstelteenspiespuntofeenlelievoor,symboolvoortrouwenridderlijkheid.Jekunterdekompasnaaldinherkennendiedejuisterichtingaanwijstdiescoutsaltijdmoetenvolgen.Detweesterrensymboliserendetienpuntenvandescoutswet.Hetkentekenisomringddooreengeknoopttouwdatstaatvooreenheidenbroederlijkheid.AlschristelijkgeïnspireerdebewegingverbindtScoutsenGidsenVlaande-renhetscoutskentekenmethetkruisvanSint-Joris,depatroonheiligevanscouting., Hetkentekenvandewereldgidsenbewegingiseenklaverblad,alstekenvaneerlijkheid,ofdevlamvandevriendschap.Inhetmiddenkunjeeenkompasnaaldherkennenentweesterren.Diesterrensymboliserendegidsenwetendebelofte.Hetkentekenisomringddooreengeknoopttouwdatstaatvooreenheidenverbondenheid.BijScoutsenGidsenVlaanderenstellendegidsenhunkentekenvooropeenkruis,symboolvoorJezusChris-tus., DeChiroheeftveelverschillendekentekensgehadinhetverleden:afdelingstekens,be-loftetekens,burgertekens,verdiepingstekens,afdelingslintvandeleiding,leidingsschild,enzovoort., BijKSJ-KSA-VKSJzijnde‘mouwschildjes’voorsommigenhaasteenstatussymbool.Hunhelehemdisvolgenaaidmetschildjesvaninitiatievenwaaraanzedeelgenomenheb-ben,deleeftijdsgroepenwaarvanzelidenleidinggeweestzijn,enzovoort.Zijnzehunhemdkwijt,danwordtdateenkleindrama.Enwordenoudeschildjesvervangendooreenmodernereversie,dannaaienzebeideop.Opeenbepaaldmomentwordthetbijhenmoeilijknogeenstukjestoftevindenwaarnoggeenschildjeisopgenaaid!, OokbijFOSOpenScoutingblijvenallerhandebadgesenpinsophetuniformergpopulair., TentijdevandeBoerenbondjeugdwareneralkentekensomophetuniformtenaaien.IndeKLJ-winkelvindjeopnaaibadgesmethetlogovanKLJ., VendeliersvanKLJdragenhetkentekenvandeLandelijkeVendeliersgildeophunhemd.

Jeugd

bew

egin

gen

en er

fgoe

d

6

4 DINGEN

4 WAT: vlaggen

4 EEN TRADITIE SINDS: deeerstejaren

4 BETEkENISVeelgroepenhebbeneeneigenvlag.Vlaggenbetekeneniets,zehebbeneensterkesymbo-

lischelading.Afhankelijkvandeperiodekrijgenzeeenanderebetekenis.Groepenbehandelen

hunvlagmetveelrespect.Zemagnietgebruiktwordentijdenshetspelenkrijgteenereplaats

indelokalen,opkampoftijdensspecialegelegenheden.Eenwapperendevlagtoontaandater

ergenseengroepactiefis.Zestaatdussymboolvoordegroepzelf.Daaromverdientzeookvan-

daagnogdenodigeeerbied.Eenvlagisgeenhanddoek,geenpoetsvodenzehoortnietthuisin

deverkleedkoffer.Hetiseenverzamelplaatswaaronderjongenoudsamenkomen.

4 PITTIGE WEETJES, BijdeChirohadjelangetijdnietéén,maarverschillendevlaggen:degroepsbanier,afde-

lingsvlaggen,debivakbanier,devendelvlaggenvoorhetvendelzwaaien,endepennoe-

nen,kleinevlagjesdiebijeenvendelhoorden.

, ScoutsenGidsenVlaanderenhijsendescouts-ofgidsenvlag,maarvaakookdeVlaamse

Leeuwen/ofdeBelgischevlag.Deinternationalevlagwordtenkelgehesenopinternatio-

nalekampenofopkampenwaarbuitenlandsescoutsofgidsenaanwezigzijn.

, BijFOSOpenScoutingwordtdoorgaansnaastdeEenheidsvlagookdevlagvandeFedera-

tieendeinternationalevlaggehesen,omduidelijktemakendatFOSbijhetscoutswereld-

broederschapbehoort,datdegrenzendernatiesoverstijgt.

, BijKSAhaddenheelwatgroepenhuneigenvlag:debondsvlag.KSAKerelstedenamin

2007samenmetenkeleandereverenigingenhetinitiatiefomzo’nvlagtelatenrestaure-

ren,hoewelzeeigenlijkvaneenvoorlopervanKSAwas.EenVLAGkomiteemetvertegen-

woordigerszochtdaarvoorfondsenbijeen.

, Inhetjubeljaar1952wordtbinnenBoerenbondjeugd-KLJhetvendelengelanceerd,bijde

vieringvanhet25-jarigbestaan.Vendelenwaseenmiddelomtegetuigenvandehoge

levensstijlendeechteadel,diedeboerenstandinzichdraagt.LandelijkeVendeliersgilden

kennenhungrootstebloeiindejaren1960.Omdetweejaarwedijverendebestevende-

liersmetelkaartijdenshetLandjuweel.

4 DINGEN

4 WAT: tijdschriften

4 EEN TRADITIE SINDS: hetontstaanvandebewegingen

4 BETEkENISSpelen,activiteiten,thema’s,informatie,enzovoort:jeleesterallesoverindetijdschriftenvande

jeugdbewegingen.Hetisaltijdaleenbelangrijkcommunicatiemiddelgeweest.Doordejaren

heenzijnerheelwatbijelkaargeschreven.Jehebtdenationaleenderegionale.Daarnaast

gevenveellokalegroepeneenpaarkeerperjaareentijdschriftjeofkrantjeuit.Zevormeneen

schatvaninformatieoverhetlevenindejeugdbewegingvroegerennu.


7

4 PLAATSEN4 WAT: lokalen

4 IN DE JEUGDBEWEGING SINDS: jaarendag

4 BETEkENISDelokalenzijneenplekwaarkinderenenjongerenzichthuismoetenvoelen.Hoe?Doorervoortezorgendatelkeleeftijdsgroepbijvoorkeureeneigenlokaalheeftendoordelokaleninterichtenineeneigenstijl.Watdatjuistinhoudt,isindeloopderjarenwelveranderd.4 PITTIGE WEETJES, Lokalenmogengeeneilandzijn.Zemoetenopenstaanvooranderejeugdbewegingendieopweekendofopkampwillenkomen,ofvoormensenuitdebuurtdieeenfeestjewillengeven., Veellokalenverbergenprachtigemuurtekeningen.Sommigezijnzelfsheeloud.Kenjijdeontstaansgeschiedenisvandemuurtekeningeninjouwlokaal?Zijnerbijdiezekerbewaardmoetenworden?Legzedanvoordeveiligheidvastopfoto!

4 PLAATSEN

4 WAT: spelterreinen

4 IN DE JEUGDBEWEGING SINDS: mensenheugenis

4 BETEkENISIndorpen,steden,opstraat,inhetpark,hetbos,develden,inbekenenrivieren,inturnzalenen

sporthallen,ophetstrand,indelokalen,ophetplein:jeugdbewegingenspelenoveral.Aanveel

spelterreinenzijnverhalenentraditiesverbonden.Gaopzoeknaarwaarjouwgroepvroeger

speelde,enmisschienontdekjenogsporenuithetverleden!

Jeugd

bew

egin

gen

en er

fgoe

d

8

4 DOEN, VERTELLEN EN zINGEN

4 WAT: muziek

4 DE JEUGDBEWEGING zINGT AL SINDS... DE JAREN STILLEkES

4 BETEkENISTijdensactiviteiten,optocht,’savondsbijhetkampvuur,tijdenseenzangstonde,

voorennaheteten,opmassa-evenementen,tijdensallerleigroepsrituelen,enzo-

voort:eenjeugdbewegingheeftnietveelnodigominzingenuittebarsten.Het

liedjesrepertoirevandejeugdbewegingenisdanookoneindig.Vanstapliedjes,

themaliedjes,nazingliedjes,kampliedjesenuitbeeldliedjestotirritantlangelied-

jesvolherhaling.Elkegeneratievoegterweleenpaartijdlozeklassiekersaantoe.

Waaromwordterzoveelgezongenineenjeugdbeweging?Samenzingenschept

eenband,hetcreëertgroepsgevoel,hetroepteenbepaaldesfeerop.Deteksten

snijdenookvaakthema’saandievooreenbewegingbelangrijkzijn.Vanreligi-

euzestrijdliederenoverprotestliederentotmaatschappijkritischeliederen:erzit

dusechtwelmeerineenliedjedanjedenkt!

4 PITTIGE WEETJES, Hetpopulairsteinstrumentindejeugdbeweging?Datiszondertwijfelde

gitaar!

, Dejeugdbewegingrockt!Derockgroependiebinnendejeugdbeweging

ontstaan,zijnniettetellen.

, HetChaïreSextetwaseenacapellakoordataanvankelijkbestonduitzes

VKSJ’ers.HuntalrijkekleinkunstoptredensbinnenVKSJwareneenstimu-

lanstotsamenzang.DenaamChaïrestondvoor“verheugu”.Onderde

naamCantileneenmeteengewijzigdebezettinggafhetnogjarenlang

kleinkunstoptredensinheelVlaanderen.HetSextetnamzelfseenplaatje

opmetzesliederen.

, HétKLJ-lied,Jeugdigdatzijnwij,isin1989gecomponeerddoorLudoDe

Nocker.

, Bijeenjaarthemahoorteenjaarthemalied,dattelkensweermoetvoldoen

aaneenaantalvoorwaarden:snelaanteleren,iedereenmoethetkunnen

meezingen,eenswingendemelodie,eenkrachtigemaareenvoudigetekst,

enzovoort.

, Uitoudezangboekjeskansomsletterlijkdesfeervanweleeropgesnoven

worden.Aantekeningenentekeningenindemargebevatteneenschataan

informatiedieonsopnieuwinverbindingbrengtmethetverleden.

, VeelChirogroepenhaddenvroegereenmuziekkapel:eeneigentrommel-

enklaroenenkorps.Demuziekkapeltradopbijspecialegelegenheden,

zoalsoptochtenenbedevaarten.Nuzijnernogzo’nveertigChirogroepen

meteenmuziekkapel.OokinKSJ-KSA-VKSJeninKLJisernogaltijdeen

aantalgroepenmeteeneigenfanfaredieaantreedtinperfectuniform.


9

4 DOEN, VERTELLEN EN zINGEN4 WAT: spelen

4 IN DE JEUGDBEWEGING SINDS: hetontstaanvandebewegingen,enzelfsietsjevroeger

4 BETEkENISBosspelen,kringspelen,pleinspelen,sportspelen,fantasiespelen,dorps-enstadsspelen,creatieveenexpressievespelen,rustigespelen,hevigespelen,bin-nenspelen,buitenspelen,avontuurlijkespelen,enzovoort.Alindepatronaten,devoorlopervandejeugdbewegingen,isspelenéénvandebelangrijksteactivitei-ten.Indehuidigejeugdbewegingenisdatnogaltijdhetgeval.


4 WAT: bijnamen

4 IN DE JEUGDBEWEGING SINDS: ermensenzijn

Pink, Witte Willems, Zwatte Janssens, Lange Voos, Tette, Por, Billenman, Herr Fristi,

Prof, Hanziebar, Marino Falko, Jos Tomaat, Snoekem, den Banaan, Fikske, Brambo,

den Tamme, Jezus, de Buis, de Pil, den Desse, Krulle, Powertrol, Splemme, Bwome,

Pudde, Maertepik, Spiere, Rakette, Tuffie, de Visboer, Pirre, Zip, den Tippex, Domi, de

Woeps, de Paster, Kassius, den Tand, de Falcon, Zathalie, het Schaap, Buffel, enzovoort.

4 BETEkENISHetzaljemisschienverbazen,maarjawel,bijnamenzijnweldegelijkerfgoed.

Nietalleenomdatsommigemensenhunbijnaamuitdejeugdbewegingeen

levenlangmeedragen,maarvooralomdatbijnamendeeluitmakenvanhet

jeugdbewegingsleven.Zebehorentothetalledaagse.Inbijnaelkegroepzijner

welmensendiedaarandersaangesprokenwordendanthuis.

Deverhalenachterdiebijnamenzijnheeluiteenlopend.Sommigezijneen

verbasteringvandevoor-ofachternaam,andereverwijzennaareenuiterlijk

kenmerkoftypischgedrag.Erzijnerwaareengrappigeanekdoteaanverbonden

isofdieietszeggenoverhetberoepofdestudiesvandepersoon.Sommigezijn

zelfsvolstrektabsurd.

Een bijzondere vorm van bijnamen bij de scouts: totems

Veelscouts-engidsengroepengevenhunledeneentotemnaam,eennaamvan

eendierdieverwijstnaarkenmerkendekaraktereigenschappenvandejongere.

Datgebeurtbijdetotemisatie,eensoortinwijdingsritueelmetbeproevingen.

Eentotemnaamaanvaardenbetekentdatjeeenengagementaangaat:jewilter

metjeeigenmogelijkhedentoebijdragendatdegroepgoeddraait,jewiltjezelf

aanvaardenmetjegoedeenminderaangenamekantjes,enjebeloofttewerken

aanjepersoonlijkheid.Eenvoortotemiseenadjectiefdatgoedbijjepast.Voor-

beelden:optimistischebij,olijkebever,speelsefluwijn.

BadenPowellwerddestijdsdoorAfrikaansestammenbestempeldalsImpeesa,

deonvermoeibarehyena.

Jeugd

bew

egin

gen

en er

fgoe

d

10


4 WAT: kamp

4 IN DE JEUGDBEWEGING SINDS: hetbeginvande20eeeuw,hetprille

begindus!

4 BETEkENISVolgenshetwoordenboekbetekentkamp“georganiseerdegroepsvakantiein

eenvoudigeaccommodatie”.Elkejeugdbewegingtrekterindevakantieopuit,in

eengroteofeenkleinegroep.Zeslapenintentenofgebouwen.Iedereenkookt,

eet,speeltenleeftsamen,meestalindenatuur.

4 PITTIGE WEETJES, HeteersteBelgischescoutskampwaseenkerstbivakvandeeersteeenheid

vanBoyScoutsvanBelgië.ErwarenzowelBelgenalsBrittenbijdedeelne-

mers.Hetvondeind1910plaatsophetdomeinvanSolvay,inTerHulpebij

Brussel.

, Indejaren1930bestondereenafspraaktussenscoutsenChiro.DeChiro

zounietintentenopkampgaanenzemochtenhunledengeenoverle-

vingstechniekenleren.EengevolghiervanisdatdeChironietzelfkooktop

kampmaardatkookouderskokenvoordehelegroep.

, TijdensdeTweedeWereldoorlogvindeninveelKSA-groependeeerste

kampeninopenluchtplaats.Intijdenvanbezettingisdenoodaanont-

spanningimmerserghoog.Deafzonderingindevrijenatuurzorgtervoor

datdeKSA’erszichenigszinsafgeschermdvoelenvandeoorlogsellende.

, VroegergingKLJveelminderopkampdannu,datwasnoggeentraditie.

Kampenwerdenmeeropgewestelijkniveaugeorganiseerddanoplokaal

niveau.DejongensvanKLJKruibekegingenbijvoorbeeldpasin1974een

eerstekeermetdeafdelingopkamp.

, Veldbeddenofzachtematrassen?Datkendenzevroegerniet.Elklidkreeg

eengrotestoffenzakdiezemoestenopvullenmetstrovandeboer.

, Veelgroepenorganisereneenzogenaamdevoorwachtomhetkampter

plekkevoortebereiden:tentenopzetten,sjorhoutkappenensorteren,en

–voordescouts–eenhudopionieren.Verderleggenzecontacten,onder

anderemetlokaleboeren,bakkersenboswachters.

, DeBoerenjeugdbond,voorlopervanKLJ,organiseerdebouwkampeninhet

verleden,ookinhetbuitenland.

, Jeugdbewegingenbestedenveelaandachtaandetoegankelijkheidvoor

allekinderenenjongeren,ookmoeilijkbereikbaregroepenenminderbe-

deelden.Zeorganiserenkampendieopenstaanvoorpersonenmeteen

handicap,voorvluchtelingenenvoorkansarmen.Eenvoorbeeldishet

OpenKampvanScoutsenGidsenVlaanderen.Datisbestemdvoorkinde-

renenjongerenuitmaatschappelijkkwetsbaregezinnendienietbijScouts

enGidsenVlaanderenaangeslotenzijn.

, Inapril2007kampeerdenbijna100.000vande160.000scoutsengidsenin

BelgiëinenrondBrussel.Deaanleidingwasdevieringvan100jaarscou-

ting.


11

deel 2 - een duiK in het verLedenJe hoort oud-leiding soms wel eens diep zuchten: “De jeugdbeweging, het is niet meer wat het geweest is!”. Gevolgd door een klagerige uitstoot als “In onze tijd...”. Ja, hoe zat dat nu eigenlijk in ‘onze’ tijd? Was de jeugdbeweging van vroeger zo anders? Droegen ze toen al een uniform? Zongen ze dezelfde liedjes als vandaag? En ging de leiding toen ook al naar cursus-sen?Tijd voor een grondig onderzoek! De vraag is alleen, hoe begin je daaraan? Wie het verleden van zijn of haar groep wil bestuderen, bereidt zich best goed voor. Elke groep heeft haar eigen verhaal. Sommige groepen zijn zo oud als de jeugdbewegingen zelf, andere bestaan pas enkele jaren. Er zijn groepen die vroeger niet gemengd werkten, maar waar jongens en meisjes vandaag vredig samenwerken. En dan is er nog het verhaal van de groepen in de stad en dat van de groepen op het platteland. Elke groep heeft op haar eigen unieke manier geschiedenis geschreven. Er zijn met andere woorden duizenden verhalen, maar ze hebben wel allemaal één ding gemeen: de jeugdbe-weging. Voor je je tanden in je eigen verhaal zet, is het daarom belangrijk dat je eerst wat meer leest over het ontstaan en de ontwikkeling van jeugdbewegingen in Vlaanderen, en de geschiedenis van jouw jeugdbewe-ging. Zo zul je bepaalde woorden, conflicten, gewoon-ten en tradities beter kunnen kaderen.

1. Het verhaal van de Vlaamse jeugdbewegingen1 HetverhaalvandejeugdbewegingeninVlaanderenbegintin1875wanneerdeKatholiekeVlaamseStudentenbewe-gingmethaarspecifiekekaraktervanjeugd-enstudenten-bewegingtotstandkomt.Intussenhebbenvolwassenenalweljeugdzorginitiatievengenomenterbeschermingvandevolksjeugd,waarvandepatronatendebelangrijkstevormzijn.Ookgroepeerdenpolitiekepartijennaarheteindevande19eeeuwjongerenalszogenaamdeJongeWachten.

Rond1900ontstaaninDuitslandenEngelanddejeugdbe-wegingendieinternationaalhetmeestbekendzijnenookinspiratiebiedenaandejeugdbewegingeninVlaanderen:deWandervogelbewegingenScoutingenGuiding.DielaatstetweekrijgenvoorennadeEersteWereldoorlogvastevoetinVlaanderen.

Indejaren1920ontstaanerjeugdorganisatiesindienstvaneendoorvolwassenenbepaaldideaalvangodsdien-stige,nationaleofsocialesignatuur.DeKerknoemthaarversieKatholiekeActie.Dierichtzichnietalleenopdevormingvandeleden,maarookopdeveroveringvandemaatschappij.Ookdejeugdformatiesvanderadicalepolitiekepartijenindejaren1930zijnbedoeldalsdirectehulpkrachtenbijeentransformatievandemaatschappij.

NetvoorentijdensdeTweedeWereldoorlogvoltrektzichdaarineenkentering.Dejeugdbewegingalsmethodewordtherontdekt.Deklemtoonwordtverlegdnaarper-soonlijkheidsvormingengroepsleven.Deoriënteringblijftwelideologischenstructureelingebedinhettraditionelewaardepatroonvandejeugdorganisaties.

Dewoeligejaren1960en1970brekendestructurenopenenrichtendejeugdbewegingweeruitdrukkelijknaardebrederemaatschappij.Enerzijdsvormenopheelwatplaat-sendeoudsteleeftijdsgroepenzichomtoteenmaatschap-pijkritischestudie-enactiegroepvannieuw-linksesigna-tuur,somsgeïnspireerddoordeoudemethodevande

1 DezekortegeschieDenisisgebaseerDopDelezingDieprofessorlouisVoshielDopDestuDieDag’50jaarjeugDbewegingsonDerzoek’op6februari2009,oVerDegeschieDenisVanjeugDbewegingeninVlaanDeren.

Jeugd

bew

egin

gen

en er

fgoe

d

12

KatholiekeActiemaarmeteenandereideologischelading.Anderzijdsverandertdejeugdbewegingalsmethode:deautoritairetop-downbenaderingwordtvervangendooreenvandebehoeftenvandeledenvertrekkendebottom-upaanpak.Soldateskeaspectenzoalsuniformen,formatiesenmarcherenverdwijnengrotendeels.Deopgelegdeideologischereferentiekaderswordengrondigenwellichtonomkeerbaarondermijnd.

Sindsdejaren1990hebbendejeugdbewegingendevolgendekenmerken:hetideologischekaderisverdampt,deklemtoonligtopongecompliceerdsamenjongzijn,hetjeugdigzendingsbewustzijnisverlorengegaan,despecifiekeidentiteitvandeeigenbewegingislosgelaten,enzeaccepteerdenhetoverheidskader.Watalsessentievandewerkingoverblijft,ishetbelevenvanhetjongzijnindeeigengroep.

2. Ontstaan van de Vlaamse jeugdbewegingen

KsJ-Ksa-vKsJisdefusievantweeorganisaties,KSAenVKSJ,diein1978werddoorgevoerdopnationaalniveau.KSAenVKSJontstondenindeloopvan1928-1929inhetkadervandeKatholiekeActie,maarhebbenbeideeenverschillendeoorsprong.Voormeerinformatie:

i www.ksj.be/historiek i Bewogen beweging. 60 jaar KSJ-KSA-VKSJuit1988. i Bloei en Ondergang van het AKVS. Geschiedenis van de ka-

tholieke Vlaamse studentenbeweging 1914-1935 uit 1982. i Alle jaargangen van het tijdschrift Gisteren en vandaag, in

het bijzonder de jubileumeditie 75 jaar uit 2003.

KaJontstaatinhetbeginvandejaren1920alsjongeren-bewegingbinnendekatholiekearbeidersbeweging.Voormeerinformatie:

i www.kaj.be/root/pagina/beeld/beeld_overkaj/geschie-denis_KAJ.pdf

KLJwordtin1927doordeBoerenbondopgerichtalseenwerkingvoorjongeboerenenboerinnen:deBoe-renjeugdbond.PriesterLambertEngelen,hulpproostvandeBoerenbondennationaalproostvandeBJB,geeftdebewegingvormenbouwteenwerkinguit.In1965krijgtBJBeennieuwenaam:KatholiekeLandelijkeJeugd.Voormeerinformatie:

i www.klj.be/OverOns/Eenstukjegeschiedenis/tabid/402/Default.aspx

i Wegwijs:OverhetbestuurvanKLJ>C.DegroteKLJi http://kadoc.kuleuven.be/db/inv/78.pdf

Jeugd rode Kruiswordtopgerichtin1923.Deeerstestatutenwordenop7juligoedgekeurddoordeAlgemeneRaadvanhetBelgischeRodeKruis.Voormeerinformatie:

i Handboek Jeugd Rode Kruisuit1987.

scouts en gidsen vLaanderenontstaatin1913wanneerinAntwerpendeeersteNederlandstaligescoutsgroepinonslandwordtopgerichtdoorGeorgesdeHasque.Voormeerinformatie:


13

i www.scoutsengidsenvlaanderen.be/kennismaken/onze-organisatie/geschiedenis

i Groeipijnenuit1989,jubileumboeknaaraanleidingvan75jaarVlaamsVerbondvanKatholiekeScoutsenMeisjesgidsen

i Scouting is niet van gisteren, historiek van Scouts en Gidsen in vogelvlucht, deel 5 in Kijk op ScoutingvanJanVanReu-seluit1999

fos open scoutingontstaatuitdepluralisti-sche,openscoutsgroepeninBelgië.Internationaalwerddescouts-engidsenbewegingin1907gestichtdoorBadenPowell.In1910kwaminBrusseldeeerstescoutsgroepophetvastelandtotstandenstartdebewegingvanOpenScoutinginonsland.FOSOpenScoutingontstaatalsautonomeverenigingin1966,uitdesplitsingvandeBoyScoutsvanBelgië,ontstaanin1910,endeGirlGuidesvanBelgië,ontstaanin1919.Voormeerinformatie:

i http://wiki.fos.be/foswikii Jubelboek90 jaar Open Scoutisme 1910-2000uit2000. i De Federatie voor Open Scoutisme. Pluralistische jeugdbe-

weging in Vlaanderen van 1966 tot 1980vanS.Calmeynuit1994.

i La piste retrouvée. Histoire du scoutisme ouvert en plura-liste en Belgique et à Seraing, tomes I et II: 1857-1920vanJ.L.Herrinuit1993.

i L’association royale des boy-scouts de Belgique durant la Seconde Guerre mondiale,vanR.Decockuit2003.

i Le scoutisme ouvert: de l’union à la scission. L’association des boy-scouts et girl-guides de Belgique (BSB et GGB), 1945-1966vanT.Hovertinuit2002.

i Sea-scouting. De geschiedenis 1914-2004vanR.Grignarduit2004.

chiroJeugd vLaanderenontstaatin1934wanneerJosCleymansdepatronatennieuwleveninblaast.Voormeerinformatie:

i DeChirogaatretrouit2008.i DeexpogidsvanChiroExpouit2008,naaraanleiding

van75jaarChiro.i www.chiro.be/hetverhaalvannationaal i Patronaten worden Chiro: jeugdbeweging in Vlaanderen

van 1918 tot 1950 vanWalterBaetenuit1995. i Vijftig jaar zondag: een verhaal over de Chiro van vroe-

ger en nuvanEugeneLettanyenFreddyRobberechtuit1984.

JnMontstaatin1983naeenfusievandeBelgischeJeugdbondvoorNatuurstudieendeWielewaaljongeren.Voormeerinformatie:

i Excursie vertrekt,hetjubileumboeknaaraanleidingvan25jaarJNM.

weL Jong niet heteroontstaatin1994wan-neerdrielokaleverenigingenvoorjongeholebi’seensamenwerkingsverbandoptouwzetten.

Jeugd

bew

egin

gen

en er

fgoe

d

14

3. Het verhaal van jouw groep? Zoek het uit!

Hiphiphiphoera!Jouwgroepverjaartendatmoetnatuur-lijkgevierdworden.Voorveelgroepeniseenjubileumhetmomentominheteigenverledenteduiken,opzoeknaarhunverhaal.Wieheefterallemaalindeleidinggezeten?Nammijngroepdeelaangroteevenementen?Naarwaargingmijngroepopkamp?Welkekampthema’szijnzoalderevuegepasseerd?

Ineenidealewereldstapjegewoonnaardepersoondiealdietijdnauwgezetallesmooienordelijkbewaardheeft.Jeopentenkelearchiefdozen,envoilà:jehebtjeverhaal.Indewerkelijkheidishetallemaalveelingewikkelder.Oudeverslagboeken,foto’s,contracten,tijdschriften,verhalenvanvroeger,enzovoort:zeliggennietzomaarvoorhetrapen.Demeestegroepenmoetenaldatmateriaaleerstopsporen,verzamelenenereensamenhangendverhaalvanzientemaken.

Inveelgevallenheefthetverledenvaneenjeugdbewe-gingietswegvaneenonopgelostmysterie.Jeweetdatervroegervanallesgebeurdis,alleenweetjenietgoedwat,doorwieenwaarom.Erzitdusnietsandersopdanindehuidvaneendetectivetekruipenenopzoektegaannaarfeitenengetuigendiehetverledenkunnenophelderen.Waarvindjedie?

Feitenvindjeoptweeplaatsen:1. Inoudelijsten,verslagenvanvergaderingen,kasboe-

ken,tijdschriften,opfoto’senfilmpjes,enzovoort.Kortom,jetreftzeaaninalledocumentendieverbandhoudenmetdewerkingvanjegroep.Jevindtzeinhetarchiefvanjouwgroep.

2. Daarnaastvindjeookeenheleboelfeitenintekstendieanderenoverjulliegroepschreven,bijvoorbeeldinkrantenartikelsofinhettijdschriftvandeheemkundigekring.Datnoemenwedocumentatie.

Degetuigendiejijvoorjeverhaalzoekt,zijnmensendieooiteenbelangrijkerolspeeldeninjouwgroepofindejeugdbeweging.Datzijnonderandereoud-leiding,proos-tenenaalmoezeniers,kookoudersenfoeriers,enzovoort.Deinformatiediezijmetzichmeedragenisvanonschat-barewaarde.Omdathunboeiendeverhalennooitopge-schrevenwerden,loonthetdemoeiteomdiemensentegaaninterviewen.Hetverledenachterhalenaandehandvaninterviewsnoemenwemondelinge geschiedenis.

Tijdvooractienu!LaatdeSherlockHolmesinjeopbor-relen,toonJamesBondhoehetechtmoet.Achterhaalaandehandvanfeitenengetuigenissenhetverledenvanjouwgroep.


15

2

deel 3 - archieven en docuMentatieHet zal je misschien verbazen, maar deze drie foto’s hebben iets met elkaar gemeen. Wat? Het zijn alle drie foto’s van een archief van een jeugdbeweging. Toegegeven, foto 1 en foto 3 zien eruit als een berg oud papier, klaar voor de vuilnisbak. Die chaotische papierberg lijkt in de verste verte niet op het ordelijke en overzichtelijke archief van foto 2.

1. SOS, red het archief! 1.1 Hoe zit het eigenlijk met jouw archief? Doe

de test!

Hoe doe je de test?Leesdevraagenantwoordeerlijk.Hebjeallevragenopgelost,kijkdanoppagina16voorjouwscore.Voorelkantwoordkrijgjepunten.Teljepuntensamenenberekenjescore.Ontdekhoeschitterendofergjouwarchieferaantoeis.

1. Mijngroepbewaart…a) ...alleenfoto’senactiviteitenprogramma’s.Daarben

jeachteraftenminstenogietsmee.b)...alleledenlijsten,leidingslijsten,verslagenvan

vergaderingen,kampkrantjes,foto’s,filmpjes,brievenaanoudersenleden,facturen,rekeningen,subsidie-aanvragenennogveelmeer.

c) ...zogoedalsniks.Wanneereennieuweleidings-ploegdefakkeloverneemt,wordendeoudeleden-lijsten,vergaderverslagenenbrievenweggegooid.Inonslokaaliserechtgeenplaatsomaldatoudpapiertestockeren.

2. Documenten,verslagen,foto’s,enzovoort?Mijngroepordentze...a) ...niet!Ahja,wantmijngroepgooitallesnaeenpaar

jaarweg.Opgeruimdstaatnetjes!b)...perthemaenperjaartal.Zozitbijvoorbeeldalles

vanhetkampsamen,allesvandefuif,alleverslagenvandevergaderingen,enzovoort.

c) ...doorallesindozentesteken.Veelstructuurzitermisschiennietin,maarmijngroephoudtwelallesbij.

3. Mijngroepbewaartdocumenten,verslagen,enzo-voortin...a) ...plasticdozenmeteendeksel.Zokomtergeenstof

aandedocumentenenkunnenergeenmuizenofanderongedierteaan.

b)...nogmaals,mijngroephoudtaldierommelnietbij.Wijhebbenocharmeamperruimteomalonsspeel-enkampmateriaaloptebergen.

c) ...speciale,goedafgeschermdekartonnendozen.

4. Waarkunnenmensenjulliearchiefvinden?

1

3

Jeugd

bew

egin

gen

en er

fgoe

d

16

a) Opdeafdelingoudpapierinhetcontainerpark.b)Onsarchiefwordtnietopéénplaatsbewaard,maar

opverschillendeplaatsen.Bijnaelkeoud-leid(st)erheeftwel‘iets’vanzijnofhaarjeugdbewegingsver-ledenbijgehouden.Erzijneenpaarouderottendieenkelevolledozenophunzolderofinhunkelderhebbenstaan.Ookinhetlokaaliswelwatmateriaaltevinden.

c) Wehebbeneenafspraakmetdelokaleheemkring(ofarchiefinstelling).Zijhebbeninhunlokalenvoldoen-deruimteenhoudenonzearchiefdozenbij.

5. Heeftjouwgroepeenarchivaris?a) Ja!Iederjaarstellenweiemandaandiealledocu-

mentenverzameltenordelijkbijhoudt.b)Nietnodig:wehoudentochnietsbij!c) Nietecht.Eigenlijkhoudtiedereengewoondepapie-

renbijdiehijofzijbelangrijkvindt.Sommigenbe-warenzeeenheletijd,anderengooienzenaverloopvantijdgewoonweg.

A B CVraag1: 2 3 1Vraag2: 1 3 2Vraag3: 2 1 3Vraag4: 1 2 3Vraag5: 3 1 2

4 De resultaten:

13-15 punten: Proficiat!Jouwgroepbeschiktovereenpracht

vaneenarchief.Misschienzijnerhierendaarnogwatschoon-

heidsfoutjes,maardiezijngemakkelijkwegtewerken.Hetverle-

denachterhalen?Metjulliearchiefmagdatgeenprobleemzijn.

9-12 punten: Niet slecht!Jouwgroepzitduidelijkopdegoede

weg.Julliehebbenaandachtvoorhetverledenenhoudenheel

watdocumentenbij.Alleenkanhetallemaalietsoverzichtelijker

enduurzamer.Hoejedatvoorelkaarkrijgt,leesjeverderop.

5-8 punten: Alarm! Paniek! Horror!Hetarchiefvanjouwgroep

isinslechtestaatenmoetdringendonderhandengenomen

worden.Julliestaanerwellichtnietbijstil,maardat‘oudpapier’

zijnbelangrijkehistorischebronnen.Zestaanvolbelangrijke

weetjesuithetverleden.Nietgetreurd!Metwatgoedewilen

enkelepraktischetipsheeftjouwgroepbinnenkorteenarchief

omvantesnoepen.Leessnelderestvandehandleidingenga

aandeslag.Veelsucces!


17

1.2 Waarom een archief bijhouden?

i Eententoonstelling samenstellenvoorhetjubileum-feest?Geenprobleemalsjeeenrijkelijkgevuldarchiefhebt.Jehebtalleoudekrantjes,tijdschriften,verslagen,affichesenfoto’szomaarbijdehand.

i Eenstudentwiloverjouwgroepeeneindwerk of the-sisschrijven?Geenprobleem!Hijofzijmoetgewoonhetarchiefvanjouwgroepdoornemen.

i Inspiratienodigvooreenspelprogramma?Kijkeenstussendeoudespelvoorbereidingen!

i Opzoeknaarmensendieooitbetrokkenwarenbijjouwgroep?Gewoonevenhetarchiefraadplegen!

i Problemenmetdeeigenaarvandelokalenenanderejuridische kwesties?Injearchiefvindjedenodigeinformatieomdossiersteonderbouwen.

i Aldatwerkdatjijmetjullieleidingsploegindejeugd-bewegingsteekt!Datmaggerustgewetenzijn,ooklaternog.Bewijs jullie inzet!Toondevolgendegeneratieshoejulliehetwaarmaakten!Bewaardaaromaljulliever-slagen,voorbereidingen,contracten,foto’s,publicaties,brieven,enzovoort.

1.3 Een archief, wat is dat?

Juistoffout?

1. Ineenarchiefwordenalle documentenbijgehoudendieverbandhoudenmetdeactiviteitenvaneengroep.

Juist!Bijvoorbeeld

Activiteit Document

Vergadering Verslagvandievergadering

Kamp Documentenvandevoorbereiding

Deelnemerslijst

Contracten

Hetreglement

Dedagindeling

Deuitwerkingvanhetthema

Hetkampboekjevoorledenenouders

Deevaluatie

Dejaarlijkse

fuif

Documentenvandevoorbereiding

Ontwerpvanflyers,affichesentoegangskaart

Brievenaanenvanhetgemeentebestuur,

Sabam

Bestelbons(brouwer,discobar)

Factuur(brouwer,discobar,dj)

Rekeningenvanaankopen

Eindafrekening

Foto’s

2. Boeken,brochures,tijdschriften,strips,sprookjesboe-ken:datisallemaalarchief!

fout!

Nietalleswatvanpapieris,maginhetarchief.Enkeldocumentendiedoorjouwgroepgeschrevenofgetyptwerden,makenerdeelvanuit.Boeken,brochuresentijdschriftendiewordenuitgegevendoorhetnationale

Jeugd

bew

egin

gen

en er

fgoe

d

18

secretariaatvanjulliejeugdbewegingofdoorandereuitgeverswordeninhetnationalearchiefofindearchie-venvandeandereuitgeversbijgehouden.

Moetjeoudetijdschriftenenboekendanweggooien?Natuurlijkniet:jevindterheelwatspelideeëneninte-ressanteweetjesin!Houzedusgerustbij,maarineenapartedoosofkast.

3. Krantenartikelswaarinjouwgroepaanbodkomt?Inhetarchiefermee!

fout!

Diekrantenartikelswerdennietdoorjouwgroepge-schreven,maardooreenjournalist.Zehorenthuisinhetarchiefvandekrantwaarvoordiejournalistzeschreef.

Hoewelzegeendeeluitmakenvanhetgroepsarchiefhoujezewelbij.Waarom?Omdatkrantenknip-selseenleukeherin-neringzijnenomdatzeooknogeenserghandigzijnbijhetinkaartbrengenvanhetverledenvanje

groep.Hetisbijkomendedocumentatie.Houzebijineenapartekrantenknipselmap.Zekerdoen!

4. Eenarchief?Datisalleenmaarwatoudpapier.Datdachtjemaar!

Eengroepleeft!Zolangeengroepactiviteitenor-ganiseert,groeitookhetarchief.Deledenlijstenvanvorigjaar,hetkampboekjevandeafgelo-penzomer,hetverslagvandevergaderingvanvorigeweek?Ookdatwordtbewaard.

Natuurlijkisereenverschiltussen‘oud’en‘actief’. Hetoud of statisch archiefiswaardevolomdathet

vertelthoejouwgroepvroegerwerkte.Hetiseenhisto-rischeverzameling.

Hetactief of dynamisch archiefwordtnugevormdeniswaardevolomdatjeerdocumenteninvindtdievoordehuidigewerkingnoginteressantzijn.Verkooptjouwgroepjaarlijkswafels?Dankijkjevoorjebesteltbesteensnahoeveeljeervorigjaarverkochthebt.

Opmerking:Naverloopvantijdwordthetactiefarchiefeenstukjevanhetoude.Daaromishetbelangrijkdatjeerookvandaagalzorgvoordraagt.

5. Filmpjes,cd’senfoto’s?Diehorenthuisinhetarchief. Juist!

6. Waarblijfikmetmijnoudeuniformenmijnvlag?Inhetarchief,natuurlijk!

tochniet!

Voorwerpenhorennietthuisinhetarchief.Natuurlijkmoetjezewelbewarenenliefstzogoedmogelijk.Hoejezehetbestebewaartenwaar,datleesjeverderop.

7. Watikvandejeugdbewegingopdecomputerhebstaan,moetnietinhetarchief.

fout!

Ookdigitalebestandenhorenthuisinhetarchief.Wellichtbestaateengrootdeelvanjeactiefarchiefuitdigitalebestanden.Tegen-

Tip: Ookbibliothekenhoudenkranten-

knipselsbij.Hebjezelfnietveelkranten-

knipsels,gadanzekereenslangsbijde

bibinjouwbuurt.

Tip:Controleeraltijddegegevensvanhetartikelaandehandvandegegevensdiejeinjegroepsarchiefvindt.Journa-listendurvensomseeneigendraaitegevenaandefeiten.


19

woordigsturenveelmenseneene-mailinplaatsvaneenbrief.Verslagenwordengetyptenfoto’swordenmeteendigitalecameragemaakt.Alsjedatallesge-woonvanjecomputerverwijdert,wisjeeenhelebrokbelangrijkverleden.Hoejemetdigitalebestandenmoetomgaan,komjeietsverderopteweten.

2. Een ordelijk archief in zes stappen

Ditstappenplanhelptjeomstapvoorstapjouwarchiefsamentestellen,teordenenentebewaren.Hethelemaaldoorlopeniseenheleopdracht.Jemoetertijdvoorwil-lenenkunnenuittrekken.Luktdatnietmeteen?Danishetaleenbeginalsjeeenaantaltipskuntmeenemenenwaarmaken.

Stap 1Ga op zoek naar goed materiaal

Zonderoudeverslagboeken,brievenenkrantjeskunjenatuurlijknietsbeginnen.Alserbijjouindegroepnooitiemandgeweestisdiezichmetarchiverenbeziggehoudenheeft,moetjezelfaanhetverzamelenslaan.

Waarvindikarchiefmateriaal?

1. OP HET NATIONAAl SECrETArIAAT VAN DE JEugDBEWEgINg

* scouts en gidsen vlaanderenHetnationaalsecretariaatvanScoutsenGidsenVlaande-renbewaartsindshetwerkjaar1977-1978deleden-enleidingslijstenvanallegroepen.

Welkegegevensvindjeerop?i Leidingenleden:denamen,deoudeadressen,het

beroepofdestudierichting,detakwaarvanzeleidingoflidwaren

i DenaamvandeaalmoezenierJekuntdieformulierentegeneenkleinevergoedinglatenkopiërenenopsturen.Neemcontactopmethetarchiefvanhetnationaalsecretariaat,LangeKievitstraat74,2018Antwerpen|tel.03-2311620|fax03-2326392|[email protected]

HetnationaalsecretariaatvanScoutsenGidsenVlaande-renbewaartookdeledenstatistiekenpergroepvoorVVKS(scouts)vanaf1954envoorVVKM(meisjesgidsen)vanaf1959-1960.Hierinvindjedeleden-enleidingsaantallenvanjegroeppertakenperfunctie,verdeeldovermeisjesenjongens.Diecijferskunjeopvragenbijhetarchiefvanhetnationaal

leve de archivaris

EEnarcHivaris?isDatgEEnrarE

snuitErDiEbiJHEtziEnvanouDE,

stoffigEDocuMEntEnvollEDiguit

DEbolgaat?EEnasociaaltypEDat

zicHafzonDErtvanHEtlEvEninDE

buitEnWErElD?MEtzoiEManDkan

DEJEugDbEWEgingniEtvEElaanvan-

gEn!

Teneersteiseenarchivarishelemaalniet

zo’nvreemdenvreselijkantiekfiguur.Hijof

zijbewaartfoto’sendocumentenzodatze

ooklaternoggeraadpleegdkunnenwor-

den.Infeiteishetdusiemanddiebehalve

overhetverledenvooraloverdetoekomst

waakt.

Tentweedeheeftélke groepnoodaaneen

gedrevenarchivaris.Waarom?Dedocu-

menten,foto’sendigitalebestandendiehij

ofzijbijhoudt,vormenlaterhetbewijsvan

watjouwleidingsploegzoalgepresteerd

heeft.Deinzetvanjouwploegiszinvolen

datmogendevolgendegeneratiesleiding

gerustweten.Alsjenietsbijhoudt,lijkthet

alsofjouwgeneratienooitbestaanheeft.Er

ontstaateengatindegeschiedenis.

Stel daarom in het begin van elk jaar

behalve een groepsleid(st)er, een

jeugdraadverantwoordelijke en een

financieel verantwoordelijke ook een

groepsarchivaris aan:iemanddiejouw

groepdoorendoorkent,dieordeopzaken

kanstellenendieeengroteverantwoorde-

lijkheidszinheeft.

Jeugd

bew

egin

gen

en er

fgoe

d

20

secretariaat,LangeKievitstraat74,2018Antwerpen|tel.03-2311620|fax03-2326392|[email protected]

Opdatmailadreskunnengroepenookterechtmetvragenoverarchiefmateriaal.Zehelpenjegraagverder.

* chirojeugd vlaanderenOphetnationaalsecretariaatvandeChirowordendeaan-sluitingslijstenvanalleChirogroepenbewaard.Diebevat-teneenhoopinformatie.Vooraldeoude,nogmetdehandingevuldeformulierenuitdejaren1950en1960staanvolinteressanteweetjes.

Welkegegevensvindjeerzoalop?i Leiding:denamen,deoudeadressen,hetberoepofde

studierichting,deafdelingwaarvanzeleidingwaren,defunctiebinnendeChirogroep(groepsleiding,afde-lingsleiding,jeugdraadverantwoordelijke,enzovoort),deelnameaanleidingscursussen

i Denaamvandeproosti Leden:hetaantalperafdeling,hetaantalledendiehun

belofte,inlijvingseisenpinkstereedaflegdeni Dewerking:hetaantalleidingskringenpermaand,het

aanvangsuurvandezondagactiviteiteni Hetlokaal:hetadres,opoudeformulierenvindjesoms

ookietsterugoverdeindelingvanhetlokaali Dekampbestemmingi DeChirotijdschriftenwaaropjegroepgeabonneerdwasi Infooverdemuziekkapeli Deelnameaandeverbredewerking:Patwerking(van

1954tot1964),Jongerengemeenschappen,jeugdcom-muniebond

Jekuntdieformulierentegeneenkleinevergoedinglatenkopiërenenopsturen.Neemcontactopmethetnationaalsecretariaat,Kipdorp30,2000Antwerpen|tel.03-2310795|fax03-2325162|[email protected]

* fos open scouting vzwHetarchiefvanFOSOpenScoutingmaaktdeeluitvanhetArchiefenDocumentatiecentrumvanOpenScoutingdatwordtbeheerddoorvrijwilligers.AllestukkenjongerdantienjaarwordenbewaardophetkantoorvanFOSOpenScoutinginGent.DeouderestukkenwordengearchiveerdinhetjeugdverblijfscentrumDeValkinLaarne.Erwerdenuitgebreidearchieflijsteneninventarissenaangelegd.

Deraadplegingvandearchievenisenkelmogelijkopaf-spraak.NeemcontactopmetarchivarisPeterVandeLoock.DatkanonrechtstreeksviadecoördinatorvanhetFOS4U-team,Kortrijksesteenweg639,9000Gent,tel.09-2454586,fax09-2454588,[email protected]@skynet.be

* Jeugd rode KruisArchiefRodeKruis–VlaanderenTel.015-443404Fax015-443300archief@rodekruis.beDienstverleningenkelnaafspraak.

* KLJHetvolledigearchiefvanKLJ,ookdearchievenvanafdelin-gen(bestuurslijsten,ledenlijsten,stichtingsdocumenten,...),wordtbewaardinhetKADOC,Vlamingenstraat39inLeuven.JemoetechtereersttoestemmingverkrijgenvanKLJomdatarchiefteconsulteren.Hoejediekrijgt,vindjeopwww.klj.be>Overons>Eenstukjegeschiedenis>Degeschiedenisvanjeeigenafdeling.OfrichtjeaanvraagaandeStafAlgemeneWerkingop016-479955.

OphetnationalesecretariaatvanKLJwordendeleden-enbestuurslijsten(metnamen,contactgegevens,geboorte-data,beroep,geslacht,bestuursfunctie,vendel-enwimpel-niveau)sinds2001digitaalbijgehoudenJekuntdiegratisopvragenviaKLJ,Waversebaan99,3050Oud-Heverlee,tel.016-479999,[email protected]

* KsJ-Ksa-vKsJOphetnationalesecretariaatvanKSJ-KSA-VKSJwordtmo-menteelgeenarchiefbewaard.Alhetnationalemateriaal,enookhetmateriaalvandemeesteprovincialewerkkrin-gen,bevindtzichinhetKADOC.Enkelrecenteledenlijstenofledencijfers,diesinds2001digitaalbewaardworden,kunjeopvragenophetnationalesecretariaat,Vooruit-gangstraat225,1030Brussel,tel.02-2011510,fax02-022010474,info@ksj.be.Ookbeschikkenweovereenbibliotheekmetheelwatplaatselijkegeschiedenissendiealgeschrevenwerden.Misschienbestaaterzoweleentjevanjouwgroepzonderdatjehetweet!Jekuntdelijstraadplegenopwww.ksj.be/historiek.DeprovincialewerkkringNoordzeegouw(West-Vlaande-ren)beschiktwelovereeneigenarchief,neemtookmateri-aalvangroepenopenheeftmateriaaldatjealsgroepkunt


21

uitlenenvoorbijvoorbeeldeenjubileumviering.Jekunthenbereikenviaaltijdjarig@ksanoordzeegouw.be.

* wel Jong niet heteroLandelijkSecretariaatKammerstraat229000Gent09-2692817info@weljongniethetero.bewww.weljongniethetero.be

* KaJKAJNationaalPaleizenstraat901030BrusselTel.02-2166432Fax02-2470799info@kaj.bewww.kaj.be

* JnM JNMBondssecretariaatKortrijksepoortstraat1929000GentTel.09-2234781Fax09-2232805info@jnm.bewww.jnm.be

2. BIJ OuD-lEIDINg

Metwatgelukvindjenogheelwatoudedocumentenenfoto’sbijoud-leiding.Hetheeftgeenzinommetelkeoud-leiderofoud-leidstercontactoptenemen.Maakeenselectievanmensenvanwiejeweetofvermoedtdatzenogwelwatopzolderliggenhebben.

Bijwiegajezekerlangs?i Oudegroepsleid(st)ers,kasverantwoor-

delijken,secretarissenenarchivarissen(oudelijstenzijnhierbijeengrotehulp!).

i Oud-leidingdieeenverantwoordelijkheiddroegover

groteevenementenzoalseenjubileumfeest,dejaar-lijksefuif,enzovoort.

i Sommigegroepenwerkenmeteenkampleiderof-leid-ster.Speurdiemensenzekerop!

i Mensendieinhunstudententijdeeneindwerkofthesisschrevenoverjouwgroep.

3. BIJ mENSEN DIE NAuW BIJ DE WErKINg VAN DE JEugDBEWEgINg BETrOKKEN ZIJN OF WA-rEN

ii Deiproost,iaalmoezenieriofianderenDiedraaitmeestaleentijdjemeeineengroep.Hijof

Gezocht: oud-leiding Overenkelemaandenviertjouwgroephaarverjaardagenjewiltzoveelmogelijk

oud-leidinguitnodigen.Misschienhebjeviahetarchiefvanjouwjeugdbeweging

gevondenwieerallemaalooitindeleidingsploegzat.Enwieweethebjezelfs

oudeadresgegevens.Helaasbenjedaarnietzoveelmee.Mensenverhuizennu

eenmaal,entypischgebeurtdatzelfsvlaknadatzedejeugdbewegingverlaten

hebben.

De vraag is dus hoe je aan namen en de nieuwe adressen geraakt. Enkele tips!

4Gainjeeigengroepsarchiefopzoeknaaroudeleidingslijsten.Vindjedie

niet?Vraagdannaofhetnationaalsecretariaatvanjejeugdbeweginglijsten

bewaart.

4Deadresgegevensopoudelijstenzijnwellichtnietmeercorrect.Mensenver-

huizennueenmaal.Kijkindeonlinetelefoongids.Zoekopnaam.Hethelptals

jeookdenaamvandepartnerkent.Zosluitjealheelwatmogelijkhedenuit.

4Komtdeoud-leidingnoggeregeldbijeen?Vraagaaniemandvanheneen

recenteadressenlijst.

4Vansommigegroepenkomtdeoud-leidingpergeneratiebijeen.Ganawie

degeneratieverantwoordelijkenzijnenvraagaanhencontactgegevens.

4Gooideoudeadressennietindevuilnisbak.Metwatgelukwonendeouders

nogopdatadres.Vraaghendecontactgegevensvanzoon-ofdochterlief.

Stel een oud-leidingslijst op!

Noteeropdielijstdevolgendegegevens:

4Naamenvoornaam

4Adres

4E-mail

4Gsm-entelefoonnummer

4Naamvandepartner

4Periodeindejeugdbeweging

4Beroep

Superhandigalsjeoud-leidingvooreenactiviteitwiluitnodigen!

i Tip:Vraagaanoud-leidingdiejecontacteert

ofzijnoganderemensenkennendiejezeker

nietoverhethoofdmagzien.

Jeugd

bew

egin

gen

en er

fgoe

d

22

zijkanjevastenzekerverderhelpen.Misschienligternogietsvandejeugdbewegingindepastorijofinhetparochiearchief.Bijvoorbeeld:oudefoto’sofdocumen-tenoverdelokalen.Opzoeknaareenvroegereproostofaalmoezenier?Neemcontactopmethetbisdom.Jevindtdecontactgegevensviawww.kerknet.be.

ii Eenivolwassenibegeleid(st)eri(ofieenilidivanieeniou-dercomité)Hiergeldthetzelfdeprincipealsbijdeproost:eenvolwassenbegeleid(st)erdraaitlangmeeenverzameltdoordejarenheenheelwatbruikbaararchiefmateriaal.

ii Kookouders,ifoeriers,ienzovoort.iBijhenzuljevooralkampfoto’s,receptenenoudekas-boekenterugvinden.

4. IN HET lOKAAl

Oudekaften,dozenmetprogramma’s,oudeflyersvandefuif,vergeeldebundeltjesvanmisvieringen,enzovoort.Gaeensnawelkarchiefmateriaalerinjouwlokaalrondslin-gert.

Tips:1)Verwittigvoorafdatjelangskomt.Geefmensende

tijdomhunmateriaalbijelkaartezoeken.Stuureen

briefwaarinjeduidelijkverteltwatjeplannenzijn.

2)Vraagofjehetmateriaaldatjemeekrijgt,maghou-

denofbewaren.Hetheeftgeenzinomeenarchief

samentestellenalsjehetnadienweeruitelkaar

moethalen.Garandeerdatjehetmateriaalgoedzult

bewaren.Hoedatmoet,leesjeinstap6oppagina32.

3)Alsiemandzijnofhaararchiefinbewaringgeeft,stel

daneencontractop.Hierinvermeldjewelkmateri-

aaljeinbruikleenneemtenwatjeermeegaatdoen.

Eenvoorbeeldvanzo’nbewaarcontractvindjeals

bijlage.

4)Magjehetgeleendemateriaalniethouden?Maak

danvanalleseenkopieofscanhetin(= digitalise-

ren).

ArchiefinstellingenookinbEstaanDEarcHiEvEnvinDJEMisscHiEnWElMatEriaalvanJouWgroEp.gaEEnkiJkJEnEMEninparocHiEarcHiEvEn,arcHiEvEnvancollEgEsEnscHolEn,stEDEliJkEEngEMEEntEliJkEarcHiEvEn,HEEMkrin-gEn,DocuMEntatiEcEntra,arcHiE-vEnvanHEtroDEkruis,JEugDraDEn,Enzovoort.


23

Stap 2ken je eigen groep

Jebezoekjesaanbetrokkenenhebbenheelwatopgele-verd.Numoetjeopdeéénofanderemanierordeschep-penindiechaotischepapierstapel.

Voorjeaanhetordenenslaat,ishetbelangrijkdatjeweethoejouwgroepinelkaarzit.Ontleed dus eerst de wer-king van jouw groep.

Watmoetjezekernagaan?i Welkepersonenmakendeeluitvandewerking?

Bijvoorbeeld:leiding,leden,volwassenbegeleiding,ouders,eenproost,eenaalmoezenier,enzovoort.

i Welkeactiviteitenorganiseertoforganiseerdejouwgroepzoal?Bijvoorbeeld:activiteitenopzaterdagenzondag,kamp,fuif,uitstappen,eetfestijnen,enzovoort.

i Hoeziethetnetwerkvanjouwgroeperuit?Metwelkeinstantiesenandereverenigingenonderhoudenjulliecontacten?Bijvoorbeeld:hetnationalesecretariaat,hetgemeentebestuur,hetstadsbestuur,vzwvandelokalen,

deKWB,anderejeugdbewegingen,hetjeugdhuis,dejeugdraad,enzovoort.

Opdrachtken je groep! Ontrafel samen met je ploeg hoe jouw groep in elkaar zit

Overloopsamenmetjeploegdevolgendelijstenkruisaanwelkepersonen,activiteitenennetwerkcontactenvoorjouwgroepvantoepassingzijn.Waarschijnlijkzuljedelijstzelfmoetenaanvullen.

WAT OF WIE DIE DOCumENTEN ZOu IK WEl EENS KuNNEN TEgENKOmEN

Personen

Leden y Ledenlijsteny Verzekeringspapiereny Folderofbriefvoorledenwerving

Leiding y Leidingslijsty Kopieënvanattestenvancursusseny Lijstmetdetaakverdeling(secretaris,financieel

verantwoordelijkeofkasverantwoordelijke,groepsleiding,verslagverantwoordelijke,drankkasverantwoordelijke)

y Kasboekvandekasverantwoordelijkey Lijstenmetdrankverbruik

Activiteiten

Activiteitenleiding

Vergaderingvandeleiding y Verslageny Werkdocumentenenvergaderstukkeny Briefwisseling

Weekendvandeleiding y Werkdocumenteny Verslageny Uitnodigingeny Contractgehuurdlokaal

Activiteitenleden

Activiteiten y Voorbereidingvanhetactiviteitenprogramma(perleeftijdsgroep)

y Briefjesdieaanledenmeegegevenwordeny Foto’svanactiviteiten

Tips4Neemdetaakverdelingvande

leidingendejaarplanningerbij.

4Doeookrondvraagbijdeoud-lei-

ding.Dekansisgrootdatzijandere

activiteitenorganiseerdendanjullie.

Alsjeinjearchiefdocumentenvan

‘vreemde’activiteitenvindt,weetje

tenminstewaarzevandaankomen.

4Maakeenkamplijstwaaropjehet

jaar,deplaatsenhetkampthema

vermeldt.

Jeugd

bew

egin

gen

en er

fgoe

d

24


Weekendsvanleeftijdsgroepen

y Documentenvoorbereidingy Programmay Briefjes/uitnodigingenleden

Andere ...

Specialeactiviteiten

Eenviering y Voorbereidingvanhetprogrammay Foto’sy Boekje

Kampen/ofbuitenlandskamp

y Documentenvoorbereiding(reglement,dagindeling,enzovoort)

y Uitwerkingkampthemay Programmaperleeftijdsgroepy Inschrijvingsformulierledeny Deelnemerslijsty Contractenlocatiey Aanvraagformulierententeny Aanvraagnachtspelen,bosspeleny Verzekeringspapiereny Kampboekjey Documentenbezoekdagy Foto’sy Documentenen/ofuitnodigingenfototentoonstelling

ofdiavoorstellingy Andere

Pasdagenuniformenkledij y Briefjesaanledeny Prijslijsteny Bestelformulieren

FeestjesenuitstapjesBijvoorbeeld:Halloweenfeestje,Sint-Maartenzingen,Sinterklaas,kerstfeestje,Driekoningen,Carnaval,paasfeestje,afscheidsfeestje

y Documentenvoorbereidingy Uitnodigingeny Lijstvanbenodigdhedeny Foto’s

Bedevaart y Voorbereidingsdocumenteny Uitnodigingeny Contracteny Brieven

Jubileum y Voorbereidingsdocumenteny Uitnodigingeny Programmay Bestelbonsbrouwer,discobar,enzovoort.y Brievenaanenvangemeenteofstady Formulierenuitleendienstgemeenteofstady Subsidieaanvraagprojectsubsidiesofjubileumsubsidiesy Andere


25


Fuifenfestival Aanvraagaangemeenteofstad,aanvraagSabam,bestelformulierendrankendiscobar,contractendj,promomateriaal,toegangskaart,factuurbrouwer,factuurdiscobar,factuurdj,lijstmetaankopen,foto’s,enzovoort

Eetfestijn(spaghettislag,pannenkoekenslag,mosselfeest,wafelenbak,barbecue,enzovoort)

y Uitnodigingy Promomateriaaly Formulierenbestellingeny Factureny Eindafrekeningy Foto’s

Verkoop (wafels, toiletpapier,kerstkaartjes, kerststronken,bloemen,enzovoort)

y Promomateriaaly Formulierenbestellingeny Factureny Eindafrekening

Papierslag, auto’s wassen,enzovoort

y Promotiemateriaaly Eindafrekening

Andere ...

Netwerk

Contactenoud-leiding y Oud-leidingslijsty Uitnodigingoud-leidingsfeestjey Foto’soud-leidingsfeestjey Brievenaanoud-leidingy Werkdocumentenoud-leidingsdag

Contactenoudercomité y Lijstmetdeledenvanhetoudercomitéy Brievenaanoudercomité,bijvoorbeeldwervingy Verslagenvergaderingen

Vzwlokalen y Statuteny Ledenlijsty Documentenalgemenevergaderingy Notulenalgemenevergaderingy Financieringenboekhoudingy Kadastraleplanneny Bouwdossiery Foto’s

Ouders y Werkdocumentenenuitnodigingouderdagy Voorbereidingsdocumentenenuitnodigingvader-of

moederweekend

Contactenmethetnationaleenregionalesecretariaatvandejeugdbeweging

y Documentenenbriefwisselingy Briefwisselinginverbandmetnationaleactiviteiteny Jaarkalenders

Contactengemeenteofstad y Subsidieaanvrageny Documentenjeugdraad

Contactenandereverenigingen(bijvoorbeeldjeugdbeweging,KWB,sportverenigingen)

y Uitnodigingenvooropenactiviteiten,feestenenevenementen

leg nu dat lijstje even opzij en ga verder naar stap 3.

Jeugd

bew

egin

gen

en er

fgoe

d

26

Stap 3Grote schoonmaak

Jekuntnietallesbewaren.Voorjegaatordenen,iseengrondigeselectievanhetverzameldemateriaalnodig.Hourekeningmetdevolgendepunten!

1. Archieven mogen niet vermengd wordenStel:jekrijgtvaneenoud-leidereenaantaldozenvolkaftenwaarinbrieven,verslagenenanderedocumentenzitten.Deoud-leiderinkwestiewasbehalveleidervandejeugdbewegingookanimatorbijdespeelpleinwerking.Indegekregendozenvindjezoweldocumentenuitzijnjarenbijdejeugdbewegingalsuitzijnspeelpleintijd.Dedocu-mentenvandespeelpleinenhorenvanzelfsprekendnietthuisinjouwarchief.Jegeeftzebestterugofbezorgtzeaandeverantwoordelijkevanhetspeelpleinarchief.

2. mini-archieven mag je niet uit elkaar halenEenmini-archiefisbijvoorbeeldhetpersoonlijkarchiefvaneenleidster.Stel:jekrijgthetarchiefvanJosBertels,leidervan1960tot1968.Josheeftveeldocumentenuitzijnleidersjarenbijgehouden.Bovendienheefthijer,naareigengevoel,zelfstructuurinaangebracht.Zoheefthijalzijnwekelijkseactiviteiteninéénkaftbijelkaargestoken,ineenanderemapbewaarthijallesoverzijnkampen.Haaldiekaftennietzomaardoorelkaar.ZevertellenonshoeleiderJosdewerkingvandegroepinter-preteerde.Behouddestructuurvandatmini-archiefenbewaarhetsameninééndoos,ofinéénreeksvandozenalshetmini-ar-chiefvanleiderJosheelomvang-rijkis.Schrijfopdedoos:‘archiefleiderJosBertels(1960tot1968)’.

3. Verwijder papieren die weinig zeggenBedankbriefjes,post-its,volgekrib-beldkladpapier,legebladenendubbelsmagjeverwijderen.Zebevattennietveelofoverbodigeinformatie.

4. Verwijder documentatie en krantenknipsels. gooi ze niet weg, maar bewaar ze apart.

Documentatie=sprookjesboeken,strips,liedjesboeken,knutselboeken,boekenvolspelletjes,handboekenvanhetnationaalsecretariaatvanjejeugdbewegingenandereboekenhorennietthuisinjearchief.Hetzelfdegeldtvoorkrantenknipsels.

5. Verwijder metalen paperclips, plastic verpak-kingen en stofZebeschadigenpapier!Metalenpaperclipsgevenroestaf.Oplossing:plasticpaperclipsofeenzuurvrijemapombundelssamentehouden.Plasticverpakkingbrengteenchemischereactieopgang.Hierdoorgaatdeinktophetpapierzichvasthechtenaandeplasticverpakking.Gevolg:onleesbaretekst.Oplossing:eenzuurvrijemapombundelssamentehouden.

Opgelet medische fichesmagjenietlangerdanéénjaarbewaren.Zebevattenpersoonlijkeinformatieenmoetenomdieredenvernietigdworden.


27

Stap 4Orden je archief

Alsjealhetoverbodigeenschadelijkemateriaaluitjearchiefverwijderdhebt,kunjebeginnenordenen.Gaeerstevennahoe(wan)ordelijkjouwarchiefis.

een beetje ordeMetwatgelukziteraleenzekere

structuurinhetarchief.Jevoor-

gangershebbenbijvoorbeeldalles

vanhetkampineenapartekaft

bewaard.Zo’nbundelingdocumen-

tennoemenweeendossier.Inhet

dossier‘kamp’zittenonderandere

eendeelnemerslijst,hetcontractvan

dekampplaats,formulierenvande

tenten,papierenvandeverzekering,

eenuitwerkingvanhetkampthema,

hetkampboekjeendeprogramma’s

perleeftijdsgroep.Anderemogelijke

dossierszijn‘fuif’,‘Sinterklaasfeest’,

‘eetfestijn’,enzovoort.Hou die dos-

siers samen.Hetbespaartjeheel

wattijdenmoeite!

Pure chaosJulliearchiefiseensamenraapselvanlossepapieren.Erisindeverstevertegeenstructuurinterugtevinden.Isdathetgeval?Danmagjezelfeenstructuurvastleggen.Datdoejeaandehandvaneenordeningsschema.Het‘kenjegroep’-lijstje(stap2)komtnugoedvanpas.

Voorbeeld van een ordeningsschema

I. Werking van de groep1. leiding

1.1. algemeen: leidingslijst, adressenlijst, kopieën van brevetten van cursussen, enzovoort1.2. vergadering van de leiding: uitnodigingen, agenda’s, verslagen, werkdocumenten, enzovoort1.3. leidingsweekends: uitnodigingen, agenda’s, verslagen, werkdocumenten, huurovereenkomst,

enzovoort

2. leden en werking van de leeftijdsgroepen2.1. algemeen: ledenlijsten, adressenlijsten, wervingsacties2.2. Werking per leeftijdsgroep: voorbereiding programma, briefwisseling, uitnodigingen,

documenten weekend, foto’s, inschrijvingsformulieren, enzovoort

3. speciale (niet-wekelijkse) activiteiten3.1. vieringen: uitnodiging, misviering, programma3.2. sinterklaasfeest: uitnodiging, werkdocumenten, programma, foto’s3.3. Kerstfeestje leden: uitnodiging, werkdocumenten, programma, foto’s3.4. Kerstfeestje leiding: uitnodiging, werkdocumenten, programma, foto’s3.5. groepsfeest: promotie, uitnodigingen, werkdocumenten, programma, foto’s, film3.6. oud-leidingsfeestje: uitnodiging, werkdocumenten, programma, foto’s3.7. Jaarlijkse fuif: promotie, werkdocumenten, contracten, formulieren van bestellingen, foto’s3.8. Jaarlijkse feesten: promotie, werkdocumenten, contracten, formulieren van bestellingen, foto’s3.9. Kamp: deelnemerslijst, info over de plaats, briefwisseling (kampbaas, gemeente,

nationaal secretariaat van de jeugdbeweging, enzovoort), huurovereenkomst kampplaats, huurovereenkomst tenten, huurovereenkomst kampmateriaal, programma’s, documenten kampthema, dagboeken, foto’s, film

3.10. Jubileum: promotie, uitnodigingen, werkdocumenten, programma, foto’s, film

4. Publicaties4.1. Krantje van je groep: werkdocumenten, kladversies, het krantje zelf4.2. Kampkrantje: werkdocumenten, kladversies, het krantje zelf

5. administratie en financiën5.1. Boekhouding: rekeningen, bankuittreksels, kasboek5.2. verzekeringen

Jeugd

bew

egin

gen

en er

fgoe

d

28

II. Contacten netwerk1. vzw lokalen

1.1. statuten1.2. algemeen: ledenlijsten1.3. Werking: uitnodigingen, agenda, verslagen, documenten in verband met onderhoud,

documenten verhuur1.4. administratie en boekhouding: rekeningen onderhoud lokalen, verzekering, verhuur1.5. Bouwdossier: plannen, foto’s

2. oudercomité2.1. vergaderingen: uitnodigingen, agenda, verslagen,

enzovoort

3. Contacten met koepelorganisaties3.1. nationaal: briefwisseling3.2. regio: uitnodigingen, briefwisseling, verslagen van

vergaderingen, enzovoort

4. vertegenwoordigingen4.1. Jeugdraad: briefwisseling, verslagen

vergaderingen4.2. gemeente- of stadsbestuur: briefwisseling,

aanvraag subsidies4.3. Parochieraad

5. Contacten andere organisaties5.1. Briefwisseling KWB, andere

jeugdbewegingen, sportclub, enzovoort

Een ordeningsschema op-stellen!? Enkele tips Tip 1: Deelinvanalgemeennaarspecifiek.Bijvoor-beeld: Leiding:Algemeen=>vergaderingvandeleiding(=wekelijks)=>leidings-weekend(=eenpaarkeerperjaar)

Leden:Algemeen=>leef-tijdsgroepen Tip 2: Geefderubriekeninjeschemaeenduidelijkenaamzodatjemeteendoorhebtwaaroverhetgaat.

Voorbeeldvaneenordeningsschemavervolg

Hopen, bergen, massa’s foto’s

Heeftjouwgroepgigantischveel

foto’s?Overweegdaneenapart

fotoarchief waarinjeenkelfoto’s

bewaart.Datisdanweleendeel

vanhetgrotearchief.

Tips:4Haalfotoalbumsnietuitelkaar

4Vergeetdefoto’sniettebeschrij-

ven:wie,wat,waar,wanneer?(zie

stap5)


29

Stap 5: Beschrijf wat er in jouw archief zit

Maakjearchiefvlotraadpleegbaar.Hoe?Maakeeninven-taris.

Hetisnietdebedoelingdatjeallestotindetailbeschrijft.Deinventarisvaneenarchiefiszoalsdievaneenboek:jebeschrijftdegrotedelen.

Wat is een goede beschrijving?

2.5. Dossiers kamp2.5.1. kamp neeroeteren - 1956 - Deelnemerslijst, contracten, programma’s, thema, kampboekje - 3 omslagen

Een nummer.Gebruikeendoorlopende

nummering.Schrijfhetnummerookop

dedooswaarinjehetarchiefdeelbe-

waart.Zovindjemeteenwatjezoekt.

Beschrijving van de inhoud.Waargaat

debundelpapierover?Bijvoorbeeld:‘DossierkampNeeroeteren’

of‘Verslagenvergaderingvandeleiding’

De datering van de documenten. Dejaaraanduidingvolstaat.Vermeldjetocheenmaand?Schrijfdiedanvoluit.Bijvoorbeeld:‘DossierkampNeeroeteren.1956’of‘Verslagenvergaderingvandeleiding.1997-1998,1998-1999,1999-2000’of‘Groepsfeest.24mei1993’

De aard van de bundel papieren:zijn

hetdossiers,brieven,facturen,reke-

ningen,contracten,werkdocumenten,

verslagen,ledenlijstenofbrochures?

De verpakking van documenten.Jearchiefwordtveeloverzichtelijkerwanneerjedocumentendiebijelkaarhorenookbundelt,bijvoorbeelddoorzeineenkartonnenkaftjetesteken.Zozoujebijvoorbeelddeverslagenvandevergade-ringvandeleidinginéénomslagkunnensteken.Welkesoortenverpakkingzijnerzoal?4Eenstuk=1losdocument Bijvoorbeeld:OverlijdensberichtleiderJanBier-kens.10augustus1986.1stuk4Eenomslag=enkelelossedocumentenbijeenge-houdendooreenstukpapier,envelopofkaftje Bijvoorbeeld:Verslagenenwerkdocumentenver-gaderingvandeleiding.1997-1998.2omslagen4Eenpak=eendikkebundeldocumenten(onge-veer2cm)

Bijvoorbeeld:KampEssen.Programma’senuitwer-king.1986.1pak4Anderedragerdanpapier,zoalsvideo,cd-rom,dvdoffoto Bijvoorbeeld:Groepsfeest.24mei1993.1video-band

Jeugd

bew

egin

gen

en er

fgoe

d

30

Voorbeelden beschrijving

VOOrBEElD 1

I. Speciale activiteiten2.1. Groepsuitstap

2.1.1. groepsuitstap. 1993. Programma. 1 omslag2.1.2. groepsuitstap. 1994. Programma. 1 omslag 2.1.3. groepsuitstap. 1996. Programma. 1 omslag 2.1.4. Foto’s groepsuitstap. 1993-1996

2.2. Kerstfeestje2.2.1. Kerstfeestjes leden. uitnodiging en programma. 1993-1999. 1

omslag2.2.2. Kerstfeestjes leiding. uitnodiging en programma. 1993-1999. 1

omslag2.2.3. Foto’s kerstfeestje leiding. 1993-1997

2.3. Sinterklaasfeestje.2.3.1. uitnodigingen, programma, bestellingen en facturen snoepgoed.

1993-1995. 1 omslag2.3.2. uitnodigingen, programma, bestellingen en facturen snoepgoed.

1996-1999. 1 omslag2.3.3. Foto’s sinterklaasfeestje. 1993-1999

2.4. Groepsfeest2.4.1. groepsfeest. 24 mei 1997. optredens. 1 videoband2.4.2. groepsfeest. 27 mei 1998. optredens. 1 videoband2.4.3. groepsfeest. 15 mei 1999. optredens. 1 dvd

2.5. Dossiers kamp2.5.1. Kamp neeroeteren. 1956. Deelnemerslijst, contracten, programma’s,

thema, kampboekje. 3 omslagen2.5.2. Kamp essen. 1957. Deelnemerslijst, contracten, programma’s,

thema, kampboekje, dagboek kerels. 3 omslagen (... )

2.5.22. Kamp sprimont 2002. Deelnemerslijst, contracten, programma’s, thema, kampboekje. 4 omslagen

2.5.23. Kamp sprimont 2002. Kamplied. 1 cd2.5.24. Kamp sprimont 2002. sfeerbeelden kamp. 1 dvd

VOOrBEElD 2

III Contacten netwerk1. Vzw lokalen

1.1. Oprichting (statuten)1.2. Algemeen

1.2.1. ledenlijsten. 1995-2000. 1 omslag1.2.2. stukken in verband met aanmelding en vertrek leden. 6

stukken1.3. Uitnodigingen, werkdocumenten en verslagen van

vergaderingen1.3.1. vergaderingen. 1998-2000. uitnodigingen, agenda,

werkdocumenten verslagen. 1 omslag1.3.2. vergaderingen. 1999-2000. uitnodigingen, agenda,

werkdocumenten, verslagen. 1 omslag1.4. Administratie en boekhouding

1.4.1. onderhoud lokalen. 1995-2000. verzekering, keuringsverslagen brandveiligheid en elektriciteit. 2 omslagen

1.4.2. verhuur lokalen. 1995-2000. agenda, huurovereenkomsten. 3 omslagen

1.4.3. Boekhouding. 1995-2000. rekeningen, kasboek, financieel jaarverslag. 4 omslagen.

VOOrBEElD 3BESCHrIJVINg FOTOArCHIEF

I Feestjes en vieringen1. Groepsuitstap

1.1. Groepsuitstap 1997Datering: 23 november 1997Fotograaf: Dirk De nayeraantal: 3 kleurenfoto’s, 2 zwart-witfoto’s

1.2. Groepsuitstap 1998Datering: 24 november 1997Fotograaf: Dirk De nayeraantal: 3 kleurenfoto’s, 2 zwart-witfoto’s

II kamp1. kamp Neeroeteren

1.1. Foto’s ledenDatering: 11 tot 21 juni 1991Fotograaf: erik nevelsteenaantal: 15 kleurenfoto’s

1.2. Foto’s leidingDatering: 11 tot 21 juni 1991Fotograaf: ellen talboom en iris Degrachtaantal: 20 kleurenfoto’s


31

maak je archief bekend via Archiefbank VlaanderenJearchiefisgeordendenbeschreven.Hetisbelangrijkdatjemensenlaatwetendatjouwgroepovereengoedbewaardarchiefbeschikt.Hoedoejedat?Eenvoudig:doorjeaantemeldenbijArchiefbank Vlaanderen,viawww.archiefbank.be.

ArchiefbankVlaandereniseenonlinedatabankdieinfor-matieoverVlaamseprivéarchievenverzamelt.DeArchief-banktoontnietdearchiefdocumentenzelf,welwaarjezekuntvinden.Hetiseensoortgoudengidswaarjegege-vensvindtoverarchievenvanpersonen,familiesenorgani-saties.Waarwordendiebewaard?Watishuninhoud?Zijnzeraadpleegbaar?Bestaatereeninventarisvan?

Jeugd

bew

egin

gen

en er

fgoe

d

32

Stap 6Bewaar je archief zo goed mogelijk

mijn archief bewaren? Waar doe ik dat?Nietelkeruimteisgeschiktomdocumentenenaudiovi-sueelmateriaaltebewaren.Eengoedearchiefruimtemagniettekoud,niettewarm,niettevochtig,niettelichtenniettestoffigzijn.Wesommendemogelijkebewaarplaat-senopengevendevoor-ennadelen.

ZElF BEWArEN1. Bij een leid(st)er thuis

Voordelen Nadelen

Eengeïnteresseerdpersoonzalerallesaandoenomhetarchiefzogoedennetjesmogelijktebewaren

Watgebeurteralsdeleiderofleidsterstoptmetdejeugdbeweging?4Wordthijofzijvervangendooreenevengedrevenpersoon?Ofnetniet?Want

dandreigterveelmateriaalverlorentegaan.4Verhuizenallearchiefdozennaarhethuisvandenieuweverantwoordelijke?Dat

isergomslachtigenbovendiennietgoedvoorhetarchief.4Verhuisthetarchiefmee,dandreigthetversplinterdtegeraken.Terugnaaraf,

dus.

Deleiderofleidsterzalhetarchiefwellichtopzolderofindekelderbewaren.Dieruimteszijnmeestalgeengeschiktebewaarplaats.Zetrekkenvocht,schimmelenongedierteaan.

2. Het lokaal van de jeugdbeweging

Voordelen Nadelen

Jehebtjearchiefaltijdbijdehand–heelhandigalsjebijvoorbeeldoudespelletjeszoekt!

Demeestelokalenzijnallesbehalvegeschiktompapier,dia’senfoto’stebewaren.Slechteisolatie,geenconstantetemperatuur,onaangenaambezoekvaninsectenenknaagdieren,enzovoort.Erliggenconstantboosdoenersopdeloer.

Archiverenwordtsnellerindewerkingop-genomen.Hetwordteengewoonte.Iedernieuwwerkjaarsteekjeallesvanhetvorigejaarnetjeserbijinhetarchief.

Ineenlokaalwordtergespeeld,geknutseld,gefuifd,gegeten,gekampeerd,enzo-voort.Datisnietmeteendeidealearchiefsfeer.

Kampverhuis,schilderwerken,groteschoonmaak:eenarchiefwordtsnelverwardmetouderommel.Kunjegaranderendathetarchiefnietweggegooidwordt?

Nietiederegroepheefthetlokaalvoorzichalleen.Veellokalenwordentijdensweekendsendezomervakantieverhuurd.Sommigegroependelenhunlokalenmeteenanderevereniging.Jehebtgeencontroleoverwatanderenmetjearchiefdoen.


33

IN BEWArINg gEVEN1. Bij de heemkring of een lokale archiefinstellingZelfbewarenheeftveelnadelen.Daaromishetmisschienwelbeteralsjehetgroepsarchiefin bewaringgeeft.Wiekanjearchiefbewaren?Eenlokalearchiefinstellingofheemkring.Neemcontactopenvraagofdeheemkringjulliearchiefkanbewaren.

Zoekjedeheemkringbijjouindebuurt?Surfnaarwww.heemkunde-vlaanderen.be.Bijlinksvindjedeheemkringenmeteeneigenwebsite.Vindjegeenplaatselijkeheemkring?NeemdancontactopmetHeem-kundeVlaanderenvzw,[email protected].

Een heemkring? Wat is dat?Heemkundige kringen bewaren het lokale erfgoed voor detoekomstigegeneraties.Netals jouwploegzijnhet ijverigevrijwilligersdiezorgendatdewerkingdraait.

Ze houden zich onder andere bezig met de geschiedenisvan hun gemeente. De resultaten van die opzoekingenschrijvenzeneer ineentijdschriftof jaarboek.Bijbepaaldegelegenheden (50-jarig bestaan van een vereniging of eenander jubileum)gevenzeookapartepublicatiesuit.Verderorganiseren heemkringen tentoonstellingen, lezingen,vertelavonden, wandelingen en zoektochten om het lokaleerfgoedbekendtemakenbijhetpubliek.Vaakhoudenzezichookbezigmetdeinstandhoudingvanbelangrijkegebouwenen landschappen. Sommige heemkringen verzamelenoude objecten in een lokaal museum. Sommige behereneen archief- en documentatiecentrum. Daar verzamelenze boeken over de gemeente, dagen weekbladknipsels,bidprentjes, geboortekaartjes, foto’s en oude prentkaarten,archievenvanlokalebedrijvenenverenigingen,enzovoort.Jeugdbewegingen en de heemkring: een goed voorbeeldDe Chiro van Koekelare gaf haar archief in bewaring bijde Spaenhiers, de archeologisch-historische kring vanKoekelare.Ophunwebsite,www.spaenhiers.be,vindjemeerinformatie over hun uitgebreid Historisch-ArcheologischDocumentatiecentrum (HADOC). Elke eerste en derdezaterdag van de maand kun je dat archief raadplegen. Eenvoorbeelddatnavolgingverdient!

Als er geen heemkring is in je gemeente kun je ook eensinformerenbijhetgemeentearchief.

Voordelen Nadelen

Hetarchiefwordtingoedeomstandighedenbewaard.

Jehebthetarchiefnietbijdehand,maarjekunthetnatuurlijkwelaltijdopvragenengaaninkijken.

Jearchiefwordtopeencentraleplaatsbewaard.Dekansdathetversplinterdgeraakt,isdusheelergklein.Datiseengrotetroef.

Nietalleheemkringenoflokalearchiefinstellingenzijnbereidomjouwarchieftebewaren,ofzebeschikkennietoverdegeschikteinfrastructuur.

Jeschenkthetarchiefnietweg,maargeefthetinbewaring.Jouwgroepblijftmetanderewoordendeeigenaar.Datlegjebestvastineenbewaarovereenkomst.Jevindteenvoorbeeldalsbijlage.

Hoeweljehetarchiefnietbijdehandhebt,blijfthetinjeeigenstreekbewaard.

Metjullietoestemmingkunnenstudentenengeschiedkundigenjouwarchiefzonderproblemeninkijken.Misschienschrijvenzeweleenwerkjeoverjouwgroependatishandigmeegenomen.

Jeugd

bew

egin

gen

en er

fgoe

d

34

2. Via het nationale secretariaat van je jeugdbewegingGroepenvanScoutsenGidsenVlaanderenkunnenhunarchiefdeponerenofinbewaringgevenbijhetarchiefvanhetnationaalsecretariaatvanScoutsenGidsenVlaande-ren.Neemcontactopmethetarchiefvanhetnationaalsecreta-riaat,LangeKievitstraat74,2018Antwerpen|tel.03-2311620|fax03-2326392|[email protected]

EenhedenvanFOSOpenScoutingkunnencontactopne-menmetPeterVandeLoock,dearchivarisvanhetArchiefenDocumentatiecentrumvanOpenScouting:onrecht-streeksviadecoördinatorvanhetFOS4U-team,Kortrijkse-steenweg639,9000Gent,tel.09-2454586,fax09-2454588,[email protected]@skynet.be

Archiefstukken bewaren? Hoe doe ik dat?

Iserbijjouindebuurtgeenheemkringofeenandereinstellingoforganisatiediehetarchiefwilbeheren?Ofwiljehetarchieftochzelfbijhouden?Danmoetjeduszelfzorgendathetmateriaalzogoedmogelijkbewaardwordt.

4papierPapierblijftnieteeuwiggoed.Hetisvoortdurendonderhe-vigaanverval.Datkunjejammergenoegniettegenhou-den,maarjekunterwelallesaandoenomhetaftakelings-procestevertragen.

Hoe?i Bewaarpapierinzuurvrijemapjesendozen(ziefoto).

Zuurvrijedozenzijnverkrijgbaarinpapierhandelsenkopieerzaken.

i Schrijfnooitophetpapier,enkelopdemapjeswaarinjehetpapierbewaart.Doedatmetpotlood.

i Bewaarpapierineenruimtewaarhetnietvochtigisenwaarergeendag-ofzonlichtbinnenpriemt.

i Houpapierverwegvanplaatsenwaarknaagdieren,insectenenschimmelshetvoorhetzeggenhebben.

4affichesPlooiaffichesnietop,maarbewaarzeplatofopgerold.

4cd’s,diskettes,dvd’s,audio-envideocassettes

Cd’s en dvd:i Bergcd’sendvd’snietopineenpapierenofplastic

hoesje,maarineencd-doosje.Zoisdecdbeterbe-schermdtegenkrassenenblutsen.

i Legcd’sendvd’snietopelkaar.Plaatszerechtopstaand.i Neemeencdofdvdvastmeteenvingerinhetgaatjeen

deanderevingersrondderand.i Schrijfnietopeencdofdvd,maarophetdoosje.


35

i Bewaarcd’sendvd’sopeenkoele,drogeendonkereplaats.

i Maakeenreservekopie.

Audio- en videocassettesi Maakeendigitalekopiei Steekcassettesineenplasticverpakking.Vermijdme-

taal,kartonenpapier.i Plaatscassettesrechtop,nietliggendi Zon,warmteenvochtigheid?Daarhoudencassettes

absoluutnietvan.i Ganietuitdebolmetpauzeknoppen.Zestoppende

cassetteheelabrupt.Gebruikdestopknop.i Spoeleencassettealtijdvolledigterugvoorjezeterug-

legt.i Jekuntdelevensduurvancassettesverlengendoor

zeéénkeerperjaarte‘verluchten’.Datdoejedoorzegewoonevenaftespelen.

Foto’s en dia’s i Bewaarfoto’sopeenplaatswaardetemperatuurniette

felschommelt.i Lichtdoetfoto’svervagen.Bewaarzedaaromineen

donkereruimte.i Schrijfnooitmetbalpenofvulpenopdeachterkantvan

defoto.Maakaantekeningenmeteenzachtpotlood.i Neemfoto’svoorzichtigvast.Plooizeniet.i Houfoto’suitdebuurtvanmetaal,verfenplastic.

Vermijdfotoalbumsmetplastickaftjes.Jebewaartfoto’sbestineenfotoalbummetfotohoekjesofrugaanruginzuurvrijpapier(verkrijgbaarinfotozakenofpapierhan-dels).

i Digitaliseerjefotoarchiefdooroudefoto’sintescannen.i Dia’sbewaarjeinplasticladerdozen.

Een digitaliseringsproject: enkele voorbeelden

i NaaraanleidingvanErfgoeddag2009,metalscentraalthemavriendschap,zettedeerfgoedcelWaaslandeenfotoprojectoptouw.Zeverzameldenfoto’svanChiro-groepenuithetWaasland.Diewerdengedigitaliseerdenopwww.beeldbankwaasland.begeplaatst.Opdiewebsitevindjeonderhetthema‘ChiroRetro’bijnazevenhonderdbeschrevenfoto’sterug,vanzeeroudetotrecente.Jekuntdefoto’sopslaan,afprinten,becom-mentariërenenversturenalse-card.

i ChiroExpowaseenrondreizendetentoonstellinginhetkadervan75jaarChiro.ToenzeinLimburgstond,werk-tendeerfgoedcellenvanHasselt,Sint-Truiden,Tongerenendemijnstreeksamenaaneenproject.Zeverzamel-

denfoto’svanLimburgseChirogroependiegenomenwarenvoorhetjaar1980.Diefoto’swerdenallemaalge-digitaliseerd.EenselectieervanwerdafgeprintopgrootformaatententoongesteldalsextraluikvanChiroExpo.Opdiemanierwerdheelwatinteressantenwaardevolerfgoedbijelkaargebracht,bewaard,entoegankelijkgemaaktvoorpubliek.

i DevolwassenbegeleidervanKLJAartrijkeheeftnaaraanleidingvaneenboekoverhet80-jarigbestaanvandieafdelingeen600-taldia’senfoto’sgedigitaliseerd.

i Veelgroepenhebbenophunwebsiteeenapartonder-deelmetfoto’suitdeoudedoos!

over archiveren en archieven bewa-ren?Surf naar:www.heemkunde-vlaanderen.be|www.helpdesklokaalerfgoed.be|www.archiefbank.be|www.faronet.beLeesmeerin:4ADVN,AMSAB,KADOC-K.U.Leuven,

LiberaalArchief(2005)Hoera, een jubileum?! Een vormingsproject voor verenigingen.Leuven.

4CoppensH.enVelleK.(1996)‘Zorgvoorlokalearchieven’.In:Hoe schrijf ik de geschiedenis van mijn gemeente? Deel 3.Gent.

4DeKeyserBart,e.a.(2007)Aan de slag met archief en documentatie: handleiding voor de lokale erfgoed-houder.Mechelen:HeemkundeVlaanderen.

4RombautsW.(1997)Conserve-ring van archieven: inleiding tot de problemen.Brussel:AlgemeenRijksarchief.

4VerscheldeM.(2004)Zakboekje archiveren.Brugge:VandenBoele.

meer weten

Jeugd

bew

egin

gen

en er

fgoe

d

36

3. Digitale kwalen

Watdoeikmetdedocumentendieopmijncomputerstaan?

- Hetverslagvandevorigevergadering?uittypenendoormailen!

- Defoto’svanhetkamp?opdewebsiteermee!- anderejeugdbewegingenuitnodigenvoorde

jaarlijksefeesten?viamail!- Eenfuifaanvraagbijhetgemeentebestuur?Debrief

vanvorigjaarcopy-pasten,wataanpassen,opslaan,afprintenenopsturen!

- ledenverwittigendathetoverdriewekensinterklaasfeestis?viadeledenpaginaopdewebsite!

Tegenwoordigzijnernogmaarweiniggroependienietviahunwebsiteofviae-mailcommuniceren.Verslagen,brieven,werkdocumenten,uitnodigingen,foto’s:hetstaatallemaalopdecomputer.Totdusverhebbenwehetoveroudarchiefmateriaalgehad.Datbestaatvoornamelijkuitpapier,schriftjes,fotoboekenenaudiocassettes.Hetoudearchiefismetanderewoordentastbaar.Hetmeerrecenteactief of dynamisch archief leidteendigitaalbestaanenisdusmindertastbaar.

Dathetactiefofdynamischarchiefniettastbaaris,heeftzozijnvoordelen:hetneemtweinigplaatsinbeslag,informatiekansnelopgezochtendoorgestuurdworden,enzovoort.

Maareenactiefofdynamischarchiefmetenkeldigitalebestandenheeftookgrote nadelen:

i Hetarchiefraaktveelgemakkelijkerversnipperd.Elkeleid(st)erheeftwelietsopzijnofhaarcomputerstaan.Devraagisofaldiedocumentenenfoto’sooitsamen-gebrachtworden.

i Waardevolledocumentenkunneninééndrukopdedeleteknopverwijderdworden,voorgoed.Endatgebeurtsnellerdanjedenkt:jecomputerpuiltuitvandebestanden,jekoopteennieuwepc,jestoptmetdejeugdbewe-ging,enz-voort.

i Hethelptalsjejaarlijksallebe-

standenvanjeploegverzameltenopééncdbrandtofopeenexternehardeschijfopslaat.Maarookdanisereenprobleem.Dewonderewereldvandetechnologiestaatnietstil.Computersoftwareverandertzosneldatdigitalegegevensoverenkelejarennietmeerleesbaarzijn.

Het antwoord op al jouw digitale kwaaltjes

1.Digitalebestandenvandejeugdbeweging:opslaanofafprinten?Beide.Omdatjenietkuntgaranderendatdebestandendiejeopslaatovereenpaarjaarnogleesbaarzijn,printjedebelangrijkste documentenbestaf.

2.pfff...moetikechtallesafprinten?Datisnietnodig.Voordigitalebestandengeldthetzelfdestappenplanalsvoorhetoudearchief:Stap 1:Verzamelalledigitalebestandenvanjegroep.Stap 2:Houeengroteschoonmaak.Deletedeinhoudsloze

enonbruikbarebestanden.Stap 3:Ordendebestandeninmapjes.Geefzeeendui-

delijkenaamzodatjeweetwaterinzit.Laatdemapjesovereenkomenmethettastbarearchiefdatjeingenum-merdedozenbewaart.

Stap 4: Printdebestandenafenbewaarzeinzuurvrijedozenbijderestvanhetarchief.

Slazeookdigitaalop.Eengouden cd-rom ofexterne harddisk zijnhetmeestgeschiktalsdrager.

Letop!Ontstaateendocumentinenkelestappen?Printdanalleversiesaf!

Stap 5:Vergeetdegeprintedocumentenniettebeschrijven.

3.Watdoeikmetalmijndigitalefoto’s?Stap 1: Verzamelopheteindevanhetjaaralle

digitalefoto’s.Stap 2:Maakdaaruiteenselectie.Stap 3:Drukdefotoselectieafopfotopapier.Stap 4: Bewaardeafgedruktefoto’sinjearchief.Stap 5: Ennatuurlijk moetendefoto’sookbeschreven

worden(ziep.29en30).Stap 6: Bewaardefoto’svoordezekerheidookop

eendigitaledrager(cd,usbstick,dvd,goudencd-rom,externeharddisk)en-alshetmogelijkis-opjewebsite.

Bewaardefoto’sinderesolutie(aantalgebruiktepixels)waaropdefoto’sgenomenwerden.Wanneerjedigitalefoto’smaakt,steljehettoestel


37

bestinopeenhogeresolutie,bijvoorbeeld300dpi.Wanneerjeafgedruktefoto’sinscantomzotebewarenopeendigitaledragerscanjezehetbesteinop300dpi.

Belangrijk: Offoto’snuafgedruktworden,opdecomputerstaanofopeencd’tjegebrandzijn:probeerzoveelmogelijktevermel-denwaarenwanneerdefotogemaaktwerdenwieofwateropstaat.

4.Weblogs,forums,onlinekalenderseninformatiepa-gina’s:ismijnwebsiteookarchief?Ja!Eenwebsitegeefteengoedbeeldvanhoeheterinjouwgroepaantoegaat.Laatdiewaardevolleinfonietverlorengaan.Jekuntgeregeldtekstenafprinten,maarerbestaatookspecialesoftwareomwebpagina’senwebsitestearchiveren.Jekuntdiegratisdownloaden(googelop‘software’,‘archiveren’en‘websites’).Meerinfo:www.expertisecentrumdavid.be/docs/archive-ren_websites.pdf

5.aldatverzamelen,ordenenenprinten:isdatnietbelachelijkveelwerk?Nietalsjehetslimaanpakt!

Spreekmetjeploegeenbepaaldedagafwaaropiedereenalledocumentenbijelkaarbrengt.Kaften,lossepapierenenfoto’sverzameljeinhetlokaal.Digitalebestandenwordennaaréénpersoondoorgestuurd,diedebruikbaredocumentenenfoto’safprint.Opheteindevandedaghebjeallesmooigeordendenindozengestoken.

Tip:Eenjeugdbewegingsjaareindigtindezomermethetkampengaatinseptemberofoktoberopnieuwvanstart.Organiseerjouwarchiefdag opheteindevanhetwerkjaar.Danzijnalleactiviteitenafgerond.

Tip:Wathapjes,drankjes,eenbarbecue,

enzovoort:nietshoudtjetegenomer

eengezelligeboelvantemaken!

www.expertisecentrumdavid.bewww.projectcest.be

meer weten

Jeugd

bew

egin

gen

en er

fgoe

d

38

4. Erfgoed? Sterft goed! Bederft goed! Over kostbare spullen bewaren

EenschilderijvanRembrandt,eenvleugelpianovanbegindenegentiendeeeuw,eenbeeldhouwwerkvanPanama-renko,eenhoepelrokuitdezeventiendeeeuw,eenantiekheiligenbeeld:geenhaaroponshoofddateraandenktomdiewaardevollevoorwerpenschaamteloosopeenvuilnis-belttedumpen.Zezijnvanonschatbareculturelewaarde.Wedoenerallesaanomzetebewarenvoordetoekomst.

Watmindersnelinonsopkomt,isdatookvoorwerpenuitdejeugdbeweging,zoalseenvlagenuniformen,hetbewarenwaardzijn.Eenuniformrokisimmersgeenzijdenbaljurk.Erwordtaangetrokkenengehangen,hetis‘maar’spelkledij.Alsiemanddieoudeklerenbijhoudt,ishetmeestalalsherinneringaan‘diegoeieouwetijd’.Tochheb-benookdievoorwerpeneengroteculturelewaarde.Zevertellenietsoverhetlevenvanalledag:overhoekinderenenjongerenhunvrijetijddoorbrengen,overdeVlaamsespelcultuur,overwatmensenindejeugdbewegingdoen,welkevoorwerpendemensengebruiken,overhetlevenineenjeugdbewegingvroegerenvandaag,enzovoort.Bijhoudenisdeboodschap!

1. Moet ik echt elk voorwerp bewaren?

Nee.Hetisbijvoorbeeldnietnodigomhetvolledigedecorvanhetkampthemaofeenzelfineengestokenwigwamtebewaren.Jekunternatuurlijkalsherinneringweleenfotovanmaken.Naasthetgroepsarchiefzijndevolgendevoor-werpenzekerhetbewarenwaard:

i Uniformen,inclusiefacces-soiresenkentekens

i Vlaggeni Kampaandenkensof

bedankingeni Aandenkensaanbepaal-

degebeurtenissenofbij-eenkomsten(drinkbekers,borden,medailles,dassen,T-shirts,enzovoort.)

i Typischeobjectenvaneenjeugdbeweging,zoalsbekersenmedail-

lesvanhetLandjuweelendesportfeestenvanKLJ,deBurchtgravinvandeChiro,GilwellkralenvanScoutsenGidsenVlaanderen,enzovoort

gooi die stukken zeker niet weg!

2. Waar bewaar ik waardevolle voorwerpen?

Beschermwaardevollevoorwerpenzogoedmogelijk!Zevoorgoedachterslotengrendelsteken,heeftgeenzin.Eensjeoud-leidingbent,wiljeafentoedieoudespullennogweleenstonen,bijvoorbeeldbijeenreünieofopeententoonstelling.Maarindetussentijdbergjezedusergensveiligop.

Waar?Erzijntweemogelijkheden:zelfbewarenofinbewa-ringgeven.

1. Zelf bewaren

Liefstvolgensderegelsvandekunst!Enkelebewaartips:

4uniformenenklediji Rooknietindekamerwaarjeoudeuniformstukkenof

andereklerenbewaart.i Berguniformstukkenproperop.Datwilzeggen:zonder

moddervlekken,kruimelsofstof.Doejedatniet,dantrekjeongedierteaan.Endieknauwenzicheenwegdooronzeoverheerlijkeuniformen.

i Checkgeregeldofjegeensporenvanongewenstebeestjesvindt:gaatjesindestof,uitwerpselen,cocons,schimmelspikkels.

i Gebruikjeeenkledinghoes?Zorgdandatdienietvanplasticis.Propere,ongeverfdehoezenmogenwel.

i Berguniformstukkenenandereklerenopineengoedafgeslotenkast.

i Oudeuniformstukkenhangjeop.*Hemden, kleedjes en overgooiers

Hangzeaaneenbeschermdeenverzachtekleerhanger.Omwikkel

dekleerhangermetsyntheti-schewatten,proppenzuurvrijpapierenwittekatoenen

stofstroken.Zorustjeuniformopeenzachtkussen.

GebruikinjekussenlaagZEKERgeenkatoenenwattenwantdieslorpen

vochtop.*rokken, shorts en T-shirts

Hangzeaaneenkleerhanger


39

aandedaar-voorbestem-dehaken.Naailussenindeklerenomzebeteroptekunnenhangen.Gebruikhiervoorlint.

4fluitkoorden,riemen,dassenendasringen,sjaaltjesenaandenkens

i Bewaaroudeobjectenliggendineendoosjeofineenlade.

i Wikkelfluitkoordeninzuurvrijpapier(verkrijgbaarinpapier-enschilderwinkels).

i Gebruikzekergeenplasticofkrantenpapieralsverpak-king.Plasticgeeftzurenengassenaf,krantenpapierkaninktsporenachterlaten.

i Jekuntmeerderekoordeninééndoosopbergen,alsjezevanelkaarscheidtmetzuurvrijpapier.

i Gebruikzekergeenelastiekjesomdekoordenvasttebinden.

i Verwijderhetfluitjewantdatgaatnaverloopvantijdroesten.

4vlaggeni Nylonvlaggenbewaarjeopgevouwentussenzuurvrij

zijdepapier.i Katoenenvlaggenbewaarjeopgeroldrondeenstaaf.

Devlaggenmastmetspitsbergjeapartop.Gebruikhiervoorzuurvrijpapier.

*Hoe rol je de vlag op?i Neemeenschoonstukwit,katoenendoek.i Legdevlagmethetsymboolnaarbeneden.i Legopdevlageenvelzuurvrijpapier.i Neemeenstaafenomwikkelhemmetschoonwit

katoen.i Roldevlagronddestaaf.Zorgdatdestofmooieffen

ligt.Bindronddeopgeroldevlagzekergeenkoord.i Bergdestaafliggendop.

*Wat je niet doet met oude of nieuwe vlaggen:

i Afdrogeni Gebruikenalsverkleedklereni Dweileni Dierenvangeni Gebruikenalspicknickdeken

4beeldeni Demeestebeeldenzijnvan

gips.Somszijnzebedektmeteenverflaag.

i Gipsisheelstof-envlekgevoe-lig.Wasjehandenvoorjehetbeeldaanraakt.

i Stofeenbeeldzekernietmeteennattedoekaf.Vochttrektschimmelsaan.

i Bewaarbeeldenineenkamermeteenvastetemperatuur(tussen16°en18°).

i Denekvaneenbeeldismeestalheeldun,waardoorhijsnelbreekt.Datgeldtzekerwanneerdenekaleenkeergelijmdis.Oppassengeblazen!

i Verpakeenbeeldzekernietinplasticofkrantenpapier.Plas-ticgeeftzurenengassenaf,krantenpapierkaninktsporenachterlaten.

2. In bewaring geven

Wat als ik mijn oude spullen niet zelf kan of wil bewa-ren?Verbanzezekernietnaarhetcontainerparkofdeverkleed-doos!

Ganaoferbijjouindebuurteeninstellingiswaarzeoudevoorwerpenbewaren.Mogelijkebewaarinstellingen:

i De heemkring, een lokaal museum of documentatie-centrum.Opzoeknaareenheemkringofdocumentatiecen-trumbijjouindebuurt?Surfnaarwww.heemkunde-vlaanderen.be.Bijlinksvindjedeheemkringenmeteeneigenwebsite.Vindjegeenlokaleheemkring?NeemdancontactopmetHeemkundeVlaanderenvzw,[email protected],oftel.015-205174.

Jeugd

bew

egin

gen

en er

fgoe

d

40

i KADOC(KatholiekDocumentatie-enOnderzoekscen-trumvoorReligie,CultuurenSamenleving)DatinstituutisverbondenaandeKatholiekeUniversiteitvanLeuven.Hierbewarenzedenationalearchievenvanveeljeugdbewegingen:documenten,tijdschriften,boeken,affiches,foto’s,filmsenookvoorwerpenzoalsvlaggenenuniformstukken.Meerweten:www.kadoc.be

i Amsab,InstituutvoorSocialeGeschiedenis.Bewaartenontsluitheterfgoedvanprogressievesocialebewegin-geninBelgië.Meerinformatie:www.amsab.be.

i Hetarchief van het nationaal secretariaat van Scouts en gidsen Vlaanderen,LangeKievitstraat74,2018Antwerpen,tel.03-2311620,[email protected].

i HetArchief en Documentatiecentrum van Open Scouting,tebereikenviadecoördinatorvanhetFOS4U-team,Kortrijksesteenweg639,9000Gent,tel.09-2454586,fax.09-2454588,mauricette@[email protected].

Netalsbijhetinbewaringgevenvaneenarchiefsteljesamenmetdeinstellingeenbewaarovereenkomstop.Jevindteenvoorbeeldalsbijlage.

Pure piraterij!Eengeschiktebewaarplaatsvindenisniet

zoeenvoudig.Textiel,metaalenpleister

zijnonderhevigaanverouderingsproces-

sen.Daarvaltspijtiggenoegweinigaante

doen.Maardebedreigingenvanbuitenaf,

daarkunnenwewelwataandoen!

websites:i www.faronet.be/files/pdf/pagina/

hebben_en_houden.pdfi www.erfgoedsite.bei www.helpdesklokaalerfgoed.be

publicatiesi LootsE.(2005) Hebben en houden,

tips om je erfgoed gezond te houden. Antwerpen: Culturele Biografie.

i DeVlaamseGemeenschap(2004)verzekerde bewaring. Brussel: Vlaamse Gemeenschap

i ADVN,AMSAB,KADOC-K.U.Leuven,LiberalArchief(2005)Hoera, een jubileum?! Een vormingsproject voor verenigingen. Leuven

meer weten

4mensenx Mensengaanstoffigevoor-

werpentelijfmetveelwater

enzeepsop.Dattrektschim-

melsaan!

Tip: Gebruikeendrogestof-

doek.

x Zezettenkostbarevoorwer-

peninvochtige,slechtgeïso-

leerde,overbelichteruimtes.

Tip:zienummer2,3en4

x Zeverpakkenvoorwerpen

inkrantenpapierofplastic

zakjes.Plasticgeeftzurenen

gassenaf,krantenpapierkan

inktsporenachterlaten.

Tip:Gebruikzuurvrijzijdepa-

pier(teverkrijgeninpapier-

enschilderhandels)

1

de top 5 van de meest gevreesde erfgoedpiraten


41

4Vochtx Ineentedrogeruimtegaan

natuurlijkematerialen,hout,papierentextieluitdrogenenbarsten.

Tip: Bijkoudweerwordtdeluchtdroger.Plaatseenpotjewateropderadiatorof–nogbeter-gebruikeenluchtbe-vochtiger.

x Teveelvochtzorgtervoordatmetaalsnellerafbreekt.Zozalijzergaanroesten.

Tip: Ruikteenkamermuf?Daniszewaarschijnlijktevochtig!

Tip: Zorgervoordatdevoch-tigheidindebewaarruimtenietschommelt.Zomaareenraamopenzettenofdeverwarmingverhogeniseenslechtidee.

x Vochttrektschimmelaan.Dieongewenstegroenegastloktongedierteenheeftdeonhebbelijkegewoontezichtevermenigvuldigen.Schim-melsveroorzakenookhuid-irritatie,astma,allergieën,enzovoort.Eenzwamwaarnietmeetezwammenvalt!

Tip: Haalbeschimmeldevoor-werpenweguitdebewaar-ruimteenmaakzeschoon.

4licht

x Lichtdoetpapierverouderen,foto’sverkleuren,textielafbre-kenenrafelen.

Tip: BewaaroudeChirospul-lenlichtvrij.Hanggordijnendiegeenlichtdoorlaten.

4Temperatuur

x Hunfavorietetijdverdrijf?Kruipen,knabbelen,knagen,bijten,happen,vretenenknauwen!Zezijnverlekkerdopalleswaarnatuurlijkeve-zelsinzitten:kleren,papierenhout.Smakelijk!

Tip: Laatgeenetensrestenrondslingeren.Dattrektdiepiratenoppootjesalleenmaaraan.

Tip: Bergklerenproperopindekast.

Tip:Maakgeregeldderuimteschoonwaarinjewaardevolledingenbewaart.

Tip: Duikendieknagendemonsterstochop?Gazedanzekerniettelijfmetche-mischeproducten.Diezijnslechtvoordevoorwerpenenvoormensen.

x Temperatuurschommelingen

doenmetaalenhoutuitzetten

enkrimpen.Gevolg:zegaan

barstenenkrommen.

x Bijeenwisselendetempera-

tuurgaatverfsnellerafblad-

deren.

Tip: Houwaardevollespullen

uitdebuurtvanradiotoren,

warmelampen,vuurtjes,en

slechtgeïsoleerdekeldersen

zolders.

Tip: Deidealetemperatuur

ligttussen16°en18°

4Vieze beestjes

3

2 4

5

de top 5 van de meest gevreesde erfgoedpiraten

Jeugd

bew

egin

gen

en er

fgoe

d

42


43

deel 4 – MondeLinge geschiedenis‘ge zou eens moeten weten...’: getuigenissen verzamelen uit het verleden

Straffe verhalen, gekke anekdotes, dolle fratsen, won-derlijke herinneringen: daar is de jeugdbeweging heel sterk in. Die unieke getuigenissen mogen dan ook zeker niet ontbreken in jouw verhaal. In het archief zul je ze niet snel vinden. De doorsnee leider of leidster is nu eenmaal geen glamoureuze filmster die te pas en te onpas zijn of haar memoires laat optekenen. Je zult er dus op een andere manier achter moeten zien te komen. Hoe? Door interviews af te nemen van inte-ressante getuigen die maar al te graag hun boeiende boekje over het verleden opendoen.

1. Waarom verhalen verzamelen?

i Jeschrijfteenboekofmaakteententoonstelling?Anek-dotesenpersoonlijkeherinneringenmakendesomswatfeitelijke,drogegeschiedeniskostheelwatpittiger.

i Ledenlijsten,verslagenenfoto’s?Jekunterveeluitle-ren,maarzevertellenniethoeledenenleidingvroegerdejeugdbewegingbeleefden.Viaverhalenkomjevaakbelangrijkehistorischeinformatietewetenwaarvannietstastbaarstevindenis.

i Verhalenbiedeneenfrisse,levendigekijkophetver-leden.Zevertellendegeschiedenisdoordeogenvande‘gewonemanofvrouw’.Zokleurenzedeofficiëlegeschiedeniseenbeetjebij.

De waarheid en niets dan de waarheid?

Herinneringenzijnaltijdgekleurd.Daaromdurven

verhalennogaleensaftewijkenvanhoeheter

werkelijkaantoeging.Houdatinjeachterhoofd

wanneerjeoud-leidinggaatinterviewen.Weesdus

kritischentoetsdegetuigenissenaanfeitendiejein

jouwarchiefvindt.

Jeugd

bew

egin

gen

en er

fgoe

d

44

2. Verhalen verzamelen? Hoe pak ik dat aan?“Ik ga een oud-leid(st)er interviewen en ik neem mee...:eenboekjeomafentoeietsintenoteren,eenbalpen,eentrappistenbier om de tong wat los te maken en een paarvriendenomereengezelligeboelvantemaken.Voilà:wekunnen een deftig klapke slaan.”

Een goed interview is toch wat meer dan gewoon ‘eenklapke slaan’. Je wilt de verhalen van je getuigen immersverwerken in een boek, in een tentoonstelling, in eentochtofop jewebsite.Jepakthetdusbestzocorrect en professioneel mogelijkaan.

Stap 1. Goed begonnen, half gewonnen!

Bereid een interview altijd goed voor. Hou in jevoorbereidingrekeningmetdevolgendezaken.

a.bakenjeonderwerpaf

i Oudofjong?Jouwgroepheeftongetwijfeldeenmagi-straalrijkverleden.Omdatjeonmogelijkelkstukjekuntbelichten,moetjeeenkeuzemaken.Watwiljepreciestewetenkomen?

i Aanonderwerpengeengebrek:kamp,deactiviteiten,hetuniform,liefdeskoppeltjes,ouderituelen,hetont-staanvanjouwgroep,jouwgroeptijdenseenbepaaldeperiode,enzovoort.

i Eengoedeinterviewerkentzijnofhaaronderwerp.Gainkrantenartikels,boekenenjearchiefopzoeknaarachtergrondinformatie.Bijvoorbeeld:Jeinterviewtiemandoverjouwjeugdbe-wegingindejaren1950.Dankunjemaarbestmeezijnmetbegrippenuitdieperiode.

leestips:vindjeindeeltwee,overdegeschiedenisenhetontstaanvandeVlaamsejeugdbewegingen,oppagina11,12en13.

b.kiesgoedegetuigeni Hetspreektvoorzichdatjeeenoud-leidsteruitdejaren

1980geenvragensteltoverhetlevenindejaren1950.Spreekdusdejuistepersoonaan.Opp.21leesjehoejeaancontactgegevensvanoud-leidinggeraakt.

i Verwittigjegetuigeopvoorhand.Vertelhemofhaarkortwaaromjeeeninterviewwiltdoen,waaroverhetzalgaanenwatjeerachterafmeewiltdoen.

c.zorgervoordatjedevolgendedocumentenklaarhebt

Een themalijst:

i Lijstmetalleonderwerpenwaaroverjevragengaatstel-len.

i Tijdenshetinterviewlaatjeallevooropgesteldethema’saanbodkomen.Devolgordedoeterniettoe.

i Mogelijkethema’s:hetontstaanvandegroep,spel,kamp,enzovoort.

i Jevindteenvoorbeeldvaneenthemalijstindebijlagen.

Een vragenlijst: i Lijstmetallevragendiejewiltstellen.Alsbasisgebruik

jedethemalijst.i Hetisnietdebedoelingdatjeallevragenletterlijkstelt.

Eeninterviewisgeenkruisverhoor!Houhetzospontaanmogelijk.

i Vermijdja-neevragen.i Jevindteenvoorbeeldvaneenvragenlijstindebijla-

gen.

Een identificatiefiche: i Formulierwaaropjedegegevensvandevertellerinvult:

naam,leeftijd,beroep,leid(st)ervandantotdan,groep,enzovoort

i Waaromisdatbelangrijk?Zokunnenlatereonderzoe-kerszichookeenbeeldvormenvandegetuige.

i Jevindteenvoorbeeldvaneenidentificatieficheindebijlagen.

Een contract: i Datlaatjedoordevertellerondertekenen,voorjemet

hetinterviewvanstartgaat.i Waaromeencontract?Jekrijgtpersoonlijkeinformatie

tehorenendaarwordenbestafsprakenovergemaakt.Devertellerkaneventueelbeslissendatjebepaalde


45

fragmentennietopenbaarmagmaken.i Inhetcontractbeloofjedatjehetverhaalcorrectzal

gebruikenendatjehetinterviewgoedzalbewaren.i Jevindteenvoorbeeldvaneencontractindebijla-

gen.

D.voorziegoedeopnameapparatuuri Wathebjenodig?Eencassetterecorder,eensolide

digitalerecorderofeencamera.Testhetmateriaalvoorjeoppadgaat.

i Wiljeeengoedegeluidskwaliteit?Zorgdanvooreenexternemicrofoon.Eénmicrofoonisvoldoende,maarhetisbeterdatzoweljijalsjegetuigeeeneigenmicrofoonhebben.

i Waarvindjeopnameapparatuur? i Bijdeerfgoedcelinjouwbuurt.Veelerf-

goedcellenlenenopnameapparatuuruitalshetvooreenprojectmondelingegeschiede-nisis.Ofzijkunnenjedoorverwijzen.

i Bijdeuitleendienstvandegemeente,stadofprovincie.

Stap 2. Een goed interview afnemen? zo doe je dat!

Ben jij een geboren interviewer? Schrap wat niet past

1. De ideale plaats voor een interview is ... a.Hetlokaalb.Gezelligopcaféc.Bijdegetuigethuis

2. Wanneer laat ik de getuige het contract onderteke-nen?a.Inhetbeginvanhetinterviewb.Ergensmiddeninc.Opheteinde,vlakvoorjenaarhuisgaat

3. Een goede vraag ... a.iskortenheldergeformuleerd.b.bestaatuiteenkortetoelichtingendaarnadevraag.c.maginhetdialectgesteldworden.

4. Een goede interviewer toont betrokkenheid. Dat doet hij of zij door ... a.afentoeeensaanmoedigend‘hm’of‘ja’tezeggen.b.teknikken,geïnteresseerdtekijken.

c.afentoezelfookeenseenanekdotetevertellen.

5. Tijdens het interview schrijf je best niets op.a.Inderdaad,schrijvenwerktenormstorend.b.Fout,jeschrijftbestzoveelmogelijk.Zotoonjedatje

echtgefascineerdbent.c.Fout,jeschrijftophoejegetuigereageert:lachen,

boosofstilworden,enzovoort.

6. Tijdens een interview zijn krantenknipsels, foto’s, oude bivakboekjes, oude uniformstukken, enzo-voort ... a.verbodenwantzewerkenstorend.b.toegelatenwantzekunnenhetgeheugenhelpen

opfrissen.

7. Welke van de onderstaande elementen verwijder je best uit de kamer voor het interview?a.Eengsmb.Anderemensenc.Eenkooimetvrolijkekanarievogels

Wat is een erfgoedcel?

BepaaldestedenenstrekenhebbenmetdeVlaamsegemeenschapeenerfgoedovereenkomstafgesloten.Hierinbelovenzehetlokaleofregionaleerfgoedzichtbaardertemaken.Hoe?Dooreenerfgoedcelopterichten.

Watdoeteenerfgoedcel?x Erfgoedcellenhoudenzelfgeenarchievenenvoorwerpenbij.x Zebrengenhetlokaleofregionaleerfgoedinkaart.x Zeorganiserenactiviteitenvooreenzobreedmogelijkpubliek.x Zehebbenaandachtvoorhetbehoudenbeheervanerfgoed.x Zeondersteunenlokaleerfgoedprojecten,bijvoorbeeldmondelingegeschiedenis.

VoorBEElD: DE SAmENWErKING TuSSEN CHIro muIZEN EN DE ErfGoEDCEl VAN mECHElEN

In2005vierdedeChirovanMuizenhaar60everjaardag.Naaraanleidingvandatjubileumgingenenkeleoud-leidersinterviewsafnemenvanvoormaligeledenenoud-leiding.ZijwildenwetenhoehetervroegerinhunChirogroepaantoeging.DeverzameldeverhalenvormdendebasisvanhetboekChiro Muizen. Van patronaat tot moderne jeugdbeweging.Voordeillustratieswerdenheelwatfoto’suitprivéalbumsgedigitaliseerdenopcd-romgebrand.

DeerfgoedcelvanMechelenondersteundedatprojectvooralfinancieel.

Intotaalwerktendeoud-leidersvanMuizenzo’ntweejaaraanhetproject.Optijdbeginnen,dus!

Tip:Erfgoedcellenkunnennietalleprojectenbegeleiden.Zemoetenzienwatbinnenhunbeleidenplanningpast.Neemoptijdcontactmethenop.

Meerwetenoverdeerfgoedcelbijjouindebuurt?Surfnaarwww.erfgoedcellen.be.

Jeugd

bew

egin

gen

en er

fgoe

d

46

Stap 3. Wat doe ik na het interview?

i Blijfnogeventjesnapratenmetjegetuige.

i Zorgervoordatjeinterviewnietdomweggewistwordtofdatjeerietsoveropneemt.Hoe?Doorjeopnametebeveiligen(leeshiervoordehandleidingvandeopnameapparatuur)endooreen

reservekopietemaken.i Schrijfjeinterviewletterlijkuit!Eensaaie,

maarbelangrijkeklus.Ietsopzoekenineengeschreventekstgaateenpaksnellerdaneenopnametebeluisteren.Schrijftussenhaakjesdenon-verbaleinfodiejeopdeinterviewficheverzameldhebt.

i Snelterugvindenwelkeonderwerpenertijdenshetinterviewbehandeldwerden?Maakeenbandinhoudsfiche.Datiszoalsdeinhoudsopgavevaneenboek.Inplaatsvaneenpaginanummergeefjedetijdsaanduidingdiejeopdeopnameapparatuurvindt.

ANTWOORDEN1. Antwoord c is correct:

4Thuisvoeltdegetuigezichhetmeestopzijnofhaargemak.

4Hetisermeestalookrustig.

2. Antwoord a is correct:

4Zomaakjevaninhetbeginduidelijkwatjebedoelingenzijn.

3. Antwoord a en c zijn correct:

4Vermijdlange,omslachtigevragen.

4Hetisdegetuigediehetwoordmetvoeren,nietjij.

4Hetinterviewmoetgoedverstaanbaarzijn.Duidelijkgesproken

taalisduseenmust.Maaralsdialectbeterbekt,isdatzekertoe-

gestaan.Datgeldtzowelvoordegetuigealsvoordeinterviewer.

4. Antwoord b is correct:

4 Jemaakteengeluidsopnamevaneenoud-leidsterofoud-leider,

nietvanjezelf.Hetisnietdebedoelingdatjijvoortdurendaan

hetwoordbent.

4Omjegetuigeaantemoedigen,gebruikjebestnon-verbalesig-

nalen(mimiekengebaren).Verwittigjegesprekspartnerdaarvan

opvoorhand,andersvindtdiehetmisschienvreemddatjijzo

weinigreageertinhetgesprek.

5. Antwoord c is correct:

4Hetisnietdebedoelingdatjeallesneerpentwatjegetuigezegt.

Jeneemthetgesprekimmersop.Maarwatjenietkuntopnemen,

moetjebeschrijven.Zokunjeniethorenwanneeriemandglim-

lachtofbedenkelijkkijkt.

4Noteerookwoordenofnamenwaarjedespellingnietvankent.

Nahetinterviewkunjedejuisteschrijfwijzevragen.

6. Antwoord b is correct.

4Documentenofvoorwerpenkunnenhelpenomherinneringen

naarboventehalen.

7. Alle antwoorden zijn correct.

4Eengsm,gezelligkeuvelendemensenofkwetterendekanarie-

pietjes?Hetwerktallemaalstorendtijdenseeninterview.Zetje

gsmaf,spreekjegetuigeondervierogenenverplaatsdekana-

rievogelsnaareenandereruimte.

Tip:Eenvoorbeeldvaneenbandinhouds-

fichevindjeindebijlagen.


47

Stap 4. Bewaar je interview voor de toekomst!

Hetafgenomeninterviewiseenbelangrijkehistorischebron.Jemoethetdusbewaren.

A. Je bezorgt de opnamen aan een heemkring of een lokale archiefinstelling

i Vraagopvoorhandofzedeopnamesindebestmogelijkeomstandighedenkunnenbewaren.

i Bezorghenookdebijbehorendedocumenten:the-malijst,vragenlijst,identificatiefiche,hetcontract,hetuitgeschreveninterviewendebandinhoudsfi-che.

i Jegeeftdeopnameninbewaring.Jouwgroepblijftdeeigenaar.Legdieafsprakenvastineenbewaar-overeenkomst.

i Jevindteenvoorbeeldcontractindebijlagen.

B. Je bewaart de opnamen zelfi Hoejevideo’s,cassettes,cd’sendvd’sbewaart,lees

jeopp.34en35.i Bewaardigitaleopnamesopjecomputer,een

harddiskofopeendigitaletape.Maakaltijdeenreservekopieopeengoudencd-rom.

Niet verder vertellen?Omgaan met roddels

‘De Jean beheerde in mijn tijd de financiën van de jeugd-

beweging. Ze zeggen dat hij geregeld het geld uit de kas in

zijn eigen zakken stak.’

‘Danny De Vilder, ‘de Gendarm’ gelijk ze zeggen, dat was

een hele strenge leider, niet normaal. Ik heb eens horen

vertellen dat hij leden die niet wilden luisteren een hele

namiddag opsloot in het chauffagekot.’

Roddels,beschuldigingen,gevoeligeinformatie:gaer

voorzichtigmeeom.Zorgervoordatjegetuigeach-

terafgeenlastkrijgtmetdemensenuithetdorpofde

buurt,oferger:methetgerecht.

Eenroddelkanalslasterbestempeldwordenendatis

strafbaar.Ennietalleendegenediederoddelvertelt,

kanvanlasterbeschuldigdworden.Ookwiehembe-

kendmaakt,pleegteenstrafbaarfeit!

Creatief met verhalen

Watkunjezoaldoenmetdeverzameldeverhalen?4Verwerkzeineenboekoverjegroepofjeugdbewe-

ging.Datiswatenkeleoud-leidersvandeChirovanMuizendedenmethuninterviews.OokdevolwassenbegeleidervanKLJAartrijkeinterviewdeoud-leidersen-leidstersvandieafdelingvooreenboekoverhun80-jarigbestaan.Zokonhijbepaaldezakencontrolerenaandehandvanschriftelijkebronnenalsverslagen.TalrijkevoorbeeldenzijntevindenindejubileumboekenvanhistorischeeenhedenvanBSB,GGBenFOS,zoals‘PrinsBoudewijn’,‘PrinsAlbert’,‘DeWildeEend’,‘DeWesthinder’en‘DeLangeWapper’.

4Maakeendvd volverhalen. ChiroGaverkeuitWaregemtrokvoorhun50/60-jarig

bestaanmetcameraenmicrofoonnaaroud-leiding.Zesteldenhenvragenoverhetuniform,delokalen,defuiven,hetbivak,dezondagnamiddag,enzovoort.Dieverhalenbrachtenzesamenopeendvd:Chiro Gaverke? Beregoed ... in beeld!

4Laatverzameldeverhalenverderlevenopeenblog-site.

Verzamelaandehandvaninterviewsverhalenvanvroeger.Plaatszeopeenblog.Iedereendiedatwil,kanzijnofhaarverhaaltoevoegen.Zokunjemeteendestraffeverhalenvandehuidigegeneratieverzamelen.

4Publiceerzeineenrubriekofeenreeksartikelsvanjullietijdschrift.

ScoutsenGidsenVlaanderenendeChiropublicereninterviewsmetbekendeVlamingenoverhunverledenindejeugdbeweginginhunbelangrijkstetijdschrif-ten,entergelegenheidvan100jaarscoutinginter-viewdeScoutsenGidsenVlaanderen10-tot90-jarigenoverhunervaringenbijdescoutsvoorhettijdschriftOver&Weer.

InSamen,hettijdschriftvandeoud-scoutsenoud-gidsenvanBelgië,wordenregelmatiginterviewsenartikelsgepubliceerdmetenvaniconenvandeOpenScoutinginBelgië.

4Gebruikzeineentoonmoment,bijvoorbeeldeententoonstelling.

DeTweeAmbachten,deheemkundigekringvanAs-senede,maaktenaaraanleidingvanErfgoeddag2009eententoonstellingoverdegeschiedenisvanjeugd-verenigingeninhunbuurt.Hiervoornamenzeinter-viewsafvanmensendieeenbelangrijkerolspeeldeninKLJAssenede.

Jeugd

bew

egin

gen

en er

fgoe

d

48

Surf naar

www.mondelingegeschiedenis.be

lees

DeWeverB.enP.François(2003)Gestemd

Verleden: mondelinge geschiedenis als prak-

tijk.Brussel:VCV

DuBois-ReymondM.enWageman

T.(1983)Mondelinge geschiedenis: over

theorie en praktijk van mondelinge bronnen.

Amsterdam

Bekijk

BrunoDeWever,BjörnRzoska,Charlotte

Crul(red.)(2005)Dvd-boxVan horen zeg-

gen: Mondelinge geschiedenis in de praktijk.

Brussel: VCV

meer weten


49

deel 5 – tips voor een gesLaagd JubiLeuM

Over enkele maanden is het zover: je groep wordt ... jaar!Leden, ouders, oud-leiding: iedereen verwacht een dijkvaneenfeest.Veelgroepenkiezenvooreenfeestweekendmeteenactiviteitenaanbodwaarzoweljongalsoudzichinkunnenvinden.Een jubileum isookhétmomentom‘iets’met of over het verleden te doen. Hét moment dus omeensvoluit retrotegaan.Aanmogelijkeactiviteitengeengebrek. In dit deel bespreken we de meest voorkomendejubileumactiviteitenenwegevenmeewaarenhoejeaansubsidiesgeraakt.

Vooraldieactiviteitengeldtééngoudenregel: schiet op tijd in actie!Oud-leiding contacteren, oude foto’s zoeken, getuigeninterviewen,oudespelenverzamelen,eensubsidiedossieropstellenenlatengoedkeuren,enzovoort:erkruiptveeltijdin!

’t iS fEESt, ’t iS fEESt,‘t iS HiEr nOg nOOit ZO plEZant gEWEESt!

Jeugd

bew

egin

gen

en er

fgoe

d

50

1. ingrediënten voor een boeiende tentoonstellingKomt dat zien, komt dat zien!

Een tentoonstelling?Teveelverzamelwerk,tesaai,alleen

maarinteressantvooroud-leiding,nietspectaculairgenoeg,plaatsgebrek,teduur,nietactief,nietietswaarikdeleidingsploegvoorkanmotiveren,

eenveeltehoogaquariumgehalte(metgapendemensendierondjesdraaien).

maar het kan ook anders! Eententoonstellinghoeftechtgeengortdrogevisbakvolouderommeltezijn.Eenintrigerendverhaal,sprekendestukken,gevatteteksten,leukewerkvormen,eenbriljantdecor:maakvanjetentoonstellingeenbelevenis!

Ingrediënten

1. Bedenk een intrigerend verhaal

Eententoonstellingisalseenfilm:zondereenboeiendverhaalstajenergens.Deeerstevraagdiejemetjeploegdusstelt,is:“Watgaanwevertellen?”

4mogelijke ‘verhaallijnen’

A. Een chronologisch verhaal Jeverteltdegeschiedenisvanjegroep:hetontstaan,de

ontwikkelingenindejaren1950,enzovoort. Tip:Eengoedgevuldengeordendarchiefkomthier

goedvanpas!

B. Een thematisch verhaal Watroeptdejeugdbewegingbijjouop?Welkethema’s

zijntypisch?Gebruikdatalsbasisvoorjouwtentoon-stellingenwerkdegekozenthema’sverderuit.Moge-lijkethema’s:kamp,uniform,leiding,spelen,jaarthemaenactiviteitendiegeldinhetlaatjebrengen.

C. Een blik in de toekomst Welkeverhalen,spullen,plaatsenentraditiesmoeten

volgensjulliezekeraandevolgendegeneratiedoorge-gevenworden?Watismetanderewoordenjullieerf-goed?Bepaaldeliedjes,memorabelefeesten,demuurtekeningeninhetlokaal,julliege-nialekampthema’s,deguitenstrekenvandeleidingsploeg,enzovoort.Brenghetallemaalsamenentoonhetaanhetgrotepubliek.

4Wat bepaalt jouw verhaal mee?

Het doelpubliekWieverwachtje?Oud-leidingzalgraagoudefoto’senvoorwerpenzien,voorledenmagheteractiefenspeelsaantoegaan,bezoekersdiedejeugdbewegingnietkennen,hebbendanweereenextrawoordjeuitlegnodig.

De locatieHoeveelplaatshebje?Kunjeietsaandemuurhangen?Moetjepanelenvoorzien?Isderuimtevoldoendebelicht?Kostdelocatiegeld?


51

4Wie werkt het verhaal uit?

i Richteenwerkgroepopdiegeregeldbijeenkomt.Vooreenhistorischetentoonstellingvraagjebestookoud-leiding.

i Leeszekerietsoverdegeschiedenisvanjouwjeugdbe-weging!Jevindtnuttigeverwijzingenindeel2.

2. Deel je verhaal in hoofdstukken in

Voor een chronologische tentoonstelling zullen dattijdsperiodes zijn.

Vooreenthematischetentoonstellingzijndatdegekozenthema’s,bijvoorbeeldkamp,spelen,delokalen.

3. zoek sprekende stukken

Foto’s, affiches, krantjes, vlaggen, uniformen, kentekens, liedjesteksten, bijnamen, filmpjes, muziekfragmenten, oude brieven, beelden, oude kampaandenkens, een legertent, waskommen, een stukje themadecor, de verkleeddoos,

een gesjorde bank, een baseballknuppel, een stapelbed, zangboekjes, boeken, stickers, een

fiets, enzovoort

Voor een tentoonstelling zijn goede stukkenenorm belangrijk. Zij brengen het verhaal tot leven. Zeroepenbijdebezoekerseenkarrenvrachtaanherinneringenop.

Neemjeverhaalerbijenganawelkestukkenerinpassen.Maakhiereenlijstvan.

Letop:‘stukken’iseenruimbegrip.Ook geuren, smaken en klankenroepenherinneringenop!Bijvoorbeeld: de geur van spek enzweetsokken in een legertent, desmaak van stevige kampkost, deklankvanwaterspelletjes.

Waar vind ik geschikte tentoonstellingsstukken?

Neemcontactopmethetnationaalsecretariaatvanjouwjeugdbewegingomtevragenwatzijhebben.

i HetnationaalsecretariaatvandeChiroheefteenten-toonstellingskofferdatjegratiskuntontlenen.Jebetaaltenkeleenwaarborg.HetpakketbestaatuitachtpanelenopzeildoekoverdegeschiedenisvandeChiroenuiteenkoffer.Dekofferbevatonderandereenkeleoudeuniformstukken,oudeenrecentefoto’senafbeeldingen,eenoudevlageneencdmetmuziek.Contact: Chirojeugd-Vlaanderen vzw | Kipdorp 30 | 2000 Antwerpen | tel 03 231 07 95 | [email protected]

i Scouts en gidsenkunnenterechtbijhetNationaalScouts-enGidsenmuseum.Datmuseumleenttentoon-stellingskoffersuitoverdegeschiedenisvanscouting.Contact: Scouts en Gidsen Museum | Sint-Geertrui Abdij 5 | 3000 Leuven | [email protected]

i EenhedenvanFOS Open Scoutingkunnenvooraan-vullendmateriaalterechtbijhetArchiefenDocumenta-tiecentrumvanOpenScouting.Contact: onrechtstreeks via de coördinator van het FOS4U-team, Kortrijksesteenweg 639, 9000 Gent, tel. 09-245 45 86, fax 09-245 45 88, [email protected] of rechtstreeks via [email protected]

i LokaleafdelingenvanKlJkunnenophetnationaalsecretariaatterechtvooreententoonstellingdiebestaatuiteenvoorstellingsstandenbruikbaarmateriaalzoalstijdschriften,affichesenwinkelmateriaal.Dietentoon-stellingkanontleendworden.Contact: KLJ | Waversebaan 99 | 3050 Oud-Heverlee | tel 016-47 99 99 | [email protected]

i GroepenvanKSA Noordzeegouwkunnenbijdewerk-groepAltijdJarigeententoonstellingskofferontlenen:[email protected].

i Delokale heemkring.Vraagnaofzijoudefoto’s,tek-sten,boekjesofuniformstukkenhebbenliggen.

i Hetlokaalvanjegroep.i Bijoud-leidingenanderepersonendiebetrokken

warenbijjulliewerking.Stuurheneenbriefwaarinjeuitlegtwatjezoektenwaarom.Vraaghenomcontactoptenemenalszekunnenhelpen.

Jeugd

bew

egin

gen

en er

fgoe

d

52

Wat doe ik met de verzamelde stukken?

i Bergzeveiligop.i Hebjeveelstukkenverzameld?Maakdaneenselectie.

Kiesdemeestsprekendeofdebestbewaarde.i Schrijfgoedopwelkvoorwerpvanwieis.Bezorgde

ontleendestukkennadetentoonstellingaandejuistepersoonterug.

4. Schrijf gevatte teksten

Destukkendiejetoont,zeggenveel,maarnietalles.Daaromverwerkjebestookenkeletekstbladenof-kaartjesinjetentoonstelling.Wezettenallemogelijketentoonstellingstekstenevenopeenrijtje.

Titelsi Geefdeonderdelenvanjetentoonstellingtitels.Zo

krijgtdetentoonstellingstructuurenhoujedebezoe-kersbijhetverhaal.

i Jekuntdetitelseenvoudighouden,maarerisnietsdatjetegenhoudtomorigineeluitdehoektekomen.

i Voorbeeldtitelsthemakamp:‘Opkamp’,‘Kamperenisdemooistezomersport’,‘Snikhetegroetjesuit...’

Vlagteksti Eenvlagtekstleidteenhoofdstukinengeeft

achtergrondinformatie.i Vlagtekstenmoetennietlangzijn(minderdaneen

halveA4)enwordenliefstinhetgrootafgedruktzodatiedereenzeduidelijkkanlezen.

legendesDatzijntekstjesbijdestukken.

i Wieofwatzieje?i Uitwelkeperiodestamthetstuk?i Wieisdeeigenaar?

ColofonOpheteindevandefilmverschijntdegeneriek.Aandeuitgangvaneententoonstellingvindjeeencolofon.Datiseenopsommingvanallemensendiemeegewerkthebbenaandetentoonstelling(leden,leiding,oud-leiding,degemeenteofdestad,sponsors).

Voorbeeldje nodig? Zie de bijlagen.

CatalogusIneententoonstellingkruiptveeltijd.Hetzoudusjammerzijnalservanaldatwerkgeentastbareherinneringoverblijft.Overweegdaaromomeencatalogusofeenbrochuresamentestellen.Hieringeefjekortwatuitlegoverdegeschiedenisendewerkingvanjouwgroepenoverdetentoonstelling.Datkunjeheeluitgebreiddoenofheelbondig.

Watkunjezoalindiecataloguszetten?Foto’svandestukkenmetlegendeserbij,eventueelbijkomendefoto’s,eenkortegeschiedenisvanjouwgroep,devlagtekstenenhetcolofon.


53

5. Het decor

Wat? ideaalom… Waarvindjedie?

Vitrinekasten ...kostbarestukkenuittestallendienietaangeraaktmogenworden.

Degemeentelijke,stedelijkeofprovin-cialeuitleendiensten

Sokkels(vierkanteofrondeblok-ken)

...eentopstuktetonen,eenuniekvoorwerpdatjeindekijkerwiltzetten.


Panelen ...foto’s,tekstenofaffichesoptehangen. Degemeentelijke,stedelijkeofprovin-cialeuitleendiensten

Tv’sofprojec-tiemateriaal

...filmpjesofmontagesvandigitalefoto’stetonen.


Kaders ...foto’smooitepresenteren.Tip:jekuntzelfkadersmakenuitpapierofkarton.

Inknutsel-enanderewinkels,ofjemaaktdekaderszelf

Meubelen ...jetentoonstellingoptevrolijkeninjeugdbewegingsstijl.

Letopdatjedestukkennietbeschadigt.Kleurrijke kasten of tafels, barkrukken, leger-netten of tentzeilen waaraan je de stukken bevestigt, rekken uit het materiaalkot, oude kratten, metalen tonnen in plaats van sok-kels, op elkaar gestapelde banden, koord, een wasdraad met uniformen, gesjorde con-structies, een stapelbed, een zelfgeknutselde toog, waskommen als kaders, een prikbord, een kapotte televisie waarin je iets toont, een nagemaakte hudo, enzovoort.

Injullielokaal,natuurlijk!

Eenbriljanttentoonstellings-

verhaal?iiCheck!

Sprekendestukken?Check!

Vlotteteksten?Check!

Ietswaarjedestukkenen

tekstenopkuntuitstallen?

Dat moet je nog in orde

brengen.

Soorten presentatiemeubelen

Jeugd

bew

egin

gen

en er

fgoe

d

54

Bijkomende tips

i Hangfoto’sopmetdubbelzijdigpapierplakband.Ge-bruikzekergeenplasticplakband,punaises,kopspeldjesoflijm.

i Hangfoto’sniettehoogoftelaag.Degemiddeldekijk-hoogtevaneenvolwassenmensis1,60meter.Verwachtjeveelkinderen?Hangdefoto’sdanwatlager.

i Gelamineerdezakenpresenterenvaakmooier.i Verspreidaffiches,foto’sentekstenevenwichtigoverde

panelen.i Zorgvoorvoldoendelicht.Plaatswanneernodigextra

klemspotjesoflampen.i Deuitleendienstenvangemeente,stadofprovincie

lenengratisoftegeneenschappelijkeprijstentoonstel-lingsmateriaaluit.Vaakvindjeonlineeenlijstmethetbeschikbaremateriaal,eenreglementeneenaanvraag-formulier.

6. Voer promotie

Watzekernietmagontbrekenaanjouwtentoonstelling,isvolk.Veelvolk!Wantzegnuzelf:eententoonstellingzonderbezoekersheeftweinigzin.

Promotips:i Nodigleden,ouders,oud-leiding,proost,aalmoezenier,

kookouders,hetoudercomitéeniedereendieooitvannabijbetrokkenwasbijjouwgroepuitviaeenpersoon-lijkeuitnodiging.

i Kondigjetentoonstellingaanopjewebsite.i Stuureenuitnodigingaanhetgemeente-ofstads-

bestuur(deburgemeester,deschepenvanjeugd,decultuurraad,dejeugdraad,dejeugddienst),naaranderejeugdbewegingenennaardelokaleheemkring.

i Plaatseenaankondiginginlokaletijdschriftenenintijd-schriftenvanjouwjeugdbeweging.Hourekeningmetdedeadlines.Stuurjeaankondigingbijvoorbeeldzo’ntweemaandenopvoorhandnaarderedacties.

i Brengdelokalepersopdehoogteviaeenpersmapennodighenookuitopdeopening.

i Wiljeechtveelvolkbereiken?Verspreiddanaffichesenflyers.

7. De opening

Nauren,dagen,maandenwerkishetzover:detentoonstellingstaater!

Maakvandeopeningeenfeest!Speeches,eenreceptie,veelvolkinuniform,enzovoort.Hetgeeftjetentoonstellingnetdattikkeltjemeer!

8. Pimp je tentoonstelling in stijl

Dejeugdbeweging?Datisspelen,experimenteren,samengekkedingendoen,ongegeneerdbuitendelijntjeskleuren.Hetspreektdanookvoorzichdatjediecreatievelijninjetentoonstellingdoortrekt.Maakereen belevenisvan!


55

OpendozendagEenjeugdbeweginguitdeoudedoos?Als

datmaargeenfossielebedoeningdreigtte

worden!Betrekerdaaromjeledenbijwanneerjeeententoonstellingmaakt.Hoe ga je te werk? 4Geefaljeledeneendooseneenkaartje

meteenvraagerop.Debedoelingisdatzijhetantwoordopdevraaguitwerkenineenkijkdoos.

4Kopieënvanoudefoto’s,voorwerpen,teksten:voordeuitwerkingkanalles!

Voorbeeldvragen:4Alsikaandejeugdbewegingdenk,dan

denkikeerstenvooralaan...?4Kampis...?4Welkspelvindjijhetleukstomtespe-

len?4Stel:jegaatnaardehemelenjemag

maaréénherinneringuitdejeugdbewe-gingbewaren.Welkeneemjemee?

Hipperdetip!4Jekuntookbokalen,glazenpotten,

blikkenkoeken-dozen,plasticdozenofkijk-kastjesgebrui-ken.

4Een‘serieuze’historischetentoonstellingeneenopendozendaghoevenelkaarnietuittesluiten.Watafwisselingisaltijdleuk.

4Heeftjouwgroepcreatieveoud-leiding?Ookzijkunneneenkijkdoossamenstel-len.Jetentoonstellingwordtdaneensamensmeltingvanoudeennieuwedozen.

Museum voor één dagWiljeeententoonstellingorganiseren,maarhebjegeenzinomzelfaanhetverzamelenteslaan?Doedaneenblitzberoepopleden,leiding,kook-ouders,opallemensendiejekent.Vraaghenmeetewerkenaanjouw‘museumvoorééndag’.

Hoe ga je te werk? 1.Stuureenpaardagen(ofweken)voorjouw

feestweekendeenfeestelijkkaartjenaarallemensendieookmaarietsmetjouwgroeptemakenhebben.Viadiewegvraagjehenofzeop...(dagentijdstip)naarhetlokaalwillenkomenen‘iets’(eenvoorwerp,eenfoto,eenverhaal)uithunverledenofhedenbijdejeugdbewegingwillenmeebrengen.

Geefenkelevoorbeelden:eenuniformstuk,eenoudkampboekje,hetreceptvanhunfavorietekampgerecht,eenvlaggetje,eenkenteken,eenstrafverhaal,despelregelsvanhunfavorietespel,eenfoto,eenaandenken,eenT-shirt.

2.richt je lokaal in als museum(mettafels,sokkels,panelen,kasten,rekken).Hierkunnendemensenhunvoorwerpofverhaalkwijt.

3.Zorgvoorkaartjeswaaropdemensenhunvoorwerpkunnenbeschrijven.Watishet?Hoeoudishet?Watishetverhaalachterhetvoorwerp?

4.Opheteindevandedagwordthetmuseumplechtig geopend:lintjedoorknippen,eendrankjeeneenhapje,enkelespeeches.

Hipperdetip!4Hetmuseumvoorééndagkunjeperfect

combinerenmetanderejubileumactiviteiten,bijvoorbeeldeeneetfestijn,eenoptreden,eenspelnamiddag,enzovoort

4Neemfoto’svanallevoorwerpen,verhalenenteksten.Dankunjenadieneenmuseumca-talogus,-krantje,-fotoboekjeof-webpaginasamenstellen.Eenleukeherinneringaaneenmemorabeledag!

Jeugd

bew

egin

gen

en er

fgoe

d

56

Rarara?Maakjetentoonstellinginteractief!Hoe?Doorerspel-enquizelementeninte

verwerken.

Ideeën4Gaopzoeknaarfoto’senbijnamenvanoud-

leidingenvandehuidigeleiding.Hangdefoto’s

endebijnamenwillekeurigopeenpaneelof

magneetbord.Opdrachtvoordebezoeker:hang

debijnaambijdejuistefoto!4Watweetjijnogvandekampthema’s?Hangde

naamvanhetkampthemapersonagebijdejuiste

foto!4Welkeleidersenleidsterswarenooit(ofnog

altijd)eenkoppel?4Hangdejuistenaamvaneenspelbijeenfoto

vandatspel,ofvanhetjuistespelmateriaal.

4Enzovoort

Tip voor technisch talentMaakzelfeenElectro-spel.Electroiseenvraag-en-antwoordspel.Hetspelbord

bestaatuittweedelen.Metbehulpvantwee

snoertjesverbindjedeprentenvanhetenedeel

metdatvanhetanderedeel.Wanneerjedejuiste

plaatjesmetelkaarinverbandbrengt,gaatereen

lichtjebranden.Opdracht:verbinddejuistefotomet

hetjuistespel(bijvoorbeeldvleeshoop,marcheren,

dikkebertha,enzovoort).

ZelfeenElectro-spelmaken?Jevindtverschillende

handleidingenophetinternet.

Een TENToonstellingHeeftjouwgroepzelftenten?Waaromzoujediedannietopstelleneninkledenalstentoonstellingsruimten?Inelketentkomteenanderetijdsperiodeofeenanderthemaaanbod.

Hipperdetip! 4Hangnietenkelfoto’senuniformeninde

tenten,maarrichtzevolledigin!4 Jouwjeugdbewegingindejaren1960?Dat

wordteententvolflowerpower,gebatiktedoeken,vredestekensenliedjesvantoen.

4Hetthemaleiding?Dietentkunjeinrichtenalseenleidingskotmetopde‘vergadertafel’enkeletentoonstellingsstukken.

4Vraagaanoud-leidingofzewillengidsenenverhalenvertellen.

Het gastenboek

Veeltentoonstellingenhebbenaandeuitgang

eengastenboekliggen.Hierinkunnende

bezoekersietsneerpennen.

Vindjedattetraditioneel?Watdachtjedan

vaneenvriendenschrift?Inplaatsvaneen

blancogastenboeklegjeaandeuitgang

invulformulierenof‘vriendjesbladen’.Opde

formulierenstaanrubriekendiejemoetinvullen:

4Naam

4Bijnaam

4Mijnfavorietespel

4Hetliedjedatikhetliefstezing/zong

4Opkampeet/atikhetliefstvanal

4Destrafstestootdieikooituithaaldeinde

jeugdbewegingwas

4Hetjubileumweekendvandejeugdbeweging

vondik

Nadienbundeljealleformulierentotéénboek:

hetvriendjesalbumvanjouwgroep.

Hipperdetip!

Indebijlagenvindjeeenvoorbeeldvanzo’n

invulformulier.

Levensgrote leidingsstamboom

Watzoudejeugdbewegingzijnzonderleiding?Diemagjegerustevenindebloemetjes–ofbeter:inhetboompje–zetten.

Maakeengrotestamboomwaarinjedenamenhangtvanalleleidersen/ofleidstersdiejouwgroepgekendheeft.


57

i Plaatseenbordmetdaaropalleswatooitverlorenge-gaanisindegroep:T-shirts,affiches,leidingswoorden,allerleigadgets,zangboekjes,tijdschriften,enzovoort.Bezoekerskunnenoppost-itszelfietsaanhetbordtoevoegen.

i Sjoreenavontuurlijkeconstructiealsingang.i Steleenfrigotentoonmetdaarin:

i allerleitypischekampgerechtenmeteennaambordjeerbij

i befaamdekampmenu’senkamprecepteni Voorzieeenschoolbordmetkrijtendeopdracht:“Wie

heeftdegrootstejeugdbewegingsfamilie?Tekenjeeigenstamboom!”

i Legindetentoonstellingsruimtegrotedobbelstenen,volgeplaktmetfoto’svanvroegerennu.

i Zoekallerleivoorwerpenwaareenstrafverhaalaanvasthangt.

i Bijvoorbeeld:degrasmachinewaareenleiderooitzijneigentenenmeeafreed.

i Maakeenaffichemuurmetaffichesvanfuiven.i Zetereenkastjemeteenheleboelladen.Inelkelade

steekjeeenstukjegeschiedenis.i Zetopdetentoonstellingeenkastjemetladenwaarinje

kuntzienwatdejeugdbewegingzoalgedaanheeftom‘geldinhetlaatjetebrengen’.

i Installeereentvachtereenluikje.Wiehetluikjeomhoogtrekt,zietfoto’senverhalenvanstraffegebeurtenissen.

i Hangaaneenmuurstellingendieooit‘hottopics’wareninjegroep,zoals:“Moetonzegroepgemengdworden?”Bezoekerskunnenbijdestellingenopeenoriginelemanierhunstemuitbrengen:eenvoorwerpopeenweegschaalleggen,gekleurdwaterineenbuisspuiten.

i Maakeenbordmetkrantenknipselsoverjegroep.i Weinigplaatsaandemuuromfoto’stetonen?Span

eenwasdraaddoorderuimteenhangmetwasknijpersfoto’saandelijn.Jekuntdevoor-enachterkantbenut-ten.

i Presenteerfoto’sdoorzeopdemuurteprojecterenineenpowerpointpresentatie,zokunjeveelmeerfoto’stonen.

i Geefuitlegbijfoto’sdiegepresenteerdworden.Denodigeinformatiehaaljehiervoorbijoud-ledenenoud-leiding.Vraagdusalopvoorhanduitlegenbekijksamenmethendefoto’s.

i Hangeenstratenplanopwaaropdeplaatsenvandelo-kalenzijnaangeduid.Opdekaarthangenerookfoto’s.Hoezaghetlokaalervroegeruitenhoenu?

i Verzamelvoorwerpendietypischzijnvoorjouwgroep,stopzeineentijdscapsule(eenstevigedoosdiegoedgeslotenkanworden)enbegraafdieplechtigtijdenshetjubileumfeest.Pasovertienoftwintigjaarmagzeopgegravenengeopendworden,tijdenshetvolgendejubileum.

i Vraageenmode-ontwerpsteromhetuniformvandetoekomstteontwerpen.

i Brengkunstwerkenentekeningensamendieooitvooren/ofdoordegroepgemaaktwerden.

i Vraagaandekookploegomeenkunstwerktemakenwaarmeezeeenimpressievandejeugdbewegingweergeven.

i Laatdebezoekerszelfeenlokaal,kampofactiviteitnabouwenmetspeelgoed(Lego,Duplo,Playmobil)ofmini-voorwerpen.

i Maakeenfilmpjevanmensenrondeenkampvuurdieoverhetkampvertellen.Toondatfilmpjeopdeten-toonstelling.

i Liedjeskunnenbeluisterdwordenmeteenhoofdte-lefoon.Decd-spelerzitverstoptineenkofferdieeenplaatsheeftgekregenineenmooiingekleeddecor.

overtentoonstellen?4GreetDeNeef,Bartd’Hondt,Peter

Heyrman,GodfriedKwanten,Hen-drikOlivierenFrankSeberechts.(2004),Hoera, een jubileum! Een vormingsproject voor verenigingen: syllabus.Leuven,ProvincieVlaams-Brabanti.s.m.ADVN,AMSAB,KADOCenLiberaalArchief,2004

4KUNSTWERK(t),i.s.m.RASA(2006)Praktijkboek voor tentoonstellers.Gent.

meer weten

Tips voor een creatieve tentoonstelling:

Jeugd

bew

egin

gen

en er

fgoe

d

58

2. Boeken, kranten, artikels en websites: tips voor een publicatieJubelboek 90 jaar Open Scoutisme 1910-2000 in Antwerpen (2000) | Vijftig jaar KSA Frassati Niewkerken (2008) | KSA Sint-Jozef Aalst 75 jaar, 1928-2003 (2003)|Chiro Muizen: van patronaat tot moderne jeugdvereniging (2005) | Van Trezeke tot Iris: 50 jaar Chiroleven te Dilbeek (2005) | Inzet in de verf: 50 jaar Chirojongens St.-Paulus Lichtervelde, 1957/1957 – 2006/2007 (2007) | Chiro Mere dat zijn wij!: een prachtig jubileumboek over 50/60 jaar Chiroleven te Mere (2007) | 25 jaar Scouts Oosteeklo (2008) | 50 jaar scouting Mol-Ezaart 1955-2005 VVKSM Sint-Willibrordus(2005) |BJB KLJ Koekelare: een kroniek (1927-2002)(2003)|80 jaar KLJ Aartrijke(nogteverschijnen)

Allemaalboekenwaaringroepenhuneigengeschiedenisbeschrijven, een geweldig hebbeding voor de echtejeugdbewegingsfanaat!

Maareenboekschrijf jeniet inéén-twee-drie.Voorjeaanhetschrijvengaat,bedenkdaneerst:

i Zijnervoldoendemensendiewillenmeehelpenaanhetboek?

i Zittenerveelmensenopeenboekoveronzegroeptewachten?

i Zaljeboekwelverkochtgeraken?

Er zijn ook andere publicaties mogelijk:i Eenspecialeeditievanjegroepskrantje,voloudefoto’s

eninterviewsmetoud-leidingi Laatdegeschiedenisaanbodkomenopdewebsitevan

jegroep,metoudefoto’sendocumenteni Eenartikelineenlokaaltijdschriftofeennieuwsbrief:

neemhiervoorcontactopmetdeheemkring

geef je toch liever een boek uit? Dankomendevolgendetipszekervanpas.

1. Begin op tijdi Documentenengetuigenissenverzamelen,materi-

aaldoornemen,zakenopzoeken,schrijven,nalezen,herschrijven,nogeensnalezen,nogeensherschrijven,latennalezen,lay-outen,latendrukken,enzovoort.Daarbenjeeenheletijdmeezoet.

i Rekenopééntotzelfstweejaar.Wiljehetboektijdenshetjubileumweekendvoorstellen?Schietdannietpasdriemaandenvantevoreninactie.

2. Werk niet eenzaam en alleen

i Steleenwerkgroep ofgelegenheidsredactiesamenmetdaarinleidingenoud-leiding.Probeerverschillendegeneratiesbijeentebrengen.Zovoorkomjedateenbepaaldeperiodevandegeschiedenisoverhethoofdgezienwordt.

i Zoekmensenmeteenbepaaldtalent:eenvlotteschrij-ver,eenhistoricus,eengraficus,iemandmetcontactenindedrukkerswereld,eenfotograaf,enzovoort.

i Bepaalopvoorhanddetakenvandewerkgroep.Wiedoetdeinterviews?Wieschrijft?Wieleestna?Wiezorgtvooreenmooievormgeving?

i Steliemandaandiedevergaderingenleidtenoverdedeadlineswaakt.

3. Bedenk vooraf hoe je het boek aan de man gaat brengen

Enkele mogelijkheden:ziehiernaast.


59

Aanpak Voordelen Nadelen

Eerstschrijven,danverkopenJelaateenaantalexemplarendrukkenenverkooptzeachteraf.

i Geïnteresseerdenkunnendirecteenexemplaarkrijgen

i Isjeboeknietoptijdaf?Datisgeengroteramp.Jehebtmensengeendeadlinebeloofd.

i Watalsjeteweinigofteveelexemplarendrukt?Geraakjedannogweluitdekosten?Hetismoeilijkinteschattenwiejeboekzalkopen.

Eerstverkopen,danschrijvenJewerktmeteenvoorintekenlijst.Jebezorgtmensenvantevoreneenfoldertjemetdaarineenintekenstrook,dietegeneenbepaaldedatumbinnengebrachtmoetworden.

Tip: Brengnaastledenen(oud-)leidingookdevolgendemensenopdehoogte:deheemkring,hetgemeentebestuur,lokaletijdschriftenenkranten.

i Jeweetexacthoeveelboekenjemoetlatendrukken.Geenoverschot,dus!

i Besteleenpaarextraexemplarenvoorlatebeslissers.

i Jekuntgeïnteresseerdekopersvooraflatenbetalen.Zozijnjekostenalmeteengedekt

i Nogvoorhetboekafis,moetjereclamemaken.Iedereenmoetdekanskrijgenomeenexemplaaropdekoptetikken.

i Mensenkopenopvoorhandjeboek.Jemoetduswetenwathetgaatkostenendatismoeilijkinteschatten.Deprijsvaneenboekhangtimmersafvandeoplage,hetaantalpagina’s,papierkwaliteit,enzovoort.Overlegmetdedrukkerenvraageenrichtprijs.

i Jebelooftmensendatjeboektegeneenbepaaldedatumafzalzijn.Steljekopersnietteleur!Jehebteenstriktedeadlinewaaraanjejemoethouden.

DrukjeboekviahetinternetErbestaanwebsitesdieschrijversdemogelijkheidbiedenhunboekviaeenwebsitetepubliceren.Diedruktechnologieheet‘print on demand’.

Hoegaatdatinzijnwerk?i Jeschrijftjeboekenmaakter

eenpdf-bestandvan.i Jelaadthetbestandviade

websiteop.i Jesteltinhoejeboekermoet

uitzien.i Jeboekwordtviadewebsite

tekoopaangeboden.Jekrijgteendeelvandewinst.

Bijvoorbeeld:www.unibook.com

i Geïnteresseerdelezersnemenzelfhetinitiatiefomhetboektebestellen.Jemoethetboeknatuurlijknogwelzelfpromoten.

i Deprijsvanhetboekwordtmeteenberekend.

i Jezitnietmetoverschotaanonverkochteboeken.

i Jemoeteendeelvandewinstafstaan.

Jeugd

bew

egin

gen

en er

fgoe

d

60

4. Verzamel voldoende feiten, foto’s en verha-len van vroeger

Waarvindjedie?i Inhetgroepsarchief(ziep.19)i Dooroud-leidingteinterviewen(ziep.43)i Doortekstenoverdenationalegeschiedenisvanjouw

jeugdbewegingtelezen(ziep.11,12,13)i Inhetgemeente-ofstadsarchiefi Inoudekrantenknipsels(ziep.18)

5. Maak notities

i Noteertijdenshetlezeninteressanteinformatie.i Schrijferbijwaarjedeinformatievandaanhaalt(bron-

vermelding!).Jevermeldt:deauteur,jaarvanuitgaveofdatum,titelvanhetboekofartikel,dekrantofhettijdschriftwaarinhetartikelverscheen,uitgeverijenplaatsvanuitgave.

6. Bepaal de structuur van het boek

i Nogvoorjebegintteschrijven,legjedestructuurvanhetboekvast.Dieisvoorlopigenkandusnogaange-pastworden.Hetiseenhouvast.

i Gana:welkeonderwerpenmoetenzekeraanbodko-men?Inwelkdeelofhoofdstukwordenzebeschreven?Welkeonderverdelingenzijnerbinneneenhoofdstuk?

i Maakeenvoorlopigeinhoudsopgave.i Demeesteboekenoverhetverledenverlopenchro-

nologisch.Deelvoordestructuurdegeschiedenisin

enkeleperiodenin.Jekuntdeindelingvandenationalegeschiedenisvanjouwjeugdbewegingvolgen,maardathoeftzekerniet:elkverhaalisanders.

7. Schrijf je boek uit

i Hougoedjepubliek voorogen.Schrijfjevooroudofvoorjong?Pasjetaalgebruikaan.

i Gebruikveelillustratiesenprentendieillustrerenwatjevertelt.

i Bedenksprekendetitels.8. Lees alle teksten goed na

i Werkallespellings-entypfoutenweg.Nietmeteendetofstebezigheid,maarwelheelbelangrijk.Tekstenvolfoutenzijnnamelijklastigomtelezen.

i Laatmeerderemensendetekstnalezen.Eenextraspel-lingscontrolekannooitkwaad.

9. Lay-out

Eensjeboeknagelezenis,moethetgelay-outworden.Eenfrissevormgevingzorgtervoordathetboekvlotleest.Lay-outeniseenvakapart.Jelaathetbestoveraaniemanddieverstandvanzakenheeft.

Hoe is een boek opgebouwd?Datbepaaljenatuurlijkzelf.Maardevolgendeelementenvindjeindemeesteboekenterug.

4Eenvoorwoord:hierinbedankjeiedereendieaanhetboekheeftmeegewerkt.

4Eeninhoudsopgavemetdehoofdstukken,tussentitelsenvermeldingenvandejuistepaginanummers.

4Eenlijstmetafkortingen,alsjeerveelgebruikt.

4Eenlijstmettypischewoordenuitjouwjeugdbewegingdieverklaardworden.

4Eeninleiding:hierinbereidjedelezersvoordoorkorttevertellenwaterinhetboekstaat.Deinleidingschrijf jepas

wanneerallehoofdstukkenafzijn.Zohebjeeenduidelijkzichtopdeinhoud.

4Bronvermeldingen

4Verschillendehoofdstukken.Deeldehoofdstukkenverderinmettussentitels.Hetgeeftjetekstmeerstructuur.

4Hetbesluit:datkaneensamenvattingzijn,maarevengoedeenstukjevisieopdetoekomst.

4Eventuelebijlagen:eeningescandleidingstijdschrift,eendagboekvanhetkamp,dekentekens.

4Eenbibliografiemetdaarinallebronnendiejehebtgeraadpleegd.

4Een colofon met de namen van de medewerk(st)ers, plaats en datum van uitgave, naam van de drukkerij, aantal

bladzijden,dehoeveelstedruk.

4Deflaptekstdieopdeachterkaftgedruktwordt.


61

10. Naar de drukker

Zoekverschillendedrukkerijenopenvraaghenomeenprijsoffertetemaken.Maakeenvergelijkingenkieserdemeestgeschikteuit.

11. Maak promotie voor je boek

Werkjemeteenintekenlijst?Maakdanpromotievoorhetboeknaardedrukkergaat.Laatjehetboekeerstdrukken?Ookdanisreclamenoodzakelijk!

i Stuurallemogelijkgeïnteresseerdeneenbriefwaarinjejeboekvoorstelt.Bijvoorbeeld:oudersenleden,oud-leiding,kookploegen,iedereendieooitietstemakenhadmetjouwgroep,delokaleheemkring,hetgemeente-ofstadsbestuur(deburgemeester,deschepenvanjeugd,dejeugdraad,decultuurraad,dejeugddienst,enzovoort)

i Organiseereenplechtigevoorstellingvanhetboek.Datkanbijvoorbeeldtijdensjulliefeestweekend.

12. zorg dat je boek raadpleegbaar is

Belangrijk!Bezorgbepaaldeinstellingeneenexemplaarvanjeboek.

i De Koninklijke Bibliotheek van BelgiëDatiswettelijkverplicht.Wanneerjeeenpublicatiebegintteverspreiden,hebjevijftiendagenomtweeexemplarenaandeKoninklijkeBibliotheektebezorgen.Letop:onder‘publicatie’verstaanzezowelboekenalsdvd’s,cd’sencd-roms.Meer info:www.kbr.be/collections/depot_legal/depot_le-gal_nl.html

i KADOC(KatholiekDocumentatie-OnderzoekscentrumvoorReligie,CultuurenSamenleving)Zijverzamelenonderandereallepublicatiesdieuit-gegevenwordendoorkatholiekejeugdbewegingen.Contactgegevens:KADOC|Vlamingenstraat39|3000Leuven|tel.016-323500|fax016-323501|www.kadoc.be

i Amsab -InstituutvoorSocialeGeschiedenisZijverzamelenenbewarenmateriaaloverprogressievesocialebewegingenenpersonen,vanbeginde19eeeuwtotnu.Contactgegevens:Amsab-ISG|Bagattenstraat174|9000Gent|tel.09-2240079|fax09-2336711|www.amsab.be

i De bibliotheek van KSJ-KSA-VKSJContactgegevens: NationaalsecretariaatKSJ-KSA-VKSJLandelijkVerbondvzw|Vooruitgangstraat225|1030Brussel|tel.02-2011510|[email protected]

i De bibliotheek van KlJBoekenkunnenzoweloppapieralsdigitaalbinnenge-brachtworden.Contactgegevens: NationaalsecretariaatKLJ|Waverse-baan99|3050Oud-Heverlee|tel.016-479999|[email protected]

i De bibliotheek van Chirojeugd Vlaanderen(Kipbib)Zijwillendeboekeneventueelookaankopen.Contactgegevens: NationaalsecretariaatChirojeugd-Vlaanderenvzw|Kipdorp30|2000Antwerpen|tel.03-2310795|[email protected]

i De bibliotheek en het archief van Scouts en gidsen Vlaanderen vzwZijwillendeboekeneventueelookaankopen.Contactgegevens: LangeKievitstraat74|2018Antwer-

Tips voor een vlot leesbare tekst4Schrijfzoalsjespreekt.‘Dawilniezeggendagein’tdialectmoeganschrijven’.Zorgergewoonvoordatjealledaagse woordengebruikt.Schrijfbijvoorbeeld‘al’inplaatsvan‘reeds’,of‘voor’inplaatsvan‘tenbehoevevan’.4Maakkorte zinnen.Geenzinnenwaardeenebijzindeandereopvolgtwantdanwordtjetekstheelmoeilijkomtelezenenkomtdeboodschapdiejewiltoverbrengennietgoedover,watnatuurlijknietfijnisvoordelezer,alsjebegrijptwatikbedoel.Zetgeregeldeenpuntenbegineenvolgendezin.4Gebruikzoveelmogelijkactieve zinnen,zoweinigmogelijkpassieve.Leeszelfmaarhetverschil:

x In1986wordendoordeChirovoorheteerstbekendmakingsaffichesverspreid(pas-sief ).x In1986verspreidtdeChirovoorheteerstbekendmakingsaffiches(actief ).4Zetjezinnenindetegenwoordigetijd.Datbrengtmeerlevenindetekst.Maakdanwelopanderemaniereneenonderscheidtussenwatvroegergebeurdeenhoehetnuis.x Hetverhaalvandepatronatenbegonzo’ngoede150jaargeleden,halfwegde19eeeuw.OpdatmomentwasBelgiënogerglandelijk,alkwamhierstilaanveranderingin.(verledentijd)x Hetverhaalvandepatronatenbegintzo’ngoede150jaargeleden,halfwegde19eeeuw.OpdatmomentisBelgiënogerglandelijk,alkomthierstilaanveranderingin.(tegenwoordigetijd)

Meer schrijftips: Surf naar www.wablieft.be/tekstadvies/files/20_Tips_van_Wablieft.pdf

Jeugd

bew

egin

gen

en er

fgoe

d

62

pen|tel.03-2311620|[email protected]

i Het Archief en Documentatiecentrum van Open Scouting Zijwillendeboekeneventueelookaankopen.Contactgegevens:FOS4U-team|Kortrijksesteenweg639|9000Gent|tel.09-2454586|[email protected]@skynet.be

i De lokale bibliotheek en/of de lokale heemkringDiezijnvanzelfsprekendgeïnteresseerdinalleswatoverdestreekverschijnt.

i De erfgoedbibliotheek Hendrik ConscienceContactgegevens:Conscienceplein4|2000Antwerpen|tel.03-2068710|[email protected]

HipperdetipKijkeenshoeanderegroepenhetgedaanhebben.Doorbladerenkelegoedevoorbeeldenvanboeken,bijvoorbeelddetitelsopgesomdaanhetbeginvandithoofdstuk.

over publiceren?-GreetDeNeef,BartD’hondt,PeterHeyrman,GodfriedKwanten,HendrikOlivierenFrankSeberechts.(2004),Hoera, een jubileum! Een vormingspro-ject voor verenigingen: syllabus.Leu-ven,ProvincieVlaams-Brabanti.s.m.ADVN,AMSAB,KADOCenLiberaalArchief,2004

meer weten


63

3. Breng het verleden tot levenHet is niet meer wat het gefeest is

Tijdenseenjubileumfeestkanhetverledenvanjejeugdbewegingopverschillendemaniereninbeeldgebrachtworden,bijvoorbeeldopeententoonstellingofineenboek.Maarjekunthetverledenookechttotlevenwekken.Laatiedereenhetlevenindejeugdbewegingvanvroegerherbeleven.Doeietsactiefs,zoalseentocht,eenspelofeenandereactiviteit.Doehierinspiratieopvoorjouwretro-activiteit!

Voorbeelden

Roep de muziekkapel, vendelgroep of wimpelgroep opnieuw samen

DatiswatChiroKrikodeedtijdenshunjubileumfeest.

LeidsterElsDeVosvertelt:

Naar aanleiding van ons 50-jarig bestaan organiseerden we een (oud-)leidingsfeest. Enkele

oud-leidsters kwamen op het idee om iedereen die avond op een ludieke manier te verrassen.

Twee weken voor het feest spraken ze in het geheim af om de oude – niet meer bestaande –

muziekkapel opnieuw samen te roepen. Ze gingen op zoek naar oude uniformen. Aangezien

niet iedereen een uniform vond (of er nog in paste) werden er enkele kleedjes bijgemaakt. Voor

de instrumenten namen ze contact op met de muziekkapel van Melsele. Die waren bereid om

hun instrumenten even af te staan.

Tijdens het feest waren Elke en ik (de huidige groepsleidster) de allereerste groepsleidster aan

het interviewen. We vroegen haar iets te vertellen over het ontstaan van Chiro Kriko, over de

Chirowerking van vroeger, over de muziekkapel die toen nog bestond – en net op dat moment

viel de muziekkapel binnen en lieten ze zich van hun beste kant zien.

Jeugd

bew

egin

gen

en er

fgoe

d

64

Ga met jong en oud op kamp

Oudofjong?Maaktnietuit.Debesteherinneringenzijndievanhetkamp.Duswaaromzoujeinplaatsvaneenjubileumweekendnietgewooneenjubileumkamporganiseren?Eenkampwaarjongenoudsamenspelen,eten,zingenenbovenaldejeugdbewegingbeleven.

Naaraanleidingvan100jaarscoutingorganiseerdendeBelgischescoutsengidseninapril2007samenhuneigennationalejamboree,deJambe.ZelegdenhiervooreenwaretentengordelaaninenrondBrussel.Bijdeorganisatiewarenbijna100.000scoutsengidsenbetrokken,onderwieookheelwatoud-scoutsenoud-gidsen.ZijnamendeelaanhetkampenhetslotevenementinhetHeizelstadionenstakendaarbijeenhandjetoe.Zo’n‘belegering’kunjeookoplokaalvlakorganiseren.

Inaugustus2005trokChiroIrisuitDilbeeknaardeHogeRielenvooreenvijfdaagskamp.

“(...) dit is geen toeristische uitstap of nostalgische samenscholing, maar een buitengewoon echt bivak anno 2005.

Buitengewoon alvast wegens het deelnemersveld. De jongsten, ware zuigelingen nog; de oudsten echte actieve senioren. En daartussen een redelijke spreiding over alle generaties. Zowel de pioniersgeneratie uit de fifties als de hedendaagse. Allen beheersen zij de rituelen van openingen en sluitingen, van ‘Wij hijsen bij’ tot ‘Daal nu bij het zinken’. Allemaal even echt. Niks doen alsof.

Aan de sfeer is geen ontkomen. Het ongrijpbare fenomeen van een jeugdbeweging ontrekt zich (sic). Alleen wie het ooit meemaakte, kan het vatten. Iedereen is hier gelijk. Meedoen is vanzelfsprekend. (...)

Een uitgebreide waaier van keuzeactiviteiten zet iedereen voortdurend in gang. Vluchten of stoppen is geen keuze. Een creatieve kernploeg overwint elke aarzeling. “Tuimel, tuimeling, smijt jezelf erin”. In de toernooien volleybal, in dans en toneel, in kaartavond en touwenparcours, in grote dagtocht, oriëntatieloop, in fotozoektocht, atletiek, in zangstonde, in quiz, in vertrouwensspelen en samenwerkingsspelen, in hindernissenparcours, in moord- en avondspel, in sluipspelen en kampvuren. Ja, ook in bosspelen, natuurlijk.”

Uit:vantrezeketotiris:50jaarchiroleventeDilbeek (2005),p.100-101


65

zing samen de liedjes van vroeger en nuEndatopeengigantische,generatieoverschrijdendezangstonde.Rondeenkampvuurofineenfeestzaal,ineentent,begeleidmetmuziek,uitvolleborst,enzovoort.Maaktnietuit,alsermaargezongenwordt.

“Hierna was het tijd voor een mooie zangstonde met liederen van toen en nu. Het was ontroerend mooi als jongleiding enthousiast samen te zingen met de oud- en nog oudere leiding”

UitWoutertje:krantje van Chiro Roosbeek (november2006)

kies samenspel

Hétmottovanjouwfeest.Metjongenoudsamendespelenvanvroegerenvannuspelen.

Nietsismeerjeugdbewegingdansamenspel!

Mogelijke spelvormen:4Organiseereenzoektochtnaarfoto’s,voorwerpenenverhalenuithetverleden.Detocht

kanopeenoriginelemanierafgelegdworden,bijvoorbeeldinzeepkisten.

4Richteenkeuzeruimteinmetspelenuitdenieuweendeoudedoos.Vraagaanenkele

mensenvandeoud-leidingofzijdeoudespelenvoorhunrekeningwillennemen.

4Vraagaanleden,leidingenoud-leidingwathunfavorietespelenzijn.Maakhiereen

tijdlozetop10(oftop100)vandiesamenenalspelendoverlopenwordt.

4Organiseereentienkamptussenoud-leiding,leidingensympathisanten.Elkeploeg

heeftminstens10spelers.Zijmoetenhettegenelkaaropnemenin10razendspannende

kampen(ofspelen)zoalsestafettespelen,quizspelenensamenwerkingsspelen.

Jeugd

bew

egin

gen

en er

fgoe

d

66

Een pakje voor elke groep

Naaraanleidingvan100jaarscoutingbezorgdeScoutsenGidsenVlaanderenindeherfstvan2006aanelkegroepeenpakketomeenretro-activiteitteorganiseren.Indatpakketzateneendvdmethistorischbeeldmateriaalenfilmpjes,tienposterswaaropdegeschiedenisvanscoutinginBelgiëinbeeldwordtgebracht,ballonneneneenbrochuremetideeënentipsvoorleukeactiviteitenvoor100jaarscouting.

Een online spelkit en een docuzoektocht

HetArchiefenDocumentatiecentrumvanOpenScoutingontwikkeldein2005een

onlinespelkiteneendocuzoektocht.Daarmeewillenzeoudereleden,leiding,oud-leden

enoud-leidingopeenspeelsemanierkennislatenmakenmethetrijkeverledenvan

OpenScouting,henaanmoedigenommetrespectmetdatverledenomtegaanenhen

aansporenomzelfactiefopzoektegaannaarhunlokaalverleden.

Meerinfonodig?FOS4U-team,Kortrijksesteenweg639,9000Gent,tel.09-2454586,fax09-2454588,

[email protected]@skynet.be

Neem deel aan Erfgoeddag

OpErfgoeddag,eenjaarlijksterugkerendevenement,staatoveralinVlaanderenenBrusselcultureelerfgoedindekijker,ookvanjeugdbewegingen.Bedenknaaraanleidingvanjulliejubileumeenboeiende,origineleenspeelseactiviteit,schrijfjeinbijErfgoeddagensurfmeeophungrotepromotiegolf.Tentoonstellingen,fietstochten,quizzen,proeverijen,spelen,filmvoorstellingen,zangstonden,enzovoort:alleskan.

contactgegevens:CoördinatieErfgoeddagFARO.VlaamssteunpuntvoorcultureelerfgoedvzwPriemstraat511000BrusselTel.02-2131060Fax02-2131099info@erfgoeddag.bewww.erfgoeddag.be


67

Geen inspiratie voor een retro-event? Doe dan een beroep op H.U.G.O.Hij ontstopt elk stukje jeugdbewegingsverleden!

Wiljedolgraagaandeslaggaanmethetverledenvanjouwjeugdbeweging?DankunjedehulpinroepenvanH.U.G.O.

H.u.g.o.? Wie?VergeetH.U.D.O.!LangleveH.U.G.O.!Debetekenisvandielettersmagjezelfinvullen.

Hierisalvasteenpoging:HouUwGeheugenOpenHulpUrgenteGeheugenobstipatieHelpUwGeheugenOntstoppenHelpUwGeschiedenisOverlevenHouUwGeneratieOvereindHaalUwGeschiedenisOpHandelUitGeschiedkundigeOverwegingenHaalUwGrootmoederOmhoogHefUwGrootmoederOpHaalUwGeschiedenisOverhoop...

DaarnaastisHUGOooknogeensympathieke(enuiteraardzeerknappeensexy)loodgieterdiemetzijnknalgroenemobielheelVlaanderendoorkruist.Opeenvoudigverzoekkomthijookbijjouopbezoekenlaatdanzijnmobielvoortweewekenachteropjullieterrein!

InHUGO’smobielvindjeeenhoopcreatieveactiviteiten,tipsenmateriaalommetiedereenvandegroep–vandejongsteledentotdeleiding–aandeslagtegaanmetjullieeigen‘cultureelerfgoed’.

Datisideaalvoorgroependiejubileren,maarookzonderfeestelijkexcuuskunjemetHUGOgaangraveninhetgeheugenvanjegroep.

Hoe kun je H.u.g.O. inhuren?HUGOiseenrealisatievanMooss,eenorganisatiediekinderenenjongerenopeenactievemanierwillatenkennismakenmetkunstenerfgoed.JekuntHUGO’smobielviahenaanvragen.

Meerweten?Surfnaarwww.hugosmobiel.beofwww.mooss.org.contactgegevens:Stapelhuisstraat15|3000Leuven|tel.016-659465|[email protected]

Jeugd

bew

egin

gen

en er

fgoe

d

68

4. Subsidiemogelijkheden voor jubileum- en erfgoedprojecten

Als we daar onze broek maar niet aan scheuren!

Eenjubileumfeestkostgeld.Gelukkigkunjebijdemeestegemeenten,stedenenprovinciesgaanaankloppenvoorsubsidies.

Steden en gemeenten

Elkegemeenteofstadmagzelfhaarsubsidierichtlijnenbepalen.Endatkanvangemeentetotgemeenteofvanstadtotstadverschillen.Jevraagtdusbestzelfinformatie.

Waar?i Galangsbijdejeugddienst.Zijzullenjezekerverder

helpen.Jevindteenadressenlijstopwww.jeugd-werknet.be/adressen.

i Surfnaardewebsitevanjouwgemeenteofstad.Daarvindjevaaksubsidiereglementenen-aanvraagformu-lieren.

Welkegemeentelijkeenstedelijkesubsidiesbestaanerzoal?1.Subsidiesvoordejubileumvieringvaneenvereniging Letop!Diesubsidiegeldtmeestalenkelvoorverenigin-

gendie25,50,75of100jaarbestaan.

2.Projectsubsidies Veelgemeentenverlenensubsidiesaancultureleprojec-

tenofaanjongereninitiatieven. Projectsubsidieswordenenkelgegevenaaneenmalige

initiatieven.Hetinitiatiefmoeteenduidelijkbegineneindehebben,zoalsbijeententoonstelling,eenspelna-middagofeenfeestweekendhetgevalis.

Provincies

Overstijgteenactiviteithetlokaleveld?Dankunjebijdeprovinciegaanaankloppen.Opdewebsitesvandeprovinciesvindjeviadelink‘subsidies’denodigeinformatieencontactgegevens.

ElkeVlaamseprovinciegeeftsubsidiesvoorhistorischeprojectenoferfgoedprojecten.Eengewoonjubileumfeestvaltdaarnietonder.Eengrootsopgezetprojectwaarbijverschillendegroepenbetrokkenzijn,maaktmeerkans.

Andere

i DeCera Foundation ondersteuntmaatschappelijkeprojectenvanvrijwilligers.DeprojectenmoetenweltotéénvandezesdomeinenbehorenwaarbinnenCeraFoundationactiefis.‘KunstenCultuur’iserdaaréénvan.Eenhistorischetentoonstellingofeengeschiedenisuit-gavevalthierzekeronder.Meer info:www.cera.be(maatschappelijkeprojecten)oftelefonisch070-69 52 42.

i DeKoning Boudewijnstichting lanceertprojectop-roepenwaarverenigingenopkunnenreageren.Kijkeensnaofereenprojectoproeplooptwaarbinnenjouwerfgoedprojectkanvallen.Meer info:www.kbs-frb.beoftelefonisch02-511 18 40.

i GalangsbijdeErfgoedcelinjouwbuurt.Voorerfgoed-projectenkunnenzijsubsidieadviesgeven.Sommigeerfgoedcellenkunnenzelfookhelpenbijdefinanciëleondersteuningvanprojecten.Meer info:www.erfgoedcellen.be


69

biJLagen

biJLage biJ ‘Jeugdbewegingen en erfgoed’

VOORBEELD VAN EEN BANDINHOUDSFICHE VAN EEN INTERVIEW

i Donderdag22mei2008i NationaalsecretariaatvanChirojeugdVlaanderen,Kipdorp30,2000Antwerpeni InterviewoverdeChirovanvroegeri Project:ChiroExpo,erfgoedprojectnaaraanleidingvan75jaarChiroi Naamgeïnterviewde:HermanVanWinckel(zatindeChirovan1954tot1973)

Tellernummers Inhoud in trefwoorden

0.00-1.10 OverzichtcarrièreindeChiro:vanChiroSint-LaurentiustotverbondAntwerpen

1.10-2.30 Spelenenspelterreinen

2.30-3.40 Lokaleneninrichtinglokalen

3.40-4.20 Verschillendesoortenspelendiegespeeldwerden

4.20-6.10 Geschiedenisvandelokalen

6.10-7.40 Thema’seninkledingvandespelen

7.40-8.30 Voorbereidingspelprogrammaalsleiding:inspiratie,aanpak,uitwerking,inkleding

8.30-9.20 Optocht

9.20-11.30 Uniformenspelkledij:evolutieengebruik

11.30-11.40 Zingenenzangstonde

11.40-12.40 Ingroepnaarhetlof

12.40-14.40 Liederen:Chiroliederen,andereliederen,zelfgemaakteliederen

14.40-15.05 Volksdansen

15.05-16.20 Muziekkapel&anekdoteovermuziekkapeltijdensbivakinBouillon

16.20-17.40 Rituelen:vlaggengroet,openingsformatie,oudeteksten

17.40-19.30 Inlijvingenbelofte:voorwaarden,voorbereiding,plechtigheid,tekst

19.30-20.35 Chiromales,meivaarten,gewest-enverbondsavonden

20.35-23.50Stijlelementen:groepsbanier,afdelingsbanieren,pennoenen,kentekens,schildjes,schouderlintjes,emblemen,voorschriftenoverhetuniform

23.50-26.50 Bivak:locaties,buitenlandsbivak&anekdotebivakinKanne

26.50-28.10 Bivak:slapeninlokalen,tenten,activiteiten,activiteitenmetdehelegroep

28.10-30.00 Rituelenopbivak:formatie,sameneten,avondlied,afsluiter,misviering

30.00-31.00 Kampvuur

31.00-31.40 Etenopbivak

31.40-34.00 Leiding:voorbereidingprogramma’s,leidingskring,onderhoudlokalen,eendagalsleiding

34.00-35.00 Leidingsengagement

35.00-35.20 Cursussen

35.20-37.30 LanddagenenTop64

37.30-39.30 VieringvanChristusKoningenpaasmismeteersteVlaamstaligemis

39.30-41.00 Protestactiesenbetogingenmetdeleiding

41.00-42.20 Parochieraad,oudercomité,jeugdraad,jeugdclub

42.20-47.47 NaamsveranderingChirogroep


VOORBEELD VAN EEN BEWAARCONTRACT OF BEWAAROVEREENkOMST TUSSEN EEN GROEP EN IEMAND DIE ARCHIEFMATERIAAL IN BRUIkLEEN GEEFT AAN EEN GROEP

TIJDElIJKE BEWAArgEVINgtussen

[Aanspreking voornaam en naam][Functie][Straat en nummer, postnummer en gemeente]

hiernadebewaargevergenoemdenerzijds,

en

KSJBerbroekanderzijds,hiervertegenwoordigddoor[naam ondertekenaar]

wordt het volgende overeengekomen:

Debewaargevergeeftzijnarchiefen/ofdocumentatie,alsvolgtbeschreven:[beschrijving inhoud bewaargeving]intijdelijkebewaring.

1. modaliteiten

1.KSJBerbroekzalvoornoemdarchiefen/ofvoornoemdedocumentatiebeherenmetdezorgenvaneengoedhuisvader.KSJBerbroekverbindtzichertoeomhetinbewaringgegevenmateriaalteverzekerentegenbrandenwaterschade,bijeendegelijkeverzekeringsmaatschappij.

2.Tijdensdeovereengekomenperiodewordthetinbewaringgegevenarchiefen/ofdedocumentatiegereproduceerddoormiddelvanfoto’s,kopies,enzovoort.

3.Debewaarnemerverbindtzichertoehetinbewaringgegevenmateriaaltenlaatsteop[datum]definitiefterugtebe-zorgenaandebewaargever,indestaatwaarinhetzichbevondbijhetsluitenvandezeovereenkomst.

4.Elkeraadplegingen/ofkopiëringen/ofuitleenzalslechtskunnennaeenuitdrukkelijkeschriftelijketoelatingdoordebewaargeverzelf.

2. SlotartikelVooralwatnietindezeovereenkomstwerdvoorzien,wordtverwezennaardeartikels1915totenmet1948vanhetBurgerlijkWetboek.

OpgemaaktinBerbroekop[datum]intweeexemplaren,waarvanelkepartijverklaartééntehebbenontvangen.

KSJBerbroekDebewaargever

Naambewaarnemer Naambewaargever


VOORBEELD VAN EEN BEWAARCONTRACT OF BEWAAROVEREENkOMST TUSSEN EEN GROEP EN EEN HEEMkRING OF EEN LOkAAL ARCHIEF BIJ HET SCHENkEN VAN ARCHIEF

CONTrACT VAN BEWAArgEVINg VAN ArCHIEFtussen



en

HeemkringDeGoedenOudenTijd,anderzijds,hiervertegenwoordigddoor[naam ondertekenaar],hiernadebewaarnemergenoemd,


- Debewaargevergeeftzijnarchief,alsvolgtbeschreven: [Beschrijving van de bewaargeving] op[datum]aanHeemkringDeGoedenOudenTijdinbewaring.Daarwerdhetingeschreveninhet

aanwinstenregisteronderhetnummer[aanwinstennummer]- Departijenwensenhunrechtenenplichtenalsvolgtvastteleggen:

Art. 1. Voorwerp van de overeenkomstDebewaargevergeefthierbijzijnofhaararchiefinbewaringaanHeemkringDeGoedenOudenTijdalsdehiernabepaaldevoorwaardennageleefdworden.

Art. 2. Voorwaarden van bewaring2.1HeemkringDeGoedenOudenTijdzalvoornoemdarchiefbeherenmetdezorgenvaneengoedhuisvader.

2.2Binnendekortstmogelijktijdzalervanhetarchiefeeninventarisopgemaaktwordenwaarvandebewaargeveréénexemplaarontvangt.

2.3Debewaargeverheeftaltijdvoorrangbijhetopvragenvanhetarchiefuithetinbewaringgegevenfonds,vooreennaoverlegtebepalenperiode.

2.4Debewaargeverkanaltijdhetinbewaringgegevenmateriaalgeheelofgedeeltelijkterugvorderen,opvoorwaardedatHeemkringDeGoedenOudenTijdhiervantenminstezesmaandenopvoorhandopdehoogtegebrachtwordtviaeenaangetekendebrief.

Art. 3. Duur van de bewaargevingDezeovereenkomstwordtgeslotenvooreentermijnvantwintigjaar.TenzijdebewaargevertenlaatstezesmaandenvoorhetverstrijkenvandetermijnviaeenaangetekendebriefaanHeemkringDeGoedenOudenTijdietsanderslaatweten,zaldeovereenkomsttelkensautomatischverlengdwordenvoordezelfdetermijn.


Art. 4. Bijzondere voorwaarden van toegankelijkheidA.Voornatuurlijkepersonena) Tijdens het leven van de bewaargever:Raadplegingen/ofkopiëringen/ofuitleenzalslechtskunnennaeenuitdrukkelijkeschriftelijketoelatingdoordebewaargeverzelfdoormiddelvanstandaardverzoekformulieren.b) Na het overlijden van de bewaargever:Nahetoverlijdenvandebewaargeverenvoorzoveraandebewaargevingintoepassingvanart.3geeneindeisgekomen,neemtHeemkringDeGoedenOudenTijdhetbeheervanhettoevertrouwdearchiefdefinitiefoverenverwerftzijhetrechtomtoestemmingtegevenvoorraadplegingen/ofkopiëringen/ofuitleenenhetrechtomtotpublicatieovertegaanvaninbewaringgegevenstukken.

B.Voororganisatiesa) Tijdens het bestaan van de organisatie: Raadplegingen/ofkopiëringen/ofuitleenzalslechtskunnennaeenuitdrukkelijkeschriftelijketoelating

vandeinonderlingoverlegaangeduideverantwoordelijke:- voorderdendoormiddelvandestandaardverzoekformulieren- voordeeigenpersoneelsledenvandeorganisatiedoormiddelvaneenschriftelijketoestemmingdoor

deaangeduideverantwoordelijkeb) Na ontbinding van de organisatie: Wanneerdeorganisatieophoudttebestaan,omwelkeredendanook,envoorhetverstrijkenvan

determijnbepaaldinart.3neemtHeemkringDeGoedenOudenTijd,tenzijopdatogenblikandersovereengekomenmeteenrechtsopvolgervandebewaargever,hetbeheervanhettoevertrouwdearchiefover,hierbijinbegrepenmaarnietbeperkttothetverlenenvandetoestemmingvoorraadplegingen/ofkopiëringen/ofuitleenen/ofhetrechtomtotpublicatieovertegaanvanhetinbewaringgegevenarchief.

Art. 5 KostenbepalingAandebewaringzijngeenkostenverbonden.

Art. 6 SlotartikelVooralwatnietindezeovereenkomstwerdvoorzien,wordtverwezennaardeartikels1915totenmet1948vanhetBurgerlijkWetboek.

OpgemaaktinSchakkebroekop[datum]intweeexemplaren,waarvanelkepartijverklaarterééntehebbenontvangen.

VoordebewaarnemerDebewaargeverHeemkringDeGoedenOudenTijd

Naam Naam


VOORBEELD VAN EEN BEWAARCONTRACT OF BEWAAROVEREENkOMST TUSSEN EEN GROEP EN EEN HEEMkRING OF EEN LOkAAL ARCHIEF BIJ HET SCHENkEN VAN DOCUMENTATIE

CONTrACT VAN BEWAArgEVINg VAN DOCumENTATIEtussen



en

HeemkringDeGoedenOudenTijd,anderzijds,hiervertegenwoordigddoor[naam ondertekenaar],hiernadebewaarnemergenoemd,


- Debewaargevergeeftzijnofhaardocumentatie,alsvolgtbeschreven: [Beschrijving van de bewaargeving] op[datum]aanHeemkringDeGoedenOudenTijdinbewaring.Daarwerdhetingeschreveninhet


Art. 1. Voorwerp van de overeenkomstDebewaargevergeefthierbijzijnofhaardocumentatieinbewaringaanHeemkringDeGoedenOudenTijdalsdehiernabepaaldevoorwaardennageleefdworden.

Art. 2. Voorwaarden van bewaring2.1HeemkringDeGoedenOudenTijdzalvoornoemdedocumentatiebeherenmetdezorgenvaneengoed

huisvader.

2.2Binnendekortstmogelijketijdzalervandedocumentatieeeninventarisopgemaaktwordenwaarvandebewaargeveréénexemplaarontvangt.

2.3Debewaargeverheeftaltijdvoorrangbijhetopvragenvandedocumentatieuithetinbewaringgegevenfonds,vooreennaoverlegtebepalenperiode.

2.4Debewaargeverkanaltijdhetinbewaringgegevenmateriaalgeheelofgedeeltelijkterugvorderen,opvoorwaardedatHeemkringDeGoedenOudenTijdhiervantenminstezesmaandenopvoorhandopdehoogtegebrachtwordtviaeenaangetekendebrief.

Art. 3. Duur van de bewaargevingDezeovereenkomstwordtgeslotenvooreentermijnvantwintigjaar.TenzijdebewaargevertenlaatstezesmaandenvoorhetverstrijkenvandetermijnviaeenaangetekendebriefaanHeemkringDeGoedenOudenTijdietsanderslaatweten,zaldeovereenkomsttelkensautomatischwordenverlengdvoordezelfdetermijn.


Art. 4. Bijzondere voorwaarden van toegankelijkheidA.Voornatuurlijkepersonena) Tijdens het leven van de bewaargever: Raadplegingen/ofkopiëringen/ofuitleenzalslechtskunnennaeenuitdrukkelijkeschriftelijketoelating

doordebewaargeverzelfdoormiddelvanstandaardverzoekformulieren.b) Na het overlijden van de bewaargever: Nahetoverlijdenvandebewaargeverenvoorzoveraandebewaargevingintoepassingvanart.3

geeneindeisgekomen,neemtHeemkringDeGoedenOudenTijdhetbeheervandetoevertrouwdedocumentatiedefinitiefoverenverwerftzijhetrechtomtoestemmingtegevenvoorraadplegingen/ofkopiëringen/ofuitleenenhetrechtomtotpublicatieovertegaanvaninbewaringgegevenstukken.

B.Voororganisatiesa) Tijdens het bestaan van de organisatie: Raadplegingen/ofkopiëringen/ofuitleenzalslechtskunnennaeenuitdrukkelijkeschriftelijketoelating

vandeinonderlingoverlegaangeduideverantwoordelijke,- voorderdendoormiddelvandestandaardverzoekformulieren- voordeeigenpersoneelsledenvandeorganisatiedoormiddelvaneenschriftelijketoestemmingdoor

deaangeduideverantwoordelijkeb) Na ontbinding van de organisatie: Wanneerdeorganisatieophoudttebestaan,omwelkeredendanook,envoorhetverstrijkenvan

determijnbepaaldinart.3neemtHeemkringDeGoedenOudenTijd,tenzijopdatogenblikandersovereengekomenmeteenrechtsopvolgervandebewaargever,hetbeheervandetoevertrouwdedocumentatieover,hierbijinbegrepenmaarnietbeperkttothetverlenenvandetoestemmingvoorraadplegingen/ofkopiëringen/ofuitleenen/ofhetrechtomtotpublicatieovertegaanvandeinbewaringgegevendocumentatie.



OpgemaaktinSchakkebroekop[datum]intweeexemplaren,waarvanelkepartijverklaarterééntehebbenontvangen.

VoordebewaarnemerDebewaargeverHeemkringDeGoedenOudenTijd

Naam Naam


VOORBEELD VAN EEN COLOFON VAN EEN TENTOONSTELLING

Deze tentoonstelling werd gerealiseerd door:naam organisatieinsamenwerkingmetnaam organisatie

Samenstelling: naamIn samenwerking met: namenmet medewerking van: namen en organisaties

met dank aan: namen en organisatiesmet dank aan de locatie: naam van de locatiemet steun van: namen en organisaties en overheden

Vormgeving tentoonstelling:namenTekstcorrectie: naam


VOORBEELD VAN EEN CONTRACT VAN EEN INTERVIEW

OVErEENKOmST TOT gEBruIK VAN AuDIO-OPNAmEOndergetekende,

De heer / mevrouw

Adres:

Postcode en plaats:

Telefoonnummer:

Hierna genoemd ‘de geïnterviewde’

En Chirojeugd-Vlaanderen vzw, hier vertegenwoordigd door

De heer / mevrouw

Adres: Kipdorp 30

Postcode en plaats: 2000 Antwerpen

Komenhetvolgendeovereen:

Betreffendehetinterviewnaaraanleidingvan75jaarChiro,geregistreerdop:[datum]

1. Chirojeugd-Vlaanderen vzw bevestigt dat het genoemde verhaal enkel voor wetenschappelijke, educatieve of sociaal-culturele doeleinden gebruikt zal worden, op de manier die beschreven is in punten 2 en 3, en zonder winstoogmerk. Bij elk ander gebruik is vooraf schriftelijke toestemming van de geïnterviewde vereist.

2. De geïnterviewde verleent Chirojeugd-Vlaanderen vzw de toestemming om – zonder dat daarvoor een vergoeding betaald moet worden – het verhaalygeheelygedeeltelijk

tegebruikenvoorywetenschappelijkonderzoekypresentatieingedruktevormypresentatiealsaudiofragment(bv.bijtentoonstellingen)ypresentatieopinternetypresentatieopradioyinspiratiebronvoorcultureleproductiesyterpromotieofterillustratiebijandereprojectenovermondelingerfgoed

Als‘gedeeltelijk’aangeduidwerd,gelievehiernaperpassageaantegevenwelkvoorbehoudwordtgemaakt:

3. Degeïnterviewdebevestigtdatzijn/haarverhaalgeeninbreukpleegtopauteursrechtendietoebehorenaanderdenenvrijwaartChirojeugd-Vlaanderenvzwvooralleaansprakendiederdenzoudenkunnenuitoefeneninverbandmetdeindezeovereenkomstverleenderechten.


4. Hetverhaalmagnietopenbaargemaaktwordenopeenmanierwaardoorinbreukwordtgepleegdopdepersoonlijkheidsrechtenvandegeïnterviewde.Ermogenevenminwijzigingenaangebrachtwordenzonderdetoestemmingvandegeïnterviewde(metuitzonderingvanlouterformeel-technischeaanpassingen).

5. Telkenswanneerhetverhaalgebruiktwordt,zoalsvermeldindepunten1en2,wordtdenaamvandegeïnterviewdevermeld.

6. BijgebruikvanhetverhaalvooreenpublicatieingedruktevormlevertChirojeugd-Vlaanderenvzwperomgaandeenzonderkosteneenbewijsexemplaaraandegeïnterviewde.

7. Chirojeugd-Vlaanderenvzwverplichtzichertegenoverdegeïnterviewdetoehetverhaalopeendeskundigemaniertebewarenentebehereneneralseen‘goedehuisvader’zorgvoortedragen.

8. Chirojeugd-Vlaanderenvzwdraagtdekostenvanbewaringenbeheer.

9. Dezeovereenkomstgeldtvooronbepaaldeduur.Degeïnterviewdekanhieraaneeneindestellenviaeenaangetekendschrijvendatnadriemaandenuitwerkingzalhebben.Eendergelijkebeëindigingzalgeeneffecthebbenopalaangeganeengagementen.

OpgemaaktintweeexemplareninAntwerpenop[datum]

Degeïnterviewde Chirojeugd-Vlaanderenvzw


VOORBEELD VAN EEN IDENTIFICATIEFICHE VAN EEN INTERVIEW

1. CONTACTgEgEVENS

Naamenvoornaam: _________________________________________________________________________Adres: _____________________________________________________________________________________

Telefoonnummer:____________________________________________________________________________E-mail:_____________________________________________________________________________________

2. PErSOONlIJKE gEgEVENS

Geboorteplaats:_____________________________________________________________________________Geboortedatum:_____________________________________________________________________________

Broers:_____________________________________________________________________________________Zussen: ____________________________________________________________________________________

Naamvader:________________________________________________________________________________Naammoeder: ______________________________________________________________________________

Burgerlijkestand:____________________________________________________________________________Aantalkinderen:_____________________________________________________________________________

Inwonendbijoudersvan_______________________________ tot____________________________________Alleenstaandvan _____________________________________ tot____________________________________Samenwonendvan ___________________________________ tot____________________________________Getrouwdvan _______________________________________ tot____________________________________Weduwe/weduwnaarvan______________________________ tot____________________________________

Verblijfplaatsen:i-locatie: ______________________ van___________________________tot___________________________-locatie: ______________________ van___________________________tot___________________________-locatie: ______________________ van___________________________tot___________________________

Opleidingen:________________________________________________________________________________Diploma’s:__________________________________________________________________________________

Beroepen:i-functie:______________________ van___________________________tot___________________________-functie:______________________ van___________________________tot___________________________-functie:______________________ van___________________________tot___________________________


3. lIDmAATSCHAPPEN

Jeugdbeweging: ____________________________________________________________________________

Religieuzevereniging: ________________________________________________________________________

Culturelevereniging:_________________________________________________________________________

Sportvereniging:_____________________________________________________________________________

Vrijwilligersvereniging:________________________________________________________________________

4. JEugDBEWEgINg

Lidvan:____________________________________________________________________________________ Afdelingen:_________________________________________________________________________________Van ______________________________________tot______________________________________________

Leidingvan: ________________________________________________________________________________Afdelingen:_________________________________________________________________________________Van ______________________________________tot______________________________________________


VOORBEELD VAN EEN THEMALIJST VAN EEN INTERVIEW

InterviewoverdeChirovanvroegerProject:ChiroExpo,erfgoedprojectnaaraanleidingvan75jaarChiro

Thema’s:

1.i Activiteiteniopizondagnamiddag2.i Spelen3.i Rituelenienistijl4.i Specialeiactiviteiten5.i Bivak6.i Leiding7.i Maatschappelijkiengagement8.i Vriendschap


VOORBEELD VAN EEN PAGINA UIT EEN GASTENBOEk

Naam:_____________________________________________________________________________________

Woonplaats:________________________________________________________________________________

Geboortedatum: ____________________________________________________________________________

IkbenlidvanChiro: __________________________________________________________________________

Sinds: _____________________________________________________________________________________

Of

IkwaslidvanChiro:__________________________________________________________________________Van:______________________________________tot:______________________________________________

Mijnfavorieteafdeling:_______________________________________________________________________

Hetleukstespel:_____________________________________________________________________________

Hetlekkerstegerechtopkamp:________________________________________________________________

HetmooisteChiroliedje:______________________________________________________________________

MijnbesteChiroherinnering: __________________________________________________________________

Ikvonddetentoonstelling:____________________________________________________________________.


VOORBEELD VAN EEN CONTRACT VAN BEWAARGEVING VAN EEN INTERVIEW

Tussen



en

Chirojeugd-Vlaanderenvzwanderzijds,hiervertegenwoordigddoor[naam ondertekenaar]


- Debewaargevergeeftzijn/haarinterview,alsvolgtbeschreven: [Beschrijving van het interview] op[datum]aanChirojeugd-Vlaanderenvzwinbewaring.Daarwerdhetingeschreveninhet


Art. 1. Voorwerp van de overeenkomstDebewaargevergeefthierbijzijn/haarinterviewinbewaringaanChirojeugd-Vlaanderenvzwalsdehiernabepaaldevoorwaardennageleefdworden.

Art. 2. Voorwaarden van bewaring2.1 Chirojeugd-Vlaanderenvzwzalvoornoemdinterviewbeherenmetdezorgenvaneengoedhuisvader.

2.2 Binnendekortstmogelijketijdzalervanhetintervieweeninventarisopgemaaktwordenwaarvandebewaargeveréénexemplaarontvangt.

2.3 Debewaargeverheeftaltijdvoorrangbijhetopvragenvaninterviewsendocumentenuithetinbewaringgegevenfondsvooreennaoverlegtebepalenperiode.

2.4 Debewaargeverkanaltijdhetinbewaringgegevenmateriaalgeheelofgedeeltelijkterugvorderen,opvoorwaardedatChirojeugd-Vlaanderenvzwhiervantenminstezesmaandenopvoorhandopdehoogtegebrachtwordtviaeenaangetekendebrief.

Art. 3. Duur van de bewaargevingDezeovereenkomstwordtgeslotenvooreentermijnvantwintigjaar.TenzijdebewaargevertenlaatstezesmaandenvoorhetverstrijkenvandetermijnviaeenaangetekendebriefaanChirojeugdVlaanderenietsanderslaatweten,zaldeovereenkomsttelkensautomatischverlengdwordenvoordezelfdetermijn.

Art. 4. Bijzondere voorwaarden van toegankelijkheidA.Voornatuurlijkepersonena) Tijdens het leven van de bewaargever:Raadplegingen/ofkopiëringen/ofuitleenzalslechtskunnennaeenuitdrukkelijkeschriftelijketoelatingdoordebewaargeverzelfdoormiddelvanstandaardverzoekformulieren.b) Na het overlijden van de bewaargever:Nahetoverlijdenvandebewaargeverenvoorzoveraandebewaargevingintoepassingvanart.3geeneindeisgekomen,neemtChirojeugd-Vlaanderenvzwhetbeheervandetoevertrouwdeinterviewsdefinitiefoverenverwerftzehetrechtomtoestemmingtegevenvoorraadplegingen/ofkopiëringen/ofuitleenenhetrecht


omtotpublicatieovertegaanvaninbewaringgegevenstukken.

B.Voororganisatiesa) Tijdens het bestaan van de organisatie:Raadplegingen/ofkopiëringen/ofuitleenzalslechtskunnennaeenuitdrukkelijkeschriftelijketoelatingvandeinonderlingoverlegaangeduideverantwoordelijke,

- voorderdendoormiddelvandestandaardverzoekformulieren- voordeeigenpersoneelsledenvandeorganisatiedoormiddelvaneenschriftelijketoestemmingdoor

deaangeduideverantwoordelijkeb) Na ontbinding van de organisatie: Wanneerdeorganisatieophoudttebestaan,omwelkeredendanook,envoorhetverstrijkenvandetermijnbepaaldinart.3neemtChirojeugd-Vlaanderenvzw,tenzijopdatogenblikandersovereengekomenmeteenrechtsopvolgervandebewaargever,hetbeheervandetoevertrouwdeinterviewsover,hierbijinbegrepenmaarnietbeperkttothetverlenenvandetoestemmingvoorraadplegingen/ofkopiëringen/ofuitleenen/ofhetrechtomtotpublicatieovertegaanvaninbewaringgegeveninterviews.



OpgemaaktinAntwerpenop[datum]intweeexemplaren,waarvanelkepartijverklaarterééntehebbenontvangen.

VoordebewaarnemerDebewaargeverChirojeugd-Vlaanderenvzw

Naam Naam


VOORBEELD VAN EEN VRAGENLIJST VAN EEN INTERVIEW

INTErVIEW OVEr DE CHIrO VAN VrOEgErProject:ChiroExpo,erfgoedprojectnaaraanleidingvan75jaarChiro

Vragen thema spel:

Algemeen- SpeeldenjullieveelindeChiro?- Watspeeldenjullieallemaal?- Verschillende soorten spelen: binnen-, buiten-, bos-, kring-, stads-, dorps-, plein-, sport-, fantasie-,

creatieve,expressieve,rustige,hevigespelen?- Watspeeldenjulliehetmeest?- Watwarendefavorietespelen?- Watwarendeminstfavorietespelen?- Waaromwarendatdemeestenminstfavoriete?- Speeldenjullieanderespelletjesopbivak?

Plaats- Waarspeeldenjullie?- Speeldenjulliebinnenofbuiten?- Inhetheem,hetdorp,hetpark,eenplein,hetbos,speelplaatsvaneenschool?- Kunjehetheembeschrijven,endeanderespeelplekjes?- Watwarendefavorieteplaatsenomtespelen?

materiaal- Haddenjullieeenmateriaalkot?- Waarstonddat?- Haddenjullieveelspelmateriaal?- Kunjedatmateriaalbeschrijven?

Herkomst- Wieverzondespelletjes?- Speelden jullie spelletjes uit boekjes? Van Chirojeugd Vlaanderen of uit zelfgemaakte boekjes? Uit

tijdschriften,bv.vanChirojeugdVlaanderen?- Speeldenjullieookzelfverzonnenspelletjes?

Speciaal- Verkleeddenjulliezichvaak?Wasereenverkleedkoffer?- Knutseldenjullievaak?Watvooral?Wanneer?- Dedenjulliesomsookaansport?Welke?- Gingenjulliesomsoptocht?Specialetochten?- Speeldenjulliesomstoneel?


coLofonDeze tekst werd gerealiseerd door:Chirojeugd-VlaanderenvzwJNMFOSOpenScoutingKSJ-KSA-VKSJKLJScoutsenGidsenVlaanderenJeugdRodeKruisWelJongNietHetero

Met dank aan:JannaLefevereGeertjeCoolsAndyDemeulenaereAntonPennemanLeenVanBockstalLievenCasteelsChristelRogiersLucDeMunckPeterVandeLoock

A. De Belder, Johan van Frayenhoven, Natalie de Gheldue, Marc De Coninck, Jan De Broeck, Marc Van den Bosch, Koen Van Eenaeme, Jan De Vroey, Paul Delacourt, Piet Verougstraete, Gilbert d’Haen, Luk Claes, E. Mannekens (foto’s Scouts en Gidsen Vlaanderen)

Taalcorrectie:BartBooneVormgeving:JanVanBostraeten

Wettelijk depotnummer:D/2010/2909/1

Jeu gdbew e i n g e n en erf g o e d - Histories · 2020. 11. 13. · Jeugdbewegingen en erfgoed 5...

Documents

Transcript of Jeu gdbew e i n g e n en erf g o e d - Histories · 2020. 11. 13. · Jeugdbewegingen en erfgoed 5...