Jaarverslag 2013

Voorwoord

Het voor u liggende jaarverslag is het eerste van de Stichting Zijper Museum. De stichting is eind 2012 opgericht, nadat de gemeenteraad van Zijpe akkoord in zijn vergadering van 26 november akkoord was gegaan met het voorstel om het Zijper Museum te verzelfstandigen. Tegelijkertijd werd besloten de gemeentelijke collectie voor onbepaalde tijd aan deze stichting in bruikleen te geven. Op dezelfde raadsvergadering werd het probleem van de herontwikkeling van het terrein van het gemeentehuis in Schagerbrug helaas doorgeschoven naar de nieuwe fusiegemeente Schagen. Naast de gemeentelijke collectie ontving de nieuwe stichting van zowel de Melchior Stichting als de Historische Vereniging "De Zijpe" hun collecties in bruikleen.

In 2013 is er geen einde gekomen aan de onzekerheid rond de herhuisvesting van het Zijper Museum. De gemeente Schagen heeft het afgelopen jaar een aantal alternatieven in ogenschouw genomen en zich daarbij met name geschaard achter het plan om op de desbetreffende locatie enkele winkels te vestigen. In dit plan werd ook voor het museum ruimte gereserveerd. De gemeente heeft een Distributie Planologisch Onderzoek laten verrichten naar de mogelijkheden hiertoe en heeft op grond van de negatieve uitkomst daarvan het plan laten vallen. Tegelijkertijd is het alternatief om op de locatie een onderkomen voor buitenlandse arbeidsmigranten in te richten als mogelijkheid geschrapt. Eind 2013 was de situatie zo dat de gemeente Schagen de mogelijkheden voor herontwikkeling opnieuw beziet en open staat voor nieuwe ideeën en initiatieven. Voor het Zijper Museum betekent dit: terug bij af.

Het verzelfstandigingsproces voltrok zich voor de bezoeker vrijwel geheel onopgemerkt mede omdat de in mei 2012 gestarte tentoonstelling “De Zijper Dorpen polderen voort” in 2013 werd gecontinueerd.

Ondertussen werd er hard gewerkt aan de toekomst van het museum om bij een op handen zijnde verhuizing goed voorbereid te zijn. Het herhuisvestingsproces werd in de eerste helft van 2013 afhankelijk van externe partijen die belangstelling toonden voor het voormalig gemeentehuis van Zijpe waarin het Zijper Museum is gevestigd.

Samenvatting

Het jaar 2013 was voor het Zijper Museum vooral het jaar waarin heel veel gesprekken zijn gevoerd over de toekomstige huisvesting van het museum, met name met de gemeente Schagen. Teleurstellend en frustrerend is het om te constateren dat er op dit punt in 2013 geen enkele voortgang is geboekt.

2

In verband met de voorziene drukte rond de huisvesting is de vorig jaar begonnen expositie "De Zijper Dorpen polderen voort" gecontinueerd in 2013: voor zowel de medewerkers van het museum als de bezoeker bleek deze uit nood geboren opzet helaas minder geslaagd.

In 2013 is de ICT-werkgroep opgericht. Naast het realiseren van eigen internetaansluiting en een (deels draadloos) netwerk bereidt de groep de vervanging van verouderde hard- en software voor en de modernisering van de website.

Een aantal nieuwe vrijwilligers heeft zich aangemeld als toezichthouder of medewerker bij de Collectiebeheergroep. Eind dit jaar zijn in het museum voor de medewerkers twee cursussen gehouden.

Om de staat van de collectie op het vereiste niveau te brengen zijn deskundigen op het gebied van papier- en schilderijenrestauratie ingeschakeld en met de eerste restauraties begonnen. Een en ander sluit aan bij het restauratieplan waarover in het statusprotocol met de gemeente Schagen afspraken zijn gemaakt.

3

Bestuur

Het bestuur bestond in 2013 uit de volgende leden:

Geert van Dijk voorzitter Gonno Leendertse vice-voorzitter Fedde de Boo secretaris a.i. tot 1 april Henny Kooij penningmeester Anja Weijgertze public relations/oördinator vrijwilligers Fedde de Boo bestuurslid van 1 april tot 24 september Piet Glas bestuurslid (op voordracht gemeente Schagen) Piet Morsch bestuurslid (op voordracht gemeente Schagen)

Met de verzelfstandiging in 2012 werd de bestuurscommissie een stichting. Dit bracht inhoudelijke veranderingen met zich mee. Het professionaliseren staat centraal zowel intern - gericht op de uitvoering van taken door bestuur en vrijwilligers - als extern - in relatie tot derden-.

Als eerste uiting daarvan is een overdrachtsprotocol met de nieuwe gemeente Schagen afgesloten waarin de onderwerpen die niet meer konden worden afgehecht met de voormalige gemeente Zijpe zijn opgenomen.

Tot 1 oktober 2013 heeft het bestuur in dezelfde samenstelling als eind 2012 vergaderd en wel op 25 januari, 27 februari, 27 maart, 24 april, 22 mei, 19 juni, 26 augustus, 25 september. Door het vertrek van Fedde de Boo is er een vacature in het bestuur ontstaan die aan de hand van het vastgestelde functieprofiel van oktober 2012 zal worden ingevuld. Hierna zijn de bestuursvergaderingen op 23 oktober, 20 november en 18 december 2013 gehouden.

In 2013 hebben Henk Hijink, Harm Vrieling, Anke van Loo-Mulder en – vanaf oktober – Fedde de Boo het bestuur geadviseerd in zaken betreffende de herhuisvesting van het museum.

Met de gemeente Schagen zijn 15 gesprekken gevoerd over de nieuwe huisvesting, daarnaast is ook met de eigenaren van de mogelijke locaties gesproken.

Met het bestuur van de Melchior Stichting is 19 juni en 20 november vergaderd, in het bijzonder over de toekomstige huisvesting. Op 24 september was er een bespreking met de Melchior Stichting en de heer en mevrouw Niestadt over de auteursrechten van de Niestadt-foto's. Omdat het Zijper Museum vertegenwoordigd is binnen het bestuur van de Historische Vereniging "De Zijpe" zijn er onderling regelmatig contacten geweest.

4

Op 4 april 2013 heeft het bestuur een middag lang aan de hand van een Programma van Eisen de vier alternatieven voor mogelijke huisvesting de revue laten passeren. De uitkomst is vastgelegd in een notitie en aangeboden aan de gemeente Schagen bij de vergadering van de Commissie Ruimte op 13 mei en is als ingekomen stuk toegevoegd de raadsvergadering van 28 mei 2013.

In de loop van het jaar zijn er werkbezoeken afgelegd bij de musea Vreeburg en Eenigenburg. Niet alleen betrof het hier een nadere kennismaking maar de contacten met deze naburige musea kunnen ook verdere samenwerkingsafspraken met zich mee brengen. De museale collecties zijn complementair aan elkaar.

Vrijwilligers

Omdat dit jaar geen nieuwe expositie is gestart kwam de gebruikelijke bijeenkomst waarin de vrijwilligers geïnformeerd worden over het thema te vervallen. Aan de weblog "Nieuws over het Zijper Museum" zijn regelmatig berichten toegevoegd over de ontwikkelingen rond het museum, in het bijzonder over de huisvesting. Daarnaast is tweemaal een nieuwsbrief uitgebracht.

In januari zijn Gert Marees, Sjaan & Meindert Marees en Jantina van Winsum toegetreden als vrijwilliger. In augustus is Bert Siezen als nieuwe medewerker verwelkomd. Bert houdt zich bezig met Collectiebeheer, in het kader waarvan hij ook objecten fotografeert voor het ZCBS-systeem.

In februari is een ICT-Werkgroep van start gegaan. Vanuit het bestuur nemen Fedde de Boo en Gonno Leendertse er deel aan. Twee andere deelnemers, Martin Henriët en Thijs Molenaar - van wie de laatste inmiddels fulltime werk elders heeft gevonden - zijn via een overeenkomst met de ISD Kop van Noord-Holland op een tijdelijke basis bij het project betrokken. Begin november is Karin Wenker de groep komen versterken. Zij zal zich vooral gaan bezighouden met de ontwikkeling van een nieuwe website.

Onze zeer gewaardeerde medewerker Kees Otter is op 1 oktober overleden. Kees is vele jaren betrokken geweest bij het museum, een tijd ook als bestuurslid. Met name op het gebied van voorouderonderzoek heeft hij het museum actief ondersteund.

Op 7 november hebben twee deskundigen op het gebied van papierrestauratie een cursus gegeven aan onze vrijwilligers Atie Nierop, Rinie van Nes, Marjan Marees, Marga Mars,

5

Geert van Dijk en Bert Siezen. Anke van Loo woonde de cursus bij als waarnemer; van Museum Vreeburg was Marijke van der Jagt aanwezig. De cursus is georganiseerd in het kader van het restauratieplan waarover in het statusprotocol met de gemeente Schagen afspraken zijn gemaakt. Op de cursus hebben de deelnemers geleerd hoe ze een aantal conserveringshandelingen op verantwoorde wijze zelf uit kunnen voeren.

Door Gerard van Nes is op 16 december een cursus "Gegevensbeheer met ZCBS" gegeven waaraan werd deelgenomen door onze medewerkers Rinie van Nes, Bert Siezen, Marjan Marees, Marga Mars, Hester Manneveld en Gonno Leendertse. Arnold Romeijnders woonde namens de Werkgroep Historisch Onderzoek van de Historische Vereniging "De Zijpe" de cursus bij. Bij die vereniging is een ZCBS-variant in gebruik voor de beeldanken boerderijen en

grafstenen.

Eind dit jaar is Annemies Schenk gestopt als vrijwilliger. Zij heeft zich ruim vijfentwintig jaar - waarvan vele jaren ook als voorzitter - ingezet voor het museum, de laatste tijd binnen de Collectiebeheergroep. Op de vrijwilligersbijeenkomst in maart 2014 zal officieel afscheid van Annemies worden genomen..

Expositie "De Zijper Dorpen polderen voort"

De expositie die op 9 mei 2012 is gestart duurt nog tot eind december 2013. Dit geeft enerzijds rust omdat er gezien de eerder genoemde prioriteiten nieuwe huisvesting en professionalisering niet te veel ballen in de lucht zouden moeten worden gehouden. Wel is het zo dat in augustus 2013 een nieuwe werkgroep is geformeerd die een expositie voor het jaar 2014 aan het voorbereiden is.

Collectie

Nu het museum een stichting is geworden kunnen er overeenkomstig de doelstelling ook aanschaffingen voor de collectie worden gedaan. Hoewel de criteria hierover nog niet zijn vervolmaakt is het uitgangspunt dat aankopen op “De Zijpe” betrekking moeten hebben en in goede staat verkeren. Ze moeten authentiek en uniek zijn en van toegevoegde waarde zijn voor de bestaande collectie.

6

Eind 2012 is een inventarisatie gemaakt van de staat van de voorwerpen die van de gemeente Zijpe in beheer zijn genomen. In februari 2013 is met de hulp van de Cultuurcompagnie een verdieping gemaakt van zowel de te restaureren papiercollectie als de schilderijencollectie. Als vervolg hierop hebben gespecialiseerde restauratoren op gebied van papier- en schilderijenrestauratie de collectie bekeken en een voorstel voor de restauratie gedaan. Daar is later in 2013 een begin gemaakt. Met de gemeente Schagen is hierover overleg geweest omdat in het statusprotocol afspraken zijn gemaakt voor een gemeentelijke subsidie voor het restauratiewerk.

In de zomermaanden van 2013 zijn er verschillende gesprekken geweest over de bruikleen aan de Universiteit van Amsterdam van een tweetal koperplaten van de Zoutmankaart uit 1665.

Speciale gebeurtenissen

Voor de fietstocht "Schagen on Wheels", die jaarlijks door Lionsclub Schagen wordt georganiseerd ter ondersteuning van een goed doel was dit keer - op 30 juni - een stempelpost ingericht bij het Zijper Museum. Liefst 181 deelnemers kwamen daarbij een kijkje nemen bij de expositie of raadpleegden de Niestadt-Beeldbank. Al met al een gezellige drukte zoals hiernaast op de foto te zien is.

Samen met Historische Vereniging "De Zijpe" heeft het Zijper Museum 24 en 25 augustus acte de présence gegeven bij het vieren van "500 jaar Marktrechten" in Schagen. Van het museum was er een aantal historische kaarten en schilderijen te zien. Veel bekijks trok de diashow met Niestadt-foto's over de markt in Schagen die Hans Ratelband voor die gelegenheid had gemaakt.

In het kader van het thema Macht en Pracht van de Open Monumentendagen heeft het Zijper Museum op 15 september aandacht geschonken aan de (stolp-)boerderijen in de Zijpe en aan de polderbestuurders van de Zijpe. Daarnaast lag het accent op genealogisch onderzoek: deskundigen van het museum waren aanwezig om bezoekers hierbij te helpen.

Bij hun bezoek aan het museum op 29 oktober in verband met een bespreking bracht het echtpaar Ketele-Niestadt een aantal dozen mee met negatieven en afdrukken uit het familiearchief. De verwachting was dat daar nieuw materiaal bij zou zitten.

7

Na een eerste verkenning met behulp van loep, filmlamp en lichtbak hebben Hans en Klaas Ratelband van de Beeldbankbeheergroep vastgesteld dat het hier vooral om duplicaten gaat van foto's die al in de Niestadt-Beeldbank zitten.

Op 17 november was er een inloopmiddag voor geïnteresseerden in voorouderonderzoek. Theo Appel en Arnold Romeijnders waren aanwezig om vragen op dit gebied te beantwoorden of om bezoekers direct te helpen bij de zoektocht naar hun voorouders. Naast bekende internetbronnen als Wie Was Wie is in het museum ook de database van Zijper families voor dit doel beschikbaar. Hierin heeft Arnold Romeijnders de afgelopen jaren meer dan 40.000 Zijpenaren vastgelegd. Met ook nog bezoekers voor de expositie en kijkers voor een dorpsfilm was het erg druk in het museum.

In het kader van de viering van 200 jaar Koninkrijk organiseerde de vakgroep Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam de tentoonstelling "Atlas der Neederlanden: de dageraad van het Koninkrijk". Op de expositie, die begon op 18 oktober en nog doorloopt tot 9 februari 2014, worden de genoemde Atlas en ander kaartenmateriaal van de vakgroep getoond met daarbij een aantal bruiklenen. Hieronder bevindt zich de kopergravure van de grote kaart van Zoutman uit het bezit van het Zijper Museum. Een afvaardiging van het bestuur was uitgenodigd om de opening van deze expositie in Amsterdam bij te wonen. Naar aanleiding van de expositie heeft de regionale pers in een tweetal artikelen op een mooie wijze aandacht gegeven aan ons museum.

Bezoekers

Het aantal bezoekers bedroeg dit jaar ca. 1100. De webpagina's van het museum werden door zo'n 40.000 (unieke) bezoekers bekeken, waarbij in totaal aantal meer dan 600.000

8

pagina's werden ingezien. Via info@zijpermuseum.nl kwamen veel vragen binnen met betrekking tot de geschiedenis van de Zijpe en in het kader van voorouderonderzoek. Voor de beantwoording van de vragen is vaak enig onderzoek nodig.

Een groot aantal van de bezoekers van de website komt daar voor het doorzoeken van de museale collectie of een van de beeldbanken. Voor deze bezoeken golden in 2013 de volgende cijfers:

unieke bezoekers per maand

bekeken objecten/ foto's per maand

bezoekers heel 2013

objecten/foto's heel 2013

Collectie ca. 222 ca. 1.255 2.665 15.063

Niestadt ca. 1.040 ca. 21.690 12.485 260.283

Fotoalbum ca. 646 ca. 14.844 7.756 178.134

Totaal ca. 1.906 ca. 37.759 22.906 453.480

ICT

Vanaf februari 2013 is een projectgroep ICT wekelijks actief om de aspecten van de automatisering en digitalisering verder in kaart te brengen. De planning is om begin 2014

9

een beleidsnota informatisering en digitalisering vast te stellen voor de periode 2014-2017. Een nieuwe website, andere software, beveiliging en vervanging van werkstations door exemplaren met een hogere gebruikersvriendelijkheid en capaciteit zijn de speerpunten.

Daarnaast zal het bezit en het beheer van de collectie verder worden gedigitaliseerd. Vanaf begin november houdt de werkgroep zich ook bezig met de ontwikkeling van een nieuwe website. Bestuurslid Piet Glas zal, ook als waarnemer van de Historische Vereniging "De Zijpe" (die eveneens een nieuwe website wenst) een aantal bijeenkomsten van de werkgroep bijwonen.

Gebruik museum door derden

De Historische Vereniging "De Zijpe" heeft voor werkbesprekingen van de Werkgroep Historisch Onderzoek en voor de cursus Voorouderonderzoek veelvuldig gebruik gemaakt van vergaderruimte en faciliteiten in het museum. Zowel de vereniging als de Stichting Zijper Molens heeft opslagruimte in het depot.

Punten van zorg In 2013 is de zorg van het bestuur over een aantal voor het Zijper Museum ongunstige ontwikkelingen niet verminderd. De meeste punten zijn eerder gemeld, daarom wordt hier met een korte opsomming volstaan:

1. Ruimtegebrek wordt nijpender als gevolg van de groei van de collectie. Ambities als het maken van een vaste opstelling en speciale aandacht voor de jeugd kunnen hierdoor niet gerealiseerd worden.

2. Het aantal vrijwilligers met ICT-kennis - en daarmee het aantal medewerkers dat ICT-taken vervult – is beperkt.

3. Het aantal vrijwilligers met kennis op museaal gebied is te beperkt

4. De herhuisvestingsproblematiek eist veel energie en geduld, leidt tot frustraties en werkt verlammend op het initiëren van nieuwe activiteiten. Voorgenomen plannen om meer samenwerking te initiëren tussen de musea in de regio Schagen zijn niet uitgevoerd.

Schagerbrug, juli 2014 --- Fedde de Boo, Gonno Leendertse

10