Jaarverslag 2009 - pensioenkappers.nl · 02 Ontwikkelingen Het jaar 2009 stond in het licht van de...
Transcript of Jaarverslag 2009 - pensioenkappers.nl · 02 Ontwikkelingen Het jaar 2009 stond in het licht van de...
Samenvatting 01
Voorwoord 05
1 Hetfonds 061.1 Inleiding 071.2 Overhetfonds 071.3 Hetbestuur 081.4 Devisitatiecommissie 091.5 Hetverantwoordingsorgaan 091.6 Dedeelnemersraad 101.7 Uitbesteding 10
2 Ontwikkelingen 112.1 Ontwikkelingenfinanciëlepositie 122.2 Ontwikkelingenregelgevingen overheidsbeleid 132.3 GoedPensioenfondsbestuur 132.4 Communicatie 152.5 ToezichthouderAFMenDNB 16
3 Financieelbeleid 173.1 Inleiding 183.2 Premie 183.3 Toeslag 183.4 Pensioenvermogenenvoorzieningen 193.5 Actuariëleanalyse 203.6 Beleggingen 213.7 Risicoparagraaf 26
4 Pensioenregeling 284.1 Inleiding 294.2 Dekenmerkenvandepensioenregeling 294.3 Wijzigingenreglementen 29
5 Visitatiecommissie 315.1 Bevindingen 325.2 Reactiebestuur 335.3 Reactieverantwoordingsorgaan 33
6 Verantwoordingsorgaan 346.1 Oordeel2009 356.2 Reactiebestuur 36
7 Deelnemersraad 377.1 Verslag 387.2 Reactiebestuur 39
8 Jaarrekening 408.1 Balansper31december2009 418.2 Staatvanbatenenlastenover2009 428.3 Kasstroomoverzichtover2009 448.4 Algemenetoelichting 458.5 ToelichtingopdeBalans 518.6 Toelichtingopdestaatvanbatenenlasten 758.7 Overigegegevens 848.8 Actuariëleverklaring 858.9 Accountantsverklaring 86
Bijlagen 87
Inhoud
01
Samenvatting
StichtingBedrijfstakpensioenfondsvoorhetKappersbedrijf
Postbus3183,3502GDUtrechtTelefoon:(030)2453922Internet:www.pensioenkappers.nlE-mail:[email protected]
BestuurG.terAvestK.BoekhorstE.H.W.BosmanA.A.M.SteijaertG.J.vanValkenburgR.F.M.vanderWeerd
Compliance officerMetingangvan2009heefthetbestuurbeslotenzelfhaarcompliancewerkzaamhedenuittevoeren.Devoorzitterfungeertalscomplianceofficer.
DeelnemersraadP.KalleR.vanUdenW.H.Wemmers
VerantwoordingsorgaanC.B.deGrootP.KalleR.vanUden
VisitatiecommissieR.BakkerE.E.vandeLustgraafR.Nagtegaal
UitvoeringsorganisatiePensioenbeheerSyntrusAchmeaPensioenbeheerN.V.
VermogensbeheerSyntrusAchmeaVermogensbeheerB.V.SyntrusAchmeaVastgoedB.V.
Adviserend actuarisJ.G.M.vanOphem,SyntrusAchmeaVermogensbeheerB.V.
Certificerend actuarisE.W.J.M.SchokkerAAG,TowersWatsonB.V.
Externe accountantH.C.vanderRijstRA,PricewaterhouseCoopersAccountantsN.V.
02
Ontwikkelingen
Hetjaar2009stondinhetlichtvandeeconomischecrisisalsgevolgvandekredietcrisis.AlsgevolgvanforseverliezenopdebeurzeneneenlagerenteverkeerdehetBedrijfstakpensioenfondsvoorhetKappersbedrijfop1januari2009ineensituatievanreservetekortenonderdekking.Dedekkingsgraadvanhetfondsbedroegopdiedatum91%(vereistedekkingsgraad:125%).
Hetfondsheeftzoweleenkorte-alslangetermijnherstelplanopgesteldomdedekkingsgraadenreserveszosnelmogelijkweeroppeiltebrengen.Opbasisvaneenberekening(continuïteitsanalyse)verwachttehetbestuurdatdedekkingsgraadzichbinneneenperiodevanvijfjaarzalherstellentotbovenhetniveauvanhetminimaalvereisteigenvermogenenbinnen15jaartothetvereisteigenvermogen.DeNederlandscheBankheeftmethetherstelplaningestemd.InovereenstemmingmethethuidigetoeslagenbeleidzoalsvastgelegdindeABTNheefthetbestuurbeslotengeentoeslagenteverlenenzolangdedekkingsgraadzichonderdeFTKvereistedekkingsgraadbevindt.Anderemaatregelenwaren,opbasisvandecontinuïteitsanalyse,nietnodig.
Hetherstelvandefinanciëlepositievanhetfondsverliepin2009voorspoedigerdanopbasisvandeberekeningeninhetherstelplanwasingeschat.Medio2009kwamdedekkingsgraaduitboven105%.Perultimo2009bedroegdedekkingsgraadvanhetfonds110%Devereistedekkingsgraadwas129%.Doorhetbestuurisdejaarlijkseevaluatievanhetherstelplanuitgevoerd.Deevaluatieheeftnietgeleidtotbijstellingvandeuitgangspuntenvanhetherstelplan.
Inhoofdstuk2wordthiernaderopingegaan.
Financieelbeleid
Omaandedoelstellingvanhetfondstevoldoenmoetenervoldoendeactivawordengevormdomtoekomstigepensioenuitgaventekunnendekken.Hetbestuurhanteertdaarbijdevolgendebeleidsinstrumenten:• hetpremiebeleid;• hettoeslagen-ofindexatiebeleid;• hetbeleggingsbeleid;• depensioenregeling.
Depensioenregelingiseenuitkeringsovereenkomstdiewordt
gefinancierdmeteendoorsneepremie.Alsdefinanciëlemiddelenvanhetfondshettoelaten,streefthetbestuurernaaromjaarlijksdepensioenrechtenendepensioenaansprakenaantepassenaandestijgingvandeCBS-indexvoorderegelingslonen.
Hetbestuurheeft,geziendefinanciëlepositievanhetfonds,beslotenomper1oktober2009geentoeslagteverlenen.Hetbestuurbeoordeeltjaarlijksofdefinanciëlemiddelenvanhetfondstoereikendzijnomdeopgebouwdepensioenaansprakenendeingeganepensioenenteverhogen.Erbestaatgeenrechtoptoeslagverleningenerisdusgeenzekerheidofeninhoeverrehetfondsindetoekomsteentoeslagkanverlenen.Hetfondsreserveertnamelijkgeengeldenvoortoekomstigetoeslagen.
Inhoofdstuk3wordtnaderophetfinancieelbeleidingegaan.
Uitvoeringvandepensioenregeling
Indeuitvoeringvandepensioenregelinghebbenzichin2009geenrelevanteveranderingenvoorgedaan.
Inhoofdstuk4leestumeeroverdeuitvoeringvanderegeling.
Verslagvisitatiecommissie
HetbestuurheeftinhetkadervanPensionFundGovernance(PFG)eenvisitatiecommissiegeïnstalleerd.Dezevisitatiecommissieheefthetbestuursbeleidvandeafgelopendriejaaronderdeloepgenomenenhierovergerapporteerd.
Inhoofdstuk5leestuhiermeerover.
Verslagverantwoordingsorgaan
Hetbestuurlegtverantwoordingafaanhetverantwoordingsorgaanoverhetbeleidendewijzevanuitvoeringvandatbeleid.Inhetnajaarvan2008heefthetbestuurdeledenvanhetverantwoordingsorgaanbenoemd.Hetverantwoordingsorgaanvanhetfondsisvanoordeeldat:• hetbestuurvoldoendeinformatieaanhet
verantwoordingsorgaanheeftverstrektomzicheenoordeeltevormen;
03
• hethandelenvanhetbestuurin2009inovereenstemmingisgeweestmetdestatutenenreglementen;
• hetbestuurin2009eenconsistentbeleidheeftgevoerd,waarbijdebelangenvanallebetrokkenenafgewogenengeborgdzijn;
• hetbestuurgedegenenlogischebeleidskeuzesvoordetoekomstheeftgemaakt.
Inhoofdstuk6leestuhiermeerover.
Verslagdeelnemersraad
Dedeelnemersraadisinhetverslagjaarviermaalbijeengekomen.Zijheefthierbijgebruikgemaaktvanhaarrechttotadviseringenvanhetrechtomvangedachtentewisselenmethetbestuuroverzakendienuenindetoekomstvanbelangzijnvoordeelnemers,ouddeelnemersengepensioneerden.Daarnaastheeftdedeelnemersraadin2009overeengrootaantalonderwerpengeadviseerd.
Inhoofdstuk7leestuhiermeerover.
Kerncijfers
Bedragenx€1.000 2009 2008Pensioenvermogen 333.746 282.225
Technischevoorziening 302.838 310.377
Aanwezigedekkingsgraad 110% 91%
Deelnemers 22.303 19.725
Gewezendeelnemers 42.357 40.023
Pensioengerechtigden 1.206 1.079
Werkgevers 6.497 5.910
05
Voorwoord
HetbestuurvanhetBedrijfstakpensioenfondsvoorhetKappersbedrijfgeeftinditjaar-verslaginzageindewerkzaamheden,hetbeleidendepensioenontwikkelingengedurendehetjaar2009.Hetbestuurverstrektduidelijkheidoverdefinanciëlepositieenresultatenvanhetfonds.Ditjaarverslagisopgesteldinovereenstemmingmetderichtlijnenvoordejaarverslaggeving.
Definanciëlecrisisdiedewereldsinds2008kentheeftgrotefinanciëlegevolgengehadvoordeNederlandsepensioenfondsen,waaronderookhetBedrijfstakpensioenfondsvoorhetKappersbedrijf.Dedalingvanderenteheefttotdalingvandedekkingsgraadgeleidin2008.HetingediendeherstelplanisdoorDeNederlandscheBankgoedgekeurd.Inhetherstelplanstonddathetfondsverwachtdatdedekkingsgraadbinnenvijfjaarboven105%zalliggen.Dezedoestellingisbinnenéénjaarbereikt.In2009heeftdestijgingvanderenteaanhetherstelvandedekkingsgraadbijgedragen.DesondanksstonddedekkingsgraadvanhetBedrijfstakpensioenfondsvoorhetKappersbedrijfeind2009op110%.Helaaswashetnietmogelijkomdegepensioneerden,deactievenendegewezendeelnemersover2009eentoeslagteverlenenomdatdedekkingsgraad,ondankshetherstel,nogsteedsonderdevereistedekkingsgraadlag.
Inhetjaar2009heefthetbestuuraandachtbesteedaandeskundigheid.Erdientimmerseenafdoendewaarborgtebestaanvoorhetopeenbehoorlijkewijzebesturenvanhetpensioenfonds.Hetbestuurachthetvanhetgrootstebelangomhaardeskundigheidvoldoendeteblijvenwaarborgen.Enkelebestuursledenhebbenopleidingengevolgd.Daarnaastheefthetbestuureenopleidingsdaggehoudenomopeentweetalbelangrijketerreinendedeskundigheidvandebestuursledenteverhogen:wet-enregelgevingendefinanciëleaspectenvanpensioenen.
Ophetgebiedvancommunicatieheefthetbestuurbeslotendedeelnemersendeaangeslotenwerkgeverstevragenhoezehethuidigecommunicatiebeleidvanhetfondsbeoordelen.Opbasisvandeuitkomstenzalhetbestuurin2010beoordelenofhetcommunicatiebeleidaangepastwordt.
Totslotbedankenwijiedereendieinhetverslagjaarheeftbijgedragenaanhetgoedfunctionerenvanhetfonds.
Metvriendelijkegroet,namenshetbestuur,
G.J.vanValkenburg G.terAvestVoorzitter Secretaris
0707
1.1 Inleiding
StichtingBedrijfstakpensioenfondsvoorhetKappersbedrijfheeftverschillendeorganen,zoalshetbestuur,dedeelnemersraadenhetverantwoordingsorgaan.Daarnaastiseenaantalexternepartijenintensiefbijhetfondsbetrokken.Indithoofdstukstelthetfondsdebestuursorganenenexternepartijenvoor.Allereerstvolgendedoelstellingeneenaantalalgemenegegevensvanhetfonds.
1.2 Overhetfonds
1.2.1 Naamenvestigingsplaats
StichtingBedrijfstakpensioenfondsvoorhetKappersbedrijf(hierna:hetfonds)isopgerichtop1januari1970enstatutairgevestigdinUtrecht.HetfondsisingeschrevenbijdeKamervanKoophandelinUtrechtondernummer41178953.Delaatstestatutenwijzigingvondplaatsop12december2008.HetfondsisaangeslotenbijdeVerenigingvoorBedrijfstakpensioenfondsen(VB).
1.2.2 Doelstelling
Doelstellingvanhetfondsishetverlenenvanpensioenenaandeelnemers,gewezendeelnemersenhunnabestaandenmetinachtnemingvandestatutenenreglementen.Hetfondsprobeertditdoeltebereikendoorpremiesteinnenbijdeaangeslotenondernemingen.Degeldenwordenbelegdenbeheerdenhetfondsdoetdaaruituitkeringenbijouderdom,overlijdenenarbeidsongeschiktheid.
1.2.3 Samenwerkendeorganisaties
Devolgendeorganisatiesbenoemenledeninhetbestuuren/ofdedeelnemersraad:
1. KoninklijkeAlgemeneNederlandseKappersorganisatie(ANKO)Postbus212
1270AEHuizen telefoonnummer:(035)5259500
2. FNVMooi Nachtegaalstraat37 3581ACUtrecht telefoonnummer:(030)2314221
3. CNVBedrijvenbond Postbus2550 3500GMUtrecht telefoonnummer:(030)7511007 Per1januari2010isCNVBedrijvenbondgefuseerdmetCNV
HoutenBouw.DenieuwenaamvandeorganisatieisCNVVakmensen.
1.2.4 Externepartijen
Hetfondswerktsamenmetdevolgendeexternepartijen.
UitvoeringsorganisatiePensioenbeheerSyntrusAchmeaPensioenbeheerN.V.
VermogensbeheerSyntrusAchmeaVermogensbeheerB.V.SyntrusAchmeaVastgoedB.V.
Adviserend actuarisJ.G.M.vanOphem,SyntrusAchmeaVermogensbeheerB.V.
Certificerend actuarisE.W.J.M.SchokkerAAG,TowersWatsonB.V.
Externe accountantH.C.vanderRijstRA,PricewaterhouseCoopersAccountantsN.V.
1.3 Hetbestuur
1.3.1 Samenstelling
Hetparitairebestuurisop31december2009alsvolgtsamengesteld:
Ledenwerkgevers Benoemdtot Organisatie
G.terAvest 31december2010 ANKOK.Boekhorst 31december2011 ANKO
R.F.M.vanderWeerd 31december2012 ANKO
Ledenwerknemers Benoemdtot Organisatie
E.H.W.Bosman 31december2010 FNVMooi
A.A.M.Steijaert 31december2011 FNVMooi
G.J.vanValkenburg 31december2012 CNVBedrijvenbond
In2009wasG.terAvestvoorzittervanhetfonds.G.J.vanValkenburgwashetheleverslagjaarsecretaris.W.KruithofisdeplaatsvervangervanG.J.vanValkenburg.
Desamenstellingvanhetbestuurisin2009alsvolgtgewijzigd:• Per1januari2009isA.A.M.Steijaertalsbestuurslidbenoemd
doorFNVMooi.• Per1december2009isR.F.M.vanderWeerdalsbestuurslid
benoemddoorANKO.• Per1december2009heeftANKOdebenoemingvanR.Vosen
J.A.R.Debenalsplaatsvervangendbestuursledenteruggetrokken.
Compliance officerMetingangvan2009heefthetbestuurbeslotenzelfhaarcompliancewerkzaamhedenuittevoeren.Devoorzitterfungeertalscomplianceofficer.
1.3.2 Vergaderdata,studiedagenenoverigebijeenkomsten
Hetbestuurheeftin2009vijfkeervergaderd.Devergaderingenvondenplaatsop3maart,17april,24juni,9oktoberen4december.Op28septemberheefteenstudiedagvoorhetbestuurplaatsgevonden.Tijdensdezestudiedagheefthetbestuurzichverdieptindeonderwerpenwet-enregelgevingenfinanciële-enactuariëleaspectenvanpensioenen.
1.3.3 Bestuurlijkecommissies
Inverbandmettoenemendecomplexiteitendeveletakenvanhetbestuurheefthetfondseenaantalbestuurlijkecommissiesingesteld.Dezecommissiesdoenvoorbereidendwerkinkwestieswaaroverhetbestuureenbesluitneemt.Zijkunnenindevoorbereidingsfasedieperingaanopdeachtergrondenenconsequentiesvantenemenbeleidsbeslissingen.Tevenskanvoorverdereuitvoeringvanbesluiteneenspecifiekmandaataandecommissieswordenverleend.Deledenvandebestuurlijkecommissieskunnenzichlatenbijstaandoorexternedeskundigen.Decommissieszijnaltijdparitairsamengesteld.
In2009warendevolgendebestuurlijkecommissieswerkzaam:
VoorzittersoverlegHetvoorzittersoverlegvanhetfondsbestaatuitdewerkgevers-voorzittervanhetbestuur(G.terAvest)endewerkgeversvoorzitter(G.J.vanValkenburg).Hetvoorzittersoverlegvergadertminimaalvierkeerperjaarofzoveelvakeralsnodigis.Inhetvoorzitters-overlegbesprekendewerkgeversvoorzitterendewerknemers-voorzitterdeagendavandeeerstvolgendebestuursvergadering.DeafsprakenoverdekwaliteitvandedienstverleningvanSyntrusAchmeaPensioenbeheerN.V.zijnvastgelegdindienstverlenings-overeenkomsten(DVO´s).SyntrusAchmeaPensioenbeheerN.V.rapporteertoverdeDVO-afsprakentijdenshetvoorzittersoverleg.Hetvoorzittersoverlegheeftplaatsgevondenop11maart,5juni,16septemberen13november2009.
BeleggingsadviescommissieHetbestuurvanStichtingBedrijfstakpensioenfondsvoorhetKappersbedrijflaatzichophetgebiedvanvermogensbeheerondersteunendoordeBeleggingsadviescommissie.
08
09
DeBeleggingsadviescommissiegeeftgevraagdenongevraagdadviezenaanhetbestuurtenbehoevevanhetdoorhetbestuurvasttestellenbeleggingsbeleidendeuitvoeringervan.DecommissiebestaatuitE.H.W.BosmanenG.terAvest.Decommissieheeftvergaderdop24februari,26mei,24septemberen17november2009.
Adviescommissie bezwaarschriften vrijstellingsbesluitenDeadviescommissieisbevoegdtothetadviserenvanhetbestuurbijhetnemenvaneenbeslissingovereendoorbelanghebbendeingediendbezwaarschrifttegeneenvrijstellingsbesluit.Decommissiebehoefdein2009nietbijeentekomen.
1.4 Devisitatiecommissie
1.4.1 Samenstellingenvergaderdata
Devisitatiecommissiebestaatuit3leden.Devisitatiecommissieisop31december2009alsvolgtsamengesteld:R.Bakker;E.E.vandeLustgraaf;R.Nagtegaal.Devisitatiecommissieheefthetfondsinzake2009endevoorafgaandejareninjanuari2010gevisiteerd.
1.5 Hetverantwoordingsorgaan
1.5.1 Samenstellingenvergaderdata
Hetverantwoordingsorgaanbestaatuitdrieleden:ééndeelnemer,ééngepensioneerdeenéénwerkgever.Deledenzijnbenoemddoordevolgendeorganisaties:• ANKO;• CNVBedrijvenBond;• FNVMooi.
Hetverantwoordingsorgaanisop31december2009alsvolgtsamengesteld:
Leden Benoemdtot Organisatie Afgevaardigdnamens
C.B.deGroot 31december2011 ANKO werkgevers
P.Kalle 31december2011 CNVBedrijvenBond/FNVMooi gepensioneerden
R.vanUden 31december2011 CNVBedrijvenBond/FNVMooi deelnemers
Hetverantwoordingsorgaanvergaderdein2009op20maarten22juni.
10
1.6 Dedeelnemersraad
1.6.1 Samenstellingenvergaderdata
Dedeelnemersraadbestaatuitdrieleden:tweedeelnemersenééngepensioneerde.Deledenzijnbenoemddoordevolgendeorganisaties:• CNVBedrijvenBond• FNVMooi
Dedeelnemersraadisop31december2009alsvolgtsamengesteld:
Leden Benoemdtot Organisatie Afgevaardigdnamens
P.Kalle 31december2011 CNVBedrijvenBond/FNVMooi gepensioneerden
R.vanUden 31december2011 CNVBedrijvenBond/FNVMooi deelnemers
W.H.Wemmers 31december2011 CNVBedrijvenBond/FNVMooi deelnemers
Dedeelnemersraadheeftin2009vierkeervergaderd.Devergaderingenvondenplaatsop20maart,22juni,24septemberen30november2009.
1.7 Uitbesteding
Hetbestuurheeftdeuitvoeringvanhetpensioenbeheerenhetvermogens-envastgoedbeheeruitbesteedaanSyntrusAchmea.Hetbestuurheeftditbedrijfgemandateerdvoordehieraanverbondenwerkzaamheden.
SyntrusAchmeabestaatuitdrierechtspersonen:• SyntrusAchmeaPensioenbeheerN.V.(voorheenInterpolisPensioenbeheerB.V.);• SyntrusAchmeaVermogensbeheerB.V.(voorheenInterpolisPensioenenVermogensbeheerB.V.);• SyntrusAchmeaVastgoedB.V.(voorheenAchmeaVastgoedB.V.).
HetfondsenSyntrusAchmeahebbenhunafsprakenoveruitbestedingvastgelegdineenuitvoeringsovereenkomst.Bijdezeovereenkomstzijnhetfondsendegenoemde‘bedrijfsonderdelen’vanSyntrusAchmeapartij.Nadereafsprakenoverdekwaliteitvandedienstverleningzijnvastgelegdinapartedienstverleningsovereenkomsten(DVO’s)voorpensioenbeheer,vermogensbeheerenvastgoedbeheer.Alleovereenkomstenbiedendemogelijkheidomdebestaandedienstverleningtussentijdsaantepassenofnieuwedienstentoetevoegen.Hetbestuurendeuitvoerderleggeneventuelenieuweafsprakenaltijdcontractueelvast.
SyntrusAchmeaPensioenbeheerN.V.heeftin2009elkkwartaalaanhetbestuurgerapporteerdoverdeDVO-afspraken.VanSyntrusAchmeaVermogensbeheerB.V.enSyntrusAchmeaVastgoedB.V.ontvinghetbestuureenjaarrapportageover2009.
12
2.1 Ontwikkelingenfinanciëlepositie
Bedrijfstakpensioenfonds voor het Kappersbedrijf in onderdekkingHetjaar2009stondinhetlichtvandeeconomischecrisisalsgevolgvandekredietcrisis.Aanhetbeginvan2009warenerforseverliezenopdebeurzen.Daarnaastwassprakevaneenlagerente.Alsgevolghiervanverkeerdenenkelehonderdenpensioenfondsenbegin2009inonderdekkingofreservetekort.Datwilzeggendateronvoldoendefinanciëlemiddelenwarenomaanalle(toekomstige)verplichtingentevoldoen.
DePensioenwetsteltregelsvoorhetgevaldedekkingsgraadvaneenpensioenfondsonvoldoendeis.Pensioenfondsenzijnverplichteenonderdekkingofreservetekortdirecttemeldenbijdetoezicht-houder,DeNederlandscheBank(DNB).Ditpensioenfondsheefteenonderdekkingalsdedekkingsgraadlagerisdan105%,eneenreservetekortalsdedekkingsgraadlagerisdandevereistedekkings-graad(ultimo2008:125%;ultimo2009:129%).
HetBedrijfstakpensioenfondsvoorhetKappersbedrijfverkeerdeop1januari2009ineensituatievanreservetekortenonderdekking.Dedekkingsgraadvanhetfondsbedroegopdiedatum91%(vereistedekkingsgraad:125%).Hettekortisontstaanalsgevolgvaneensterkedalingvandemarktrenteendooreennegatiefrendementopbeleggingenalsgevolgvanlagereaandelenkoersen.Dedekkingsgraadvaneenpensioenfondsgeeftdeverhoudingweertussendebezittingenendeverplichtingenvaneenpensioenfonds.
HerstelplanHetfondsheeftzoweleenkorte-alslangetermijnherstelplanopgesteldomdedekkingsgraadenreserveszosnelmogelijkweeroppeiltebrengen.Opbasisvaneenberekening(continuïteits-analyse)verwachttehetbestuurdatdedekkingsgraadzichbinneneenperiodevanvijfjaarzalherstellentotbovenhetniveauvanhetminimaalvereisteigenvermogenenbinnen15jaartothetvereisteigenvermogen.Beideherstelplannenzijninéénplangeïntegreerdennapositiefadviesvandedeelnemersraadop31maart2009ingediendbijDNB.DNBheeftnaderetoelichtinggevraagd,envervolgensmethetherstelplaningestemd.HetherstelplanisopgesteldmetinachtnemingvandeuitgangspuntenzoalsDNBheeftvoorgeschreven.
Inovereenstemmingmethethuidigetoeslagenbeleidzoalsvast-gelegdindeABTNheefthetbestuurbeslotengeentoeslagenteverlenenzolangdedekkingsgraadzichonderdeFTKvereistedekkingsgraadbevindt.Anderemaatregelenwaren,opbasisvandecontinuïteitsanalyse,nietnodig.Welisdeoptieopengelatendat,mochthetherstelindetoekomstmindervoorspoedigverlopendanhetplanvoorziet,hetbestuurindiennoodzakelijkaanvullendemaatregelenzoukunnennemen.Hetherstelplanisnamelijkeenbenaderingvandewerkelijkheid.Dewerkelijkeontwikkelingvandedekkingsgraadkaninpositieveofnegatievezinafwijkenvanhetverwachteherstelpad.
Hetherstelvandefinanciëlepositievanhetfondsverliepin2009voorspoedigerdanopbasisvandeberekeningeninhetherstelplanwasingeschat.Medio2009kwamdedekkingsgraaduitbovenhet105%.Perultimo2009bedroegdedekkingsgraadvanhetfonds110%Devereistedekkingsgraadwas129%.
Doorhetbestuurisdejaarlijkseevaluatievanhetherstelplanuitgevoerd.Deevaluatieheeftnietgeleidtotbijstellingvandeuitgangspuntenvanhetherstelplan.Afkoop kleine pensioenenHetbestuurheeftin2009hetbesluitgenomendepensioenrechtenvangewezendeelnemersaftekopenindienhunjaarlijkspensioenniethogerisdan€250.Ditgeldtvoordegewezendeelnemersdievoor1januari2007hundeelnemerschaphebbenbeëindigd.Voordeelnemersdiena1januari2007hetfondshebbenverlatengeldtdewettelijkemaximaleafkoopgrens(2009:€417,74).Deuitvoeringvanditbesluitzalindetweedehelftvan2010plaats-vinden.
Opslag voor langer levenDehuidigegrondslagvooroverlevingskansenisgebaseerdopdePrognosetafel2005-2050vanhetAG.DeAG-Prognosetafel2005-2050houdtrekeningmetdevoorzienbaretrendinoverlevingskansenvandegeheleNederlandsebevolking.Dealgemenesterftekansendievolgenuitdetafelwordenvoorhetfondsgecorrigeerdinverbandmetervaringssterfte.In2009heefthetCBSeenprognosevooroverlevingskansengepubliceerdwaaruitblijktdatdeontwikkelingvandelevensverwachtingnogsnellergaatdanenkelejarengeledenwerdvoorzien.NaarverwachtingzalhetAGin2010eennieuweprognosetafelpublicerendieisgebaseerdopdeactueleoverlevingsverwachtingen.Vooruitlopendopde
13
publicatievandenieuwetafelheefthetfondsbeslotendetechnischevoorzieningenper31december2009met4%teverhogen.
2.2 Ontwikkelingenregelgevingenoverheidsbeleid
Door lage dekkingsgraad geen waardeoverdrachtAlseenwerknemervanbaanverandert,maghijzijnpensioenoverdragennaarzijnnieuwepensioenfonds.Ditheetwaarde-overdracht.Isdedekkingsgraadvanhetfondslagerdan100%,danmaghetpensioenfondswaardeoverdrachtennietuitvoeren.HetmoetdezevolgensdePensioenwet’opschorten’.Veelfondsenhebbenin2009eenaantalmaandeneendekkingsgraadvanminderdan100%gehad;sommigefondsenhebbendaarnogsteedsmeetemaken.OokdeStichtingBedrijfstakpensioenfondsvoorhetKappersbedrijfhadindeeerstehelftvan2009eendekkingsgraadlagerdan100%.
Inmeiwasdedekkingsgraadvanhetfondsweer100%.Omtevoorkomendatwaardeoverdrachtenwordengestartenvlakdaarnaweermoetenstoppenheefthetbestuurbeslotendatdedekkings-graadgedurende3maanden100%ofmeermoetzijnvoordatdeoverdrachtenweerwordenopgestart.Detoezichthouderishethiermeeeens.Ditbetekentdathetfondssinds1augustusweermeewerktaanwaardeoverdrachten.Ofeenverzoekomwaarde-overdrachtdaadwerkelijkafgehandeldkanwordenhangtookafvandesituatievanhetanderefonds.Datfondsmoetnamelijkookeendekkingsgraadvanboven100%hebben.
Trend: vergrijzing en ontgroening: overheid wil AOW leeftijd verhogenIn2009wassprakevaneeneconomischerecessieeneentoenemendewerkloosheid.Aandeanderekantontstaatdekomendejarendoorvergrijzingjuisteenverminderdarbeidsaanbodeneenverwachttekortaanbeschikbarearbeid.Daarnaastissprakevaneenstijgendelevensverwachtingvanmannenenvrouwen.RedenenvoorhetkabinetomdeAOW-leeftijdtewillenverhogennaar67jaar.WerkgeversenwerknemersvertegenwoordigdindeSociaalEconomischeRaad(SER)kregentoteindseptemberdegelegenheidtekomenmeteen(betaalbaar)alternatiefplanvoordeverhogingvandeAOW-leeftijd.Datisnietgelukt.SocialepartnerszijnhetnieteensgewordenoverdeAOW-leeftijdendegevolgen
vooraanvullendepensioenen.HetkabinetkwamvervolgensmeteenconcreetwetsvoorstelomdeAOW-leeftijdintweestappenteverhogennaar67jaar.Eindfebruari2010vielhetkabinet.HetonderwerpAOW-leeftijdwerdvervolgenscontroversieelverklaard.HierdoorwordthetonderwerpAOWpasnadeverkiezingeninjuni2010weeropgepakt.
Pensioenregister IndePensioenwetisbepaalddatdepensioenuitvoerderseenpensioenregisterinrichten.HetregistergaatalleNederlandsepensioenregelingenviainternettoegankelijkmaken.Iedereentussende15en65jaarmeteenburgerservicenummereneenDigiDkanstraksinloggeneneenoverzichtopvragenvanzijneigenpensioenregelingenenAOW-rechten.ZokaniedereNederlanderstraksduidelijkzienhoehoogzijntotaleoudedagsvoorzieningis,bijwelkepensioenuitvoerderhetpensioenisopgebouwdenwaarhijterechtkanvoormeerinformatie.Op7mei2008isdeStichtingPensioenregisteropgericht,eensamenwerkingsverbandvandepensioenkoepels,verzekeraarsenSocialeVerzekeringsbank.Destichtingbegeleidtdeontwikkelingvanhetpensioenregister.Depensioensectordraagtdekostenzelf.Hetisdebedoelingdathetregisterper1januari2011operationeelis.
FVP-regeling: geen nieuwe instroom per 1 januari 2011DeStichtingFinancieringVoortzettingPensioenverzekering(FVP)helptwerklozenvan40jaarenouderpensioenoptebouwen.FVPheeftindecember2008bekendgemaaktdatdeFVP-regelingeenjaarlangerblijftbestaan.Deregelinglooptnudoortot1januari2011.Werknemersdievóór2011indeWWterechtkomen,kunnennogeenFVP-bijdrageaanvragen.WerknemersdiedaarnaWW-gerechtigdwordennietmeer.Werknemersdiein2010werkloosworden,kunnengeconfronteerdwordenmeteenkortingophunFVP-bijdrage.HetFVP-bestuurbeslistdaarlaterover.
2.3 GoedPensioenfondsbestuur
In2005publiceerdedeStichtingvandeArbeid(STAR)de’PrincipesvoorGoedPensioenfondsbestuur’.Dezeprincipesbiedenkadersvoorzorgvuldigbestuur,interntoezicht,verantwoording,deskundigheid,openheidencommunicatie.Maarookandereregelsspeleneenrol:zoisdeCodeTabaksblatvanbelangvoorhetbeleggingsbeleid.Sinds2007zijndePrincipesvoorGoedPensioenfondsbestuurvandeSTARverankerdindePensioenwet.
14
Debedoelingvandeprincipesisdateenpensioenfondsbestuurweetwaarvoorhetverantwoordelijkisenhoehetdieverantwoordelijkheidmoetdragenenmoetafleggen.
Hetjaar2009stondvooralinhettekenvanrisicobeheer.Kernvraagdaarbijisofpensioenfondsenrisico’svoorafvoldoendeinbeeldhadden.Datgeldtzowelvoorhetbeleggingsbeleidalsvoordeverplichtingen.
Medezeggenschap: deelnemersraad en verantwoordingsorgaanHetbestuurheefteendeelnemersraadeneenverantwoordings-orgaaningesteld.Dedeelnemersraadbestaatuitvertegen-woordigersvandeelnemersengepensioneerdenenadviseerthetbestuuroveronderanderedewijzigingvandestatutenenreglementen,devaststellingvanhetjaarverslag,hettoeslagenbeleideneenherstelplan.Hetverantwoordingsorgaanbestaatuitvertegenwoordigersvandeelnemers,werkgeversengepensioneerdenengeefteenoordeeloverhethandelenvanhetbestuur,overhetdoorhetbestuurgevoerdbeleidenoverbeleidskeuzesvoordetoekomst.Per1januarizijndeledenvandedeelnemersraadenhetverantwoordingsorgaandoordebenoemendeorganisatiesvoorgedragen.In2009hebbendedeelnemersraadenhetverantwoordingsorgaandeeerstevergaderingengehouden.
Intern toezicht: visitatiecommissieHetinterntoezichtisvormgegevenviaeenvisitatiecommissie.Devisitatiecommissiebestaatuitdrieonafhankelijkepersonen.Devisitatiecommissieheeftalsopdrachtomeensperdriejaarhetfunctionerenvan(hetbestuurvan)hetpensioenfondskritischtebezien.Deledenzijnopgeenenkelewijzebetrokkenbijhetfunctionerenvanhetfonds.Deledenwordenbenoemddoorhetbestuur.Deledenvandevisitatiecommissiedienentebeschikkenovermeerjarigebestuurlijkeervaringendieneninstaattezijnhetfunctionerenvanhetbestuurtebeoordelen.
Devisitatiecommissiedienteenonafhankelijkoordeeltevellenoverhetfunctionerenvanhetbestuuralszodanig.Indiebeoordelingdienendevolgendezakentewordenbetrokken:• hetbeoordelenvanbeleids-enbestuursprocedures,
bestuursprocessenendechecksandbalancesbinnenhetpensioenfonds;
• hetbeoordelenvandewijzewaarophetpensioenfondswordtaangestuurd;
• hetbeoordelenvandewijzewaaropdoorhetbestuurwordtomgegaanmetderisico’sopdelangeretermijn.
Devisitatiecommissierapporteertnaafrondingvandevisitatieaanhetbestuur.Desamenvattingvanderapportageisopgenomeninhetjaarverslag.Detaken,bevoegdhedenenverantwoordelijkhedenvandevisitatiecommissiezijnvastgelegdindestatutenenverderuitgewerktineenreglement.Zelfevaluatie bestuurBesturenmoeteneenprocedurevaststellenvooreenperiodiekezelfevaluatie.Hetgaatomhetfunctionerenvanhetbestuuralsgeheelenvandeindividuelebestuursledenafzonderlijk.Doelvandezelfevaluatieisdekwaliteitvanhetbestuurinstandtehoudenen/ofteverbeteren.Deprocedureisvastgesteldindebestuurs-vergaderingvan4december2009.Dezelfevaluatiezalindeeerstehelftvan2010plaatsvinden.
Naleving van de gedragscodeSinds2001heefthetbestuureengedragscode.Doelvandezegedragscodeishetstellenvanregelsenrichtlijnenvoorbestuurs-leden.Dezeregelsmoetenbelangenconflictentussenhetfondsenbetrokkeneninprivévoorkomen.Daarnaastregelenzijhoebestuursledenmoetenomgaanmetvertrouwelijkeinformatievanhetpensioenfonds.Degedragscodebevordertdetransparantieenzorgtervoordatallebetrokkenen,ookvoorhuneigenbescherming,duidelijkwetenwatwelennietgeoorloofdis.Elkbestuurslidverklaartschriftelijkdegedragscodetezullennaleven.Decomplianceofficerbewaaktverderdenalevingvandegedrags-code.Vanaf2009laathetbestuurdecompliancewerkzaamhedendoorhaareigenvoorzitterverrichten.Hetbestuurisvanmeningdatcompliancebetertotuitdrukkingkomtineigenbeheeromdatditopenentransparantis.
DeskundigheidsbevorderingHetbestuurvanhetBedrijfstakpensioenfondsvoorhetKappers-bedrijfheefteendeskundigheidsplanwaarindekadersvanhettoetsenenbevorderenvandecollectieve-enindividueledeskundigheidvandebestuursledenzijnopgenomen.Inhetjaar2009heefthetbestuuraandachtbesteedaandeskundigheid.Erdientimmerseenafdoendewaarborgtebestaanvoorhetopeenbehoorlijkewijzebesturenvanhetpensioenfonds.Hetbestuurachthetvanhetgrootstebelangomhaardeskundigheidvoldoendeteblijvenwaarborgen.Enkelebestuursledenhebbenopleidingengevolgdomervoortezorgendatopalledeskundigheidsgebiedenhetdeskundigheidsniveau1wordtbereikt.Daarnaastheefthet
15
bestuureenopleidingsdaggehoudenomopeentweetalbelangrijketerreinendedeskundigheidvandebestuursledenteverhogen,tewetenophetgebiedvanwet-enregelgevingenfinanciële-enactuariëleaspectenvanpensioenen.
Principes voor beheerst beloningsbeleidOp6mei2009hebbenDNBenAFMde’Principesvoorbeheerstbeloningsbeleid’gepubliceerd(hierna:dePrincipes).IndekernishetdoelvandePrincipes:hettegengaanvan’perversebelonings-prikkels’.MetnalevingvandePrincipeszijnsoliditeit,integriteitenvoldoenaanverwachtingenbijbelanghebbendenvanhetpensioen-fondsgediend.PensioenfondsenmoetendePrincipesconcreettoepassenophunsituatieendaartoehunbeloningsbeleidkritischtegenhetlichthoudenenwaarnodigaanpassen.Hetgaatdaarbijnietalleenomdebeloningvanbestuurders,maarookomuitbestedewerkzaamhedenvanhetpensioenfonds.Hetbeheerstebelonings-beleidpastbinnenhetthemarisicobeheervaneenpensioenfonds.Deprincipeszijndoorhetbestuurbesproken.Hetfondsheeftaandeorganisatiesaanwiehetdeuitvoeringheeftuitbesteedverzochtteverklarendathetbeloningsbeleiddatwordtgevoerdvoldoetaandeprincipesvoorbeheerstbeloningsbeleid.Dezeverklaringisverstrekt.
2.4 Communicatie
ToeslagenlabelHetverhogenvanhetpensioenvanwegeloon-ofprijsstijgingheettoeslag.Hetbestuurbeslistjaarlijksofheteentoeslagverleent.Ditkanalleenalsdaarvoorvoldoendefinanciëlemiddelenbeschikbaarzijn.VooreenbegrijpelijkecommunicatieoverhettoeslagbeleidvanhetpensioenfondsvoerdedePensioenweteentoeslagenlabelin.
Ditlabelstaatopbijnaalle
communicatiemiddelen.Hiermeemakenpensioenfondsenenverzekeraarsduidelijkofdepensioenendekomendejarenkunnenstijgenmetdeprijsstijgingen,metanderewoordenofdekoopkrachtoppeilblijft.Naasthettoeslagenlabelmoethetfondseenvoorwaardelijkheidsverklaringgebruiken.Daarinwordthettoeslagbeleidverderuitgelegd.Hetgaatdanomdeambitiediehetfondsheeftvoordematewaarintoeslagenwordengegeven.Enookhoetoeslagenwordenbetaald.Verdergeefthetlabelaanwatdaarvandelaatstedriejaariswaargemaakt.DeAutoriteitFinanciëleMarkten(AFM)isdetoezichthouderdiezichconcentreertophetgedragstoezichtvanpensioenfondsen.
Indepraktijkgaathetmetnameomcommunicatie.Hettoeslagen-labelvaltonderhettoezichtvandeAFM.
Brief naast het toeslagenlabel in 2009Vanwegedebijzondereeconomischesituatiein2009beslootdeministervanSocialeZakenenWerkgelegenheiddathettoeslagen-labelin2009nietgebruikthoefdeteworden.Toepassingvanhettoeslagenlabelindehuidigeeconomischesituatiekonverwarringveroorzakenbijdebelanghebbenden,zowasdeargumentatie.Inplaatsdaarvanontwikkeldedepensioensector,inoverlegmetdetoezichthouderAFM,eenmodelbrief.Dezebriefinformeerdedeelnemersenpensioengerechtigdenoverdefinanciëlecrisis,desituatievandepensioenuitvoerderendegevolgenvoorhunpensioen.Metdezebriefheefthetfondsookoverdetoeslag-verwachtingover2009gecommuniceerdmetallebelang-hebbenden.Ditgebeurdeinseptember2009.
HetbestuurvanhetBedrijfstakpensioenfondsvoorhetKappers-bedrijfheeftechterbeslotenhettoeslagenlabelweltegebruikenopdeuitingenvanhetfondsvanaf1april2009.Hetlabelhelptdedeelnemersomeenbeeldtekrijgenoverdeverwachtekoopkrachtvanhetpensioendatzeviahetfondskrijgen.Hetbestuuriswelvanmeningdathetlabelmaaropéénaspectvanhetpensioenfocustenomeenvolledigbeeldtekunnenkrijgenerveelmeerinformatienodigis.
AFM vraagt fonds zelf aan te geven of communicatie goed isDetoezichthouderAutoriteitFinanciëleMarkten(AFM)stuurdeop8december2008eentweedeselfassessmentaanpensioenfondsenmethetverzoekinformatietegevenoverdewijzewaaropcommunicatieaandeelnemers,gewezendeelnemersen
gepensioneerdenplaatsvindt;AFMvroegaantegevenhoehetpensioenfondsomgingmetinformatieverstrekkingenhoede
16
zorgplichtwerdingevuld.Hetfondsheeftditselfassessmentinjanuari2009ingevuld.Inapril2009koppeldedeAFMderesultatenterugaanhetpensioenfonds.DeAFMwasvanmeningdathetfonds68%scoorde(gemiddeldescorevanallepensioen-fondsen:78%).AFMbrachtookeenalgemeenpersberichtnaarbuitennaaraanleidingvanhetselfassessment.InhetalgemeenzietAFMverbeteringindecommunicatievanpensioenfondsen.MaarAFMwileenbrederendieperonderzoekdoennaardecommunicatievanpensioenfondsen.AFMwildaarintoetsenofpensioenfondsendejuisteinformatieverschaffen.HetbestuurheeftdeterugkoppelingvanhetselfassessmentbesprokenenisvanmeningdatdedoorAFMgehanteerdemethodiekonvoldoenderuimtebiedtomdeantwoordentenuancerenoftoetelichtenengeengoedbeeldgeeftvanhetgeenhetfondsaancommunicatieheeftgedaan.
Ontwikkeling nieuw communicatiebeleidHetbestuurheeftin2009besloteneencommunicatienulmetingtelatendoenonderdeelnemersenwerkgeversaangeslotenbijhetpensioenfonds.Hetpensioenfondsonderzoekthiermeeofdehuidigecommunicatievoldoetaandewensenenbehoeftenvanaangeslotenwerkgeversendeelnemers.Enhoehetbeleiden/ofdemiddelenmixkanwordenverbeterd.Hetonderzoekisinheteerstekwartaalvan2010uitgevoerd.Hetbestuurheeftbeslotenin2010extraaandachttebestedenaancommunicatiemetdeelnemers,gepensioneerdenenwerkgevers.Ditbetekentdathetbestuuraandehandvanderesultatenvandenulmetinggaatkijkennaardemogelijkeaanpassingvanhetcommunicatiebeleidendegebruiktecommunicatiemiddelen.Hetbestuurishieroveringesprekgegaanmetdedeelnemersraadenhetverantwoordingsorgaan.
2.5 ToezichthouderAFMenDNB
Autoriteit Financiële Markten (AFM)AFMhoudttoezichtophetgedragvanpensioenfondsen.AFMcontroleertofpensioenfondsenzichaandewettenenregelshoudendiegaanoverdeinformatiediehetfondsvolgensdewetaandeelnemersmoetgevenenoverdezorgplichtdiehetfondsheeftvoordeelnemersdiemetbeleggingenindividueelpensioenopbouwen.HettweedeaspectisvoorhetBedrijfstakpensioenfondsvoorhetKappersbedrijfnietvantoepassing.DeverplichtecommunicatietoetstAFMaandehandvanhethierbovenbeschrevenselfassessment.
De Nederlandsche Bank (DNB)DNBisverantwoordelijkvoorhetprudentieeltoezichtoppensioen-fondsenopgrondvandePensioenwetendeWetophetfinancieeltoezicht.Prudentieeltoezichtisgerichtophetbevorderenvandefinanciëledegelijkheidvanfinanciëleinstellingen.In2009heefthetBedrijfstakpensioenfondsvoorhetKappersbedrijfeenherstelplanopgesteldeningediendbijDNB.DNBheeftopeenaantalpuntenextrainformatiegevraagdomhetplantekunnenbeoordelen.Hetbestuurheeftaandehandvanhetadviesvandeadviserendactuarisdevragenbeantwoord.Op1juli2009heeftDNBingestemdmethetherstelplan.Hetfondsheeftin2009conformdewettelijkebepalingenDNBgeïnformeerdoverreglementswijzigingenendeaanpassingvandeActuariëleenbedrijfstechnischenota(ABTN).HetfondsheeftDNBverzochtomintestemmenmetdebenoemingvantweenieuwebestuursleden.DNBheeft,natoetsingvandedeskundigheidenbetrouwbaarheidvandezebestuursleden,ingestemdmetdebenoemingen.
18
3.1 Inleiding
Doelstellingvanhetfondsishetverlenenvanpensioenenaandeelnemers,gewezendeelnemersenhunnabestaandenmetinachtnemingvandestatutenenreglementen.Hetisdusbelangrijkdathetfondsvoldoendegeldinkasheeft,zodateraltijdgenoegmiddelenzijnomtoekomstigeuitkeringentekunnenbetalen.Hetbestuurgebruikthiervoordebeleidsinstrumentenpremiebeleid,toeslagenbeleid,beleggingsbeleidendepensioenregeling.
Indithoofdstukkomendeeerstedrieinstrumentenaandeorde.Nahetpremie-entoeslagenbeleidgeefthetbestuurinzichtindevoorzieningenenreserves.Nadeactuariëleanalysevolgteenuitlegoverhetbeleggingsbeleid.Depensioenregelingkomtaanbodinhoofdstuk4.
3.2 Premie
Depremievoorouderdoms-ennabestaandenpensioenbedroegin20096,2%vandepensioengrondslag.Hiervankandewerkgevermaximaal3,1%ophetloonvandewerknemerinhouden.BijdepensioengrondslaggaathetfondsuitvanhetloonindezinvandeWetfinancieringsocialeverzekeringen(Wfsv).Demaximumgrenswaaroverpremiewordtgehevenbedroegin2009€47.802.
Hetbestuurtoetstofdepremie-inkomstenvoldoendezijnomdepensioenregelinguittevoeren.Indiendepremieindetoekomstonvoldoendeblijkttezijn,zalhetbestuurinoverleggaanmetdesocialepartnersomofdepensioenregelingofdepremieruimteaantepassen.
3.3 Toeslag
In2009heefthetbestuurbeslotengeentoeslagenteverlenenoverditjaar.Doordefinanciëlecrisisisdedekkingsgraadonderdevereistedekkingsgraadgedaald.
Hetbestuurbeslistjaarlijksofeninhoeverrehetdeingeganepensioenenendeopgebouwdepensioenaansprakenverhoogtdoorhetverlenenvaneentoeslag.Ditisalleenmogelijkvoorzoverde
beschikbarefinanciëlemiddelenvanhetfondsditnaarhetoordeelvanhetbestuurtoelaten.DaarnaastmoethetbestuurrekeninghoudenmetdestrikteeisendiehetFinancieelToetsingskader(FTK),onderdeelvandePensioenwet,aandedekkingsgraadvanhetfondsstelt.Hetbesluitvanhetbestuurvindtmedeplaatsopbasisvaneenschriftelijkadviesvandeactuaris.Toeslagenzijnaltijdvoorwaardelijk.Hetbestuurhanteertdevolgendestaffelalsleidraadvoortoeslagverlening:• bijeendekkingsgraadonderdedoorhetFTKvereiste
dekkingsgraad:geentoeslag;• bijeendekkingsgraadbovendedoorhetFTKvereiste
dekkingsgraad:volledigetoeslag.Hettoeslagenbeleidvanhetfondsvoorzietnietinonvoorwaardelijkeinhaalindexatie.
Hetbestuurstreeftnaarjaarlijkseverleningvaneentoeslagdiemaximaalgelijkisaandestijgingvanhetindexcijferloon-ontwikkelingzoalshetCBSdithanteert.Dejaarlijksetoeslagwordtinbeginselverleendper1oktober.HetCBSgaatuitvanhetindex-cijfervanderegelingslonenvanvolwassenwerknemersinparticulierebedrijven,inclusiefbijzondereuitkeringen,overdeperiodevandecembertotdecembervoorafgaandaan1oktober.Per1oktober2008heefthetfondsdepensioenaansprakenendeingeganepensioenennietverhoogd.Indevoorgaandetweejarenheefthetfondsdepensioenaansprakenendeingeganepensioenenwelkunnenverhogenmetrespectievelijk1,7%per1oktober2007en0,8%per1oktober2006.
Hetfondsfinanciertdetoeslagenuitoverrendementen.Hetfondshoudtgeenbestemmingsreserveaanvoortoeslagenenberekentgeenpremievoordevormingvaneendergelijkereserve.
19
3.4 Pensioenvermogenenvoorzieningen
Samenvattingvandefinanciëlepositievanhetfondsenontwikkelingengedurendehetjaar.
Bedragenx€1.000 Pensioenvermogen Technischevoorzieningen Dekkingsgraad
Standper1januari2009 282.225 310.377 91%
Beleggingsresultaten 34.268 7.838
Premiebijdragen 22.328 20.035
Uitkeringen -2.947 -2.946
Wijzigingmarktrente -40.987
Wijzigingactuariëleuitgangspunten 12.149
Overige -2.128 -3.628
Standper31december2009 333.746 302.838 110%
Hetsaldovanbatenenlastenoverdeafgelopenjarenkanalsvolgtwordengeanalyseerd:
Bedragenx€1.000 2009 2008 2007 2006 2005
Premieresultaat -304 5.692 3.239 2.759 3.796Interestresultaat 67.417 -140.911 22.074 17.300 4.588Overigresultaat -8.053 -1.927 -4.499 -246 -847
59.060 -137.146 20.814 19.813 7.537
Devergelijkendecijferstotenmet2006zijnnietgecorrigeerdvoorheteffectvandeper1januari2007doorgevoerdestelselwijzigingFTK.
Dedekkingsgraadwordtbepaalddoordesomvandetechnischevoorzieningen,hetstichtingskapitaalendereservestedelendoordetechnischevoorzieningen.
Dedekkingsgraadultimojaar(opbasisvandejaarrekening)heeftzichdeafgelopenjarenalsvolgtontwikkeld:
2009 2008 2007 2006 2005
Dekkingsgraadultimo 110% 91% 156% 140% 131%Gemiddeldeinterest 4% 3,5% 5,0% 4,0% 3,7%
vanverplichtingen
20
Devermeldedekkingsgradenzijnvoor2005en2006vastgesteldopbasisvandeActuariëlePrincipesPensioenfondsen.Vanaf2007zijndedekkingsgradenvastgesteldopbasisvanhetFinanciëleToetsingskader.Hetfondsbevindtzichultimo2009ineensituatievanreserve-tekortaangeziendedekkingsgraadlagerisdandevereistedekkingsgraadvan129%.
3.5 Actuariëleanalyse
Deactuariëleanalysevanhetsaldovanbatenenlastenkanalsvolgtwordenweergegeven:
2009 2008
Bedragenx€1.000 EUR EUR
Premieresultaat
Premiebijdragengecorrigeerdvoorpremievrijstelling 22.328 16.781
Pensioenopbouw -20.035 -8.918
Onttrekkinguittechnischevoorziening
voorpensioenuitvoeringskosten -332 -115
Pensioenuitvoeringskosten -2.265 -2.056
-304 5.692
Interestresultaat
Beleggingsresultaten 34.268 -31.552
Rentetoevoegingtechnischevoorziening -7.838 -8.944
Wijzigingmarktrente 40.987 -100.415
67.417 -140.911
Overigresultaat
Resultaatopwaardeoverdrachten(saldooverdachtvanrechten) 166 21
Resultaatopkanssystemen(overigewijzigingen) 3.570 -970
Resultaatopuitkeringen -1 -34
Indexeringenoverigetoeslagen -4 13
Wijzigingoverigeactuariëleuitgangspunten -12.149 -
Overigebaten 132 182
Overigelasten 233 -1.139
-8.053 -1.927
Totaalsaldovanbatenenlasten 59.060 -137.146
21
Uitkomsten van de solvabiliteitstoetsDesolvabiliteitvanhetpensioenfondsisniettoereikend.Erissprakevaneenreservetekort.Ditjaarisergeensprakemeervaneendekkingstekort.VoordeberekeningvanhetvereisteeigenvermogenwordtgebruikgemaaktvanhetstandaardmodelDNB.
Oordeel van de certificerend actuaris over de vermogenspositieDetechnischevoorzieningenzijn,overeenkomstigdebeschrevenberekeningregelsenuitgangspunten,alsgeheelbezien,toereikendvastgesteld.Heteigenvermogenvanhetpensioenfondsisopdebalansdatumlagerdanhetwettelijkvereisteigenvermogen,maarnietlagerdanhetwettelijkminimaalvereisteigenvermogen.Gemetennaardewettelijkemaatstafistenaanzienvandeverplichtingen,aangegaantotbalansdatum,sprakevaneenreserve-tekort.Metinachtnemingvanhetvoorafgaandeheeftdewaar-merkendactuariszichervanovertuigddatisvoldaanaandeartikelen126totenmet140vandePensioenwet,metuitzonderingvanartikel132.DevermogenspositievanStichtingBedrijfstak-pensioenfondsvoorhetKappersbedrijfisnaardemeningvandewaarmerkendactuarisnietvoldoende,vanwegehetreservetekort.
3.6 Beleggingen
3.6.1 Terugblikeconomieenfinanciëlemarkten
2009: Het jaar van herstelNadatdefinanciëlewereldin2008ophaargrondvestenschudde,werd2009hetjaarvanherstel.Ineersteinstantiewerddetrenduit2008doorgezet.Aanhoudendeproblemenindefinanciëlesectorendevrijevalwaarindewereldwijdeeconomischegroeiwasgeraakt,blevenhetbeeldopdefinanciëlemarktenbepalen.Zakelijkewaardenzoalsaandelen,beursgenoteerdonroerendgoedengrondstoffen,leverdenindeeerstemaandenvan2009wederomveleprocentenaanwaardein.Hethersteldatinzettenahet1ekwartaalwerdvoornamelijkgedrevendoorhetruimemonetairebeleid,noodkredietenaanbankenenondersteunendemaatregelendieoverhedennamen.Ookonconventionelemaatregelenzoalshetopkopenvaneffectenomhetfinanciëlesysteemaandegangtehoudenwerdennietgeschuwd.Uiteindelijkblekendemaatregelenvoldoendeomherstelindemarktentebewerkstelligenennamhetrisicoopeensysteemcrisisaf.
Alsgevolgvandeoverheidsstimulansen,garantstellingenvoorbanken,nationalisatiesencyclischeterugval,zijndeoverheids-tekortenforsgestegen.Indeeerstemaandenvanhetjaarleiddedevluchtnaarveiligestaatsobligatiesnogtoteenforsedalingvandekapitaalmarktrente.Maaralsgevolgvandebehoorlijkeverslechteringvandeoverheidsfinanciën,kandekredietwaardigheidvanhetbetreffendelandinhetgedingkomen.Ditbleektoeneind2009hetemiraatDubaiindeproblemenkwamengeredmoestwordendoorAbuDhabi.InEuropawerddekredietwaardigheidvanGriekenlandverlaagddoorkredietbeoordelinginstanties.Alsgevolgvandezeontwikkelingensteegdekapitaalmarktrenteeind2009.
3.6.2 Gevoerdbeleid
Nadewaardedalingin2008isdebeleggingsportefeuillegedurende2009stapsgewijsaangepastrichtingdebestaandenormverdeling.Redenwasdatdaardoorhetherstelvermogennietonnodigzouwordenbeperkt.Eind2009isbeslotenomdenormverdelinggeleidelijkaantepassenrichtingdegewenstelangetermijnstrategischeverdeling.Mededaardoorlietdevermogensbeheer-portefeuilleovergeheel2009eensterkewaardestijgingzien.Hetprudentebeheerendejuistekeuzesvandevermogensbeheerderwistennogeenextra1,55%aandewaardestijgingtoetevoegen.
22
PortefeuillewaardeDewaardevandeportefeuilleendeverdelingvanhetvermogenoverdeverschillendebeleggingscategorieënaanheteindevanhetjaartenopzichtevandesituatieaanhetbeginvanhetjaarwordtweergegeveninonderstaandetabel:
Bedrag Percentage2009
Normportefeuille Bedrag2008
PercentageBedragenx€1.000.000
Aandelen 81,9 24,9% 23,7% 49,4 17,7%
Vastrentendewaarden 201,1 61,1% 60,3% 184,0 66,0%
Alternatievebeleggingen 4,1 1,3% 1,0% 7,0 2,5%
Directvastgoed 22,1 6,7% 10,8% 26,3 9,4%
Indirectvastgoed 16,6 5,1% 3,2% 10,9 3,9%
Liquidemiddelen 3,1 0,9% 1,0% 1,4 0,5%
Totaal 328,9 100% 100% 279,0 100%
Rendementen Onderstaandetabelgeeftdeperformanceweeruitgesplitstnaardeverschillendecategorieënwaarinvoorhetpensioenfondswordtbelegd.
2009Portefeuille
2009Benchmark
Aandelen 28,5% 27,2%
Vastrentendewaarden 7,5% 6,5%
Alternatievebeleggingen 4,4% 1,76%
Directvastgoed -0,7% -0,2%
Indirectvastgoed 41,49% 36,2%
Liquidemiddelen -0,2% 0,7%
Totaal 12,1% 10,6%
Aansluiting met de jaarrekeningDevermogensverdelingindetabelonderportefeuillewaardezoalsbovenstaandweergegevenwijktafvandecijfersdieuverderopindejaarrekeningzultaantreffen.Deindelingvanvermogenscategorieënvolgensjaarverslagleggingsrecht(RJ610)isnamelijkandersdandeindelingdievermogensbeheergebruiktbinnendebeleggingsmandaten.Optotaalniveauishetgerapporteerdevermogengelijk.
23
Tactische Asset AllocatieDebeleggingsportefeuilleomvatteaanhetbeginvanhetjaareenbeperkteoverwegingopaandelentenkostevanvastrentendewaarden.Echter,doordeaanhoudendeproblemenindefinanciëlesectorendeaanhoudende‘deleveraging’druk(onderanderegedwongenverkopen),werdbeslotendeoverweginginaandelenterugtedraaieneneenneutralepositieintenemenmediojanuari.Nadatdeaandelenmarktenwarengestabiliseerd,werdbeslotenomwederomaandelenteoverwegentenopzichtevanvastrentendewaarden.Dezeoverweginginaandelenisgedurendehetderdeenvierdekwartaalopgebouwdentotheteindevanhetjaargehandhaafd.PersaldoheefthetTAAbeleideenpositievebijdragegeleverdaanhettotaalresultaat.
Vastrentende waarden Demarktvoorvastrentendewaardenkenmerktezichin2009dooreenongekendevolatiliteit.Totheteindevanheteerstekwartaalwerdenrisicovollebeleggingenverkocht.BeleggersvluchttenmassaalinstaatsobligatiesmeteenvoorkeurvoorDuitsestaats-obligaties.Doorbetereeconomischevooruitzichtenvanafmaartdraaideditenwerdenbeleggingeninstaatsobligatiesverruildvoorbedrijfsleningen.Dezeverschuivingheeftookindeportefeuilleplaatsgevonden,waardoorvanafheteerstekwartaaldebeleggings-portefeuilleheeftgeprofiteerdvanhetongekenderesultaatvandezebedrijfsleningen.Deportefeuillesloothetjaarafmeteenpositiefrendement,dathogerwasdanhetbenchmarkrendement.Allesectorendroegenhieraanbij,maardefinanciëlesectorhetmeeste.
AandelenDeaandelenmarktenzetteinheteerstekwartaaldenegatievetrendvan2008doorenleverdennogeens20%in.Begin2009bestondnoghetbeelddatdewereldeconomiezichineenrecessiebevond.Zowelconsumentenalsondernemingenwarenterughoudendinhunbestedingenenditresulteerdeineensterkedalingvanvooralindustriëleorders.Hierdoordaaldenookdewinstverwachtingenvanondernemingen.Daarnaasthieldendeproblemenindefinanciëlesectoraan.Naheteerstekwartaaltrokkendeaandelenmarktenechteraanwaardoorgeheel2009werdafgeslotenmeteenstevigewinst.
Kwalitatiefsterkebedrijvenmetgoedebalansenenhogemargeswistendebesterendemententehalenin2009.DoordatdebeleggingsportefeuillevooralopdezebedrijvenwasgerichtlietenzoweldeEuropesealsdeAmerikaanseaandelenportefeuilleeen
sterkeperformancezienvan28,5%.Doordebeleidskeuzesendeaandelenselectieheeftdevermogensbeheerdereenbeterresultaatgehaalddandebenchmarkwelkeeenresultaathaaldevan27,2%.Alternatieve categorieënDecategoriebestaatuiteenRaboVastgoedlening.Waardefluctuatiesheeftdezebeleggingnietgekend.Welheefthetpensioenfondsuitdezebeleggingenrenteontvangen.
Vastgoed2009wasvoorvastgoedeenmoeilijkjaar.Investeringsvolumesliepenterugenerwasvooralinhetbeginvan2009nauwelijksbewegingindemarkt.Indetweedehelftvan2009kendedemarkteenlichteopleving,maarvaneenechtherstelwasnoggeensprake.Tenopzichtevan2008zijndeaanvangsrendementenlichtopgelopen.Indezerendementsontwikkelingiswatbetreftsterkteeenverschilwaarneembaartusseneersteklasvastgoedenoverigvastgoed.
Vooralopdemarktvangebruikersvankantorenenbedrijfsruimteisdeleegstandtijdens2009opgelopenenishetverschiltusseneersteklasvastgoedenvastgoedopsecundairelocatiesgegroeid.Deverruimingvandemarktenhetefficiëntergebruikmakenvandebestaandegehuurderuimtehebbenernamelijktoegeleiddatdeopnamesinbeidesegmentenverderteruglopen.Kenmerkendin2009isdeverminderdebereidheidvanvastgoedgebruikers,doordeonzekerheidvanheteconomischherstel,omteverhuizenenhetdientengevolgegroteraantalhuurcontractverlengingentenopzichtevan2008.
Demarkthurenzijnoverhetalgemeeninallesectorengedaaldendeconcurrentietussenlocatiesisverdertoegenomen:opdegoedezogenaamdeA-locatieszijndemarkthurenmindergedaald,opdemindereB-enC-locatiesisdedalingvanmarkthurenveelgrotergeweest.Hierbijhebbenwinkelstotnutoehetminsttelijdengehadvanderecessie.DoordeblijvendevraagvanvooralfinancieelsterkefiliaalbedrijvenblevendehuurprijzenvoorwinkelsopA1-locatiesstabiel.ResultantevandeoplopendeverschillentussendeA-locatiesenB-enC-locatiesisdatvastgoedweergewaardeerdwordtopdespecifiekekenmerkenvanhetobject,delocatieenhuurder.
Desectorwegingenvandedirectevastgoedportefeuillebedroegen68,8%woningen(inclusiefdedeelnemingindeUtrechtseFondsenCV)en31,2%winkels.Ditisgebaseerdophetgemiddeldevande
24
wegingenvan1januari2009en31december2009.Tervergelijking:dewegingvandebenchmarkwas47,7%woningen,25,9%winkels,20,3%kantoren,2,6%bedrijfsruimtenen‘overig’3,4%.Daarmeewasdeportefeuilleoverwogennaardewoningsector.Doordatdeobjectenindewoningsectorvanhetfondseenietsbeterresultaathebbenlatenziendanbenchmark,hadditeenpositiefeffectophetrendement.Degoederesultatenvandewinkelobjectenindeportefeuilledroegendaarnogeensextraaanbij.Persaldorendeerdedeportefeuillebeterdandebenchmark.
Indirect vastgoedHetjaar2009stondvoorbeursgenoteerdindirectonroerendgoedookinhettekenvanherstel.Inhetbeginvan2009daaldendekoersen,waardoortalvanonroerendgoedondernemingengenoodzaaktwarenomdebalansteversterkenennieuweaandelenuittegeven.Ditwashetbeginvanhetherstel.Uiteindelijklietdeindirectonroerendgoedmarkteensterkpositiefrendementzien,deportefeuilleheefthiervanwetenteprofiterendooreenjuisteaandelenselectieenpresteerdebeterdandebenchmark.
3.6.3 Verantwoordbeleggen
UitgangspuntenSinds2008geefthetpensioenfondsinvullingaaneenverantwoordbeleggenbeleid.AlsuitgangspunthanteerthetfondsdeprincipesvandeGlobalCompactvandeVerenigdeNaties.Dezetienprincipeszijngerelateerdaandemensenrechten,arbeidsnormen,milieuenanticorruptieenvindenhunoorsprongininternationaalbreedgeaccepteerdeverdragenzoalsdeUniverseleVerklaringinzakedeRechtenvandeMensendeconventiesvandeInternationalLabourOrganisation.
Hetverantwoordbeleggenbeleidbestaatuitdevolgendeonder-delenenwordtuitgevoerddoorSyntrusAchmeaVermogensbeheer:• Uitsluitenvancontroversiëlewapens• Engagement,aangaanvandialoogmetondernemingen• Corporategovernanceenstemmenopaandeelhoudersvergaderingen
UitsluitingHetfondskiestervooromnietlangertebeleggeninonder-nemingendiekernwapens,chemischewapens,biologischewapens,antipersoonsmijnenofclusterbommenproduceren.In2009zijndeaandelenportefeuillesdiedoorSyntrusAchmeawordenbeheerdhiermeeinovereenstemminggebracht.
EngagementHetdoelvanengagementisomondernemingenwaarinhetfondsbelegt,aantesporentotbetergedragenomaandeelhouderswaardetecreëren.Aandehandvanthema’sgaathetfondsdedialoogaanmetondernemingen.In2009stondentweethema’scentraal.Heteerstethemabetrofdeimpactvanwateropdedranken-envoedselindustrie.HettweedethemaonderzoekbetrofGlobalCompactschendingenophetgebiedvanmensenrechtenenarbeidsnormen.Ondernemingendieslechtscorenopdezethema’swordenaangespoordomhungedragteverbeteren.InhethalfjaarverslagVerantwoordBeleggenstaandenamenvanondernemingenvermeldwaarmeeengagementtrajectenzijnopgezet.Ditverslagkuntuvindenopdewebsitevanhetfonds.
Corporate governanceCorporategovernanceenstemmenopaandeelhouders-vergaderingenvormteenonderdeelvanhetverantwoordbeleggenbeleid.Eenverslagvandecorporategovernanceactiviteitentreftuaaninditjaarverslag.
RapportageHetpensioenfondsrapporteertelkhalfjaarophaarwebsiteoverhetgevoerdeverantwoordbeleggenbeleid.Tevensheefthetfondseenaantaldocumentenopdewebsitegeplaatstzoalshetverantwoordbeleggenbeleid,uitsluitingsbeleidenstembeleid.
3.6.4 Corporategovernance
Stemmen op aandeelhoudersvergaderingenHetfondsiseenwereldwijdeaandelenbeleggerenheeftervoorgekozenhetstemmenopaandeelhoudersvergaderingenovertedragenaanSyntrusAchmeaVermogensbeheer.Opdezewijzeishetfondsinstaatwereldwijdtestemmenopaandeelhouders-vergaderingenvanbedrijvenwaarinwordtbelegd.SyntrusAchmeamaaktbijhetuitoefenenvanhetstemrechtgebruikvandestemanalysesenstemadviezenvanhetbureauRiskmetricsInstitutionalShareholdersServices(RiskmetricsISS).RiskmetricsISShoudtrekeningmetdeinternationalegeaccepteerdecorporategovernancecodeszoalsdievandeOECDenInternationalCorporateGovernanceNetwerk(ICGN).DaarnaasthoudtRiskmetricsISSvooriedereafzonderlijkemarktrekeningmetdelokalewet-enregelgevingencorporategovernancecodes.
25
Verantwoording stemactiviteitenHetpensioenfondsstemdein2009op479aandeelhouders-vergaderingen,waarbij5590agendapuntenderevuepasseerden.In2009werdinongeveer11%vanalleagendapuntentegenhetmanagementgestemd.Hetginghiervooralomdebenoemingvanbestuurdersvanondernemingen(nietonafhankelijkwaarditwelgeëistofgewenstis)enbeloningstructuren(excessief,onvoldoendetoegelichtofniettransparantgenoeg).Hetpensioenfondspubliceertophaarwebsitehoezijheeftgestemdperaandeel-houdersvergadering.Tevensplaatsthetpensioenfondselkkwartaaleenverslagopdewebsitemetvermeldingvanstemactiviteitenenactueleontwikkelingenophetgebiedvancorporategovernance.
Class actionsTegenKoninklijkeOlie/Shelllopenverschillendejuridischeprocedures.InAmerikaloopteenclassaction,echterhetfondsheeftervoorgekozenomuitdeclassactiontestappenenonderaanvoeringvanABPeeneigenproceduretestarten.Inmiddelsheeftdezeproceduregeleidtoteenschikkingsovereenkomst.Innovember2008vondeenhoorzittingplaatsvoorhetGerechtshofvanAmsterdam.Eindmei2009verklaardehetHofdeschikkings-overeenkomstalgemeenverbindend.Ditbetekentdathetpensioenfondsdezogenoemdeclaimformulierenkangaanindienenomvoorbetalinginaanmerkingtekomen.Deverwachtingisdatdeuitkeringenin2011zullenplaatsvinden.
3.6.5 Vooruitzichten
Deverwachtingvoordewereldwijdeeconomischegroeiin2010ispositief.Erwordtongeveer4%wereldwijdeeconomischegroeiverwachtvooralgedrevendoorvoorraadherstel.Dehoogstegroeicijferszullen,netalsin2009,indeopkomendemarktentevindenzijn.VooraldeverwachtingenvoorChinaenIndiazijnpositief.Chinalaatweerhogegroeicijfersnoterenmededoordegroteoverheidsstimulansen.De4%wereldwijdeeconomischegroeiislagerdanvoordecrisisvooraldoordeachterblijvendegroeiinWesterselanden.Indeopkomendemarktenlijktdaarnaastookeenherverdelingvangroeiplaatstevinden.Dezeverschuiftlangzaamvaneenexportgedrevennaareenmeerbinnenlandsevraaggedrevengroei.Tevenswordthetbelangvandezeeconomieënophetwereldtoneelsteedsgroter.ZowordenbijvoorbeeldnuinChinameerauto’sopjaarbasisverkochtdanindeVerenigdeStaten.
IndeWestersewereldwordteenbeperkteconomischherstelverwacht.Gemiddeldgenomenishetherstelnaeenfinanciëlecrisisgematigdondanksdatdeeersteoplevingvrijkrachtigis.Historischgezienisditeennormaalbeeld.Daarnaastzalhetherstelprocesvolatieleninstabielzijn.PersaldohebbendehuishoudensinvooraldeAngelsaksischelandennoghogeschuldenwelkeeensolideherstelvandebestedingenbelemmertdekomendejaren.Huishoudenswillennietmeerschuldaangaan.Daarnaastzijnbankennogzeerterughoudendmethetuitlenenvangeldaangezienernogafschrijvingenaanzittentekomen.DitisvooralbepalendvoorEuropawaarbedrijvensterkerleunenopdefinanciëlesectorvoorfinancieringinplaatsvandebedrijfsobligatiemarkt.Naarverwachtingzaldeinvloedvanbankenafnemenenzullenbedrijveneengroterberoepopdekapitaalmarktgaandoen.
Opkortetermijnzaldeinflatienaarverwachtinglaagblijven.Erismomenteelsprakevaneenenormeovercapaciteitendoordehogewerkloosheidislooninflatiegeenbedreiging.Desondanksverwachteenaantalanalisteneenforshogereinflatieopdemiddellangetermijn.
Voordemiddellangetermijnzalveelafhangenvanhetbeleidvancentralebankenenoverheden.Hierlijktdewegvandeminsteweerstandoverstimuleringtezijnmetmogelijkinflatoireeffectentotgevolg.DitrisicolijktwelgroterindeVerenigdeStatendaninEuropa.DeFederalReserve(Fed)zalerallesaandoenomeenschuld/deflatiespiraaltevoorkomenterwijldeEuropeseCentraleBank(ECB)veelmeergerichtisophetbestrijdenvaninflatie.Demaatregelenwelkecentralebankenhebbengenomenzijnongekend.Zoisdeliquiditeitscreatiedoorcentralebankenenormgeweest.Uiteindelijkzorgdendemaatregelenvoorstabilisatieopdefinanciëlemarkten.Openigmomentdienthierechtereeneindaangemaakttewordenomdeinflatieverwachtingenintoomtehouden.Ditishetcrucialethemain2010.
Zozijnerdiverseprogramma’s,zoalshetopkopenvaneffectenenhetverstrekkenvannoodleningen.Dezemaatregelenwordenallangzaammaarzekerteruggedraaidofstilgezet.Zolopeneenaantalliquiditeitsverschaffendeprogramma’saanbankenafendezewordennietverlengd.Daarnaasthebbencentralebankenaangekondigdvooreenbepaaldbedragaaneffectenoptekopen.Dezezijnvooreengrootgedeeltevoltooid.Uiteindelijkisdeverwachtingdatcentralebankeneerdertevoorzichtigzijndanteagressiefmetverkrappen.
26
Diverseoverhedenzullenforsmoetenbezuinigenendevraagisofditpolitiekhaalbaaris.Uiteindelijkzullendefinanciëlemarktendeoverhedendwingenordeopzakentestellen.Erzaleenhogerevergoedinggeëistwordenopdestaatsobligatiesen/ofhetvertrouwenindebetreffendevalutagaatverloren.Eind2009werddekredietwaardigheidvanGriekenlandverlaagd.HierdoorliepdeeffectieverenteopGrieksestaatsobligatiesforsop.DevraagishoedeEuropeseUniemetdergelijkeprobleemlandenomzalgaan.Officieelmogendeanderelidstateneenprobleemlandniettehulpschieten.Indepraktijkzalerechterallesaangedaanwordenomeenwerkbareoplossingtevinden.Persaldoisdeoplopendeoverheidsschuldonhoudbaarinsommigelanden.
Pensioenfondsenbeleggendoorgaansveelinstaatsobligaties.Eenbelangrijkdeelvandebeschikbaremiddelenzaldekomendejarennogsteedsrichtingdekernlanden(Nederland,Duitsland,Frankrijk)stromen.Dehuidigeontwikkelingophetgebiedvanstaatsobligatiesdoetvooraldenkenaandejarentachtigennegentig,vóórdeintroductievandeEuro.Beleggerszijnzichbewustgewordenvandeonderlingeeconomischeverschillenendestructureleproblemenvaneenaantallanden.Vooralsnogzittendegrootsterisico’sinOostEuropa,dezuidelijkeEuropeselanden,IerlandenhetVerenigdKoninkrijk.OokindeVerenigdeStatenenJapanbegintdesituatienijpenderteworden.Beleggerswillendezerisico’svertaaldzieninderenteopslag.
3.6.6 Z-scoreenperformancetoets
Op24april1998isde‘VrijstellingsregelingWetBedrijfspensioen-fondsen’officieelinwerkinggetreden.DezeregelingisuitgevaardigddoorhetMinisterievanSocialeZakenenWerk-gelegenheidenheeftalsbelangrijkstedoelondernemingenvrijstellingteverlenenvandeverplichtstellingvandeelnameaaneenbedrijfstakpensioenfondsindiendebeleggingsperformancevanhetfondsontoereikendis.Opbasisvanartikel5lid1aVrijstellings-regelingmoetvrijstellingwordenverleendalsuitdeperformance-toetsblijktdathetfeitelijkbehaaldebeleggingsrendementvanhetbedrijfspensioenfondsinnegatievezinafwijktvanhetrendementvandedoorhetfondsvastgesteldenormportefeuille.Volgensdevrijstellingsregelingzaldeperformancetoetswordentoegepastoverdeperiode2005totenmet2009.Indiendeuitkomstvandeperformancetoetslagervaltdan0,kaneendeelnemervanaf1januari2010eenverzoekindienentotvrijstellingvandeelname.Over2009iseenZ-scorebehaaldvan1,09.Deperformancetoets
overdeperiode2005totenmetdecember2009bedraagt-0,16.Gedurendehetjaarisersprakegeweestvaneenzwevendebenchmark(floatingbenchmark).Debenchmarkgewichtenzwevenalsgevolgvanbenchmarkrendementendieweerhetgevolgzijnvandemarktbeweging.
3.7 Risicoparagraaf
HetFinancieelToetsingskader(FTK)voorpensioenfondseniseenonderdeelvandePensioenwet.DeregelgevingvanhetFTKwerktdeeconomischerisico´svoorpensioenfondsenverbondenaanondermeeraandelen,valuta’senrenteuit.Hetvertaaltdezenaarvereistereservepositiesendekkingsgraden.Hiermeewordenpensioenfondsengedwongenteoverwegenwelktotaalrisiconiveauzekunnenofwillenaccepteren.Hetpensioenfondszet,binnendekadersvanhetgeformuleerderisicobeleid,inopmaximalisatievanhetrendementophetvermogen.BijdeanalysesenafwegingenwordthetpensioenfondsgeadviseerddoorSyntrusAchmea.
Actuariële risico’s DoortoepassingvandeprognosetafelsAG2005-2050metadequatecorrectiesvoorervaringssterfteeneenopslagvan4%gebaseerdopderecenteprognosesvanCBS,wordtgereserveerdvooreenindetoekomstverwachteverbeteringvandeoverlevings-kansen(langlevenrisico).Overigerelevanteactuariëlerisico’swaarrekeningmeewordtgehoudenzijnhetoverlijdensrisico(kortlevenrisico)enhetarbeidsongeschiktheidsrisico.
Renterisico Renterisicoishetrisicodateenrentebewegingdefinanciëlesituatievanhetpensioenfondsnegatiefbeïnvloedt.Ditrisicobestaatdoordatbeleggingenenverplichtingennietindezelfdemategevoeligzijnvoorrentebewegingen.Hetrenterisiconeemtafnaarmatedelooptijdvandebeleggingenmeerovereenkomtmetdelooptijdvandeverplichtingen
InflatierisicoInflatierisicoishetrisicodatinflatiedewaardevandebeleggingenaantastintermenvankoopkracht.Hetinflatierisicokanwordenverkleinddoormeerinflatiegevoeligebeleggingenindeportefeuilleoptenemen.Keerzijdedaarvanisdatzulkeinflatiegevoeligebeleggingendekanskunnenvergrotendathetfondsnietaanhaarnominalepensioenverplichtingenkanvoldoen.
27
Valutarisico Valutarisicoishetrisicodatwisselkoersschommelingendewaardevaneenbeleggingbeïnvloeden.Ditrisicoisvoorhetfondsbeperkt,aangezienhetgrootstegedeeltevandebeleggingsportefeuillebestaatuitineuro’sgenoteerdewaarden.
Aandelen- en onroerend goed risicoDitisvoornamelijkhetkoersrisicovanbeleggingenindeverschillendeonroerendgoed-enaandelenmarkten.Doorditrisicotelopenwordtopdelangetermijnnaarverwachtingeenextrarendementgehaalddathetfondsgebruiktomaanhaardoel-stellingentevoldoen.Ditrisicowordtbeheerstdoordatindeuitvoeringwordtgezorgdvooreengoedeselectievanaandelenenspreidingoverregio’sensectoren.MethetrisicodatuiteindelijkoverblijftwordtrekeninggehoudenindeALM-studie.
Tegenpartij-/kredietrisicoHetrisicodatdetegenpartijniet(meer)aanzijnverplichtingenkanvoldoen,bijvoorbeelddoorliquiditeits-ofsolvabiliteitsproblemen.Omditrisicotebeheersenwordendetegenpartijennauwgezetgeselecteerd.Daarnaastwordentransactiesovermeerdereaanbiedersgespreidenwordtinsommigegevallenonderpandgeëist.
LiquiditeitsrisicoHetrisicodateenbeleggingniettijdigtegeneenredelijkeprijskanwordengeliquideerd.Ookditrisicowordtbeheerstdoordatdevermogensbeheerderdebeleggingsportefeuilleopzoeenmanieropzetdathetnaarverwachtingaandeliquiditeitsbehoeftevanhetfondskanvoldoen.Daaromisbijvoorbeeldeengrootdeelvandeportefeuillebelegdineffectendiewordenverhandeldopopenbare,gereguleerdemarkten.Ookzijneisengesteldaandeminimalemarktkapitalisatievaneffecten.
Concentratierisico’sConcentratierisico’skunnenoptredenbijeenconcentratievandeportefeuilleinregio’s,economischesectorenoftegenpartijen.Eenportefeuillevanleningenofaandelendiesterksectorgebondenis,kandoordezesectorconcentratieeenverhoogdrisicolopen.
Operationele risico’sHetfondsbeheerstoperationelerisico’szoveelmogelijkdooreisentestellenaanhaardienstverleners.Daarbijkanwordengedachtaanregelsvoorprocuratie,functiescheiding,‘chinesewalls’.
29
4.1 Inleiding
Dithoofdstukgeefteenoverzichtvandebelangrijkstekenmerkenvandepensioenregelingvanhetfonds.Daarnaastkomendewijzigingeninstatutenenreglementendiein2009zijndoor-gevoerdaandeorde.
4.2 Dekenmerkenvandepensioenregeling
PensioensysteemHetpensioensysteemiseenmiddelloonregeling.
ToetredingsleeftijdEenwerknemerdieindienstisbijeenwerkgeverdieisaangeslotenbijhetpensioenfonds,neemtverplichtdeelaandepensioen-regeling.Dedeelnamegaatinopdeeerstedagvandemaandwaarindewerknemer21jaarwordt.
PensioenrichtleeftijdDepensioenrichtleeftijdis65jaar.
PensioengrondslagDepensioengrondslagishetgemaximeerdeloonindezinvanhoofdstuk3vandeWetfinancieringsocialeverzekeringen(2009:€47.802),metuitzonderingvan:a. uitkeringenenverstrekkingeningevolgedeWetopde
arbeidsongeschiktheidsverzekering,deWetwerkeninkomennaararbeidsvermogenofdeWerkloosheidswetenhieropdoordewerkgeververstrekteaanvullingen;
b. hetgenotvaneendoordewerkgeverterbeschikkinggesteldeauto;
c. hetloondatbetrekkingheeftopdeperiodevanafdeeerstedagvandemaandwaarinde65-jarigeleeftijdwordtbereikt.
Opbouwpercentage ouderdomspensioenElkjaarwordt0,85%vandepensioengrondslagopgebouwdaanouderdomspensioen.
PartnerpensioenHetpartnerpensioenbedraagt70%vanhettebehalenouderdomspensioen.
WezenpensioenHethalfwezenpensioenbedraagt20%vanhettebehalenpartner-pensioenenwordtuitgekeerdtot18jaaroftot27jaarvoorstuderendekinderen.Alsbeideouderszijnoverleden,wordthetwezenpensioenverdubbeld.
PremieDepremiebedraagt6,2%vandepensioengrondslag.
ToeslagenbeleidHetbestuurbeslistjaarlijksofeninhoeverredeingeganepensioenenendeopgebouwdepensioenaansprakenverhoogdwordendoorhetverlenenvaneentoeslag.Toeslagenzijnaltijdvoorwaardelijk.
PremievrijstellingAlseendeelnemereenWIA-ofWAO-uitkeringontvangt,voorziethetreglementineenpremievrijeopbouw.Voordevoortzettingvandepensioenopbouwisoverditinkomensgedeeltegeenbijdrageverschuldigd.
4.3 Wijzigingenreglementen
PensioenreglementHetpensioenreglementwerdper1januari2009opeenaantalpuntengewijzigd:• deafkoop-enuitruilfactorenzijnvoor2009vastgesteld;• dewettelijkeverplichteteksteninzakehettoeslagenbeleidzijn
opgenomen.
UitvoeringsreglementHetuitvoeringsreglementwerdper1januari2009opeenaantalpuntengewijzigd:• opverzoekvandeOmbudsmanPensioenenisdebepaling
dateenwerkgeverklachtenaandeombudsmankanrichten,verwijderd,deOmbudsmanbehandeltuitsluitendklachtenvandeelnemersengepensioneerden;
• erwordtexplicietbenoemddatergeenreservewordtgevormdvoortoekomstigetoeslagen.
29
30
Reglement van de deelnemersraadHetreglementvandedeelnemersraadwerdper1januari2009opeenaantalpuntengewijzigd:• dedeelnemersraadbestaatuitdrieleden;• dezittingindedeelnemersraadeindigtnietautomatischalshet
deelnemerschapvanhetbetreffendelidwordtbeëindigd.
Reglement van het verantwoordingsorgaanHetreglementvanhetverantwoordingsorgaanwerdper1januari2009opeenaantalpuntengewijzigd:• hetverantwoordingsorgaanbestaatuitdrieleden;• dezittinginhetverantwoordingsorgaaneindigtnietautomatisch
alshetdeelnemerschapvanhetbetreffendelidwordtbeëindigd.
32
Hierondervindtuhetverslagopgestelddoordevisitatiecommissie.
5.1 Bevindingen
Visitatieprocedure DevisitatievanhetpensioenfondsdoorStichtingHetVak-VCisverlopenvolgenseenvasteprocedure.Daarbijheeftnabenoemingvandevisitatiecommissiedoorhetbestuur,eersteendocumenten-onderzoekplaatsgevondenopbasisvan:a. denotulenvandevergaderingenvanhetbestuur,de
beleggingsadviescommissie,dedeelnemersraadenhetverantwoordingsorgaanoverdelaatstedriejaarvoorafgaandaandevisitatie;
b. deactuariëleenbedrijfstechnischenota(ABTN);c. hetjaarverslagvanhetpensioenfonds;d. hetaccountantsverslag;e. hetactuarieelrapport;f. hetroostervanaftreden;g. destatutenvanhetpensioenfonds;h. hetreglementvandebeleggingscommissie;i. hetreglementvandedeelnemersraad;j. hetreglementvanhetverantwoordingsorgaan;k. hetreglementvanhetinterntoezicht;l. hetpensioenreglement;m. hetuitvoeringsreglement;n. deklachten-engeschillenprocedure;o. degedragscode;p. hetdeskundigheidsplan;q. deprocedureperiodiekezelfevaluatiebestuur;r. deverklaringgovernance,danwelhettransparantiedocument;s. dedienstverleningsovereenkomst,waaronderbeleggings-
mandaten;t. hetbeleggingsbeleidsplan;u. derapportagesvandeuitvoeringsorganisatieenvande
vermogensbeheerder;v. deALM-studie,3september2007endecontinuïteitsanalyse,
najaar2008;w. hetcommunicatiebeleidsplan;x. hetcommunicatiejaarplan2009;y. correspondentievanenmetdetoezichthouders(AFMenDNB).
Inaanvullingophetdocumentenonderzoekheeftdevisitatie-commissieoplocatiebijhetpensioenfondsgesprekkengevoerdmet
hetbestuurvanhetpensioenfonds,eendelegatievandedeel-nemersraadeneendelegatievanhetverantwoordingsorgaan.Devisitatiecommissieheeftopbasisvanhetdocumentenonderzoekendegevoerdegesprekkeneenbespreekversievanhetvisitatie-rapportuitgebrachtdieisbesprokenmethetbestuurop26maart2010.Hiernaisdedefinitieveversievanhetrapportopgesteldwaarindeuitkomstenvandenabesprekingzijnmeegenomen.
Datumvisitatie:21en28januari2010
Algemeen oordeel Deindrukvandevisitatiecommissieisdathetbestuurindeafgelopenpaarjaareenbehoorlijkeinhaalslagheeftgemaaktbijdeuitvoeringvanhaarbestuurlijkewerkzaamheden.Hetbestuurvoeltzichweldegelijkverantwoordelijk.ZoisdeaansturingvanSyntrusAchmeaverbeterdenwordterwerkgemaaktvandeeisenophetgebiedvangovernanceencommunicatie.Devisitatiecommissievraagtzichdaarbijevenwelafofhetingezettetempoafdoendeisgeziendetoenemendedynamiekindepensioenwereld.Decommissiemeentdathetbestuurthansnogonvoldoende’incontrol’isvanwegehetnietvoldoenaanhetvereistedeskundigheidsniveauenhet(nog)ontbrekenvanvoldoendewaarborgenvooreenonafhankelijkepositietenopzichtevanhetoverlegvansocialepartners.Daarnaastontbreekteenvoldoendestrakkeensystematischerisicobeheersing.Totslotisernaarmeningvandevisitatiecommissiesprakevanonvoldoendeaansturingophetbeleggingsproceszodanigdatdewijzevanbeleggensteedsaansluitophetrisicoprofielvanhetpensioenfonds.
Belangrijkste bevindingen• Hetvaltdevisitatiecommissieopdathetbestuurtweejaar
achtereennietvoldoetaandecollectieveen(insommigegevallen)individueledeskundigheidseisen.
• Hiermeevoldoethetbestuurnietaaneenvandebelangrijksteeisendieaanhetbestuurvaneenpensioenfondsgesteldmoetworden.Opbasishiervanvermoedtdevisitatiecommissiedathetbesefvandenoodzaakomdedeskundigheidoppeiltehoudenbijhetbestuuronvoldoendeaanwezigis.
• Derisicobeheersingvindtplaatsopadhocbasis.Erisgeensprakevaneenintegraalsysteemofsystematischeintegralerapportageofanalyse.
• Metbetrekkingtotdeuitvoeringvanhetbeleggingsbeleid,medeopbasisvaneenregelmatiguittevoerenALM-studie,ontbreekteenstrakkeadviseringdoordebeleggingsadvies-
33
commissieaanhetbestuur.Duidelijkeadviseringwordtkennelijknietgezienalshetnatuurlijkesluitstukvanhaarberaad.
• IndeABTNzijnderisico’sdieverbandhoudenmetdeuit-bestedingsummieraangeduid.Hetvaltdevisitatiecommissieopdathiervoorgeennaderetoelichtingenofonderbouwingenzijngegeven.
• Eenevaluatieoverhetgevoerdecommunicatiebeleidheeftdevisitatiecommissienietindestukkenaangetroffen.
Belangrijkste aanbevelingen • Eenbelangrijkaandachtspuntopkortetermijnisdeversterking
vandeonafhankelijkheidvanhetbestuurtenopzichtevandesocialepartners.
• Maakhaastmethetopniveaubrengenvandeindividueleencollectievedeskundigheid.Schakelbijopleidingentoetsingexternedeskundigheidin.Betrekookdedeelnemersraadenhetverantwoordingsorgaanbijdeopleidingen.
• Gaovertoteensystematischevaststellingenbeheersingvanfinanciëleenniet-financiëlerisico’s.
• Devisitatiecommissieraadthetbestuurookdringendaanomhetprocesvanhetbeleggingsbeleidteverstrakkenenteprofessionaliseren.Dekwartaalrapportagesoverhetvermogens-beheerdienenookperkwartaalinhetbestuurbesprokentewordennaastbesprekingindebeleggingsadviescommissie.
• Voortsadviseertdecommissieomdeverantwoordingoverhettevoerenengevoerdebeleggingsbeleidopeenhogerplantebrengenenmeeruitgebreidverslagtedoenoverhaarwerkopdewebsiteeninhetjaarverslag.
• Vanbelangisdatde’boodschap’nietalleenwordtgecommuniceerd,maarookbegrepenwordtdoordedoel-groepen.Datisgeziendeweiniginteressantgevondenpensioenmateriebijmetnamedeactievedeelnemersgeenmakkelijkeklus.Echter,naarinzichtvandecommissieishetdaaromdestebelangrijkeromdeeffectiviteitvandepensioen-communicatieopkortetermijnnategaan.
Uitkomsten nabespreking visitatierapport met het bestuur Op26maart2010heeftdevisitatiecommissiedebespreekversievanhetvisitatierapportbesprokenmeteendelegatievanhetbestuur,teweten:• MevrouwK.Boekhorst;• MevrouwG.J.vanValkenburg,voorzitter;• DeheerR.F.M.vanderWeerd;• DeheerA.Steijaert.Hetbestuurherkentdebevindingenenaanbevelingenvande
visitatiecommissieenzaloptempoinzettenopeenverbeteringstraject.Eennulmetingmetbetrekkingtotdegewenstecommunicatie(effectiviteitmeting)heeftbegin2010plaatsgevonden.
DeMeern,30maart2010NamensdevisitatiecommissievandeStichtingBedrijfstakpensioenfondsvoorhetKappersbedrijf,
R.C.L.BakkerR.G.NagtegaalE.E.vandeLustgraaf
5.2 Reactiebestuur
Hetbestuuronderschrijfthetbelangvaninterntoezichtenisvanmeningdatbelanghebbendeneenhelderbeeldmoetenhebbenvandeinhoudelijkediscussiesendebesluitvormingbinnenhetbestuur.Hetbestuurgeeftaandatderatiovandeopmerking‘Hetbestuurvoeltzichweldegelijkverantwoordelijk’haarontgaat.
Debelangrijkstebevindingenvandevisitatiecommissiezijnpuntsgewijsbesprokeninhetbestuur.Opdeonderwerpendeskundigheidsbevordering,risicobeheersingenhetinzettenvancommissieszijnactiesondernomen.Deonderwerpenbeleggings-beleidencommunicatieaandeelnemerswordendoorhetbestuurgeëvalueerdenwaarnodigaangepast.
Hetbestuurbedanktdevisitatiecommissievoorhaarrapportage.
5.3 Reactieverantwoordingsorgaan
Deledenvanhetverantwoordingsorgaanzijnvanmeningdathetrapportvandevisitatiecommissiescherpisaangezet.Deledenvanhetorgaanbegrijpendatindienzakenduidelijkneergezetwordendezebeteropgepaktworden.Hetorgaanonderstreeptdathetheelbelangrijkisdathetbestuurdeopmerkingenvandevisitatiecommissieserieusbestudeertenwaarnodighaarwerkwijzehieropaanpast.
Ookdeaanbevelingdatermeeraandachtmoetwordenbesteedaandedeskundigheidsbevorderingvandedeelnemersraadenhetverantwoordingsorgaanwordtonderschreven.
6.1 Oordeel2009
6.1.1 Algemeen
Hetverantwoordingsorgaanvanhetpensioenfondsismetingangvan1januari2009ingesteld.OpbasisvandePrincipesvoorGoedPensioenfondsbestuur(PensionFundGovernance)vandeStichtingvandeArbeidheefthetbestuurdewerkwijzevanhetverantwoor-dingsorgaanineenreglementvastgelegd.Erzijnafsprakengemaaktoverwelkeinformatiehetverantwoordingsorgaanontvangt,defrequentievanhetoverlegmethetbestuurendetebehandelenonderwerpen.Hetbestuurlegtverantwoordingafaanhetverantwoordingsorgaanoverhetbeleidendewijzewaarophetisuitgevoerd.TevenslegthetbestuurverantwoordingafoverdenalevingvandePrincipesvoorGoedPensioenfondsbestuurzoalsvastgestelddoordeStichtingvandeArbeidop16december2005.Hetverantwoordingsorgaanheeftdebevoegdheideenoordeeltegevenoverhethandelenvanhetbestuur,overhetdoorhetbestuuruitgevoerdebeleid,alsmedeoverbeleidskeuzesvoordetoekomst.Hetverantwoordingsorgaanlegtzijnoordeeltenminsteéénmaalperjaarschriftelijkvast.Ditoordeelwordt,samenmetdereactievanhetbestuurdaarop,opgenomeninhetjaarverslagwaarhetoordeelbetrekkingopheeft.
Hetverantwoordingsorgaanheefteenadviesrechttenaanzienvan:• hetvaststellenenwijzigenvandevergoedingsregelingvoor
bestuursleden;• hetwijzigenvanhetbeleidtenaanzienvanhet
verantwoordingsorgaan;• devorm,inrichtingensamenstellingvanhetinternetoezicht;• hetvaststellenenwijzigenvaneeninterneklachten-en
geschillenprocedure;• hetvaststellenenwijzigenvanhetcommunicatie-en
voorlichtingsbeleid.
Hetverantwoordingsorgaanheeftinhetkadervanhaartaak-uitoefeningin2009kennisgenomenvanhetjaarverslagendejaarrekening2009,denotulenvandebestuursvergaderingen,dereglementenendeABTN2009.Hetverantwoordingsorgaanheeftgeengebruikgemaaktvanhaarrechtopoverlegmetdeexterneactuarisendeexterneaccountant.
6.1.2 Bevindingen
Hetverantwoordingsorgaanheeftdevolgendebevindingen:
Goed Pensioenfondsbestuur (Pension Fund Governance)HetverantwoordingsorgaanheefthetbeleidtenaanzienvanendeinvoeringvandePrincipesvoorGoedPensioenfondsbestuurbeoordeeldaandehandvanzowelhetjaarverslagalshettransparantiedocument.Hetverantwoordingsorgaanheefttenaanzienvandeprincipesgeenopmerkingen.
Wetgeving en reglementenHetverantwoordingsorgaanheeftgekekennaardegevolgenvandeinvoeringvandePensioenwet,hetFinancieelToetsingskader(FTK)enoverigewijzigingeninwet-enregelgeving.Hetverantwoor-dingsorgaanheefttenaanzienvandedoorvoeringvanwijzigingeninwet-enregelgevinginreglementenenhetbeleidvanhetfondsgeenopmerkingenofbevindingen.
ToeslagbeleidHetverantwoordingsorgaanheeftgekekennaarhetgevoerdetoeslagbeleid.Hetheeftgeconstateerddatereenweloverwogenkeuzeisgemaaktomnietteindexeren.
PremiebeleidHetverantwoordingsorgaanstaatachterhetgevoerdepremiebeleid.Zijisvanmeningdateengedemptepremieovereenlangereperiodeeengoedemanieris.Hetverantwoordingsorgaanisvanmeningdatgeziendeontwikkelingenopdemarkthetpremiebeleidwelscherpmoetwordengevolgd.
Beleggingsbeleid (inclusief Corporate Governance en Verantwoord Beleggen)Hetverantwoordingsorgaanheefthetbeleggingsbeleidbekekeneneenaantalpuntenhiervanbesprokenindevergaderingvan31mei2010.Hetverantwoordingsorgaanverzoekthetbestuurdedoordeactuarisgeconstateerdeaanbevelingenoptevolgen.
RisicobeleidHetverantwoordingsorgaanisvanmeningdatdeportefeuillevoldoendegediversifieerdis.
3535
36
Financiële positie van het pensioenfondsHetverantwoordingsorgaanisvanmeningdatdefinanciëlepositievanhetfondsaandehandvandegeleverdedocumentenover2009goedis.
CommunicatiebeleidHetverantwoordingsorgaanadviseerthetbestuurhetcommuni-catiebeleidaftestemmenopdedoelgroep.
6.1.3 Oordeel
Opgrondvanhetvoorgaandekomthetverantwoordingsorgaantothetvolgendeoordeel.HetverantwoordingsorgaanvandeStichtingBedrijfstakpensioen-fondsvoorhetKappersbedrijfisvanoordeeldat:• hetbestuurvoldoendeinformatieaanhet
verantwoordingsorgaanheeftverstrektomzicheenoordeeltevormen;
• hethandelenvanhetbestuurin2009inovereenstemmingisgeweestmetdestatutenenreglementen;
• hetbestuurin2009eenconsistentbeleidheeftgevoerd,waarbijdebelangenvanallebetrokkenenafgewogenengeborgdzijn;
• hetbestuurgedegenenlogischebeleidskeuzesvoordetoekomstheeftgemaakt.
DeMeern,31mei2010NamenshetverantwoordingsorgaanvandeStichtingBedrijfstakpensioenfondsvoorhetKappersbedrijf,
C.B.deGrootP.KalleR.vanUden
6.2 Reactiebestuur
Hetbestuurheeftgoedenotagenomenvandebevindingenvanhetverantwoordingsorgaanenbedankthetverantwoordingsorgaanvoorhaaraandachtenadviezen.
38
Dedeelnemersraadisinhetverslagjaarviermaalbijeengekomen.Zijheefthierbijgebruikgemaaktvanhaarrechttotadviseringenvanhetrechtomvangedachtentewisselenmethetbestuuroverzakendienuenindetoekomstvanbelangzijnvoordeelnemers,ouddeelnemersengepensioneerden.Dedeelnemersraadheeftin2009overeengrootaantalonderwerpengeadviseerd.Opeenaantalonderwerpenwordtnaderingegaan:• Jaarverslag2009;• Toeslagverlening;• Herstel(plan);• Communicatiebeleid;• Sterftetafels;• Wijzigingenpensioenreglement.
7.1 Verslag
7.1.1 Jaarverslag2009
Dedeelnemersraadheeftkennisgenomenvandeinhoudvanhetjaarverslagendejaarrekening2009.
7.1.2 Toeslagverlening
Dedeelnemersraadheefthetbestuurgeadviseerd:• per1oktober2009nietteindexeren;• teindexerenalsdedekkingsgraadvanhetfondsweerbovenhet
vereisteniveauligt.
7.1.3 Herstel(plan)
Deledenvandedeelnemersraadnemenkennisvanhetherstelplanengevenaandatzegeenop-ofaanmerkingenhebben.Deledenvandedeelnemersraadzijnverheugddathetfondszichnietlangerineensituatievanonderdekkingbevindt.
7.1.4 Communicatiebeleid
Deledenvandedeelnemersraadgevenaantevredentezijnmethetinitiatiefvanhetbestuuromeencommunicatienulmetingtelatendoenomlaterhetcommunicatiebeleidvanhetfondsdaaroptebaseren.
Tevensheeftdedeelnemersraadhetbestuurgeadviseerdomviaeennieuwsbrieftecommunicerenoverreglementswijzigingenper1januari2010.Dedeelnemersraadwilhetbestuureropwijzendatdeleesbaarheideenbelangrijkaandachtspuntis.
7.1.5 Sterftetafels
InzakedepublicatievannieuwesterftetafelsdoorhetActuarieelGenootschap(AG),heeftdedeelnemersraadhetbestuurgeadviseerdrekeningtehoudenmetonderstaande:• Indejaarrekening2009rekeninghoudenmetlangerleven;• Akkoordtegaanmethetgebruikvandevoorgesteldeopslagvan
4procent,metdeopmerkingdatalshetmoet,dezeextraopslagslechtsinstapjestoevoegenaandeverplichtingen;
• AkkoordtegaanmetgebruikvandenieuweAGprognosetafelophetmomentdatdezenogoptijdwordtgepubliceerdomindejaarrekeningeenopslagvoorlangerleventeverwerken;
• Dehoogtevandeervaringssterftein2010napublicatievandenieuweAGprognosetafelopnieuwlatenonderzoeken.
Hetbestuurheefthiermeeingestemd.
39
7.1.6 Overigeonderwerpen
Daarnaastheeftdedeelnemersraadadviesuitgebrachtoverdevolgendeonderwerpen:• ABTN;• Afdekkenvanrisico’sbinnenvermogensbeheer;• Wijzigingenpensioenreglement;• Rapportvisitatiecommissie;• Opslagexcassokosten;• FVP-regeling;• Jaarplanning2010;• Deskundigheidsbevordering;• Beleggingsrichtlijnen2010;• ABTN;• Begroting2010;• CEM-Benchmark;• Premie2010;• Incassobeleid;• Afrekeningadministratiekosten;• AfrekeningPensioenwet;• Financiëlepositievanhetfonds.
Dedeelnemersraadbedankthetbestuurvoordeconstructieveentransparantemaniervansamenwerking.
DeMeern,31mei2010
NamensdedeelnemersraadvanhetBedrijfstakpensioenfondsvoorhetKappersbedrijf
P.KalleR.vanUdenW.H.Wemmers
7.2 Reactiebestuur
Tijdenshetgesprekmetdedeelnemersraad,naaraanleidingvanhetjaarverslag,wordtuitgebreidstilgestaanbijhetonderdeelcommunicatie.Dedeelnemersraadheeftopgemerktdatdebegrijpelijkheidvanteksteneenaandachtspuntis.Hetbestuurgeeftaandatzijtemakenheeftmetwettelijkeregelgeving,maargeefthierbijtevensaandatdithaarnietontslaatvanhaarverplichtingzoduidelijkmogelijktecommuniceren.Hetbestuurzaldeopmerkingenvandedeelnemersraadmeenemenindeontwikkelingvanhetcommunicatiebeleid.
Hetbestuurbedanktdedeelnemersraadvoorhaaraandachtenadviezen.
4141
IndithoofdstukpresenteerthetbestuurvandeStichtingBedrijfstakpensioenfondsvoorhetKappersbedrijfdejaarrekening.Indeeersteparagrafenvindtudejaarrekening.Indeparagrafen8.8en8.9volgendeverklaringenvandecertificerendactuarisenaccountantvanhetfonds.
Deindithoofdstukvermeldebedragenzijninduizendeneuro’s,tenzijandersisaangegeven.
8.1 Balansper31december2009
(navoorgesteldebestemmingsaldobatenenlasten)
Toelichting(1) 2009EUR
2008EUR
Activa
Beleggingenvoorrisicofonds 8.5.1 328.922 279.012
Vorderingenenoverlopendeactiva 8.5.2 4.490 2.368
Overigeactiva 8.5.3 847 1.304
334.259 282.684
Passiva
Stichtingskapitaalenreserves 8.5.4 30.908 -28.152
Voorzieningpensioenverplichtingenvoorrisicofonds 8.5.5 301.557 309.635
Overigevoorzieningen 8.5.5 1.281 742
Overigeschuldenenoverlopendepassiva 8.5.6 513 459
334.259 282.684
DekkingsgraadopbasisvanFTK(in%) 110% 91%
(1) De nummering verwijst naar de toelichting
42
8.2 Staatvanbatenenlastenover2009
Toelichting(1) 2009EUR
2008EUR
Baten
Premiebijdragenrisicofonds 8.6.1 22.328 16.781
Beleggingsresultatenrisicofonds 8.6.2 34.268 -31.552
Overigebaten 8.6.3 132 182
56.728 -14.589
Lasten
Pensioenuitkeringen 8.6.9 2.947 2.459
Pensioenuitvoeringskosten 8.6.10 2.265 2.056
Mutatievoorzieningpensioenverplichtingenvoor
rekeningpensioenfonds:
·Pensioenopbouw 8.6.4 20.035 8.918
·Indexeringenoverigetoeslagen 8.6.5 4 -13
·Rentetoevoeging 8.6.6 7.838 8.944 ·Onttrekkingpensioenuitkeringenen 8.6.7en -2.946 -2.425
pensioenuitvoeringskosten 8.6.8 332 115
·Wijzigingmarktrente 8.6.13 -40.987 100.415
·Wijziginguithoofdevanoverdracht vanrechten 8.6.16 -394 -267
·Wijzigingoverigeactuariëleuitgangs- punten 8.6.14 12.149 -
·Overigewijzigingenindevoorziening
pensioenverplichting 8.6.15 -3.570 970
Saldooverdrachtenvanrechten 8.6.16 228 246
Overigelasten 8.6.17 -233 1.139
-2.332 122.557
Saldovanbatenenlasten 59.060 -137.146
(1) De nummering verwijst naar de toelichting
43
Samenvatting van de actuariële analyse
2009EUR
2008EUR
Premieresultaat -304 5.692
Interestresultaat 67.417 -140.911
Overigresultaat -8.053 -1.927
Saldovanbatenenlasten 59.060 -137.146
Bestemming van het saldo van baten en lasten
2009EUR
2008EUR
Beleidsreserve 51.093 -151.620
Bestemmingsreservebeleggingen 8.237 14.481
BestemmingsreserveAOP-regeling -270 -7
Saldovanbatenenlasten 59.060 -137.146
44
8.3 Kasstroomoverzichtover2009
2009EUR
2008EUR
KasstroomuitpensioenactiviteitenOntvangenpremies 20.489 17.001
Ontvangenwaardeoverdrachten 1 124
Betaaldepensioenuitkeringen -2.931 -2.505
Betaaldewaardeoverdrachten -232 -369
Betaaldepensioenuitvoeringskosten -2.166 -2.493
Totaalkasstroomuitpensioenactiviteiten 15.161 11.758
Kasstroomuitbeleggingsactiviteiten
Verkopenenaflossingenvanbeleggingen 184.518 223.504
Ontvangendirectebeleggingsopbrengsten 9.613 14.379
Aankopenbeleggingen -209.046 -255.484
Betaaldekostenvanvermogensbeheer -703 -636
Totaalkasstroomuitbeleggingsactiviteiten -15.618 -18.237
Mutatieliquidemiddelen -457 -6.479
Standliquidemiddelenper1januari 1.304 7.783
-457 -6.479
Standliquidemiddelenper31december 847 1.304
45
8.4 Algemenetoelichting
8.4.1 Inleiding
Hetdoelvanhetfondsishetnuenindetoekomstverstrekkenvanuitkeringenaangepensioneerdenennabestaandenterzakevanouderdomenoverlijden;tevensverstrekthetfondsuitkeringenaanarbeidsongeschiktedeelnemers.Hetfondsgeeftinvullingaandeuitvoeringvandepensioenregelingvandeinbrancheverplichtgesteldeaangeslotenwerkgevers.
8.4.2 Overeenstemmingverklaring
DeJaarrekeningisopgesteldinovereenstemmingmetdewettelijkebepalingenzoalsdezezijnopgenomenindePensioenwetenTitel9Boek2BW,metinachtnemingvandeRichtlijnenvoordeJaarverslaggeving.Overeenkomstigdewijzigingvanartikel146vandePensioenwetper2juli2009isartikel390Titel9Boek2BWnietlangervantoepassing.Hiermeevervaltvoordepensioenfondsenvanaf1januari2009deverplichtingtothetopnemenvaneenherwaarderingsreserve.Hetbestuurheeftop18juni2010dejaarrekeningopgemaakt.
8.4.3 Grondslagenvoordewaardering
AlgemeenBeleggingenenpensioenverplichtingenwordengewaardeerdopactuelewaarde.Slechtsindiendeactuelewaardevaneenbeleggingnietbetrouwbaarkanwordenvastgesteld,vindtwaarderingplaatsopbasisvangeamortiseerdekostprijs.
Voordeoverigeactivaenpassivageldt,tenzijindespecifiekegrondslagenhieronderandersisaangegeven,datdezezijngewaardeerdtegennominalewaarde.Dezeboekwaardebenadertdeactuelewaardealsgevolgvanhetkortetermijnkaraktervandezevorderingenenschulden.
Degehanteerdegrondslagenvoorwaarderingenresultaatbepalingzijnongewijzigdtenopzichtevanhetvoorgaandejaar.
Schattingen en veronderstellingenDeopstellingvandejaarrekeninginovereenstemmingmetTitel9Boek2BWendePensioenwetvereistdathetbestuuroordelenvormtenschattingenenveronderstellingenmaaktdievaninvloedzijnopdetoepassingvangrondslagenendegerapporteerdewaardevanactivaenverplichtingen,envanbatenenlasten.Deschattingenenhiermeeverbondenveronderstellingenzijngebaseerdopervaringenuithetverledenenverschillendeanderefactorendiegegevendeomstandighedenalsredelijkwordenbeschouwd.Deuitkomstenhiervanvormendebasisvoorhetoordeeloverdeboekwaardevanactivaenverplichtingendienietopeenvoudigewijzeuitanderebronnenblijkt.Dedaadwerkelijkeuitkomstenkunnenafwijkenvandezeschattingen.
Deschattingenenonderliggendeveronderstellingenwordenvoortdurendbeoordeeld.Herzieningenvanschattingenwordenopgenomenindeperiodewaarindeschattingwordtherzien,indiendeherzieningalleenvoordieperiodegevolgenheeft,ofindeperiodevanherzieningentoekomstigeperioden,indiendeherzieninggevolgenheeftvoorzoweldeverslagperiodealstoekomstigeperioden.
Indienhetvoorhetgevenvanhetinartikel2:362lidBWvereisteinzichtnoodzakelijkgeachtwordt,isdeaardvandezeoordelenenschattingeninclusiefdebijbehorendeveronderstellingenopgenomennadertoegelichtindetoelichtingbijdejaarrekening.Opname van een actief of een verplichtingEenactiefwordtindebalansopgenomenwanneerhetwaarschijnlijkisdatdetoekomstigeeconomischevoordelennaarhetpensioenfondszullentoevloeienendewaardedaarvanbetrouwbaarkanwordenvastgesteld.Eenverplichtingwordtindebalansopgenomenwanneerhetwaarschijnlijkisdatdeafwikkelingdaarvangepaardzalgaanmeteenuitstroomvanmiddelenendeomvangvanhetbedragdaarvanbetrouwbaarkanwordenvastgesteld.
Batenwordenindestaatvanbatenenlastenopgenomenwanneereenvermeerderingvanheteconomischpotentieel,samenhangendmeteenvermeerderingvaneenactiefofeenverminderingvaneenverplichting,heeftplaatsgevonden,waarvandeomvangbetrouwbaarkanwordenvastgesteld.Lastenwordenverwerktwanneereenverminderingvanheteconomischpotentieel,samenhangendmeteenverminderingvaneenactiefofeenvermeerderingvaneenverplichting,heeftplaatsgevonden,waarvandeomvangbetrouwbaarkanwordenvastgesteld.
46
Indieneentransactieertoeleidtdatnagenoegalleofalletoekomstigeeconomischevoordelenenalleofnagenoegallerisico’smetbetrekkingtoteenactiefofeenverplichtingaaneenderdezijnovergedragen,wordthetactiefofdeverplichtingnietlangerindebalansopgenomen.Verderwordenactivaenverplichtingennietmeerindebalansopgenomenvanafhettijdstipwaaropnietmeerwordtvoldaanaandevoorwaardenvanwaarschijnlijkheidvandetoekomstigeeconomischevoordelenenbetrouwbaarheidvandebepalingvandewaarde.Ditbetekentdattransactieswordenverwerktophandelsdatumennietopafwikkelingsdatum.Alsgevolghiervankansprakezijnvaneenpost’nogaftewikkelentransacties’.Dezepostkanzoweleenactiefalseenpassiefzijn.
Saldering van een actief en een verplichtingEenfinancieelactiefeneenfinanciëleverplichtingwordengesaldeerdalsnettobedragindebalansopgenomenindiensprakeisvaneenwettelijkeofcontractuelebevoegdheidomhetactiefendeverplichtinggesaldeerdengelijktijdigaftewikkelenenbovendiendeintentiebestaatomdepostenopdezewijzeaftewikkelen.Demetdegesaldeerdopgenomenfinanciëleactivaenfinanciëleverplichtingensamenhangenderentebatenenrentelastenwordeneveneensgesaldeerdopgenomen.
Vreemde valutaActivaenverplichtingeninvreemdevalutawordenomgerekendnaareuro’stegendekoersperbalansdatum.Dezewaarderingisonderdeelvandewaarderingtegenreëlewaarde.Batenenlastenvoortvloeiendeuittransactiesinvreemdevaluta’swordenomgerekendtegendekoerspertransactiedatum.
31december2009EUR
gemiddeld2009EUR
31december2008EUR
gemiddeld2008EUR
31december2007EUR
AUD 1,595 1,775 1,994 1,829 1,665
CHF 1,483 1,496 1,480 1,567 1,655
DKK 7,441 7,444 7,443 7,450 7,457
GBP 0,888 0,902 0,967 0,851 0,734
HKD 11,125 10,923 10,773 - -
JPY 133,568 131,637 126,008 144,670 163,333
NOK 8,288 9,017 9,733 8,836 7,939
SEK 10,244 10,701 10,993 10,221 9,450
USD 1,435 1,409 1,390 1,426 1,462
Beleggingen voor risico fondsAlgemeenInovereenstemmingmetdePensioenwetwordenbeleggingengewaardeerdopactuelewaarde.Participatiesinbeleggingspoolsen-instellingen,diegespecialiseerdzijnineenbepaaldsoortbeleggingenwordengerubriceerdengewaardeerdvolgensdegrondslagenvoordieonderliggendebeleggingen(look-throughbenadering).
Vorderingenenschuldenuitbeleggingenwelkesamenhangenmeteenspecifiekebeleggingscategoriewordenonderbeleggingsdebiteurendanwel–crediteurenopgenomenindebetreffendebeleggingscategorie.
47
VastgoedbeleggingenBeleggingenindirectvastgoedwordengewaardeerdtegendeactuelewaarde.Deactuelewaardewordtgebaseerdoptaxatie-waarde.Detaxatieswordenverrichtdooronafhankelijkedeskundigen.Indiendaartoeaanleidingis,wordtbijdewaarderingrekeninggehoudenmetdefeitelijkeverhuursituatieen/ofrenovatieactiviteiten.Resultatendoorwijziginginreëlewaardewordenindestaatvanbatenenlastenverantwoord.
Beursgenoteerdevastgoedfondsenwordengewaardeerdtegendeactuelewaarde,zijndedebeurskoersperbalansdatum.Niet-beursgenoteerdebeleggingeninvastgoedfondsenwordengewaardeerdophetaandeelindeactuelewaardevandeonder-liggendebeleggingen.Indiendewaarderingsgrondslagenvanvastgoedfondsenafwijkenvandewaarderingsgrondslagenvanhetfonds,wordtdewaarderingzomogelijkaangepastaandewaarderingsgrondslagenvanhetpensioenfonds.Onroerendgoedinontwikkelingwordtgewaardeerdopbasisvankostprijsoflageremarktwaarde.Dekostprijszijndegedaneuitgaven,inclusiefbouwrente.Naopleveringworden(her-)ontwikkeldeobjectennaaractuelewaardegeherwaardeerd.
AandelenBeursgenoteerdeaandelenenparticipatiesinbeursgenoteerdebeleggingsinstellingenzijngewaardeerdopactuelewaarde.Deactuelewaardeisdebeursnoteringperbalansdatum.
Deactuelewaardevanniet-beursgenoteerdeparticipatiesisbepaaldopbasisvandelaatstbekendeintrinsiekewaarde.Ditishetaandeelinhetzichtbareeigenvermogen.
Privateequitybeleggingenwordengewaardeerdopmarktwaarde,zijndedeintrinsiekewaarde.Dezewaardewordtontleendaandemeestrecenterapportagesvandefundmanagersendefund-of-fund-managers,gecorrigeerdvoorkasstromenindeperiodetotbalansdatum.Daarnaastwordtbijdewaarderingrekeninggehoudenmeteventuelenegatievegevolgenvanmateriëlegebeurtenisseninhetverslagjaarnaontvangstvandezerapportages.Demanagersbepalendeintrinsiekewaardeopbasisvanlokalewet-enregel-geving.
VastrentendewaardenBeursgenoteerdevastrentendewaardenenparticipatiesinbeursgenoteerdebeleggingsinstellingenzijngewaardeerdop
marktwaarde.Demarktwaardeisdeperbalansdatumgeldendebeurskoers,ondertoevoegingvanopgelopenrente.
Leningenwordengewaardeerdtegenreëlewaarde.Dezewaardewordtbepaalddoordeteontvangenkasstromen(rente,aflossingenenverwachteboeterentebijvervroegdeaflossingen)contanttemakenopbasisvangeldendemarktrente,waarinopgenomeneenopslagvoordebiteurenrisicoenliquiditeitsrisico.
Deposito’senvorderingenopbankenwordengewaardeerdopnominalewaarde.
DerivatenDerivatenwordengewaardeerdopreëlewaarde,zijndedemarkt-waardevanhetcontract.Voorbeursgenoteerdecontractenisditdebeurskoersperbalansdatum.Voorniet-beursgenoteerdecontractenisdewaarderinggebaseerdopbeschikbaremarktinformatiealsinputvoorgehanteerdewaarderingsmodellen.
Creditpositiesinderivatenwordenseparaatverantwoordonderdeoverigeschulden.
OverigebeleggingenGeldmarktbeleggingenwordengewaardeerdtegenactuelewaarde,zijndedecontantewaardevandetoekomstigekasstromen(renteenaflossing).Positiesinrekeningcourantsaldiwordentegennominalewaardegewaardeerd.
Vorderingen en overlopende activaVoorzovernoodzakelijkiseenvoorzieningvooroninbaarheidinminderinggebracht.
Overige activaOndermeerwordenhieronderdeliquidemiddelenopgenomenvoorzoverditbanktegoedenbetreftwelkeonmiddellijkopeisbaarzijn.Zijwordenonderscheidenvantegoedeninverbandmetbeleggingstransacties.Liquidemiddelenuithoofdevanbeleggings-transactieswordengepresenteerdonderdebeleggingen.
Stichtingskapitaal en reservesAlgemeenStichtingskapitaalenreserveswordenbepaalddoorhetbedragdatresteertnadatalleactiefpostenenpostenvanhetvreemdvermogen,inclusiefdevoorzieningpensioenverplichtingenvoorrisicovanhetpensioenfondsenoverigetechnischevoorzieningen,volgensdevan
48
toepassingzijndewaarderingsgrondslagenindebalanszijnopgenomen.
IndetoelichtingwordtopgenomenhetkrachtensdePensioenwetminimaalvereisteeigenvermogenvolgensdeinhetBesluitFinancieelToetsingsKader(FTK)voorgeschrevenberekenings-methodiekalshettekort.
BeleidsreserveDebeleidsreserveisgelijkaandetotalereserveonderaftrekvandeBestemmingsreservebeleggingenendeBestemmingsreserveAOP-regeling.
BestemmingsreservebeleggingenDezegebondenreservewordtaangehoudenalsbuffervoorneerwaartsekoersfluctuatiesvanbeleggingen.DeomvangvandezereservewordtbepaaldaandehandvandestandaardtoetsvanDNB.ZiehiervoordeparagraafsolvabiliteitsrisicoinhethoofdstukRisicobeheerenderivaten(8.5.7Toelichtingopdebalans.)
BestemmingsreserveAOP-regelingAlsonderdeelvandealgehelevoorzieningpensioenverplichtingenwordteenvoorzieningvanAOPgevormdopgelijkesterfte-eninterestgrondslagenalsdevoorzieningvandebasisregeling.Voorrevalidatiehanterenwij(netalsbijpremievrijstelling)90%.HetresultaatopdeAOPregelingwordtjaarlijksgedoteerdofonttrokkenaandeAOPreserve.
Voorziening pensioenverplichtingen voor risico fondsVoorzieningpensioenverplichtingenDevoorzieningvoorpensioenverplichtingenwordtgewaardeerdopactuelewaarde(marktwaarde).Deactuelewaardewordtbepaaldopbasisvandecontantewaardevandebesteinschattingvantoekomstigekasstromendiesamenhangenmetdeopbalansdatumonvoorwaardelijkepensioenverplichtingen.Onvoorwaardelijkepensioenverplichtingenzijndeopgebouwdenominaleaansprakenendeonvoorwaardelijke(indexatie)toezeggingen.Decontantewaardewordtbepaaldmetgebruikmakingvanderentetermijn-structuur.
Bijdeberekeningvandevoorzieningpensioenverplichtingenisuitgegaanvanhetopdebalansdatumgeldendepensioenreglementenvandeoverdeverstrekendeelnemersjarenverworvenaanspraken.Jaarlijkswordtdoorhetbestuurbeslotenofdeopgebouwdepensioenaansprakenwordengeïndexeerd.Alleper
balansdatumbestaandeindexatiebesluiten(ookvoorindexatie-besluitennabalansdatumvoorzoversprakeisvanexantecondities)zijnindeberekeningbegrepen.Erwordtgeenrekeninggehoudenmettoekomstigesalarisontwikkelingen.Bijdeberekeningvandevoorzieningwordtrekeninggehoudenmetpremievrijepensioenopbouwinverbandmetinvaliditeitopbasisvandecontantewaardevanpremieswaarvoorvrijstellingisverleendwegensarbeidsongeschiktheid.Bijdebepalingvandeactuariëleuitgangspuntenwordtuitgegaanvanvoordetoezichthouderacceptabelegrondslagen,waarbijrekeningwordtgehoudenmetdevoorzienbaretrendinoverlevings-kansen.
Deberekeningenzijnuitgevoerdopbasisvandevolgendeactuariëlegrondslagenenveronderstellingenper31december2009:• Rekenrente:gebaseerdopderentetermijnstructuurzoals
maandelijksgepubliceerddoorDNB.Debijdedurationvandeverplichtingenvanhetfondsbehorenderenteuitderente-termijnstructuurbedraagt4,02%(2008:3,47%).
• Overlevingstafels:AGprognosetafels2005-2050meteencorrectieopdesterftekansenafhankelijkvanleeftijd,geslacht-endestatushoofd-ofmedeverzekerde.Desterftekansenwordengecorrigeerdaangeziendeberoepsbevolkingafwijktvandesterftevandegehelebevolking.Doorgebruiktemakenvandeprognosetafelwordtrekeninggehoudenmetdeontwikkelingvandeverwachtesterfteindetoekomst.Alsstartvoordeprognosewordtdekolom2007-2012genomen.
• Voordeberekeningvandetechnischevoorzieningenvoornognietingeganenabestaandenpensioenenwordteenpartner-frequentiegehanteerdvolgensdesterftetafelGBM/V1985-1990,metuitzonderingvandeleeftijden60totenmet65.Voordezeleeftijdenwordt100%gehanteerd.Vanafleeftijd65wordtdewerkelijkeburgerlijkestaatgehanteerd.
• Voorpartnerpensioenisaangenomendatdepartner3jaarjongerisdandeverzekerdemanen3jaarouderdandeverzekerdevrouw.
• Kostenopslagtergroottevan2,0%vandevoorzieningvoorpensioenverplichtingeninverbandtoekomstigeadministratie-enexcassokosten.
• Bijdebepalingvandepensioenopbouwvoorarbeids-ongeschiktedeelnemersisuitgegaanvaneenrevalidatiekansvan10%.
• Eriseenopslagvan4%(2008:0%)gehanteerdinverbandmeteenhogerelevensverwachting.
49
OverigetechnischevoorzieningenOnderhethoofdOverigetechnischevoorzieningenwordenvoorzieningenopgenomenvoormetdepensioenverplichtingensamenhangenderisico’svoorzovernietopgenomenindeberekeningvandepensioenvoorziening.Hierinzijnvoorditpensioenfondsbegrependeovergangsmaatregelvoordeelnemersdiezijngeborenindeperiode1948totenmet1955enonafgebrokendeelnemerszijnvanaf31december2006.Erwordtextraouderdomspensioenoverhetverledeningekocht.Deinkoopvindtplaatsopdepensioneringsdatum.
8.4.4 Grondslagenvoorderesultaatbepaling
AlgemeenBatenenlastenwordentoegerekendaanhetboekjaarwaaropdezebetrekkinghebben.Deindestaatvanbatenenlastenopgenomenpostenzijninbelangrijkemategerelateerdaandeindebalansgehanteerdewaarderingsgrondslagenvoorbeleggingenendevoorzieningenpensioenverplichtingen.Zowelgerealiseerdealsongerealiseerderesultatenwordenrechtstreeksverantwoordinhetresultaat.
Premiebijdragen risico fondsOnderpremiebijdragenvanwerkgeversenwerknemerswordtverstaandeaanderdeninrekeninggebrachtec.q.tebrengenbedragenvoordeinhetverslagjaarverzekerdepensioenenonderaftrekvankortingen,alsmedepremiesvandeStichtingVoortzettingPensioenverzekering(FVP).Premieszijntoegerekendaandeperiodewaaropzebetrekkinghebben. Beleggingsresultaten risico fonds(In)directebeleggingsresultatenzijntoegerekendaandeperiodewaaropzebetrekkinghebben.
IndirectebeleggingsopbrengstenOnderdeindirectebeleggingsopbrengstenwordenverstaandegerealiseerdeenongerealiseerdewaardeveranderingenenvaluta-resultaten.Indejaarrekeningwordtgeenonderscheidgemaakttussengerealiseerdeenongerealiseerdewaardeveranderingenvanbeleggingen.Allewaardeveranderingenvanbeleggingen,inclusiefvalutakoersverschillen,wordenalsindirectebeleggingsopbrengstenindestaatvanbatenenlastenopgenomen.
Aankoopkostenzijnverwerktindeactuelewaardevandebeleggingen.Verkoopkostenwordenverantwoordalsonderdeelvandegerealiseerdeherwaarderingen.
DirectebeleggingsopbrengstenOnderdedirectebeleggingsopbrengstenwordtinditverbandverstaanrentebatenen-lasten,dividenden,huuropbrengstenensoortgelijkeopbrengsten.Dividendwordtverantwoordophetmomentvanbetaalbaarstelling.
KostenvanvermogensbeheerOnderkostenvanvermogensbeheerwordenzoweldeexternealsdedaaraantoegerekendeinternekostenverstaan.Exploitatiekostenvanonroerendezakeninexploitatiezijnindekostenvanvermogensbeheeropgenomen.
VerrekeningvankostenDekostenuithoofdevanbeheervergoedingalsmedetransactie-kostengerelateerdaanbeleggingenzijninminderinggebrachtopdedirecteenindirectebeleggingsopbrengsten.
PensioenopbouwDepensioenopbouwisdecontantewaardevandepensioen-aansprakendietoegekendzijninhetboekjaar.
Rentetoevoeging voorziening pensioenverplichtingenDepensioenverplichtingenwordencontantgemaakttegendenominalemarktrenteopbasisvandedoorDNBgepubliceerderentetermijnstructuur.Deinteresttoevoegingwordttegenderekenrenteprimoberekendoverdebeginstandendemutatiesgedurendehetjaar.
Onttrekking uit voorziening pensioenverplichtingen voor pensioenuitkeringenVerwachtetoekomstigepensioenuitkeringenwordenvoorafactuarieelberekendenopgenomenindevoorzieningpensioen-verplichtingen.Deonderdithoofdopgenomenafnamevandevoorzieningbetrefthetbedragdatvrijkomttenbehoevevandefinancieringvandepensioenenindeverslagperiode.
50
Mutatie voorziening pensioenverplichtingen voor pensioenuitvoeringskostenJaarlijksvalteenpercentagevandeuitkeringenvrijuitdevoorzieningpensioenverplichtingentenbehoevevanpensioen-uitvoeringskosten(excassokosten).Daarnaastwordteenpercentagevandepensioenopbouwendeinkomendewaardeoverdrachtentoegevoegdaandetechnischevoorzieningtenbehoevevanpensioenuitvoeringskosten.PensioenuitkeringenDepensioenuitkeringenbetreffendeaandeelnemersuitgekeerdebedrageninclusiefafkopen.Depensioenuitkeringenzijnberekendopactuariëlegrondslagenentoegerekendaanhetverslagjaarwaaropzijbetrekkinghebben.
Wijziging marktrenteJaarlijkswordtper31decemberdemarktwaardevandetechnischevoorzieningenherrekenddoortoepassingvandeactuelerente-termijnstructuur.Heteffectvandeveranderingvanderente-termijnstructuurwordtverantwoordonderhethoofdwijzigingmarktrente.
Overige baten en lastenDeoverigebatenenlastenwordenopgenomenvoordeaanhetverslagjaartoeterekenenbedragen.
8.4.5 Grondslagenkasstroomoverzicht
Hetkasstroomoverzichtisconformdedirectemethodeopgesteld.Dekasstromenwordenderhalvebepaaldopbasisvandestaatvanbatenenlasten,gecorrigeerdvoordemutatievandedaarmeesamenhangendebalansposities.Erwordtonderscheidgemaakttussenkasstromenuitpensioenuitvoeringsactiviteitenenbeleggingsactiviteiten.
51
8.5 ToelichtingopdeBalans
8.5.1 Beleggingenvoorrisicofonds
Overzichttotalewaardeperbeleggingscategorie
Ultimo2009
vastgoed-beleggingen
EUR
aandelen
EUR
vastrentendewaarden
EUR
derivaten
EUR
overigebeleggingen
EUR
totaal
EUR
Belegdewaardenin
betreffende
beleggingscategorie 38.689 81.775 196.463 7 4.075 321.009
Beleggings-
debiteuren 157 121 4.646 - - 4.924
Liquidemiddelen 1.528 - - 458 1.149 3.135
Beleggings-
crediteuren -145 - - -1 - -146
Standper31december2009 40.229 81.896 201.109 464 5.224 328.922
Ultimo2008
vastgoed-beleggingen
EUR
aandelen
EUR
vastrentendewaarden
EUR
derivaten
EUR
overigebeleggingen
EUR
totaal
EUR
Belegdewaardenin
betreffende
beleggingscategorie 37.110 49.296 179.373 - 6.985 272.764
Beleggings-
debiteuren 98 148 4.644 - - 4.890
Liquidemiddelen 880 - - 332 152 1.364
Beleggings-
crediteuren -6 - - - - -6
Standper31december2008 38.082 49.444 184.017 332 7.137 279.012
52
Verloopoverzichtvanbelegdewaardenperbeleggingscategorie
Ultimo2009
vastgoed-beleggingen
EUR
aandelen
EUR
vastrentendewaarden
EUR
derivaten(1)
EUR
overigebeleggingen
EUR
totaal
EUR
Standper
1januari2009 37.110 49.296 179.373 -8 6.985 272.756
Aankopen/
verstrekkingen 5.433 25.168 100.835 45.101 32.499 209.036
Verkopen/
aflossingen -6.084 -8.152 -89.708 -45.123 -35.572 -184.639
Overigemutaties 161 -245 3 - 92 11
Gerealisseerde
herwaardering 249 1.086 940 8 62 2.345
Ongerealisseerde
herwaardering 1.820 14.622 5.020 -3 9 21.468
38.689 81.775 196.463 -25 4.075 320.977
Derivatenpassiva - - - 32 - 32
Standper31december2009 38.689 81.775 196.463 7 4.075 321.009
(1) De hieronder opgenomen waarden betreffen belegde gelden in derivaten welke onder de activa zijn opgenomen onder de ‘beleggingen voor risico pensioenfonds’,
met daarop in mindering gebracht de derivaten welke onder de passiva als onderdeel van de ‘overige schulden’ zijn opgenomen.
53
Ultimo2008
vastgoed-beleggingen
EUR
aandelen
EUR
vastrentendewaarden
EUR
derivaten
EUR
overigebeleggingen
EUR
totaal
EUR
Standper
1januari2008 43.269 67.563 171.572 - - 282.404
Aankopen/
verstrekkingen 19.056 28.642 129.528 42.834 35.424 255.484
Verkopen/
aflossingen -13.562 -15.428 -123.318 -42.270 -28.619 -223.197
Overigemutaties - - - - - -
Gerealisseerde
herwaardering -1.509 -2.885 -415 -499 142 -5.166
Ongerealisseerde
herwaardering -10.144 -28.596 2.006 -73 38 -36.769
37.110 49.296 179.373 -8 6.985 272.756
Derivatenpassiva - - - 8 - 8
Standper31december2008 37.110 49.296 179.373 0 6.985 272.764
Actuele waardeSchattingenenoordelenZoalsvermeldindetoelichtingzijndebeleggingenvanhetfondsnagenoegallemaalgewaardeerdtegenactuelewaardeperbalansdatumenishetoverhetalgemeenmogelijkengebruikelijkomdeactuelewaardebinneneenaanvaardbarebandbreedtevanschattingenvasttestellen.Voorsommigeanderefinanciëleinstrumenten,zoalsbeleggingsvorderingenen-schulden,geldtdatdeboekwaardedeactuelewaardebenadertalsgevolgvanhetkortetermijnkaraktervandevorderingenenschulden.Deboekwaardevanalleactivaendefinanciëleverplichtingenopbalansdatumbenadertdeactuelewaarde.
Voordemeerderheidvandefinanciëleinstrumentenvanhetfondskangebruikwordengemaaktvanmarktnoteringen.Echter,bepaaldefinanciëleinstrumentenzijngewaardeerddoormiddelvangebruikmakingvanwaarderingsmodellenen-technieken,inclusiefverwijzingnaardehuidigereëlewaardevanvergelijkbareinstrumenten.Opbasisvandeboekwaardekanhetvolgendeonderscheidwordengemaakt:
54
marktnoteringen(directenafgeleid)
EUR
waarderingsmodellen-entechnieken
EUR
totaal
EUR
Actiefper31december2009
Vastgoedbeleggingen 13.243 25.446 38.689
Aandelen 81.775 - 81.775
Vastrentendewaarden 195.907 556 196.463
Derivaten - 7 7
Overigebeleggingen 4.075 - 4.075
295.000 26.009 321.009
Actiefper31december2008
Vastgoedbeleggingen 10.934 26.176 37.110
Aandelen 49.296 - 49.296
Vastrentendewaarden 176.208 3.165 179.373Derivaten -
Overigebeleggingen 6.985 - 6.985
243.423 29.341 272.764
Schattingenvandeactuelewaardezijneenmomentopname,gebaseerdopdemarktomstandighedenendebeschikbareinformatieoverhetfinanciëleinstrument.Dezeschattingenzijnvannaturesubjectiefenbevattenonzekerhedeneneensignificanteoordeelsvorming(bijvoorbeeldrentestand,volatiliteit,schattingvankasstromen,etc.)enkunnenderhalvenietmetprecisiewordenvastgesteld.Schattingvanreëlewaarde• Vastgoed Hetdeelvandewaardeaanvastgoedbeleggingendatisopgenomenopbasisvanwaarderingsmodellenen-techniekenbetreft
voornamelijkdirectvastgoed. Zoalsbijdegrondslagenstaatvermeldisdewaardegebaseerdopdetaxatiewaarde.Dezetaxatieswordenverrichtdoorverscheidene
externeerkendetaxateurs.Iedereexternetaxateurhanteertbinnen,dealgemenerichtlijnenzoalsbinnendebranchegelden,eigenuitgangspunten.Derichtlijnenbinnendebranchegevenaandatvoordewaardebepalinginditgevalmoetwordenuitgegaanvandeverkoopwaardevaneenobjectmetalsdoelstellingommethetobjecthuurinkomstentegenereren.Alsbasiswordthiervooreencontantewaardeberekeninggebruiktvandetoekomstigekasstromen.
• Aandelen Vandebelegdewaardeinaandelenstaatdewaardevanprivateequitybeleggingenopgenomenalsvastgesteldopbasisvan
‘waarderingsmodellenen-technieken’. Privateequitybeleggingenwordengewaardeerdopmarktwaarde,zijndedeintrinsiekewaarde.Dezewaardewordtontleendaande
meestrecenterapportagesvandefundmanagersendefund-of-fund-managers,gecorrigeerdvoorkasstromenindeperiodetot
55
balansdatum.Daarnaastwordtbijdewaarderingrekeninggehoudenmeteventuelenegatievegevolgenvanmateriëlegebeurtenisseninhetverslagjaarnaontvangstvandezerapportages.Demanagersbepalendeintrinsiekewaardeopbasisvanlokalewet-enregelgeving.
• Vastrentendewaarden Hetdeelvandevastrentendewaardenwaarvandereëlewaardeopbasisvanschattingwordtvastgesteldbetrefthoofdzakelijkde
leningenopschuldbekentenisenhypotheken.Deberekeningsgrondslagstaatreedsvermeldindealgemenetoelichtingopdegrondslagen
Onderstaandiseenoverzichtopgenomenvanderentevoetwelkehierbijwordtgehanteerd:
2009%
2008%
Vastrentendewaarden 3,56 3,47
• Derivaten Bijdeschattingvandeactuelewaardevanderivatenwordtuitgegaanvanverwachtetoekomstigekasstromen.Dezekasstromenworden
opbasisvandezerocouponswapcurvecontantgemaakt.• Overigebeleggingen Hetnietmarktgenoteerdedeelvandeoverigebeleggingenbetreftbeleggingenininfrastructuur.Hetfondsneemtalleenviatussenkomst
vanexternefondsbeheerdersdeelininfrastructurelebeleggingen.Voordewaarderingvandezebeleggingenwordtuitgegaanvandewaardebepalingwelkeisopgesteldtenbehoevevandezeexternefondsbeheerders.Dewaarderingvindtplaatsopbasisvanfairvalue.Dewijzewaaropdefairvaluewordtbepaaldisafhankelijkvandeexternefondsbeheerderenvandeaardvandebelegging.Devolgendevariabelenkunnenhierbijeenrolspelen:deaanschafwaardevoorwatbetreftrecenteinvesteringen;toekomstigekasstromen;waardevandeactiva;waarderingvanvergelijkbareobjecten.
Belegdewaardeninvastgoed
2009EUR
2008EUR
Directvastgoed 22.105 26.176
Indirectvastgoed 16.584 10.934
Standper31december 38.689 37.110
100%vanhetdirectvastgoedisgetaxeerddooronafhankelijke,beëdigdetaxateurs.
Dedirectevastgoedportefeuilleisvoor68%inNederlandbelegd.Inhoofdstuk8.5.7isdesegmentatievanvastgoednaarregioopgenomen.Objecteninhetboekjaarverkochtmaarmetleveringinhetvolgendeboekjaarzijnnietalsverkoopinhetboekjaarverantwoord.
56
Belegdewaardeninaandelen
2009EUR
2008EUR
Zelfstandigbeursgenoteerdeaandelen 39.639 22.084
Aandelenbeleggingsfondsen 42.136 27.212
Standper31december 81.775 49.296
Perbalansdatumzijnnetalsin2008geenaandelenuitgeleend.
Belegdewaardeninvastrentendewaarden
2009EUR
2008EUR
Obligaties 135.209 124.400
Creditfunds 53.602 48.417
Leningenopschuldbekentenissen 3.308 3.165
Hypotheken 464 458
Inflationlinkedbonds 3.880 2.933
Standper31december 196.463 179.373
Perbalansdatumzijnnetalsin2008geenaandelenuitgeleend.
Belegdewaardeninderivaten
2009EUR
2008EUR
Overigederivaten 7 -
Standper31december 7 -
57
Belegdewaardeninoverigebeleggingen
2009EUR
2008EUR
Beleggingsfondsen 4.075 6.985
Standper31december 4.075 6.985
Beleggingsdebiteuren
2009EUR
2008EUR
Nogaftewikkelentransacties 126 17
Tevorderenbedragenuithoofdevan:
•dividend 43 70
•dividend-encouponbelasting 78 126
•interest 4.646 4.645
•huur 31 26
Overige - 6
Standper31december 4.924 4.890
Beleggingscrediteuren
2009EUR
2008EUR
Nogaftewikkelentransacties -91 -
Tebetalenbedragenuithoofdevan:
•dividend-encouponbelasting -34 -
•huur -15 -
Overige -6 -6
Standper31december -146 -6
58
8.5.2 Vorderingenenoverlopendeactiva
Specificatievorderingenenoverlopendeactiva
2009EUR
2008EUR
Vorderingopwerkgevers 670 1.242
Nogtefacturerenpremie 3.808 1.084
Overlopendeactiva 12 42
Standper31december 4.490 2.368
Bijdewaarderingvanvorderingenwordtrekeninggehoudenmethetrisicovanoninbaarheiddoorhiervooreenvoorzieninginaftrektebrengenophetsaldovandeuitstaandevorderingen.Voorgelijksoortigepostenmetgelijksoortigerisico’swordtgezamenlijkeenschattinggemaaktvanverliezenenrisico’sopbalansdatum.Dezesystematiekomdevoorzieningvasttestellenwordtgerekendtotdestatischemethode.
Allevorderingenhebbeneenresterendelooptijdvankorterdanéénjaar.
DeoverlopendeactivabestaatvoornamelijkuithetsaldovanderekeningcourantverhoudingmetdeStichtingVervroegdUittredenKappersbedrijf.
Naderespecificatie‘Vorderingenopwerkgevers’
2009EUR
2008EUR
Werkgevers 2.218 3.063
Voorzieningdubieuzedebiteuren -1.548 -1.821
Standper31december 670 1.242
In2009iseenbedragvan€233onttrokkenaandevoorziening(2008:toevoeging€1.142).Erwerdeenbedragvan€40aanpremiesovervoorgaandejarenalsoninbaarafgeschreven(2008:€236).
59
8.5.3 Overigeactiva
2009EUR
2008EUR
Liquidemiddelen 847 1.304
Standper31december 847 1.304
Onderdeliquidemiddelenwordenopgenomendiekasmiddelenentegoedenopbankrekeningen,dieonmiddellijkdanwelopkortetermijnopeisbaarzijn.
Erzijngeenkredietfaciliteitenvantoepassing.
8.5.4 Stichtingskapitaalenreserves
Mutatieoverzichteigenvermogen
beleidsreserves
EUR
bestemmings-reserve
BeleggingenEUR
bestemmings-reserve
AOPregelingEUR
totaal
EUR
Standper31december2008 -109.869 79.146 2.571 -28.152
Uitbestemmingsaldo
vanbatenenlasten 51.093 8.237 -270 59.060
Standper31december2009 -58.776 87.383 2.301 30.908
Overeenkomstigdewijzigingvanartikel146vandePensioenwetper2juli2009isartikel390Titel9Boek2BWnietlangervantoepassing.Hiermeevervaltvoordepensioenfondsenvanaf1januari2009deverplichtingtothetopnemenvaneenherwaarderingsreserve.Hetfondshadperultimo2008geenafzonderlijkeherwaarderingsreserveomdatdebestemmingsreservehogerwasdanhetwettelijkminimumvandeherwaarderingsreserve.
60
Ultimo2008
beleidsreserves
EUR
bestemmings-reserve
BeleggingenEUR
bestemmings-reserve
AOPregelingEUR
totaal
EUR
Standper31december2007 41.751 64.665 2.578 108.994
Uitbestemmingsaldo
vanbatenenlasten -151.620 14.481 -7 -137.146
Standper31december2008 -109.869 79.146 2.571 -28.152
Solvabiliteit
31december2009 31december2008EUR % EUR %
Aanwezigvermogen 333.746 110 282.225 91
Af:technischevoorzieningopFTK-waardering 302.838 100 310.377 100
Eigenvermogen 30.908 10 -28.152 -9
Af:vereisteigenvermogen 87.383 29 79.146 25
Vrijvermogen -56.475 -19 -107.298 -34
Minimaalvereisteigenvermogen 16.258 5 16.336 5
Dekkingsgraad 110 91
Alsheteigenvermogenlagerisdanhetminimalevereisteeigenvermogenbevindthetfondszichineensituatievandekkingstekort.Indienheteigenvermogenlagerisdanhetvereisteeigenvermogen,maarweltenminstegelijkisaanhetminimalevereisteeigenvermogen,bevindthetfondszichineensituatievanreservetekort.Devermogenspositievanhetpensioenfondskanwordengekarakteriseerdalsreservetekort.VoordeberekeningvanhetvereisteigenvermogenwordtgebruikgemaaktvanhetstandaardmodelvanDNB.
61
HerstelplanHetherstelplanisopgesteldin2009en1juli2009goedgekeurddoortoezichthouderDNB.Hetherstelplanisinhetboekjaaronverkortvantoepassing.
Inhetkortetermijnherstelplanwordtuitgegaanvaneenstijgingvandedekkingsgraadper31december2013tothetniveauvanhetminimaalvereisteeigenvermogen(31december2008105%).Dedekkingsgraadper31december2009is110%enligtbovendeverwachtingvanhetherstelplan(ultimo200994,7%)alsgevolgvaneengunstigbeleggingsrendement.
Inhetlangetermijnherstelplanwordtuitgegaanvaneenstijgingvandedekkingsgraadper31december2023tothetniveauvanhetvereisteeigenvermogen(31december2008125%).
Hetherstelvanhetvermogenvanhetpensioenfondsisgebaseerdophetop30maart2009bijDNBingediendeherstelplan.Op1juli2009isditherstelplandoorDNBongewijzigdgoedgekeurd.
Debelangrijkstemaatregelenuithetherstelplanzijn:• Geentoeslagteverlenenzolangdedekkingsgraadzichmeerdan5%-puntonderdeFTKvereistedekkingsgraadbevindt.• Mochthetherstelachterblijvenwordtdaarnaeerstgekekennaardepremie.• Daarnawordenmaatregelengenomenalshetverlagenvandeopbouwenhetinvoerenvaneenfranchise.• Alslaatstewordthetkortenvandeopgebouwdepensioenrechteningezet.
8.5.5 Voorzieningvoorrisicofonds
Specificatievoorzieningpensioenverplichtingennaaraard
2009EUR
2008EUR
Basisregeling 295.828 300.675
Voorziening(A)AOP 47 46
Voorzieningpremievrijstelling/IBNR 5.683 8.914
VoorzieninginkoopOM 1.280 742
Standper31december 302.838 310.377
62
Mutatieoverzichtvoorzieningpensioenverplichtingen
2009EUR
2008EUR
Standper1januari 310.377 193.720
Pensioenopbouw 20.035 8.918
Indexeringenoverigetoeslagen 4 -13
Rentetoevoegingen 7.838 8.944
Onttrekkingvoorpensioenuitkeringen -2.946 -2.425
Onttrekkingvoorpensioenuitvoeringskosten 332 115
Wijzigingmarktrente -40.987 100.415
Wijzigingoverigeactuariëleuitgangspunten 12.149 -
Wijziginguithoofdevanoverdrachtvanrechten -394 -267
Overigewijzigingen -3.570 970
Standper31december 302.838 310.377
Vooreentoelichtingopdeverschillendepostenwordtverwezennaardetoelichtingopdeverschillendepostenuitdestaatvanbatenlasten.
Specificatievoorzieningpensioenverplichtingennaarcategorieëndeelnemers
2009EUR
2008EUR
Actievedeelnemers 126.985 130.561
Pensioengerechtigden 32.482 27.402
Gewezendeelnemers 131.815 137.544
Overigen 5.618 8.784
Nettopensioenverplichtingen 296.900 304.291
Toekomstigekostenuitvoeringpensioenregeling 5.938 6.086
Standper31december 302.838 310.377
Demethodevoordeberekeningvandepensioenverplichtingeniszodanigtoegepastdatergeensprakeisvaneenfinancieringsachterstand.Naarhunaardhebbendetechnischevoorzieningeninhetalgemeeneenlanglopendkarakter.
63
Korte beschrijving van de pensioenregelingDepensioenregelingkanwordengekenmerktalseenvoor-waardelijkgeïndexeerdemiddelloonregelingmeteenpensioen-leeftijdvan65jaar.Jaarlijkswordteenaanspraakopouderdomspensioenopgebouwdvan0,85%vandeindatjaargeldendepensioengrondslag.DepensioengrondslagisgelijkaanhetloonWfsvtotmaximaalhetmaximumloonWfsv.Tevensbestaaterrechtopnabestaanden-enwezenpensioen.Deelnameaanderegelingisverplichtvanafdeleeftijdvan21jaar.Jaarlijksbeslisthetbestuurvanhetfondsdematewaarindeopgebouwdeaansprakenwordengeïndexeerd.Overeenkomstigartikel10vandePensioen-wetkwalificeertdepensioenregelingalseenuitkerings-overeenkomst.
ToeslagverleningHetbestuurbeslistjaarlijksofeninhoeverredeingeganepensioenenendeopgebouwdepensioenaansprakenverhoogdwordendoormiddelvanhetverlenenvaneentoeslag.Eentoeslagwordtalleenverleendvoorzoverdebeschikbarefinanciëlemiddelenvanhetfondsditnaarhetoordeelvanhetbestuurtoelaten.Dezebeoordelingvindtmedeplaatsopbasisvaneenschriftelijkadviesvandeactuaris.
HetbestuurstreefternaarjaarlijkseentoeslagteverlenendiemaximaalgelijkisaandestijgingvanhetCBS-indexcijfer.Dejaarlijksetoeslagwordtinbeginselverleendper1oktober.OnderhetCBS-indexcijferwordtverstaan:hetindexcijfervanderegelingslonenvanvolwassenwerknemersinparticulierebedrijven,inclusiefbijzondereuitkeringen,overdeperiodevandecembertotdecembervoorafgaandaan1oktober.
Devoorwaardelijketoeslagenwordengefinancierduitover-rendementen.Depremiebevatdusgeenopslagvoortoeslagen.Voordevoorwaardelijketoeslagenisgeenbestemmingsreservegevormdenwordtgeenpremiebetaald.Hetbestuurhanteertalsleidraaddevolgendestaffel:• bijeendekkingsgraadonderdeFTKvereistedekkingsgraad:
geentoeslag;• bijeendekkingsgraadhogerdandeFTKvereistedekkingsgraad:
volledigetoeslag.
Per1oktober2009zijndepensioenennietverhoogd.Indevoorgaandedriejarenzijndepensioenaansprakenendeingeganepensioenenverhoogdmetrespectievelijk0%per1oktober2008,met1,7%per1oktober2007,enmet0,8%per1oktober2006.
64
8.5.6 Overigeschuldenenoverlopendepassiva
Specificatieoverigeschuldenenoverlopendepassiva
2009EUR
2008EUR
Schuldenaanwerkgevers 81 137
Uitkeringen 1 -
Derivaten 32 8
Belastingenenpremiessocialeverzekeringen 55 40
Waardeoverdrachten 88 9
Overigeschulden 256 265
Standper31december 513 459
Alleschuldenhebbeneenresterendelooptijdvankorterdanéénjaar.Deoverlopendepassivabestaanoverwegenduitnogtebetalenkostenaanuitvoerder,accountantenactuaris.
Naderespecificatie‘Derivaten’
2009EUR
2008EUR
Commodityderivaten 32 8
Standper31december 32 8
8.5.7 Risicobeheerenderivaten
SolvabiliteitsrisicoHetfondswordtbijhetbeheervandepensioenverplichtingenendefinancieringdaarvangeconfronteerdmetrisico’s.Debelangrijkstedoelstellingvanhetfondsishetnakomenvandepensioentoezeggingen.Voorhetrealiserenvandezedoelstellingwordtgestreefdnaareentoereikendesolvabiliteitopbasisvandemarktwaardevandepensioenverplichtingen.
Hetbelangrijksterisicovoorhetfondsbetrefthetsolvabiliteitsrisico,ofwelhetrisicodathetfondsnietbeschiktovervoldoendevermogenterdekkingvandepensioenverplichtingen.Desolvabiliteitwordtgemetenzowelopbasisvanalgemeengeldendenormenalsooknaardespecifiekenormenwelkedoordetoezichthouderwordenopgelegd.Indiendesolvabiliteitvanhetfondszichnegatiefontwikkelt,bestaathetrisicodathetfondsdepremievoordeondernemingendeelnemersmoetverhogenenhetrisicodatergeenruimtebeschikbaarisvooreeneventueleindexatievanopgebouwdepensioenrechten.Inhetuiterstegevalkanhetnoodzakelijkzijndathetfondsverworvenpensioen-aansprakenenpensioenrechtenmoetverminderen.
65
HettekortopFTK-grondslagenisalsvolgt:
31december2009 31december2008
EUR EUR EUR EUR
Voorzieningpensioen-verplichtingen(FTK-waardering) 302.838 310.377
Buffers:
S1Renterisico 66.781 61.905
S2Risicozakelijkewaarden 29.069 19.987
S3Valutarisico 12.666 9.229
S5Kredietrisico 2.234 3.679
S6Verzekeringstechnischrisico 14.976 15.368
Diversificatie-effect -38.343 -33.984
TotaalS(vereistebuffers) 87.383 76.184
Vereisteigenvermogen(artikel132Pensioenwet) 390.221 386.561
Aanwezigeigenvermogen(totaalactiva-schulden) 333.746 282.225
Tekort -56.475 -104.336
Hetpensioenfondsheefternietvoorgekozenrisico’saftedekkenmetderivatencontracten.
BijdeberekeningvandebufferspasthetpensioenfondshetstandaardmodelvanDNBtoe,waarbijuitgegaanwordtvanhetvereistvermogeninevenwichtssituatie,gebaseerdopdestrategischeassetmix.Bijdevergelijkendecijfers2008wordtinbovenstaandetabeldetoetswaardesolvabiliteitalsuitgangspuntgenomen;datisgebaseerdopdefeitelijkeassetmix.
Beleid en risicobeheerHetbestuurbeschiktovereenaantalbeleidsinstrumententenbehoevevanhetbeheersenvandezerisico’s.Dezebeleidsinstrumentenbetreffen:• beleggingsbeleid;• premiebeleid;• herverzekeringsbeleid;• toeslagbeleid.
66
Dekeuzeentoepassingvanbeleidsinstrumentenvindtplaatsnauitvoerigeanalysestenaanzienvanteverwachtenontwikkelingenvandeverplichtingenendefinanciëlemarkten.DaarbijwordtondermeergebruikgemaaktvanALM-studies.EenALM-studieiseenanalysevandestructuurvandepensioenverplichtingenenvanverschillendebeleggingsstrategieënendeontwikkelingdaarvanindiverseeconomischescenario’s.Deuitkomstenvandezeanalysesvindenhunweerslaginjaarlijksdoorhetbestuurvasttestellenbeleggingsrichtlijnenalsbasisvoorhetuittevoerenbeleggingsbeleid.Debeleggingsrichtlijnengevennormenenlimietenaanwaarbinnendeuitvoeringvanhetbeleggingsbeleidmoetplaatsvinden.Zezijngerichtophetbeheersenvandevolgendebelangrijkste(beleggings)risico’s.Bijdeuitvoeringvanhetbeleggingsbeleidwordtzeerbeperktgebruikgemaaktvanderivaten.MarktrisicoMarktrisicoomvatdemogelijkhedenvoorwinstofverliesdooreenveranderingvanmarktfactoren.Marktfactorenkunnenbijvoorbeeldmarktprijzenzijnvanaandelen,grondstoffen,vastgoedenprivateequity(prijsrisico),maarookvalutakoersen(valutarisico)ofrentes(renterisico).
Destrategievanhetfondsmetbetrekkingtothetbeleggingsrisicowordtbepaalddoordebeleggingsdoelstellingen.Hetmarktrisicowordtopdagelijksebasisbeheerstinovereenstemmingmetdeaanwezigebeleidskadersenrichtlijnen.Deoverallmarktpositieswordenperiodiekgerapporteerdaanhetbestuur.Dematewaarindebeleggingsportefeuillevanhetfondsgevoeligisvoorhetprijs-enrenterisicoisindevolgendealineaweergegeven,vervolgenswordenderisico’sdiehetfondslooptnadertoegelicht.
RenterisicoHetrenterisicoishetrisicodatdewaardenvandeportefeuillevastrentendewaarden,directevastgoedendepensioenverplichtingenwijzigenalsgevolgvanveranderingenindemarktrente.
Derentegevoeligheidkanwordengemetendoormiddelvandeduration.Dedurationgeeftaanhoeveelprocentbijbenaderingdemarktwaardevaneenbeleggingofverplichtingverandertbijeenparallelleverschuivingvanderentecurve.Eenhogedurationgeefteenhogegevoeligheidvoorveranderingeninderenteweer.
31december2009
EUR
31december2009 31december2008
EUR
Durationvandevastrentendewaarden 196.463 5 5
Durationvandevoorzieningpensioenverplichtingen 302.838 28 29
Opbalansdatumisdedurationvandebeleggingenaanzienlijkkorterdandedurationvandeverplichtingen.Erisderhalvesprakevaneenzogenaamde’duration-mismatch’.Ditbetekentdatbijeenrentestijgingdewaardevandebeleggingenmindersneldaaltdandewaardevandeverplichtingen,waardoordedekkingsgraadzalstijgen(bijtoepassingvandeactuelemarktrentestructuur).Bijeenrentedalingzaldewaardevandebeleggingenmindersnelstijgendandewaardevandeverplichtingen,waardoordedekkingsgraaddaalt.
Hetbeleidvanhetfondsisgerichtophetverkleinenvande’duration-mismatch’.Ditkanbijvoorbeeldgebeurendoorhetkopenvanmeerlanglopendeobligatiesinplaatsvanaandelen(aandelenhebbenperdefinitieeendurationvannul),binnendeportefeuillekortlopendeobligatiesvervangendoorlanglopendeobligatiesofdoormiddelvanrenteswapsofswaptions.Bijeenrenteswapwordteenvastelangerentegeruildtegeneenvariabelekorterente.Hetpensioenfondsontvangtinditgevaleenlangerente,vergelijkbaarmetdekasstroomvaneenlanglopendeobligatieenbetaaltdaarvooreenvariabelekorterente(bijvoorbeeldEuribor).Hierdoorwordtde’duration-mismatch’
67
verkleind,maarhetfondswordtwelafhankelijkvandeontwikkelingvandekorterentediehetpensioenfondsaandetegenpartijbetaald.Meteenswaptionkanhetpensioenfondstijdelijkhetrisicovaneenverdererentedalingafdekken.Hiervoorbetaalthetfondseenpremie.Bijhetafsluitenvaneenswapofeenswaptionkunnendusmismatchrisico’swordenafgedektenwordennieuwerisico’sgeïntroduceerddiegepaardgaanmetditsoortinstrumenten(zoalsliquiditeit,tegenpartijenjuridischrisico).
Hetpensioenfondsheefternietvoorgekozenomhetrenterisico’saftedekkenmiddelsderivaten.
Desamenstellingvandevastrentendewaardennaarlooptijdisalsvolgt:
31december2009 31december2008
EUR % EUR %
Resterendelooptijd<1jaar 9.776 5 5.040 3
Resterendelooptijd<>5jaar 85.980 44 80.584 45
Resterendelooptijd>5jaar 100.707 51 93.749 52
196.463 100 179.373 100
PrijsrisicoPrijsrisicoishetrisicovanwaardewijzigingendoordeontwikkelingvanmarktprijzen,diewordtveroorzaaktdoorfactorengerelateerdaaneenindividuelebelegging,deuitgevendeinstellingofgeneriekefactoren.Omdatallebeleggingenwordengewaardeerdtegenactuelewaardewaarbijwaardewijzigingenonmiddellijkinhetsaldovanbatenenlastenwordenverwerkt,zijnallewijzigingeninmarktomstandighedendirectzichtbaarinhetbeleggingsresultaat.Hetprijsrisicowordtgemitigeerddoordiversificatie.Inaanvullinghieropkanhetprijsrisicogehedgedwordenmiddelshetgebruikvanafgeleidefinanciëleinstrumenten(derivaten),zoalsoptiesenfutures.
Desegmentatievanvastgoednaarsectorenisalsvolgt:
31december2009 31december2008
EUR % EUR %
Winkels 7.955 20 8.140 22
Woningen 14.150 37 15.105 41
Participatiesinvastgoedmaatschappijen 16.584 43 13.865 37
38.689 100 37.110 100
68
Desegmentatievanvastgoednaarregioisalsvolgt:
31december2009 31december2008
EUR % EUR %
Nederland 26.211 68 26.889 73
BuitenlandbinnenEU 12.042 31 9.664 26
BuitenlandbuitenEU 436 1 557 1
38.689 100 37.110 100
Desegmentatievandeaandelenportefeuillenaarsectorenisalsvolgt:
31december2009 31december2008
EUR % EUR %
Beleggingsinstelling 42.136 51 27.212 55
Financiëleinstellingen(waaronderbankenen
verzekeraars) 9.133 11 3.915 8
Nijverheidenindustrie 10.241 13 5.847 12
Handel 7.569 9 4.257 9
Overigedienstverlening 10.597 13 6.103 12
Diversen 2.099 3 1.962 4
81.775 100 49.296 100
Desegmentatievandeaandelenportefeuillenaarregioisalsvolgt:
31december2009 31december2008
EUR % EUR %
Nederland 4.336 5 1.079 2
BuitenlandbinnenEU 22.692 28 26.956 55
BuitenlandbuitenEU 54.747 67 21.261 43
81.775 100 49.296 100
69
ValutarisicoHettotaalbedragvandegehelebeleggingsportefeuilledatbuitendeeurowordtbelegdbedraagtultimo2009circa€53.376(2008:€46.143).Vanditbedragis0%(2008:0%)afgedektnaardeeuro.Hetstrategischebeleidvanhetfondsisomgeenvalutapositiesaftedekken.Hetvalutarisicowordtinonderstaandetabelweergegeven.
31december2009EUR
nettopositie
31december2008EUR
nettopositie
EUR 275.514 232.966
GBP 14.872 14.076
JPY 5.611 3.991
USD 22.866 14.746
CHF 3.262 3.524
SEK 888 1.315
NOK 204 321
DKK 5.680 7.160
AUD -161 285
HKD 159 193
Overige -5 427
328.890 279.004
KredietrisicoKredietrisicoishetrisicovanfinanciëleverliezenvoorhetfondsalsgevolgvanfaillissementofbetalingsonmachtvantegenpartijenwaarophetfonds(potentiële)vorderingenheeft.Hierbijkanondermeerwordengedachtaanpartijendieobligatieleningenuitgeven,bankenwaardeposito’swordengeplaatst,marktpartijenwaarmeeOverTheCounter(OTC)-derivatenpositieswordenaangegaanenaanbijvoorbeeldherverzekeraars.Overbeursgenoteerdederivatenwordtgeenkredietrisicogelopen.
Eenvoorbeleggingsactiviteitenspecifiekonderdeelvankredietrisicoishetsettlementrisico.Ditheeftbetrekkingophetrisicodatpartijenwaarmeehetfondstransactiesisaangegaannietmeerinstaatzijnhuntegenprestatieteverrichtenwaardoorhetfondsfinanciëleverliezenlijdt.
Beheersingvindtplaatsdoorhetstellenvanlimietenaantegenpartijenoptotaalniveau,datwilzeggenmetinachtnemingvanallepositiesdieeentegenpartijheeftjegenshetfonds;hetvragenvanextrazekerhedenzoalsonderpandendergelijkebijhypothecairegeldleningenenhetuitlenenvaneffecten;hethanterenvanprudenteverstrekkingnormenbijhypothecairegeldleningen.Terafdekkingvanhetsettlementrisicowordtdoorhetfondsenkelbelegdinmarktenwaareenvoldoendebetrouwbaarclearing-ensettlementsysteemfunctioneert.Voordatinnieuwemarktenwordtbelegd,wordteerstonderzoekgedaannaardewaarborgenopditgebied.Metbetrekkingtotniet-beursgenoteerdebeleggingen,metnameOTC-derivaten,wordtdoorhetfondsenkelgewerktmettegenpartijenwaarmeeISDA/CSA-overeenkomstenzijnafgeslotenzodatpositiesvanhetfondsadequaatwordenafgedektdooronderpand.
70
Indeonderstaandetabelwordtdeverdelingvandevastrentendewaardennaarsectorweergegeven:
2009
EUR
2008
EUR
Nederlandseoverheidsinstellingen 10.849 13.633
Buitenlandseoverheidsinstellingen 128.896 113.315
Financiëleinstellingen 31.356 30.699
Andereinstellingen 25.362 21.726
196.463 179.373
Deverdelingvanvastrentendewaardennaarregioisweergegeveninonderstaandetabel:
2009
EUR
2008
EUR
Maturemarkets 194.355 179.373
Emergingmarkets 2.108 -
196.463 179.373
BeleggingenwaarvandeuitgevendepartijisgevestigdinAzië(exclusiefJapan),LatijnsAmerikaofRuslandwordengerekendtotderegio‘EmergingMarkets’.
Beleggingenuitdebeleggingsportefeuillewaarvanvanuitgevendepartijeninoverigelandenzijngevestigd,wordengerekendtotbeleggingenin‘Maturemarkets’.Tenaanzienvandekredietwaardigheidvandedebiteurenvandevastrentendeportefeuillewordthetvolgendeoverzichtgegeven:
31december2009 31december2008
EUR % EUR %
AAA 110.992 56 105.914 59
AA 17.993 9 37.815 21
A 54.412 28 21.433 12
BBB 7.562 4 2.037 1
BB 288 - - -
Overig 5.216 3 12.174 7
196.463 100 179.373 100
71
Verzekeringtechnisch risico (actuariële risico’s)LanglevenrisicoLanglevenrisicoishetrisicodatdeelnemerslangerblijvenlevendangemiddeldverondersteldwordtbijdebepalingvandevoorzieningpensioenverplichtingen.Alsgevolghiervanvolstaatdeopbouwvanhetpensioenvermogennietvoordeuitkeringvandepensioen-verplichting.DoortoepassingvanAG-prognosetafel2005-2050metadequatecorrectiesvoorervaringssterfteishetlanglevenrisiconagenoeggeheelverdisconteerdindewaarderingvandepensioen-verplichtingen.
DeAG-prognosetafelisgehanteerdmetalsvertrekpunt2007-2012.Desterftekansenzijnverlaagdinverbandmetdeafwijkingvandeverzekerdensterftetenopzichtevandegehelebevolking.Daarbovengeldt,inafwachtingvandepublicatievaneennieuweAG-prognosetafel,eenopslagvan4%voorverbeterdetoekomstigeoverlevingskansen.
OverlijdensrisicoHetoverlijdensrisicobetekentdathetfondsingevalvanoverlijdenmogelijkeennabestaandenpensioenmoettoekennenwaarvoordoorhetfondsgeenvoorzieningenzijngetroffen.Ditrisicokanwordenuitgedruktinrisicokapitalen.
ArbeidsongeschiktheidsrisicoHetarbeidsongeschiktheidsrisicobetrefthetrisicodathetfondsvoorzieningenmoettreffenvoorpremievrijstellingbijinvaliditeitenhettoekennenvaneenarbeidsongeschiktheidspensioen(schade-reserve).Voorditrisicowordtjaarlijkseenrisicopremieinrekeninggebracht.Hetverschiltussenderisicopremieendewerkelijkekostenwordtverwerktviahetresultaat.Deactuariëleuitgangs-puntenvoorderisicopremiewordenperiodiekherzien.
Hetbeleidvanhetfondsisomhetoverlijden-enarbeids-ongeschiktheidsrisiconietteherverzekeren.
Indexatierisico (actuariële risico’s)Hetbestuurvanhetfondsheeftdeambitieomhetpensioenteindexeren.Dematewaarinditkanwordengerealiseerdisafhankelijkvandeontwikkelingeninlooninflatie,demografie,derente,enhetrendement.Hierbijwordtrekeninggehoudenmetdestrategischebeleggingsmix2010.Uitdrukkelijkwordtopgemerktdatdeindexatietoezeggingvoorwaardelijkis.
Hetbeleidendeambitieinzakeindexatieentoeslagverleningisweergegevenindetoelichtingvandepost‘Indexeringenoverigetoeslagen’.
LiquiditeitsrisicoLiquiditeitsrisicoishetrisicodatbeleggingenniettijdigen/ofniettegeneenaanvaardbareprijskunnenwordenomgezetinliquidemiddelen,waardoorhetfondsopkortetermijnnietaanzijnverplichtingenkanvoldoen.Waardeoverigerisicocomponentenvooraldelangeretermijnbetreffen(solvabiliteit),gaathethierbijomdekorteretermijn.Ditrisicowordtbeheerstdoorinhetstrategischeentactischebeleggingsbeleidvoldoenderuimteaantehoudenvoordeliquiditeitsposities.Erwordteveneensrekeninggehoudenmetdedirectebeleggingsopbrengstenenandereinkomstenzoalspremies.Inzakehetliquiditeitsrisicowordtvermelddathetfondsinhaarbeleggingsportefeuilleovervoldoendeobligatiesbeschiktdieonmiddellijkzonderwaardeverliestegeldekunnenwordengemaaktomeventueleonvoorzieneuitstroomvangeldmiddelentefinancieren.
ConcentratierisicoGrotepostenzijnaanteduidenalseenvormvanconcentratierisico.Omtebepalenwelkepostenhierondervallenmoetenperbeleggingscategoriealleinstrumentenmetdezelfdedebiteurwordengesommeerd.Alsgrotepostwordtaangemerktelkepostdiemeerdan2%vanhetbalanstotaalofwelkemeerdan5%vandebeleggingscategoriewaartoedebeleggingbehoort,uitmaakt.
72
Ditbetreftper31december2009devolgendeposten(percentagetenopzichtevanhettotaalvandebetreffendeassetcategoriein2009respectievelijk2008):
31december2009 31december2008
EUR % EUR %
Duitsland 37.058 19 36.671 20
Italie 29.238 15 23.584 13
Frankrijk 28.181 14 24.082 13
Nederland 8.301 4 10.983 6
Griekenland 5.881 3 10.337 6
108.659 55 105.657 58
Inhetalgemeengeldtdatconcentratierisicokanoptredenalseenadequatespreidingvanactivaenpassivaontbreekt.Concentratierisico’skunnenoptredenbijeenconcentratievandeportefeuilleinregio’s,economischesectorenoftegenpartijen.Eenportefeuillevanleningendiesterksectorgebondenis,kandoordezesectorconcentratieeenverhoogdrisicolopen.Indienaandelenindezelfdesectorwordenaangehoudenissprakevaneencumulatiefconcentratierisico.
Overige niet-financiële risico’s
OperationeelrisicoOperationeelrisicoishetrisicovaneenonjuisteafwikkelingvantransacties,foutenindeverwerkingvangegevens,hetverlorengaanvaninformatie,fraudeendergelijke.Dergelijkerisico’swordendoorhetfondsbeheerstdoorhetstellenvanhogekwaliteitseisenaandeorganisatiesdiebijdeuitvoeringbetrokkenzijnopgebiedenzoalsinterneorganisatie,procedures,processenencontroles,kwaliteitgeautomatiseerdesystemen,enzovoorts.Dezekwaliteitseisenwordenperiodiekgetoetstdoorhetbestuur.
SysteemrisicoSysteemrisicobetrefthetrisicodathetmondialefinanciëlesysteem(deinternationalemarkten)nietlangernaarbehorenfunctioneert,waardoorbeleggingenvanhetfondsnietlangerverhandelbaarzijnenzelfs,aldanniettijdelijk,hunwaardekunnenverliezen.Netalsvooranderemarktpartijen,isditrisicovoorhetfondsnietbeheersbaar.Specifiekefinanciëleinstrumenten(derivaten)Voordeuitvoeringvanhetbeleggingsbeleidwordttevensgebruikgemaaktvanfinanciëlederivaten.Alshoofdregelgeldt,datderivatenuitsluitendwordengebruiktvoorzoverditpassendisbinnenhetalgemenebeleggingsbeleid.Deportefeuillestructuurenhetrisicoprofiel,berekentinclusiefdeeconomischeeffectenvanderivaten,dienenzichbinnendedoorhetbestuurvastgesteldegrenzen(limieten)tebevinden.
Hetfondsgebruiktderivatenvoornamelijkomhetvalutarisicoenhetrenterisicoaftedekken.Eenvandebelangrijksterisico’sbijderivatenishetkredietrisico.Ditishetrisicodattegenpartijennietaanhunbetalingsverplichtingenkunnenvoldoen.Ditrisicowordtbeperktdooralleentransactiesaantegaanmettegoedernaamenfaambekendstaandepartijen.Bovendiengeldtdatzoveelmogelijkwordtgewerktmetonderpand.
73
Gebruikkanwordengemaaktvanondermeerdevolgendeinstrumenten:• Futures:ditzijnstandaardbeursgenoteerdeinstrumentenwaarmeesnelpositieskunnenwordengewijzigd.Futureswordengebruikt
voorhettactischebeleggingsbeleid.Tactischbeleggingsbeleidisslechtszeerbeperktmogelijkbinnendegrenzenvanhetstrategischebeleggingsbeleid.
• Putoptiesopaandelen:ditbetreftaldannietbeursgenoteerdeoptieswaarmeehetfondshetneerwaartsekoersrisicovandeaandelen-portefeuillekanbeperken.Voordezeoptieswordtbijdeverwervingeenpremiebetaalddieondermeerafhankelijkisvanhetactuelekoersniveauvandeonderliggendeindex,delooptijdvandeoptiesendeuitoefenprijsvandeopties.
• Valutatermijncontracten:ditzijnmetindividuelebankenafgeslotencontractenwaarbijdeverplichtingwordtaangegaantothetverkopenvaneenvalutaendeaankoopvaneenanderevaluta,tegeneenvoorafvastgesteldeprijsenopeenvoorafvastgesteldedatum.Doormiddelvanvalutatermijncontractenwordenvalutarisico’safgedekt.
• Renteswaps:ditbetreftmetindividuelebankenafgeslotencontractenwaarbijdeverplichtingwordtaangegaantothetuitwisselenvanrentebetalingenovereennominalehoofdsom.Doormiddelvanswapskanhetfondsderentegevoeligheidvandeportefeuillebeïnvloeden.
• Swaption:Eenoptieopeenswapwaarbijdeeigenaarvandeswaptionhetrechtheeft,maarnietdeverplichting,omeenswaptegenvoorafbepaaldevoorwaardenaftesluitenopofbinneneenbepaaldtijdstip.Doelishetbeherenvanhetrenterisico.
• CreditDefaultSwaps(CDS):ditbetreftmetindividuelebankenafgeslotencontractenwaarbijhetrisicoophetnietnakomenvanderente-enaflossingsverplichtingenopeenbedrijfsobligatiewordtgeruildtegeneenvasterisicovergoeding.Hetisookmogelijkdathetfondszo’nvergoedingontvangtomjuisthetrisicotewillenlopen.Metbehulpvandezeinstrumentenkandeblootstellingnaarbedrijvenindevastrentendewaardenportefeuillewordenbeheerd.
Onderstaandetabelgeeftinzichtindederivatenpositiesper31december2009:
contractomvangEUR
actuelewaardeactivaEUR
actuelewaardeactivaEUR
Overigederivaten 2.600 7 32
Ditbetreftcreditdefaultswapsterafdekkingvaneenkredietrisico.
Onderstaandetabelgeeftinzichtindederivatenpositiesper31december2008:
contractomvangEUR
actuelewaardeactivaEUR
actuelewaardeactivaEUR
Overigederivaten 500 - 8
Ditbetreftcreditdefaultswapsterafdekkingvaneenkredietrisico.
74
8.5.8 Nietindebalansopgenomenactivaenverplichtingen
LanglopendecontractueleverplichtingenHetfondsheefteenuitbestedingovereenkomstafgeslotenmetSyntrusAchmeaPensioenbeheerN.V.,SyntrusAchmeaVermogensbeheerB.V.enSyntrusAchmeaVastgoedB.V.vooreenperiodevannovember2005totenmet31december2011.Dejaarlijkstebetalenvergoedingbedraagt€2.591(2008:€2.331).Detotaleverplichtingvoorderesterendelooptijdbedraagt€5.182.
Investerings-enstortingsverplichtingenErbestaanperbalansdatumgeeninvesterings-enstortings-verplichtingen(zogenaamdevoorbeleggingen).
VoorwaardelijkeverplichtingenPerjaareindelopenergeenjuridischeprocedurestegenhetfondsenheefthetfondstevensgeenjuridischeproceduresaangespannentegenoverderden.
VerstrektezekerhedenengarantiesHetfondsheeftperbalansdatumgeenzekerhedenofgarantiesverstrekt.
75
8.6 Toelichtingopdestaatvanbatenenlasten
8.6.1 Premiebijdragenrisicofonds
2009EUR
2008EUR
Werkgeversgedeelte 11.143 8.369
Werknemersgedeelte 11.143 8.369
FVPbijdragen 42 43
22.328 16.781
Detotalebijdragevanwerkgeverenwerknemersbedraagt6,2%vandeloonsom.Dekostendekkende,gedempteenfeitelijkepremievolgensartikel130vandePensioenwetzijnalsvolgt:
2009EUR
2008EUR
Kostendekkendepremie 27.842 13.899
Feitelijkepremie 22.328 16.781
Gedemptepremie 21.857 15.926
Dekostendekkendepremieisgebaseerdopdemarktrente(nominalerentetermijnstructuurvan31december2008gepubliceerddoorDNB).Hetbestuurheeftdegedemptepremievastgesteldop4%rekenrente.Uithetoverzichtblijktdatdefeitelijkepremiehogerisdandegedemptepremie.Depremieisderhalvekostendekkend.
Deaanhetboekjaartoeterekenenfeitelijkepremieisalsbateverantwoord.Desamenstellingvandekostendekkendepremieisalsvolgt:
2009EUR
2008EUR
Kostenpensioenopbouw 20.035 8.918
Pensioenuitvoeringskosten 2.265 2.056
Mutatietechnischevoorzieningvoorexcassokosten 332 -
Solvabiliteitsopslag 5.210 2.925
27.842 13.899
76
Dekostenpensioenopbouwbetreffendekostenvandejaarinkoopvandepensioenaansprakeninclusiefdekostenvoorpremievrijstellingvoornieuwearbeidsongeschiktheidsgevallen.Detoeslagverleningisvoorwaardelijkendaaromgeenonderdeelvandekostenpensioen-opbouw.Depensioenuitvoeringskostenvolgenuitdestaatvanbatenenlasten.Desolvabiliteitsopslagwordtberekenddoorhetpercentagevereistvermogenper31december2008(26%)tevermenigvuldigenmetdekostenpensioenopbouw.
8.6.2 Beleggingsresultatenrisicofonds
2009
directebeleggings-
opbrengstenEUR
indirectebeleggings-
opbrengstenEUR
totaal
EUR
Vastgoedbeleggingen 1.891 2.069 3.960
Aandelen 1.109 15.827 16.936
Vastrentendewaarden 8.284 5.959 14.243
Derivaten - 5 5
Overigebeleggingen -5 -48 -53
11.279 23.812 35.091
Kostenvermogensbeheer -703
11.279 23.812 34.388
Valutaresultaten - -120 -120
11.279 23.692 34.268
77
2008
directebeleggings-
opbrengstenEUR
indirectebeleggings-
opbrengstenEUR
totaal
EUR
Vastgoedbeleggingen 1.834 -11.416 -9.582
Aandelen 1.209 -31.559 -30.350
Vastrentendewaarden 7.641 1.591 9.232
Derivaten -1 -572 -573
Overigebeleggingen 21 258 279
10.704 -41.698 -30.994
Kostenvermogensbeheer -636
10.704 -41.698 -31.630
Valutaresultaten - 78 78
10.704 -41.620 -31.552
8.6.3 Overigebaten
2009EUR
2008EUR
Interest 132 182
132 182
8.6.4 Pensioenopbouw
Onderpensioenopbouwisopgenomendeactuarieelberekendewaardevandediensttijdopbouw.Ditisheteffectopdevoorzieningpensioenverplichtingenvandeinhetverslagjaaropgebouwdenominalerechtenouderdomspensioenennabestaandenpensioen.Verderishierinbegrepenheteffectvandeindividuelesalarisontwikkeling.
78
8.6.5 Indexeringenoverigetoeslagen
Indestaatvanbatenenlastenisdelastuithoofdevanindexeringenoverigetoeslagenwelkeaanhetverslagjaarmoetwordentoegerekendverantwoord.
Hetpensioenfondsstreefternaardeopgebouwdepensioenrechtenvandeactievedeelnemersjaarlijksaantepassenaandeloon-ontwikkelingvolgensdeCAO.Detoeslagverleningheefteenvoorwaardelijkkarakter.Ditbetekentdatgeenrechtoptoeslagenbestaatendathetnietzekerisofeninhoeverreindetoekomsttoeslagverleningkanplaatsvinden.Eeneventueleachterstandindetoeslagverleningkaninprincipewordeningehaald.
Hetpensioenfondsstreeftertevensnaardeingeganepensioenenendepremievrijepensioenrechten(gewezendeelnemers)jaarlijksaantepassenaandeontwikkelingvandeprijsindex.Ookdezetoeslagverleningheefteenvoorwaardelijkkarakter.Detoeslagverleningismaximaalgelijkaanhetrendement,ookalsdeprijsstijginghogeris.
Inonderstaandetabelisdegerealiseerdeindexatietenopzichtevandeambitieweergegeven:
Deelnemerscategorie
Indexatie1oktober2009
%
Indexatie1oktober2008
%
Indexatie1oktober2007
%
Actievedeelnemers Ambitie 3,5 2,2 1,7
Realisatie 0,0 0,0 1,7
Pensioengerechtigden Ambitie 3,5 2,2 1,7
Realisatie 0,0 0,0 1,7
Gewezendeelnemers Ambitie 3,5 2,2 1,7
Realisatie 0,0 0,0 1,7
Over2009isgeentoeslagverleendomdatdedekkingsgraad,ondankshetherstel,nogsteedsonderdevereistedekkingsgraadlag.
8.6.6 Rentetoevoegingvoorzieningpensioenverplichtingen
Depensioenverplichtingenzijnopgerentmet2,544%(2008:4,696%),zijnde€19.793(2008:€8.918).HetrentepercentageisafgeleidvandeeenjaarsrenteuitderentetermijnstructuurperbeginvanhetboekjaarzoalsgepubliceerddoorDNB.
8.6.7 Onttrekkinguitvoorzieningpensioenverplichtingenvoorpensioenuitkeringen
Verwachtetoekomstigepensioenuitkeringenwordenvoorafactuarieelberekendenopgenomenindevoorzieningpensioenverplichtingen.Deonderdithoofdopgenomenafnamevandevoorzieningbetrefthetbedragdatvrijkomttenbehoevevandefinancieringvandepensioenenvandeverslagperiode.
79
8.6.8 Onttrekkinguitvoorzieningpensioenverplichtingenvoorpensioenuitvoeringskosten
Toekomstigepensioenuitvoeringskosten(inhetbijzonderexcassokosten)wordenvoorafactuarieelberekendenopgenomenindevoorzieningpensioenverplichtingen.Deonderdithoofdopgenomenafnamevandevoorzieningbetrefthetbedragdatvrijkomttenbehoevevandefinancieringvandekostenvandeverslagperiode.
8.6.9 Pensioenuitkeringen
2009EUR
2008EUR
Ouderdomspensioen 1.687 1.480
Partnerpensioen 692 658
Wezenpensioen 14 12
Invaliditeitspensioen 3 3
Afkopen 551 308
Overig - -2
2.947 2.459
DepostAfkopenbetreftdeafkoopvanpensioenendielagerzijndan€418,-(2008:€406,-)perjaar(deafkoopgrens)overeenkomstigdePensioenwet(artikel66).
8.6.10Pensioenuitvoeringskosten
2009EUR
2008EUR
Bestuurskosten 26 22
Administratiekostenvergoeding 2.076 1.849
Controle-enadvieskosten(excl.accountantskosten) 44 73
Accountantskosten 34 33
Contributiesenbijdragen 40 38
Overig 45 41
2.265 2.056
80
Deaccountantskosten,zoalshierbovenopgenomenalsonderdeelvandepensioenuitvoeringskosten,kunnenalsvolgtwordengespecificeerd:
2009EUR
2008EUR
Controlevandejaarrekening 31 27
Anderecontroleopdrachten 3 6
34 33
8.6.11Aantalpersoneelsleden
Bijhetfondszijngeenwerknemersindienst.DepensioenuitvoeringisvollediguitbesteedaanSyntrusAchmeaPensioenbeheerN.V.
8.6.12Bezoldigingbestuurders
Detransactiesmetbestuurdershebbenbetrekkingopdevergoedingenvoordewerkzaamhedenverbandhoudendemetdebestuurs-encommissievergaderingen.Devergoedingenbestaanuitvacatiegeld,vergoedingvanreis-enverblijfkosten,overigekostenbestuurenoverigebestuurskosten2009:€24(2008:€22).
In2009iseenverantwoordingsorgaansamengesteld.Debeloningvoordeledenvanhetverantwoordingsorgaanbedroegover2009€2.Afgezienhiervanzijngeenbezoldigingentoegekend.
8.6.13Wijzigingmarktrente
Jaarlijkswordtper31decemberdemarktwaardevandetechnischevoorzieningenherrekenddoortoepassingvandeactuelerentetermijn-structuur.Heteffectvandeveranderingvanderentetermijnstructuurwordtverantwoordonderhethoofdwijzigingmarktrente.
8.6.14Wijzigingoverigeactuariëleuitgangspunten
Deactuariëlegrondslagenen/ofmethodenwordenperiodiekbeoordeeldenmogelijkherzientenbehoevevandeberekeningvandeactuelewaardevandepensioenverplichtingen.Hierbijwordtgebruikgemaaktvaninterneenexterneactuariëledeskundigheid.Ditbetreftondermeerdevergelijkingvanveronderstellingentenaanziensterfte,langleven,arbeidsongeschiktheidmetwerkelijkewaarnemingenvoorzoweldegehelebevolkingalsspecifiekvoordepopulatievanhetfonds.
DehuidigegrondslagvooroverlevingskansenisgebaseerdopdePrognosetafel2005-2050vanhetAG.DeAG-Prognosetafel2005-2050houdtrekeningmetdevoorzienbaretrendinoverlevingskansenvandegeheleNederlandsebevolking.Dealgemenesterftekansendievolgenuitdetafelwordenvoorhetfondsgecorrigeerdinverbandmetervaringssterfte.In2009heefthetCBSeenprognosevoorover-
81
levingskansengepubliceerdwaaruitblijktdatdeontwikkelingvandelevensverwachtingnogsnellergaatdanenkelejarengeledenwerdvoorzien.NaarverwachtingzalhetAGin2010eennieuweprognosetafelpublicerendieisgebaseerdopdeactueleoverlevings-verwachtingen.Vooruitlopendopdepublicatievandenieuwetafelheefthetfondsbeslotendetechnischevoorzieningenper31december2009met4%teverhogen.
Daarnaastisdemethodevanwaarderingnietuitgekeerdepensioenenaangepastomdatdoordeinstellingvanhetpensioenregisterwordtverwachtdatmeervandergelijkepensioenenwordenopgevraagd.
Dezewijzigingenhebbenhetvolgendeeffectopdevoorziening:
2009EUR
Voorzieningper31december2009opoudegrondslagen 290.689
InschattingeffectovergangnieuweprognosetafelAG 11.648
Effectovergangnieuwevoorzieningnietuitgekeerdepensioenen 501
Voorzieningper31december2009opnieuwegrondslagen
302.838
Devaststellingvandetoereikendheidvandevoorzieningvoorpensioenverplichtingeniseeninherentonzekerproces,waarbijgebruikwordtgemaaktvanschattingenenoordelendoorhetbestuurvanhetfonds.Heteffectvandezeschattingswijzigingenisverantwoordinhetresultaatvanhetverslagjaar.
Verderisdemethodevoordewaarderingvannietuitgekeerdepensioenenditjaarveranderd.Hetgaathieromgewezendeelnemersdieouderzijndan65jaarenaanwiegeenpensioenwordtuitgekeerd,bijvoorbeeldalsgevolgvanhetontbrekenvangegevens.Dewaarderingvoordevoorzieningvandezegroepdeelnemersisverzwaard,metnamedoordatkanwordenverwachtdatdoordeinstellingvanhetPensioenregisterindetoekomstmeervandergelijkpensioenenopgevraagdzullenworden.
82
8.6.15Overigewijzigingenindevoorzieningvoorpensioenverplichtingen
2009EUR
2008EUR
Resultaatopkanssystemen
Sterfte -469 -361
Arbeidsongeschiktheid -2.713 834
Mutaties -118 6
Totaalresultaatopkanssystemen -3.300 479
Overigeresultaten
Overig -270 491
Totaaloverigeresultaten -270 491
Totaaloverigewijzigingenindevoorziening -3.570 970
8.6.16Saldooverdrachtvanrechten
2009EUR
2008EUR
Saldooverdrachtenvanrechten
Inkomendewaardeoverdrachten -4 -123
Uitgaandewaardeoverdrachten 232 369
Subtotaal 228 246
Wijziginguithoofdevanoverdrachtvanrechten
Toevoegingaandevoorzieningpensioenverplichtingen 18 113
Onttrekkingaandevoorzieningpensioenverplichtingen -412 -380
Totaaloverigeresultaten -394 -267
Saldooverdrachtvanrechten -166 -21
83
Eeninkomendewaardeoverdrachtbetreftdeontvangstvanhetpensioenfondsofdepensioenverzekeraarvandevorigewerkgevervandecontantewaardevanpremievrijepensioenaansprakenvandeelnemers,dietotdeontslagdatumzijnopgebouwd.Eenuitgaandewaardeoverdrachtbetreftdeoverdrachtaanhetpensioenfondsofdepensioenverzekeraarvandenieuwewerkgevervandecontantewaardevanpremievrijepensioenaansprakenvandeelnemers,dietotdeontslagdatumzijnopgebouwd.Deontvangenkoopsommenwordenaangewendvoordeinkoopvanextrapensioenaanspraken.
Alsgevolgvanonderdekkingbijpensioenfondsenwasdeonderlingeafrekeningvanwaardeoverdrachtentotstilstandgekomen.Ditisweerhervatzodradefinanciëlepositievaneenpensioenfondsdittoeliet.
8.6.17Overigelasten
2009EUR
2008EUR
Dotatievoorzieningdubieuzedebiteuren -233 1.142
Anderelasten - -3
-233 1.139
8.6.18Belastingen
Deactiviteitenvanhetfondszijnvrijgesteldvanbelastingheffinginhetkadervandevennootschapsbelasting.
8.6.19Vaststellingvandejaarrekeningdoorhetbestuur
HetbestuurvanStichtingBedrijfstakpensioenfondsvoorhetKappersbedrijfheeftdejaarrekening2009vastgesteld.
DeMeern,24juni2010
G.J.vanValkenburg G.terAvestVoorzitter Secretaris
84
8.7 Overigegegevens
8.7.1 Statutaireregelingomtrentdebestemmingvanhetsaldovanbatenenlasten
Tenaanzienvandebestemmingvanhetsaldovanbatenenlastenisgeenbepalingopgenomenindestatutenvanhetfonds.DebestemmingisnaderuitgewerktindeABTN.Hetvoorstelresultaatbestemming2009isopgenomenindeparagraafvandestaatvanbatenenlastenindejaarrekening.
8.7.2 Gebeurtenissennabalansdatum
Erhebbengeengebeurtenissennabalansdatumplaatsgevonden.
85
8.8 Actuariëleverklaring
Opdracht DoorStichtingBedrijfstakpensioenfondsvoorhetKappersbedrijfteUtrechtisaanTowersWatsonB.V.deopdrachtverleendtothetafgevenvaneenactuariëleverklaringalsbedoeldindePensioenwetoverhetboekjaar2009.
Gegevens Degegevenswaaropmijnonderzoekisgebaseerd,zijnverstrektdoorentotstandgekomenonderdeverantwoordelijkheidvanhetbestuurvanhetpensioenfonds.
Voordetoetsingvandefondsmiddelenenvoordebeoordelingvandevermogenspositiehebikmijgebaseerdopdefinanciëlegegevensdietengrondslagliggenaandejaarrekening.
Inovereenstemmingmetderichtlijn“Samenwerkingtussenaccountantenactuaristerzakevandecontrolevanverantwoordingenvanverzekeringsinstellingen”heeftdeaccountantvanhetpensioenfondsmijgeïnformeerdoverzijnbevindingentenaanzienvandebetrouwbaarheidendevolledigheidvandeadministratievebasisgegevensendeoverigeuitgangspuntendievoormijnoordeelsvormingvanbelangzijn.
Werkzaamheden Teruitvoeringvandeopdrachthebikonderzochtofisvoldaanaandeartikelen126totenmet140vandePensioenwet.Alsonderdeelvandewerkzaamhedenvoordeopdracht:• hebikondermeeronderzochtofdetechnischevoorzieningen,
hetminimaalvereisteigenvermogenenhetvereisteigenvermogentoereikendzijnvastgesteld,en
• hebikmijeenoordeelgevormdoverdevermogenspositievanhetpensioenfonds.
Dedoorhetpensioenfondsverstrekteadministratievebasisgegevensendebevindingenvandeaccountanttenaanzienhiervanzijnzodanigdatikdiegegevensalsuitgangspuntvoormijnbeoordelingswerkzaamhedenhebaanvaard.Mijnonderzoekhebikzodaniguitgevoerd,dateenredelijkematevanzekerheidwordtverkregendatderesultatengeenonjuisthedenvanmaterieelbelangbevatten.Ikhebmijeenoordeelgevormdoverdewaarschijnlijkheidwaarmeehetpensioenfondsdetotbalansdatumaangeganeverplichtingenkannakomen,medein
aanmerkingnemendhetfinancieelbeleidvanhetpensioenfonds.DebeschrevenwerkzaamhedenendeuitvoeringdaarvanzijninovereenstemmingmetdebinnenhetActuarieelGenootschapgeldendenormenengebruiken,envormennaarmijnmeningeendeugdelijkegrondslagvoormijnoordeel.Oordeel Detechnischevoorzieningenzijn,overeenkomstigdebeschrevenberekeningregelsenuitgangspunten,alsgeheelbezien,toereikendvastgesteld.Heteigenvermogenvanhetpensioenfondsisopdebalansdatumlagerdanhetwettelijkvereisteigenvermogen,maarnietlagerdanhetwettelijkminimaalvereisteigenvermogen.Gemetennaardewettelijkemaatstafistenaanzienvandeverplichtingen,aangegaantotbalansdatum,sprakevaneenreservetekort.Metinachtnemingvanhetvoorafgaandehebikmijervanovertuigddatisvoldaanaandeartikelen126totenmet140vandePensioenwet,metuitzonderingvanartikel132enartikel135.DevermogenspositievanStichtingBedrijfstakpensioenfondsvoorhetKappersbedrijfisnaarmijnmeningnietvoldoende,vanwegehetreservetekort.
Purmerend,24juni2010
E.W.J.M.SchokkerAAGverbondenaanTowersWatsonB.V.
86
8.9 Accountantsverklaring
Aan:hetbestuurvanStichtingBedrijfstakpensioenfondsvoorhetKappersbedrijf.
Accountantsverklaring
VerklaringbetreffendedejaarrekeningWijhebbendeinditrapportopgenomenjaarrekening2009vanStichtingBedrijfstakpensioenfondsvoorhetKappersbedrijfteUtrechtbestaandeuitdebalansper31december2009endestaatvanbatenenlastenover2009metdetoelichtinggecontroleerd.
VerantwoordelijkheidvanhetbestuurHetbestuurvandestichtingisverantwoordelijkvoorhetopmakenvandejaarrekeningdiehetvermogenenhetresultaatgetrouwdientweertegeven,alsmedevoorhetopstellenvanhetbestuursverslag,beideinovereenstemmingmetTitel9Boek2BWenmetinacht-nemingvanhetbepaaldeinartikel146Pensioenwet.Dezeverantwoordelijkheidomvatondermeer:hetontwerpen,invoereneninstandhoudenvaneeninternbeheersingssysteemrelevantvoorhetopmakenvanengetrouwweergevenindejaarrekeningvanvermogenenresultaat,zodanigdatdezegeenafwijkingenvanmaterieelbelangalsgevolgvanfraudeoffoutenbevat,hetkiezenentoepassenvanaanvaardbaregrondslagenvoorfinanciëleverslag-gevingenhetmakenvanschattingendieonderdegegevenomstandighedenredelijkzijn.
VerantwoordelijkheidvandeaccountantOnzeverantwoordelijkheidishetgevenvaneenoordeeloverdejaarrekeningopbasisvanonzecontrole.WijhebbenonzecontroleverrichtinovereenstemmingmetNederlandsrecht.Dienovereenkomstigzijnwijverplichttevoldoenaandevooronsgeldendegedragsnormenenzijnwijgehoudenonzecontrolezodanigteplannenenuittevoerendateenredelijkematevanzekerheidwordtverkregendatdejaarrekeninggeenafwijkingenvanmaterieelbelangbevat.
Eencontroleomvathetuitvoerenvanwerkzaamhedenterverkrijgingvancontrole-informatieoverdebedragenendetoelichtingenindejaarrekening.Dekeuzevandeuittevoerenwerkzaamhedenisafhankelijkvandeprofessioneleoordeels-vormingvandeaccountant,waaronderbegrepenzijnbeoordelingvanderisico’svanafwijkingenvanmaterieelbelangalsgevolgvan
fraudeoffouten.Indiebeoordelingneemtdeaccountantinaanmerkinghetvoorhetopmakenvanengetrouwweergevenindejaarrekeningvanvermogenenresultaatrelevanteinternebeheersingssysteem,teneindeeenverantwoordekeuzetekunnenmakenvandecontrolewerkzaamhedendieonderdegegevenomstandighedenadequaatzijnmaardieniettotdoelhebbeneenoordeeltegevenoverdeeffectiviteitvanhetinternebeheersings-systeemvandestichting.Tevensomvateencontroleondermeereenevaluatievandeaanvaardbaarheidvandetoegepastegrondslagenvoorfinanciëleverslaggevingenvanderedelijkheidvanschattingendiehetbestuurvandestichtingheeftgemaakt,alsmedeeenevaluatievanhetalgehelebeeldvandejaarrekening.Wijzijnvanmeningdatdedooronsverkregencontrole-informatievoldoendeengeschiktisalsbasisvooronsoordeel.
OordeelNaaronsoordeelgeeftdejaarrekeningeengetrouwbeeldvandegrootteendesamenstellingvanhetvermogenvanStichtingBedrijfstakpensioenfondsvoorhetKappersbedrijfper31december2009envanhetresultaatover2009inovereenstemmingmetTitel9Boek2BWmetinachtnemingvanhetbepaaldeinartikel146Pensioenwet.
Verklaring betreffende andere wettelijke voorschriften en/of voorschriften van regelgevende instantiesOpgrondvandewettelijkeverplichtingingevolgeartikel2:393lid5onderfBWmeldenwijdathetjaarverslag,voorzoverwijdatkunnenbeoordelen,verenigbaarismetdejaarrekeningzoalsvereistinartikel2:391lid4BW.
Amsterdam,24juni2010
PricewaterhouseCoopersAccountantsN.V.
Origineelgetekenddoor:drs.H.C.vanderRijstRA
88
Bijlage1Samenstellingbestuurlijkecommissies
VoorzittersoverlegSamenstellingop31december2009:• G.terAvest• G.J.vanValkenburg
BeleggingsadviescommissieSamenstellingop31december2009:• G.terAvest• E.H.W.Bosman
89
Bijlage2Meerjarenoverzicht
2009 2008 2007 2006 2005
Aantallen
Gefactureerdewerkgevers 6.520 7.061 6.816 6.024 6.117
Werkgeversultimo 6.497 5.910 5.761 5.621 5.723
Gefactureerdedeelnemers 24.872 21.974 20.137 19.579 19.670
Deelnemersultimo 22.303 19.725 18.276 16.442 16.965
Gewezendeelnemers 42.357 40.023 36.067 34.658 32.946
Gepensioneerden
Ouderdomspensioen 779 671 599 549 492
Partnerpensioen 402 387 363 336 349
Wezenpensioen 25 21 29 24 31
Premiepercentage
Ouderdoms-enpartnerpensioen 6,2% 6,2% 5,6% 5,6% 5,6%
Arbeidsongeschiktheidspensioen - - - - 0,5%
Opbouwpercentageperdienstjaar
Ouderdomspensioen 0,85% 0,85% 0,68% 0,68% 0,68%
Toeslagoppensioenenpensioenaanspraken
Actieven 0,0% 0,0% 1,7% 0,8% 1,5%
Gewezendeelnemers 0,0% 0,0% 1,7% 0,8% 1,5%
Gepensioneerden 0,0% 0,0% 1,7% 0,8% 1,5%
90
Financiële gegevens
Bedragenx€1.000 2009 2008 2007 2006 2005
Feitelijkepremie 22.328 16.781 14.065 12.717 13.877
Kostendekkendepremie 27.842 13.899 11.972 11.054 9.966
Gedemptepremie 21.857 15.926 12.658 11.054 -
Uitkeringen 2.947 2.459 2.230 1.928 1.812
Pensioenuitvoeringskosten 2.265 2.056 1.717 1.560 1.223
Belegdvermogen 328.890 279.004 292.324 289.365 255.257
Beleggingsopbrengsten 34.268 -31.552 -118 12.904 24.269
Gemiddeldrendementopbeleggingen 12,1% -10,1% -0,0% 4,9% 10,4%
Benchmark 10,6% -6,5% 2,0% 5,1% 10,3%
Z-score 1,09 -2,69 -1,45 -0,21 0,05
Reserves 30.908 -28.152 108.994 83.351 63.538
Technischevoorziening 302.838 310.377 193.720 209.209 207.704
Aanwezigedekkingsgraad 110% 91% 156% 140% 131%
Vereistedekkingsgraad 129% 125% 133% 127% 125%
Resultaat 59.060 -137.146 20.814 19.813 7.537
Toelichting meerjarenoverzicht
VermogenssituatieensolvabiliteitBijdecijfersover2005en2006wordtvoorhetbegrip‘dekkingsgraad’uitgegaanvandeActuariëlePrincipesPensioenfondsen.Sinds2007hanterenallepensioenfondsenhetindePensioenwetopgenomenFinanciëleToetsingskaderPensioenfondsenvoordebepalingvandehoogtevandedekkingsgraad.
91
Bijlage3Volumeveranderingen
PensioenuitkeringenDehoogtevanhetjaarlijksouderdomspensioenwasgemiddeld€2.086(2008:€2.305),vanhetnabestaandenpensioen€1.658(2008:€1.677),vanhetwezenpensioen€457(2008:€556).Hierbijdientbedachttewordendateenenanderafhankelijkisvandeindebedrijfstakdoorgebrachtediensttijdenhetgenotensalaris.
Afkoop van het pensioenBijkleinepensioenenbestaatbijingangvanhetpensioendemogelijkheidtotafkoopvanhetpensioen.Deafkoopgrensisin2009verhoogdvan€406,44naar€417,94perjaar.In2009werdin262gevallenhetouderdomspensioenafgekocht(2008:180).
Individuele waardeoverdrachtHetbedrijfstakpensioenfondswerktmeeaanindividuelewaarde-overdrachtbijwisselingvandienstverband.Hetdoelhiervanisdebestrijdingvanpensioenbreukalsookhetvoorkomenvanversnipperingvanpensioenaanspraken.In2009wasersprakevan3(2008:12)inkomendeen58(2008:121)uitgaandewaardeoverdrachten.
Pensioenopbouw tijdens werkloosheidDeelnemersdiewerklooszijngewordenkomenonderbepaaldevoorwaardeninaanmerkingvoorvoortzettingvandeopbouwvanhunpensioenaanspraken.Werklozenvan40jaarenouderkomenvooreenbijdragevandeStichtingFinancieringVoortzettingPensioenverzekeringinaanmerking.In2009zijnvoor43(2008:61)werklozedeelnemersbetalingenvandeStichtingFVPontvangentenbehoevevanvoortzettingvandeopbouwvanhunpensioenaanspraken.
Pensioenopbouw tijdens arbeidsongeschiktheidVoordeelnemersdiearbeidsongeschiktzijngeworden,wordtdepensioenopbouwvanafdeeersteWAO-c.q.WIA-dagzonderverderepremiebetalingvoortgezet.Dezepensioenopbouwwordtafhankelijkvanhetpercentagevanarbeidsongeschiktheidvolledigofgedeeltelijkvoortgezet.Hierbijwordtuitgegaanvandelaatstbekendepensioengrondslag.Dezeregelinghadin2009op482deelnemersbetrekking(2008:419).
92
Mutatieoverzicht
DeelnemersGewezen
deelnemers
Arbeids-ongeschiktedeelnemers
Gepensio-neerden Totaal
Standper1januari2009 19.290 40.023 435 1.079 60.827
Hertoetreding 950 -950 - - -
Uittreding -2.686 2.686 - - -
Arbeidsongeschiktheid -13 -4 17 - -
Revalidering 1 5 -6 - -
Pensionering -31 -120 -12 127 -36
Toetreding 4.563 1.182 - 115 5.860
Overlijden -7 -78 -2 -32 -119
Waardeoverdracht -9 -69 - - -78
Afkoopemigratie/kleinpensioen -14 -258 - -82 -354
Beëindigingtijdelijkeuitkering - - - -2 -2
Overigeoorzaken -173 -60 - 1 -232
Standper31december2009 21.871 42.357 432 1.206 65.866
Toelichting bij het overzicht
Deelnemers:deultimostandbetreftdewerknemersdieop31decembervanwegeeendienstverbandindebedrijfstakofvanwegevrijwilligevoortzettingdeelnemerzijn.
Arbeidsongeschiktedeelnemers:hetaantalbetreftdeelnemersdiealleenpensioenopbouwenvanwegederegelingvanpremievrijeopbouwwegensarbeidsongeschiktheid.Hetkandangaanomvolledigearbeidsongeschiktheidofomgedeeltelijkearbeidsongeschiktheidengeendienstverbandindebranche.
Gepensioneerden:hetaantalbetreftdeperiodiekepensioenuitkeringen.Deelnemersdie65worden,wordenafgeboektmetdemutatiepensioneringbij‘Deelnemers’,‘Gewezendeelnemers’of‘Arbeidsongeschiktedeelnemers’.Vervolgenswordendezedeelnemersmetdezelfdemutatieopgeboektbij’Gepensioneerden’.Demutatietoetredingenbij’Gepensioneerden’betreftdusnietdeelnemersdiepensioneren,maaralleendeingangvanhetnabestaanden-enwezenpensioen.
Afkoop:wanneereendeelnemerofgewezendeelnemer65wordtenzijnpensioendirectwordtafgekocht,wordtdezeafkoopvermeldindekolom‘Deelnemers’of‘Gewezendeelnemers’.Eenafkoopvanhetnabestaanden-enwezenpensioenstaatvermeldindekolom’Gepensioneerden’.
Waardeoverdrachten:bijdewaardeoverdrachtenstaaninditmutatieoverzichtalleendeuitgaandewaardeoverdrachtenvermeld.Deelnemersmeteeninkomendewaardeoverdrachthebbengeeninvloedophetaantal.Demutatieoverigeoorzakenbestaatvoornamelijkuiteencorrectievaninhetverledentenonrechteopgenomendeelnemers.
93
Bijlage4Begrippenlijst
ABTN (Actuariële en bedrijfstechnische nota)PensioenfondsendienentewerkenvolgenseenABTN.Hierinzijndefinanciëleopzetvaneenpensioenfondsendegrondslagenwaaropdezeberust,gemotiveerdomschreven.
ALM (Asset Liability Management)Eenmethodeommodelmatigdesamenstellingvandestrategischebeleggingsportefeuilletebepalen,rekeninghoudendmetdepensioenverplichtingen.
BenchmarkVergelijkingsmaatstaf.Representatieveherbeleggingsindexwaartegendeprestatiesvaneenbeleggingsportefeuillewordenafgezet.
Corporate GovernanceGoedondernemerschap;onderandereintegerentransparanthandelendoorhetbestuur,alsmedegoedtoezichthierop.Ookhetafleggenvanverantwoordingoverhetuitgevoerdebeleidenhettoezichthieropvalteronder.
DekkingsgraadDewaardevanhetpensioenvermogenuitgedruktalspercentagevandewaardevandepensioenverplichtingen.Dedekkingsgraadwordtalsgraadmeterbeschouwdvoordematevanzekerheiddatdetoegezegdepensioenenookdaadwerkelijkkunnenwordenuit-betaald.
DepositoTegoedbijeenbankinstelling,waarovereerstnaverloopvaneenovereengekomentijdsduur(maximaal2jaar)kanwordenbeschikt.
DerivaatFinancieelcontractwaarvandewaardeisafgeleidvaneenandere(onderliggende)waarde,zoalseenaandeel,obligatieofgrondstof.Bijvoorbeeld:futures,swaps.
DurationGewogengemiddeldelooptijdvaneenlening.Maatstafomdeprijsgevoeligheidvandeleningtebepalenvoorrenteveranderingen.
FranchiseVrijgesteldbedrag.Overditdeelvanhetpensioengevendloonwordengeenaansprakenopgebouwd.
FTK (Financieel Toetsingskader)StelselvanDeNederlandscheBankvoorindetoekomsttehanterenwaarderingsmethoden.
HerstelplanEenherstelplaniseenplanvanaanpakwaarinpensioenfondsenlatenzienwelkemaatregelenzijnemenomdefinanciëlepositieteverbeteren.Ookmoetenpensioenfondsenaangevenwelkemaat-regelenzijnemenalshetherstelnietluktbinnendetermijndiedaarvoorstaat.Voordeminimaalvereistedekkingsgraadvan105%isdietermijndriejaar.Dezetermijnisin2009verlengdnaarvijfjaarvanwegedeuitzonderlijkesituatieopdefinanciëlemarkten.Voorhetbereikenvandeminimaalgewenstedekkingsgraadvancirca130%isdetermijnmaximaalvijftienjaar.
High YieldHoogrenderendeobligaties,uitgegevendoorondernemingenmeteenlagekredietwaardigheid.
OutperformanceErwordteenbeterresultaatbehaalddandebenchmark.
RekenrenteFictiefrendementspercentagedathetbelegdevermogenindetoekomstwordtgeachtoptebrengen.
RentedekkingFinancieringsvormwaarindebetaaldepremiesgelijkzijnaandecontantewaardevandeaanspraakdieindatjaarbegint.
SolvabiliteitHetvermogendatoplangeretermijnaanwezigmoetzijnomdeverplichtingentekunnennakomen.
STAR (Stichting van de Arbeid)EenlandelijkoverlegorgaanvandecentraleorganisatiesvanzowelwerkgeversalswerknemersinNederland.
94
SterftegrondslagBerekeningsmethodegebaseerdopeenstatischoverzichtvansterftekansenperleeftijdvaneenbepaaldegroeppersonen.
SwapRuilvanhetrendementopeenvastgesteldereferentiewaardetegeneenvariabelerentegedurendeeenvastgesteldelooptijd.
SwaptionEenswapwaarbijdeeigenaarvandeswaptionhetrechtheeft,maarnietdeverplichting,omeenswaptegenvoorafbepaaldevoorwaardenaftesluitenopofbinneneenbepaaldtijdstip.
UnderperformanceErwordteenslechterresultaatbehaalddandebenchmark.
Vastrentende waarden Beleggingssoortwaaroverinbeginseleenvasterentevergoedingeneenvastelooptijdgeldt,zoalsobligaties,onderhandseleningenenhypotheken.
VPV (Voorziening Pensioen Verplichtingen)Depassivavanhetpensioenfonds,gelijkaandewaardevandepensioenverplichtingen.
VrijstellingVrijstellingvandeverplichtedeelnemingaandepensioenregelingvanhetbedrijfstakpensioenfonds.
Waardeoverdracht Hetnaareenanderepensioenregelingoverdragenvandewaardevaneentotzekermomentopgebouwdepensioenaanspraak,inhetgevaldedeelnemerverandertvanwerkgeverofverzekeraar.Z-scoreMatewaarinhetwerkelijkerendementvaneenpensioenfondsafwijktvanhetrendementvandedoorhetbestuurvastgesteldenormportefeuille.
StichtingBedrijfstakpensioenfondsvoorhetKappersbedrijfPostbus3183,3502GDUtrechtTelefoon(030)[email protected]
DeuitvoeringvanderegelingenvanditfondsisuitbesteedaanSyntrusAchmea.73
866
0720
10