Jaarverslag 2013 - Catharina Ziekenhuis · PDF fileDit zijn het Amphia Ziekenhuis (Breda), het...

Jaarverslag 2013catharina hartcentrum

2 3

3 Voorwoord 4 Samenwerking

6 Operaties 6 Interventies 7 Conservatievebehandeling 7 Ontwikkelingen 8 Publicaties

10 Operaties 10 Interventies 10 ImplanteerbareCardioverterDefibrillators 11 Pacemakerimplantaties 11 Conservatievebehandeling 12 Publicaties

14 Operaties 15 Interventies 15 Conservatievebehandeling 16 Publicaties

20 Operaties 20 Conservatievebehandeling 20 Publicaties 21 Overigepublicaties

18 Operaties 20 Conservatievebehandeling 20 Publicaties

3

inhoud

5

9

13

19

17

22

23

23

SAMENWERKING & INNOVATIE

ZORGLIJN CORONAIRLIJDEN

ZORGLIJN RITMEPROBLEMEN

ZORGLIJN KLEPLIJDEN

ZORGLIJN HARTFALEN

ZORGLIJN GROTE VATEN

OPLEIDING

RESEARCH & DEVELOPMENT

PROFIEL & MISSIE

Inhoudvan dit jaar-verslag

VooRWooRd

In 2013 zijn binnen en buiten het Catharina Hartcentrum een aantal belangrijke ontwikkelingen vormgegeven die bijdragen aan de verdere optimalisatie van de zorg voor hartpatiënten in de regio’s Zuidoost-Brabant en Noord- en Midden-Limburg. Veel professionals en ondersteuners hebben vol energie aan deze ontwikkelingen gewerkt. Een aantal highlights treft u aan in dit voorwoord. Voor de ontwikkelingen per zorglijn verwijzen wij u naar de betreffende hoofdstukken.

Integratie maatschappen Cardiologie en Cardiothoracale chirurgie: De fusie van de maatschappen Cardiologie en Cardiothoracale chirurgie is in 2013 verder uitgewerkt. De doelstelling van de fusie is: kwaliteit van zorg voor hartpatiënten, het leveren van optimale service aan verwijzend cardiologen, het gezamenlijk toepassen van belangrijke innovaties en optimaliseren van de bedrijfsvoering.

Externe auditsMet behulp van diverse externe audits is de kwaliteit van de organisatie van het Catharina Hartcentrum geëvalueerd. Alle externe audits tonen op hoofdlijnen aan dat het Catharina Hartcentrum gedegen aan zijn toekomst bouwt en goed presteert. Daarnaast hebben de audits geleid tot verbeterpunten.

Opleidingsvisitatie Cardiologie: Op 27 februari 2013 vond de opleidingsvisitatie Cardiologie plaats. De visitatiecommissie heeft de erkenning van de opleiding met vijf jaar verlengd.

Kwaliteitsvisitatie Cardiologie:Op 25 oktober 2013 vond de kwaliteitsvisitatie door de Nederlandse Vereniging voor Cardiologie plaats. Onderdeel van de visitatie was de visitatie door de NHV (Nederlandse Hartfunctie Vereniging) en de NHRA (Netherlands Heart Rhythm Association). Voor alle onderdelen is een erkenning verleend voor een periode van vijf jaar.

NIAZHet Catharina Ziekenhuis verleent veilige en goede zorg. Dat blijkt uit onderzoek van het Nederlands Instituut Accreditatie Ziekenhuizen (NIAZ). Het is de vierde keer op rij dat deze accreditatie wordt toegekend aan het Catharina Ziekenhuis. Dat was tot nu toe slechts twee andere ziekenhuizen gelukt.

Meetbaar Beter Vanwege het succes in 2012 en het grote aantal ziekenhuizen dat wilde deelnemen, is in mei 2013 de stichting Meetbaar Beter opgericht. Naast het Catharina Ziekenhuis en het St. Antonius Ziekenhuis (Nieuwegein) zijn er nog zes centra ingestapt. Dit zijn het Amphia Ziekenhuis (Breda), het Onze

Lieve Vrouwe Gasthuis (Amsterdam), het Academisch Medisch Centrum (Amsterdam), het Universitair Medisch Centrum (Groningen), Universitair Medisch Centrum Utrecht en de Isala klinieken (Zwolle). Een grote stap voorwaarts op het gebied van transparantie en de verbetering van kwaliteit van zorg. De acht Nederlandse hartcentra, waaronder het Catharina Ziekenhuis, presenteerden op woensdag 27 november tijdens een symposium de uitkomsten van hun behandelingen voor patiënten met veel voorkomende hartaandoeningen, zoals vernauwde kransslagaders (coronairlijden) en boezemfibrilleren. Het Catharina Ziekenhuis continueert als één van de initiators zijn leidende rol in dit project.

Tevredenheidsonderzoek VerwijzersIn 2013 is er een onderzoek gehouden onder verwijzers naar de tevredenheid over het Catharina Hartcentrum. Complimenten werden onder andere gegeven voor de kwaliteit van zorg, samenwerking en de toegangstijden voor PCI’s (Percutaneous Coronary Interventions) en OHO’s (Open Hart Operaties). Verbeterpunten waren de toegangstijd voor TAVI’s (Transcatheter Aortic Valve Implantation) en ablaties, de communicatie bij onverwacht verloop van verblijf in het Catharina Hartcentrum, en de snelheid van beoordelen van echo’s. Concrete verbeteracties worden in 2014 doorgevoerd.

PatiënttevredenheidsonderzoekEvenals in 2012 is het Catharina Hartcentrum ook in 2013 hoog gewaardeerd door patiënten. Bij de meting in 2013 scoorden de poliklinieken Cardiologie en Cardiothoracale chirurgie een 8,5. Ook de verpleegafdelingen werden positief beoordeeld met een gemiddelde score van net boven de 8. Verbeterpunten, zoals meer communicatie rond medicatie en een grotere eigen inbreng van de patiënt in het zorgproces, zijn van verbeteracties voorzien.

Draadloze mini-hartmonitor (Reveal Linq) Cardioloog dr. L.R.C. Dekker heeft in 2013 een mondiaal onderzoek geleid naar ervaringen met de kleinste injecteerbare hartmonitor. Deze zal wereldwijd bij 25 hartpatiënten geplaatst worden en registreert continu het hartritme en eventuele verstoringen daarvan. De hartmonitor wordt in eerste instantie gebruikt voor onderzoek bij patiënten die herhaaldelijk onverklaarbaar flauwvallen en bij mensen met bepaalde vormen van hartritmestoornissen. Het minuscule apparaatje is 80% kleiner dan de bestaande exemplaren. Het wordt ingebracht via een soort injectienaald, waardoor de procedure nog maar enkele minuten in beslag neemt.

Werkbezoeken Op 26 november 2013 bezocht een delegatie van Poolse journalisten en Philips het Catharina Hartcentrum. In het auditorium van het Catharina Ziekenhuis keken zij naar een live-TAVI procedure. Daarnaast bezocht RTL-Nieuws het hartcentrum om opnamen te maken tijdens een TAVI procedure.

5

ZorglIjnCoRonaiRlijden

Zorg

lIjn C

oro

na

IrlIjden

Drs. T. Elenbaas Cardiothoracaal chirurg

Teamleden CardIologIeDr. C.J.B.M. Botman Dr. B.R.G. BruerenDr. J.M. van Dantzig Drs. C.H. Peels Prof.dr. N.H.J. Pijls Dr. W.A.L. Tonino

Dr. J.J. Koolen Cardioloog

VeranTwoordelIjk speCIalIsTen

Teamleden CardIoThoraCale ChIrurgIe Dr. E. BerreklouwDrs. H.I. ÖzdemirDr. A.H.M. van StratenDr. M.E.S.H. Tan Drs. F.J. ter Woorst

Voorwoordsamen-werking

4

Samenwerking met Curaçao Er is een samenwerkingsovereenkomst getekend tussen het Catharina Ziekenhuis en de Sociale Verzekeringsbank Curaçao. De SVB gaat in 2014 hartpatiënten van Curaçao doorverwijzen voor behandeling naar het Catharina Hartcentrum. Tot voor kort werden deze patiënten doorgestuurd naar Colombia en de Verenigde Staten.

Samenwerking met maatschap Cardiologie St. Jans Gasthuis WeertIn een uniek project hebben de maatschap Cardiologie van het St. Jans Gasthuis Weert en de Coöperatie van het Catharina Hartcentrum stappen gezet om intensiever samen te werken. Kwaliteit van zorg is daarbij het leidende principe, waarbij uitkomsten van zorg, guideline adherence en proces- en structuurindicatoren een belangrijke rol spelen. Openheid, vertrouwen en transparantie zijn kernbegrippen in deze unieke samenwerking. Er is medio 2013 onder andere een 0-meting uitgevoerd, op basis waarvan een gezamenlijk projectplan is opgesteld.

Doorontwikkeling samenwerkingsverbandenMet diverse vakgroepen Cardiologie in de regio is de samenwerking in 2013 doorontwikkeld. Het gaat daarbij om gespecialiseerde poliklinieken in verwijzende centra, gezamenlijke ’complexe patiënten’ besprekingen en gezamenlijke projecten om de kwaliteit van zorg in de keten verder te verbeteren. Ook betreft het indicatie-besprekingen voor centra die WBMV-verrichtingen (Wet Bijzondere Medische Verrichtingen) uitvoeren met het Catharina Hartcentrum als achterliggend centrum. Het onderliggende concept van de samenwerking is gezamenlijk sturen op de beste outcome voor patiënten. Met steeds meer verwijzende centra heeft dit in 2013 in toenemende mate vorm gekregen.

HartweekVan 11 tot 14 november 2013 werd voor de zevende keer de Hartweek georganiseerd. Op 11, 12 en 14 november was de scholingsweek toegankelijk voor verpleegkundigen en medisch specialisten uit verwijzende centra. Met ruim 850 bezoekers was het opnieuw een succesvol evenement. Voor het ’live’ symposium op woensdag 13 november was veel belangstelling. Hier werden een hechtingloze aortaklepimplantatie en een aortaklepplaatsing via de lies getoond.

Kwaliteitsdatabase CardiologieTransparantie over resultaten van behandelingen, externe verantwoording, verplichte registraties en het nog beter faciliteren van wetenschappelijk onderzoek hebben geleid tot een kwaliteitsdatabase Cardiologie binnen het Catharina

Hartcentrum. In synergie met, en mede geïnspireerd door, de kwaliteitsregistratie binnen de Cardiothoracale chirurgie is een kwaliteitsdatabase voor alle cardiologische verrichtingen ingericht. Dit gebeurde onder de deskundige inhoudelijke leiding van drs. P. Houthuizen.

TalentMaatschapmanager drs. D. van Veghel werd vanwege zijn bijdrage aan de ontwikkeling van het Catharina Hartcentrum en het project Meetbaar Beter gekozen tot zorgmanagement ‘Talent van het jaar’. Dit is een prijs die jaarlijks wordt toegekend door het vakblad Zorgvisie.

Met dank aanWij danken onze samenwerkingspartners voor het vertrouwen dat ze ons gaven in 2013. We zullen ons blijven inzetten om de verschillende samenwerkingsvormen verder te versterken. Wij hopen dat u dit jaarverslag met interesse zult lezen.

Dr. L.R.C. DekkerVoorzitter Coöperatie Catharina Hartcentrum

Samenwerking op het gebied van hartrevalidatie De cardiologen van het Maxima Medisch Centrum werken al jarenlang uitstekend samen met de cardiologen en cardiothoracaal chirurgen van het Catharina Ziekenhuis. Naast de verwijsrelatie met betrekking tot PCI’s en hartchirurgie trekken de cardiologen ook op het gebied van opleiding al jaren samen op. Om de samenwerking te intensiveren zijn in 2013, onder meer via een intentieverklaring, de eerste stappen gezet naar een gezamenlijk hartrevalidatiecentrum. Naar verwachting gaat het centrum in 2014 van start. Met deze samenwerking worden de sterke punten van beide ziekenhuizen - interventie en nazorg - op een unieke manier verenigd. Wij verwachten hiermee de kwaliteit van zorg voor hartpatiënten in de regio een belangrijke impuls te kunnen geven. Door een forse toename van het volume zal naast de kwaliteit ook de efficiëntie van de behandeling naar verwachting verbeteren. Tenslotte biedt dit goede kansen voor wetenschappelijk onderzoek en verbreding van de opleiding. Op dit moment lopen er binnen het hartrevalidatiecentrum van het Maxima Medisch Centrum al diverse promotieonderzoeken en innovatieprojecten, zoals ontwikkeling van elektronische beslissingsondersteuning en tele-revalidatie met hartslag en beweegsensoren.

Dr. H.M.C. KempsMáxima Medisch Centrum, Veldhoven

1 - 55 - 1010 - 2525 - 50

Man VrouwTotaal2013

Totaal2012

CABG Niet-acuut 614 174 788 996

Acuut * 60 26 86 103

Totaal Gemiddelde leeftijd

67465,1

200 69,4

87466,1

1.099 66,5

PCI Eentak 687 283 970 1.068

Meertak of hoofdst. 273 100 373 370

CTO (incl. graft pass.) 186 45 231 235

FFR** 386 168 554 630

Acuut 761 269 1.030 1.127

Totaal Gemiddelde leeftijd

2293 64,0

86568,4

3.158 65,2

3.438 65,5

76

Figuur 2: Aantal interventies (PCI’s en FFR) per 3-cijferig postcodegebied

1 - 5050 - 100100 - 200> 200

Stentgebruik De ontwikkeling rondom het gebruik van de absorbabele stents verloopt relatief langzaam maar gestaag. De Drug Eluting Stent is voorlopig de gouden standaard met een type 1A-indicatie

Tabel 2: Aantal stents per soort/procedure

Type stentAantal2013

Aandeel2013

Aantal 2012

Aandeel2012

DES 3.592 88% 3.691 88%

BMS 434 11% 490 12%

ABS 47 1% 13 0%

overige 28 1% - -

Totaal 4101 4181

StentgebruikAantal2013

Aantal 2012

PCI’s zonder stentplaatsing 190 220

PCI’s met stentplaatsing 2415 2.580

Gemiddeld aantal stents 1,70 1,62

ConserVaTIeVe behandelIngDe conservatieve behandeling van coronairlijden werd in 2013 gecontinueerd en op onderdelen sterker georganiseerd. De versterkte organisatie voor post-infarct en post-CABG patiënten werd in 2013 verder doorontwikkeld, in sterke samenhang met het hartrevalidatieprogramma.

Tabel 3: Aantal patiënten dat conservatief behandeld is voor coronairlijden

Man Vrouw Totaal 2013 Totaal 2012

Aantal Leeftijd Aantal Leeftijd Aantal Leeftijd Aantal Leeftijd

Polikl. 3.335 65,2 1.723 66,4 5.058 65,6 4.862 65,2

Dagv 513 60,4 494 62,7 1.007 61,5 666 63,1

Klinisch 414 65,9 318 68,3 732 67,0 926 64,3

meeTbaar beTerUit de Meetbaar Beter publicaties blijkt dat de resultaten van de behandeling van Coronairlijden in het Catharina Hartcentrum aansprekend zijn. Zowel bij de CABG’s als bij de PCI’s zijn de resultaten, gecorrigeerd voor populatiekenmerken, minstens vergelijkbaar met resultaten in andere vooraanstaande Nederlandse hartcentra. Zowel de mortaliteit, proceduregebonden complicaties, kwaliteit van leven, myocardinfarcten als reinterventies na een PCI of CABG zijn gepubliceerd in het Meetbaar Beter Boek 2013 van het Catharina Hartcentrum. Opvallend is dat de patiëntenpopulatie die wordt behandeld in het Catharina Hartcentrum vergeleken met andere hartcentra een relatief complexe populatie is. De goede resultaten van de behandeling van Coronairlijden door middel van een CABG worden bevestigd in de publicatie van de Nederlandse Vereniging voor Thoraxchirurgie (NVT).

onderZoek sTerfTe na pCI Een analyse van 6363 patiënten die in het Catharina Hartcentrum een PCI ondergingen, toont voor wat betreft 30-daags en 1-jaars overleving een positief beeld. De resultaten in het Catharina Hartcentrum zijn vergelijkbaar met de resultaten in de SCAAR-registry (Swedish Coronary Angiography and Angioplasty Registry) en steken gunstig af bij de NCDR-USA (National Cardiovascular Data Registry).

operaTIesRevascularisaties bij coronairlijden worden in het Catharina Hartcentrum vormgegeven door middel van een PCI (Percutaneous Coronary Intervention) of door een CABG (Coronary Artery Bypass Graft). Het hartteam maakt al jaren de selectie en keuze voor de interventie. De balans tussen optimale kwaliteit en snelle logistiek rondom dit team wordt permanent bewaakt, in combinatie met eenduidigheid van beleid van de verschillende medici die er onderdeel van uitmaken. Is er een afwijkend advies over dat wat de verwijzer voorstelt, dan wordt dat teruggekoppeld naar de verwijzer. Naast het reguliere hartteam functioneren hartteams met PCI-centra in het Jeroen Bosch Ziekenhuis in Den Bosch en het TweeSteden ziekenhuis in Tilburg.

Bypass operaties worden in het Catharina Hartcentrum uitgevoerd door middel van de OPCAB-methode (Off-Pump Coronary Artery Bypass) en de conventionele methode met de hart-longmachine. Ook wordt gewerkt met behulp van Minimale Extracorporale Circulatie (MECC). De operatieve behandeling van coronairlijden (CABG) wordt als zelfstandige operatie of in combinatie met een andere behandeling (bijvoorbeeld een hartklepvervanging) uitgevoerd. In tabel 1 is het totale aantal uitgevoerde CABG’s weergegeven, al dan niet in combinatie met een andere verrichting.

Tabel 1: Aantal verrichtingen binnen de zorglijn Coronairlijden

Figuur 1: Aantal CABG’s per 3-cijferig postcodegebied

InTerVenTIesHet sterk functionerende hartteam, de uitstekende toegankelijkheid bij acute myocard-infarcten en innovatieve behandelmethoden bij CTO’s (Chronische Totale Occlusie) en grafts, vormen de basis voor het relatief hoge aantal PCI’s in het Catharina Hartcentrum. In 2013 nog steeds met afstand het hoogste aantal in Nederland. Dit enorme volume maakt dat het centrum door ervaring kwaliteit kan bieden aan zijn patiënten. Het toetreden van nieuwe interventiecentra in de regio zorgt voor een daling in het aantal uitgevoerde PCI’s. De effecten van deze volumeontwikkeling worden binnen het interventieteam nauwlettend bewaakt. Waar nodig wordt binnen dit team bijgestuurd.

Voor de verschillende behandelmethodieken wordt continu gestreefd naar optimale kwaliteit van zorg. Het multidisciplinaire overleg, waarbinnen indicatiebesprekingen voor complexe patiënten plaatsvinden, is in 2013 verder uitgebreid. De resultaten van de behandelingen worden nauwgezet gevolgd, onder andere in de diverse overdrachten, wekelijkse ‘complexe patiënten’ besprekingen en verschillende complicatiebesprekingen.

Zorg

lIjn rITm

eproblem

en

99

ZorglIjnRitmepRoblemen

Dr. E. Berreklouw Cardiothoracaal chirurg

Teamleden CardIologIeDr. L.R.C. DekkerDr. F.A.L.E. BrackeDrs. P.H. van der VoortDr. T.A. Simmers

Dr. A. Meijer Cardioloog


TeamlId CardIoThoraCale ChIrurgIe Dr. A.H.M. van Straten

publICaTIesThe predictive value of an ECG-estimated Acute Ischemia Index for prognosis of myocardial salvage and infarct healing 3months following inferior ST-elevated myocardial infarctionHassell ME, Bekkers SC, Loring Z, Van Hellemond I*, Bouwmeester S*, Van der Weg K, Maynard C, Gorgels AP, Wagner GSJ Electrocardiol. 2013 May-Jun;46(3):221-8

Effect of a nurse-coordinated prevention programme on cardiovascular risk after an acute coronary syndrome: main results of the RESPONSE randomised trialJorstad HT, von Birgelen C, Alings AM, Liem A, van Dantzig JM*, Jaarsma W, Lok DJ, Kragten HJ, de Vries K, de Milliano PA, Withagen AJ, Scholte Op Reimer WJ, Tijssen JG, Peters RJ.Heart. 2013 Oct;99(19):1421-30

Propofol administration to the fetal-maternal unit reduces cardiac injury in late-preterm lambs subjected to severe prenatal asphyxia and cardiac arrestSeehase M, Houthuizen P*, Jellema RK, Collins JJ, Bekers O, Breuer J, Kramer BWPediatr Res. 2013 Apr;73(4-1):427-434

Clinical and intravascular imaging outcomes at 1 and 2 years after implantation of absorb everolimus eluting bioresorbable vascular scaffolds in small vessels. Late lumen enlargement: does bioresorption matter with small vessel size? Insight from the ABSORB cohort B trialDiletti R, Farooq V, Girasis C, Bourantas C, Onuma Y, Heo JH, Gogas BD, van Geuns RJ, Regar E, de Bruyne B, Dudek D, Thuesen L, Chevalier B, McClean D, Windecker S, Whitbourn RJ, Smits P, Koolen JJ*, Meredith I, Li X, Miquel-Hebert K, Veldhof S, Garcia-Garcia HM, Ormiston JA, Serruys PW Heart. 2013 Jan;99(2):98-105. Epub 2012 Oct 31.

Multislice Computed Tomography Angiography for Noninvasive Assessment of the 18-Month Performance of a Novel Radiolucent Bioresorbable Vascular Scaffolding Device: The ABSORB Trial (A Clinical Evaluation of the Bioabsorbable Everolimus Eluting Coronary Stent System in the Treatment of Patients With de Novo Native Coronary Artery Lesions)Nieman K, Serruys PW, Onuma Y, van Geuns RJ, Garcia-Garcia HM, de Bruyne B, Thuesen L, Smits PC, Koolen JJ*, McClean D, Chevalier B, Meredith I, Ormiston J, J Am Coll Cardiol. 2013 Nov 5;62(19):1813-4. Epub 2013 Aug 7.

Primary Stenting of Totally Occluded Native Coronary Arteries III (PRISON III): a randomised comparison of sirolimus-eluting stent implantation with zotarolimus-eluting stent implantation for the treatment of total coronary occlusionsVan den Branden BJ, Teeuwen K, Koolen JJ*, van der Schaaf RJ, Henriques JP, Tijssen JG, Kelder JC, Vermeersch PH, Rensing BJ, Suttorp MJ

The edge vascular response following implantation of the Absorb everolimus-eluting bioresorbable vascular scaffold and the XIENCE V metallic everolimus-eluting stent. First serial follow-up assessment at six months and two years: insights from the first-in-man ABSORB Cohort B and SPIRIT II trialsGogas BD, Bourantas CV, Garcia-Garcia HM, Onuma Y, Muramatsu T, Farooq V, Diletti R, van Geuns RJ, De Bruyne B, Chevalier B, Thuesen L, Smits PC, Dudek D, Koolen JJ*, Windecker S, Whitbourn R, McClean D, Dorange C, Miquel-Hebert K, Veldhof S, Rapoza R, Ormiston JA, Serruys PW.

Intra-aortic balloon counterpulsation in acute myocardial infarction: old and emerging indicationsvan Nunen LX*, van ‘t Veer M*, Schampaert S, Steerneman BJ*, Rutten MC, van de Vosse FN, Pijls NHJ* Neth Heart J. 2013 Dec;21(12):554-60. Epub Oct 30.

Recent insights into the treatment of stable CAD : FFR-guided PCI vs. medical therapyvan Nunen LX*, Tonino PA*Herz. 2013 Jun;38(4):376-81

Assessment of optimum stent deployment by stent boost imaging: comparison with intravascular ultrasoundTanaka N, Pijls NHJ*, Koolen JJ*, Botman CJ*, Michels HR*, Brueren BRG*, Peels K*, Shindo N, Yamashita J, Yamashina AHeart Vessels. 2013 Jan;28(1):1-6. Epub 2011 Oct 29.

Cost-effectiveness of percutaneous coronary intervention in patients with stable coronary artery disease and abnormal fractional flow reserveFearon WF, Shilane D, Pijls NHJ*, Boothroyd DB, Tonino PA*, Barbato E, Jüni P, De Bruyne B, Hlatky MACirculation. 2013 Sep 17;128(12):1335-40

Fractional flow reserve assessment of left main stenosis in the presence of downstream coronary stenosesYong AS, Daniels D, De Bruyne B, Kim HS, Ikeno F, Lyons J, Pijls NHJ*, Fearon WFCirc Cardiovasc Interv. 2013 Apr 1;6(2):161-5

Fractional flow reserve to guide coronary revascularizationPijls NHJ* Circ J. 2013 Feb 25;77(3):561-9. Epub 2013 Feb 19.

Functional assessment of coronary stenoses: can we live without it?Pijls NHJ*, Tanaka N, Fearon WF, Eur Heart J. 2013 May;34(18):1335-44

Intra-aortic balloon pump trials: questions, answers, and unresolved issuesPerera D, Lumley M, Pijls NHJ*, Patel MRCirc Cardiovasc Interv. 2013 Jun;6(3):317-21

Response to letter regarding article, “fractional flow reserve assessment of left main stenosis in the presence of downstream coronary stenoses”Yong AS, Daniels D, Kim HS, Ikeno F, Lyons J, Fearon WF, Pijls NHJ*, De Bruyne BCirc Cardiovasc Interv. 2013 Aug;6(4):e57

Distal anastomotic patency of the Cardica C-PORT(R) xA system vs the hand-sewn technique: a prospective randomized controlled study in patients undergoing coronary artery bypass graftingVerberkmoes NJ*, Wolters SL*, Post JC*, Soliman-Hamad MA*, Ter Woorst JF*, Berreklouw E*Eur J Cardiothorac Surg. 2013 Sep;44(3):512-8; discussion 518-9.

Autoregulation of Coronary Blood Flow in the Isolated Beating Pig HeartSchampaert S*, van ‘t Veer M*, Rutten MC, van Tuijl S, de Hart J, van de Vosse FN, Pijls NHJ*Artif. Organs. 2013 Aug;37(8):724-30

Modeling the interaction between the intra-aortic balloon pump and the cardiovascular system: the effect of timingSchampaert S*, Rutten MC, van ‘t Veer M*, van Nunen LX*, Tonino PA*, Pijls NHJ*, van de Vosse FN.

Circulating cells as predictors of secondary manifestations of cardiovascular disease: design of the CIRCULATING CELLS studyHoefer IE, Sels JW*, Jukema JW, Bergheanu S, Biessen E, McClellan E, Daemen M, Doevendans P, de Groot P, Hillaert M, Horsman S, Ilhan M, Kuiper J, Pijls NHJ*, Redekop K, van der Spek P, Stubbs A, van de Veer E, Waltenberger J, van Zonneveld AJ, Pasterkamp GClin Res Cardiol. 2013 Nov;102(11):847-56

Gender differences in long-term outcome after primary percutaneous intervention for st-segment elevation myocardial infarctionWijnbergen I*, Tijssen J, van ‘t Veer M*, Michels R*, Pijls NHJ*Catheter Cardiovasc Interv. 2013 Sep 1;82(3):379-84.

>> vervolg publicaties op pagina 16

8

1 - 1010 - 2525 - 5050 - 100

1 - 55 - 2510 - 2525 - 50

10 11

operaTIesDe minimaal invasieve behandeling van boezemfibrilleren is in 2013 binnen het Catharina Hartcentrum sterk doorontwikkeld. De zorgvuldige implementatie, mede onder begeleiding van zeer vooraanstaande proctors, heeft geleid tot een goede inbedding van de mini-Maze procedure binnen het Catharina Hartcentrum. Deze behandeling wordt na multidisciplinair overleg met de electrofysioloog vooral toegepast bij patiënten die lijden aan geïsoleerd en langdurig persistent boezemfibrilleren. De operatieve behandeling van boezemfibrilleren wordt tevens toegepast bij patiënten die vanwege een andere aandoening (kleplijden, aorta/ mitralisklep of coronairlijden) geopereerd moeten worden. Indien het de concomitante ziekte paroxismaal boezemfibrilleren betreft, worden de pulmonaal venen (longaders) geïsoleerd. Indien er sprake is van persistent boezemfibrilleren wordt door middel van de MAZE-operatie ook de rechterboezem van het hart behandeld.

Tabel 4: Aantal verrichtingen in het kader van ritmestoornissen

Man Vrouw

Totaal2013

Totaal2012

EFO/ablatie Atriale tachycardie rechts gelegen

15 11 26 25

Links gelegen atriumflutter of atriale tachycardie

14 10 24 18

Extra verbinding 30 30 60 54

His bundel 19 17 36 41

Idiopatische VT, RVOT 17 19 36 27

Ischemische VT, LV 27 6 33 39

PV isolatie 305 128 433 462

Rechts gelegen atriumflutter, isthmus

99 39 138 143

Slow pathway 40 78 118 122

Diagnostische EFO 28 27 55 46

Totaal

Gemiddelde leeftijd59458,6

36557,0

95958,0

977 58,9

Operatieve ingreep

MAZE/Pvisolatie Gemiddelde leeftijd

51 65,9

33 69,7

8467,4

30 69,9

InTerVenTIesBinnen het Catharina Hartcentrum was de transcatheter behandeling van hartritmestoornissen ook in 2013 een belangrijk aandachtsgebied. De relatief sterke groei van de afgelopen jaren op dit terrein heeft zich in verwijspatronen doorgezet. Met een volume van meer dan duizend ablaties per jaar is het Catharina Hartcentrum veruit het grootste centrum van Nederland. Naast de volumegroei is een duidelijke toename in complexiteit van patiënten waarneembaar. Specifieke expertisegebieden als de VT-ablaties en epicardiale ablaties maken een sterke ontwikkeling door. Zorgvuldig werd het hartoor-sluiting-programma verder uitgebouwd. De sterke ontwikkeling van de electrofysiologie is mede een gevolg van de verdere

intensivering van samenwerkingsverbanden in de regio, onder andere in de vorm van patiëntbesprekingen en gespecialiseerde poliklinieken op locatie.

Figuur 3: Aantal ritme-interventies per 3-cijferig postcodegebied

ImplanTeerbare CardIoVerTer defIbrIllaTors De rol van het Catharina Hartcentrum in de regionale voorzieningen voor ICD-implantaties is verder doorontwikkeld. Het TweeSteden ziekenhuis (Tilburg) implanteert onder supervisie van het Catharina Hartcentrum zelfstandig ICD’s (Implantable Cardioverter Defibrillator). Met het Bernhoven Ziekenhuis (Uden) wordt een project vormgegeven om dit ziekenhuis door te ontwikkelen tot ICD-controlerend centrum. Op het gebied van leadextracties bij device-infecties werd de samenwerking tussen de cardiologen en cardiothoracaal chirurgen uitgebouwd door de samenwerking tussen dr. F.A.L.E. Bracke en dr. N.J. Verberkmoes. De behandeling van verwezen patiënten na niet succesvolle resynchronisatie therapieën, door middel van bijvoorbeeld endocardiale LV-stimulatie, werd gecontinueerd. Het toepassingsgebied van de subcutane ICD werd zorgvuldig uitgebreid.

Tabel 5a: Aantal verrichtingen in het kader van deviceplaatsing

Man VrouwTotaal2013

Totaal2012

ICD Primaire implantatie 1 kamer 107 33 140 120

Primaire implantatie 2 kamer 44 17 61 51

Primaire implantatie biventriculairet

64 27 91 62

Verwisseling/upgrading 65 13 78 133

Overige verrichtingen* 43 9 52 45

Totaal ICD

Gemiddelde leeftijd323 66,3

99 64,1

422 65,8

411 65,4

paCemakerImplanTaTIesIn samenwerking met Medtronic werden voorbereidingen getroffen voor de introductie van de leadless pacemaker en de injectable reveal. Bij de introductie van beide technieken is het Catharina Hartcentrum nauw betrokken. Het aantal pacemakerimplantaties in 2013 is weergegeven in tabel 5, uitgesplitst naar primaire implantaties, vervangingen en een- of tweekamer pacemakers.

Tabel 5b: Aantal verrichtingen in het kader van deviceplaatsing

Man VrouwTotaal2013

Totaal2012

Pacemaker Primaire implantatie 1 kamer 16 12 28 18

Primaire implantatie 2 kamer 67 59 126 112

Primaire implantatie biventriculaire

11 1 12 16

Verwisseling/upgrading 28 40 68 68

Overige verrichtingen * 66 42 108 110

Totaal pacemaker

Gemiddelde leeftijd)18071,0

154 71,7

342 71,3

32470,2

* Leadextracties, pocketinfecties, verplaatsingen PM/ICD, dP/dt meting tijdens aparte sessie op HCK/OK.

Figuur 4: Aantal ICD’s per 3-cijferig postcodegebied

ConserVaTIeVe behandelIngDe sterke ontwikkeling van het Catharina Hartcentrum als hét Nederlandse centrum voor de behandeling van hartritmestoornissen is ook op de polikliniek terug te zien. De capaciteit van de PPAF (Polikliniek Problematisch Atrium Fibrilleren), een specifiek spreekuur voor patiënten die (mogelijk) een ablatie moeten ondergaan, is in 2013 opnieuw uitgebreid.

Tabel 6: Aantal patiënten dat conservatief behandeld is voor ritmeproblemen



Polikl. 3.167 65,7 2.028 65,3 5.195 65,6 5.218 65,5

Dagv. 512 64,9 324 65,6 836 65,2 520 67,2

Klinisch 299 67,1 190 71,7 489 69,0 408 68,1

Zorg

lIjn kleplIjd

en

1312

publICaTIesConsideration of QRS complex in addition to ST segment abnormalities in the estimation of the ‘risk region’ during acute inferior myocardial infarctionvan Hellemond IE*, Bouwmeester S*, Olson CW, Hassell M, Bøtker HE, Kaltoft AK, Nielsen SS, Terkelsen CJ, Maynard C, Andersen MP, Gorgels AP, Wagner GSJ Electrocardiol. 2013 May-Jun;46(3):215-20

The implantable cardiac defibrillator: indications and complicationsSimmers TA*, Bracke FA*Ned Tijdschr Geneeskd. 2013;157(47):A6328

The Needle’s Eye Snare as a primary tool for pacing lead extractionBracke FA*, Dekker LR*, van Gelder LM*Europace. 2013 Jul;15(7):1007-12

New image processing and noise reduction technology allows reduction of radiation exposure in complex electrophysiologic interventions while maintaining optimal image quality: A randomized clinical trialDekker LR*, van der Voort PH*, Simmers TA*, Verbeek XA, Bullens RW, Veer MV*, Brands PJ*, Meijer A*Heart Rhythm. 2013 Nov;10(11):1678-82. Epub 2013 Aug 22

Observations and Considerations on Patient X-ray Exposure in the Electrophysiology LabJiang X, Dekker LR*Arrhythmia&Electrophysiology Review 2013;2(2):141_4.

SNPs identified as modulators of ECG traits in the general population do not markedly affect ECG traits during acute myocardial infarction nor ventricular fibrillation risk in this conditionPazoki R, de Jong JS, Marsman RF, Bruinsma N, Dekker LR*, Wilde AA, Bezzina CR, Tanck MWPLoS One. 2013;8(2):e57216

Behavioral interventions in patients with an implantable cardioverter defibrillator: lessons learned and where to go from here?Habibovic M*, Burg MM, Pedersen SSPacing Clin Electrophysiol. 2013 May;36(5):578-90.

Emotional distress, positive affect, and mortality in patients with an implantable cardioverter defibrillatorvan den Broek KC, Tekle FB, Habibovic M*, Alings M, van der Voort PH*, Denollet JInt J Cardiol. 2013 May 10;165(2):327-32. Epub 2011 Oct 2.

Interplay of electrical wavefronts as determinant of the response to cardiac resynchronization therapy in dyssynchronous canine heartsStrik M, van Middendorp LB, Houthuizen P*, Ploux S, van Hunnik A, Kuiper M, Auricchio A, Prinzen FWCirc Arrhythm Electrophys. 2013 Oct 1;6(5):924-31.

Letter by Houthuizen et al Regarding Article, “Clinical Impact of Persistent Left Bundle-Branch Block After Transcatheter Aortic Valve Implantation With CoreValve Revalving System”Houthuizen P*, de Jaegere P, Prinzen FWCirculation. 2013 Nov 26;128(22):e443

Thrombus formation on an Amplatzer closure device after left atrial appendage closureLammers J*, Elenbaas T*, Meijer A*Eur Heart J. 2013 Mar;34(10):741

Anticoagulation and atrial fibrillationSimmers TA*Tijdschr Gerontol Geriatr. 2012 Dec;43(6):308-12.

Anxiety and Risk of Ventricular Arrhythmias or Mortality in Patients With an Implantable Cardioverter DefibrillatorHabibovic M, Pedersen SS, Broek KC van den, Theuns DA, Jordaens L, Voort PH van der*, Alings M, Denollet J.

Catheter ablation in patients with atrial fibrillation: what will change in daily practice?van der Voort PH*Ned Tijdschr Geneeskd. 2013;157(14):A6007

Prognostic importance of distressed (Type D) personality and shocks in patients with an implantable cardioverter defibrillatorDenollet J, Tekle FB, Pedersen SS, Voort PH van der*, Alings M, Broek KC van denInt J Cardiol. 2013 Sep 10;167(6):2705-9

ZorglIjnkleplijden

Dr. A.H.M. van StratenCardiothoracaal chirurg

Teamleden CardIologIeDr. C.J.B.M. BotmanDr. J.M. van DantzigDr. J.J. KoolenDrs. C.H. PeelsDr. J.C. Post

Teamleden VaaTChIrurgIe bIj ThIDr. M.R.H.M. van SambeekDr. J.A.W. Teijink

Dr. B.R.G. Brueren Cardioloog


Teamleden CardIoThoraCale ChIrurgIe Dr. E. BerreklouwDrs. T.W.O. ElenbaasDrs. H.I. ÖzdemirDr. M.E.S.H. TanDrs. F.J. ter Woorst

Teamleden anesThesIe bIj ThIDrs. I.H.F. HeroldProf. dr. H.H.M. Korsten

Binnen het Catharina Hartcentrum worden wekelijks ‘complexe patiënten’ besprekingen en complicatie-besprekingen georganiseerd. Deze besprekingen zijn intensief verbonden met de opleiding tot electrofysioloog. Met diverse verwijzende centra vinden periodiek ‘complexe patiënt’ besprekingen plaats, waardoor subspecialistische kennis en expertise zich verspreidt en samenwerkingsverbanden vorm en inhoud krijgen.

Meetbaar Beter De publicatie van resultaten van de behandeling van boezemfibrilleren in het Meetbaar Beter boek 2013 was een primeur in Nederland. Voor het eerst publiceerde het Catharina Hartcentrum, als één van de aan Meetbaar Beter deelnemende hartcentra, volledig transparant de resultaten van alle uitgevoerde PVI’s (Pulmonaal Venen Isolatie) over een afgebakende

periode. Op uitkomstmaten als ‘vrijheid vanboezemfibrilleren zonder medicatie een jaar na dePVI’ en ‘percentage herhaalde PVI’s’ presteert hetCatharina Hartcentrum goed.

KwaliteitsverbeteringHet verder verbeteren van kwaliteit van zorg op basis van het verkrijgen van inzicht in resultaten van de behandeling wordt binnen het Catharina Hartcentrum praktisch toegepast. We constateerden dat het aantal tamponades bij PVI naar onze normen aan de hoge kant was. Er werd besloten het maximale RF-wattage bij een bepaald type ablatiecatheter te verlagen. Deze maatregel werd in de literatuur onderschreven. Tevens is op basis van de detailanalyses de werkwijze op de HCK, met name in perspectief van opleiding van elektrofysiologen, verder aangescherpt.

1 - 55 - 2510 - 2525 - 50

1514

operaTIesDe operatieve behandeling van kleplijden maakte in 2013 een gestage ontwikkeling door. Op diverse manieren levert het Catharina Hartcentrum een bijdrage aan de verdere ontwikkeling van de behandeling van kleplijden. Dr. N.J. Verberkmoes ontwikkelde in samenwerking met prof.dr. Perier een model dat internationaal toegepast wordt om de minimaal invasieve mitralisklep chirurgie te trainen. Ook de conventioneel operatieve behandeling van kleplijden werd doorontwikkeld, o.a. door de zorgvuldig en kritisch gemonitorde toepassing van hechtingloze kleppen. Met de combinatie van de operatieve en de transcatheter behandeling van kleplijden biedt het Catharina Hartcentrum een portfolio op internationaal topniveau.

Tabel 7: Aantal klepoperaties al dan niet in combinatie met een andere operatie

Man VrouwTotaal2013

Totaal2012

Operatieve ingreep

Aorta 182 112 294 362

Mitra 117 74 191 189

Tricu 12 17 29 93

Aantal klep-operaties*

Gemiddelde leeftijd29167,0

184 68,7

475 67,7

521 68,1

Mitraclip Mitraclip plaatsing 13 2 15 8

THI Percutane hartklepvervanging 44 56 100 43

Gemiddelde leeftijd 76,2 81,1 78,7 79,2

* Aantal OK-sessies waarbij tenminste 1 klepoperatie heeft plaatsgevonden.

Figuur 5: Aantal klepingrepen per 3-cijferig postcodegebied

InTerVenTIesMede als gevolg van sterk verbeterde logistiek en het intensief delen van expertise, onder andere via specifieke patiëntbesprekingen, maakte de transcatheter behandeling van aortakleplijden en mitraliskleplijden een omvangrijke ontwikkeling door in 2013. De transfemorale benadering speelt bij de TAVI’s (Transcatheter Aortic Valve Implantation), gezien de uitstekende resultaten, een dominante rol. De transaortale benadering biedt, indien noodzakelijk, een uitstekend alternatief. In 2013 was het Catharina Hartcentrum één van de eerste centra in Nederland die de direct flow klep implanteerde. Het multidisciplinaire team van cardiologen, cardiothoracaal chirurgen, vaatchirurgen en anesthesisten werkt in het Catharina Hartcentrum nauw samen om invulling te geven aan het TAVI-programma. De ondersteuning van beeldvormende technieken, waaronder 3D-echo en CT-scan speelt daarbij in toenemende mate een cruciale rol. Het programma voor de transcatheter behandeling van mitraliskleplijden werd in 2013 succesvol gecontinueerd. Het Catharina Hartcentrum is één van de grootste

centra in Nederland op dit gebied. De transcatheter behandeling van paravalvulaire lekkages werd in 2013 doorontwikkeld. Deze innovatieve behandeling, waarbij patiënten een openhartoperatie bespaard blijft, wordt in het Catharina Hartcentrum vaker uitgevoerd dan in ieder ander Nederlands hartcentrum. Voor de patiënt is deze behandeling veel minder belastend.

ConserVaTIeVe behandelIngDe conservatieve behandeling van kleplijden, ondersteund door state-of-the-art beeldvorming zoals 3D-echo, slice CT en cardiac MRI, vindt veelal poliklinisch plaats.

Tabel 8: Aantal patiënten dat conservatief behandeld is voor kleplijden



Polikl. 1.173 63,5 1.046 64,6 2.219 64,0 2.186 64,8

Dagv. 87 64,5 65 65,7 152 65,0 66 64,7

Klinisch 104 64,6 70 69,9 174 66,6 158 65,5

Het multidisciplinaire behandelteam werkt op diverse niveaus intensief samen om de kwaliteit van zorg maximaal te waarborgen. Frequente multidisciplinaire indicatiebesprekingen waarbij anesthesisten en intensivisten een belangrijke rol spelen, wekelijkse ’complexe patiënten’ besprekingenen frequente specifieke complicatiebesprekingen vormen belangrijke elementen in het kwaliteits-systeem voor patiënten met kleplijden.

1716

ZorglIjngRote Vaten

Zorg

lIjn g

roTe V

aTen

publICaTIesImpact of prosthesis-patient mismatch on early and late mortality after aortic valve replacementKoene BM, Soliman Hamad MA*, Bouma W, Mariani MA, Peels KC*, van Dantzig JM*, van Straten AH*J Cardiothorac Surg. 2013 Apr 17;8(1):96

Does removal of steel wires relieve post-sternotomy pain after cardiac surgery?Sargul Rashidi*, Ted WO Elenbaas*, Mohamed A Soliman Hamad*, Hans J van Suijlekom** and Albert HM van Straten*Asian Cardiovascular and Thoracic Annals August 2013 21: 409-413

Does the body mass index predict mortality after isolated aortic valve replacement?van Straten AH*, Safari M*, Ozdemir HI*, Elenbaas TW*, Hamad MA*J Heart Valve Dis. 2013 Sep;22(5):608-14

Preoperative Hemoglobin Level as a Predictor of Mortality After Aortic Valve Replacementvan Straten AH*, Külcü K*, Ibrahim Özdemir H*, Elenbaas TW*, Soliman Hamad MA*J Cardiothorac Vasc Anesth. 2013 Aug;27(4):716-22.

A novel low-fidelity simulator for both mitral valve and tricuspid valve surgery: the surgical skills trainer for classic open- and minimally invasive techniquesVerberkmoes NJ*, Verberkmoes-Broeders EMInteract Cardiovasc Thorac Surg. 2013 Feb;16(2):97-101.

publICaTIes CoronaIrlIjden Vervolg pagina 8Temporal changes of soluble ST2 after cardiovascular interventionsWillems S, Sels JW*, Flier S, Versteeg D, Buhre WF, de Kleijn DP, Hoefer IE, Pasterkamp G.Eur J Clin Invest. 2013 Feb;43(2):113-20

The Relationship between Fractional Flow Reserve, Platelet Reactivity and Platelet Leukocyte Complexes in Stable Coronary Artery DiseaseSels JW*, Rutten B, van Holten TC, Hillaert MA, Waltenberger J, Pijls NHJ*, Pasterkamp G, de Groot PG, Roest MPLoS One. 2013 Dec 31;8(12):e83198

Toll-Like Receptor induced CD11b and L-selectin response in patients with coronary artery diseaseElsenberg EH, Hillaert MA, den Ruijter HM, Sels JW*, Scholtes VP, Nathoe HM, Kuiper J, Jukema JW, Doevendans PA, Pasterkamp G, Hoefer IE.

A combination of thermal methods to assess coronary pressure and flow dynamics with a pressure sensing guide wirevan der Horst A, Van’t Veer M*, van der Sligte RA, Rutten MC, Pijls NHJ*, van de Vosse FNMed Eng Phys. 2013 Mar;35(3):298-309. Epub 2012 Jun 4.

Does the instantaneous wave-free ratio approximate the fractional flow reserve?Johnson NP, Kirkeeide RL, Asrress KN, Fearon WF, Lockie T, Marques KM, Pyxaras SA, Rolandi MC, van ‘t Veer M*, De Bruyne B, Piek JJ, Pijls NHJ*, Redwood S, Siebes M, Spaan JA, Gould KLJ Am Coll Cardiol. 2013 Apr 2;61(13):1428-35

Towards patient-specific modeling of coronary hemodynamics in healthy and diseased statevan der Horst A, Boogaard FL, van’t Veer M*, Rutten MC, Pijls NHJ*, van de Vosse FNComput Math Methods Med. 2013;2013:393792. Epub 2013 Mar 4

VERIFY (VERification of Instantaneous Wave-Free Ratio and Fractional Flow Reserve for the Assessment of Coronary Artery Stenosis Severity in EverydaY Practice): a multicenter study in consecutive patientsBerry C, van ‘t Veer M*, Witt N, Kala P, Bocek O, Pyxaras SA, McClure JD, Fearon WF, Barbato E, Tonino PA*, De Bruyne B, Pijls NHJ*, Oldroyd KG.J Am Coll Cardiol. 2013 Apr 2;61(13):1421-7

Transient left ventricular systolic dysfunction mimicking myocardial infarction after pericardiocentesisWeijers RW*, Post JC*Neth Heart J. 2013 Jul;21(7-8):364-6

Safety and performance of the drug-eluting absorbable metal scaffold (DREAMS) in patients with denovo coronary lesions: 12 month results of the prospective, multicentre, first-in-man BIOSOLVE-I trialHaude M, Erbel R, Erne P, Verheye S, Degen H, Böse D, Vermeersch P, Wijnbergen I*, Weissman N, Prati F, Waksman R, Koolen JJ*Lancet. 2013 Mar 9;381(9869):836-44

Cardiothoracale ChirurgieReply to: Can Aspartate Aminotransferase Diagnose Perioperative Myocardial Infarction?van Boxtel AG*, van Straten AH*, Bramer S*, Soliman Hamad MA*Ann Thorac Surg. 2013 Aug;96(2):740

Safety of the Extended Radial Artery Conduit in Performing Complete Arterial RevascularizationOzdemir HI*, Soliman Hamad MA*, Ter Woorst JF*, Ozdemir MK, Berreklouw E*, van Straten AM*Ann Thorac Cardiovasc Surg. 2013 Dec 20;19(6):449-55. Epub 2013 Jan 16

Ischemia Index to predict post coronary artery bypass graft change in left ventricular ejection fractionRuth RA, Wagner GS, Soliman Hamad MA*, Serroyen J, Gorgels APJ Electrocardiol. 2013 May-Jun;46(3):235-9

Dr. M.E.S.H. Tan Cardiotoracaal chirurg

Teamleden CardIologIeDr. C.J.B.M. BotmanDr. J.M. van DantzigDrs. C.H. PeelsDr. L.C. Otterspoor

Teamleden VaaTChIrurgIeDr. Ph. W.M. CuypersDr. M.R.H.M. van SambeekDr. J.A.W. Teijink

Dr. J.C. Post Cardioloog


TeamlId CardIoThoraCale ChIrurgIe Drs. F.J. ter Woorst

1918

operaTIesOndersteund door state-of-the-art beeldvormende faciliteiten geeft het samenwerkende team van cardiologen, cardiothoracaal chirurgen en vaatchirurgen vorm aan de behandeling van acute en chronische aortasyndromen. Het team maakt onder meer gebruik van drie MRI-scanners, drie CT-scanners waarvan twee 256-slice CT (één op de Spoedeisende Hulp) en diverse (3D-) echocardiografie apparaten voor zowel transthoracale als transoesofageale echocardiografie. De ascenderende aortaboog wordt door de cardiothoracaal chirurgen invasief behandeld. Behandeling van de aorta descendens is een grensgebied: endovasculaire operaties worden uitgevoerd door de vaatchirurg en - afhankelijk van de complexiteit - in samenwerking met de cardiothoracaal chirurgen (bijvoorbeeld hybride ingrepen). Invasieve operaties aan de aorta descendens worden door de cardiothoracaal chirurg vormgegeven. Om de kwaliteit van zorg te optimaliseren, werden in 2013 de specialisatieprincipes binnen de Cardiothoracale chirurgie verder doorgevoerd.

Tabel 9: Aantal operatieve behandelingen binnen de zorglijn grote vaten

Man VrouwTotaal 2013

Totaal 2012

Aneurysma 32 12 44 12

Dissectie 12 6 18 12

Overig 31 11 42 67

Aantal operatieve behandelingen 75 29 104 91

Gemiddelde leeftijd 59,7 66,8 61,6 63,7

ConserVaTIeVe behandelIngDe klinische conservatieve, medicamenteuze behandeling van acute aortasyndromen vindt veelal plaats bij het specialisme Cardiologie. Voor counseling, controles van vooralsnog conservatief behandelde patiënten en postoperatieve controles werken de poliklinieken Cardiologie, Cardiothoracale chirurgie en Vaatchirurgie nauw samen. Onderzoek naar genetische afwijkingen vindt plaats in samenwerking met de afdeling Klinische Genetica van het AMC in Amsterdam. Op korte termijn worden deze activiteiten gecentreerd in een multidisciplinaire TAAD (Thoracaal Aorta Aneurysma en Aorta Dissectie)-polikliniek.

Tabel 10: Aantal conservatieve behandelingen binnen de zorglijn grote vaten



Polikl. 421 62,0 266 65,9 687 63,5 742 64,1

Dagv. 20 61,1 24 70,2 44 66,6 23 62,5

Klinisch 24 66,6 20 66,4 44 66,5 38 63,1

publICaTIesClinical outcome of the PAS-Port® proximal anastomosis system in off-pump coronary artery bypass grafting in 201 patientsVerberkmoes NJ*, Mokhles MM, Bramer S*, Straten AH van*, Woorst JF ter*, Maessen JG, Berreklouw E* J Cardiovasc Surg (Torino). 2013 Jun;54(3):389-95. Epub 2012 Nov 9

Long-Term Clinical Outcome of the Symmetry Aortic Connector System in Off-Pump Coronary Artery Bypass GraftingVerberkmoes NJ*, Mokhles MM, Bramer S*, van Straten AH*, Ter Woorst JF*, Maessen JG, Berreklouw E*Thorac Cardiovasc Surg. 2013 Dec;61(8):669-75. Epub 2012 Jun 8.

Partial anomalous pulmonary venous connection (including scimitar syndrome)van de Woestijne PC, Verberkmoes NJ*, Bogers AJMultimed Man Cardiothorac Surg. 2013 :mmt001 published online 7 February 2013

ZorglIjnhaRtfalen

Zorg

lIjn h

arTfa

len

Drs. F.J. ter Woorst Cardiothoracaal chirurg

Teamleden CardIologIeDr. F.A.L.E. BrackeDr. J.M. van DantzigDr. L.R.C. DekkerDrs. C.H. PeelsDr. J.C. PostDr. L.C. Otterspoor

Dr. C.J.B.M. Botman Cardioloog


TeamlId CardIoThoraCale ChIrurgIe Drs. T.W.O. Elenbaas

20 21

operaTIesIn projectvorm is in 2013 gewerkt aan de voorbereiding van een permanent LVAD-programma (Left Ventricle Assist Device). De aanstelling van cardioloog-intensivist dr. L.C. Otterspoor, een specialist met ruime ervaring op het gebied van assist devices, was daarbij een belangrijke stap. Er werd een begin gemaakt met het trainen van een LVAD-team. Ook werd onderzocht hoe, en met welk harttransplantatiecentrum kan worden samengewerkt. In 2014 verwacht het Catharina Hartcentrum een start te maken met het implanteren van LVAD’s als destination-therapie.

Bij patiënten met acuut hartfalen worden nu al verschillende technieken toegepast, bijvoorbeeld tijdelijke kunstharten, om de functie van het hart tijdelijk over te nemen of te ondersteunen tijdens de operatie, of interventie. Hierbij onderscheiden we een Left Ventricular Assist Device (LVAD), een Right Ventricular Assist Device (RVAD) en een Bi-VAD (beide ventriculae), eventueel in combinatie met de tijdelijke inzet van een kunstlong, de zogenaamde ECMO (Extra Corporele Membraan Oxygenatie). De toepassing van deze behandelingen gebeurt in een zeer nauwe samenwerking tussen anesthesisten, intensivisten, cardiologen en cardiothoracaal chirurgen: het kortdurend LVAD-team.In 2013 hebben er enkele succesvolle tijdelijke implantaties van de ECMO plaatsgevonden bij patiënten met acuut hartfalen na bijvoorbeeld een hartinfarct of een hartoperatie. De ondersteuning van het hart bij acuut hartfalen tijdens interventies wordt vormgegeven door het aanbrengen van een Intra Aortale Ballonpomp (IABP) of bijvoorbeeld een Impella (een kleine microaxiale hartpomp gemonteerd op een catheter, die via de lies kan worden ingebracht).

Tabel 11: Aantal ondersteuningen bij acuut hartfalen bij interventies

Operaties Man Vrouw Totaal 2012 Totaal 2011

IABP (incl. bijkomend) 42 (61,4) 17 (66,5) 59 (62,9) 60 (66,8)

Percutaan inbrengen hartpomp (o.a. Impella)

9 (68,2) 3 (67,0) 12 (67,9) 7 (72,4)

ConserVaTIeVe behandelIngDe begeleiding van patiënten door een verpleegkundig specialist speelt binnen de multidisciplinaire polikliniek een heel belangrijke rol. Gezien de ambitie om te starten met een LVAD-programma, is in 2013 het concept van de Hartfalen polikliniek verder geprofessionaliseerd. Onder andere het concept van supervisie is doorontwikkeld en gewerkt wordt aan een model voor een gespecialiseerde LVAD-poli. Het aantal spreekuren op de polikliniek werd in 2013 uitgebreid. De polikliniek is 24 uur per dag, 7 dagen per week bereikbaar voor patiënten met hartfalen.

Tabel 12: Aantal patiënten dat conservatief behandeld is voor hartfalen



Polikl. 461 70,7 388 72,0 849 71,3 950 72,4

Dagv. 122 69,2 94 72,4 216 70,7 139 69,8

Klinisch 208 71,7 153 76,9 361 73,8 358 74,4

Binnen een multidisciplinair samenwerkingsverband verricht dr. C.J.B.M. Botman onderzoek naar de toegevoegde waarde van ruggenmergstimulatie bij patiënten met hartfalen.

publICaTIesBrain natriuretic peptide is not predictive of dilated cardiomyopathy in Becker and Duchenne muscular dystrophy patients and carriersSchade van Westrum S, Dekker L*, de Haan R, Endert E, Ginjaar I, de Visser M, van der Kooi A.BMC Neurol. 2013 Jul 16;13:88

Cardiac resynchronisation therapy optimisation strategies: systematic classification, detailed analysis, minimum standards and a roadmap for development and testingInternational Working Group on Quantitative Optimization:, Sohaib SM, Whinnett ZI, Ellenbogen KA, Stellbrink C, Quinn TA, Bogaard MD, Bordachar P, van Gelder LM*, van Geldorp IE, Linde C, Meine M, Prinzen FW, Turcott RG, Spotnitz HM, Wichterle D, Francis DPInt J Cardiol. 2013 Dec 10;170(2):118-31

Thrombus formation on an Amplatzer closure device after left atrial appendage closureLammers J*, Elenbaas T*, Meijer A*Eur Heart J. 2013 Mar;34(10):741

Complications of mechanical chest compression devices.Platenkamp M, Otterspoor LC.Neth Heart J. 2013 Nov 9.

oVerIge publICaTIesThe incidence of mucinous appendiceal malignancies: a population-based studyvan den Heuvel MG*, Lemmens VE, Verhoeven RH, de Hingh IH*Int J Colorectal Dis. 2013 Sep;28(9):1307-10

Volume quantification by contrast-enhanced ultrasound: an in-vitro comparison with true volumes andthermodilutionHerold IH*, Russo G, Mischi M, Houthuizen P*, Saidov T, van ‘t Veer M*, van Assen HC, Korsten HH*Cardiovasc Ultrasound. 2013 Oct 17;11(1):36

Cerebral aneurysms one year after resection of a cardiac myxomaOomen AW*, Kuijpers SH Neth Heart J. 2013 Jun;21(6):307-9

A chance finding in a woman with abdominal pain (article in dutch)van den Heijkant AC*, Ponten JE*, Willigendael EM*Ned Tijdschr Geneeskd. 2013;157(9):A4945

Early severe mediastinal bleeding after esophagectomy: a potentially lethal complicationPonten JE*, van der Horst S, Nieuwenhuijzen GA*, Elenbaas TW*, van Hillegersberg R, Luyer MD*J Thorac Dis. 2013 Apr;5(2):E58-60

Targeted screening as a tool for the early detection of chronic Q fever patients after a large outbreakWegdam-Blans MC*, Stokmans RA*, Tjhie JH, Korbeeck JM, Koopmans MP, Evers SM, Voort PH van der*, Teijink JA*Eur J Clin Microbiol Infect Dis. 2013 Mar;32(3):353-9. Epub 2012 Sep 26

Cardiac magnetic resonance for assessment of ST-elevation and non-ST-elevation myocardial infarctionUbachs JF*J Electrocardiol. 2013 Mar;46(2):107-8

Evaluation of the lower limb vasculature before free fibula flap transfer. A prospective blinded comparison between magnetic resonance angiography and digital subtraction angiographyKlein S*, Van Lienden KP, Van’t Veer M*, Smit JM*, Werker PMMicrosurgery. 2013;33(7):539-44

Statistical methods to monitor risk factors in a clinical database: example of a national cardiac surgery registrySiregar S, Roes KC, van Straten AH*, Bots ML, van der Graaf Y, van Herwerden LA, Groenwold RHCirc Cardiovasc Qual Outcomes. 2013 Jan 1;6(1):110-8

CardIoChIrurgIsChe keTen De complexiteit van de patiëntpopulatie die binnen het Catharina Hartcentrum wordt behandeld neemt steeds verder toe. De verwachting is dat deze ontwikkeling ook de komende jaren gecontinueerd zal worden. In combinatie met de ontwikkeling van nieuwe behandelmogelijkheden vraagt deze ontwikkeling een steeds intensievere multidisciplinaire samenwerking. Om goed op deze ontwikkelingen in te kunnen spelen wordt de samenwerking tussen anesthesisten, intensivisten, cardiochirurgen en cardiologen in de cardiochirurgische keten in het Catharina Hartcentrum op diverse niveaus verder doorontwikkeld. Voorbeelden zijn de intensieve samenwerking in het kortdurend LVAD-team, bijna dagelijks multidisciplinair overleg over hoog risico patiënten, de gezamenlijke implementatie van nieuwe behandelingen zoals de mini maze en het in toenemende mate preoperatief voorbehandelen van bepaalde groepen hoogrisico-patiënten op de IC of CCU.

22 23

ReseaRCh & deVelopment

In perspectief van de fusie van de maatschappen Cardiologie en Cardiothoracale chirurgie is de mogelijkheid onderzocht om ook de werkzaamheden van R&D Cardiologie en R&D Cardiothoracale chirurgie samen te voegen. Vanuit deze verkenning is de Cathreine R&D BV opgericht, waarin de beide separate R&D afdelingen zijn opgegaan. Op basis van een nieuw formatieplan en een herziene taakverdeling is de formatie van het R&D Hartcentrum in 2013 aangevuld met drie nieuwe medewerkers: twee research verpleegkundigen

en een financieel administratief medewerker. Dit heeft geleid tot meer helderheid en structuur binnen het team. In nauwe samenwerking met fellows, promovendi en maatschapsleden maakte de R&D afdeling een succesvolle ontwikkeling door. Dit leidde onder andere tot een belangrijke toename van het aantal patiënten dat aan een studie deelneemt. In 2013 voerden we op verschillende innovatieve gebieden 68 studies uit, waarvan 19 studies nieuw zijn gestart.Samenwerkingsverbanden met vooraanstaande partijen als de TU/e, Medtronic, Philips en St. Jude Medical werden verder uitgebouwd.

researchprofiel& missie

opleidingin het Catharina hartcentrum

ons profIelDe intensieve samenwerking tussen de cardiologen en de cardiothoracaal chirurgen binnen het Catharina Hartcentrum is de basis voor de kwaliteit en continuïteit van de zorg in het Catharina Hartcentrum. De samenwerking tussen de twee specialismen is georganiseerd in vijf zorglijnen:

1) coronairlijden 2) ritmestoornissen 3) kleplijden 4) hartfalen 5) grote vaten

Elke zorglijn wordt gedragen door een team van cardiologen en cardiothoracaal chirurgen, dat verantwoordelijk is voor de organisatie en de kwaliteit van de zorg binnen die zorglijn. Ook een belangrijke taak van de teams is het vormgeven en implementeren van innovaties binnen de zorglijn.

OpleidingscentrumHet Catharina Hartcentrum is op verschillende vlakken een opleidingscentrum. Variërend van de opleiding tot interventie-cardioloog, electrofysioloog, cardiothoracaal chirurg en cardioloog. Daarnaast werken we samen met het hoger onderwijs op het gebied van verpleegkundige opleidingen.

High-volume tertiair centrumHet Catharina Hartcentrum is het grootste interventie- en electrofysiologisch centrum van Nederland en het op één na grootste cardiochirurgisch centrum. Een groot gedeelte (circa 70%) van de patiënten die behandeld worden in het Catharina Hartcentrum is verwezen door cardiologen uit andere ziekenhuizen. Naast deze tertiaire functie, de kern van het Catharina Hartcentrum, functioneert het centrum als regionaal ziekenhuis voor de poliklinische en klinische cardiologische zorg.

onZe mIssIeHet Catharina Hartcentrum draagt als ‘Cardio Center of Excellence’ aantoonbaar – transparant en evidence based – bij aan een langer en beter leven voor volwassenen met een aangeboren of verworven hartziekte. Dit doen we met een breed en innovatief pakket van diagnostiek en behandeling vanuit een geïntegreerd cardiologisch en cardio-chirurgisch perspectief. Daarnaast bieden we medisch specialistische en verpleegkundige opleidingen. Het Catharina Hartcentrum verricht, initieert en neem deel aan klinisch wetenschappelijk onderzoek.

Om onze missie te realiseren, hanteren we een gedragscode: • We stellen patiënt en verwijzer centraal. • We werken samen op basis van vertrouwen, maken

afspraken en komen afspraken na. • We spreken elkaar aan en zijn aanspreekbaar. • We werken op basis van professionaliteit en verwerven

en delen kennis.

Assistenten in opleiding (AIOS) Drs. T. AipassaDrs. A. AlginDrs. S. BouwmeesterDrs. R. BrouwersDrs. M. van den HeuvelDrs. J. Kandhai-RagunathDrs. M. de Kleijn Drs. T. MarthaDrs. E. MatternDrs. L. MeijsDrs. L. van NunenDrs. A. Oomen Dr. N. Rademakers Drs. F. RozestratenDr. JW. SelsDrs. R. Spee Drs. N. van der Sloot Dr.J. UbachsDr. I. Vermeulen WindsantDrs. R. Weijers Drs. F. ZimmermannDrs. N. Westphal

Assistenten niet in opleiding (ANIOS)Drs. M. van den BroekDrs. S. DelloDrs. M. El FarissiDr. J. HabetsDrs. D. HillerDrs. D. KeulardsDrs. JP. NijenhuisDrs. N. Poulussen

Opleiding tot cardioloog afgerondDrs. R. Weijers (per 13-03-2013), cardioloog Maasziekenhuis Pantein (Boxmeer).

Dr. J.W. Sels (per 01-10-2013), opleiding tot intensivist in Maastricht UMC Maastricht.

Drs. J. Kandhai-Ragunath (per 31-12-2013), fellow interventie Cardiologie.

Opleiding tot cardioloog beëindigd Drs. N. van der Sloot en drs. E. Mattern zijn gestopt met de opleiding tot cardioloog, omdat zij de opleiding longgeneeskunde zijn gaan volgen.

Promotie:Dr. J.W. Sels is op 11 april 2013 gepromoveerd. De titel van zijn proefschrift is: ”The relation between vulnerability of coronary plaque and repetitive ischemia”.

Promotieonderzoek:Drs. P. Houthuizen, onderzoek:

”Linker bundeltakblock”.

Drs. L. van Nunen, onderzoek: ”Pathofysiologische effecten op de coronaire en systemisch circulatie van IABP en LVAD’s”.

Drs. I. Wijnbergen, onderzoek: ”Clinical and Pathophysiological Studies in ST-segment elevation Myocardial Infarction”.

Assistenten in opleiding (AIOS):Dr. N.J. Verberkmoes (tot 1-8-2013)Dr. M. van GeldorpDrs. M. de JongeDrs. A. van BoxtelDrs. S. Verstraeten Assistenten niet in opleiding (ANIOS):Drs. M. SafariDrs. K. KulcuDrs. J. SjatskigDrs. S. Magnano di San LioDrs. M. VroomenDrs. A. KhamoosianDrs. E. van der Straaten

Opleiding tot cardiothoracaal chirurg afgerondDr. N.J. Verberkmoes (per 01-08-2013), chef de clinique.

Promotie:Drs. M. van Geldorp is op 20 februari 2013 gepromoveerd. De titel van zijn proefschrift is: ”Aortastenose: diagnose, behandeling en prognose”.

Promotieonderzoeken:Dr. N.J. Verberkmoes, onderzoek:

”Vaatconnectoren bij CABG”.

Drs. M. de Jonge, onderzoek: ”Myocardprotectie bij hartoperaties”.

Drs. A. van Boxtel, onderzoek: ”Myocardschade na hartoperaties”.

Drs. F.J. ter Woorst, onderzoek: ”Quality of life after cardiac surgery”.

Drs. T. Elenbaas, onderzoek: ”Wound healing problems after cardiac surgery”.

Drs. I. Ozdemir, onderzoek: “Use of the radial artery as a coronary artery bypass graft”.

CardIologIe CardIoThoraCale ChIrurgIe

opleidingHet Catharina Hartcentrum biedt een A-opleiding tot cardioloog en cardiothoracaal chirurg. Binnen de opleiding tot cardioloog wordt intensief samengewerkt met het TweeSteden ziekenhuis in Tilburg en het Maxima Medisch Centrum in Veldhoven/Eindhoven. Dr. J.M. van Dantzig (opleider) en prof. dr. N.H.J. Pijls (plaatsvervangend opleider) verzorgen de opleiding tot cardioloog.

Dr. E. Berreklouw is de opleider voor de opleiding tot

cardiothoracaal chirurg en dr. A.H.M. van Straten is plaatsvervangend opleider.

In 2013 is het Catharina Hartcentrum geselecteerd om onderdeel te worden van een internationale educatie-cyclus voor fellows elektrofysiologie. Op 25 en 26 april 2013 vond de eerste cursus plaats, waarbij jonge cardiologen uit verschillende landen onderwezen werden over ablatie bij supraventriculaire tachycardie. Via video-verbindingen werden negen live cases gepresenteerd.

het Catharina Ziekenhuis maakt deel uit van santeon

het Catharina Ziekenhuis is lid van de vereniging van samenwerkende Topklinische opleidingsZiekenhuizen

bezoekadresmichelangelolaan 25623 ej eindhoven

postadrespostbus 13505602 Za eindhoven

Telefoon 040 - 239 91 11fax 040 - 245 50 35lwww.catharinaziekenhuis.nl

Jaarverslag 2013 - Catharina Ziekenhuis · PDF fileDit zijn het Amphia Ziekenhuis (Breda), het...

Documents

Transcript of Jaarverslag 2013 - Catharina Ziekenhuis · PDF fileDit zijn het Amphia Ziekenhuis (Breda), het...