13 februari 2019

Interactieve Raadssessie

2

Programma:

1. Welkom

2. Energie en duurzaam bouwen Pauline van Gijn

3. Klimaatadaptatie Arjaan Hoogenboom

4. Duurzame mobiliteit André Boom

5. Afsluiting

Omdat we gebruik gaan maken van de Menti-meter verzoek ik u vriendelijk vooral uw telefoon aan te laten.

3

Energie en duurzaam bouwen

Paulien van Gijn

4

Energie en duurzaam bouwen

• Ambities

• Toepassing GPR gebouw

• Aandachtspunten in de praktijk

5

Relevante terminologie Energie en duurzaam bouwen

Landelijk: • Bouwbesluit (2012) • Energieprestatie (EPC) vanaf 2020 BENG • Milieuprestatie (MPG)

Gemeente: • Aanvullende eisen en wensen in kavelpaspoorten, privaatrechtelijk overeenkomst • GPR gebouw • Vergunningstelsel voor bodemenergie

6

Plan van aanpak duurzaamheid Nieuw Delft (2015)

1. Stedenbouw, ruimtelijke opzet en leefmilieu 2. Water en groen 3. Verkeer en vervoer 4. Leefklimaat 5. Energie en duurzaam bouwen 6. Duurzaam materiaal gebruik 7. Flexibiliteit/toekomst bestendig bouwen.

7

Plan van aanpak duurzaamheid Nieuw Delft (2015)

1. Stedenbouw, ruimtelijke opzet en leefmilieu 2. Water en groen 3. Verkeer en vervoer 4. Leefklimaat 5. Energie en duurzaam bouwen 6. Duurzaam materiaal gebruik 7. Flexibiliteit/toekomst bestendig bouwen.

• Nieuw Delft wordt wijk zonder gas • Sturen op GPR 7,5; op elk thema • Geen aanvullende eisen energieprestatie t.o.v. Bouwbesluit (EPC 0,4) • Geen luchtwarmtepompen • Vergunningstelsel voor bodemenergie

• Eisen, wensen en adviezen worden opgenomen in kavelpaspoort • Jaarlijkse monitoring over de uitvoering opgenomen in Q4- rapportage

8

GPR gebouw

• Praktisch prestatiegericht instrument om duurzaamheid van een gebouw te meten

• Ontwerptool, keuzes in ontwerpproces • 5 thema’s • Score 0-10 • Score 6 is niveau Bouwbesluit 2006

9

GPR Nieuw Delft

Nieuw Delft vereiste GPR scores

10

GPR en circulariteit

• Thema Milieu • MPG - milieubelasting • Aanvullend: circulair materiaalgebruik • Onderzoeken hoe circulariteit verder

kan worden meegenomen voor nog uit te geven velden

11

GPR in de praktijk

• Workshops voor PO en CPO-ers • N.a.v. Coendersbuurt proces vastgelegd • Toets GPR bij DO • W/e adviseert en toetst • Verschil ontwikkelaars en PO-ers:

• Berekeningen • Ontwikkelaars: de

energieprestatie is aanzienlijk beter dan niveau Bouwbesluit

• De gevraagde GPR scores (7,5 per thema) worden gehaald

12

Aanscherping duurzaamheidsdoelstellingen

• In 2017 duurzaamheidsdoelstellingen aangescherpt: • Anticiperen op BENG (2020) • Aanscherpen GPR eisen

• Kosteneffect • Veld 2 (uitgezonderd TSH) eerste veld

waarin BENG eisen zijn opgenomen in kavelpaspoorten

13

BENG: Bijna EnergieNeutraal Gebouw

• Wetgeving in 2020, vervangt EPC • Andere methodiek • Voorgenomen eisen in 2015

opgenomen in kavelpaspoorten • Eisen aangepast in 2018:

• Technisch • Kostenaspect

14

In de praktijk - BENG

• Veld 2, ontwikkelaars nu aan de slag (omgevingsvergunning)

• Praktisch: • Rekenmethodiek nog niet

vastgesteld • Rekentool verwacht in

najaar 2019 • Vasthouden, consequenties voor

business case • BENG loslaten, GPR 8 blijft

2015

GPR 7,5 GPR 8 BENG

GPR 8

2017 2019 2020

GPR 8 (inc BENG)

15

In de praktijk – bodemenergie

16

In de praktijk - bodemenergie

• Boring bodemenergie veld 2.1: • Boring laat een grillige

opbouw van de bodem zien • Onvoldoende capaciteit uit

bron • Wordt nu naar alternatieven

gekeken al dan niet in samenwerking met andere velden of andere systemen

17

In de praktijk - bezonning

• Schaduwwerking consequenties zonnepanelen • Verschillen bouwhoogten onderling en

toren veld 2.5 • Onderzoek effect bezonning • Advies aan particulieren

18

Klimaatadaptatie

Arjaan Hoogenboom

19

Klimaatadaptatie

- Inleiding klimaatverandering - “Stad als spons” - Toolbox met klimaatadaptieve

oplossingen - Voorbeeld Projecten ND - Waterwerk Park Noord & Zuid - Pilot veld 9 - Pilot inrichting openbare ruimte

Abtswoudse Hof

20

Klimaatadaptatie: beleid in ontwikkeling

21

Klimaatadaptatie: beleid in ontwikkeling

22

Klimaatadaptieve oplossingen:

De stad als spons en zo groen mogelijk

23

24

25

Klimaatadaptieve oplossingen:

26

Hemelwater in kavelpaspoorten

26

Veld 2 Po&CPO Microklimaat

Om de warmte-accumulatie in de stad te beperken wordt ernaar

gestreefd zo min mogelijk oppervlak te verharden.

Het verhard oppervlak van de kavel (exclusief bebouwing)

dient derhalve maximaal 30 m2 te bedragen bij een individuele kavel. Voor

een groepskavel is dit 60 m2. Dit oppervlak kan eventueel worden uitgebreid

wanneer er gebruik gemaakt wordt van open, waterpasserende of –

doorlatende verharding.

Verder is het aan te bevelen de kavel zo groen mogelijk in te richten. Met

name bomen hebben een positief effect. Daarnaast zijn ook groene

erfafscheidingen, groene gevels en/of daken wenselijk.

Water

Duurzaamheid in het Van Leeuwenhoekkwartier komt onder andere ook tot

uitdrukking door het toepassen van groen in de openbare ruimte en het in

de wijk zo lang mogelijk

vasthouden van hemelwater.

Hemelwater wordt bij voorkeur op eigen terrein (kavel) verwerkt, door

vasthoudmaatregelen. Dit kan plaatsvinden door bijvoorbeeld het

toepassen van waterdoorlatende verharding met een waterberging of een

krattensysteem.

Het hemelwater van de daken kan dan in deze berging worden

vastgehouden en vervolgens vertraagd worden afgevoerd naar het

oppervlaktewater. Dit vermindert de druk op het oppervlaktewater bij

piekbuien en beperkt het watertekort bij droogte.

• Voortschrijdend inzicht

(nieuwe kavelpaspoorten) Bij hemelwater is het hoofddoel om het regenwater op te vangen waar het valt en daar ook vast te houden, zodat het door middel van verdamping (planten) wordt teruggegeven. Dit beperkt het watertekort bij droogte en gaat hittestress tegen. Hergebruik binnen de woning mag natuurlijk ook. Als eis moet op het gehele perceel 20 mm per m2 worden opgevangen en geborgen. Deze 20 mm/m2 (= 20 L/m2) op daken mag met maximaal 0,5 L/m2/uur afstromen naar de omgeving (bijvoorbeeld rechtstreeks naar aangrenzend water of openbare ruimte en/of via regenwaterriool). De 20 mm/m2 op tuinen moet worden geïnfiltreerd, bijvoorbeeld in een grindkoffer. Als er in 48 uur meer dan 20 mm/m2 regen valt mag dit direct afstromen naar de omgeving. Voorbeelden van maatregelen die hier aan bijdragen zijn onder andere groene daken, daktuinen en regenton. Inspirerende en handzame voorbeelden zijn onder andere te vinden in het handboek voor een watervriendelijke tuin. https://www.tuinbranche.nl/vrijepagina/handboek-voor-de-watervriendelijke-tuin. en/of https://www.rainproof.nl/sites/default/files/bouw_groen_en_blauw.pdf Het waterschap heeft voor verschillende maatregelen op dit gebied een subsidieregeling: https://www.hhdelfland.nl/inwoner/klimaat-en-water/subsidie-klimaatadaptatie

max. 30 m2 verhard >20 mm/m2 water bergen

27

House of Delft Park Spoorloos

Impressie: A2Studio

28

Antoni

Studioninedots

29

Van Leeuwenhoekpark

30

Klimaatadaptief park

31

32

Waterwerk(en)

33

Waterwerk Noord

35

Waterwerk Zuid: nog inpassen!

36

Pilot veld 9: PoortMeesters

Vera Yanovshtchinsky architecten

37

PoortMeesters

Vera Yanovshtchinsky architecten

38

PoortMeesters

Vera Yanovshtchinsky architecten

PoortMeesters

VYA & ROGG

39

Klimaatadaptieve inrichting Openbare Ruimte: pilot veld 8 en 9

3 type regenbuien: • Kleine bui infilteren • Grote bui via hwa-riool

naar open water • Extreme bui via straat

naar open water

Maximaal vergroenen en doorlatend maken van OR!

40

41

42

Beheer en onderhoud: nadere afweging tussen opties Afweging: - esthetiek - milieu-effect - kosten - beheer &

onderhoud

43

Duurzame mobiliteit

Andre Boom

44

Inzet PSS voor velden 1 t/m 3

Verwacht gebruik PSS (o.a. ervaringscijfers) • P&R (inmiddels n.v.t.) • HNK • Bewoners/bezoekers B en C • Abonnementen bedrijven • Bezoekers binnenstad

HNK, P&R, compensatie viaduct

reservering P&R NS 0

reservering HNK- gebruikers 143

reservering HNK- bezoekers 35

bewoners gebieden B/C (24-uursabonnement) 140

bewoners gebieden B/C (incidenteel gebruik) 125

bezoekers bewoners B/C 200

abonnementen bedrijven 50

bezoekers binnenstad 100

werkdag werkdag werkdag koop- werkdag zaterdag zaterdag zondag

ochtend middag avond avond nacht middag avond middag

411 461 420 438 265 379 412 426

62% 70% 64% 66% 40% 57% 62% 64%

Actuele situatie (november 2018) werkdag werkdag werkdag koop- werkdag zaterdag zaterdag zondag

ochtend middag avond avond nacht middag avond middag

238 218 152 192 126 178 165 178

36% 33% 23% 29% 19% 27% 25% 27%

45

Inzet PSS voor velden 1 t/m 3

Beleidsregels parkeervisie: • bezoekers in OR / openbare

parkeergarage • gebruikers op eigen kavel

en/of elders plaatsen afnemen, en/of …

• … andere oplossing met reservering

• maximale loopafstand voor velden 1 t/m 3 = 800m

werkdag werkdag werkdag koop- werkdag zaterdag zaterdag zondag

ochtend middag avond avond nacht middag avond middag

443 532 614 622 302 465 621 523

67% 80% 93% 94% 46% 70% 94% 79%

“… op basis van worst-worst-case…”

46

Duurzame mobiliteit

• Parkeervisie • 1e instantie op basis van normen • 2e instantie: mogelijkheid voor andere parkeeroplossing

• Geboden oplossing in de regel het aanbieden van deelauto’s waarmee de parkeerbalans sluitend wordt gemaakt

• Er is landelijk nog discussie over het (potentiële) effect

• Mogelijkheid tot beter benutten deelconcepten • Partijen laten samenwerken geen oplossing per ontwikkeling • Auto: Greendeal Autodelen II • Deelfietsen, bakfiets, step, e-scooter • Breed pakket aanbieden (bijv. Hely): klein, groot, auto, fiets • En niet alleen voor ND (privégarage, besloten) maar openbaar

• Mogelijkheden tot beter benutten OV • In combinatie met first/last mile via deelconcepten

47

Stedenbouwkundig referentieplan 8 / 12

Aan deze PowerPointpresentatie kunnen geen rechten worden ontleend.

De Gemeente Delft staat niet in voor de juiste en volledige overbrenging

van de inhoud van deze PowerPointpresentatie