Jaarverslag 2011

Jaarverslag 2011 vluchtelingenwerk vlaanderen

2 Vluchtelingenwerk Vlaanderen JaarVerslag 2011

DEbat VluchtElingEnwErk op DE uniVErsitEit Van antwErpEn

colofon

rEDactiE: Medewerkers Vluchtelingenwerk Vlaanderen

EinDrEDactiE: Eef Heylighen, Kathelijne Houben, Els Keytsman

lay-out: Hanne De Valck

Druk: gedrukt met inkten op vegetale basis, zonder toevoeging van alcohol of solventen bij drukkerij Druk in de Weer

VErantwoorDElijkE uitgEVEr: Els Keytsman, Gaucheretstraat 164, 1030 Brussel

© Vluchtelingenwerk Vlaanderen 2012

inhouD

VoorwoorD 3

bEschErming 4

onthaal En opVang 10

intEgratiE 16

tErugkEEr En DEtEntiE 21

DE bEwEging VluchtElingEnwErk 25

missiE En opDracht 29

financiEEl bEhEEr En pErsonEEl 31

3 vluchtelingenwerk vlaanderen Jaarverslag 2011

Met resultaat. In ons Soeppunt gaven we 20.000 keer informatie en een eenvoudige maaltijd. Het aantal asielzoekers in onze eigen kleinschalige op-vang steeg naar een kleine 1000. Onze helpdesks draaiden op volle toeren. We sleutelden verder aan de integratiekansen van vluchtelingen, zoals het be-geleiden naar een stage of job en het onderzoeken van goede oplossingen om op redelijke termijn een betaalbare en veilige woning te vinden. ZebrArt, het platform voor gevluchte kunstenaars, werd verzelf-standigd. We werkten ook samen met begeleiders aan een concrete methodiek voor begeleiders om het moeilijke onderwerp van terugkeer met hun cliën-ten te bespreken. Met evenveel energie lobbyden we bij beleidsmakers. En onze sensibiliseringscampagne ‘De make-over van een leven’ werd goed gesmaakt.

Vluchtelingenwerk hoopt dat 2012 het jaar wordt waarin we kunnen zeggen dat de opvangcrisis is beëindigd. Zodat de aandacht kan gaan naar een gastvrij onthaal van asielzoekers, een kwaliteitsvolle asielprocedure, een verbetering van de kwaliteit van de opvang, betere integratiekansen voor vluchtelin-gen, en het werken aan echte toekomstkansen voor mensen, hier of elders.

Anne Van Lancker, voorzitter Els Keytsman, directeur

voorwoordIn 2011 vierde de Vluchtelingenconventie haar zes-tigste verjaardag. Dankzij deze conventie vonden zes decennia lang miljoenen mensen veiligheid en be-scherming. Voldoende redenen voor Vluchtelingen-werk om hier bij stil te staan.

Helaas stond ook het jaar 2011 voor Vluchtelingen-werk in het teken van de opvangcrisis. Opnieuw. Voor het derde jaar op rij belandden in de ijzige win-terkou mannen, vrouwen, ook kinderen op straat omdat de regering er niet in slaagde haar eigen Op-vangwet na te leven. Samen met andere organisaties konden we deze schrijnende humanitaire situatie niet meer aanzien. En we organiseerden dan maar zelf noodhulp. Dankzij een genereuze schooldirec-teur, de inbreng van heel wat bedrijven en private donateurs en vooral: meer dan tweehonderd vrijwil-ligers, slaagden we erin om met ‘SOS Opvang’ vele dakloze asielzoekers en gezinnen met kinderen te redden van de winterkou.

Met de komst van een nieuwe regering en een nieuwe staatssecretaris hadden we goede hoop op een snelle oplossing voor de aanslepende opvangcrisis. Maar toch moesten we wachten op Siberische temperatu-ren en een vlammende brief van crisismanager voor asielopvang Peter De Roo vooraleer ook deze rege-ring maatregelen nam. Er werden inderdaad nood-maatregelen genomen, maar een nieuwe visie op het opvangmodel, is er nog niet gekomen. We hebben nood aan flexibel opvangsysteem, dat hoogtes en laagtes in het aantal asielaanvragen kan opvangen.

Ondertussen heeft die nieuwe regering wel andere maatregelen in haar regeerakkoord gezet. Deze op-vangcrisis was de aanleiding om mensen uit te slui-ten van het recht opvang, en ook om grondig in te grijpen op andere aspecten van het asielbeleid. Een kortere procedure. Een lijst van zogenaamde veilige landen. Een strikter uitwijzingsbeleid. De mantra van ‘minder instroom’ en ‘meer uitstroom’ beheerst het asielbeleid van de regering Di Rupo I. En nog steeds bevinden zich een 170 niet begeleide minder-jarigen in de hotelopvang, zonder de gepaste begelei-ding die zij nodig hebben.

Onder deze moeilijke omstandigheden hebben de personeelsleden van het secretariaat en de vele vrij-willigers van onze beweging zich opnieuw enorm ingezet om asielzoekers en vluchtelingen bij te staan.


Bescherming

VluchtElingEn in bElgië tijDEns DE uittocht, 1918foto: soma brussEluittrEksEl uit DE brochurE ‘wat is EEn VluchtEling?’


De nationale én de internationale politieke agenda beheersten ons beleidswerk rond bescherming. Het geweld in de Arabische wereld deed veel mensen op de vlucht slaan. De meesten binnen de regio zelf, sommigen naar Europa. Angst voor deze migratie-stromen deed onze Europese leiders soms in een kramp schieten. Ook al raakten heel wat van deze vluchtelingen niet tot in Europa.

In ons land stegen in 2011 de asielcijfers. Niet door de crisis in de Arabische wereld maar door het ge-weld en de schending van mensenrechten in andere gebieden. Voor het derde jaar op rij was er ook geen opvang voor heel wat asielzoekers. Onze politici rea-geerden door vooral de instroom van asielzoekers te willen beperken. Met de manier waarop was Vluch-telingenwerk het niet altijd eens.

Tegelijk was 2011 ook een mooi jaar. We vierden immers de zestigste verjaardag van het Vluchtelin-genverdrag. Dit verdrag werd in 1951 opgesteld, na Wereldoorlog II, en door veel landen, ook ons land, ondertekend. Vanaf dan zouden mensen op de vlucht voor oorlog, ge-weld en vervolging moe-ten beschermd worden.

arabischE lEntE En hEt bElang Van EEn structurEEl hErVEstigingsprogramma

2011 was het jaar van de Arabische Lente. Mensen in het Midden-Oosten en Noord-Afrika kwamen op straat om hun vrijheid en rechten te eisen. Een his-torisch moment. Daardoor ontstonden grote migra-tiestromen, niet zozeer naar Europa maar wel naar de buurlanden. Toch had de Europese Unie vanaf het begin van de onlusten een paniekreactie. Sommige lidstaten wilden hun grenzen afsluiten. Vluchtelin-genwerk riep ons land op om verantwoordelijkheid op internationaal niveau op te nemen. Vluchtelin-genwerk was dan ook blij toen ons land in juli 26 vluchtelingen uit Eritrea en Congo uitnodigde. Deze mensen woonden eerst in Libië en door de onlus-ten daar waren ze gestrand in het Shousha-kamp. Dit is een vluchtelingenkamp aan de grens tussen Libië en Tunesië. Toch blijft Vluchtelingenwerk om meer hervestiging te vragen. België kan meer dan 26 vluchtelingen ontvangen.

stijgEnDE asiElaanVragEn – politiEk focust op bEpErking instroom En VErsnEllEn procEDurEs

Ook in 2011 bleven de asielaanvragen stijgen. In 2008: 8.921, in 2009: 12.925, in 2010: 19.941 en in 2011: 25.479. De meeste asielaanvragen kwamen uit landen waar gewapende conflicten en schending van mensenrechten schering en inslag zijn. Zoals Af-ghanistan en Irak. Als gevolg van de stijging in asiel-aanvragen steeg de druk op de asielinstanties en de opvangstructuren voor asielzoekers.

In dit klimaat trachtten politici de instroom van asielzoekers te beperken. Bij gebrek aan een volwaar-dige regering gingen de parlementsleden aan de slag met verschillende wetsvoorstellen. Wetsvoorstellen die het recht op asiel sterk inperkten. Vluchtelin-genwerk probeerde met stevig lobbywerk om deze wetsvoorstellen tegen te houden. Op vraag van de Commissie Binnenlandse Zaken van de Kamer ga-

ven we advies. Ook de asielinstanties, de vluch-telingenorganisatie van de VN, UNHCR, en onze Franstalige zusterorgani-satie, CIRÉ, werden ge-hoord. Met dit lobbywerk kregen we een aantal van

deze wetsvoorstellen van de parlementaire agenda.

Toch konden we niet vermijden dat het begrip ‘vei-lige herkomstlanden’ eind november werd goedge-keurd. Het invoeren van een lijst van veilige landen betekent dat asielzoekers afkomstig uit landen op deze lijst hun asielprocedure sneller zullen doorlo-pen. Vluchtelingenwerk geloofde niet dat de veilig-heid van een land op algemene wijze kan beoordeeld worden. Er kunnen steeds individuele redenen zijn waarom iemand nood heeft aan bescherming, onaf-hankelijk van algemene overwegingen. Een land als Servië mag op het eerste zicht misschien veilig lijken, maar alleen al in 2011 kregen 57 Serviërs het statuut van vluchteling in ons land. Bovendien vreesden we dat deze snellere procedure kon inboeten aan kwali-teit waardoor niet iedereen een eerlijke kans op asiel zou krijgen. Vluchtelingenwerk houdt ook in 2012 alle ontwikkelingen rond deze lijst nauwgezet in het oog.

in 2011 ViErDEn wE DE 60stE VErjaarDag Van hEt VluchtElingEnVErrDag


60 jaar VluchtElingEnVErDrag

Op 28 juli 2011 werd de zestigste verjaardag van de Conventie van Genève gevierd. Dat is het vluchte-lingenverdrag dat de bescherming van vluchtelingen regelt. Vluchtelingenwerk stond dan ook in 2011 stil bij het belang van dit verdrag. Zowel voor de afgelo-pen zestig jaar als voor de toekomst.

We vroegen ons in een opiniestuk af of we van een ‘gelukkige’ verjaardag konden spreken (deredactie.be 28/07). We kwamen tot de conclusie dat het Vluch-telingenverdrag niet aan actualiteit inboet, omdat er jammer genoeg nog veel mensen in de wereld moe-ten vluchten op zoek naar bescherming.

Samen met onze Franstalige zusterorganisatie CIRÉ en het Belgisch Comité voor Hulp aan Vluchtelin-gen, BCHV, onderzochten we hoe het Vluchtelin-genverdrag in België wordt toegepast. We maakten een brochure ‘Wat is een vluchteling’ en organiseer-den verschillende seminaries. Experten keken samen met ons naar het verleden voor het Vluchtelingen-verdrag bestond, de toepassing van het verdrag en de toekomst van het verdrag. Want wat met klimaat-vluchtelingen?

20 juni wErElDVluchtElingEnDag

Op 20 juni vindt elk jaar overal ter wereld Wereld-vluchtelingendag plaats. In 2011 benadrukten we met de slogan ‘Right to protection’ dat vluchtelin-gen vandaag nog altijd nood hebben aan bescher-

ming. Net als in zes andere Europese steden en lan-den (Wenen, Lyon, Praag, Nederland, Lissabon en Groot-Brittannië) werd in ons land een Umbrella-event georganiseerd. Het symbool van deze Europese events was de witte paraplu die stond voor de nood aan bescherming van vluchtelingen wereldwijd.

We werkten we samen met onze Franstalige zus-terorganisatie CIRÉ, Amnesty International Bel-gië Vlaanderen, Caritas International, Kerkwerk Multicultureel Samenleven (KMS), de Europese koepel van vluchtelingenorganisaties (ECRE), Soci-ale dienst van de Socialistische Solidariteit (SESO), Convivial, het Belgisch Comité voor de Hulp aan Vluchtelingen (BCHV), het International Rescue Committee (IRC) en Jesuit Refugee Service (JRS).

Samen met heel wat vrijwilligers deelden we flyers uit in een twintigtal Belgische stations. In het station van Brussel Zuid vond een speciale act plaats. Boven het hoofd van de forenzen wandelde een koorddan-ser met een witte paraplu. Staatssecretaris Melchior Wathelet was aanwezig om onze politieke eisen in ontvangst te nemen. We benadrukten dat vluchte-lingen recht hebben op toegang tot bescherming, een kwaliteitsvolle asielprocedure en bescherming in Europa. Deze eisen werden ondersteund met het verhaal van een vluchteling.

Daarnaast werkte Vluchtelingenwerk samen met UNHCR, CIRÉ, BCHV, het Rode Kruis, Le Croix Rouge en het federaal Agentschap voor de opvang,

wErElDVluchtElingEnDag in hEt ZuiDstation brussEl


Fedasil. We gingen een mediapartnerschap aan met De Standaard en Le Soir. Beide kranten publiceer-den in de weekendkrant zes prachtige verhalen van vluchtelingen. Eén voor elk decennium sinds het ontstaan van het Vluchtelingenverdrag.

kEnnis Van asiEl En opVang

Een kwaliteitsvolle begeleiding van mensen die asiel vragen in België vergt een goede kennis van het vluchtelingenverdrag en de asielprocedure, de vreemdelingenwetgeving, de Europese regelgeving en de opvangwet. Ook de constant evoluerende rechtspraak en het beleid van de asielinstanties zijn een bron van belangrijke informatie voor de begelei-ding van asielzoekers. Vluchtelingenwerk had ook in 2011 deze kennis in huis, analyseert deze kritisch, actualiseert deze voortdurend en verspreidt deze naar iedereen die asielzoekers begeleidt. Wat Vluchtelin-genwerk in 2011 deed rond de juridische ondersteu-ning van het werkveld, werd mede gefinancierd door het Europees Vluchtelingenfonds.

VormingEn

Ook in 2011 organiseerde Vluchtelingenwerk vor-mingen op maat van begeleiders van asielzoekers, en dit over heel Vlaanderen. Met twintig algemene vor-mingen over asiel, opvang en vluchtverhaalanalyse. En daarnaast ook vier gespecialiseerde vormingen over seksuele geaardheid in de asielprocedure, het in-dienen van een asielberoep bij de Raad voor Vreem-delingenbetwistingen en niet-begeleide minderjarige asielzoekers. Voor deze gespecialiseerde vormingen werd telkens beroep gedaan op de expertise van ge-specialiseerde sprekers. De vormingen trokken meer dan 500 advocaten, voogden, begeleiders en gespe-cialiseerde vrijwilligers aan. Ze vonden plaats in de regio’s Gent, Roeselare, Leuven, Hasselt en Brussel.

juriDischE hElpDEsk

Ook via onze juridische helpdesk voelden we de nood aan juridische informatie en advies bij de in-dividuele begeleiding van asielzoekers. Vluchtelin-genwerk organiseert deze helpdesk samen met het Kruispunt Migratie-Integratie. Vluchtelingenwerk beantwoordt asielvragen, het Kruispunt gaat over migratie. In 2011 kregen we 921 asielvragen bin-nen. Dat is een stijging van 9,6% ten opzichte van 2010. De helpdesk hielp ons ook in 2011 signalen op te vangen van het werkveld. De escalerende op-vangcrisis zorgde bij de helpdesk regelmatig voor

meer vragen over asielzoekers die geen opvangplaats hadden en op straat moesten overleven. Begeleiders en advocaten wilden weten hoe ze deze asielzoekers konden helpen.

VluchtnEt.bE - EXtranEt

In 2011 lanceerde Vluchtelingenwerk ook een ex-

tranet, vluchtnet.be. Zo wil Vluchtelingenwerk asieladvocaten informeren, samenbrengen en on-derling kennis laten delen. Vluchtnet.be kende een bescheiden opstart. Op vluchtnet.be plaatsten we rechtspraak van de Raad voor Vreemdelingenbetwis-tingen, de Raad van State, de arbeidsrechtbanken en ook het Europese Hof voor de Rechten van de Mens. Daarnaast stelde we er gedetailleerde informatie be-schikbaar over de rol van de advocaat in de verschil-lende stappen van de asielprocedure. In de toekomst willen we nauw samenwerken met de Orde van de Vlaamse Balies, OVB. Al 166 advocaten registreer-den zich op Vluchtnet.

staatssEcrEtaris wathElEt tijDEns DE actiE op wErElDVluchtElingEnDag

ook in 2011 organisEErDE VluchtElingEnwErk VormingEn op maat Van bEgElEiDErs


oVErlEgmomEntEn

De samenwerking tussen advocaten en begeleiders in asieldossiers is vaak cruciaal voor de goede om-kadering van de asielzoeker. Sinds 2007 organiseert Vluchtelingenwerk op lokaal vlak overlegmomenten met advocaten en begeleiders. Steeds in samenwer-king met de lokale balie en een lokale organisatie, zoals een provinciaal integratiecentrum, die begelei-ders van asielzoekers uit de regio samenbrengt. Met deze lokale ontmoetingen willen we de rol van de begeleider en de advocaat in de begeleiding en op-volging van asieldossiers uitklaren en beter op elkaar af stemmen. In 2011 vonden deze overlegmomenten plaats in Brugge, Kortrijk, Mechelen, Dendermonde en Oudenaarde.

planEt sEarch

Niet alleen een grondige kennis van de asielwetgeving is belangrijk bij de begeleiding van asielzoekers. Ook voldoende landeninfo om een asieldossier te onder-bouwen is van levensbelang. Via Planet Search kun-nen advocaten, rechtshulpverleners, vrijwilligers en begeleiders van asielzoekers landeninfo verzamelen. In 2011 kreeg Planet Search 440 vragen over 78 lan-den. Dat is een stijging ten opzichte van de vori-ge jaren. In 2010 kregen we nog 350 vragen over 60 verschillende landen. Ook de tevredenheid van de vraagstellers bleef erg groot, dat bleek uit de reacties die we kregen op onze dienstverlening. De meest voorkomende lan-den waren Rusland (Tsjetsjenië en Dagestan), Gui-nee, Irak en Afghanistan.

rEchtsbEschErmingsfonDs

In 2011 maakten we een analyse van ons ‘rechtsbe-schermingsfonds’. Om daarmee in 2012 op zoek te kunnen gaan naar donors want de financiële mid-delen van dit fonds raakten uitgeput. In 1995 kreeg Vluchtelingenwerk een grote som van de orde der Jezuïeten. Vluchtelingenwerk besloot hiermee een rechtsbeschermingsfonds op te richten. Om rechts-zaken te financieren van asielzoekers, vluchtelingen

of uitgeprocedeerden. We kozen strategisch die rechtszaken waarvan de uitspraak kon dienen om andere rechtszaken te onderbouwen. Of rechtszaken met een heel dringende humanitaire nood.

Doorheen de jaren realiseerden we zo belangrijke doorbraken. Zo ondersteunde ons fonds in 2003 een klacht bij het Europees Hof van de Rechten van de Mens in de zaak Tabitha. Tabitha was een klein Congolees meisje van vijf dat voor ze uitgewezen werd, twee maanden vastzat in een gesloten centrum in ons land. Bij haar aankomst in Kinshasa wachtte niemand haar op. In oktober 2006 kwam er een uit-spraak waarin het Hof ons land voor deze praktijk veroordeelde. Vandaag de dag worden kinderen die zijn uitgewezen niet meer opgesloten. Deze zaak speelde daar een belangrijke rol bij.

bElgië VEroorDEElD Door hEt EuropEEs hof Voor DE rEchtEn Van DE mEns

Op 21 januari 2011 werd ons land veroordeeld door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. In 2009 stuurde ons land immers een Afghaanse asiel-zoeker terug naar Griekenland volgens het Dublin-systeem. Dat zegt dat de asielaanvraag moet behan-

deld worden in het eerste land dat asielzoekers pas-seerden als ze de Europe-se Unie binnenkwamen. In Griekenland worden asielzoekers echter on-menselijk behandeld. België is het eerste land dat hiervoor werd veroor-deeld door het Hof.

Wachtend op de uitspraak van het Hof stopte Bel-gië al snel met het terugsturen van asielzoekers naar Griekenland. Na de uitspraak paste de Dienst Vreemdelingenzaken die verantwoordelijk is voor het terugsturen, zijn praktijk aan. Asielzoekers wor-den nu in principe altijd gevraagd naar de redenen waarom zij niet zouden mogen of kunnen worden overgedragen aan een andere EU-lidstaat.

mEt ons rEchtsbEschErmingsfonDs rEalisEErDEn wE DoorhEEn DE jarEn grotE DoorbrakEn


onthaal en oPvang

VoEtbalactiE mEt asiElZoEkErs uit brussElsE opVangcEntra


Net als 2009 en 2010, was 2011 hét jaar van de op-vangcrisis. In 2011 kwam het totaal van mannen, vrouwen en kinderen dat op straat moest overleven op een beschamende 12.000. In 2011 alleen al 4300. Nochtans hebben asielzoekers bij wet en als mens recht op opvang. In het beleidswerk van Vluchtelin-genwerk ging dan ook veel aandacht naar het lob-byen voor oplossingen voor deze humanitaire ramp.

Eind 2010 zorgde onze regering voor extra opvang in enkele militaire kazernes. Dit zorgde ervoor dat de opvangcrisis tot half april enigszins onder contro-le was. Al snel was er echter ook geen plaats meer in deze extra opvang. In mei 2011 nam de opvangcrisis weer dramatische proporties aan met een piek van 1000 asielzoekers op straat in oktober 2011.

Ondertussen werden asielzoekers die op straat wer-den gezet niet meer beschouwd als doelpubliek van Fedasil. Ze werden dus niet meer opgevangen. Ze konden voor steun naar het OCMW gaan. Maar in de praktijk weigerde het OCMW, zeker in grote ste-den, hen te helpen. We hadden er maar het raden naar waar deze mensen dan naartoe trokken.

Via acties zorgde Vluchtelingenwerk ervoor dat deze problematiek in de media aan bod bleef komen. Met lobbywerk zette Vluchtelingenwerk druk op de re-gering van lopende zaken om met oplossingen naar voor te komen. En ook op de onderhandelende par-tijen voor het regeerakkoord om ook in dat akkoord concrete maatregelen op te nemen om een einde te maken aan de opvangcrisis.

Vluchtelingenwerk zette zich ook in 2011 zelf actief in op het terrein om asielzoekers gastvrij te ontha-len en op een kwaliteitsvolle manier op te vangen. In ons ‘Soep- en informatiepunt’ gaven we soep en informatie aan asielzoekers die hier pas aangekomen waren. Via dat Soeppunt hielpen we in 2011 maar liefst 20.000 asielzoekers. En met onze eigen ‘klein-schalige opvang’ vingen we een duizendtal asielzoe-kers op.

rEgEringsmaatrEgElEn En parlEmEntairE initiatiEVEn

De regering van lopende zaken kondigde in de loop van 2011 extra opvangplaatsen aan en versterkte ook de middelen van de asielinstanties. Dit om asielaan-vragen sneller te behandelen zodat er sneller plaats zou vrijkomen voor pas aangekomen asielzoekers. De creatie van bijkomende plaatsen verliep echter heel moeizaam en de maatregelen die de regering in lopende zaken nam volstonden niet om de opvang-

crisis op te lossen.

Integendeel, meer asielzoekers werden uitgesloten uit de opvang. De nadruk die vroeger lag op ma-teriële hulp en begeleiding leek wel meer en meer te komen liggen op een beleid van uitsluiting. Op 27 oktober werd een wijziging van de Opvangwet goedgekeurd. De opvang voor asielzoekers werd be-perkt tot de behandeling van de eerste asielaanvraag. Opvang tijdens de tweede asielaanvraag werd enkel mogelijk indien de aanvraag eerst in overweging werd genomen door de Dienst Vreemdelingenzaken. Ook asielzoekers in beroepsprocedure bij de Raad van State werden uitgesloten van de opvang en bege-leiding. Het regeerakkoord van de nieuwe regering Di Rupo bevatte een aantal goede maatregelen en

intenties over de opvang van asielzoekers. Zo werd een ‘materieel’ spreidingsplan ingevoerd waarbij gemeentes werden aangespoord en eventueel zelfs verplicht om eigen lokale opvanginitiatieven voor asielzoekers op te richten. Om asielzoekers te kun-nen verspreiden over het hele land en concentraties in de grote steden te vermijden. En te zorgen voor solidariteit tussen de gemeenten. Maar hiermee kon de aanhoudende opvangcrisis niet opgelost worden. Een materieel spreidingsplan heeft enkel resultaat op lange termijn. Een lokaal opvanginitiatief op-richten neemt tijd in beslag, zeker als de maatregel niet meteen verplicht is. Over de opvangcrisis zei het akkoord enkel dat ‘alle nodige initiatieven’ zouden worden genomen. Een concreet actieplan bleef voor-lopig uit.

actiEs tEgEn DE opVangcrisis

Puur de realiteit van mensen op straat, ook kinde-ren, bracht de regering amper in beweging om iets

snEEuwactiE


ters van de Wereld hadden veeleer een mandaat om in te grijpen in landen getroffen door een ramp, of ontwikkelingslanden. Caritas International, Convi-vial, CIRÉ en Vluchtelingenwerk werkten dan weer vooral in België. Toch kwamen deze mensen samen om iets te doen voor de mensen op straat. Overdag gaf SOS Opvang sociale, juridische en medische begeleiding aan alle dakloze asielzoekers vlakbij het Noordstation in Brussel. ’s Nachts kregen de meest kwestbare onder hen een slaapplaats. De ngo’s deden verschillende dringende oproepen aan de nieuwe re-gering voor extra opvangplaatsen.

ons ‘soEppunt’

Samen met CIRÉ coördineert Vluchtelingenwerk ‘Soup- and Information for Asylumseekers’ kortom ‘Soeppunt’. In dit Soeppunt kregen asielzoekers ook in 2011 soep en informatie op de eerste dag van hun aankomst in ons land. We gaven hen juridische info, benadrukten het belang van een advocaat, belichtten het asielinterview en nog veel meer. In 2011 gaven we in het Soeppunt ongeveer 20.000 keer advies. Dat is een stijging ten opzichte van 2010 van 25%.

Op rustige dagen kwamen er gemiddeld 80 asielzoe-kers langs. Door de opvangcrisis steeg dit regelmatig tot meer dan 100 bezoekers per dag.

Dit konden we enkel aan door de enthousiaste inzet van heel wat vrijwilligers. Een mix van ‘oude getrou-wen’ van wie sommigen al meer dan twee jaar en-thousiast blijven kwamen, en van nieuwe gezichten. Zoals personeel van de Vlaamse Overheid en van GDF Suez. En ook vluchtelingen die vroeger bezoe-ker van het Soeppunt waren, kwamen terug langs als vrijwilliger om zo op hun beurt iets te kunnen betekenen voor nieuwe asielzoekers.

Het Soeppunt bestond in 2011 drie jaar. Al vanaf de eerste dag voelde het Soeppunt sterk de gevolgen van de opvangcrisis. Als nieuw aangekomen asielzoekers te horen kregen dat er voor hen geen opvangplaats was, keerden ze meteen terug naar het Soeppunt. Voor hen was dit een punt van rust, van herkenning, een plek waar ze met al hun vragen terecht konden. Het Soeppunt ontpopte zich in 2011 dan ook tot

kookactiE

sos opVang

te doen aan de opvangcrisis. We moesten dan ook de aandacht van het grote publiek trekken met ac-ties. Met een ‘sneeuwactie’ op 19 oktober vroegen we samen met een brede coalitie van middenveld- en mensenrechtenorganisaties aandacht voor de

opvangcrisis. We deden het sneeuwen met kunst-sneeuw. En vroegen de regering niet te wachten tot het echt sneeuwde maar dringend oplossingen te zoeken voor de opvangcrisis. Op 8 december kookte tv-kok Jeroen De Pauw samen met de toenmalige winnares van Expeditie Robinson, Tanja Dexters en stand-up comedian Nigel Williams voor dakloze asielzoekers. Met deze actie vroegen we de nieuwe staatssecretaris voor Asiel en Migratie Maggie De Block, onmiddellijk na haar aanstelling, werk te ma-ken van de opvangcrisis. Dat betekende toen extra

noodopvang voor dakloze asielzoekers.

Midden december 2011 startte Vluchtelingenwerk met andere ngo’s een noodhulpproject op onder de naam SOS Opvang. 11.11.11, UNICEF België, Oxfam Solidariteit, Oxfam-Wereldwinkels en Dok-

in ons soEppunt krEEg DE opVangcrisis EEn gEZicht


een plek waar de opvangcrisis een gezicht kreeg.

Vluchtelingenwerk startte dan ook midden 2011 in samenwerking met onze Franstalige zusterorganisa-tie CIRÉ met een beperkte werking om deze asiel-zoekers zonder opvangplaats wegwijs te maken. Elke namiddag voor de rest van het voorbije jaar legden we dakloze asielzoekers hun basisrechten uit. En oriënteerden we hen naar een douche, kledij, een sociale dienst en een advocaat.

klEinschaligE opVang Van asiElZoEkErs

Sinds 1999 is Vluchtelingenwerk opvangpartner van het federaal agentschap voor de opvang van asielzoekers, Fedasil. Dit voor de huisvesting, het onthaal en de begeleiding van asielzoekers. We wer-

ken voor deze opvang van asielzoekers nauw samen met onze zusterorganisatie CIRÉ. Vluchtelingen-werk wil de zelfstandigheid van asielzoekers verzeke-ren. Daarom vangen we hen op in huizen, studio’s, appartementen, of op kamers verspreid over Vlaan-deren en Brussel. Vluchtelingenwerk werkt samen met partners die de opvangplaatsen beheren en zor-gen voor begeleiding. Caritas International, de Soci-ale dienst van de Socialistische Solidariteit (SESO), afdelingen ’t Eilandje en de Schreiboom van CAW Visserij, CAW Mozaïek woonbegeleiding, CAW De Terp, Protestants Sociaal Centrum Brussel (PSC) en de vzw Lhiving leiden de kleinschalige opvang in goede banen. In 2011 wilde Vluchtelingenwerk sa-men met CAW Archipel en JUNA bekijken hoe we asielzoekers met speciale noden konden helpen in onze opvang. We dachten daarbij aan alleenstaande asielzoekers met medische problemen of kinderen

die hier zonder ouders zijn. We dienden projectaan-vragen in maar kregen spijtig genoeg geen financiële middelen.

In 2011: — werden gemiddeld 899 mensen opgevangen in

ons opvangnetwerk, — kwamen 802 asielzoekers nieuw aan, dit was

een stijging van 26% tegenover 2010, — kwamen de meeste asielzoekers in onze opvang

uit de Russische Federatie. Servië, Kosovo, Afghanistan en Macedonië,

— verlieten ook meer asielzoekers ons netwerk ten opzichte van vorig jaar. 775 vertrokken in 2011 en 495 in 2010, een stijging dus van 57%.

Redenen van vertrek in 2011: — 297 mensen in verband met een medische

regularisatie. — 230 mensen doordat hun procedure werd

beëindigd — 93 mensen werden erkend als vluchteling — 48 mensen kregen een andere

verblijfsvergunning — 30 mensen kregen subsidiaire bescherming

(oorlogsvluchtelingen) — 29 mensen verlieten vrijwillig de opvang — 21 mensen vertrokken omdat ze vrijwillig

terugkeerden naar hun land

De opvangcrisis had ook in 2011 een grote impact op de opvang van Vluchtelingenwerk en haar part-ners. Omdat het aantal asielaanvragen in België sterk steeg, was ook de vraag naar opvangplaatsen erg groot. Om ervoor te zorgen dat mensen snel vertrokken uit de opvang legde de regering enkele maatregelen op. Heel wat asielzoekers die moesten vertrekken kregen maar twee maanden om een huis te vinden op de private markt. En om een OCMW te vinden dat hen ten laste wou nemen.

Vluchtelingenwerk merkte dat uitwisseling en ont-moeting tussen mensen in zo’n periode zeer nuttig is. In het voorjaar van 2011 organiseerden we dan ook een ontmoetingsdag voor de medewerkers van onze kleinschalige opvang. In oktober organiseerden we samen met onze Franstalige zusterorganisatie CIRÉ een uitwisselings- en studiedag voor begelei-ders van asielzoekers en vluchtelingen uit de opvang-sector en het OCMW.

En voor het eerst organiseerde Vluchtelingenwerk in 2011 tijdens de zomer een summer school: een intensieve basisvorming voor nieuwe begeleiders in de opvang met onder andere verschillende bezoeken aan de asielinstanties. Ook in 2012 zetten we dit voort.

soEppunt


integratie

oscar-actiE Voor hEt kabinEt Van ministEr Van cultuur jokE schauVliEghE.


Vluchtelingenwerk vindt het belangrijk dat vluchte-lingen in België hun talenten en capaciteiten volop kunnen laten renderen. Voor zichzelf, omdat ze zo het meeste kans hebben op een stabiele toekomst in ons land. Voor onze maatschappij omdat de compe-tenties van vluchtelingen onze arbeidsmarkt en onze samenleving enorm kunnen verrijken.

hogErE stuDiEs

In Gent, Antwerpen en Brussel begeleidt Vluchte-lingenwerk sinds 2003 vluchtelingen en asielzoekers die willen verder studeren in Vlaanderen. Zo kun-nen ze een Vlaams diploma behalen. Dat kan hun kansen op de arbeidsmarkt verhogen.

In 2011:

— zochten 136 mensen Vluchtelingenwerk op met vragen rond studiebegeleiding. Dat zijn er vier minder dan vorig jaar.

— was het merendeel van deze mensen erkend als vluchteling. Al merkten we een verdubbeling van asielzoekers: van 16 in 2010 naar 32 in 2011.

— vroegen opvallend veel artsen onze hulp, 24. In 2010 ging het over 13 artsen.

— kwam de grootste groep nieuwe kandidaat-studenten uit Irak en Iran gevolgd door Afghanistan, Rusland en Armenië.

— begonnen 26 mensen met een hogere studie tegenover 34 in 2010. Zeven van onze studenten behaalden hun einddiploma. Dat is er eentje meer dan vorig jaar.

Sinds 2010 werkt Vluchtelingenwerk nauw samen met de Vlaamse overheid in enkele van hun projec-ten in Antwerpen, Gent en Leuven. We proberen uit te werken hoe we op een structurele manier stu-diebegeleiding kunnen geven aan mensen met een diploma uit het buitenland. We zetten dit ook in 2011 voort.

tEwErkstElling

Vluchtelingenwerk zet met vluchtelingen@work sterk in op tewerkstelling van vluchtelingen. En zoekt naar de juiste manier om hooggeschoolde vluchtelingen de weg te wijzen naar een job die past bij hun competenties. Hiervoor werkten we nauw samen met een stevig netwerk van partners zoals de VDAB, vakbonden LBC-NVK en ABVV, in-tegratiecentrum de8, het Minderhedenforum, het Brussels Nederlandstalig Comité Tewerkstelling en

Opleiding, BNCTO, en anderen. In 2011 konden we 19 vluchtelingen individueel begeleiden. De be-vindingen uit deze begeleidingen en een rondvraag in 2010 goten we in een brochure ‘Het talent zit in de wachtkamer’ boordevol tips voor begeleiders van hooggeschoolde vluchtelingen. De brochure werden uitgedeeld op 11 verschillende bijeenkomsten waar in totaal 130 consulenten tewerkstelling van ver-schillende organisaties zoals de VDAB, het OCMW, onthaalbureaus, … aanwezig waren.

Vluchtelingenwerk wilde niet alleen consulenten op de hoogte brengen van het potentieel van hoog-

geschoolde vluchtelingen maar ook werkgevers. In 2011 begonnen we daarmee in onze eigen sociocul-turele sector. In die sector werken immers wel heel wat vluchtelingen. Ze stromen echter zelden door naar functies op staf- of kaderniveau. We brachten verschillende sociale organisaties samen om na te denken over diversiteit op hun eigen werkvloer. We formuleerden aanbevelingen waarmee we in 2012 ook werkgevers uit de sociale sector zullen aanspre-ken.

Tenslotte ontwikkelden we voor de hooggeschoolde vluchtelingen een cursus netwerken. Een te klein netwerk bleek immers één van de grootste knelpun-ten in hun zoektocht naar een gepaste job. We gaven


Ze konden dan onderling en met de Vlaamse cultu-rele organisaties hun situatie bespreken. Dit resul-teerde in de tentoonstelling ‘In de Ogen Van’ van vrouwelijke artiesten in november 2012 – 2011. En met de info uit de werkgroepen zullen we in 2012 ook een brochure maken. De kunstenaressen hiel-den ook samen met het collectief ‘Am I Yours’ een actie van ‘guerilla-art’ in de straten van Antwerpen. De kunstenaars verstopten daarbij schilderijtjes voor de eerlijke vinder. Een vierde werkgroep werkte rond kunst en engagement. Gedurende zeven dagen in kunstenwerkplaats ‘Nadine’ in Elsene wisselden drie ZebrArt-kunstenaars en zes andere kunstenaars met elkaar en een virtueel publiek op Facebook gedach-ten uit. Het ging over de plaats van kunst in onze maatschappij. De titel van deze werkgroep werd ‘Pri-macy Of Change’.

Daarnaast werkte ZebrArt in 2011 weer samen met verschillende organisaties om boeiende events in el-kaar te steken. Zo zetten we met Kunstwerk(t) het project ‘Matchbox on Tour’ op poten. Vijf ZebrArt-kunstenaars en vijf Belgische kunstenaars werkten in duo’s samen aan artistieke projecten. Die waren te zien in een kleine tentoonstellingsbox op wielen die de vijf provincies aandeed. Uit ‘Matchbox on Tour’ vloeide bovendien nog een samenwerking voort met het museum van Tervuren in het project ‘Uncenso-red’. Tenslotte vond er in 2011 weer een geslaagde editie van ‘Zebra Crossing’ plaats. Bezoekers konden opnieuw net zoals in 2010 geniet van verschillende kunstdisciplines gewoon bij mensen thuis. Deze keer trokken we langs verschillende huiskamers in het multiculturele Sint-Gillis (Brussel). We werkten hiervoor samen met de Pianofabriek, Globe Aroma, het Masereelfonds en Uit in Brussel.

Ondanks de succesvolle werking van ZebrArt was de zoektocht naar voldoende financiële middelen ook in 2011 een voortdurende uitdaging. Daarom hielden we in februari al een Oscar-actie voor het kabinet van Minister van Cultuur, Joke Schauvlieg-he. Eén van onze kunstenaars, Yélé, had immers de muziek geschreven voor de kortfilm ‘Na Wéwé’ die

drie cursussen in samenwerking met onder andere de VDAB Antwerpen. We stelden de vormingen ook voor aan consulenten tewerkstelling zodat ze er zelf mee aan de slag konden gaan.

ZEbrart – EEn platform Voor gEVluchtE kunstEnaars

ZebrArt bestond in 2011 vier jaar. ZebrArt begeleid-de in die vier jaar meer dan 100 kunstenaars. Met het online zetten van hun portfolio, introductie bij culturele organisaties, de organisatie van events, …

Naast de gewone werking gaven we in 2011 onze kunstenaars de kans zelf te zoeken naar oplossingen voor hindernissen waar ze op botsen als ze hun car-rière uitbouwen in België. We brachten drie werk-groepen samen: één rond muzikanten, één met vrouwelijke kunstenaars en één met enkel schrijvers.

© artur Eranosian matchobX on tour in antwErpEn

ons platform Voor gEVluchtE kunstEnaars, ZEbrart wErD in 2011 EEn onafhankElijkE VZw


men dat ze in armoede terechtkomen. Met de goede voorbeelden uit onze ontmoetingsdag gingen we in 2012 aan de slag.

genomineerd was voor de Oscars. Een goede gele-genheid dus om de minister te herinneren aan het belang van diversiteit in de Vlaamse culturele sec-tor en de noodzaak van een organisatie als ZebrArt. In april kregen we dan eindelijk zekerheid over de financiering van ZebrArt. Zij het voor een korte periode. Omdat Vluchtelingenwerk echt gelooft in ZebrArt en wil dat dit platform uitgroeit tot een vol-waardige werking werd ZebrArt op 9 oktober 2011 een onafhankelijke vzw. Als vzw diende ZebrArt een dossier in voor structurele financiering op basis van het Kunstendecreet. Ook blijven we zoeken we naar bedrijven en ondernemers die mee willen bouwen aan de carrière van gevluchte kunstenaars.

toEgankElijkE DiEnstEn

In 2011 startte Vluchtelingenwerk met ‘Toeganke-lijkheid van Diensten’. We willen het traject in kaart brengen dat vluchtelingen en subsidiair bescherm-den (oorlogsvluchtelingen) afleggen nadat ze erkend worden. En bekijken hoe gewone diensten als het OCMW en de VDAB omgaan met erkende vluch-telingen en waar de knelpunten liggen. In 2011 wer-den focusgroepen georganiseerd met vluchtelingen over hun ervaring in Vlaanderen. Er werd contact gelegd met armoedeorganisaties om hen te vragen hoe zij de specifieke situatie van vluchtelingen op-nemen in hun werking.

In oktober vond dan een ontmoetingsdag plaats tussen medewerkers van asielopvanginstanties en het OCMW onder de titel ‘Bouwen aan Bruggen tussen de materiële opvang en de financiële steun’. De massale belangstelling vanuit de verschillende OCMW’s maakte duidelijk dat dit thema heel wat welzijnswerkers bezighoudt. Op de ontmoetingsdag werden goede voorbeelden rond huisvesting en be-geleiding van erkend vluchtelingen voorgesteld. Met als afsluiter een debat met beleidsmedewerkers van de federale dienst voor de opvang van asielzoekers, Fedasil, de stad Antwerpen en het kabinet van de Vlaamse minister van Wonen. Uit het debat bleek dat er nog heel wat werk aan de winkel is willen we erkende vluchtelingen en subsidiair beschermden echt een goede start geven in België. En voorko-

ZEbrart op DE cultuurmarkt

EEn goEDE start Voor VluchtElingEn in bElgië


terugkeer en detentie

© nick hannEshEt gEslotEn cEntrum 127


en werd officieel gehoord in het parlement. We bo-den onze expertise over toekomst- en terugkeerbe-geleiding aan om dit traject mee vorm te geven. En legden sterk de nadruk op het belang van vrijwillige terugkeer.

Op 24 november 2011 stemde de Kamer over het wetsontwerp dat de Europese terugkeerrichtlijn omzet in het Belgische recht. De omzetting kan een grote impact hebben op het Belgisch terugkeerbe-leid. Afgewezen asielzoekers zouden een langere termijn moeten krijgen om vrijwillig terug te keren. Maar tegelijkertijd werden heel wat mensen uitge-sloten van vrijwillige terugkeer, waardoor de terug-keercijfers juist dreigden te dalen.

Vluchtelingenwerk was blij dat de wet de termijn om het grondgebied te verlaten langer maakte. Vroeger kregen afgewezen asielzoekers meestal een bevel om het grondgebied te verlaten binnen de vijf dagen. Dat was heel onrealistisch en zorgde ervoor dat mensen vaak onderdoken en in de illegaliteit ver-dwenen. Nu zouden deze mensen dertig dagen krij-gen om terug te keren. Pas daarna zouden ze worden

opgepakt en gedwongen teruggestuurd. Als ze kun-nen bewijzen dat dertig dagen te kort zijn, zal de dienst Vreemdelingenza-ken de termijn verlengen. Veel mensen werden echter

uitgesloten van deze mogelijkheid. Dit gaat lijnrecht in tegen de geest van de Europese terugkeerrichtlijn: voorrang geven aan vrijwillige terugkeer. Vluchtelin-genwerk drong er dan ook op aan het wetsontwerp te herbekijken om echt voorrang te geven aan vrij-willige terugkeer.

VrijwilligE tErugkEEr in DE praktijk

In 2010 organiseerde Vluchtelingenwerk een ver-kennend traject met begeleiders uit de opvang over vrijwillige terugkeer. Meer bepaald ‘hoe te praten met asielzoekers over vrijwillige terugkeer?’. Daarop werkten we in 2011 samen met een klein groepje be-geleiders aan een concrete methodiek voor begelei-ders om dit moeilijke onderwerp met hun cliënten te bespreken. Vluchtelingenwerk is er van overtuigd dat asielzoekers nood hebben aan een goede bege-leiding naar alle mogelijke toekomstopties, inclusief terugkeer. Het kan hen helpen om goed geïnfor-meerde en duurzame keuzes te maken. De metho-diek werd in januari 2012 voorgesteld.

De stijging in de asielaanvragen deed ook al in 2011 politici nadenken over hoe de instroom van asielzoe-kers te beperken en de asielprocedure te versnellen. Ze focusten ook heel erg op een effectief terugkeer-beleid, meer bepaald op gedwongen terugkeer. Meer en meer groeide ook het belang van een goed vrijwil-lig terugkeerbeleid. Vluchtelingenwerk trok ook in 2011 aan de kar.

bEZoEk aan nEDErlanD

Op 16 en 17 maart brachten we een bezoek aan Nederland, samen met onze Franstalige zusterorga-nisatie CIRÉ en Caritas International. Dit bezoek diende om het Nederlands terugkeerbeleid grondig onder de loep te nemen. Terwijl Belgische politici dit vaak als goed voorbeeld aanhalen, bleek dat het Nederlandse model tekort schiet op heel wat vlak-ken. Afgewezen asielzoekers krijgen er enkel nog opvang in afgelegen terugkeercentra. Daar wordt de focus heel kortzichtig op terugkeer gelegd, en is van maatschappelijke begeleiding amper sprake. De resultaten waren dan ook navenant: in 2010 keerde slechts 29% van de per-sonen die in het centrum aankwam, ook effectief terug. Veel mensen durf-den niet naar de centra te trekken en doken onder, zonder een echte kans te krijgen om vrijwillig terug te keren.

De Nederlandse ervaring zette ons betoog voor een goede trajectbegeleiding op twee sporen kracht bij. Daarbij komt terugkeer samen met een mogelijk verblijf van in het begin aan bod. Maar de asiel-zoeker krijgt in de eerste plaats alle hulpmiddelen aangereikt om zelf een weloverwogen toekomstbe-slissing te nemen. Om deze aanpak op beleidsniveau onder de aandacht te brengen gingen we samen met onze partners rond bij alle democratische partijen. Ook de kabinetten van de bevoegde regeringsleden kregen bezoek. Maar we konden niet beletten dat de piste van de terugkeercentra toch opdook in het regeerakkoord en in de beleidsnota’s.

tErugkEEr in DE wEt

Eind oktober werd een wetswijziging van de Belgi-sche Opvangwet gestemd. Daarbij werd een terug-keertraject ingevoerd. Vluchtelingenwerk gaf de par-lementsleden een grondig advies over deze wijziging

praat oVEr VErblijf En tErugkEEr Vanaf hEt bEgin Van DE asiElprocEDurE


Daarom bleven we pleiten voor meer alternatieven voor detentie. Zo werkten we samen met de vluch-telingenorganisatie van de VN, UNHCR, Amnesty International, het Belgisch Comité voor de Hulp aan Vluchtelingen, BCHV, CIRÉ en Jesuit Refugee Servis, JRS een ‘roadmap’ uit naar alternatieven voor detentie in België. Bovendien werd er samengewerkt met de regering over het wetsontwerp ter omzetting van de Europese terugkeerrichtlijn. Daarin staat dat alternatieven eerst moeten worden gebruikt, vooral-eer iemand op te sluiten.

sEnsibilisEring – film ‘illEgal’

Tot slot probeerden we in 2011 ook te sensibiliseren rond de nefaste impact die detentie kan hebben op mensen. Dit deden we aan de hand van de film ‘Il-légal’. Illégal is een Belgische film uit 2010 die veel internationale prijzen heeft gewonnen en zowel in-houdelijk als visueel zeer sterk is. De film brengt het thema van de gesloten centra, uitwijzingen, de situ-atie van mensen zonder papieren, … op een harde maar genuanceerde manier in beeld en geeft ook stof tot debat. Over gesloten centra maar ook over migratie zelf. In augustus en oktober vonden trai-ningen voor trainers plaats. We wilden mensen op-leiden zodat ze zelf vertoningen konden begeleiden in heel Vlaanderen. Zo werden al in verschillende gemeenten zoals Wetteren en Gent voorstellingen georganiseerd door de lokale vrijwilligersgroepen voor scholieren, sympathisanten, en andere geïnte-resseerden.

Ook in 2011 werden er vormingen ge-geven rond de psychosociale aspecten

van terugkeer voor begeleiders uit de opvang. Deze vormingen werden druk bijgewoond en positief ont-vangen.

Vluchtelingenwerk heeft ook een helpdesk terug-keer, waar mensen terecht kunnen met hun vragen over terugkeerpraktijken (zowel vrijwillige als ge-dwongen terugkeer). Die helpdesk ontving in 2011 65 vragen over 39 verschillende landen.

Daarnaast werd de Nieuwsbrief Terugkeerpraktijk herwerkt en ongeveer tweemaandelijks verstuurd. De nieuwsbrief terugkeer had in 2011 tweehonderd abonnees, voor het grootste deel professionals uit de sector.

altErnatiEVEn Voor DEtEntiE

Mensen zonder papieren worden als ze zijn opge-pakt, opgesloten in een gesloten centrum, in af-wachting van hun uitwijzing. Vluchtelingenwerk pleit al jaren voor alternatieven voor deze detentie en was ook in 2011 erg actief op dit vlak. De open woonunits voor gezinnen bleven het enige bestaande alternatief voor detentie in België. We volgden de

werking van dit alternatief goed op om het bezoek-recht en de begeleiding van de gezinnen op punt te stellen. De woonunits toonden aan dat detentie in de meeste gevallen niet nodig is, en dat alternatieven werken.

uittrEksEl uit DE film illégal

EErst altErnatiEVEn Voor DEtEntiE, opsluiting als laatstE miDDEl

mEthoDiEk ‘maak DE toEkomstpuZZEl’


vluchtelingenwerk als Beweging

DE VElE VrijwilligErs Van hEt soEppunt


campagnE ‘DE makE-oVEr Van EEn lEVEn’ mEt focus op VrijwilligErs

In februari 2011 vervolgde Vluchtelingenwerk haar succesvolle sensibiliseringscampagne ‘De make-over van hun leven. Ongevraagd, toch geslaagd’. In 2010 vertelden we verhalen van vluchtelingen die noodgedwongen ergens anders een nieuw, veilig le-ven moeten opbouwen. In 2011 keken we hoe be-langrijk een warm welkom is en belichtten we de cruciale rol die vrijwilligers daarin spelen. Daarom lanceerde Vluchtelingenwerk de oproep ‘Schrijf mee aan een nieuw verhaal’ op zoek naar nieuwe vrijwil-ligers.

Ook vroegen we aan 109 vluch-telingen of ze graag in België wonen en hoe ze over ‘de Belgen’ denken. Daarnaast polsten we bij 158 vrijwilligers naar hun erva-ringen met vluchtelingen, wat ze het leukst vinden aan hun vrij-willigerswerk en of er soms ook moeilijke momenten zijn. Met deze bevraging maakten we dui-delijk dat vluchtelingen mensen zijn zoals jij en ik. Toonden we dat vrijwilligerswerk je wereld kan verruimen. En dat er heel wat mensen vrijwilligerswerk doen.

Als sluitstuk van de campagne or-ganiseerden we een Meet&Greet op 9 oktober 2011 in het Zui-derpershuis in Antwerpen. Met tweehonderd aanwezigen was het een belangrijke dag voor Vluch-telingenwerk. De activiteiten gaven een mooie doorsnede van waar Vluchtelin-genwerk voor staat: verhalen en getuigenissen van vluchtelingen uit Afghanistan, een platform voor kunstenaars, reflectie over klimaatvluchtelingen, workshops over sociale media en actievoeren. Als klap op de vuurpijl getuigde Valentino Achak Deng uit het boek ‘Wat is de Wat’ van auteur Dave Eggers op onze Meet&Greet. Hij illustreerde dat vluchte-lingen een belangrijk bijdrage kunnen leveren aan de heropbouw van hun thuisland.

Vluchtelingenwerk is een groeiende organisatie in Vlaanderen, die zich inzet voor asielzoekers en vluchtelingen. We doen dat samen met heel wat enthouiaste vrijwilligers en een vijftigtal lidorgani-saties. We sensibiliseren het ruime publiek met ver-halen en getuigenissen van asielzoekers en vluchte-lingen. We ondersteunen ook iedereen die zich inzet voor asielzoekers en vluchtelingen. Tenslotte zijn we een partner van andere middenveldorganisaties en zijn we het belangrijkste aanspreekpunt in Vlaande-ren rond het vluchtelingenthema.

onZE VrijwilligErs

2011 was het Europees jaar van de vrijwilliger. Voor Vluchtelingenwerk een aanleiding om extra aan-dacht te besteden aan vrijwilligers, onder andere op onze ondersteuningsplatforms in Limburg en Oost-Vlaanderen. Vrijwilligers werden er extra in de bloe-metjes gezet. Ook in onze campagne lag de klem-toon op vrijwilligers. We zetten ook sterk in op de steun die vrijwilligers gaven bij de aankomst, opvang en integratie van vluchtelingen. Vrijwilligers spelen immers een belangrijke rol bij de eerste kennisma-king van vluchtelingen met hun nieuwe omgeving in Vlaanderen.

Vluchtelingenwerk ondersteunde in 2011 een veer-tigtal lokale vrijwilligersgroepen. Deze groepen zijn heel divers en gaan van kleine lokale groepen tot bijna professionele organisaties. Ook in 2011 ondersteunden deze groepen dagelijks asielzoekers, vluchtelingen en mensen zonder papieren. Naast deze lokale groepen waren er 180 vrijwilligers ver-bonden aan het secretariaat van Vluchtelingenwerk. Sommigen onder hen engageerden zich voor langere tijd. Zo schreef een vrijwilliger aan onze nieuws-brief Terugkeerpraktijk. Ondersteunde een aantal vaste vrijwilligers ons platform voor kunstenaars, ZebrArt. En staken mensen regelmatig een handje toe in ons Soeppunt. Anderen waren ‘vrijwilliger voor één dag’. Deze ‘vrijwilliger voor één dag’ speel-den ook in 2011 een belangrijke rol bij onze events, festivaltent, acties, … En zonder de vele vrijwilligers die zich aanmelden voor SOS Opvang konden we dit noodhulpproject nooit gerealiseerd hebben. Op erg korte tijd gingen er daar zo’n tweehonderd vrij-willigers aan de slag.

ValEntino achack DEng tijDEns onZE mEEt&grEEt

workshop ‘intimatE storiEs’ tijDEns onZE mEEt&grEEt


— Vluchtelingen Ondersteuning Sint-Niklaas; VLOS

— Vluchtelingenwerkgroep Wetteren — Werkgroep Merchtem Multicultureel — Werkgroep Vluchtelingen Gent

pErsonEn

— Daniël Alliet — Gily Coene — Dirk Jacobs — Mehmet Kürtgözu — Patrick Loobuyck — Paul Pataer, bestuurder — Anne Van Lancker, voorzitter

waarnEmEnDE lEDEn

— Belgisch Comité voor de Hulp aan Vluchtelingen; BCHV

— Artsen Zonder Grenzen

raaD Van bEstuur

De Raad van Bestuur wordt verkozen door de Alge-mene Vergadering en vergadert in principe maande-lijks. Op de Algemene Vergadering van het najaar werden een aantal vacant verklaarde bestuurders-mandaten opnieuw ingevuld. Zo nam Paco Sanago ontslag als bestuurder en hadden enkele bestuurders hun driejaarlijks mandaat vervuld.

De Raad van Bestuur bestond hierdoor op 31 de-cember uit: Anne Van Lancker (voorzitter), Tetty Rooze (ondervoorzitter), Leo Dyckmans (pen-ningmeester), Eva Berghmans, Anne Dussart, Josée Goethals, Paul Pataer, Renaat Vandevelde en Piet Willems.

Bestuurders zetelen ten individuele titel in de Raad van Bestuur en vervullen hun mandaat onbezoldigd.

onZE lEDEn

organisatiEs

— ACW — Amnesty International Vlaanderen — Asielzoekers Integratie Zemst; AZIZ — Belgisch Comité voor Hulp aan de

Vluchtelingen; BCHV — Bond Zonder Naam; BZN — Caritas International — Çavaria — Centrum voor Algemeen Welzijnswerk

Archipel; CAW Archipel — Centrum voor Algemeen Welzijnswerk De

Mare; CAW De Mare — Centrum voor Algemeen Welzijnswerk

SONAR; CAW SONAR — Convivial — De8 Antwerpen — De Tinten — Dokters van de Wereld — EVA-centrum — Foyer Brussel — Gardanto — Hand in Hand – VAKA — Internationaal Comité — Jesuit Refugee Service; JRS — Juna — Kerkwerk Multicultureel Samenleven; KMS — Kruispunt Migratie-Integratie — Liga voor Mensenrechten — Limburgs Platform voor Vluchtelingen — Medimmigrant — Mentor Escale — Minor-Ndako — Minderhedenforum — Oost-Vlaams Diversiteitscentrum; ODiCé — Protestants Sociaal Centrum Brussel; PSC

Brussel — Protestants Sociaal Centrum Antwerpen

(CAW de Terp); PSC Antwerpen — Sociale Dienst Socialistische Solidariteit;

SESO — Steunpunt voor Integratie van Asielzoekers;

SIAL — Sint-Egidiusgemeenschap — Solentra - UZ Brussel — Solidariteit Onthaalhuis Christus Koning;

SOCK — Steunpunt Algemeen Welzijnswerk — Vlaams ABVV — Vlaams Steunpunt Lokale Netwerken


VluchtElingEnwErk als actiEf liD Van organisatiEs

11.11.11

Vluchtelingenwerk was ook in 2011 lid van de Alge-mene Vergadering van 11.11.11.

forum asiEl En migratiEs

Daarnaast was Vluchtelingenwerk ook in 2011 lid van het Forum Asiel en Migraties. Met het Forum focussen we op mensen zonder papieren en op het bredere migratiethema.

EcrE

Vluchtelingenwerk was ook in 2011 actief lid van ECRE, de Europese koepel van vluchtelingenorga-nisaties. We werkten onder meer samen voor We-reldvluchtelingendag. We namen ook actief deel aan de vergaderingen van het director’s forum, jaarlijkse algemene vergadering en verschillende politieke werkgroepen.

intErnational DEtEntion coalition

Ook was Vluchtelingenwerk in 2011 lid van IDC, de internationale coalitie die pleit voor alternatieven voor detentie.

foV

Vluchtelingenwerk was in 2011 ook actief lid van de federatie sociaal – cultureel werk (FOV) en volgde daar met tal van andere beweging en verenigingen de Vlaamse regelgeving op.

sociarE

Tenslotte was Vluchtelingenwerk in 2011 lid van Sociare, de Socioculturele Wergeversfederatie. We volgden binnen dit kader de arbeidswetgeving op en de voorstellen binnen ons Paritair Comité 329.


visie en missie


krijgen er een eenvoudige soepmaaltijd en we ma-ken hen wegwijs met duidelijk informatie. We geven ook opvang en begeleiding aan asielzoekers in onze kleinschalige opvang. Asielzoekers hebben als mens en bij wet recht op opvang en begeleiding tijdens hun procedure. Vluchtelingenwerk ijvert voor klein-schalige opvang omdat dit de zelfstandigheid, em-powerment en integratie bevordert. Met onze acht opvangpartners organiseren we kleinschalige opvang voor ongeveer duizend mensen.

wE wErkEn aan EEn toEkomst Voor asiElZoE-kErs En VluchtElingEn

We zetten ons in om asielzoekers al tijdens de proce-dure de kans te geven om hun toekomst voor te be-reiden via studie, werk of een vrijwillig engagement binnen onze samenleving. We organiseren studie- en

jobbegeleiding en diplo-magelijkschakeling. Onze zorg is ook dat afgewezen asielzoekers niet in een il-legaal circuit terechtkomt. We pleiten ervoor dat deze mensen echte kansen krij-gen om elders een bestaan op te bouwen. Daarom werken we ook rond terug-keer wanneer mogelijk.

wE onDErstEunEn iEDErEEn DiE asiElZoEkErs En VluchtElingEn bijstaan

Advocaten, begeleiders en iedereen die asielzoekers en vluchtelingen bijstaat kunnen bij ons terecht voor duidelijke informatie. Vluchtelingenwerk is een ac-tief steunpunt voor alle vrijwillige en professionele begeleiders. We helpen het werkveld met alle aspec-ten van het asielbeleid: procedure, opvang, integratie en terugkeer.

Vluchtelingenwerk zet zich in voor asielzoekers en vluchtelingen. Samen met vijftig lidorganisaties en veel enthousiaste vrijwilligers verhogen we de druk op het beleid en sensibiliseren we het ruime publiek. We coördineren een eigen opvangnetwerk, zijn ac-tief rond integratie en ondersteunen iedereen die asielzoekers en vluchtelingen bijstaat. We werken ook rond terugkeer wanneer nodig.

wE tEkEnEn krijtlijnEn uit Voor hEt bElEiD

Onder meer door organisaties als Vluchtelingen-werk kent ons land een menselijk beschermingsbe-leid voor mensen op de vlucht. Vluchtelingenwerk werkt aan een positief maatschappelijk draagvlak voor dat beleid. En ondersteunt politici en beleids-verantwoordelijken op lokaal, Vlaams, federaal en Europees niveau met onderbouwde voorstellen voor verbetering. In onze opvol-ging van het beleid spelen we kort op de bal en zijn we kritisch.

wE sEnsibilisErEn hEt brEDE publiEk

Vluchtelingenwerk werkt aan het vergroten van het begrip voor asielzoekers en vluchtelingen. We to-nen dat een goed asiel- en migratiebeleid een meerwaarde is voor asielzoekers en vluchtelingen maar ook voor onze maatschappij. Jaarlijks lanceren we een sensibiliserende campagne. Wie dat wenst kan aan de slag als vrijwilliger of ons financieel steunen.

wE onthalEn En VangEn asiElZoEkErs op

We zetten ons in, samen met vrijwilligers, voor een gastvrij onthaal van asielzoekers bij aankomst in ons land. Dit doen we via ons Soeppunt. Asielzoekers

VluchtElingEnwErk ZEt Zich in Voor asiElZoEkErs En VluchtElingEn. samEn mEt hEEl wat EnthousiastE VrijwilligErs En Vijftig liDorganisatiEs


Financieel Beheer en Personeel


verder uit te bouwen. En zo de diversificatie van middelen verder op te drijven.

Vluchtelingenwerk dankt de verschillende financie-rende overheden, de Nationale Loterij, de Koning Boudewijnstichting, haar individuele en corporate donors voor hun steun. En natuurlijk de talrijke me-dewerkers en vrijwilligers. Zonder hen konden we heel wat activiteiten niet realiseren.

financiEEl bEhEEr

Vluchtelingenwerk beschikt over middelen uit financieringsbronnen op Europees, federaal en Vlaams niveau. Naast overheidssubsidies voor con-crete opdrachten of projecten ontvangt Vluchtelin-genwerk ook middelen van 11.11.11 en via private fondsenwerving.

De omzet van Vluchtelingenwerk daalde in 2011 licht tot 2,48 miljoen euro. We blijven sterk afhan-kelijk van projectsubsidies, al is er een sterk groei-scenario te merken in de inkomsten uit fondsenwer-ving (verdubbeling tegenover 2010).

We hebben een erg sterke reputatie wat betreft ad-ministratieve opvolging van onze diverse middelen. Zo werd in 2011 welgeteld 3.186 euro ingehouden door publieke financiers na controle van eindrap-porten van subsidies. Dit is minder dan 0,2% van de jaarlijkse inkomsten uit projectsubsidies en getuigt van degelijk financieel bestuur. De organisatie werkt met meerjarenplanningen.

De grootste uitgavenpost van een tweede- en derde-lijnsorganisatie zoals Vluchtelingenwerk is gewoon-

lijk de loonkost van de medewerkers. De meerder-heid van het personeel wordt direct ingezet op de projectwerkingen van Vluchtelingenwerk. Hierbij heeft de coördinatie van het opvangnetwerk voor asielzoekers de zwaarste personeelsbezetting.

Projectsubsidies worden systematisch en nauwgezet gecontroleerd door bevoegde overheidsinstellingen. Daarnaast werden de rekeningen 2011 gecontro-leerd en goed bevonden door Mazars Bedrijfsreviso-ren. De jaarrekeningen zijn publiek beschikbaar op de website van de Nationale Bank - www.nbb.bE.

Net als in 2011 blijven ook in 2012 giften aan Vluchtelingenwerk voor een bedrag van 40 euro of meer fiscaal aftrekbaar. In 2011 ontving Vluchtelin-genwerk 26.773,97 euro aan giften. Een fondsen-werver heeft Vluchtelingenwerk niet, hoewel het de uitdrukkelijke bedoeling blijft om fondsenwerving

kostEn 2011 -€ 2,48 mio

DIENSTEN EN GOEDEREN

BEZOLDIGINGEN

ANDERE KOSTEN

RESERVES

wE Zijn stErk in hEt aDministratiEf opVolgEn Van onZE DiVErsE miDDElEn

inkomstEn 2011 - € 2,48 mio

EUROPESE MIDDELEN

FEDERALE OVERHEID

VLAANDEREN

LOONSUBSIDIES

11.11.11

EIGEN INKOMSTEN

ANDERE


van paritair comité 329.01. De loonspanning (het verschil tussen het hoogste en laagste loon in de or-ganisatie) bedroeg in december 2011 2,39.

Het bruto maandloon van de algemeen directeur be-droeg die maand 4.026,95 euro. De totale loonkost 2011 van de algemeen directeur bedroeg 73.041,17 euro inclusief patronale bijdragen, en te vermeerde-ren met een gsm-abonnement en het gebruik van

een laptop als extralegale voordelen.

Personeelsleden krijgen hun abonnement open-baar vervoer voor woon-werkverkeer terugbetaald: 100% voor een trein-abonnement en 80% voor een abonnement van de MIVB. En bovenop de 20 dagen wettelijke vakantie,

biedt Vluchtelingenwerk 10 dagen extra vakantie-dagen.

In 2011 investeerde Vluchtelingenwerk netto 21.029,00 euro in formele vormingen en opleidin-gen om de organisatie nog beter te wapenen voor de uitdagingen in de toekomst.

pErsonEEl

Vluchtelingenwerk voert een actief diversiteitbeleid omdat we het belangrijk vinden dat onze organisatie een afspiegeling is van de maatschappij. En ook om-dat we op die manier veel efficiënter kunnen werken.

Het gemiddelde personeelsbestand groeide in 2011 met 7% tot 33,4 voltijds equivalenten. De groei van het personeelsbestand eind 2011 heeft onder meer te maken met het noodhulpproject ‘SOS Opvang’ dat Vluchtelingenwerk samen met zeven andere ngo’s op-richtte om de opvangcrisis het hoofd te bieden.

Vluchtelingenwerk heeft een vrouwelijk personeels-bestand. Op 31 december 2011 waren er 14 mannen en 29 vrouwen in dienst. Deze genderverdeling is terug te vinden op alle functieniveaus in de organisatie: het management-team bestaat uit 4 vrouwen en 2 mannen.

Vluchtelingenwerk heeft ook een jong personeelsbe-stand. De gemiddelde leeftijd van alle werknemers bedroeg op 31 december 2011 33,8 jaar.

Het personeel van Vluchtelingenwerk is opgedeeld in vijf looncategorieën, gebaseerd op de barema’s

omDat wE willEn Dat onZE organisatiE EEn afspiEgEling is Van DE maatschappij, VoErDEn wE ook in 2011 EEn actiEf DiVErsitEitsbElEiD

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

18-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-65

lEEftijDsVErDEling pErsonEEl

Dit jaarverslag is een uitgave van Vluchtelingenwerk Vlaanderen Gaucheretstraat 164, 1030 Brussel Tel 02 274 00 20, Fax 02 201 03 76

[email protected] www.VluchtElingEnwErk .bE

Jaarverslag 2011

Documents

Transcript of Jaarverslag 2011