Jaarverslag SURF 2013

32
JAARVERSLAG 2013 WAT SURF REALISEERDE IN 2013

Transcript of Jaarverslag SURF 2013

Page 1: Jaarverslag SURF 2013

JAARVERSLAG 2013

WAT SURF REALISEERDE IN 2013

Page 2: Jaarverslag SURF 2013

INHOUDSOPGAVE

WAT SURF REALISEERDE IN 2013

Voorwoord 3

1 ICT en onderzoek 4

2 ICT en onderwijs 8

3 ICT en bedrijfsvoering 13

4 Internationale zaken 17

5 Kennisdeling 20

6 Bestuur en organisatie 25

7 Bijlage 29

De jaarverslagen van SURFnet, SURFmarket en SURFsara zijn te vinden in de

kennisbank op surf.nl.

2 SURF Jaarverslag 2013

Page 3: Jaarverslag SURF 2013

VOORWOORD

Nederland heeft de ambitie om tot de top 5 van de kennis economieën te behoren. De e-infrastructuur voor hoger onderwijs en onderzoek speelt daarbij een sleutelrol: als aanjager van innovaties in de ICT-wereld en als enabler van wetenschappelijk onderzoek dwars door alle vakgebieden heen met de daaraan verbonden kansen op innovatieve toepassingen. 2013 was het eerste jaar waarin één organisatie (SURF) de innovaties en diensten binnen de e-infrastructuur aanbood conform het advies van de Taskforce ICTRegie.

De organisaties die binnen SURF verantwoordelijk

zijn voor de nationale e-infrastructuur hebben in 2013

de allereerste stappen gezet om de afzonder lijke

componenten als één geïntegreerde ‘e-infrastructure

as a Service’ aan te bieden. SURFnet, SURFsara,

het Netherlands eScience Center, SURFmarket en

SURFshare werken in dialoog met wetenschappers,

docenten, studenten en bedrijfsleven aan een onder-

steuningsstructuur voor een gevarieerde en brede

groep gebruikers. Vancis bv ontwikkelde zich verder

als zelfstandige marktpartij en pleegde daartoe een

aantal investeringen in 2013.

De bundeling van nationale faciliteiten en fede ra tieve

samenwerking (met bijvoorbeeld NWO, KNAW en

de instellingen voor hoger onderwijs en onderzoek)

onder de paraplu van SURF heeft als voordeel dat

de innovaties van de afzonderlijke componenten

van de e-infrastructuur beter op elkaar worden

af gestemd. Andere voordelen zijn het gezamenlijk

kunnen bepleiten van de noodzaak van een hoog-

waardige e-infrastructuur en de daarbij behorende

investeringen. Het doet ons een groot genoegen dat

de univer siteiten en hogescholen, de universitair medi-

sche centra, en de ministeries van OCW en EZ in 2013

ondanks de sterk krimpende investeringsbudgetten

hebben besloten om de financiële besluiten te nemen

die horen bij de ambitie om een world class leading

e-infrastructuur te onderhouden en te behouden.

Voor de medewerkers van de SURF-holding was

2013 een bewogen jaar. In september startten de

bestuurders van SURF een herijkingstraject voor de

SURF-organisatie als geheel. Parallel daaraan werd

besloten tot een reorganisatie van de SURF-holding

waarbij de focus wordt verlegd naar regie en strate-

gie. Een onzekere periode voor veel mede werkers.

Desondanks werden in 2013 mooie resultaten neer-

gezet.

Zo nam open en online onderwijs het afgelopen

jaar een grote vlucht. SURF organiseerde in het

najaar een bestuursreis naar de VS waar bestuur-

ders zagen wat de kansen van open en online

onderwijs zijn voor het Nederlandse hoger onder

wijs. Samen met de instellingen zocht SURF naar

een manier om de bekendheid en de afname

van haar dienstverlening voor onderzoekers te

vergroten, onder andere door de ontwikkeling van

een gezamenlijk dienstenportfolio. En binnen het

project Regie in de Cloud bracht een groot aantal

instellingen via de i-strategie in kaart welke ge-

meenschappelijke am bities er zijn op het gebied

van cloud. Deze ambities uit de i-strategie zullen

een plaats krijgen in het nieuwe meer jarenplan

2015-2018 van SURF en haar werkmaatschappijen,

waar het afgelopen jaar een begin mee werd

gemaakt.

Namens Bestuur en Directie

ing. Amandus Lundqvist, voorzitter SURF

prof. dr. Wim Liebrand, algemeen directeur SURF

mr. Ron Dekker, algemeen directeur SURF a.i.

3 SURF Jaarverslag 2013

Page 4: Jaarverslag SURF 2013

SURF helpt de instellingen voor hoger onderwijs om de regie te voeren over alle snel groeiende dataverzamelingen in de cloud. Het project Regie in de cloud leverde dit jaar datamanage ment- plannen op voor onder zoekers. Daarnaast stond 2013 in het teken van vraag stukken rondom onderzoeksinformatie en onderzoeks ondersteuning en was SURF betrokken bij verschillende Europese projecten. Ook was er dit jaar weer volop aandacht voor open toegang tot onderzoeks resultaten. >

1

ICT EN ONDERZOEK

4 SURF Jaarverslag 2013

Page 5: Jaarverslag SURF 2013

OnderzoeksdataBinnen het project Regie in de cloud ontwikkelden

onderzoeksgroepen van de TU Delft, Universiteit van

Amsterdam, Universiteit Twente, Universiteit Utrecht,

NHTV Breda en het RIVM voorbeelden en templates

van datamanage mentplannen voor andere onderzoekers.

Ook op het terrein van verdere samenwerking rondom

repositories (data-archieven) zijn de geplande resultaten

behaald. Zes hoge scholen stappen begin 2014 over op

de door SURF ontwikkel de repository-dienst Sharekit.

Door deze uitbreiding wordt Sharekit met 16 deel -

nemende hoge scholen hét repositoryplatform voor

het hbo.

SURF speelde een sleutelrol in de publicatie van het

Landscape Report, dat verscheen in het kader van

het project SIM4RDM (Support Infrastructure Models

for Research Data Management). Dit project van de

Europese Commissie richt zich primair op de onder-

steuning en scholing van onderzoekers op het gebied

van onderzoeks data. In het rapport worden huidige

en geplande interventies op het gebied van data-

management beschreven. Daarnaast werkte SURF

met een aantal partners in 2013 aan een toolkit

bestemd voor verschillende doelgroepen zoals

onderzoekers en subsidieverstrekkers.

Samen met SURFnet, SURFsara, het Netherlands

eScience Center en NWO was SURF dit jaar betrokken

bij Enlighten Your Research 4, een wedstrijd die weten-

schappers uit alle wetenschapsgebieden uitdaagt een

boost te geven aan hun onderzoek door het gebruik

van ICT. De special interest group (SIG) Research Data

organiseerde met Wageningen UR de succesvolle

SURFacademy-masterclass Datamanagement:

inrichting frontoffice en backoffice.

OnderzoeksinformatieOnder grote belangstelling vond het seminar ‘CRIS in NL:

van beleid tot onderzoeker’ eind 2013 plaats, georganiseerd

door de SIG Research Information. Een Current Research

Information System (CRIS) is een database of informatie-

systeem waarin onderzoeksinformatie en -resultaten van

een lopend onderzoeksproject worden opgeslagen.

Het seminar had als doel kennis en ervaringen te delen

over de selectie en implementatie van een nieuwe CRIS.

Er was in 2013 veel aandacht voor werkprocessen en

interoperabiliteitsvraagstukken rondom onderzoeks-

informatie. SURF probeert om CERIF, een Europese

CRIS-standaard, beter geschikt maken voor de Nederlandse

situatie. Hierin werkt SURF samen met KNAW en NWO.

NETWERKTAFEL DATA Meer regie op het gebied van data. Met dit doel

organiseerde SURF in 2013 de eerste netwerk tafel

over data. De belangrijkste stakeholders in Nederland

op het gebied van onderzoeksdata kwamen bijeen,

waar onder DANS en het 3TU Datacenter.

5 SURF Jaarverslag 2013

Page 6: Jaarverslag SURF 2013

OnderzoeksondersteuningHet driejarige Europese project e-Infranet werd in de

zomer van 2013 afgerond. SURF had een leidende rol bij

het opstellen van het rapport Open as the Default Modus

Operandi for Research and Higher Education en presen-

teerde het aan het e-Infrastructure Policy Forum van de

Europese Commissie. Het rapport werd zowel daar als

elders goed ontvangen.

De kerngroep van de SIG Reseach Support vond in 2013

aansluiting bij het SURF Outreach & Support-traject, een

gemeenschappelijk initiatief van SURF, SURFnet, SURFsara

en het Netherlands eScience Center. SURF Outreach en

Support richt zich op betere zichtbaarheid van de diensten

die SURF biedt voor wetenschappelijk onderzoek en op

de inrichting van één informatiepunt voor ondersteunings-

vragen over ICT-faciliteiten voor onderzoekers.

OpenOm aandacht te genereren voor open toegang tot onder-

zoeksresultaten was SURF ook in 2013 aanjager van Neder-

landse evenementen in de internationale Open Access Week.

SURF verzorgde de bundeling en presentatie van lokale

activiteiten. Zelf organiseerde SURF het eindseminar van

OAPEN-NL: open access voor wetenschappelijke boeken in

Nederland. Vertegenwoordigers van uitgevers en betrokken

instellingen discussieerden over de toekomst van open-

accessboeken in Nederland.

De kamerbrief van staatssecretaris Dekker aan de Tweede

Kamer over de verdere ontwikkeling van open access tot

wetenschappelijke publicaties gaf eind 2013 een verdere

impuls aan de activiteiten rondom dit onderwerp. In 2014

zet SURF het thema open access voort. Samen met OCW

werkt SURF toe naar een werkconferentie over open access.

SURF is verder betrokken bij een reeks van initiatieven die

ervoor moeten zorgen dat het aandeel van open-access-

publicaties toeneemt, de bekostiging ervan afneemt en

de kwaliteit verhoogd wordt.

SURF is een van de partners in de Quality Open Access Market

(QOAM), die zich richt op het verlagen van de zogenaamde

Article Processing Charges (APC’s), die een auteur moet

betalen bij publicatie. Een community van bibliotheken

binnen QOAM geeft onderzoekers informatie over de kwaliteit

en prijs van publicatie in diverse open-accesstijdschriften.

De demoversie van de website, die is gekoppeld aan

SURFconext, werd eind 2013 opgeleverd. Zes universiteits-

bibliotheken doen mee met de testfase.

NETWERKTAFEL DATA SCIENCE & SERVICES Tijdens de eerste netwerktafel over open access

‘Data Science & Services’ in juni 2013 wisselden

universiteiten, de VSNU, KNAW, hogescholen,

financiers, uitgevers, Koninklijke Bibliotheek, OCW

en SURFmarket hun plannen en activiteiten uit

op het gebied van open access. Ook gaven zij aan

waar zij een rol zien voor SURF, die de netwerktafel

organiseerde.

6 SURF Jaarverslag 2013

Page 7: Jaarverslag SURF 2013

HBO Kennisbank: één duurzame plek voor alle publicaties

“SURF biedt de platforms die ik nodig heb om mijn onderzoekswerk te kunnen doen, van het zoeken naar informatie tot het publiceren van mijn output. Het belangrijkste voor mij is de HBO Kennisbank. De HBO Kennisbank geeft mij de mogelijkheid om op een goede en duurzame manier mijn eigen publicaties voor het voetlicht te brengen.

Op het moment dat je je eigen auteursrechtelijk beschermde artikelen open access beschikbaar wilt stellen, vragen uitgevers bijna altijd om dat in de officiële repository van je universiteit of hogeschool te doen. Ik zet al mijn artikelen in Sharekit, de repository-dienst van de HBO Kennisinfrastructuur (HKI) die mijn hogeschool gebruikt. Zo komen mijn publicaties automatisch in de HBO Kennisbank. Doordat dit wordt georganiseerd vanuit SURF heb ik er vertrouwen in dat de voorziening duurzaam beschikbaar blijft.

In ons lectoraat Duurzame Talentontwikkeling en in andere verbanden waar ik onderzoekers van hogescholen tegenkom, laat ik altijd de HBO Kennisbank zien op het moment dat ik iets over mijn eigen werk pre-senteer. De gemiddelde collega die op een hogeschool werkt, is ermee bekend, maar heeft er nog niet aan gedacht om er eigen publicaties op te zetten.

Wij onderzoekers zijn grootgebruikers van wetenschappelijke publicaties. Zonder publicaties zouden we ons werk niet kunnen doen. Tegenwoordig beschikt iedere hogeronderwijsinstelling over een digitale bibliotheek. Waarschijnlijk realiseert niet iedereen zich dat onze hogescholen en universiteiten dat alleen voor elkaar krijgen door de onderhandelingen van SURFmarket met uitgeverijen over licenties. Feitelijk zorgt SURF ervoor dat wij een goede digitale bibliotheekvoorziening hebben.

Ten slotte maak ik gebruik van de software die ik via SURF koop. Ik beschik daardoor ook privé over bijvoorbeeld SPSS. Dankzij SURF kan ik thuis aan mijn onderzoek werken zonder dat dat klauwen met geld kost. Het grootste voordeel van een samenwerkingsverband als SURF is dat SURF dingen voor elkaar krijgt waar een individuele hogeschool te klein voor is.”

Jos van HelvoortHogeschooldocent bij de opleiding Informatiedienstverlening en

-management, Academie ICT&Media, Haagse Hogeschool7 SURF Jaarverslag 2013

Page 8: Jaarverslag SURF 2013

Verschillende instellingen onder-zochten dit jaar met financiering van SURF in hoeverre toetssoftware in de cloud geschikt is om instel-lingsover stijgend digitaal toetsen te onder steunen. SURF startte met de ont wikkeling van instrumenten voor instellingen om een eigen visie op de digitale leer- en werk-omgeving (DLWO) te formuleren. Ook was er in 2013 volop aandacht voor open en online onderwijs. SURF organi seerde diverse activiteiten en bestuurders in het hoger onderwijs zetten dit onder-werp nadrukkelijker op de agenda. Daarnaast startte SURF een innovatie- programma waarbinnen instellingen samen werken in het opbouwen en delen van kennis rondom learning analytics. >

2

ICT EN ONDERWIJS

8 SURF Jaarverslag 2013

Page 9: Jaarverslag SURF 2013

Open educationIn maart 2013 vond de wereldwijde Open Education Week

plaats. SURF organiseerde met de TU Delft en de Open

Universiteit het Open Education Evenement. Hier werd

het trendrapport OER 2013 gepresenteerd. Een van de

conclusies uit het rapport is dat open online onderwijs

wereldwijd aan het doorbreken is, mede dankzij de grote

populariteit van MOOC’s (massive open online courses).

Ook veel Nederlandse hogescholen en universiteiten zijn

bezig met het ontwikkelen van een visie of beleid op open

en online onderwijs. SURF droeg daar in 2013 aan bij door

samen met de special interest group Open Education

verschillende strategieworkshops aan te bieden.

Bestuurders van hogeronderwijsinstellingen bezochten

in oktober verschillende toonaangevende organisaties

op het gebied van open education in Washington DC,

Boston en New York. Tijdens deze studiereis van SURF

deden de bestuurders gezamenlijk kennis op over open

education en na afloop zetten zij het onderwerp binnen

hun instellingen nadrukkelijker op de agenda.

Om docenten en medewerkers ICT & Onderwijs uit het

hoger onderwijs te laten ontdekken wat open leermate-

rialen zijn en hoe ze ermee aan de slag kunnen, vond in

september de driedaagse SURFacademy-masterclass

Open Educational Resources plaats. Centraal stonden

voor- en nadelen, mogelijkheden en kwaliteit van open

educational resources.

Eind 2013 verscheen het rapport Open en online onder-

wijs en de toekomst van het Nederlandse hoger onderwijs

dat Capgemini Consulting in opdracht van SURF opstelde.

Het rapport beschrijft recente ontwikkelingen op het

gebied van open onderwijs en schetst een beeld van

mogelijke toekomstscenario’s. Het roept universiteiten

en hogescholen op om strategische keuzes te maken.

DE UNIVERSITEIT VAN NEDERLAND Op 8 oktober 2013 opende minister Bussemaker

de Universiteit van Nederland, een initiatief om de

beste hoogleraren van Nederland aan een breder

publiek voor te stellen. Elke werkdag zet de Universiteit

van Nederland een nieuw college online en elke week

een nieuwe hoogleraar. SURF is een van de founding

fathers van de Universiteit van Nederland.

KWALITEIT VAN OPEN LEERMATERIALEN Robert Schuwer van de Open Universiteit onderzocht

in opdracht van SURF een aantal kwaliteitsvraagstuk-

ken rondom open educational resources. Zijn rapport

Kwaliteit van open leermaterialen beantwoordt vragen

als: Hoe vind en herken ik kwalitatief hoogwaardige

open leermaterialen? Met welke kwaliteitscriteria

moet ik rekening houden als ik open leermaterialen

wil publiceren?

Alexander Klöpping tijdens het eerste

college van de Universiteit van Nederland

9 SURF Jaarverslag 2013

Page 10: Jaarverslag SURF 2013

Digitale leer- en werkomgeving (DLWO)Het innovatieprogramma Visie op DLWO ging in april 2013

van start. Het programma is een samenwerking van SURF,

SURFmarket, SURFnet en SURFsara. Het heeft als doel

instellingen instrumenten te bieden om een eigen visie op

de DLWO te ontwikkelen. Met zo’n visie kunnen instellingen

blijven inspelen op de steeds veranderde vraag vanuit onder-

wijs en onderzoek en nieuwe ontwikkelingen op het gebied

van ICT. Het programma bouwt voort op de publicatie

‘Ontwikkelingen van de digitale leer- en werkomgeving

van het hoger onderwijs’ uit 2012 die veel weerklank vond

bij de instellingen.

In een vijftal werksessies bediscussieerden de instellingen

diverse aspecten van de DLWO. De bevindingen uit de

werksessies worden verwerkt in een digitaal handboek dat

handvatten bevat voor visie- en besluitvormingstrajecten.

Tijdens Dé Onderwijsdagen 2013 verzorgde SURF verschil-

lende presentaties rondom het onderwerp DLWO, bijvoor-

beeld over het gebruik van social media in de DLWO.

Digitaal toetsenBinnen het innovatieprogramma Toetsing en Toetsgestuurd

Leren van SURF onderzoeken instellingen sinds 2010 welke

positieve effecten het instellingsoverstijgend samenwerken

aan digitaal toetsen heeft. Samen met de adviescommissie

Expertisenetwerk digitaal toetsen is de inhoudelijke agenda

voor het programma opgesteld. Instellingen die binnen

projecten samenwerken aan digitaal toetsen leverden in

2013 hun eerste resultaten op. Voorbeelden daarvan zijn

digitale voortgangstoetsen, een database met oefeningen,

een systeem voor instellingsoverstijgende samenwerking

bij toetsvragen en een adaptieve spelomgeving.

SURF startte in 2013 met zeven experimenten rondom digi-

taal toetsen vanuit de cloud in samenwerking met SURFnet,

SURFmarket en SURFsara. Instellingen ontvingen subsidie

om te onderzoeken in hoeverre cloudgebaseerde software

geschikt is om instellingsoverstijgend digitaal toetsen te

ondersteunen. De resultaten komen in 2014 beschikbaar.

SURF leverde dit jaar zeven nieuwe gratis tools op die het

digitale toetsproces ondersteunen. De digitale tools helpen

docenten, toetsdeskundigen en toetsondersteuners onder

meer bij het ontwerpen van vragen en toetsen, het afnemen

van toetsen en de kwaliteitszorg rondom toetsen. Ook pro-

duceerde SURF dit jaar diverse whitepapers. Onderwerpen

waren onder meer samenwerkingsvormen en licentiemodellen

voor itembanken, QTI (Question and Test Interoperability)

in het hoger onderwijs, kosten en baten van digitaal toetsen

en beveiliging. Alle tools en whitepapers zijn te vinden in de

kennisbank digitaal toetsen (zie kader).

Tijdens drie rondetafelbijeenkomsten inventariseerde SURF

bij deelnemers uit het hoger onderwijs welke vraagstukken

en behoeften leven op het terrein van digitaal toetsen. Aan

bod kwamen onderwerpen als het ontwikkelen van een visie,

kosten en baten, implementatie, grootschalig digitaal toetsen,

software en itembanken.

KENNISBANK DIGITAAL TOETSEN Alle resultaten uit het SURF-programma Toetsing en

Toets gestuurd Leren staan in de kennisbank digitaal

toetsen. Hogeronderwijsinstellingen die aan de slag

willen met digitaal toetsen kunnen op deze manier put-

ten uit de kennis en ervaring van andere instellingen.

Whitepaper Samenwerkingsvormen en

licentiemodellen voor itembanken -

Inspiratie uit actuele, concrete casussen

10 SURF Jaarverslag 2013

Page 11: Jaarverslag SURF 2013

11

Learning analyticsLearning analytics is het verzamelen, analyseren en interpreteren

van data van studenten en hun omgeving, ter verbetering van

het onderwijs. Learning analytics lijkt Nederlandse instellingen

kansrijke mogelijkheden te bieden om de begeleiding van stu-

denten te verbeteren, maar er is nog veel pionierswerk te doen

om die mogelijkheden optimaal te kunnen benutten. SURF start-

te in 2013 het innovatieprogramma Learning Analytics. Binnen

het inno vatieprogramma kunnen de instellingen samenwerken

in het opbouwen en delen van kennis rondom dit onderwerp.

Onderdeel van het innovatieprogramma is de stimulerings-

regeling Learning Analytics. In een aantal projecten verkennen

instellingen in hoeverre analyse van studentdata antwoord geeft

op onderwijskundige vragen. Doel van de stimuleringsregeling

is inzicht krijgen in hoe gebruik van learning analytics het

studiesucces kan verhogen.

Belangrijke aandachtspunten bij de toepassing van learning

analytics in het hoger onderwijs zijn privacy en ethiek, de

beschikbaarheid van data en bruikbare analysetools. De in 2013

opgerichte special interest group (SIG) Learning Analytics

heeft deze onderwerpen hoog op de agenda staan.

LEARNING ANALYTICS SUMMER INSTITUTE (LASI) In juli 2013 organiseerde de special interest group (SIG)

Learning Analytics in samenwerking met SURF de Dutch

Learning Analytics Summer Institute (LASI-Amsterdam).

De bijeenkomst bij de Universiteit van Amsterdam was

onderdeel van een wereldwijde serie LASI’s, waarin onder-

zoekers en docenten twee dagen lang lezingen volgen

over nieuwe ontwikkelingen en in werkgroepen samen-

werken aan cases. SURF Jaarverslag 2013

Page 12: Jaarverslag SURF 2013

Vereenvoudigd nakijkproces door digitaal toetsen

“Bachelorstudenten Psychologie beginnen niet graag aan de cursus SPSS, maar uiteindelijk kan iedereen met het statistiekprogramma overweg. Dat komt onder andere door het korte feedbackproces dat we hebben ingebouwd. Alle opgaven in de cursus zijn digitaal. Studenten krijgen direct inzicht in wat ze goed en fout hebben gedaan. Het grootste gedeelte van de feedback is geautomatiseerd. Slechts een klein deel van de opdrachten wordt bekeken door docenten.

Het nakijkproces is door digitaal toetsen aanzienlijk vereenvoudigd. De computer kan gesloten vragen meteen afvangen. Over de analyses die de studenten hebben uitgevoerd, moet nog wel een ‘human eyeball’. Maar omdat de analyses digitaal zijn, ga je daar als docent vrij snel doorheen. Een tentamen waaraan zo’n tweehonderd studenten hebben deelgenomen, is binnen een dag nagekeken.

SURF stelt innovatiesubsidies beschikbaar, waardoor instellingen tijd en financiële middelen krijgen om digitaal toetsen te verbeteren. Binnen het programma Toetsing en Toetsgestuurd Leren zijn een aantal innovatieve tenders ingediend. Bij de Universiteit van Amsterdam draaide bijvoor-beeld de Statistiekfabriek. Dit oefenprogramma monitort vaardigheden en detecteert hiaten. Iedereen oefent in de Statistiekfabriek op zijn eigen niveau. Wij hebben het mogelijk gemaakt om video’s toe te voegen aan de hand van tags bij de vragen. Als een student veel fouten maakt, krijgt hij relevante instructievideo’s te zien.

De special interest group (SIG) Digitaal Toetsen helpt de leden met praktische vragen. Hoe beperk je de toegang tot het internet bij het afnemen van een digitale toets? Welke software kies je? Bij wie moet je zijn in de organisatie om plannen op het gebied van digitaal toetsen te realiseren? We hebben een rapport geschreven over veiligheid, we organiseren bezoeken bij instellingen die voorlopen en we bundelen kennis. Als voorzitter zit ik in de perfecte positie, al zeg ik het zelf. Ik ben altijd op de hoogte van wat er speelt en kan dat direct toepassen in mijn onderwijs.”

Sharon KlinkenbergDocent statistiek psychologie en psychobiologie,

Universiteit van Amsterdam

12 SURF Jaarverslag 2013

Page 13: Jaarverslag SURF 2013

Om de cloudambities van het hoger onderwijs te verwezenlijken, ontwik-kelde SURF in 2013 samen met de instellingen voor hoger onderwijs en onderzoek een strategie voor informatievoorziening (i-strategie). Ook stelde SURF nieuwe publicaties over privacy en beveiliging beschik-baar om instellingen te helpenweloverwogen de cloud in te gaan. Andere actuele thema’s in 2013 waren standaarden, beveiliging en onderwijslogistiek. >

3

ICT EN BEDRIJFSVOERING

13 SURF Jaarverslag 2013

Page 14: Jaarverslag SURF 2013

Regie in de cloudVan eigen cloudambities naar een gezamenlijke informatie-

strategie (i-strategie). Dat is in het kort het project Regie

in de cloud, dat tussen 1 juli 2012 en 1 november 2013 liep.

Het project kreeg een PRIMA-subsidie (Programma Imple-

mentatie Agenda ICT-Beleid) van het ministerie van

Economische Zaken.

Samen met de instellingen voor hoger onderwijs en onder-

zoek heeft SURF een strategie voor informatievoorziening

(i-strategie) geformuleerd. Deze gezamenlijke i-strategie

inventariseert en analyseert de strategische uitdagingen

waar het hoger onderwijs en onderzoek voor staat.

De i-strategie beschrijft welke gemeenschappelijke ambities

van het hoger onderwijs en onderzoek met cloudoplossingen

worden aangepakt. De i-strategie is terug te vinden in de

beleids notitie Regie in de cloud. Deze beleidsnotitie helpt

instel lingen bij het maken van strategische keuzes en stellen

van prioriteiten bij de informatievoorzieningsstrategie.

Tegelijk met de presentatie van de i-strategie werd de

Hoger Onderwijs Referentiearchitectuur (HORA) opgeleverd.

De HORA is een generieke beschrijving van de architectuur

van een typische hogeronderwijsinstelling. Instellingen kun-

nen de HORA gebruiken als spiegel voor de inrichting van

hun eigen organisatie en informatiehuishouding.

Privacy en beveiliging in de cloudHet College Bescherming Persoonsgegevens (CBP) heeft

op verzoek van SURF in 2013 een zienswijze ten aanzien van

cloud computing en bescherming van persoonsgegevens

uitgebracht. Deze zienswijze geeft bij SURF aangesloten instel-

lingen aanknopingspunten voor de omgang met uitwisseling

van persoonsgegevens en beveiliging van persoonsgegevens.

De zienswijze is verduidelijkt in de publicaties Doorgifte van

Persoonsgegevens in de cloud en Beveiliging van persoons-

gegevens in de cloud en ook verwerkt in het Juridisch normen-

kader cloud services. De zienswijze van het CBP kreeg veel

aandacht van de media.

Ook presenteerde SURF twee checklists:

1 Cloud Computing & privacy: Checklist Contractuele

afspraken (update naar aanleiding van de CBP-zienswijze)

2 Cloud Computing Privacy & security: Checklist methoden

en technieken

Animatie ‘Hoe het Nederlands hoger onderwijs

kan profiteren van de cloud’ op YouTube

SELF-ASSESMENT IT SOURCING MATURITY Alle hogeronderwijsinstellingen staan

op een zeker moment voor de vraag:

Welke diensten blijft de eigen ICT-

afdeling leveren en welke kunnen

beter door een externe leverancier

worden uitgevoerd? Professionele

analyses van de mate waarin een

instelling in staat is om deze afwe-

ging te maken, zijn duur en tijdro-

vend. Daarom ontwikkelde SURF een

self-assesment IT-sourcing maturity.

Hiermee kunnen instellingen een-

voudig zelf een verbeterprogramma

opstellen. In samenwerking met Jisc

CETIS wordt een Engelstalige versie

in het Verenigd Koninkrijk verspreid.

JURIDISCH NORMENKADER CLOUD SERVICESIn het Juridisch normenkader cloud services hoger

onderwijs is vastgelegd aan welke normen cloudleve-

ranciers moeten voldoen om in aanmerking te komen

voor levering aan het hoger onderwijs. Het gaat onder

andere om voorwaarden op het gebied van privacy,

vertrouwelijkheid, eigendom en beschikbaarheid.

SURFmarket gebruikt het normenkader in nieuwe en

vernieuwde overeenkomsten met cloudleveranciers.

14 SURF Jaarverslag 2013

Page 15: Jaarverslag SURF 2013

EduStandaardIn het onderwijs bestaan verschillende afspraken over de

vorm waarin leermateriaal, studie- en onderzoeksmateriaal

en studentengegevens onderling worden uitgewisseld.

SURF stimuleert het gebruik van standaarden. In samen-

werking met Kennisnet beheert SURF standaarden voor de

gehele onderwijsketen via EduStandaard.

De organisatie EduStandaard zette in 2013 een grote stap

richting professionalisering. De standaardisatieraad kreeg

een aantal nieuwe leden met veel bestuurlijke ervaring.

De meer inhoudelijke leden namen plaats in de nieuw

opgerichte architectuurraad. Daarnaast bestaat de organi -

satie uit een special interest group (SIG) EduStandaard en

Bureau Edu-Standaard, dat wordt bemand door medewerkers

van SURF en Kennisnet. Alle door SURF aangeboden

standaarden voor informatievoorziening over onderzoeks-

resultaten zijn geregistreerd. Andere resultaten zijn een

strategisch plan en een beleidscyclus met jaarplan.

OnderwijslogistiekOnderwijslogistiek is het geheel aan processen, systemen en

informatiestromen dat nodig is om het onderwijs gestroom-

lijnd te laten verlopen. De CIO-werkgroep Onderwijslogistiek

boog zich over prioriteiten en initiatieven binnen de onder-

wijslogistiek. Om onafhankelijk van leveranciers ervaringen

uit te wisselen en samen te werken aan nieuwe oplossingen,

is de special interest group (SIG) Onderwijslogistiek in 2013

in het leven geroepen.

Het kernteam van de SIG organiseerde een goed bezochte

en goed gewaardeerde bijeenkomst en presenteerde tijdens

de SISlink 2013 en Dé Onderwijsdagen een puzzel om de

samenhang tussen onderwijsontwikkeling, planning, rooste-

ring en diplomering inzichtelijk te maken. Er is een werk groep

Visie opgericht om modellen over onderwijslogistiek als

bindende factor in de onderwijspraktijk verder te ontwikkelen.

Een tweede werkgroep gaat zich buigen over inzetplanning,

een van de grote struikelblokken in de onderwijslogistiek.

NIEUWE BENCHMARKRONDE SURFAUDIT SURFaudit helpt instellingen om te controleren in

hoeverre de bescherming van veiligheid en continuïteit

van bedrijfsgegevens en de privacy van studenten

en medewerkers goed is geregeld. Door middel van

assessments zien de instellingen direct in hoeverre

verschillende afdelingen aan de normen voldoen.

De assessmentresultaten worden anoniem gebruikt

voor landelijke benchmarkcijfers.

In 2013 startte voor de tweede maal een bench mark-

ronde SURFaudit. Er deden ongeveer 25 instellingen

mee. SURF gebruikt de benchmark om trends in kaart

te brengen en gericht ondersteuning aan te bieden.

15 SURF Jaarverslag 2013

Page 16: Jaarverslag SURF 2013

Standaardiseren en uniformeren waar het kan

“Onderwijslogistiek is de bindende factor tussen alle onderwijs-processen en staat altijd ten dienste van de kwaliteit van het onderwijs. Als Hogeschool Inholland willen we de administra-tieve lagen zo veel mogelijk beperken, zodat het onderwijs weer in de lead komt. Zo hebben we bijvoorbeeld het proces van het opstellen van studiegidsen heringericht met behulp van nieuwe, digitale technieken. De docent beheert nu gemakkelijk zelf zijn eigen opleidingsinformatie. In een gebruiksvriendelijke web-applicatie kan hij of zij de opleidingsinformatie van vorig jaar inzien, aanpassen en klaarzetten voor komend jaar.

Bij Hogeschool Inholland halen we veel kennis uit SURF. Uit de Hoger Onderwijs Referentie Architectuur (HORA) gebruiken we elementen om binnen Inholland een aantal projecten bij elkaar te brengen. Een ander voorbeeld is de special interest group (SIG) Onderwijslogistiek. Deze SIG heeft Inholland veel informele contacten gebracht, onder andere met de Hogeschool van Amsterdam, de Universiteit van Amsterdam en met leveran-ciers. Samen overleggen we over dé uitdaging van onderwijs-logistiek: standaardiseren en uniformeren waar het kan, zonder dat het ten koste gaat van de flexibiliteit.

Met de kerngroep van de SIG Onderwijslogistiek hebben we drie landelijke bijeenkomsten georganiseerd. Het is heel waarde-vol om ervaringen en kennis uit te wisselen. Ik krijg er enerzijds de bevestiging dat onze aanpak klopt. Anderzijds doe ik nieuwe inzichten op doordat anderen dingen heel anders aanpakken. De leden van de SIG hebben samen een onderwijslogistiek -model ontwikkeld. Dit model helpt om de onderwijslogistieke processen concreet en inzichtelijk te maken voor alle betrokke-nen in de keten, van onderwijsontwikkelaars tot inzetplanners en roosteraars. Door het model wordt zichtbaar dat niemand op een eilandje zit, maar iedereen onderdeel van een groter geheel is. Samenwerken is dus essentieel.”

Rachid OuamarProjectleider onderwijslogistiek,

Hogeschool Inholland16 SURF Jaarverslag 2013

Page 17: Jaarverslag SURF 2013

Een van de taken van SURF is het signaleren van internationale trends, en het duiden van de relevantie van deze trends voor Nederland om hierop in te spelen met de juiste partners. In 2013 vervulde SURF de functie van radar, gids en makelaar onder meer door bij te dragen aan Europese projecten, door samen- werking met de Britse ICT-samen- werkingsorganisatie Jisc en via het Europese samenwerkingsverband Knowledge Exchange. Ook bracht SURF dwarsverbanden tussen de verschillende internationale acti-viteiten en contacten binnen de gehele SURF-organisatie in kaart. >

4

INTERNATIONALE ZAKEN

17 SURF Jaarverslag 2013

Page 18: Jaarverslag SURF 2013

Studiereizen en expert-uitwisselingenDit jaar stond er een reeks van internationale conferentie-

bezoeken, studiereizen en expert-uitwisselingen op het

programma. Zo bezocht SURF in 2013 weer de Educause-

conferentie met een groep vertegenwoordigers uit het hoger

onderwijs en presenteerde daar over het project Regie in

de cloud. Ook ging een groep bestuurders op studiereis

naar de Verenigde Staten met als thema open education.

Daarnaast bracht een aantal Deense onderzoeksbibliotheken

een bezoek aan Nederland. SURF gaf samen met DANS,

NWO en NARCIS een presentatie over de Nederlandse

aanpak van een geïn tegreerde onderzoeksinformatie-

infrastructuur.

Europese projectenHet Europese project SIM4RDM leverde in 2013 drie rap por-

ten op waaraan SURF een grote bijdrage heeft geleverd,

zoals het Landscape Report met een inventarisatie van de

manieren waarop verschillende landen met onderzoeksdata-

management omgaan (zie hoofdstuk ICT en onderzoek).

Samen leveren deze rapporten bouwstenen voor het ont-

wikkelen en inrichten van interoperabel en transparant

mana gement van onderzoeksdata in Europa. Ook was

SURF in 2013 betrokken bij het Europese project e-Infranet.

Dit project bracht studies en rapporten uit die bijdragen

aan een inter nationale e-infrastructuur met aandacht voor

de perspectieven cloud, open en groen.

Knowledge ExchangeSURF, het Duitse DFG, Jisc uit het Verenigd Koninkrijk,

DEFF uit Denemarken en het Finse CSC bundelen hun

krachten en delen hun onderzoeksexpertise en visie in

Knowledge Exchange (KE). De focus van KE is dit jaar

nadrukkelijk op de thema’s ‘Research Data’ en ‘Sustainable

Business Models’ komen te liggen. Deze thema’s sluiten

naadloos aan op de speerpunten van SURF. Een belangrijk

doel is uitwisseling van de operationele zaken waarmee de

partnerorganisaties binnen KE te maken hebben. Uit een

zogenaamde ‘study on impact’ uit 2013 blijkt dat KE aan

de verwachtingen voldoet, maar dat er ruimte is voor

verbetering. Deze aanbevelingen worden in 2014 opgepakt.

Zie: Annual report 2013 Knowledge Exchange.

In 2013 heeft SURF ook sterk ingezet op het vergroten van

de expertparticipatie in Knowledge Exchange vanuit alle

SURF-werkmaatschappijen en vanuit de hogeronderwijs-

instellingen. Als resultaat daarvan namen onder meer DANS,

3TU, NWO, SURFsara, SURFnet en SURFmarket deel aan

bijeenkomsten van KE-werkgroepen over onderzoeksdata,

open access, usage statistics, authority files en open

knowledge.

EXPERT PROVOCATION ON OPEN KNOWLEDGEDe KE-partners en de aangesloten instellingen zijn

niet de enige partijen die gigantische hoeveelheden

informatie produceren. Daarom bracht KE een

Expert Provocation on Open Knowledge uit. Dit is

een verkenning naar de mogelijkheden om een open

verbinding aan te gaan met andere ecosystemen

die interessante data voor onderwijs en onderzoek

produceren, zoals de overheid en industrie.

18 SURF Jaarverslag 2013

Page 19: Jaarverslag SURF 2013

De KE-workshop ‘Make Data Count’ werd bezocht door 70

experts en goed ontvangen door de director-general Research

van de Europese Commissie. De workshop resulteerde in een

pleidooi voor goede ‘metrics’, om onderzoekers te kunnen

belonen voor het goed beschikbaar maken van hun onder-

zoeksdata. KE publiceerde over dit onderwerp ook een

rapport ‘The Value of Research Data – Metrics for datasets

from a cultural and technical point of view’. Ook organi seerde

KE dit jaar een workshop over ‘The Price of Keeping

Knowledge’. Hierin werd het belang van transparantie rond

kosten en diensten voor langdurige data-opslag benadrukt.

JiscEind 2013 bezocht de Wetenschappelijke Technische Raad

(WTR) van SURF de Engelse zusterorganisatie Jisc. De goede

relatie wordt door beide organisaties zeer gewaardeerd en

als inspirerend beoordeeld. Dit jaar stond de samenwerking

vooral in het teken van de uitwisseling van sprekers en bijvoor-

beeld kantoorinrichting. Zo sprak Sarah Davies op Dé Onder-

wijsdagen over Digital Literacy en stond de lounge-ruimte van

SURFmarket model voor het nieuwe kantoor van Jisc in Bristol.

BRANDBRIEF NAAR DE EUROPESE COMMISSIEIn nauw overleg met KE-partners ondertekende SURF

een gezamenlijke brandbrief aan een drietal leden van

de Europese Commissie. De ondertekenaars uitten

ernstige bezwaren tegen het voorgenomen beleid

rondom data- en tekstmining. De regeling leidt ertoe

dat onderzoekers extra moeten betalen voor het

doorzoeken van materiaal met behulp van data- en

tekstmining.

Workshop ‘Sustainable business models

for open access services’ van

Knowledge Exchange in Bristol

19 SURF Jaarverslag 2013

Page 20: Jaarverslag SURF 2013

1Kennisdeling over ICT en hoger onderwijs en onderzoek is essentieel voor de innovatieve projecten waarin de aangesloten instellingen binnen SURF samenwerken. SURFacademy en de special interest groups (SIG’s) spelen daarin een belangrijke rol. De bijeenkomsten van SURFacademy versterken de inhoudelijke SURF-programma’s en -projecten. De SIG’s verbinden professionals binnen het hoger onderwijs en onderzoek. SURF organiseerde in 2013 drie congressen waarin actuele ICT-thema’s centraal stonden. Op de nieuwe gezamenlijke website SURF.nl is sind december 2013 alle informatie van SURF en haar werkmaatschappijen verzameld. >

5

KENNISDELING

20 SURF Jaarverslag 2013

Page 21: Jaarverslag SURF 2013

Video SURFacademy op YouTube

SURFacademySURFacademy verzorgt bijeenkomsten over actuele ICT-

thema’s, waar professionals in het hoger onderwijs en

onderzoek kennis en ervaringen kunnen delen. De bijeen-

komsten worden georganiseerd in samen werking met de

instellingen en de special interest groups. Ze hebben altijd

een verbinding met een innovatieprogramma, product of

dienst van SURF of de werkmaatschappijen. In 2013 vonden

er 48 SURFacademy-bijeenkomsten plaats. De in totaal

1900 deelnemers gaven de bijeenkomsten een gemiddelde

beoordeling van 7,7.

SURFacademy organiseerde bijvoorbeeld seminars

over massive open online courses (MOOC’s) en tools for

learning analytics. Masterclasses waren er onder meer

over research data management en open educational

resources. In de zomer vond het Learning Analytics

Summer Institute plaats. Enkele andere onderwerpen

tijdens bijeenkomsten en webinars van SURFacademy

waren IPv6, SURFconext, BYOD en het ontwikkelen van

apps voor het hoger onderwijs.

Special interest groups Special interest groups (SIG’s) zijn kennisgemeenschappen

rondom specifieke thema’s gerelateerd aan ICT en het hoger

onderwijs en onderzoek. Binnen een SIG maken experts deel

uit van een community. Hierdoor kunnen zij met collega’s uit

andere instellingen samenwerken en kennis en ervaringen

delen. Zij vinden elkaar op het online platform SURFspace.

In 2013 zijn vier nieuwe SIG’s opgericht. De SIG Learning

Analytics houdt zich bezig met het verzamelen, analyseren

en interpreteren van data over studenten, met als doel het

onderwijs te verbeteren. De SIG Visualisatie deelt tips en

tools om informatie uit (big) data inzichtelijk te maken

met visualisatie. De SIG Onderwijslogistiek heeft als doel

om studenten in zo kort mogelijke leertrajecten op hoog

niveau op te leiden, door docenten, locaties en leermiddelen

optimaal in te zetten. In de SIG Identity Management wordt

kennis gedeeld over identity- en access-management,

het aanmaken en toevoegen van individuen en groepen

in systemen.

SURFACADEMY ONLINEDe website van SURFacademy is opgenomen in

de nieuwe, gezamenlijke website SURF.nl. In de

SURF-agenda zijn alle SURFacademy-bijeenkomsten

te vinden. Presentaties en weblectures van

SURFacademy-bijeenkomsten uit het verleden zijn

terug te vinden in de terugblik van de agenda.

SURFSPACESURFspace is de online community van SURF voor

professionals die binnen het hoger onderwijs en

onderzoek werken aan ICT-innovatie. Op de website

SURFspace.nl kunnen zij bijdragen leveren door arti-

kelen, commentaar, bijeenkomsten en nieuws te plaat-

sen. Inmiddels volgen zo’n 2000 gebruikers de online

community. SURFspace.nl werd in 2013 ruim 4285

keer per maand bezocht. Maandelijks plaatsten de

communityleden samen gemiddeld 47 bijdragen.

21 SURF Jaarverslag 2013

Page 22: Jaarverslag SURF 2013

De homepage van

de vernieuwde

website SURF.nl.

De SIG Creative Labs is in 2013 opgeheven. De SIG had geen

directe aansluiting meer met huidige activiteiten, projecten of

diensten van SURF.

Nieuwe website SURF.nlSURF en haar werkmaatschappijen werken steeds intensiever

samen. Daarom is alle kennis, informatie, projecten en dien -

sten van SURF, SURFnet, SURFmarket en SURFshare tegen-

woordig te vinden op één gezamenlijke website: SURF.nl.

In december 2013 zijn de voormalige eigen websites van de

werkmaatschappijen samengevoegd. Alle kennis van SURF is

beter vindbaar gemaakt. Bovendien maakt een gezamenlijke

website het mogelijk om de resultaten van de samenwerking

tussen SURF en de werkmaatschappijen in samenhang te

laten zien. De website van SURFsara, de werkmaatschappij

die sinds 1 januari 2013 onderdeel uitmaakt van de SURF-

organisatie, wordt in 2014 geïntegreerd.

IN 2013 WAREN ER IN TOTAAL 19 SPECIAL INTEREST GROUPS ACTIEF:1 Cloud Implementaties

2 Digitaal Toetsen

3 Digitale Leer- en

Werkomgeving

4 Digitale Rechten

5 EduStandaard

6 Groene ICT en

Duurzaamheid

7 Identity Management

8 Learning Analytics

9 Onderwijslogistiek

10 Open Educational

Resources

11 Research Data

12 Research Information

13 Research Support

14 Unified Communications

15 Unwired

16 Virtuality

17 Visualisatie

18 Weblectures

19 WEBstroom

22 SURF Jaarverslag 2013

Page 23: Jaarverslag SURF 2013

Congressen

Dé OnderwijsdagenHet jaarlijkse congres Dé Onderwijsdagen trok dit jaar een recordaantal

bezoekers op 12 en 13 november 2013 in het WTC in Rotterdam. Maar liefst

1231 bezoekers lieten zich bijpraten over de nieuwste trends en ontwikkelingen

in het onderwijs. Op de eerste dag stond het programma in het teken van het

hoger onderwijs. Er was keuze uit 40 sessies en keynotes van initiatief nemer

van Operation Education Claire Boonstra en van professioneel berg beklimmer

Melvin Redeker. Het programma omvatte onder meer de onderwerpen open

en online onderwijs, learning analytics, mobiel leren en digitale leer- en werk-

omgeving. Bezoekers beoordeelden het congres gemiddeld met een 7,3.

SURF Research and Innovation EventHet SURF Research en Innovation Event 2013 (SRIE13) is de opvolger van

de succesvolle SURF Onderzoeksdag 2012. Ruim 200 deelnemers lieten

zich op 28 februari inspireren door 2 keynotes en 17 sessiesprekers. SRIE13

belichtte creatief en innovatief gebruik van ICT in al zijn vormen. Bezoekers

kregen interessante voorbeelden te zien van omgang met onderzoeksdata,

onderzoeksinformatie en ondersteuning.

SISLinkDe vijftiende SISlink-conferentie stond in het teken van ‘Verbinden in

verscheidenheid’. De nieuwste ontwikkelingen en ervaringen rondom

studenten administratie, onderwijslogistiek en Studielink kwamen aan de

orde. Bijna 450 deelnemers hadden keuze uit 8 keynotes en tientallen

parallelsessies. Presentaties gingen onder andere over online onderwijs,

big data en matchingtrajecten. Op de leveranciersmarkt ontmoetten

leveranciers en bezoekers elkaar.

In 2014 gaat de SISLink-conferentie samen met de jaarlijkse HO-conferentie

van DUO. Zo ontstaat een nieuw tweedaags congres voor het hoger onderwijs:

De HO-link conferentie.

SURF Research and Innovation Event 2013

23 SURF Jaarverslag 2013

Page 24: Jaarverslag SURF 2013

Kennisdeling op een hoger plan door SURF

“Binnen het domein ICT & onderwijs in het Nederlandse hoger onder-wijs bestaat opvallend veel bereidheid om kennis te delen. Dat is voor een groot deel aan SURF toe te schrijven. Je deelt ook via Twitter en in werkbezoeken, maar door goede voorbereiding en inzet van de juiste mensen weet SURF kennisdeling op een hoger plan te brengen. Het meest waardevol zijn voor mij enkele relevante special interest groups (SIG’s) en hun seminars. De SIG Open Education heeft bij-voorbeeld een heel actieve LinkedIn-groep, waar veel experts lid van zijn. Ik ben daardoor altijd op de hoogte van de belangrijkste ontwikkelingen.

Regelmatig ben ik aanwezig als spreker of bezoeker op Dé Onder-wijsdagen en bij seminars van de SIG’s. SURF zoekt naar formats die voor het publiek interessant zijn, maar die ook de sprekers dwingen om extra te reflecteren. Je wordt bijvoorbeeld gevraagd om met drie of vier sprekers samen een presentatie te geven. Samen zoek je naar overeenkomsten en verschillen in je aanpak. Daardoor wordt scherper wat de lessons learned en verbeterpunten zijn.

Tijdens Dé Onderwijsdagen 2013 volgde ik een sessie over online proctoring (online surveilleren). Typisch een onderwerp waarvan je denkt: daar moet ik achteraan. Het werd doordacht gepresenteerd, door goed gekozen sprekers. Het onderwerp werd tastbaar en realistisch, minder toekomstmuziek. Het overtuigde me dat de Universiteit Leiden hier nu al mee kan gaan experimenteren in ons online onderwijs.

Voor het Trendrapport Open Education 2014 schrijf ik op verzoek van SURF over de erkenning van MOOC’s. Dat ik gevraagd word om dat hoofdstuk te schrijven, maakt dat ik tijd vrij maak om het naadje van de kous te weten te komen. Dat is een mooi voorbeeld van de balans die SURF weet te vinden tussen haar rol en die van de instellingen. SURF weet de juiste mensen bij elkaar te brengen, met de juiste expertise en motivatie om onderwerpen te onderzoeken en kennis te delen.”

Marja Verstelle, Universiteit LeidenSenior adviseur ICT en Onderwijs/Nieuwe media, programmamanager ICT en Onderwijs, programmamanager Learning Futures, MOOC’s en Online Leren

24 SURF Jaarverslag 2013

Page 25: Jaarverslag SURF 2013

In 2013 werd de fusie tussen Stichting SURF en Stichting SARA afgerond en maakte SURF een begin met de herijking van de SURF-organisatie als geheel. Het bestuur van SURF besloot in september tot een reorganisatie van de SURF-holding. Het doel is de focus van de holding te verleggen naar regie en strategie. Dit jaar vond bij SURF een uitbreiding van de controlling-activiteiten plaats en is een geconsolideerde jaarrekening voor alle SURF-onderdelen opgeleverd. >

6

BESTUUR EN ORGANISATIE

25 SURF Jaarverslag 2013

Page 26: Jaarverslag SURF 2013

Afronding fusie SURFsaraSinds 1 januari 2013 maakt SURFsara volwaardig onderdeel

uit van de SURF-organisatie. De fusie tussen Stichting SURF

en Stichting SARA is in de eerste helft van 2013 afgewikkeld.

Ook marktpartij Vancis, voormalig commercieel dochter van

Stichting SARA, is vanaf die datum eigendom van SURF.

Vancis, dat gespecialiseerd is in datacenter services, cloud

services, managed services en technisch applicatiebeheer,

blijft opereren als zelfstandige marktpartij.

Herijking SURFIn september 2013 hebben het bestuur van SURF en de

raad van afgevaardigden, die bestaat uit bestuurders van

de aangesloten instellingen, een begin gemaakt met de

herijking van de SURF-organisatie als geheel. Het advies

van de WTR ‘Focus en transparantie’ en het belang van een

betere verbinding – zowel binnen de SURF-organisatie als

met de instellingen – vragen om een herziening van de

interne en externe organisatie van SURF. In een transitie

naar een nieuwe SURF-organisatie (SURF 2.0) moeten

de uitstekende reputatie van SURF (ook internationaal),

evenals de expertise binnen SURF en de goede verbindingen

met de instellingen behouden blijven.

De herijking kent meerdere doelstellingen:

• Keuzen in uit te voeren activiteiten en waar activiteiten

worden belegd.

• Een sterk vereenvoudigde governancestructuur.

• Een integraal pakket aan maatregelen om te zorgen dat

SURF de kwaliteit van het hoger onderwijs en onderzoek

met behulp van ICT blijvend kan verbeteren door een

adequaat portfolio van ICT-producten, diensten en

expertises.

• Invulling geven aan de opdracht vanuit de instellingen tot

meer samenhang, transparantie, integratie en innovatie om

de strategische ontwikkelingen binnen het hoger onderwijs

en onderzoek vorm te geven.

• Het behouden van een gezonde financiële en slagkrachtige

organisatie.

Reorganisatie SURF-holdingParallel aan het herijkingstraject heeft het bestuur van SURF

in september besloten tot een reorganisatie van de SURF-

holding. De subsidiestromen voor programma-activiteiten

waarvan SURF de afgelopen jaren kon profiteren, lopen in

belangrijke mate terug of worden nog slechts op tijdelijke

basis gecontinueerd. Bovendien ontstaan andere behoeften

binnen de SURF-organisatie. De focus van de holding wordt

verlegd naar regie en strategie. Dit impliceert een kleine orga-

nisatie waarbij het huidige bureau van de stichting als holding

gaat fungeren. Programma- en projectactiviteiten die gecon-

tinueerd worden, krijgen een plek binnen de werkmaatschap-

pijen van SURF. Daarnaast wordt de bestaande platform-

structuur opgeheven. Het bestuur heeft, na overleg met de

raad van afgevaardigden, de WTR gevraagd advies uit te

brengen over een alternatieve manier om de betrokkenheid

van bestuurders en experts bij de innovatieprojecten van de

SURF-werkmaatschappijen vorm te geven. Het advies komt

uit in mei 2014. Naar verwachting start de nieuwe organisatie

in de tweede helft van 2014.

Bedrijfsvoering SURFDe komst van SURFsara, de verantwoordelijkheid over de

gedeelde aansturing van het Netherlands eScience Center

met NWO en nieuwe subsidiestromen zorgden voor uitbrei-

ding van de controlling-activiteiten. SURF heeft een tijdelijke

AFTRAP MEERJARENPLAN SURFDe Hoogspanningshal van de TU

Delft was op 17 april 2013 het decor

voor de aftrap van het nieuwe

SURF-meerjarenplan. Belangrijke

thema’s voor de komende meer-

jarenplanperiode zijn doorontwik-

keling van de e-infrastructuur, open

en online onderwijs, beveiliging en

data. Daarnaast is er de wens voor

een eenvoudiger governancestruc-

tuur van de SURF-organisatie. In

2013 heeft een eerste consultatie-

ronde plaats gevonden voor CIO’s,

directeuren rekencentra, directeuren

ICT en andere betrokkenen binnen

de instellingen. Een tweede ronde

volgt in april 2014. Het meerjaren-

plan verschijnt in de 2e helft van

2014 en legt de strategie voor

2015-2018 vast voor SURF, haar

werkmaatschappijen en de aan-

gesloten instellingen.

26 SURF Jaarverslag 2013

Page 27: Jaarverslag SURF 2013

controller aangesteld om de planning- en controltaken voor

de e-infrastructuur in 2013 uit te voeren en een cyclus te

ontwerpen voor de volgende jaren. SURF heeft alle jaar-

rekeningen op basis van de nieuwe grondslagen en een

geconsolideerde jaarrekening voor SURF, de werkmaatschap-

pijen en Vancis opgeleverd. Ook is een nieuw systeem voor

geautomatiseerde factuurafhandeling geselecteerd en geïm-

plementeerd. Daarnaast voerde SURF een aantal interne ICT-

projecten uit om de ICT-architectuur van SURF te wijzigen.

Een belangrijk doel was de omgevingen voor kantoorautoma-

tisering, identitymanagement en documentmanagement over

te brengen naar een cloudoplossing.

Wetenschappelijk Technische Raad De Wetenschappelijk Technische Raad (WTR) adviseert

het bestuur van SURF en op verzoek de in SURF deelne-

mende instellingen en organisaties. Daarnaast wordt de

WTR regelmatig ingezet voor het selectieproces van bij

SURF ingediende projecten.

In februari organiseerde de WTR een seminar over het in

2012 verschenen WTR-trendrapport De bakens verzetten.

De uitkomsten zijn meegenomen in het advies ‘Focus en

transparantie’ van de WTR aan SURF voor de ontwikkeling

van het meerjarenplan 2015-2018. Dit advies gaat in op de

missie van SURF, de nationale e-infrastructuur en de gover-

nance van de SURF-organisatie. De WTR bracht verder in

2013 de volgende specifieke adviezen uit over AWT-

adviesrapport Maatwerk in onderzoeksinfrastructuur,

Strategie SURFshare 2012-2013, OpenU als onderwijsplat-

form van de Open Universiteit Nederland en een audit van

het projectplan Realisatie DLWO van de Marnix Academie.

Commissie ProjectbewakingDe Commissie Projectbewaking (CP) is een onafhankelijke

adviescommissie die de kwaliteit en voortgang bewaakt van

SURF-projecten die geheel of gedeeltelijk met subsidiegeld

worden gefinancierd. De CP bewaakt ook de innovatieprojec-

ten van SURFmarket en SURFnet. De onafhankelijke project-

bewaking is een aanvulling op het programmamanagement

en het dagelijks projectmanagement bij de instellingen.

De commissie rondde in 2013 de eerste projecten uit het

subsidieprogramma Toetsing en Toetsgestuurd Leren af.

Alle overige projecten uit dit programma worden in 2014

afgerond. Daarnaast bewaakte de CP het innovatieproject

SURFworks.

GEZAMENLIJKE HUISVESTINGSURF, SURFshare, SURFnet en SURFmarket gaan

verhuizen. Per 1 januari 2015 wordt een nieuwe locatie

nabij Utrecht CS betrokken. In 2013 vonden de eerste

voorbereidingen plaats.

27 SURF Jaarverslag 2013

Page 28: Jaarverslag SURF 2013

De overheidssubsidies worden toegerekend aan de periode waarin de kosten worden verantwoord.

28 SURF Jaarverslag 2013

Subsidies OCW 34.722.000

Subsidies EL&I 4.500.000

Subsidies NWO 910.000

EU-subsidies 2.131.000

ICT-diensten 22.804.000

Netwerkdienstverlening 18.029.000

Licenties 2.941.000

Mediaverkopen 4.080.000

Samenwerkingsbijdragen 3.460.000

Overige baten 8.220.000

Vrijval egalisatiereserve 5.745.000

Totaal 107.542.000

INKOMENSSTROMEN VAN SURF IN 2013

Page 29: Jaarverslag SURF 2013

Raad van afgevaardigden Stichting SURF Drs. T.H. van den Akker (Hogeschool De Kempel)

Prof.dr. H.M. Amman (Universiteit Utrecht)

Ir. K.J. van Ast (Universiteit Twente)

Dr. K.M. Becking (Universiteit van Tilburg)

J. Bogerd MBA (Hogeschool Utrecht)

Drs. H.H.J. Bol (UMC Utrecht)*Prof.dr. D.C. van den Boom (Universiteit van Amsterdam)

Dr. IJ.J.H. Breukink (Wageningen Universiteit)

Ir. A.P. de Buck (Hogeschool Zeeland)

Prof.dr. S.E. Buitendijk (Universiteit Leiden)

Ir. C. Eberwijn (TNO)

Drs. J.H. de Groene (NWO)

Mr. J.P. van Ham (Technische Universiteit Eindhoven)

Drs. R.J.M. Hopstaken (AMC Amsterdam)*Drs. J. de Jeu (Rijksuniversiteit Groningen)*Drs. F.J.M. van Kalmthout (Avans Hogeschool)*Drs. M.M.J. Kamsma MBA/MBI (Avans Hogeschool)

Drs. W.L.M. de Koning-Martens (Fontys Hogescholen)*Drs. B.J.M. Langius (Vrije Universiteit Amsterdam)

Drs. A.J.M.M. Maes, waarnemer (Kennisnet)

Drs. J.W. Meinsma (Windesheim)

Prof.dr. F. Miedema (Universitair Medisch Centrum Utrecht)

Drs. J.L. Mulder (Technische Universiteit Delft)

Dr. M.J.W.T. Nollen (Inholland)

Drs. M.C.J. van Os (Hanzehogeschool)

Prof.mr. A. Oskamp (Open Universiteit Nederland)

Drs. A. Postema (Universiteit Maastricht)

J.G. Roelof (Hogeschool Rotterdam)

Drs. J.S.M. Savenije (Koninklijke Bibliotheek)

Drs. B.J.H. Straatman (Erasmus Universiteit Rotterdam)

G. Strijker (ArtEZ Hogeschool voor de kunsten)*Drs. M. de Vries (KNAW)

Voorzitter / ChairmanIng. A.H. Lundqvist

BIJLAGE7

SAMENSTELLING BESTUURLIJKE ORGANEN PER 31 DECEMBER 2013

* Deze personen zijn in 2013 afgetreden.

29 SURF Jaarverslag 2013

Page 30: Jaarverslag SURF 2013

Bestuur Stichting SURF Drs.ing. C.J. Brouwer

Drs. R.J.P. Dekker, penningmeester

Drs. P.W. Doop*Dr.ir. A.A.J.M. Franken*Drs. J. de Jeu

Ing. A.H. Lundqvist, voorzitter

Dr. S.J. Noorda

Mr. H.G.M. van Oldeniel, vice-voorzitter

Drs. G.M.C. de Ranitz

Bestuur platform ICT en Onderzoek SURFProf.dr. W.J. van den Akker (Universiteit Utrecht)

Drs. P.W. Doop, voorzitter*Dr. R.C. van der Drift (NWO)

Drs. J. de Jeu, voorzitter

Prof.dr. H. Irth (Vrije Universiteit Amsterdam)

Prof.mr.dr. H.M. de Jong (Hogeschool Utrecht)

Dr. C.H.E. Kwakman (Zuyd Hogeschool)

Prof.dr. F. Miedema (Universitair Medisch Centrum Utrecht)

Dr. J.H. de Ruiter (Hanzehogeschool Groningen)

Drs. J.S.M. Savenije (Koninklijke Bibliotheek)

Prof.dr. W.J.M. Voermans (Universiteit Leiden)*

AdviseurIr. M.J. van den Berg (Universiteit Tilburg)

Bestuur platform ICT en Onderwijs SURFIr. A.P. de Buck (Hogeschool Zeeland)

Drs. H. de Deugd (Inholland)

Drs. W.L.M. de Koning-Martens RA (Fontys Hogescholen)

Dr. M.S. Menéndez (Haagse Hogeschool)

Drs. J.L. Mulder (Technische Universiteit Delft)

Mr. H.G.M. van Oldeniel, voorzitter

Prof.mr. A. Oskamp (Open Universiteit)

Drs. B.J.H. Straatman (Erasmus Universiteit Rotterdam)

Prof.dr. G.J. van der Zwaan (Universiteit Utrecht)

Bestuur platform ICT en Bedrijfsvoering SURFIr. K.J. van Ast (Universiteit Twente)

J. Bogerd MBA (Hogeschool Utrecht)

Drs.ing. C.J. Brouwer, voorzitter

Mr. J.P. van Ham (Technische Universiteit Eindhoven)

Drs. A.C. Keizer–Mastenbroek (Hogeschool Van Hall

Larenstein)

A.M. Mur (Hogeschool Leiden)

Drs. M.C.J. van Os (Hanzehogeschool)

Adviseur Ir. R.A.E. Oerlemans MBA (voorzitter CIO-Beraad)

* Deze personen zijn in 2013 afgetreden.

30 SURF Jaarverslag 2013

Page 31: Jaarverslag SURF 2013

Wetenschappelijk Technische Raad Prof.dr. H.J. Bennis (Meertens Instituut)

Dr. E. van den Berg (Hogeschool Edith Stein)

Drs. J.J. Jasperse (Hogeschool Zeeland)

Prof.dr. P.A. Kirschner (Open Universiteit Nederland)

Dr. F. Klok (ITEA 2 Office)

Prof.dr.ir. C.T.A.M. de Laat (Universiteit van Amsterdam)

Dr. I. Mulder (Hogeschool Rotterdam)

Drs. P.M.M. Rullmann, voorzitter

Dr. K. Stam

Adviseur Prof.dr. J. van Hillegersberg*Prof.mr.dr. J.M. Smits*

Commissie ProjectbewakingDrs. P.M. Bloemendaal (Universiteit Leiden)

Drs. W.E. ter Borg-Spitholt (Hanzehogeschool Groningen)

Dr. J.T. Goldschmeding

D.J. Houwen, voorzitter

Drs. D.C.H. Molenaars (VUMC)

Drs. A.A.F. Paulissen (Fontys Hogescholen)

Dr. R.B. Rexwinkel (SURFnet)

Drs. W.M. Veenstra (Radboud Universiteit Nijmegen)

H.J.H. van der Wal (Saxion Hogeschool)

Raad van commissarissen SURFnet en SURFmarketProf.dr. W.B.G. Liebrand

Ing. A.H. Lundqvist

Dr.ir. A.W. Veenman (president-commissaris)

Raad van commissarissen SURFshareDrs.ing. C.J. Brouwer, president-commissaris

Prof.dr. W.B.G. Liebrand

Ing. A.H. Lundqvist

Raad van commissarissen SURFsaraProf.dr. H. Brinksma

Prof.dr. W.B.G. Liebrand

Dr. S.J. Noorda, president-commissaris

Raad van commissarissen Vancis bvW.A. Biewinga

Mr. E.H. Broekhuizen, president-commissaris

Dr. S.J. Noorda

* Deze personen zijn in 2013 afgetreden.

31 SURF Jaarverslag 2013

Page 32: Jaarverslag SURF 2013

COLOFON

Tekst Marjolein van Trigt en SURF

Ontwerp Studio Koelewijn Brüggenwirth, Den Haag

Fotografie Ivar Pel, Robert Lagedijk, Bernd Wannenmache, Daisy Tian Dai, Raldo Neven, Nan Reunis

SURF

Graadt van Roggenweg 340

Postbus 2290

3500 GG Utrecht

030 234 66 00

[email protected]

Deze publicatie verschijnt onder de licentie Creative Commons

Naamsvermelding 3.0 Nederland.