Jaarverslag Museum Huis Doorn 2019...MUSEUM HUIS DOORN Pagina 6 van 24 Mevrouw Jet Pijzel-Dommisse...

MUSEUM HUIS DOORN Pagina

1 van 24

Jaarverslag Museum Huis Doorn

2019


2 van 24

Inhoudsopgave

1. Verslag directie 3

2. Collectie 7

3. Presentaties 11

4. Educatie 17

5. Marketing en Communicatie 19

6. Huisvesting 20

7. Personeel en organisatie 21

8. Partners en sponsoren 22


3 van 24

1. Introductie: Verslag van het bestuur

Algemeen

Met de ontwikkeling en positionering van Huis Doorn vanaf 2014 tot plaats van herinnering en

kenniscentrum van de Eerste Wereldoorlog heeft het museum in Nederland een unieke positie verworven.

Huis Doorn wil voortgaan op de ingeslagen weg en aan de hand van de Eerste Wereldoorlog en de collectie

van de Duitse (ex-) keizer Wilhelm II de wereldgeschiedenis persoonlijk en actueel maken.

In 2019 werd nog op een bijzondere wijze aandacht geschonken aan de 100-jarige herdenking van de

Eerste Wereldoorlog, namelijk met een bijeenkomst over het Verdrag van Versailles op 28 juni 2019 -100

jaar na dato- in de Maartenskerk in Doorn. Voor zover bekend was dit, buiten de specifieke historische

professionele organisaties, de enige herdenkingsactiviteit van deze voor Europa zo belangrijke conferentie

in ons land.

Raad van Toezicht en bestuur

De Raad van Toezicht vergaderde in 2019 vier maal; op 20 maart, 20 juni, 11 oktober en 13 december.

Eind 2019 eindigde de statutaire zittingstermijn van mevr. Jet Pijzel-Dommisse. De Raad heeft tijdens een

bezoek aan de musea in Berlijn afscheid van haar genomen en haar zijn dank betuigd voor de inhoudelijke

inbreng, die zij tijdens haar zittingsperiode aan Huis Doorn heeft geleverd.

In de opengevallen plaats kon benoemd worden dhr. Prof. Dr. Johan de Haan, hoofdconservator van Paleis

het Loo. De RvT is verheugd over zijn bereidheid zich voor Huis Doorn te willen inzetten.

Bestuurder gedurende het verslagjaar was de heer drs. H. H. Sietsma.

Organisatie

De organisatie van de Stichting Beheer bestond in het verslagjaar uit plm. 6 fte: directie/bedrijfsvoering

(1,4), conservatoren (1,6), medewerker marketing/communicatie (0,6), huismeester (1,0) en secretariaat

(1,0); in 2019 vond uitbreiding van de formatie plaats met 0,6 medewerker educatie.

Met deze kleine staf is de inzet van vrijwilligers onontbeerlijk en Huis Doorn kon zich in 2019 gelukkig

prijzen met een korps toegewijde vrijwilligers (plm. 180), die op een veelheid van terreinen werden

ingezet: rondleiders, bloemengroep, rozentuin, collectiebeheer, administratie, gids paviljoen,

klussenploeg; samen vertegenwoordigen deze vrijwilligers een equivalent van zo’n 20 fte. Het is duidelijk

dat een museum zonder deze inzet niet zou kunnen functioneren.

In het verslagjaar is de samenwerking met de Stichting Vrienden, waaronder de vrijwilligers ressorteren,

goed geweest. Er was frequent bestuurlijk overleg en wederzijds is de conclusie getrokken dat de

toenemende intensiteit en activiteit, die uit de museale openstelling voortvloeit, vraagt om duidelijke(r)

kaderstelling door de Stichting Beheer, zodat de verantwoordelijkheid voor de museale exploitatie

duidelijker wordt gelegd waar die hoort: bij de Stichting Beheer. Met het opstellen van deze kaders is in

2019 een start gemaakt.

Financieel beeld

Financieel was 2019 een bevredigend jaar. Mede dankzij het aantal van ruim 50.000 bezoekers kon het

boekjaar positief worden afgesloten. Voor de collectiebeheerfunctie heeft het museum een structureel

financieringstekort dat grotendeels wordt veroorzaakt door de huisvestingskosten van het nieuwe externe


4 van 24

depot in Remmerden. Dit is een thema van aanhoudend overleg met de eigenaar van de collectie, de Staat

der Nederlanden (ministerie OCW).

Voor de cijfers zij verwezen naar de Jaarrekening 2019.

Het overleg met het ministerie van OCW verliep in het verslagjaar naar bevrediging.

Beheer en onderhoud

Naast het budget voor de publieksfunctie is besteding van de bijdrage voor huisvestingskosten (onderhoud

gebouwen) een belangrijke zorg. De samenwerking met het Rijksvastgoedbedrijf, dat de regierol voor

beheer en onderhoud in opdracht van Huis Doorn uitvoert, verliep in het verslagjaar positief. De

onderhoudsplanning houdt rekening met reservering voor grote investeringen, die zich aandienen in

verband met toenemende urgentie van zgn. groot onderhoud, met name in het Huis zelf.

Terrein en gebouwen

Al geruime tijd wordt de behoefte gevoeld om te kunnen beschikken over adequate ruimte voor

exposities, educatie en bijeenkomsten. Het volledige ingerichte Huis biedt hiervoor geen gelegenheid, en

het Paviljoen is doorgaans ingericht met zowel de vaste expositie Eerste Wereldoorlog als met

wisselexposities. Het leegstaande Dienstengebouw op het terrein zou in deze behoefte kunnen voorzien;

wel is renovatie en verbouwing nodig. Een schetsontwerp van Architectenbureau TPHAG heeft bij het

Rijksvastgoedbedrijf een positief onthaal gekregen, maar de kosten van museale inrichting -geschat op 1-

1,5 mln. euro- zullen door Huis Doorn zelf bijeengebracht moeten worden. Dit proces is in 2019 nog niet

binnen bereik gekomen en zal in 2020 moeten worden voortgezet.

De renovatie van het park, zoals door het RVB beoogd, is in 2019 verder op de agenda gekomen. Hierover

is het RVB als initiatiefnemer in overleg met de gemeente Utrechtse Heuvelrug in verband met de

benodigde vergunning.

SSKU

Met de Utrechtse kasteelmusea Kasteel Amerongen, Kasteel de Haar en Slot Zuylen werd ook in 2019, met

financiële ondersteuning van de provincie Utrecht, samengewerkt binnen de Stichting Samenwerkende

Kasteelmusea Utrecht (SSKU). In 2019 heeft adviesbureau CFO een onderzoek verricht naar mogelijke

integratie van de financiële administraties. Hoewel er voordelen worden gezien in een dergelijke integratie

hebben de directies ervan afgezien dit nu door te voeren, omdat gehecht wordt aan de beschikbaarheid

van de financiële administraties.

Oud-Amelisweerd

In augustus 2018 is Museum Oud-Amelisweerd gesloten na faillissement. Omdat de eigenaar, gemeente

Utrecht, geen andere bestemming had dreigde leegstand van het Landhuis. Na overleg binnen de SSKU

heeft Huis Doorn kans gezien voor een tijdelijke huur (één jaar) van dit Landhuis, om deze accommodatie

als expositiemogelijkheid te benutten voor de Utrechtse kasteelmusea. In juni 2019 kon hier de expositie

Utrechtse Wonderkamers worden geopend.

Afsluiting

Het jaar 2019 kan met alle reden een goed jaar worden genoemd. Grotere bezoekersaantallen, meer

evenementen en activiteiten en daardoor een groter bereik zijn niet primair bedoeld voor Huis Doorn zelf,

maar om de verhalen en de betekenis ervan ook aan een groter publiek, met name ook aan nieuwe

generaties te vertellen. Graag dank ik vanaf deze plaats allen die hieraan een bijdrage hebben geleverd.

Doorn, zomer 2020

Herman Sietsma, Bestuurder-directeur


5 van 24

Samenstelling Raad van Toezicht

In de Raad van Toezicht hadden in 2019 zitting de volgende leden:

• De heer W.I.I. (Willibrord) Van Beek, als Commissaris van de Koning in de provincie Utrecht was hij tot

en met 31 januari qualitate qua voorzitter. Na zijn afscheid is de heer Van Beek waarnemend burgemeester van

Bernheze geworden en is hij op persoonlijke titel voorzitter.

Nevenfuncties: voorzitter Goede Doelen Platform (GDP), voorzitter Stichting Musea en Herinneringscentra

1940-1945, voorzitter Raad van Toezicht “De Stilte” Dansschool te Breda, lid Raad van Commissarissen

Brabanthallen Den Bosch en lid Raad van Toezicht Stichting Koninklijke Defensiemusea (SKD).

• Jkvr. drs. F.D. (Fleur) de Beaufort, onderzoeker Prof.mr. B.M. Telders Stichting

Nevenfuncties: algemeen directeur Nationaal Bomenmuseum Gimborn, bestuurslid landgoed Ringelpoel B.V.,

bestuurslid Stichting Pyramide van Austerlitz, bestuurslid Stichting Nationaal Monument Kamp Amersfoort,

commissaris Rentmeesterskantoor ‘t Schoutenhuis BV, bestuurslid Johanniter Nederland, lid van het Kapittel

van de Johanniter Orde Nederland, lid Raad van Toezicht Bosgroep Midden-Nederland en bestuurslid Stichting

Woudschoten.

• De heer prof. dr. J (Johan) de Haan, hoofd Kennis & Collectie Paleis Het Loo (per 1 november 2019),

• De heer mr. E. (Ed) Kronenburg, Nederlandse ambassadeur in China

nevenfuncties: voorzitter Commissie van Toezicht Beheer Nationale Politie, voorzitter Raad van Toezicht Alpe

d'HuZes.

• De heer drs. J.W. (Jacques) van Oostrum, registeraccountant

nevenfuncties: lid Raad van Toezicht Stichting De Tussenvoorziening Lid en voorzitter bestuur Stichting Opus

• Mevrouw dr. H.H. (Jet) Pijzel-Dommisse, voormalig conservator Gemeentemuseum Den Haag (t/m

oktober 2019).

Nevenfuncties: lid bestuur Vereniging Rembrandt en lid Adviescommissie Monumenten Prins Bernhard

Cultuurfonds

Directie

De heer drs. (Herman) H.H. Sietsma is de directeur-bestuurder van de stichting.

Nevenfuncties: directeur Kasteel Amerongen, bestuurslid Zuidelijke Rekenkamer, rekenkamerfunctionaris

Brielle, Goeree Overflakkee, Nissewaard, Hellevoetsluis

De Raad telt statutair minimaal drie en maximaal zeven leden. Leden van de Raad worden benoemd voor vier

jaar en kunnen statutair maximaal eenmaal worden herbenoemd. De Commissaris van de Koning van de

Provincie Utrecht is qualitate qua voorzitter van de Raad.

De eerste termijn van mevrouw De Beaufort loopt af op 27 juni 2020; zij is herbenoembaar. De eerste termijn

van de heer W.I.I. van Beek loopt af op 1 februari 2023; hij is herbenoembaar. De eerste termijn van de heer De

Haan loopt af op 6 november 2023; hij is herbenoembaar. De tweede termijn van de heer Van Oostrum loopt

af op 12 december 2020; hij is niet herbenoembaar. De tweede termijn van de heer Kronenburg loopt af op 17

oktober 2021 af; hij is niet herbenoembaar.


6 van 24

Mevrouw Jet Pijzel-Dommisse is na afloop van haar tweede termijn in mei afgetreden.

De leden van de Raad verrichten hun werkzaamheden ten behoeve van het museum onbezoldigd, zonder

financiële tegemoetkoming en met inachtneming van de Code Cultural Governance.

De voorzitter van de Stichting Vrienden van Huis Doorn, mevrouw drs. A. (Annemiek) Speelman, en de directie

nemen deel aan de vergaderingen van de Raad.

In dit verslagjaar kwam de Raad op 20 maart, 20 juni, 27 september en op 6 november bijeen.


7 van 24

2. Collectie

2.1 Collectiebehoud en –beheer in het hoofdhuis In 2019 werd zoals elk jaar het Handboek Housekeeping Huis Doorn uitgevoerd, met elke week een reguliere

schoonmaak en elke maand een zogenaamde ‘grote schoonmaak’, waarbij telkens één vertrek geheel wordt

ontruimd en gereinigd.

Belangrijk voor het bepalen van het toekomstige beleid ten aanzien het onderhoud van het historisch interieur

en van de museale schoonmaak in het hoofdhuis was het bezoek van de Interieurwacht, dat resulteerde in

inhoudelijk goed rapport met zeer bruikbare aanbevelingen voor kwaliteitsverbetering van de preventieve

conservering in het huis. Daarnaast werd een uitgebreide inventarisatie gemaakt van alle schades aan ramen,

deuren, kozijnen, vloeren, wandbespanningen, plafonds en stucwerk. Beide rapporten zullen in 2020 worden

gebruikt om te komen tot een meerjarenonderhoudsplan voor herstel van de schades aan het interieur en ook

zullen deze documenten als basis dienen voor een verbeterde uitvoering van het housekeepingplan.

Inzake de collectieregistratie waren niet alleen alle registratiewerkzaamheden in het nieuwe depot van belang,

maar vooral ook het project om te komen tot een definitieve lijst van alle vermiste objecten. Dit project,

uitgevoerd door vrijwilligers en conservatoren betekende het doorwerken van een objectlijst met huidige

standplaats ‘onbekend’. In de loop van 2019 konden 300 vermissingen worden opgelost, maar het zoeken gaat

door in 2020. Er staat nog één zoekactie op het programma en dan zal volgens afspraak met de

Erfgoedinspecteur spoedig een lijst met definitieve vermissingen worden aangeleverd bij de Erfgoedinspectie.

In 2019 startte een projectgroep met de voorbereidingen voor de herinrichting van de dienstvertrekken op de

zolder van Huis Doorn. Hiervoor vonden er op de zolder van het hoofdhuis verschillende malen opruimacties

plaats en werden in het depot van Huis Doorn op basis van de historische inventaris collectiestukken apart

gezet. In 2020 moet dit project resulteren in een special tour door de verschillende dienstvertrekken van Huis

Doorn voor zowel volwassenen en familiegroepen als leerlingen uit het primair onderwijs. Aan deze special tour

worden dan een nieuwe huisgids, een speciaal educatie- en opleidingsplan en een voor Huis Doorn unieke

publiciteitscampagne gekoppeld.

2.2 Depotbeheer In 2019 is in het depot gewerkt aan het verder uitpakken, (her-)inventariseren en registreren van verschillende

deelcollecties. Met name de deelcollecties keukengerei, textiel en tapijten zijn opnieuw geïnventariseerd en op

standplaats geregistreerd in Adlib. Alle uitgepakte collectiestukken die door de handen van de depotploeg zijn

gegaan kregen meteen ook een goede basisregistratie volgens het advies van de Erfgoedinspectie. Vrij

arbeidsintensief bleek het opnieuw inventariseren, registreren en verpakken van de zilverbestekken.

Belangrijk voor Huis Doorn was het bezoek van de Erfgoedinspectie aan het nieuwe depot van Huis Doorn op

12 juni van dit jaar. Met dit inspectiebezoek werd een belangrijke overgangsperiode afgesloten, waarbij Huis

Doorn heeft laten zien nu goed zorg te kunnen dragen voor de uitgebreide depotcollectie en volgens de

Erfgoedinspectie heeft het museum het beheer over de depotcollectie naar een professioneel niveau getild.

Depot organische collectie (depot 1)

In 2019 is in depot een grote slag gemaakt met de standplaatsregistratie van de meubelen en het textiel. De

nieuwe standplaatsen zijn geregistreerd en in veel gevallen werd de objectregistratie uitgebreid met gegevens

over afmetingen en conditie. In dit depot werd ook de langdurig bruikleen Kuipers-Brian, met verschillende

schilderijen, werken op papier, pamfletten en boeken uit de periode WOI, geïnventariseerd en geregistreerd.

Voor deze langdurig bruikleen is voorlopig een plaats gevonden in depot I, maar mogelijk zullen de boeken in

2020 verhuizen naar een speciaal hiervoor in te richten kast in het poortgebouw.


8 van 24

Depot anorganische collectie (depot 2)

In 2019 is in dit depot de gehele collectie keukengerei uitgepakt, voorzien van een basisregistratie in Adlib en

op standplaats geregistreerd. Dit was een enorm karwei. De collectie keukengerei omvat nu de gehele

achterwand van depot 2. Belangrijk was ook de herinventarisatie van de collectie tapijten. Meer dan

tweederde van de tapijten is afgerold, gereinigd, opnieuw gefotografeerd en gecontroleerd op nieuwe schades.

Na het opnieuw oprollen van de gecontroleerde tapijten werden de tapijten ook opnieuw verpakt en voorzien

van een identificatielabel, dat herkennen van de tapijten gemakkelijker maakt.

Kluis (depot 3) In 2019 werd in het zilverdepot door projectmedewerkers, stagiaires en vrijwilligers een standplaatscontrole

gedaan op twee ‘lastige’ collectieonderdelen, namelijk de zilveren borden en bestekken. De controle op de

borden kon worden afgerond, maar voor 2020 wacht nog de afronding van het controleren, registreren en het

opnieuw verpakken van het vele keizerlijke bestek. Twee van de drie bestekkasten zijn afgerond en in 2020 zal

de derde en laatste kast volgen. Bijzonder aan dit bestekproject is het feit dat met ondersteuning van

vrijwilligers voor de verschillende bestekken hoezen worden genaaid van ongebleekt katoen, waar alle lepels,

vorken en messen kunnen worden ingestoken. Hierna kunnen deze bestekhoezen worden opgerold en dicht

gestrikt. Elke hoes wordt voorzien van een foto om herkennen van de objecten te vergemakkelijken. Een heel

mooi, maar tijdrovend project.

Depot Eerste Wereldoorlog (zolderdepot hoofdhuis)

Op de zolder van Huis Doorn werd in 2019 in aanloop naar een herinrichting van de dienstvertrekken het

opbergen van de verschillende WOI-schenkingen gereorganiseerd. Voor het eerst werden al deze objecten bij

elkaar geplaatst in dezelfde ruimte. Hierdoor konden deze schenkingen dit jaar eindelijk deugdelijk worden

geïnventariseerd en geregistreerd. Elk object kreeg een eigen basisregistratie met foto in Adlib. De laatste

vragen over deze registraties zullen in 2020 worden beantwoord.

2.3 Werkzaamheden Kenniscentrum In 2019 werd een grote slag gemaakt bij het vergroten van de vindbaarheid van de verschillende publicaties in

de verschillende deelbibliotheken in het Kenniscentrum van Museum Huis Doorn. Bovendien werd er

onderzoek gedaan naar het in gebruik nemen van een meer gebruiksvriendelijke publiekscatalogus middels

NINOX. Het in gebruik nemen van deze catalogus zal in 2020 plaatsvinden.

In 2019 werd ook een onderzoek gestart naar een nieuw hostingformule voor de fotobeeldbank van Museum

Huis Doorn. De fotocollectie zal op een andere manier moeten worden gehost, wil de Stichting tot Beheer van

Huis Doorn de fotobestanden digitaal bestelbaar en downloadbaar houden. Dit proces zal in 2020 zijn beslag

krijgen.

Historische bibliotheek Wilhelm II In 2017 keerde de boekencollectie van Wilhelm II terug naar het gerestaureerde poortgebouw van Huis Doorn.

De historische bibliotheek werd gehuisvest in twee vertrekken die speciaal voor dit doel werden ingericht met

nieuwe kasten. In 2019 is verder gewerkt aan de standplaatscontrole op deze boekencollectie, een tijdrovend

en arbeidsintensief karwei. In 2020 moet deze standplaatscontrole definitief worden afgerond.

Archiefkamer

Voor de Archiefkamer van Huis Doorn werd in 2019 de inventarisatie van de collectie historisch briefpapier van

keizer Wilhelm II en zijn echtgenotes Auguste Victoria en Hermine afgerond.

Ook werkte oud-stagiaire en nu vrijwilliger Natasja van Heusen in het afgelopen jaar verder aan de

inventarisatie van het zogenaamde ‘confisquatiearchief’ en het vroege stichtingsarchief van Stichting tot


9 van 24

Beheer van Huis Doorn. De doelstelling is dat deze archiefstukken in 2020 kunnen worden overgedragen aan

het Utrechts Archief.

Bibliotheek Western Front Association

Belangrijk voor het Kenniscentrum Nederland en de Eerste Wereldoorlog was de ingebruikname van de

studiezaal in het poortgebouw met daarin de bibliotheek van de Western Front Association. Bijna elke

woensdagmiddag was de studiezaal geopend voor het publiek en meerdere malen was er sprake van een lezing

over de Luchtoorlog 1914-1918, gegeven door een medewerker van de studiezaal.

De bibliotheek van de Western Front Association was op zichzelf al goed geïnventariseerd, maar in 2018 werd

de collectie opgenomen in de nieuwe Adlib-bibliotheekcatalogus van het museum. Gaandeweg het jaar bleek

dat deze conversie niet helemaal naar wens was verlopen. In 2018 werd een start gemaakt met het oplossen

van problemen rondom de vindbaarheid van boeken en het trefwoordensysteem en in 2019 werden meer dan

1000 boeken door een medewerker van de studiezaal voorzien van nieuwe trefwoorden, een samenvatting en

ook werden de auteursgegevens hierbij meteen gecontroleerd. Naar verwachting wordt dit project in 2020

afgerond.

Collectie Visser

De ‘Collectie Visser’, een collectie boeken en documentatiemateriaal over de geschiedenis van de luchtvaart in

de Eerste Wereldoorlog werd in 2019 voorbereid op opname in de digitale catalogus van Museum Huis Doorn.

In 2020 zal deze deelbibliotheek worden opgenomen in een nieuwe publiekscatalogus, die

gebruikersvriendelijker moet werken dan het huidige systeem.

Conservatorenbibliotheek en WOI-bibliotheek

In 2019 werd verder gewerkt aan de herinventarisatie van de Conservatorenbibliotheek met naslagwerken op

gebied van (kunst-)geschiedenis met betrekking tot het huis Hohenzollern, het Duitse keizerrijk en de collectie

van het museum. De boeken uit deze bibliotheek kregen een nieuwe plaats en het is de bedoeling dat deze

boekencollectie, die in 2018 en 2019 voor een deel digitaal is beschreven door vrijwilligers in 2020 ook

raadpleegbaar zal zijn via de nieuwe publieksbibliotheekcatalogus van Huis Doorn.

2.4 Bruikleenverkeer Langdurig bruiklenen uitgaand Huis Doorn heeft met verschillende instellingen langlopende bruikleenovereenkomsten gesloten. In 2019 werd

de overeenkomst met het Nationaal Brandweermuseum hernieuwd. Samen houden Nederlandse en

buitenlandse musea meer dan 90 collectiestukken van Huis Doorn in langdurig bruikleen. Voorbereid werden

langdurige bruikleenovereenkomsten met het Humboldt Forum en Schloss Bad Homburg. Deze uitgaande

bruiklenen worden actueel in 2020.

Kortlopende uitgaande bruiklenen

In 2019 leende Huis Doorn meer dan 50 collectiestukken uit aan binnen- en buitenlandse musea. Huis Doorn

werkte op deze manier mee aan tentoonstellingen van Museum Oud Amelisweerd, Stiftung Preussische

Schlösser und Gärten in Potsdam, het Rijksmuseum Twenthe, Residenzschloss Altenburg en de Historic Royal

Palaces gevestigd in Hampton Court. Veel van deze tentoonstellingen en presentaties stonden in het teken van

de herinnering aan de Eerste Wereldoorlog.


10 van 24

Langdurig bruiklenen inkomend

Huis Doorn had uiteraard ook zelf in 2019 sterk de focus op de Eerste Wereldoorlog. Ten behoeve van de

tentoonstelling Tusschen twee Vuren over Nederland en de Eerste Wereldoorlog toont Huis Doorn in het

Paviljoen 102 bruiklenen uit andere, voornamelijk Nederlandse musea.

Van het echtpaar Wim Kuijpers en Ellen Brian ontving Huis Doorn een grote collectie kunstwerken (635 stuks)

uit de Eerste Wereldoorlog in langdurig bruikleen. De deelcollectie stelt Museum Huis Doorn in staat om aan de

hand van originele kunstwerken een internationaal overzicht te geven van ontwikkelingen tijdens de Eerste

Wereldoorlog en de wijze waarop die roerige jaren door kunstenaars zijn vastgelegd. Daarnaast schonk het

echtpaar Kuijpers-Brian een omvangrijke collectie boeken aan het WOI kenniscentrum.

Kortlopende inkomende bruiklenen

Er was ook sprake van kortlopende inkomende bruiklenen voor de tentoonstelling Fokker! Onbegrensd in leven

en werk. Huis Doorn sloot voor deze succesvolle tentoonstelling verschillende bruikleenovereenkomsten af

voor persoonlijke objecten en vliegtuigmodellen uit verschillende Nederlandse, Britse en Duitse collecties. Ook

voor de tentoonstellingen Verzet en verdriet in beeld, en Glans en roest uit WOI was er sprake van kortlopende

inkomende bruiklenen (zie voor de details het hoofdstuk ‘Presentaties’).

Kortlopende inkomende bruiklenen waren er ook voor de dépendance van Huis Doorn, het Pop-up Museum

Oud-Amelisweerd in Bunnik. Hier realiseerde Museum Huis Doorn samen met andere Utrechtse kasteelmusea

twee tentoonstellingen met een Utrechtse focus. Bijzonder was de presentatie ‘Theater van Papier’, die kon

worden gerealiseerd door een genereuze bruikleen van de Stiftung Preussische Schlösser und Gärten uit

Potsdam. Deze stichting leende aan Huis Doorn voor opstelling in Pop-up MOA een collectie papieren kostuums

uit van de hand van de Belgische papierkunstenares Isabelle de Borchgrave. Een andere bijzondere inkomende

bruikleen voor het Pop-up MOA was de Amsterdam Rainbow Dress t.b.v. de tentoonstelling Dress to Impress.

Kostuums met een verhaal.

Schenkingen Museum Huis Doorn ontving in 2019 elf schenkingen waarmee de collectie van het Eerste Wereldoorlog

Kenniscentrum werd verrijkt. De schenkingen bestonden uit enkele stukken of collecties. Speciale vermelding

verdient de collectie foto’s uit de Eerste Wereldoorlog die via het stadsarchief Breda richting Doorn kwam. De

foto’s zijn afkomstig uit de verzameling van drs. C. Th.Lohmann. Bijzonder was ook de schenking van een

poppenhuis dat tijdens de Eerste Wereldoorlog werd vervaardigd door Belgische vluchtelingen in Nederland.

Ook verwierf Huis Doorn een deel van de bibliotheek van Sigurd von Ilsemann, de vleugeladjudant van de

keizer. Deze boeken zijn een belangrijke aanvulling op de Eerste Wereldoorlog stafkaarten van Von Ilsemann.

Deze stafkaarten heeft Museum Huis Doorn sinds 2017 in langdurig bruikleen van de erfgenamen van Sigurd

von Ilsemann.


11 van 24

3. Presentaties (tentoonstellingen) Het tentoonstellingsprogramma van Museum Huis Doorn telde in 2019 vier wisselexposities die plaatsvonden

in het paviljoen en gedeeltelijk ook in het historische Huis.

Verzet en verdriet in beeld (t/m 27 januari 2019) De eerste maand van 2019 stond met de expositie Verzet en verdriet in beeld, nog in het teken van de afsluiting

van het laatste herdenkingsjaar van de Eerste Wereldoorlog. De expositie was op 24 augustus 2018 geopend

door H.K.H. prinses Beatrix. In de tentoonstelling liet Museum Huis Doorn zien hoe er in Duitsland en

Nederland met oorlogsmonumenten en klein-sculpturen uit de periode 1918 - 1970 op beide wereldoorlogen

wordt teruggekeken. In het historische huis werden sculpturen en grafische werken van Duitse kunstenaars

over beide wereldoorlogen getoond. In de glazen aanbouw van het paviljoen stonden gietsels en voorstudies

voor bekende Nederlandse oorlogsmonumenten met betrekking tot de Tweede Wereldoorlog centraal.

Met het tijdloze en universele thema trok de tentoonstelling een breed publiek. Belangrijk was dat het museum

ook nieuwe doelgroepen (liefhebbers van de beeldhouwkunst) wist te bereiken. Tijdens de tentoonstelling

werd Museum Huis Doorn bezocht door ruim 32.000 personen. Vooral de naam Käthe Kollwitz – wiens werk in

een ruimte in het historische huis centraal stond – trok veel bezoekers naar Doorn. De tentoonstelling werd

door de pers goed ontvangen en besproken door de landelijke regionale pers, zowel online als in kranten,

tijdschriften en op televisie. De conservator gaf interviews voor nationale (Blauw Bloed, Radio 4) en regionale

radio- en televisiezenders (RTV Utrecht). Bijzonder was de grote persaandacht vanuit het buitenland.

Voor de tentoonstelling ontving Museum Huis Doorn een kleine zestig beelden voor een half jaar in bruikleen

van musea, herdenkingscentra en particulieren in Duitsland en Nederland: het Käthe Kollwitz Museum

(Keulen), Stadtmuseum Berlin, Collectie Knauf (Berlijn), Georg Kolbe Museum (Berlijn), Ernst Barlach Stiftung

(Güstow), Gerhard Marcks Haus (Bremen), Museum Beelden aan Zee (Scheveningen), Verzetsmuseum Zuid-

Holland (Gouda), Amsterdam Museum, Museum Catharijneconvent (Utrecht) en de Oorlogsgravenstichting

(Den Haag).

In het kader van de beeldententoonstelling werkte Museum Huis Doorn samen met de Hogeschool voor de

Kunsten (HKU) in Utrecht. Acht studenten van de HKU kregen de opdracht om een eigentijdse invulling te

geven aan het thema ‘Verzet en verdriet’.

Biggles en de keizer (1 maart t/m 5 mei) Met de tentoonstelling over de piloot James Bigglesworth – de held uit de boekenreeks van de Britse schrijver

William Earl Johns – was de International Biggles Association te gast in het paviljoen van Museum Huis Doorn.

Er werden boeken, foto’s, werktekeningen, vliegtuigmodellen en clichés geëxposeerd.

De tentoonstelling werd bezocht door ruim 3.000 personen. Met deze kleine presentatie liep het museum

vooruit op de tentoonstelling over Anthony Fokker.

Utrechtse Wonderkamers: Door de tijd (10 juni t/m 31 oktober) Op 10 juni opende Pop-up Museum Oud Amelisweerd voor de eerste keer haar deuren voor publiek. Met de eerste tentoonstelling Utrechtse Wonderkamers: door de tijd nam het museum bezoekers mee naar de roots van musea. In de verschillende vertrekken waren nooit eerder vertoonde objecten uit de collecties van Utrechtse kasteelmusea samen met hedendaagse kunst en design te zien.

De vertrekken op de beletage werden op eclectische wijze ingericht met bijzondere objecten uit de collecties van de Utrechtse kasteelmusea Museum Huis Doorn, Kasteel de Haar, Slot Zuylen en Kasteel Amerongen. Unieke objecten uit de depots – die normaal gesproken niet te zien zijn voor het publiek – werden in een nieuwe context getoond tussen de fraaie historische behangsels van het landhuis.


12 van 24

De objecten uit de collecties van de kasteelmusea gingen daarnaast de dialoog aan met hedendaagse kunst en design. Op de eerste verdieping van het gebouw werden verschillende kunstobjecten en –installaties getoond, waaronder werk van Lizan Freijssen, Studio Carolijn Slottje, Darwin, Sinke & Van Tongeren en Stephan Vanfleteren. Die laatste twee zijn bekenden van landhuis Oud Amelisweerd. Beiden hadden succesvolle tentoonstellingen in het toenmalige MOA | Museum Oud Amelisweerd. De tentoonstelling werd samengesteld door de externe curator Jochem van Eijsden.

Glans en roest uit WOI. Sporen van keizer en soldaat (15 juni t/m 27 oktober) De tentoonstelling Glans en roest. Sporen van keizer en soldaat was een samenwerking met het Franse Musée

Romagne 14-18. Dit museum is ontstaan uit het oorlogsmateriaal dat de Franse Nederlander Jean-Paul de Vries

sinds 1976 heeft gevonden op de voormalige slagvelden bij Romagne-sous-Montfaucon, een dorpje nabij

Verdun. Zowel Musée Romagne als Museum Huis Doorn zijn een gevolg van de Eerste Wereldoorlog, maar

tonen de oorlog allebei op een totaal andere manier. Met deze expositie werden twee totaal verschillende

erfenissen van de Eerste Wereldoorlog naast elkaar geplaatst. Bezoekers werden uitgedaagd na te denken over

de ingrijpende en uitéénlopende consequenties van oorlogen.

In het paviljoen werd met voorwerpen uit de collectie van Musée Romagne 14-18 stilgestaan bij de massaliteit

van de Eerste Wereldoorlog. Hier werden voorwerpen getoond die na 1918 achterbleven op de slagvelden en

decennia lang in de grond lagen totdat zij door Jean-Paul de Vries werden opgeraapt of opgegraven: helmen,

schoenen, naamplaatjes, foto’s van soldaten of hun familie, prikkeldraad, wapens, hulzen, borden, bestek, lege

flessen etc. De zorgvuldig bewaarde hofcultuur van Wilhelm II in Doorn vormt hiermee een sterk contrast.

Voorwerpen van Wilhelm II werden getoond in combinatie met voorwerpen uit Musée Romagne.

Voor de tentoonstelling werd samengewerkt met studenten van de opleiding ‘Animatie en Illustratie’ aan AKV

St. Joost in Breda/ Den Bosch. Studenten van deze opleiding kregen een object uit de collectie van Musée

Romagne 14-18 toegewezen en maakten animatiefilmpje over het verhaal achter het voorwerp. De

animatiefilmpjes werden getoond in de expositie. Ook maakten de studenten infographics over de Eerste

Wereldoorlog. Een selectie van deze infographics werd opgenomen in het boekje dat bij de tentoonstelling

werd uitgegeven. In het boekje werden ook twintig voorwerpen uit de tentoonstelling nader beschreven. Het

volgende filmpje geeft een impressie van de tentoonstelling en het project met de studenten van AKV St. Joost

https://www.youtube.com/watch?v=zJpMEMl7Um8

In de Maarschalkskamer werd een wassen beeld van Jean-Paul de Vries tentoongesteld. Het beeld The

Searcher, vervaardigd door de kunstenaar Roy Villenvoye, kreeg Museum Huis Doorn in bruikleen van Museum

Ostwall in Dortmund. Het beeld toont Jean-Paul zoals hij iedere dag de voormalige slagvelden afstruint op zoek

naar nieuwe objecten en verhalen. Bij het beeld werd de film De gevonden oorlog afgespeeld. Aan de wand

hingen foto’s van Marco Magielse die lieten zien hoe de littekens van de oorlog nog altijd zichtbaar zijn in de

omgeving van Romagne-sous-Montfaucon.

De tentoonstelling Glans en roest werd op 14 juni feestelijk geopend door Philip Freriks (francofiel, oud

nieuwslezer bij het NOS Journaal en presentator van het televisieprogramma ‘De slimste mens’) en Jean-Paul

de Vries. De muzikale omlijsting werd verzorgd door pianist Leonard van Lier.

De aanvankelijke sluitingsdatum was 22 september maar wegens succes werd de tentoonstelling verlengd tot

27 oktober. In de tentoonstellingsperiode werd het paviljoen bezocht door 10.363 bezoekers.

In het kader van de tentoonstelling vonden op 6 en 13 september in de Maartenskerk in Doorn Eerste

Wereldoorlog College Tours plaats voor leerlingen uit het voortgezet onderwijs. Aan de hand van voorwerpen

uit Musée Romagne brachten theatermaker Diederik van Vleuten en Jean-Paul de Vries persoonlijke verhalen

uit de Eerste Wereldoorlog tot leven. De College Tours werden bezocht door 113 (6 september) en 156 (13

september) personen.

https://www.youtube.com/watch?v=zJpMEMl7Um8


13 van 24

Modeaap. Theater van Papier (vanaf 21 oktober) Vanaf 21 oktober was in MOA papierkunst te zien uit het atelier van de bekende Belgische kunstenares Isabella

de Borchgrave. Theater van papier toonde de Pruisische komedie Modeaffe op een verbazend nieuwe manier.

Modeaffe, geschreven door Frederik de Grote in 1742, is een kritische komedie over de dagelijkse gang van

zaken aan het hof en zijn etiquette. Een verhaal vol intriges en familiedrama.

Isabelle de Borchgrave wekte het verhaal tot leven met feestelijke papieren kostuums. Compleet met poppen,

haardracht en kostuums van drie soorten papier. Alle kostuums uit dit ensemble zijn geïnspireerd op kostuums

uit de tweede helft van de 18e eeuw en op verschillende portretschilderijen van de 18de-eeuwse Franse

schilder Antoine Pesne (1683-1757).

De presentatie van deze opera in papier werd mogelijk gemaakt door een genereuze bruikleen van de Stiftung

Preussische Schlösser und Gärten.

Dress to Impress. Kostuums met een verhaal (vanaf 21 november) In Dress to Impress. Kostuums met een verhaal werden de verhalen verteld achter een aantal prachtige

historische kostuums en stalen ook hedendaagse kostuums met hun eigen, meer individuele boodschap de

show; hoe kun je in de huidige tijd een persoonlijk en soms ook zeer uitgesproken statement maken met je

outfit? Getoond werden ontwerpen en kunstwerken van Trudie van Haaster, Manon Boertien, Patrick

Hiemstra, Geeke van Doornen en Aziz Bekkaoui. Absolute blikvanger was de Amsterdam Rainbow Dress. De

tentoonstelling werd mogelijk gemaakt door bruiklenen uit het Centraal Museum, Museum Het Catharijne

Convent, Slot Zuylen, Kasteel De Haar, Kasteel Amerongen, Het Corpsmuseum van het Utrechts

Studentencorps, de Amsterdam Rainbow Dress Foundation en door bijdragen uit particuliere collecties.

Bij ‘Theater van papier’ en ‘Dress to Impress’werd een kijkwijzer gemaakt door educator Caroline de Graaf.

Fokker! Onbegrensd in leven en werk (vanaf 29 november) De tentoonstelling Fokker! Onbegrensd in leven en werk belichtte interessante parallellen tussen de levens van

de Duitse keizer Wilhelm II en luchtvaartpionier en vliegtuigbouwer Anthony Fokker. Beiden kwamen zij als

verliezer uit de Eerste Wereldoorlog en moesten zij vluchten voor de revolutie die in november 1918 in

Duitsland uitbrak. Zowel Fokker als Wilhelm II weken uit naar Nederland en lieten vanuit Duitsland treinwagons

vol bezittingen overkomen. Wilhelms wagons zaten vol met bezittingen uit zijn voormalige paleizen in

Duitsland terwijl de wagons van Fokker waren gevuld met vliegtuigen, vliegtuigonderdelen en machines. Terwijl

de rol van Wilhelm II na 1918 definitief was uitgespeeld kon Fokker in Nederland een doorstart maken. De

tentoonstelling Fokker! Onbegrensd in leven en werk stond stil bij het feit dat Fokker precies honderd jaar

geleden in Amsterdam een vliegtuigenfabriek oprichtte. Een derde overeenkomst tussen Wilhelm II en Anthony

Fokker is dat zij beiden in het Verdrag van Versailles worden genoemd.

In het paviljoen werd met grote modellen, foto’s en diverse persoonlijke objecten een overzicht gegeven van

het leven van Anthony Fokker. Bijzonder is dat Museum Huis Doorn voor de tentoonstelling nooit eerder

geëxposeerde voorwerpen in bruikleen kreeg van de nazaten van Anthony Fokker. De overige bruiklenen

waren afkomstig van het Deutsches Historisches Museum (Berlijn), het Deutsches Technikmuseum (Berlijn), het

Militärhistorisches Museum Flugplatz Berlin-Gatow, het Imperial War Museum (Duxford), het War Heritage

Institute (Brussel), het Amsterdam Museum, het Scheepvaartmuseum (Amsterdam), het Nationaal Militair

Museum (Soesterberg), luchtvaartmuseum Aviodrome (Lelystad), Stichting Vroege Vogels (Lelystad), het

Nederlands Transport Museum (Nieuw-Vennep), Fokker Aerostructures B.V./ GKN Aerospace, (Hoogeveen) en

diverse particulieren.

In de Maarschalkskamer van het historische Huis stond de vlucht van Wilhelm II centraal. Die werd geïllustreerd

met, voorwerpen, spotprenten en een ruim zes meter lang diorama van de belangrijkste locaties met

betrekking tot de vlucht. Dit diorama werd vervaardigd door vrijwilligers en de huismeester van Museum Huis

Doorn.


14 van 24

De tentoonstelling werd op 28 november geopend door nazaten van Fokker. Voorafgaand aan de opening vond

er een publieksbijeenkomst plaats in de Maartenskerk in Doorn. Journalist en televisiepresentator Jort Kelder

leidde een vraaggesprek. Marc Smeulers & Edmond Fokker (nazaten), Marc Dierikx (biograaf van Anthony

Fokker) en Steven Soederhuizen (Vice president Fokker – GKN Aerostructures) gingen in op de historische en

huidige betekenis van Fokker. Met zijn viool zorgde Edmond Fokker, samen met concertpianist Jochem Geene,

voor de muzikale bijdragen aan de middag.

De tentoonstelling genereerde veel free publicity. De conservator gaf interviews voor RTV Utrecht, Radio 4 en

Radio 5. Edmond Fokker werd over de tentoonstelling geïnterviewd in het televisieprogramma Tijd voor Max.

Hoewel de expositie bij het schrijven van dit jaarverslag nog loopt (einddatum 22 maart 2020), kan nu al wel

worden geconcludeerd dat Fokker! Onbegrensd in leven en werk in bezoekersaantallen één van de meest

succesvolle tentoonstellingen van de afgelopen jaren is. Met de tentoonstelling trok Huis Doorn een nieuwe

publieksgroep (liefhebbers van de luchtvaart, oud-medewerkers van Fokker). De eerst maand, tussen 29

november en 31 december, trok de tentoonstelling 4.100 bezoekers.

Bijzonder succesvol was de actie voor museumkaarthouders die tegen een aantrekkelijk tarief een lezing &

rondleiding van Hans Appel (luchtvaartspecialist en vrijwilliger bij Museum Huis Doorn en het Aviodrome)

konden boeken met aansluitend een lunch in de Oranjerie.

Evenementen

Verborgen Verhalen Poortgebouw Huis Doorn (9 februari & 9 maart) Speciale rondleiding door het Poortgebouw van Huis Doorn, dat normaal niet is opgesteld voor publiek. RTV

Utrecht wijdde een radio-item aan de speciale rondleidingen door het poortgebouw.

Koningsdag (27 april) Landgoed Huis Doorn was voor de vijfde keer de locatie voor de activiteiten die de Oranjevereniging in het

kader van Koningsdag organiseerde.

Pasen (21 en 22 april) Tijdens de paasdagen was er een selectie van de rijkversierde eieren uit het bezit van Wilhelm II te zien in het museum. Kinderen konden een Paasspeurtocht doen.

Filmvertoning ‘Kaisersturz’ (24 mei) Op vrijdag 24 mei werd het docudrama ‘Kaisersturz’ vertoond in de Maartenskerk in Doorn. ‘Kaisersturz’ is een film van Christoph Röhl uit 2018 en gaat over de laatste maanden van de Eerste Wereldoorlog, het uitbreken van de revolutie en de val van het Duitse keizerrijk. De film is gebaseerd op het boek van Prof. Dr. Lothar Machtan die intensief betrokken was bij het maken van de film. Regisseur Christoph Röhl, Dr. Thomas von der Dunk en Prof. Dr. Machtan waren aanwezig en gingen na afloop in dialoog over de historische achtergronden.

Dag van het Kasteel (10 juni) Special Tours door het Poortgebouw van Huis Doorn.

100 jaar Verdrag van Versailles (28 juni) Op 28 juni organiseerde het museum in de Maartenskerk in Doorn een conferentie over het Verdrag van

Versailles en de betekenis hiervan voor de huidige tijd. Het was die dag precies honderd jaar geleden dat het

verdrag werd ondertekend. De betekenis van Verdrag van Versailles werd vanuit verschillende invalshoeken en

landen belicht door Pete Hoekstra (ambassadeur van de Verenigde Staten), Dzingisz Gabor (voormalig


15 van 24

staatssecretaris), Filip D’Havé (diplomatiek vertegenwoordiger van Vlaanderen in Nederland), Beatrice de Graaf

(hoogleraar Universiteit Utrecht) en Hanco Jürgens (onderzoeker bij het Duitsland Instituut in Amsterdam).

De conferentie – en het debat na afloop – werd geleid door Pim Waldeck (van 2007-2012 ambassadeur in het

Verenigd Koninkrijk). De muzikale bijdragen waren van Rosa Ligtermoet (sopraan) en Peter Ligtermoet (piano

en viool). Voor de conferentie hadden ruim 160 personen zich aangemeld.

Historisch Festival (13 en 14 juli) In 2019 vond de eerste editie van het Historisch Festival plaats. Dit festival is voortgekomen uit een re-

enacment evenement dat Museum Huis Doorn sinds 2013 op het landgoed organiseerde en dat zich uitsluitend

op de Eerste Wereldoorlog concentreerde. De toetreding van Museum Huis Doorn in november 2018 tot het

netwerk van Canon musea was één van de redenen om het WOI Living History te verbreden. In samenwerking

met Cranenburgh Events heeft Museum Huis Doorn een nieuwe opzet voor het re-enactment evenement

ontwikkeld dat zich richt op het geven van een levend overzicht van de tijdvakken uit de Canon van Nederland.

Op 13 en 14 juli beeldde ruim 1.000 re-enactors de Nederlandse geschiedenis uit. Bezoekers konden letterlijk

door de geschiedenis wandelen.

Met ruim 6.200 bezoekers was de eerste editie van het Historisch Festival een groot succes. Het evenement

trok vooral veel gezinnen.

Kastelentocht (18 augustus) Evenement met historische koetsen en auto’s, georganiseerd door de Vereniging Stichtse Aanspanning Doorn.

Cinema Buiten (24 augustus) Vertoning van de film Arrival op het grasveld vóór Huis Doorn, georganiseerd door filmtheater ’t Hoogt uit

Utrecht.

Keizerloop (31 augustus) Op zaterdag 31 augustus vond de derde editie plaats van de keizerloop plaats. Er werden lopen georganiseerd

voor verschillende leeftijden en over verschillende afstanden. Ook was er een familie estafetteloop,

gesponsord door mediapartner RTV Utrecht. De keizerloop was een samenwerking tussen Museum Huis Doorn

en hardloopcentrum Aart Stigter.

Eerste Wereldoorlog Collegetour (6 & 13 september) Colleges in het kader van de tentoonstelling Glans en roest uit WOI. Sporen van keizer en soldaat (zie

hierboven).

A Midsummer Night’s Dream (12 september) Voorstelling van Shakespeare’s romantische komedie, georganiseerd door de American Drama Group of Europe

op het voorplein van Huis Doorn

Kidstours Tijdens de herfst-, kerst- en voorjaarsvakantie zijn er kidstours door het Huis georganiseerd. Met als thema de belevenissen van de lievelingsteckel van de keizer, Senta, aan de hand waarvan het verhaal over de gevluchte keizer en zijn hofhouding wordt verteld.

History in Concert (13 oktober) Tijdens het evenement History in Concert in Tivoli Vredenburg in Utrecht werkten musea door heel Nederland, waaronder Museum Huis Doorn, voor de tweede keer samen met bekende muzikanten en schrijvers. Museum Huis Doorn presenteerde zich op de informatiemarkt.


16 van 24

Kerstfair (12 – 15 december) Kerstmarkt op het landgoed van Huis Doorn, georganiseerd door Estate Events.

Kerst in het Huis (10 december t/m 5 januari) Tijdens de feestdagen was in Museum Huis Doorn de kerstopstelling te zien. Dit jaar rond het thema Van

voorbereiding tot feestelijk gedekte tafel. Vooruitlopend op de opening van de dienstvertrekken in 2020 was de

presentatie gericht op wat er voor het personeel van de keizer allemaal kwam kijken voordat er kerst gevierd

kon worden.


17 van 24

4. Educatie

In 2019 heeft Museum Huis Doorn een beleidsplan educatie laten opstellen door Bureau Lud’Arte, waarin het

bestaande educatieve aanbod onder de loep wordt genomen en aanbevelingen worden gedaan voor de

verdere ontwikkeling van de educatieve programmering. In dit beleidsplan zijn eigenaarschap, actie en

innovatie aangemerkt als de drie kernconcepten waarmee Museum Huis Doorn haar educatieve visie en

strategie in de toekomst vorm moet geven. Hiertoe is per 1 augustus een medewerker Educatie aangesteld, die

de verantwoordelijkheid draagt voor het aanbod voor leerlingen uit het Primair en Voortgezet Onderwijs en

Families en Kinderen. Daarnaast zal de medewerker Educatie samenwerken met de conservatoren en

verschillende projectgroepen die zorgdragen voor nieuwe tentoonstellingen en opstellingen om tevens het

aanbod voor volwassenen een nieuwe impuls te geven.

Educatieve Programma’s

Primair Onderwijs Met het oog op de openstelling van de Dienstvertrekken van Museum Huis Doorn is een start gemaakt met de

ontwikkeling van een nieuw programma voor leerlingen uit het basisonderwijs. Hiertoe is een klankbordgroep

PO in het leven geroepen, die Museum Huis Doorn in staat stelt om het nieuwe programma in samenwerking

met een leergemeenschap gestalte te geven. Daarnaast worden de rondleiders die de programma’s voor het

basisonderwijs uitvoeren nauw betrokken bij de ontwerpen ontwikkelfase. De keuze is op deze doelgroep

gevallen, omdat basisscholen momenteel voornamelijk een programma afnemen dat Museum Huis Doorn niet

in eigen beheer heeft. Wilhelm en Willie wordt via Kunst Centraal aangeboden aan scholen uit de regio, maar

dit programma wordt slechts eens in de twee jaar op het cultuurmenu geplaatst. Dit heeft als gevolg dat

Museum Huis Doorn in de afgelopen jaren sterk schommelende bezoekersaantallen uit het basisonderwijs

heeft gerealiseerd. Omdat Museum Huis Doorn in het seizoen 2019-2020 het programma Wilhelm en Willie

nog aanbiedt, is het programma opgefrist en zijn de rondleiders opnieuw ingewerkt om ook deze cyclus

succesvol tot een einde te kunnen brengen.

Voortgezet Onderwijs De tijdelijke tentoonstelling Glans en Roest bood docenten en leerlingen uit het VO een uitgelezen mogelijkheid

om kennis te nemen van de aard van de Eerste Wereldoorlog en het leven van soldaten aan het Westelijk front.

Dit gebeurde aan de hand van voorwerpen uit de collectie van Musée Romagne 14-18. In het kader van deze

tentoonstelling zijn tevens twee College Tours georganiseerd in de Maartenskerk, waar persoonlijke verhalen

achter de voorwerpen uit de opstelling door Diederik van Vleuten en Jean-Paul de Vries met het publiek

gedeeld werden. Daarnaast is een les ontwikkeld bij de tentoonstelling voor groepen uit het VO die de aan

WO1 gerelateerde inhoud van het geschiedeniscurriculum aan de hand van een aantal thema’s koppelde aan

de objecten die te zien waren. De tentoonstelling werd wegens succes verlengd, wat ook gezorgd heeft voor

hogere bezoekersaantallen uit het VO. Vanwege de positieve reacties op de tentoonstelling vanuit het

onderwijs en de nauwe aansluiting die deze heeft bij het geschiedeniscurriculum in zowel onder- als

bovenbouw van het VO is besloten om een aantal objecten in langdurige bruikleen te houden en hier een

museumles op locatie omheen te ontwikkelen. Deze is met succes getest in twee VMBO klassen op het van

Lodenstein College in Kesteren en zal onderdeel gaan uitmaken van de vaste programmering van Museum Huis

Doorn.

Families en Kinderen Ook het huidige aanbod voor Families en Kinderen zal onder de loep genomen worden en, waar nodig,

vernieuwd of vervangen worden. Voor Museum Oud Amelisweerd is hierop een voorschot genomen met de

ontwikkeling van een kijkwijzer bij de tentoonstelling Modeaffe/Dress to Impress. Reacties op dit educatieve

product zullen dienen als graadmeter bij de ontwikkeling van een nieuw product voor Families en Kinderen

voor Museum Huis Doorn zelf. Dit zal gebeuren in de herfst van 2020.


18 van 24

Scholen In 2019 hebben ruim 1750 leerlingen in groepsverband een bezoek gebracht aan Museum Huis Doorn of op

school een museumles bijgewoond. In vergelijking met 2018, toen het totale aantal op 2200 lag, zijn de

bezoekersaantallen dus gedaald. Deze daling is deels te verklaren door het feit dat in 2019 het programma

Wilhelm en Willie voor basisscholen niet opgenomen was in het cultuurmenu van Kunst Centraal.


19 van 24

5. Marketing en communicatie

Vernieuwing website Uit het bezoekersonderzoek dat Museum Huis Doorn in 2018 hield volgde dat 20% van de bezoekers via de website bij het museum terecht komt. In 2019 is de website bezoekersvriendelijker gemaakt door de structuur en de content te optimaliseren. Het project liep in de eerste helft van 2019 en in november 2019 ging de vernieuwde website live.

Bereik: media, website en social media In de media was er lokaal en regionaal, maar ook op landelijk niveau ruime aandacht voor de tentoonstellingen

en de evenementen die georganiseerd werden door Museum Huis Doorn. Deze media-aandacht, evenals de

inzet van landelijke campagnes en de gerichte campagnes voor de specifieke doelgroepen resulteerden in een

totaal aantal bezoekers van 54.023 gedurende het jaar.

In 2019 waren er 157.890 online bezoeken op de website van Museum Huis Doorn t.o.v. 170.300 in 2018. Deze

daling is te verklaren door de media-aandacht voor Museum Huis Doorn eind 2018 in verband met de

herdenking van ‘100 jaar einde Eerste Wereldoorlog’.

De Social Media kanalen zijn in 2019 actief ingezet. Eind 2019 had de Facebook-pagina 2843 volgers, ten opzichte van 2236 in 2018. Het aantal volgers op Instagram steeg van 520 naar 726.

Customer Journey Het externe bedrijf Store Support voerde in 2019 een customer journey onderzoek uit op verzoek van Museum

Huis Doorn. Gedurende drie periodes, verspreid waren over het jaar, werd het museum bezocht door 15

mystery guests die onderzoek deden naar de bezoekersbeleving in de volgende vier categorieën: kasteelbezoek

en tuin, online oriëntatie, winkel en restaurant. Het resultaat van dit onderzoek vormt één van de

uitgangspunten voor het marketingjaarplan.

Bezoekersonderzoek Om inzicht te krijgen in de voorkeuren van bezoekers aangaande het museumbezoek hield Museum Huis Doorn

in de maanden oktober en november een bezoekersonderzoek. Uitgangspunt van dit onderzoek was de

voorkeur van bezoekers voor een rondleiding of het model waarbij de bezoeker op eigen gelegenheid het

museum kan bezoeken, evenals de motivatie die ten grondslag ligt aan deze keuze. Ook deze resultaten

vormen een uitgangspunten voor de strategie in 2020.


20 van 24

6. Huisvesting

De huisvesting van Museum Huis Doorn is een complexe zaak omdat het verschillende rijksmonumenten

betreft. De besteding van de bijdrage voor huisvestingskosten (onderhoud gebouwen) is een belangrijke zorg.

De samenwerking hierbij met het Rijksvastgoedbedrijf, dat de regierol voor beheer en onderhoud in opdracht

van Huis Doorn uitvoert, verliep in het verslagjaar positief.

De onderhoudsplanning houdt rekening met reservering voor grote investeringen, die zich aandienen in

verband met toenemende urgentie van zgn. groot onderhoud, met name in het Huis zelf. Voorbeelden van

grote projecten die zich in het hoofdhuis gaan aandienen zijn herstelwerkzaamheden aan het hout- en

stucwerk en het groot onderhoud van de marmeren vloer in de vestibule van het huis. Een project wat in dit

jaar kon worden afgerond was het schilderwerk aan de buitenzijde van het hoofdhuis en, heel belangrijk voor

de mogelijkheid om te ventileren in dit pand, het herstel van de katrollen in deze historische kozijnen.

In 2019 is de valbeveiliging op de daken van alle grotere panden op het landgoed gemoderniseerd. Dit project

werd afgerond voor de Oranjerie en het poortgebouw, maar voor het hoofdhuis leverde uitvoering van het

project problemen op. Er ontstond lekkage en het project werd hierom stilgelegd. De bedoeling is dat, na een

analyse van het gebeurde, de werkzaamheden aan de valbeveiliging op het dak van het hoofdhuis in 2020 of in

2021 kunnen worden voortgezet en voltooid.

In de kelder van het poortgebouw werden pompen aangebracht om de wateroverlast door het stijgende

grondwater te bestrijden.

Zoals reeds vermeld was 2019 ook het jaar waarin verkennende stappen werden gezet op weg naar een

mogelijke toekomstige ingebruikname van het zogenaamde Dienstengebouw. Al geruime tijd wordt de

behoefte gevoeld om als museum en plaats van herinnering Eerste Wereldoorlog te kunnen beschikken over

een adequate ruimte voor exposities, educatie en bijeenkomsten. Het volledige ingerichte Huis biedt hiervoor

geen gelegenheid, en het Paviljoen is doorgaans ingericht met zowel de vaste expositie Eerste Wereldoorlog als

met wisselexposities. Het leegstaande Dienstengebouw op het terrein zou in deze behoefte kunnen voorzien;

wel is renovatie en verbouwing nodig.

Een schetsontwerp van Architectenbureau TPHAG heeft bij het Rijksvastgoedbedrijf een positief onthaal

gekregen, maar de kosten van museale inrichting -geschat op 1-1,5 mln. Euro- zullen door Huis Doorn zelf

bijeengebracht moeten worden. Dit proces is in 2019 nog niet binnen bereik gekomen en zal in 2020 moeten

worden voortgezet.


21 van 24

7. Personeel en organisatie

Staf en stagiaires 2019

Vaste staf: Stagiaires:

Cornelis van der Bas, conservator Femke Mientjes en Matthijs van Kranenburg

Caroline de Graaf, educatiemedewerker Maartje Collaris, Suzanne Ros en Sjoerd van

Hoenselaar

Wendy Landewé, conservator

Frank Louhenapessy, hoofd bedrijfsvoering

Anne-Marie van Meel, marketeer

Herman Sietsma, directeur-bestuurder

Jeroen Simonis, huismeester

Lucienne van Veenstra, officemedewerker

Projectmedewerkers:

Debbie Splinter

Corianne Holleman

Arjen Meurs Museum Oud Amelisweerd

Hildo Kamstra Museum Oud Amelisweerd

Oproepkrachten kassa:

Debbie Splinter

Daan van Tilburg


22 van 24

8. Partners en sponsoren

In 2019 werden nieuwe samenwerkingsverbanden gesloten en reeds bestaande verstevigd. Zowel met maatschappelijke partners als bijvoorbeeld de Universiteit van Utrecht, de Reinwardt Academie, het NIOD, de Carnegiestichting, het Platform van Utrechtse Buitenplaatsen (PUB), als met het bedrijfsleven werd veelvuldig samengewerkt.

Partners

Paleis Het Loo en Huis Doorn: Vorstelijk Verbonden

Onder de noemer Vorstelijk Verbinden ging in 2013 de samenwerking tussen Museum Huis Doorn en Paleis Het Loo van start. Op basis van de grote overeenkomsten – allebei historische buitenplaatsen, fraaie tuinen, vorstelijke collecties en een groot aantal actieve vrijwilligers – was een alliantie logisch. De samenwerking met Paleis Het Loo bestaat uit kennisdeling, collectiemobiliteit en het gebruik van wederzijdse netwerken.

Huis Doorn heeft tot nu toe plezierig met Paleis Het Loo samengewerkt, wat leidde tot zowel zichtbare resultaten - de gezamenlijk georganiseerde tentoonstellingen - als minder zichtbare in de vorm van advisering op vrijwel alle museale gebieden. De formele en informele overleggen vormen de kern van de samenwerking. Het gaat om algemene adviezen en meer specifieke besprekingen, zoals periodieke controles van de veiligheidszorg, een schouw van het collectiebeheer en -behoud in het algemeen en de depots in het bijzonder. De directies, managementteams en conservatoren weten elkaar na vier jaar gemakkelijk te vinden en voeren regelmatig overleg.

Heuvelrug ErfGoedPas In 2019 ondersteunde het museum het initiatief van Maaike van Lith de Jeude voor het ontwikkelen en op de markt brengen van de Heuvelrug Erfgoedpas. Een voordeelpas die voor voor € 15,- per jaar te koop is en waarvan de pasopbrengst ten goede komt aan natuur- en cultuurprojecten op de Utrechtse Heuvelrug. Pashouders krijgen 10 tot 20% korting bij restaurants, overnachtingslocaties, fietsverhuur en musea, en we ontwikkelen voor de pashouders speciale uitjes.

Nationale Postcode Loterij (inclusief Vriendenloterij en Bankgiroloterij) In samenwerking met het lokale toeristische bedrijfsleven is voor het derde achtereenvolgende jaar samengewerkt om de winnaars van de dagprijs bij de Postcode Loterij een vorstelijk verblijf op de Utrechtse Heuvelrug te laten beleven. Met een aantrekkelijk arrangement genoten de deelnemers van het natuurschoon in het Nationaal Park en werden zij gefêteerd bij een bezoek aan Huis Doorn. Bijna 1290 prijswinnaars van de Postcode Loterij kozen voor dit arrangement en ondersteunden daarmee het museum als beneficiant van de Postcode Loterij.

Utrechtse Kasteelmusea Dankzij financiële steun van de Provincie Utrecht kon in 2016 de Stichting Samenwerkende Utrechtse Kasteelmusea worden opgericht. Het bestuur van deze Stichting wordt gevormd door de directeuren van Kasteel Amerongen, Slot Zuylen, Kasteel De Haar, en Museum Huis Doorn. Met het faillissement van Museum Oud Amelisweerd medio 2018 verloor SSKU een belangrijke partner, maar in 2019 werd dit historische huis weer bij dit partnerschap betrokken doordat het huis onder penvoerderschap van Museum Huis Doorn werd gehuurd als museale dépendance. Onder aanvoering van Museum Huis Doorn kregen in 2019 de overige Utrechtse kasteelmusea de kans om mee te werken aan een museale programmering voor dit Pop-up MOA.


23 van 24

WO-I instellingen Provincie Utrecht Voor de collectieve promotie van het thema Eerste Wereldoorlog in de Provincie Utrecht heeft Huis Doorn als penvoerder in dit laatste herdenkingsjaar samengewerkt met Kasteel Amerongen en het Waterliniemuseum uit Bunnik. Met een gezamenlijke huis-aan-huis krant ‘Help de keizer komt’ werden 50.000 huishoudens op de Utrechtse Heuvelrug geïnformeerd over de verschillende activiteiten en tentoonstellingen. Evenals in voorgaande jaren werd er met een gezamenlijke promotiestand deelgenomen aan de 50Plusbeurs in Utrecht. In samenwerking met RTV-Utrecht werd een documentaire gemaakt over plaatsen van herinnering in de provincie waarbij alle partner WO-I instellingen in beeld zijn gekomen.

Estate Events Met evenementenorganisator Estate Events, aanbevolen door Paleis Het Loo, is in december voor de derde keer de vierde KerstFair Huis Doorn georganiseerd.

Staatlichen Schlösser und Gärten Hessen (SSGH) De museumpaleizen kasteel Bad Homburg en Huis Doorn werken op een breed terrein intensief samenwerken. Kasteel Bad Homburg was de favoriete zomerresidentie van de Duitse keizer Wilhelm II (1859-1941) en zijn vrouw keizerin Auguste Viktoria (1858-1921). Honderd jaar na het einde van de Eerste Wereldoorlog wordt Kasteel Bad Homburg door de Hessische Stichting Kastelen en Tuinen (Verwaltung der Staatlichen Schlösser und Gärten Hessen) grondig gerestaureerd. Ten behoeve van de herinrichting van de keizerlijke vertrekken levert Museum Huis Doorn expertise en bruiklenen. In 2019 bezocht een delegatie van de SSGH het depot in Remmerden en werden langdurig bruiklenen uitgezocht en klaargemaakt voor transport. In 2020 zullen er wederom bruiklenen voor Bad Homburg worden gereserveerd en voorbereid. Naar verwachting vindt openstelling van de zogenaamde Koningsvleugel in Schloss Bad Homburg plaats in de winter van 2020.

Stiftung Preusische Schlösser und Gärten Museum Huis Doorn onderhoudt nauwe betrekkingen met de Stiftung Preusische Schlösser und Gärten, die in Berlijn en Postdam 27 voormalige Hohenzollernpaleizen beheert. Er is al meer dan 20 jaar goed inhoudelijk contact en de SPSG heeft verschillende kostbare collectiestukken van uit de collectie van Huis Doorn in langdurig bruikleen. Belangrijk in 2019 was een directeurswissel bij de SPSG. Als gevolg van deze organisatorische verandering was er nauw contact en vond een goede kennismaking plaats met de nieuwe directeur, waarbij ook alle bestaande afspraken en samenwerkingsmogelijkheden opnieuw tegen het licht zijn gehouden. Een belangrijke uitkomst van dit contact was een nauwere samenwerking op gebied van bruikleenverkeer en een goed, hernieuwd contact voor de medewerkers van Huis Doorn met de conservatoren en restauratoren van de SPSG. De SPSG leverde een prachtige bijdrage aan de tentoonstelling ‘Dress to Impress’ in Oud-Amelisweerd en onder begeleiding van restauratoren van de SPSG worden tafelstukken van Huis Doorn, die als langdurig bruikleen in Schloss Bellevue aanwezig zijn, op kosten van de bruikleennemer daar gerestaureerd.

Hohenzollern-orte.de In 2019 is het museum voor het tweede jaar lid van het Duitse netwerk van Hohenzollern-orte. Op de gelijknamige website staat Huis Doorn tussen alle andere historische, veelal ook musea, waarmee de Hohenzollern dynastie een geschiedenis heeft. Twee keer per jaar komt dit netwerk bijeen voor het uitwisselen van kennis en informatie.

Western Front Association Museum Huis Doorn heeft als plaats van herinnering voor de Eerste Wereldoorlog in Nederland een grote collectie boeken in bruikleen gekregen van de Western Front Association Nederland (www.wfanederland.nl). Het Eerste Wereldoorlog documentatiecentrum ontving ruim tweeduizend bijzondere boeken, geïllustreerde tijdschriften en documenten, veel uit de periode 1914-1918.


24 van 24

In 2019 is de volledige bibliotheek van de WFA ondergebracht in een digitale catalogus, zodat de bibliotheek straks ook via internet ontsloten en vindbaar is. In 2020 zal deze digitale catalogus worden gecontroleerd en worden bijgewerkt met een deugdelijk trefwoordensysteem.

Sponsoren Ook in 2019 werd het museum bij verschillende activiteiten financieel ondersteund. Financiële bijdragen en/of toezeggingen werden o.a. ontvangen van:

• Het Prins Berhard Cultuurfonds en het Fentener van Vlissingen fonds, voor de tentoonstelling ‘Verzet

en verdriet in beeld’

• Fentener van Vlissingen, Mullerfonds, De Gijselaar-Hintzenfonds voor een bijdrage aan het fotoboek

‘Vorstelijk verzameld’

Jaarverslag Museum Huis Doorn 2019...MUSEUM HUIS DOORN Pagina 6 van 24 Mevrouw Jet Pijzel-Dommisse...

Documents

Transcript of Jaarverslag Museum Huis Doorn 2019...MUSEUM HUIS DOORN Pagina 6 van 24 Mevrouw Jet Pijzel-Dommisse...