Jaarverslag SURF 2013
-
Upload
nguyendiep -
Category
Documents
-
view
222 -
download
0
Transcript of Jaarverslag SURF 2013
JAARVERSLAG 2013
WAT SURF REALISEERDE IN 2013
INHOUDSOPGAVE
WAT SURF REALISEERDE IN 2013
Voorwoord 3
1 ICT en onderzoek 4
2 ICT en onderwijs 8
3 ICT en bedrijfsvoering 13
4 Internationale zaken 17
5 Kennisdeling 20
6 Bestuur en organisatie 25
7 Bijlage 29
De jaarverslagen van SURFnet, SURFmarket en SURFsara zijn te vinden in de
kennisbank op surf.nl.
2 SURF Jaarverslag 2013
VOORWOORD
Nederland heeft de ambitie om tot de top 5 van de kennis economieën te behoren. De e-infrastructuur voor hoger onderwijs en onderzoek speelt daarbij een sleutelrol: als aanjager van innovaties in de ICT-wereld en als enabler van wetenschappelijk onderzoek dwars door alle vakgebieden heen met de daaraan verbonden kansen op innovatieve toepassingen. 2013 was het eerste jaar waarin één organisatie (SURF) de innovaties en diensten binnen de e-infrastructuur aanbood conform het advies van de Taskforce ICTRegie.
De organisaties die binnen SURF verantwoordelijk
zijn voor de nationale e-infrastructuur hebben in 2013
de allereerste stappen gezet om de afzonder lijke
componenten als één geïntegreerde ‘e-infrastructure
as a Service’ aan te bieden. SURFnet, SURFsara,
het Netherlands eScience Center, SURFmarket en
SURFshare werken in dialoog met wetenschappers,
docenten, studenten en bedrijfsleven aan een onder-
steuningsstructuur voor een gevarieerde en brede
groep gebruikers. Vancis bv ontwikkelde zich verder
als zelfstandige marktpartij en pleegde daartoe een
aantal investeringen in 2013.
De bundeling van nationale faciliteiten en fede ra tieve
samenwerking (met bijvoorbeeld NWO, KNAW en
de instellingen voor hoger onderwijs en onderzoek)
onder de paraplu van SURF heeft als voordeel dat
de innovaties van de afzonderlijke componenten
van de e-infrastructuur beter op elkaar worden
af gestemd. Andere voordelen zijn het gezamenlijk
kunnen bepleiten van de noodzaak van een hoog-
waardige e-infrastructuur en de daarbij behorende
investeringen. Het doet ons een groot genoegen dat
de univer siteiten en hogescholen, de universitair medi-
sche centra, en de ministeries van OCW en EZ in 2013
ondanks de sterk krimpende investeringsbudgetten
hebben besloten om de financiële besluiten te nemen
die horen bij de ambitie om een world class leading
e-infrastructuur te onderhouden en te behouden.
Voor de medewerkers van de SURF-holding was
2013 een bewogen jaar. In september startten de
bestuurders van SURF een herijkingstraject voor de
SURF-organisatie als geheel. Parallel daaraan werd
besloten tot een reorganisatie van de SURF-holding
waarbij de focus wordt verlegd naar regie en strate-
gie. Een onzekere periode voor veel mede werkers.
Desondanks werden in 2013 mooie resultaten neer-
gezet.
Zo nam open en online onderwijs het afgelopen
jaar een grote vlucht. SURF organiseerde in het
najaar een bestuursreis naar de VS waar bestuur-
ders zagen wat de kansen van open en online
onderwijs zijn voor het Nederlandse hoger onder
wijs. Samen met de instellingen zocht SURF naar
een manier om de bekendheid en de afname
van haar dienstverlening voor onderzoekers te
vergroten, onder andere door de ontwikkeling van
een gezamenlijk dienstenportfolio. En binnen het
project Regie in de Cloud bracht een groot aantal
instellingen via de i-strategie in kaart welke ge-
meenschappelijke am bities er zijn op het gebied
van cloud. Deze ambities uit de i-strategie zullen
een plaats krijgen in het nieuwe meer jarenplan
2015-2018 van SURF en haar werkmaatschappijen,
waar het afgelopen jaar een begin mee werd
gemaakt.
Namens Bestuur en Directie
ing. Amandus Lundqvist, voorzitter SURF
prof. dr. Wim Liebrand, algemeen directeur SURF
mr. Ron Dekker, algemeen directeur SURF a.i.
3 SURF Jaarverslag 2013
SURF helpt de instellingen voor hoger onderwijs om de regie te voeren over alle snel groeiende dataverzamelingen in de cloud. Het project Regie in de cloud leverde dit jaar datamanage ment- plannen op voor onder zoekers. Daarnaast stond 2013 in het teken van vraag stukken rondom onderzoeksinformatie en onderzoeks ondersteuning en was SURF betrokken bij verschillende Europese projecten. Ook was er dit jaar weer volop aandacht voor open toegang tot onderzoeks resultaten. >
1
ICT EN ONDERZOEK
4 SURF Jaarverslag 2013
OnderzoeksdataBinnen het project Regie in de cloud ontwikkelden
onderzoeksgroepen van de TU Delft, Universiteit van
Amsterdam, Universiteit Twente, Universiteit Utrecht,
NHTV Breda en het RIVM voorbeelden en templates
van datamanage mentplannen voor andere onderzoekers.
Ook op het terrein van verdere samenwerking rondom
repositories (data-archieven) zijn de geplande resultaten
behaald. Zes hoge scholen stappen begin 2014 over op
de door SURF ontwikkel de repository-dienst Sharekit.
Door deze uitbreiding wordt Sharekit met 16 deel -
nemende hoge scholen hét repositoryplatform voor
het hbo.
SURF speelde een sleutelrol in de publicatie van het
Landscape Report, dat verscheen in het kader van
het project SIM4RDM (Support Infrastructure Models
for Research Data Management). Dit project van de
Europese Commissie richt zich primair op de onder-
steuning en scholing van onderzoekers op het gebied
van onderzoeks data. In het rapport worden huidige
en geplande interventies op het gebied van data-
management beschreven. Daarnaast werkte SURF
met een aantal partners in 2013 aan een toolkit
bestemd voor verschillende doelgroepen zoals
onderzoekers en subsidieverstrekkers.
Samen met SURFnet, SURFsara, het Netherlands
eScience Center en NWO was SURF dit jaar betrokken
bij Enlighten Your Research 4, een wedstrijd die weten-
schappers uit alle wetenschapsgebieden uitdaagt een
boost te geven aan hun onderzoek door het gebruik
van ICT. De special interest group (SIG) Research Data
organiseerde met Wageningen UR de succesvolle
SURFacademy-masterclass Datamanagement:
inrichting frontoffice en backoffice.
OnderzoeksinformatieOnder grote belangstelling vond het seminar ‘CRIS in NL:
van beleid tot onderzoeker’ eind 2013 plaats, georganiseerd
door de SIG Research Information. Een Current Research
Information System (CRIS) is een database of informatie-
systeem waarin onderzoeksinformatie en -resultaten van
een lopend onderzoeksproject worden opgeslagen.
Het seminar had als doel kennis en ervaringen te delen
over de selectie en implementatie van een nieuwe CRIS.
Er was in 2013 veel aandacht voor werkprocessen en
interoperabiliteitsvraagstukken rondom onderzoeks-
informatie. SURF probeert om CERIF, een Europese
CRIS-standaard, beter geschikt maken voor de Nederlandse
situatie. Hierin werkt SURF samen met KNAW en NWO.
NETWERKTAFEL DATA Meer regie op het gebied van data. Met dit doel
organiseerde SURF in 2013 de eerste netwerk tafel
over data. De belangrijkste stakeholders in Nederland
op het gebied van onderzoeksdata kwamen bijeen,
waar onder DANS en het 3TU Datacenter.
5 SURF Jaarverslag 2013
OnderzoeksondersteuningHet driejarige Europese project e-Infranet werd in de
zomer van 2013 afgerond. SURF had een leidende rol bij
het opstellen van het rapport Open as the Default Modus
Operandi for Research and Higher Education en presen-
teerde het aan het e-Infrastructure Policy Forum van de
Europese Commissie. Het rapport werd zowel daar als
elders goed ontvangen.
De kerngroep van de SIG Reseach Support vond in 2013
aansluiting bij het SURF Outreach & Support-traject, een
gemeenschappelijk initiatief van SURF, SURFnet, SURFsara
en het Netherlands eScience Center. SURF Outreach en
Support richt zich op betere zichtbaarheid van de diensten
die SURF biedt voor wetenschappelijk onderzoek en op
de inrichting van één informatiepunt voor ondersteunings-
vragen over ICT-faciliteiten voor onderzoekers.
OpenOm aandacht te genereren voor open toegang tot onder-
zoeksresultaten was SURF ook in 2013 aanjager van Neder-
landse evenementen in de internationale Open Access Week.
SURF verzorgde de bundeling en presentatie van lokale
activiteiten. Zelf organiseerde SURF het eindseminar van
OAPEN-NL: open access voor wetenschappelijke boeken in
Nederland. Vertegenwoordigers van uitgevers en betrokken
instellingen discussieerden over de toekomst van open-
accessboeken in Nederland.
De kamerbrief van staatssecretaris Dekker aan de Tweede
Kamer over de verdere ontwikkeling van open access tot
wetenschappelijke publicaties gaf eind 2013 een verdere
impuls aan de activiteiten rondom dit onderwerp. In 2014
zet SURF het thema open access voort. Samen met OCW
werkt SURF toe naar een werkconferentie over open access.
SURF is verder betrokken bij een reeks van initiatieven die
ervoor moeten zorgen dat het aandeel van open-access-
publicaties toeneemt, de bekostiging ervan afneemt en
de kwaliteit verhoogd wordt.
SURF is een van de partners in de Quality Open Access Market
(QOAM), die zich richt op het verlagen van de zogenaamde
Article Processing Charges (APC’s), die een auteur moet
betalen bij publicatie. Een community van bibliotheken
binnen QOAM geeft onderzoekers informatie over de kwaliteit
en prijs van publicatie in diverse open-accesstijdschriften.
De demoversie van de website, die is gekoppeld aan
SURFconext, werd eind 2013 opgeleverd. Zes universiteits-
bibliotheken doen mee met de testfase.
NETWERKTAFEL DATA SCIENCE & SERVICES Tijdens de eerste netwerktafel over open access
‘Data Science & Services’ in juni 2013 wisselden
universiteiten, de VSNU, KNAW, hogescholen,
financiers, uitgevers, Koninklijke Bibliotheek, OCW
en SURFmarket hun plannen en activiteiten uit
op het gebied van open access. Ook gaven zij aan
waar zij een rol zien voor SURF, die de netwerktafel
organiseerde.
6 SURF Jaarverslag 2013
HBO Kennisbank: één duurzame plek voor alle publicaties
“SURF biedt de platforms die ik nodig heb om mijn onderzoekswerk te kunnen doen, van het zoeken naar informatie tot het publiceren van mijn output. Het belangrijkste voor mij is de HBO Kennisbank. De HBO Kennisbank geeft mij de mogelijkheid om op een goede en duurzame manier mijn eigen publicaties voor het voetlicht te brengen.
Op het moment dat je je eigen auteursrechtelijk beschermde artikelen open access beschikbaar wilt stellen, vragen uitgevers bijna altijd om dat in de officiële repository van je universiteit of hogeschool te doen. Ik zet al mijn artikelen in Sharekit, de repository-dienst van de HBO Kennisinfrastructuur (HKI) die mijn hogeschool gebruikt. Zo komen mijn publicaties automatisch in de HBO Kennisbank. Doordat dit wordt georganiseerd vanuit SURF heb ik er vertrouwen in dat de voorziening duurzaam beschikbaar blijft.
In ons lectoraat Duurzame Talentontwikkeling en in andere verbanden waar ik onderzoekers van hogescholen tegenkom, laat ik altijd de HBO Kennisbank zien op het moment dat ik iets over mijn eigen werk pre-senteer. De gemiddelde collega die op een hogeschool werkt, is ermee bekend, maar heeft er nog niet aan gedacht om er eigen publicaties op te zetten.
Wij onderzoekers zijn grootgebruikers van wetenschappelijke publicaties. Zonder publicaties zouden we ons werk niet kunnen doen. Tegenwoordig beschikt iedere hogeronderwijsinstelling over een digitale bibliotheek. Waarschijnlijk realiseert niet iedereen zich dat onze hogescholen en universiteiten dat alleen voor elkaar krijgen door de onderhandelingen van SURFmarket met uitgeverijen over licenties. Feitelijk zorgt SURF ervoor dat wij een goede digitale bibliotheekvoorziening hebben.
Ten slotte maak ik gebruik van de software die ik via SURF koop. Ik beschik daardoor ook privé over bijvoorbeeld SPSS. Dankzij SURF kan ik thuis aan mijn onderzoek werken zonder dat dat klauwen met geld kost. Het grootste voordeel van een samenwerkingsverband als SURF is dat SURF dingen voor elkaar krijgt waar een individuele hogeschool te klein voor is.”
Jos van HelvoortHogeschooldocent bij de opleiding Informatiedienstverlening en
-management, Academie ICT&Media, Haagse Hogeschool7 SURF Jaarverslag 2013
Verschillende instellingen onder-zochten dit jaar met financiering van SURF in hoeverre toetssoftware in de cloud geschikt is om instel-lingsover stijgend digitaal toetsen te onder steunen. SURF startte met de ont wikkeling van instrumenten voor instellingen om een eigen visie op de digitale leer- en werk-omgeving (DLWO) te formuleren. Ook was er in 2013 volop aandacht voor open en online onderwijs. SURF organi seerde diverse activiteiten en bestuurders in het hoger onderwijs zetten dit onder-werp nadrukkelijker op de agenda. Daarnaast startte SURF een innovatie- programma waarbinnen instellingen samen werken in het opbouwen en delen van kennis rondom learning analytics. >
2
ICT EN ONDERWIJS
8 SURF Jaarverslag 2013
Open educationIn maart 2013 vond de wereldwijde Open Education Week
plaats. SURF organiseerde met de TU Delft en de Open
Universiteit het Open Education Evenement. Hier werd
het trendrapport OER 2013 gepresenteerd. Een van de
conclusies uit het rapport is dat open online onderwijs
wereldwijd aan het doorbreken is, mede dankzij de grote
populariteit van MOOC’s (massive open online courses).
Ook veel Nederlandse hogescholen en universiteiten zijn
bezig met het ontwikkelen van een visie of beleid op open
en online onderwijs. SURF droeg daar in 2013 aan bij door
samen met de special interest group Open Education
verschillende strategieworkshops aan te bieden.
Bestuurders van hogeronderwijsinstellingen bezochten
in oktober verschillende toonaangevende organisaties
op het gebied van open education in Washington DC,
Boston en New York. Tijdens deze studiereis van SURF
deden de bestuurders gezamenlijk kennis op over open
education en na afloop zetten zij het onderwerp binnen
hun instellingen nadrukkelijker op de agenda.
Om docenten en medewerkers ICT & Onderwijs uit het
hoger onderwijs te laten ontdekken wat open leermate-
rialen zijn en hoe ze ermee aan de slag kunnen, vond in
september de driedaagse SURFacademy-masterclass
Open Educational Resources plaats. Centraal stonden
voor- en nadelen, mogelijkheden en kwaliteit van open
educational resources.
Eind 2013 verscheen het rapport Open en online onder-
wijs en de toekomst van het Nederlandse hoger onderwijs
dat Capgemini Consulting in opdracht van SURF opstelde.
Het rapport beschrijft recente ontwikkelingen op het
gebied van open onderwijs en schetst een beeld van
mogelijke toekomstscenario’s. Het roept universiteiten
en hogescholen op om strategische keuzes te maken.
DE UNIVERSITEIT VAN NEDERLAND Op 8 oktober 2013 opende minister Bussemaker
de Universiteit van Nederland, een initiatief om de
beste hoogleraren van Nederland aan een breder
publiek voor te stellen. Elke werkdag zet de Universiteit
van Nederland een nieuw college online en elke week
een nieuwe hoogleraar. SURF is een van de founding
fathers van de Universiteit van Nederland.
KWALITEIT VAN OPEN LEERMATERIALEN Robert Schuwer van de Open Universiteit onderzocht
in opdracht van SURF een aantal kwaliteitsvraagstuk-
ken rondom open educational resources. Zijn rapport
Kwaliteit van open leermaterialen beantwoordt vragen
als: Hoe vind en herken ik kwalitatief hoogwaardige
open leermaterialen? Met welke kwaliteitscriteria
moet ik rekening houden als ik open leermaterialen
wil publiceren?
Alexander Klöpping tijdens het eerste
college van de Universiteit van Nederland
9 SURF Jaarverslag 2013
Digitale leer- en werkomgeving (DLWO)Het innovatieprogramma Visie op DLWO ging in april 2013
van start. Het programma is een samenwerking van SURF,
SURFmarket, SURFnet en SURFsara. Het heeft als doel
instellingen instrumenten te bieden om een eigen visie op
de DLWO te ontwikkelen. Met zo’n visie kunnen instellingen
blijven inspelen op de steeds veranderde vraag vanuit onder-
wijs en onderzoek en nieuwe ontwikkelingen op het gebied
van ICT. Het programma bouwt voort op de publicatie
‘Ontwikkelingen van de digitale leer- en werkomgeving
van het hoger onderwijs’ uit 2012 die veel weerklank vond
bij de instellingen.
In een vijftal werksessies bediscussieerden de instellingen
diverse aspecten van de DLWO. De bevindingen uit de
werksessies worden verwerkt in een digitaal handboek dat
handvatten bevat voor visie- en besluitvormingstrajecten.
Tijdens Dé Onderwijsdagen 2013 verzorgde SURF verschil-
lende presentaties rondom het onderwerp DLWO, bijvoor-
beeld over het gebruik van social media in de DLWO.
Digitaal toetsenBinnen het innovatieprogramma Toetsing en Toetsgestuurd
Leren van SURF onderzoeken instellingen sinds 2010 welke
positieve effecten het instellingsoverstijgend samenwerken
aan digitaal toetsen heeft. Samen met de adviescommissie
Expertisenetwerk digitaal toetsen is de inhoudelijke agenda
voor het programma opgesteld. Instellingen die binnen
projecten samenwerken aan digitaal toetsen leverden in
2013 hun eerste resultaten op. Voorbeelden daarvan zijn
digitale voortgangstoetsen, een database met oefeningen,
een systeem voor instellingsoverstijgende samenwerking
bij toetsvragen en een adaptieve spelomgeving.
SURF startte in 2013 met zeven experimenten rondom digi-
taal toetsen vanuit de cloud in samenwerking met SURFnet,
SURFmarket en SURFsara. Instellingen ontvingen subsidie
om te onderzoeken in hoeverre cloudgebaseerde software
geschikt is om instellingsoverstijgend digitaal toetsen te
ondersteunen. De resultaten komen in 2014 beschikbaar.
SURF leverde dit jaar zeven nieuwe gratis tools op die het
digitale toetsproces ondersteunen. De digitale tools helpen
docenten, toetsdeskundigen en toetsondersteuners onder
meer bij het ontwerpen van vragen en toetsen, het afnemen
van toetsen en de kwaliteitszorg rondom toetsen. Ook pro-
duceerde SURF dit jaar diverse whitepapers. Onderwerpen
waren onder meer samenwerkingsvormen en licentiemodellen
voor itembanken, QTI (Question and Test Interoperability)
in het hoger onderwijs, kosten en baten van digitaal toetsen
en beveiliging. Alle tools en whitepapers zijn te vinden in de
kennisbank digitaal toetsen (zie kader).
Tijdens drie rondetafelbijeenkomsten inventariseerde SURF
bij deelnemers uit het hoger onderwijs welke vraagstukken
en behoeften leven op het terrein van digitaal toetsen. Aan
bod kwamen onderwerpen als het ontwikkelen van een visie,
kosten en baten, implementatie, grootschalig digitaal toetsen,
software en itembanken.
KENNISBANK DIGITAAL TOETSEN Alle resultaten uit het SURF-programma Toetsing en
Toets gestuurd Leren staan in de kennisbank digitaal
toetsen. Hogeronderwijsinstellingen die aan de slag
willen met digitaal toetsen kunnen op deze manier put-
ten uit de kennis en ervaring van andere instellingen.
Whitepaper Samenwerkingsvormen en
licentiemodellen voor itembanken -
Inspiratie uit actuele, concrete casussen
10 SURF Jaarverslag 2013
11
Learning analyticsLearning analytics is het verzamelen, analyseren en interpreteren
van data van studenten en hun omgeving, ter verbetering van
het onderwijs. Learning analytics lijkt Nederlandse instellingen
kansrijke mogelijkheden te bieden om de begeleiding van stu-
denten te verbeteren, maar er is nog veel pionierswerk te doen
om die mogelijkheden optimaal te kunnen benutten. SURF start-
te in 2013 het innovatieprogramma Learning Analytics. Binnen
het inno vatieprogramma kunnen de instellingen samenwerken
in het opbouwen en delen van kennis rondom dit onderwerp.
Onderdeel van het innovatieprogramma is de stimulerings-
regeling Learning Analytics. In een aantal projecten verkennen
instellingen in hoeverre analyse van studentdata antwoord geeft
op onderwijskundige vragen. Doel van de stimuleringsregeling
is inzicht krijgen in hoe gebruik van learning analytics het
studiesucces kan verhogen.
Belangrijke aandachtspunten bij de toepassing van learning
analytics in het hoger onderwijs zijn privacy en ethiek, de
beschikbaarheid van data en bruikbare analysetools. De in 2013
opgerichte special interest group (SIG) Learning Analytics
heeft deze onderwerpen hoog op de agenda staan.
LEARNING ANALYTICS SUMMER INSTITUTE (LASI) In juli 2013 organiseerde de special interest group (SIG)
Learning Analytics in samenwerking met SURF de Dutch
Learning Analytics Summer Institute (LASI-Amsterdam).
De bijeenkomst bij de Universiteit van Amsterdam was
onderdeel van een wereldwijde serie LASI’s, waarin onder-
zoekers en docenten twee dagen lang lezingen volgen
over nieuwe ontwikkelingen en in werkgroepen samen-
werken aan cases. SURF Jaarverslag 2013
Vereenvoudigd nakijkproces door digitaal toetsen
“Bachelorstudenten Psychologie beginnen niet graag aan de cursus SPSS, maar uiteindelijk kan iedereen met het statistiekprogramma overweg. Dat komt onder andere door het korte feedbackproces dat we hebben ingebouwd. Alle opgaven in de cursus zijn digitaal. Studenten krijgen direct inzicht in wat ze goed en fout hebben gedaan. Het grootste gedeelte van de feedback is geautomatiseerd. Slechts een klein deel van de opdrachten wordt bekeken door docenten.
Het nakijkproces is door digitaal toetsen aanzienlijk vereenvoudigd. De computer kan gesloten vragen meteen afvangen. Over de analyses die de studenten hebben uitgevoerd, moet nog wel een ‘human eyeball’. Maar omdat de analyses digitaal zijn, ga je daar als docent vrij snel doorheen. Een tentamen waaraan zo’n tweehonderd studenten hebben deelgenomen, is binnen een dag nagekeken.
SURF stelt innovatiesubsidies beschikbaar, waardoor instellingen tijd en financiële middelen krijgen om digitaal toetsen te verbeteren. Binnen het programma Toetsing en Toetsgestuurd Leren zijn een aantal innovatieve tenders ingediend. Bij de Universiteit van Amsterdam draaide bijvoor-beeld de Statistiekfabriek. Dit oefenprogramma monitort vaardigheden en detecteert hiaten. Iedereen oefent in de Statistiekfabriek op zijn eigen niveau. Wij hebben het mogelijk gemaakt om video’s toe te voegen aan de hand van tags bij de vragen. Als een student veel fouten maakt, krijgt hij relevante instructievideo’s te zien.
De special interest group (SIG) Digitaal Toetsen helpt de leden met praktische vragen. Hoe beperk je de toegang tot het internet bij het afnemen van een digitale toets? Welke software kies je? Bij wie moet je zijn in de organisatie om plannen op het gebied van digitaal toetsen te realiseren? We hebben een rapport geschreven over veiligheid, we organiseren bezoeken bij instellingen die voorlopen en we bundelen kennis. Als voorzitter zit ik in de perfecte positie, al zeg ik het zelf. Ik ben altijd op de hoogte van wat er speelt en kan dat direct toepassen in mijn onderwijs.”
Sharon KlinkenbergDocent statistiek psychologie en psychobiologie,
Universiteit van Amsterdam
12 SURF Jaarverslag 2013
Om de cloudambities van het hoger onderwijs te verwezenlijken, ontwik-kelde SURF in 2013 samen met de instellingen voor hoger onderwijs en onderzoek een strategie voor informatievoorziening (i-strategie). Ook stelde SURF nieuwe publicaties over privacy en beveiliging beschik-baar om instellingen te helpenweloverwogen de cloud in te gaan. Andere actuele thema’s in 2013 waren standaarden, beveiliging en onderwijslogistiek. >
3
ICT EN BEDRIJFSVOERING
13 SURF Jaarverslag 2013
Regie in de cloudVan eigen cloudambities naar een gezamenlijke informatie-
strategie (i-strategie). Dat is in het kort het project Regie
in de cloud, dat tussen 1 juli 2012 en 1 november 2013 liep.
Het project kreeg een PRIMA-subsidie (Programma Imple-
mentatie Agenda ICT-Beleid) van het ministerie van
Economische Zaken.
Samen met de instellingen voor hoger onderwijs en onder-
zoek heeft SURF een strategie voor informatievoorziening
(i-strategie) geformuleerd. Deze gezamenlijke i-strategie
inventariseert en analyseert de strategische uitdagingen
waar het hoger onderwijs en onderzoek voor staat.
De i-strategie beschrijft welke gemeenschappelijke ambities
van het hoger onderwijs en onderzoek met cloudoplossingen
worden aangepakt. De i-strategie is terug te vinden in de
beleids notitie Regie in de cloud. Deze beleidsnotitie helpt
instel lingen bij het maken van strategische keuzes en stellen
van prioriteiten bij de informatievoorzieningsstrategie.
Tegelijk met de presentatie van de i-strategie werd de
Hoger Onderwijs Referentiearchitectuur (HORA) opgeleverd.
De HORA is een generieke beschrijving van de architectuur
van een typische hogeronderwijsinstelling. Instellingen kun-
nen de HORA gebruiken als spiegel voor de inrichting van
hun eigen organisatie en informatiehuishouding.
Privacy en beveiliging in de cloudHet College Bescherming Persoonsgegevens (CBP) heeft
op verzoek van SURF in 2013 een zienswijze ten aanzien van
cloud computing en bescherming van persoonsgegevens
uitgebracht. Deze zienswijze geeft bij SURF aangesloten instel-
lingen aanknopingspunten voor de omgang met uitwisseling
van persoonsgegevens en beveiliging van persoonsgegevens.
De zienswijze is verduidelijkt in de publicaties Doorgifte van
Persoonsgegevens in de cloud en Beveiliging van persoons-
gegevens in de cloud en ook verwerkt in het Juridisch normen-
kader cloud services. De zienswijze van het CBP kreeg veel
aandacht van de media.
Ook presenteerde SURF twee checklists:
1 Cloud Computing & privacy: Checklist Contractuele
afspraken (update naar aanleiding van de CBP-zienswijze)
2 Cloud Computing Privacy & security: Checklist methoden
en technieken
Animatie ‘Hoe het Nederlands hoger onderwijs
kan profiteren van de cloud’ op YouTube
SELF-ASSESMENT IT SOURCING MATURITY Alle hogeronderwijsinstellingen staan
op een zeker moment voor de vraag:
Welke diensten blijft de eigen ICT-
afdeling leveren en welke kunnen
beter door een externe leverancier
worden uitgevoerd? Professionele
analyses van de mate waarin een
instelling in staat is om deze afwe-
ging te maken, zijn duur en tijdro-
vend. Daarom ontwikkelde SURF een
self-assesment IT-sourcing maturity.
Hiermee kunnen instellingen een-
voudig zelf een verbeterprogramma
opstellen. In samenwerking met Jisc
CETIS wordt een Engelstalige versie
in het Verenigd Koninkrijk verspreid.
JURIDISCH NORMENKADER CLOUD SERVICESIn het Juridisch normenkader cloud services hoger
onderwijs is vastgelegd aan welke normen cloudleve-
ranciers moeten voldoen om in aanmerking te komen
voor levering aan het hoger onderwijs. Het gaat onder
andere om voorwaarden op het gebied van privacy,
vertrouwelijkheid, eigendom en beschikbaarheid.
SURFmarket gebruikt het normenkader in nieuwe en
vernieuwde overeenkomsten met cloudleveranciers.
14 SURF Jaarverslag 2013
EduStandaardIn het onderwijs bestaan verschillende afspraken over de
vorm waarin leermateriaal, studie- en onderzoeksmateriaal
en studentengegevens onderling worden uitgewisseld.
SURF stimuleert het gebruik van standaarden. In samen-
werking met Kennisnet beheert SURF standaarden voor de
gehele onderwijsketen via EduStandaard.
De organisatie EduStandaard zette in 2013 een grote stap
richting professionalisering. De standaardisatieraad kreeg
een aantal nieuwe leden met veel bestuurlijke ervaring.
De meer inhoudelijke leden namen plaats in de nieuw
opgerichte architectuurraad. Daarnaast bestaat de organi -
satie uit een special interest group (SIG) EduStandaard en
Bureau Edu-Standaard, dat wordt bemand door medewerkers
van SURF en Kennisnet. Alle door SURF aangeboden
standaarden voor informatievoorziening over onderzoeks-
resultaten zijn geregistreerd. Andere resultaten zijn een
strategisch plan en een beleidscyclus met jaarplan.
OnderwijslogistiekOnderwijslogistiek is het geheel aan processen, systemen en
informatiestromen dat nodig is om het onderwijs gestroom-
lijnd te laten verlopen. De CIO-werkgroep Onderwijslogistiek
boog zich over prioriteiten en initiatieven binnen de onder-
wijslogistiek. Om onafhankelijk van leveranciers ervaringen
uit te wisselen en samen te werken aan nieuwe oplossingen,
is de special interest group (SIG) Onderwijslogistiek in 2013
in het leven geroepen.
Het kernteam van de SIG organiseerde een goed bezochte
en goed gewaardeerde bijeenkomst en presenteerde tijdens
de SISlink 2013 en Dé Onderwijsdagen een puzzel om de
samenhang tussen onderwijsontwikkeling, planning, rooste-
ring en diplomering inzichtelijk te maken. Er is een werk groep
Visie opgericht om modellen over onderwijslogistiek als
bindende factor in de onderwijspraktijk verder te ontwikkelen.
Een tweede werkgroep gaat zich buigen over inzetplanning,
een van de grote struikelblokken in de onderwijslogistiek.
NIEUWE BENCHMARKRONDE SURFAUDIT SURFaudit helpt instellingen om te controleren in
hoeverre de bescherming van veiligheid en continuïteit
van bedrijfsgegevens en de privacy van studenten
en medewerkers goed is geregeld. Door middel van
assessments zien de instellingen direct in hoeverre
verschillende afdelingen aan de normen voldoen.
De assessmentresultaten worden anoniem gebruikt
voor landelijke benchmarkcijfers.
In 2013 startte voor de tweede maal een bench mark-
ronde SURFaudit. Er deden ongeveer 25 instellingen
mee. SURF gebruikt de benchmark om trends in kaart
te brengen en gericht ondersteuning aan te bieden.
15 SURF Jaarverslag 2013
Standaardiseren en uniformeren waar het kan
“Onderwijslogistiek is de bindende factor tussen alle onderwijs-processen en staat altijd ten dienste van de kwaliteit van het onderwijs. Als Hogeschool Inholland willen we de administra-tieve lagen zo veel mogelijk beperken, zodat het onderwijs weer in de lead komt. Zo hebben we bijvoorbeeld het proces van het opstellen van studiegidsen heringericht met behulp van nieuwe, digitale technieken. De docent beheert nu gemakkelijk zelf zijn eigen opleidingsinformatie. In een gebruiksvriendelijke web-applicatie kan hij of zij de opleidingsinformatie van vorig jaar inzien, aanpassen en klaarzetten voor komend jaar.
Bij Hogeschool Inholland halen we veel kennis uit SURF. Uit de Hoger Onderwijs Referentie Architectuur (HORA) gebruiken we elementen om binnen Inholland een aantal projecten bij elkaar te brengen. Een ander voorbeeld is de special interest group (SIG) Onderwijslogistiek. Deze SIG heeft Inholland veel informele contacten gebracht, onder andere met de Hogeschool van Amsterdam, de Universiteit van Amsterdam en met leveran-ciers. Samen overleggen we over dé uitdaging van onderwijs-logistiek: standaardiseren en uniformeren waar het kan, zonder dat het ten koste gaat van de flexibiliteit.
Met de kerngroep van de SIG Onderwijslogistiek hebben we drie landelijke bijeenkomsten georganiseerd. Het is heel waarde-vol om ervaringen en kennis uit te wisselen. Ik krijg er enerzijds de bevestiging dat onze aanpak klopt. Anderzijds doe ik nieuwe inzichten op doordat anderen dingen heel anders aanpakken. De leden van de SIG hebben samen een onderwijslogistiek -model ontwikkeld. Dit model helpt om de onderwijslogistieke processen concreet en inzichtelijk te maken voor alle betrokke-nen in de keten, van onderwijsontwikkelaars tot inzetplanners en roosteraars. Door het model wordt zichtbaar dat niemand op een eilandje zit, maar iedereen onderdeel van een groter geheel is. Samenwerken is dus essentieel.”
Rachid OuamarProjectleider onderwijslogistiek,
Hogeschool Inholland16 SURF Jaarverslag 2013
Een van de taken van SURF is het signaleren van internationale trends, en het duiden van de relevantie van deze trends voor Nederland om hierop in te spelen met de juiste partners. In 2013 vervulde SURF de functie van radar, gids en makelaar onder meer door bij te dragen aan Europese projecten, door samen- werking met de Britse ICT-samen- werkingsorganisatie Jisc en via het Europese samenwerkingsverband Knowledge Exchange. Ook bracht SURF dwarsverbanden tussen de verschillende internationale acti-viteiten en contacten binnen de gehele SURF-organisatie in kaart. >
4
INTERNATIONALE ZAKEN
17 SURF Jaarverslag 2013
Studiereizen en expert-uitwisselingenDit jaar stond er een reeks van internationale conferentie-
bezoeken, studiereizen en expert-uitwisselingen op het
programma. Zo bezocht SURF in 2013 weer de Educause-
conferentie met een groep vertegenwoordigers uit het hoger
onderwijs en presenteerde daar over het project Regie in
de cloud. Ook ging een groep bestuurders op studiereis
naar de Verenigde Staten met als thema open education.
Daarnaast bracht een aantal Deense onderzoeksbibliotheken
een bezoek aan Nederland. SURF gaf samen met DANS,
NWO en NARCIS een presentatie over de Nederlandse
aanpak van een geïn tegreerde onderzoeksinformatie-
infrastructuur.
Europese projectenHet Europese project SIM4RDM leverde in 2013 drie rap por-
ten op waaraan SURF een grote bijdrage heeft geleverd,
zoals het Landscape Report met een inventarisatie van de
manieren waarop verschillende landen met onderzoeksdata-
management omgaan (zie hoofdstuk ICT en onderzoek).
Samen leveren deze rapporten bouwstenen voor het ont-
wikkelen en inrichten van interoperabel en transparant
mana gement van onderzoeksdata in Europa. Ook was
SURF in 2013 betrokken bij het Europese project e-Infranet.
Dit project bracht studies en rapporten uit die bijdragen
aan een inter nationale e-infrastructuur met aandacht voor
de perspectieven cloud, open en groen.
Knowledge ExchangeSURF, het Duitse DFG, Jisc uit het Verenigd Koninkrijk,
DEFF uit Denemarken en het Finse CSC bundelen hun
krachten en delen hun onderzoeksexpertise en visie in
Knowledge Exchange (KE). De focus van KE is dit jaar
nadrukkelijk op de thema’s ‘Research Data’ en ‘Sustainable
Business Models’ komen te liggen. Deze thema’s sluiten
naadloos aan op de speerpunten van SURF. Een belangrijk
doel is uitwisseling van de operationele zaken waarmee de
partnerorganisaties binnen KE te maken hebben. Uit een
zogenaamde ‘study on impact’ uit 2013 blijkt dat KE aan
de verwachtingen voldoet, maar dat er ruimte is voor
verbetering. Deze aanbevelingen worden in 2014 opgepakt.
Zie: Annual report 2013 Knowledge Exchange.
In 2013 heeft SURF ook sterk ingezet op het vergroten van
de expertparticipatie in Knowledge Exchange vanuit alle
SURF-werkmaatschappijen en vanuit de hogeronderwijs-
instellingen. Als resultaat daarvan namen onder meer DANS,
3TU, NWO, SURFsara, SURFnet en SURFmarket deel aan
bijeenkomsten van KE-werkgroepen over onderzoeksdata,
open access, usage statistics, authority files en open
knowledge.
EXPERT PROVOCATION ON OPEN KNOWLEDGEDe KE-partners en de aangesloten instellingen zijn
niet de enige partijen die gigantische hoeveelheden
informatie produceren. Daarom bracht KE een
Expert Provocation on Open Knowledge uit. Dit is
een verkenning naar de mogelijkheden om een open
verbinding aan te gaan met andere ecosystemen
die interessante data voor onderwijs en onderzoek
produceren, zoals de overheid en industrie.
18 SURF Jaarverslag 2013
De KE-workshop ‘Make Data Count’ werd bezocht door 70
experts en goed ontvangen door de director-general Research
van de Europese Commissie. De workshop resulteerde in een
pleidooi voor goede ‘metrics’, om onderzoekers te kunnen
belonen voor het goed beschikbaar maken van hun onder-
zoeksdata. KE publiceerde over dit onderwerp ook een
rapport ‘The Value of Research Data – Metrics for datasets
from a cultural and technical point of view’. Ook organi seerde
KE dit jaar een workshop over ‘The Price of Keeping
Knowledge’. Hierin werd het belang van transparantie rond
kosten en diensten voor langdurige data-opslag benadrukt.
JiscEind 2013 bezocht de Wetenschappelijke Technische Raad
(WTR) van SURF de Engelse zusterorganisatie Jisc. De goede
relatie wordt door beide organisaties zeer gewaardeerd en
als inspirerend beoordeeld. Dit jaar stond de samenwerking
vooral in het teken van de uitwisseling van sprekers en bijvoor-
beeld kantoorinrichting. Zo sprak Sarah Davies op Dé Onder-
wijsdagen over Digital Literacy en stond de lounge-ruimte van
SURFmarket model voor het nieuwe kantoor van Jisc in Bristol.
BRANDBRIEF NAAR DE EUROPESE COMMISSIEIn nauw overleg met KE-partners ondertekende SURF
een gezamenlijke brandbrief aan een drietal leden van
de Europese Commissie. De ondertekenaars uitten
ernstige bezwaren tegen het voorgenomen beleid
rondom data- en tekstmining. De regeling leidt ertoe
dat onderzoekers extra moeten betalen voor het
doorzoeken van materiaal met behulp van data- en
tekstmining.
Workshop ‘Sustainable business models
for open access services’ van
Knowledge Exchange in Bristol
19 SURF Jaarverslag 2013
1Kennisdeling over ICT en hoger onderwijs en onderzoek is essentieel voor de innovatieve projecten waarin de aangesloten instellingen binnen SURF samenwerken. SURFacademy en de special interest groups (SIG’s) spelen daarin een belangrijke rol. De bijeenkomsten van SURFacademy versterken de inhoudelijke SURF-programma’s en -projecten. De SIG’s verbinden professionals binnen het hoger onderwijs en onderzoek. SURF organiseerde in 2013 drie congressen waarin actuele ICT-thema’s centraal stonden. Op de nieuwe gezamenlijke website SURF.nl is sind december 2013 alle informatie van SURF en haar werkmaatschappijen verzameld. >
5
KENNISDELING
20 SURF Jaarverslag 2013
Video SURFacademy op YouTube
SURFacademySURFacademy verzorgt bijeenkomsten over actuele ICT-
thema’s, waar professionals in het hoger onderwijs en
onderzoek kennis en ervaringen kunnen delen. De bijeen-
komsten worden georganiseerd in samen werking met de
instellingen en de special interest groups. Ze hebben altijd
een verbinding met een innovatieprogramma, product of
dienst van SURF of de werkmaatschappijen. In 2013 vonden
er 48 SURFacademy-bijeenkomsten plaats. De in totaal
1900 deelnemers gaven de bijeenkomsten een gemiddelde
beoordeling van 7,7.
SURFacademy organiseerde bijvoorbeeld seminars
over massive open online courses (MOOC’s) en tools for
learning analytics. Masterclasses waren er onder meer
over research data management en open educational
resources. In de zomer vond het Learning Analytics
Summer Institute plaats. Enkele andere onderwerpen
tijdens bijeenkomsten en webinars van SURFacademy
waren IPv6, SURFconext, BYOD en het ontwikkelen van
apps voor het hoger onderwijs.
Special interest groups Special interest groups (SIG’s) zijn kennisgemeenschappen
rondom specifieke thema’s gerelateerd aan ICT en het hoger
onderwijs en onderzoek. Binnen een SIG maken experts deel
uit van een community. Hierdoor kunnen zij met collega’s uit
andere instellingen samenwerken en kennis en ervaringen
delen. Zij vinden elkaar op het online platform SURFspace.
In 2013 zijn vier nieuwe SIG’s opgericht. De SIG Learning
Analytics houdt zich bezig met het verzamelen, analyseren
en interpreteren van data over studenten, met als doel het
onderwijs te verbeteren. De SIG Visualisatie deelt tips en
tools om informatie uit (big) data inzichtelijk te maken
met visualisatie. De SIG Onderwijslogistiek heeft als doel
om studenten in zo kort mogelijke leertrajecten op hoog
niveau op te leiden, door docenten, locaties en leermiddelen
optimaal in te zetten. In de SIG Identity Management wordt
kennis gedeeld over identity- en access-management,
het aanmaken en toevoegen van individuen en groepen
in systemen.
SURFACADEMY ONLINEDe website van SURFacademy is opgenomen in
de nieuwe, gezamenlijke website SURF.nl. In de
SURF-agenda zijn alle SURFacademy-bijeenkomsten
te vinden. Presentaties en weblectures van
SURFacademy-bijeenkomsten uit het verleden zijn
terug te vinden in de terugblik van de agenda.
SURFSPACESURFspace is de online community van SURF voor
professionals die binnen het hoger onderwijs en
onderzoek werken aan ICT-innovatie. Op de website
SURFspace.nl kunnen zij bijdragen leveren door arti-
kelen, commentaar, bijeenkomsten en nieuws te plaat-
sen. Inmiddels volgen zo’n 2000 gebruikers de online
community. SURFspace.nl werd in 2013 ruim 4285
keer per maand bezocht. Maandelijks plaatsten de
communityleden samen gemiddeld 47 bijdragen.
21 SURF Jaarverslag 2013
De homepage van
de vernieuwde
website SURF.nl.
De SIG Creative Labs is in 2013 opgeheven. De SIG had geen
directe aansluiting meer met huidige activiteiten, projecten of
diensten van SURF.
Nieuwe website SURF.nlSURF en haar werkmaatschappijen werken steeds intensiever
samen. Daarom is alle kennis, informatie, projecten en dien -
sten van SURF, SURFnet, SURFmarket en SURFshare tegen-
woordig te vinden op één gezamenlijke website: SURF.nl.
In december 2013 zijn de voormalige eigen websites van de
werkmaatschappijen samengevoegd. Alle kennis van SURF is
beter vindbaar gemaakt. Bovendien maakt een gezamenlijke
website het mogelijk om de resultaten van de samenwerking
tussen SURF en de werkmaatschappijen in samenhang te
laten zien. De website van SURFsara, de werkmaatschappij
die sinds 1 januari 2013 onderdeel uitmaakt van de SURF-
organisatie, wordt in 2014 geïntegreerd.
IN 2013 WAREN ER IN TOTAAL 19 SPECIAL INTEREST GROUPS ACTIEF:1 Cloud Implementaties
2 Digitaal Toetsen
3 Digitale Leer- en
Werkomgeving
4 Digitale Rechten
5 EduStandaard
6 Groene ICT en
Duurzaamheid
7 Identity Management
8 Learning Analytics
9 Onderwijslogistiek
10 Open Educational
Resources
11 Research Data
12 Research Information
13 Research Support
14 Unified Communications
15 Unwired
16 Virtuality
17 Visualisatie
18 Weblectures
19 WEBstroom
22 SURF Jaarverslag 2013
Congressen
Dé OnderwijsdagenHet jaarlijkse congres Dé Onderwijsdagen trok dit jaar een recordaantal
bezoekers op 12 en 13 november 2013 in het WTC in Rotterdam. Maar liefst
1231 bezoekers lieten zich bijpraten over de nieuwste trends en ontwikkelingen
in het onderwijs. Op de eerste dag stond het programma in het teken van het
hoger onderwijs. Er was keuze uit 40 sessies en keynotes van initiatief nemer
van Operation Education Claire Boonstra en van professioneel berg beklimmer
Melvin Redeker. Het programma omvatte onder meer de onderwerpen open
en online onderwijs, learning analytics, mobiel leren en digitale leer- en werk-
omgeving. Bezoekers beoordeelden het congres gemiddeld met een 7,3.
SURF Research and Innovation EventHet SURF Research en Innovation Event 2013 (SRIE13) is de opvolger van
de succesvolle SURF Onderzoeksdag 2012. Ruim 200 deelnemers lieten
zich op 28 februari inspireren door 2 keynotes en 17 sessiesprekers. SRIE13
belichtte creatief en innovatief gebruik van ICT in al zijn vormen. Bezoekers
kregen interessante voorbeelden te zien van omgang met onderzoeksdata,
onderzoeksinformatie en ondersteuning.
SISLinkDe vijftiende SISlink-conferentie stond in het teken van ‘Verbinden in
verscheidenheid’. De nieuwste ontwikkelingen en ervaringen rondom
studenten administratie, onderwijslogistiek en Studielink kwamen aan de
orde. Bijna 450 deelnemers hadden keuze uit 8 keynotes en tientallen
parallelsessies. Presentaties gingen onder andere over online onderwijs,
big data en matchingtrajecten. Op de leveranciersmarkt ontmoetten
leveranciers en bezoekers elkaar.
In 2014 gaat de SISLink-conferentie samen met de jaarlijkse HO-conferentie
van DUO. Zo ontstaat een nieuw tweedaags congres voor het hoger onderwijs:
De HO-link conferentie.
SURF Research and Innovation Event 2013
23 SURF Jaarverslag 2013
Kennisdeling op een hoger plan door SURF
“Binnen het domein ICT & onderwijs in het Nederlandse hoger onder-wijs bestaat opvallend veel bereidheid om kennis te delen. Dat is voor een groot deel aan SURF toe te schrijven. Je deelt ook via Twitter en in werkbezoeken, maar door goede voorbereiding en inzet van de juiste mensen weet SURF kennisdeling op een hoger plan te brengen. Het meest waardevol zijn voor mij enkele relevante special interest groups (SIG’s) en hun seminars. De SIG Open Education heeft bij-voorbeeld een heel actieve LinkedIn-groep, waar veel experts lid van zijn. Ik ben daardoor altijd op de hoogte van de belangrijkste ontwikkelingen.
Regelmatig ben ik aanwezig als spreker of bezoeker op Dé Onder-wijsdagen en bij seminars van de SIG’s. SURF zoekt naar formats die voor het publiek interessant zijn, maar die ook de sprekers dwingen om extra te reflecteren. Je wordt bijvoorbeeld gevraagd om met drie of vier sprekers samen een presentatie te geven. Samen zoek je naar overeenkomsten en verschillen in je aanpak. Daardoor wordt scherper wat de lessons learned en verbeterpunten zijn.
Tijdens Dé Onderwijsdagen 2013 volgde ik een sessie over online proctoring (online surveilleren). Typisch een onderwerp waarvan je denkt: daar moet ik achteraan. Het werd doordacht gepresenteerd, door goed gekozen sprekers. Het onderwerp werd tastbaar en realistisch, minder toekomstmuziek. Het overtuigde me dat de Universiteit Leiden hier nu al mee kan gaan experimenteren in ons online onderwijs.
Voor het Trendrapport Open Education 2014 schrijf ik op verzoek van SURF over de erkenning van MOOC’s. Dat ik gevraagd word om dat hoofdstuk te schrijven, maakt dat ik tijd vrij maak om het naadje van de kous te weten te komen. Dat is een mooi voorbeeld van de balans die SURF weet te vinden tussen haar rol en die van de instellingen. SURF weet de juiste mensen bij elkaar te brengen, met de juiste expertise en motivatie om onderwerpen te onderzoeken en kennis te delen.”
Marja Verstelle, Universiteit LeidenSenior adviseur ICT en Onderwijs/Nieuwe media, programmamanager ICT en Onderwijs, programmamanager Learning Futures, MOOC’s en Online Leren
24 SURF Jaarverslag 2013
In 2013 werd de fusie tussen Stichting SURF en Stichting SARA afgerond en maakte SURF een begin met de herijking van de SURF-organisatie als geheel. Het bestuur van SURF besloot in september tot een reorganisatie van de SURF-holding. Het doel is de focus van de holding te verleggen naar regie en strategie. Dit jaar vond bij SURF een uitbreiding van de controlling-activiteiten plaats en is een geconsolideerde jaarrekening voor alle SURF-onderdelen opgeleverd. >
6
BESTUUR EN ORGANISATIE
25 SURF Jaarverslag 2013
Afronding fusie SURFsaraSinds 1 januari 2013 maakt SURFsara volwaardig onderdeel
uit van de SURF-organisatie. De fusie tussen Stichting SURF
en Stichting SARA is in de eerste helft van 2013 afgewikkeld.
Ook marktpartij Vancis, voormalig commercieel dochter van
Stichting SARA, is vanaf die datum eigendom van SURF.
Vancis, dat gespecialiseerd is in datacenter services, cloud
services, managed services en technisch applicatiebeheer,
blijft opereren als zelfstandige marktpartij.
Herijking SURFIn september 2013 hebben het bestuur van SURF en de
raad van afgevaardigden, die bestaat uit bestuurders van
de aangesloten instellingen, een begin gemaakt met de
herijking van de SURF-organisatie als geheel. Het advies
van de WTR ‘Focus en transparantie’ en het belang van een
betere verbinding – zowel binnen de SURF-organisatie als
met de instellingen – vragen om een herziening van de
interne en externe organisatie van SURF. In een transitie
naar een nieuwe SURF-organisatie (SURF 2.0) moeten
de uitstekende reputatie van SURF (ook internationaal),
evenals de expertise binnen SURF en de goede verbindingen
met de instellingen behouden blijven.
De herijking kent meerdere doelstellingen:
• Keuzen in uit te voeren activiteiten en waar activiteiten
worden belegd.
• Een sterk vereenvoudigde governancestructuur.
• Een integraal pakket aan maatregelen om te zorgen dat
SURF de kwaliteit van het hoger onderwijs en onderzoek
met behulp van ICT blijvend kan verbeteren door een
adequaat portfolio van ICT-producten, diensten en
expertises.
• Invulling geven aan de opdracht vanuit de instellingen tot
meer samenhang, transparantie, integratie en innovatie om
de strategische ontwikkelingen binnen het hoger onderwijs
en onderzoek vorm te geven.
• Het behouden van een gezonde financiële en slagkrachtige
organisatie.
Reorganisatie SURF-holdingParallel aan het herijkingstraject heeft het bestuur van SURF
in september besloten tot een reorganisatie van de SURF-
holding. De subsidiestromen voor programma-activiteiten
waarvan SURF de afgelopen jaren kon profiteren, lopen in
belangrijke mate terug of worden nog slechts op tijdelijke
basis gecontinueerd. Bovendien ontstaan andere behoeften
binnen de SURF-organisatie. De focus van de holding wordt
verlegd naar regie en strategie. Dit impliceert een kleine orga-
nisatie waarbij het huidige bureau van de stichting als holding
gaat fungeren. Programma- en projectactiviteiten die gecon-
tinueerd worden, krijgen een plek binnen de werkmaatschap-
pijen van SURF. Daarnaast wordt de bestaande platform-
structuur opgeheven. Het bestuur heeft, na overleg met de
raad van afgevaardigden, de WTR gevraagd advies uit te
brengen over een alternatieve manier om de betrokkenheid
van bestuurders en experts bij de innovatieprojecten van de
SURF-werkmaatschappijen vorm te geven. Het advies komt
uit in mei 2014. Naar verwachting start de nieuwe organisatie
in de tweede helft van 2014.
Bedrijfsvoering SURFDe komst van SURFsara, de verantwoordelijkheid over de
gedeelde aansturing van het Netherlands eScience Center
met NWO en nieuwe subsidiestromen zorgden voor uitbrei-
ding van de controlling-activiteiten. SURF heeft een tijdelijke
AFTRAP MEERJARENPLAN SURFDe Hoogspanningshal van de TU
Delft was op 17 april 2013 het decor
voor de aftrap van het nieuwe
SURF-meerjarenplan. Belangrijke
thema’s voor de komende meer-
jarenplanperiode zijn doorontwik-
keling van de e-infrastructuur, open
en online onderwijs, beveiliging en
data. Daarnaast is er de wens voor
een eenvoudiger governancestruc-
tuur van de SURF-organisatie. In
2013 heeft een eerste consultatie-
ronde plaats gevonden voor CIO’s,
directeuren rekencentra, directeuren
ICT en andere betrokkenen binnen
de instellingen. Een tweede ronde
volgt in april 2014. Het meerjaren-
plan verschijnt in de 2e helft van
2014 en legt de strategie voor
2015-2018 vast voor SURF, haar
werkmaatschappijen en de aan-
gesloten instellingen.
26 SURF Jaarverslag 2013
controller aangesteld om de planning- en controltaken voor
de e-infrastructuur in 2013 uit te voeren en een cyclus te
ontwerpen voor de volgende jaren. SURF heeft alle jaar-
rekeningen op basis van de nieuwe grondslagen en een
geconsolideerde jaarrekening voor SURF, de werkmaatschap-
pijen en Vancis opgeleverd. Ook is een nieuw systeem voor
geautomatiseerde factuurafhandeling geselecteerd en geïm-
plementeerd. Daarnaast voerde SURF een aantal interne ICT-
projecten uit om de ICT-architectuur van SURF te wijzigen.
Een belangrijk doel was de omgevingen voor kantoorautoma-
tisering, identitymanagement en documentmanagement over
te brengen naar een cloudoplossing.
Wetenschappelijk Technische Raad De Wetenschappelijk Technische Raad (WTR) adviseert
het bestuur van SURF en op verzoek de in SURF deelne-
mende instellingen en organisaties. Daarnaast wordt de
WTR regelmatig ingezet voor het selectieproces van bij
SURF ingediende projecten.
In februari organiseerde de WTR een seminar over het in
2012 verschenen WTR-trendrapport De bakens verzetten.
De uitkomsten zijn meegenomen in het advies ‘Focus en
transparantie’ van de WTR aan SURF voor de ontwikkeling
van het meerjarenplan 2015-2018. Dit advies gaat in op de
missie van SURF, de nationale e-infrastructuur en de gover-
nance van de SURF-organisatie. De WTR bracht verder in
2013 de volgende specifieke adviezen uit over AWT-
adviesrapport Maatwerk in onderzoeksinfrastructuur,
Strategie SURFshare 2012-2013, OpenU als onderwijsplat-
form van de Open Universiteit Nederland en een audit van
het projectplan Realisatie DLWO van de Marnix Academie.
Commissie ProjectbewakingDe Commissie Projectbewaking (CP) is een onafhankelijke
adviescommissie die de kwaliteit en voortgang bewaakt van
SURF-projecten die geheel of gedeeltelijk met subsidiegeld
worden gefinancierd. De CP bewaakt ook de innovatieprojec-
ten van SURFmarket en SURFnet. De onafhankelijke project-
bewaking is een aanvulling op het programmamanagement
en het dagelijks projectmanagement bij de instellingen.
De commissie rondde in 2013 de eerste projecten uit het
subsidieprogramma Toetsing en Toetsgestuurd Leren af.
Alle overige projecten uit dit programma worden in 2014
afgerond. Daarnaast bewaakte de CP het innovatieproject
SURFworks.
GEZAMENLIJKE HUISVESTINGSURF, SURFshare, SURFnet en SURFmarket gaan
verhuizen. Per 1 januari 2015 wordt een nieuwe locatie
nabij Utrecht CS betrokken. In 2013 vonden de eerste
voorbereidingen plaats.
27 SURF Jaarverslag 2013
De overheidssubsidies worden toegerekend aan de periode waarin de kosten worden verantwoord.
28 SURF Jaarverslag 2013
Subsidies OCW 34.722.000
Subsidies EL&I 4.500.000
Subsidies NWO 910.000
EU-subsidies 2.131.000
ICT-diensten 22.804.000
Netwerkdienstverlening 18.029.000
Licenties 2.941.000
Mediaverkopen 4.080.000
Samenwerkingsbijdragen 3.460.000
Overige baten 8.220.000
Vrijval egalisatiereserve 5.745.000
Totaal 107.542.000
INKOMENSSTROMEN VAN SURF IN 2013
Raad van afgevaardigden Stichting SURF Drs. T.H. van den Akker (Hogeschool De Kempel)
Prof.dr. H.M. Amman (Universiteit Utrecht)
Ir. K.J. van Ast (Universiteit Twente)
Dr. K.M. Becking (Universiteit van Tilburg)
J. Bogerd MBA (Hogeschool Utrecht)
Drs. H.H.J. Bol (UMC Utrecht)*Prof.dr. D.C. van den Boom (Universiteit van Amsterdam)
Dr. IJ.J.H. Breukink (Wageningen Universiteit)
Ir. A.P. de Buck (Hogeschool Zeeland)
Prof.dr. S.E. Buitendijk (Universiteit Leiden)
Ir. C. Eberwijn (TNO)
Drs. J.H. de Groene (NWO)
Mr. J.P. van Ham (Technische Universiteit Eindhoven)
Drs. R.J.M. Hopstaken (AMC Amsterdam)*Drs. J. de Jeu (Rijksuniversiteit Groningen)*Drs. F.J.M. van Kalmthout (Avans Hogeschool)*Drs. M.M.J. Kamsma MBA/MBI (Avans Hogeschool)
Drs. W.L.M. de Koning-Martens (Fontys Hogescholen)*Drs. B.J.M. Langius (Vrije Universiteit Amsterdam)
Drs. A.J.M.M. Maes, waarnemer (Kennisnet)
Drs. J.W. Meinsma (Windesheim)
Prof.dr. F. Miedema (Universitair Medisch Centrum Utrecht)
Drs. J.L. Mulder (Technische Universiteit Delft)
Dr. M.J.W.T. Nollen (Inholland)
Drs. M.C.J. van Os (Hanzehogeschool)
Prof.mr. A. Oskamp (Open Universiteit Nederland)
Drs. A. Postema (Universiteit Maastricht)
J.G. Roelof (Hogeschool Rotterdam)
Drs. J.S.M. Savenije (Koninklijke Bibliotheek)
Drs. B.J.H. Straatman (Erasmus Universiteit Rotterdam)
G. Strijker (ArtEZ Hogeschool voor de kunsten)*Drs. M. de Vries (KNAW)
Voorzitter / ChairmanIng. A.H. Lundqvist
BIJLAGE7
SAMENSTELLING BESTUURLIJKE ORGANEN PER 31 DECEMBER 2013
* Deze personen zijn in 2013 afgetreden.
29 SURF Jaarverslag 2013
Bestuur Stichting SURF Drs.ing. C.J. Brouwer
Drs. R.J.P. Dekker, penningmeester
Drs. P.W. Doop*Dr.ir. A.A.J.M. Franken*Drs. J. de Jeu
Ing. A.H. Lundqvist, voorzitter
Dr. S.J. Noorda
Mr. H.G.M. van Oldeniel, vice-voorzitter
Drs. G.M.C. de Ranitz
Bestuur platform ICT en Onderzoek SURFProf.dr. W.J. van den Akker (Universiteit Utrecht)
Drs. P.W. Doop, voorzitter*Dr. R.C. van der Drift (NWO)
Drs. J. de Jeu, voorzitter
Prof.dr. H. Irth (Vrije Universiteit Amsterdam)
Prof.mr.dr. H.M. de Jong (Hogeschool Utrecht)
Dr. C.H.E. Kwakman (Zuyd Hogeschool)
Prof.dr. F. Miedema (Universitair Medisch Centrum Utrecht)
Dr. J.H. de Ruiter (Hanzehogeschool Groningen)
Drs. J.S.M. Savenije (Koninklijke Bibliotheek)
Prof.dr. W.J.M. Voermans (Universiteit Leiden)*
AdviseurIr. M.J. van den Berg (Universiteit Tilburg)
Bestuur platform ICT en Onderwijs SURFIr. A.P. de Buck (Hogeschool Zeeland)
Drs. H. de Deugd (Inholland)
Drs. W.L.M. de Koning-Martens RA (Fontys Hogescholen)
Dr. M.S. Menéndez (Haagse Hogeschool)
Drs. J.L. Mulder (Technische Universiteit Delft)
Mr. H.G.M. van Oldeniel, voorzitter
Prof.mr. A. Oskamp (Open Universiteit)
Drs. B.J.H. Straatman (Erasmus Universiteit Rotterdam)
Prof.dr. G.J. van der Zwaan (Universiteit Utrecht)
Bestuur platform ICT en Bedrijfsvoering SURFIr. K.J. van Ast (Universiteit Twente)
J. Bogerd MBA (Hogeschool Utrecht)
Drs.ing. C.J. Brouwer, voorzitter
Mr. J.P. van Ham (Technische Universiteit Eindhoven)
Drs. A.C. Keizer–Mastenbroek (Hogeschool Van Hall
Larenstein)
A.M. Mur (Hogeschool Leiden)
Drs. M.C.J. van Os (Hanzehogeschool)
Adviseur Ir. R.A.E. Oerlemans MBA (voorzitter CIO-Beraad)
* Deze personen zijn in 2013 afgetreden.
30 SURF Jaarverslag 2013
Wetenschappelijk Technische Raad Prof.dr. H.J. Bennis (Meertens Instituut)
Dr. E. van den Berg (Hogeschool Edith Stein)
Drs. J.J. Jasperse (Hogeschool Zeeland)
Prof.dr. P.A. Kirschner (Open Universiteit Nederland)
Dr. F. Klok (ITEA 2 Office)
Prof.dr.ir. C.T.A.M. de Laat (Universiteit van Amsterdam)
Dr. I. Mulder (Hogeschool Rotterdam)
Drs. P.M.M. Rullmann, voorzitter
Dr. K. Stam
Adviseur Prof.dr. J. van Hillegersberg*Prof.mr.dr. J.M. Smits*
Commissie ProjectbewakingDrs. P.M. Bloemendaal (Universiteit Leiden)
Drs. W.E. ter Borg-Spitholt (Hanzehogeschool Groningen)
Dr. J.T. Goldschmeding
D.J. Houwen, voorzitter
Drs. D.C.H. Molenaars (VUMC)
Drs. A.A.F. Paulissen (Fontys Hogescholen)
Dr. R.B. Rexwinkel (SURFnet)
Drs. W.M. Veenstra (Radboud Universiteit Nijmegen)
H.J.H. van der Wal (Saxion Hogeschool)
Raad van commissarissen SURFnet en SURFmarketProf.dr. W.B.G. Liebrand
Ing. A.H. Lundqvist
Dr.ir. A.W. Veenman (president-commissaris)
Raad van commissarissen SURFshareDrs.ing. C.J. Brouwer, president-commissaris
Prof.dr. W.B.G. Liebrand
Ing. A.H. Lundqvist
Raad van commissarissen SURFsaraProf.dr. H. Brinksma
Prof.dr. W.B.G. Liebrand
Dr. S.J. Noorda, president-commissaris
Raad van commissarissen Vancis bvW.A. Biewinga
Mr. E.H. Broekhuizen, president-commissaris
Dr. S.J. Noorda
* Deze personen zijn in 2013 afgetreden.
31 SURF Jaarverslag 2013
COLOFON
Tekst Marjolein van Trigt en SURF
Ontwerp Studio Koelewijn Brüggenwirth, Den Haag
Fotografie Ivar Pel, Robert Lagedijk, Bernd Wannenmache, Daisy Tian Dai, Raldo Neven, Nan Reunis
SURF
Graadt van Roggenweg 340
Postbus 2290
3500 GG Utrecht
030 234 66 00
Deze publicatie verschijnt onder de licentie Creative Commons
Naamsvermelding 3.0 Nederland.