Intensieve gedragstherapie aan jonge kinderen met een autismespectrumstoornis in kindercentra. Nienke Peters-Scheffer, Monique Mulders & Robert Didden Project ASS

2011-2012

Sarah Dewitte 1BaTPa

2011-2012

Inhoudstafel

1. Over het artikel . . . ................................................................................... 2

1.1. Referentie ................................................................................................. 2

1.2. Context ...................................................................................................... 2

1.3. Samenvatting ............................................................................................ 2

1.4. Structuur ................................................................................................... 3

1.5. Link naar het boek .................................................................................... 3

2. De auteurs ................................................................................................. 4

3. Lijsten ....................................................................................................... 6

3.1. Definities ................................................................................................... 6

3.2. Organisaties .............................................................................................. 7

3.2.1. ZMLK-scholen..................................................................................... 7

3.3. Specialisten ............................................................................................... 7

3.4. Bronnenlijst ............................................................................................... 8

3.5. Contexten .................................................................................................. 9

4. Beschikking krijgen en meer zoeken ....................................................... 11

4.1. Publicaties binnen handbereik ............................................................... 11

4.2. Publicaties van in bronnenlijst opzoeken in bib .................................... 11

4.3. Internet algemeen ................................................................................... 11

4.4. Internet algemeen ................................................................................... 11

4.5. Vak-tijdschriften .................................................................................... 11

4.6. Bijdrage uit verzamelwerk ..................................................................... 11

5. Excel ....................................................................................................... 12

6. Synthese ................................................................................................. 12

7. Artikel zelf .............................................................................................. 12

8. Besluit ..................................................................................................... 12

1. Over het artikel . . .

1.1. Referentie

Didden, R., Mulders, M. & Peters-Scheffer, N. (2008). Intensieve gedragstherapie

aan jonge kinderen met een autismespectrumstoornis in kinderdagcentra.

Begeleiding van kinderen en jongeren met autisme, 217-230. DOI

10.1007/978-90-313-6421-3_13

1.2. Context

Het artikel komt uit het boek ‘Begeleiding van kinderen en jongeren met autisme’,

geschreven door Robert Didden en Bibi Huskens. Het boek is in januari 2008

uitgegeven door Bohn Stafleu van Loghum en bevat 300 pagina’s.

1.3. Samenvatting

Wanneer Robin 21½ jaar oud is, bemerkt zijn moeder een achterstand in zijn spraak,

taal en motoriek. Tevens vertoont Robin in zichzelf gekeerd gedrag. Via integrale

vroeghulp wordt hij voor nadere diagnostiek en ontwikkelingsstimulering aangemeld

bij een kindercentrum. Hier blijkt dat hij een forse ontwikkelingsachterstand heeft. Hij

spreekt slechts enkele woordjes en zijn spel vertoont ernstige beperkingen. Het

contact met andere kinderen verloopt zeer moeizaam en volgens zijn moeder is

Robin bang voor hen. Hij heeft veel moeite met veranderingen en een sterke

behoefte aan duidelijkheid en structuur. Robin gilt of gooit met spullen wanneer hij

boos is of niet begrepen wordt.Wanneer later in dat jaar psychiatrisch onderzoek

wordt uitgevoerd, blijkt dat er bij Robin sprake is van een autismespectrumstoornis

(ASS).

1.4. Structuur

Het hoofdstuk is in een vlotte doorlopende tekst geschreven, geïllustreerd met

grafieken. Ook zijn er blauwe kaders waarin een getuigenis staat van een jongetje

hoe het verloop van de therapieën verandering brengt in zijn gedrag. Achteraan

bevind zich de bronnenlijst.

Dit zijn de tussentitels van het artikel:

Inleiding

Intensieve gedragstherapie

Discrete Trial Training

Generalisatie

Overdracht naar de thuis- en groepssituatie

Behoud van vaardigheden in de tijd

Studies naar de effectiviteit van Discrete Trial Training

Studie binnen Stichting de Driestroom

Slotbeschouwing

Literatuur

1.5. Link naar het boek

http://www.springerlink.com/content/kl501261730344k2/fulltext.pdf

2. De auteurs

o Robert Didden

Bijzonder hoogleraar Lichte verstandelijke beperkingen.

Meerdere jaren al maakt hij als orthopedagoog deel uit van de Raad van Advies.

Met ingang van 1 juli 2009 is Robert Didden benoemd tot bijzonder hoogleraar

“Intellectual disabillities, learning and behaviour” aan de Radbout Universiteit in

Nijmegen.

Robert Didden is al wetenschappelijk medewerker bij het Behavioural Science

Institute en de vakgroep Orthopedagogiek van de Radboud Universiteit. Hij zal

onderwijs geven over en onderzoek doen naar de relatie tussen leren en gedrags- en

psychische stoornissen bij (jong)volwassenen met een licht verstandelijke beperking

en zwakbegaafdheid.

Robert Didden studeerde van 1981 – 1989 orthopedagogiek aan de Radboud

Universiteit. Hij specialiseerde zich op het gebied van ontwikkelingsstoornissen en

verstandelijke beperkingen. In 2001 promoveerde hij op onderzoek naar

slaapproblemen van mensen met ontwikkelingsstoornissen.

Van 1990 – 2003 werkte Robert Didden als orthopedagoog/gz-psycholoog bij

verschillende residentiële instellingen. Daarnaast heeft hij sinds 1993 een aanstelling

als wetenschappelijk medewerker Ontwikkeling en Leren bij de vakgroep

Orthopedagogiek, en later ook aan het Behavioural Science Institute, van de

Radboud Universiteit. In 2006 werd hij tot universitair hoofddocent benoemd.

Sinds 2003 is Robert Didden als gz-psycholoog werkzaam bij Trajectum-Hanzeborg,

centrum voor zorg en behandeling van mensen met ernstige gedrags- en

psychiatrische stoornissen en lichte verstandelijke beperking te Zutphen. Sinds 2008

is hij tevens hoofd van het Trajectum Kenniscentrum.

Aan de Radboud Universiteit zal prof. Didden onderzoek doen naar gedrags- en

psychische problemen van mensen met een lichte verstandelijke beperking met een

bijzondere aandacht voor effectevaluatie van behandelingen. Zijn onderzoek zal

onder meer gericht zijn op de thema’s verslavingsgedrag en problematisch

middelengebruik, agressief gedrag, persoonlijkheidsstoornissen en

neuropsychologische aspecten bij deze doelgroep.

o Monique Mulders Senior adviseur USBO-Advies en EMP

Monique Mulders studeerde Beleid en Management in de Gezondheidszorg (1990-1994) en Rechten (1991-1997) in Maastricht. Ook doceerde zij in deze periode Opleidingskunde aan de Universiteit Maastricht. In de periode 1998-2000 was zij manager Juridisch Post Academisch Onderwijs van de Universiteit Utrecht en vervulde daarna de rol als opleidingskundig adviseur in diverse organisaties.

Sinds 2002 is zij werkzaam bij het departement Bestuurs- en Organisatiewetenschap van de Universiteit Utrecht als docent/trainer, cursusleider EMP en adviseur.

o Nienke Peters-Scheffer

Medewerkster aan Radboud Universiteit in de richting orthopedagogiek L&O.

Verder is er geen informatie terug te vinden op het internet.

3. Lijsten

3.1. Definities

integrale vroeghulp (IVH) hulp en begeleiding aan kinderen van 0 - 4 jaar met motorische beperkingen en mogelijk ook verstandelijke beperkingen

Applied Behavior Analysis (ABA) Door middel van gestructureerde en een-op-

eensituatie het kind vaardighe- den op verschillende gebieden, aan te leren

Discrete Trial Training (DTT)

een intensieve gedragstherapie voor kinderen met autisme en/of een verstandelijke handicap. Bij DTT leert een kind vaardigheden (praten, spelen, omgaan met anderen, schoolse vakken, enzovoort) door veel te oefenen. Wat het kind moet leren splitst de trainer op in kleine stukjes of trials.

ZMLK-scholen

onderwijsvorm gericht op zeer moeilijk lerende kinderen, kinderen met een verstandelijke handicap of ernstige leerproblemen.

generalisatie algemeenmaking

implementatie invoering van een nieuw systeem, plan, idee, model, ontwerp, standaard of beleid in een organisatie

intermitterend met onderbrekingen

adaptief gericht op, berustend op aanpassing

eclectische behandelingen

Men spreekt van eclectische therapie als de therapeut zich niet op één stroming of op een specifieke theorie richt maar gebruik maakt van verschillende therapieën, behandelwijzen en concepten, en daaruit elementen of technieken kiest die het best passen bij de cliënt en het probleem.

3.2. Organisaties

3.2.1. ZMLK-scholen

Een onderwijsvorm gericht op zeer moeilijk lerende kinderen, kinderen met een

verstandelijke handicap of ernstige leerproblemen.

Het ZMLK behoort tot cluster 3 van het speciaal onderwijs.

Tot cluster 3 behoren scholen die onderwijs verzorgen voor meervoudige,

verstandelijke en lichamelijk gehandicapte kinderen die het reguliere onderwijs niet

kunnen volgen. Indien deze kinderen wel binnen het reguliere onderwijs worden

opgevangen, hebben deze kinderen recht op een zogenaamd rugzakje.

Plaatsing op een school voor ZMLK is afhankelijk van het IQ van het kind. Dit moet

onder de 55 zijn of tussen de 55 en 70 met aanvullende problematieken. Dit kunnen

zijn: sociaal emotionele achterstand, een informatieverwerkingsstoornis (bijvoorbeeld

ADHD, autisme) en een leerachterstand.

3.3. Specialisten

Naam : Dr. Robert Didden

Functie : Bijzonder hoogleraar Lichte verstandelijke beperkingen & wetenschappelijk

medewerker bij het Behavioural Science Institute en de vakgroep Orthopedagogiek

van de Radboud Universiteit.

Publicaties :

Didden, R., & Duker, P. (1992). Organische dysfunctionaliteit en

probleemgedrag bij zwakzinnigen: Analyse en behandeling. In L. Curfs en J.

Fryns (red.), Syndroom-diagnostiek en mentale retardatie (pp. 107-120).

Leuven: SNZB.

Didden, R. (1997). Gedragsproblemen en psychische stoornissen bij

verstandelijk gehandicapte mensen. In W. Buntinx en M. Kersten (red.),

Gebundeld en geoogst (pp. 126-140). Utrecht: NGBZ.

Didden, R. (1998). Functies van zelfverwondend gedrag en keuze van

behandeling bij jonge verstandelijk gehandicapte kinderen. In W. Buntinx en

D. Flikweert (red.), Van moeilijkheden naar mogelijkheden (pp. 85-91).

Utrecht: NGBZ.

Duker, P., & Didden, R. (1998). Het gebruik van observatie-instrumenten bij

uitvoering van een functionele analyse. In R. Didden et al. (red.),

Gedragsproblemen bij jonge gehandicapte kinderen (pp. 63-75). Utrecht:

SWP.

Naam: Prof. Dr. Jan A. Swinkels

Functie: Psychiater & hoogleraar 'Richtlijnontwikkelingen de gezondheidszorg'

aan de 'UVA'. Hij is de (mede-)ontwerper van het 'DBC'-systeem voor de

geestelijke gezondheidszorg (GGZ).

Publicaties:

Feltz-Cornelis, C. van der; Swinkels, J., Blankenstein, N., Horst, H. van der;

Hoedeman, R., Keuter, E. (2009). Een of vele? Conceptuele overwegingen bij

het opstellen van de multidisciplinaire richtlijn SOLK en somatoforme

stoornissen. Psychologie en Gezondheid (pp. 291-294)

Stikker, T.E., Schoevers, R.A., Swinkels, J.A., Mulder, C.L., Dekker, J.,

Tilburg, W. van (2008). De rechter volgt de psychiater; een onderzoek naar de

jurisprudentie over Bopz-aanvragen en -beslissingen in Nederland. Tijdschrift

voor Psychiatrie (pp. 567-577)

3.4. Bronnenlijst

Boyd, R. (1998). Sex as a possible source of group inequivalence in Lovaas (1987).

Journal of Autism and Developmental Disorders, 28, 211-215.

Dawson, G. & Osterling, J. (1997). Early intervention in autism. In: M. Guralnick (ed.),

The effectiveness of Early Intervention (p. 307-326). Baltimore: Paul H.

Brookes Publishing.

Gresham, F. & MacMillan, D. (1998). Early intervention project. Can its claims be

substantiated and its effects replicated? Journal of Autism and Developmental

Disorders, 28, 5-13.

Leaf, R. & McEachin, J. (1999). A Work in Progress: Behavior Management

Strategies and a Curriculum for Intensive Behavioral Treatment of Autism.

New York: DRL books.

Lovaas, I. (1987). Behavioral treatment and normal educational and intellectual

functioning in young autistic children. Journal of Consulting and Clinical

Psychology, 55, 3-9.

Lovaas, I. (1993). The development of a treatment-research project for

developmentally disabled and autistic children. Journal of Applied Behavior

Analysis, 26, 617-630.

Lovaas, I. (2003). Teaching Individuals with Developmental Delays: Basic

Intervention Techniques. Austin: Pro-Ed.

Maurice, C., Green, G. & Foxx, R. (2001). Making a Difference: Behavioral

Intervention for Autism. Austin: Pro-Ed.

Mundy, P. (1993). Normal versus high-functioning status in children with autism.

American Journal on Mental Retardation, 97, 381-384.

Sallows, G. & Graupner, T. (2005). Intensive behavioral treatment for children with

autism: Four-year outcome and predictors. American Journal on Mental

Retardation, 110, 417-438.

Schopler, E., Short, A. & Mesibov, G. (1989). Relation of behavioral treatment to

‘normal functioning’: comment on Lovaas. Journal of Consulting Clinical

Psychology, 55, 3-9.

3.5. Contexten

Juridische context

16/06/1998 - Besluit van de Vlaamse Regering tot regeling van de erkenning en de

subsidiëring van de centra voor ontwikkelingsstoornissen (B.S.03/10/1998)

19/06/2009 - Besluit van de Vlaamse Regering tot vaststelling van de

investeringssubsidie en de bouwtechnische en bouwfysische normen voor de

voorzieningen voor personen met een handicap (B.S.03/09/2009)

03/12/2010 - Ministerieel besluit houdende de programmatie van de pleegzorg en de

geïntegreerde woonprojecten voor personen met een handicap (B.S.12/01/2011)

04/05/2011 - Ministerieel besluit houdende vervanging van de refertelijst inzake

individuele materiële bijstand (B.S.14/06/2011)

Bron : www.juriwel.be

Politieke context

Resolutie betreffende het autisme

De Vlaamse Raad, - erkent de specificiteit van het autisme als handicap; - dringt bij de Vlaamse regering aan op een voldoende ondersteuning voor een continue begeleiding van personen met autisme via specifieke orthopedagogische modellen; - vraagt aan de Vlaamse regering om een gefaseerd beleidsplan op te stellen waarin ten minste volgende elementen worden opgenomen: 1. de centra voor ontwikkelingsstoornissen moeten verder uitgebouwd worden om zo vroeg mogelijk autisme en andere verwante stoornissen bij kinderen te detecteren en het bege-leidingsproces te verzekeren. In dat verband moet men beschikken over voldoende we-tenschappelijke verwerkingsmethodes; 2. de opvang, zorg en begeleiding van personen met autisme is enkel doeltreffend wanneer er sprake is van een continue zorgstructuur; 3. wat de erkenningsnormen van de dienst Thuisbegeleiding betreft moet worden afgeweken van de algemene regelgeving door de beperking op te heffen dat de helft van de begeleide kinderen jonger moet zijn dan 6 jaar en geen gebruik mogen maken van andere erkende diensten of voorzieningen die opvoedingsbijstand verstrekken; 4. er moet een systeem opgezet worden voor specifieke opleiding en vorming voor de begeleiders van personen met autisme en andere verwante stoornissen en voor een veralgemeende informatieverstrekking aan alle personen die een rol kunnen spelen in de vroegdetectie; 5. in het kader van de bestaande structuren, zonder verwijl en ten experimentelen titel, moeten voldoende gecoördineerde interdepartementele initiatieven genomen worden om speciale opvang, werkgelegenheid, wonen, integratie, onderwijs en opleiding van de personen met autisme mogelijk te maken of te verbeteren; 6. de Vlaamse regering voorziet in de noodzakelijke financiële middelen. Luc Goutry, Fred Dielens, Etienne Van Vaerenbergh, A. Gijsbrecht-Horckmans en Mieke Vogels

Aangenomen door de Vlaamse Raad 20 april 1994

4. Beschikking krijgen en meer zoeken

4.1. Publicaties binnen handbereik

Huskens, B., Didden, R. (red) (2008). Van kinderen en jongeren met autisme : van

onderzoek naar praktijk. Houten : Bohn Stafleu van Loghum.

Bibliotheek Campus KATHO Roeselare

4.2. Publicaties van in bronnenlijst opzoeken in bib

Er zijn geen publicaties gevonden in een nabije bib.

4.3. Internet algemeen

Didden, D., Huskens, B. (2002). Begeleiding van kinderen en jongeren met autisme:

van onderzoek naar praktijk, Houten: Bohn Stafleu van Loghum.

4.4. Internet algemeen

Babytijd krijgt schuld voor autisme Cheque van 3.000 euro voor Stichting Autisme Leerlingen met autisme krijgen nieuwe school Nieuw type onderwijs voor kinderen met autisme Iedereen autist?

4.5. Vak-tijdschriften

Autisme centraal

Wetenschappelijk tijdschrift Autisme, theorie en praktijk

Tijdschrift voor zwakzinnigheid, autisme en andere ontwikkelingsstoornissen.

Kind & Adolescent Praktijk

Eenhoorn, A. (2011). Kinderen met autisme Uit de serie: ‘Autisme, een

leven lang’. Kind & Adolescent Praktijk, 6 (3), 132. DOI:

10.1007/BF03059662

4.6. Bijdrage uit verzamelwerk

Buitelaar, J.K. & Korebritsen, A.M. (2011). Wat is bekend over het therapeutisch

effect van vitamine B6, magnesium en dimethylglycine bij autisme? In Th. Voorn

(red.), Vademecum permanente nascholing huisartsen (pp. 2885-2886). ). Bohn

Stafleu Van Loghum.

5. Excel

De 2 oefeningen i.v.m. grafieken en de zoekopdracht i.v.m. statistieken kunt u vinden

onder de link van ‘Lijsten’, op de wiki.

6. Synthese

Met behulp van een PowerPoint werd een synthese gemaakt van de belangrijkste

zaken uit het artikel. Deze kunt u vinden onder de link van mijn werkdocument.

7. Artikel zelf

Het artikel zelf in PDF kunt u vinden onder de link van mijn werkdocument.

8. Besluit

Hoe is deze Sadan-opdracht in zijn geheel voor jou verlopen ?

De Sadan-opdracht was erg tijdrovend. Zelfs nu tot de laatste dag kunnen er nog altijd wijzigingen aangebracht worden.

Heb je voldoende info gevonden ? Waar heb je niet gezocht en waar kan je nog zoeken ?

Meestal vond ik wel altijd iets. Het is echter wel frustrerend als je iets zoekt en je vind het niet, vooral in de e-bronnen. Ik heb vooral Springerlink gebruikt.

Wat moet je nog verder trainen ?

Opdrachten afwerken wanneer je ze moet afwerken. Geen half werk verrichten. Ook grafieken in excel is nog altijd niet mijn sterkste kant.

Waar ben je sterk in ?

Opzoekingswerken op het internet en basic aanpassingen in Word liggen mij wel goed.

Wat heb je geleerd en wat zal je bijblijven ?

Het refereren van bronnen. Dit was de eerste kennismaking met dit soort informatievaardigheid. In het begin van het hoorcollege snapte ik er helemaal niets van. Naarmate de oefeningen volgden kon ik het al beter interpreteren maar het is niet aan mij besteed.

Heb je eventueel tips om bepaalde (deel)opdrachten anders te formuleren ? Of zijn

er nieuwe (deel-)opdrachten nodig voor belangrijke of interessante

informatievaardigheden die niet of te weinig worden ingeoefend ?

Die databanken vond ik op zich wel nuttig maar ik denk dat dit weinig nut heeft voor

in de toekomst mee te werken. Met excel aan de andere kant hebben we bijna niet

gewerkt en daar zit denk ik veel meer potentieel in. Ook aan Word is niet zoveel

aandacht besteed, dit onder meer omdat verondersteld wordt dat we de basis en

meer kennen.