Instituut voor Media en Informatie Management

Mediawijs in de blogosfeer*

Participeren in het maatschappelijk proces

Werkstuk D013 Media-educatie

Nique Sanders

ID1

Docent Michael Adams

Tutor Paul Reinierse

12 augustus 2006

Voorwoord

Dit paper is geschreven als eindopdracht voor de module Media-educatie. In dit paper wordt on-derzoek gedaan naar wat mediawijsheid betekent in de blogosfeer. Er wordt geïnventariseerd welke kennis, vaardigheid en mentaliteit er nodig is voor burgers om optimaal te kunnen participeren in de blogosfeer. Het is bedoeld voor diegene die graag iets meer grip willen krijgen op het interprete-ren van informatie welke binnen de blogosfeer te vinden is. En een ieder die graag zelf publiceert of wil gaan publiceren kan hier mogelijk ook iets van zijn of haar gading vinden. Ik wil vooral iede-re blogger die zijn kostbare tijd gebruikt om, veelal gratis, specialistische kennis om te zetten in in-formatie zodat deze voor iedereen toegankelijk wordt enorm bedanken. Ook wil ik iedereen die ooit zinnig gereageerd heeft op een blog bedanken voor het verdiepen en verbreden van de aange-boden informatie.

Samenvatting

Zowel in technisch als sociaal opzicht is onze maatschappij aan het veranderen. Ontwikkelingen op het gebied van de nieuwe media gaan enorm snel. Een steeds grotere groep mensen gaan online publiceren waardoor er steeds meer informatie beschikbaar komt. Veel van deze informatie wordt in een soort logboek op chronologische volgorde online geplaatst, een zogeheten weblog of blog1 [1] genoemd. Veel van deze blogs linken onderling of verwijzen naar elkaar. Ook is het gebruikelijk dat men op elkaars blog reageert. Hierdoor ontstaan er dus hele gemeenschappen of sociale net-werken. De verzamelnaam voor deze gemeenschappen of netwerken is de blogosfeer2 [2].

Kennis, vaardigheden en mentaliteit

Het lezen en interpreteren van deze online informatie die in de blogosfeer gepubliceerd wordt vraagt om specifieke kennis. Gebruikers moeten het inzicht hebben dat media-inhouden subjectief en geconstrueerd zijn, ze moeten de capaciteit bezitten om een afzender te doorgronden. Ze moe-ten kunnen doorgronden welke belangen of waardesystemen er gediend worden. Het raadplegen van betrouwbare bronnen en het toepassen van de 5 W’s (wie, wat, waar, waarom en wanneer) + 1 S (soort) om informatie te beoordelen geven een goede basis. Van een auteur van een blog worden bepaalde vaardigheden en verantwoordelijkheden verwacht. Aandachtspunten voor het starten van een blog zijn het nauwkeurig bepalen onderwerp, doelgroep, doelstelling, bereik en beschikbare tijd. Ook het opzetten van een netwerk draagt bij aan de profes-sionaliteit van een blog.Deelnemen aan de communicatie, of het nu het schrijven of alleen het reageren is, schept verplich-tingen. Er is een bepaalde mentaliteit voor nodig. Een goed blogger is integer en beseft welke ge-volgen een eenmaal gepubliceerd bericht kan hebben. En doordat er direct gereageerd kan worden op een bericht treedt er al een soort zelfregulering op.

Conclusie

Zowel de burger als de overheid hebben verplichtingen in deze veranderde maatschappij waarin het goed kunnen omgaan met media van groot belang is. De overheid heeft de afgelopen tien jaar de gereedschappen geleverd en de voorwaarden gecreëerd. Maar zal dit ook in de toekomst moeten blijven doen. De burger is vooral zelf verantwoordelijk om op een gedegen manier bij te dragen aan de toenemende informatie. Hij moet zelf zorg dat hij voldoende kennis heeft om een integer parti-cipant aan de blogosfeer te zijn. En online is er meer dan voldoende informatie te vinden om zelf op een goede manier te bloggen. Aandachtsgebieden zoals genoemd in dit paper geven houvast en zijn allen afkomstig uit online bronnen. Het onderwijs zou bijvoorbeeld jonge kinderen al kunnen leren hoe ze door middel van blogs online kennis kunnen delen.

1 Een weblog, of ook wel blog, is een website die regelmatig - soms meerdere keren per dag - vernieuwd wordt en waarop de geboden informatie in chronologische volgorde (op datum) wordt weergegeven. Wie een weblog bezoekt, treft dan ook op de voorpagina de recentste bijdrage(n) aan. De auteur biedt in feite een logboek van informatie die hij wil delen met zijn pu-bliek, de bezoekers van zijn weblog. Weblogs bieden hun lezers ook veelal de mogelijkheid om - al dan niet anoniem - reacties onder de berichten te plaatsen of een reactie via een Trackback-mechanisme achter te laten. [1]

2 Blogosfeer: is de verzamelnaam voor alle weblogs of blogs als een gemeenschap of sociaal netwerk. Veel blogs zijn onderling verbonden, bloggers lezen andere blogs, linken naar ze, verwijzen naar ze in eigen bewoordingen en plaatsen reacties op andere blogs. Juist door deze onderlinge verbondenheid hebben blogs hun eigen cultuur. [2]

Inhoudsopgave

• ..................................................................................................................Inleiding 5

• ..................................................................................................................................Tot nu toe 5

• .......................................................................................Een sterk groeiend sociaal netwerk 5

• ...............................................................................Een weblog nader omschreven 7

• ..................................................................................................De blogosfeer in Nederland 7

• .................................................................................................Mediawijze burgers 9

• ......................................................................................................................................Kennis 10

• ..........................................................................................................................Vaardigheden 11

• ................................................................................................................................Mentaliteit 12

• .......................................................................................................Geen duidelijke grenzen 13

• .................................................................................Conclusies en aanbevelingen 14

• ................................................................................................................Literatuur 15

• .....................................................................................................................Bijlage 17

1 Inleiding

1.1 Tot nu toe

De afgelopen tien jaar heeft de overheid plekken gecreëerd waar burgers toegang hebben tot het internet. Naast computers in bibliotheken met toegang tot het net kreeg men toegang tot digitale trapveldjes (publieke internetplekken in de wijken van de 30 grote steden om zo de digitale kloof te bestrijden) en digitale broedplaatsen (ontwikkeling van innovatieve ict- toepassingen voor het sociale domein). Woonzorgcentra kregen internet corners. Doelstelling hier-bij was vooral om de digitale vaardigheden van haar burgers te vergroten. [10][11]. Een concreet voorbeeld is bijvoorbeeld Het geheugen van oost [30], een site waar mensen verhalen online kun-nen plaatsen over de buurt. Of de chatline van de Kindertelefoon waar kinderen online kunnen chatten met een medewerker [29]. De afgelopen tien jaar is het internet steeds meer deel uitgaan maken van ons dagelijks leven. De opkomst van breedband heeft dit proces nog meer versneld. [14]

Die opmars gaat zelfs sneller dan de opmars van het gewone internet. Na vijf jaar breedband heeft nu 60% van het aantal huishoudens een breedband internetverbinding, te weten kabel of ADSL (figuur 3). Dat zijn ca. 2,5 miljoen huishoudens. Aan die groei lijkt voorlopig geen einde te komen. [14]

Het gevolg hiervan – als ook van andere technische en sociale veranderingen – is onder andere een veranderend burgerschap. De Raad van Cultuur zegt hierover: ‘Burgers worden steeds meer ver-antwoordelijk voor zichzelf en hun rol in de samenleving.’

1.2 Een sterk groeiend sociaal netwerk

Sinds 1994 gaan er steeds meer mensen online informatie chronologisch publiceren. Gebruikers van deze informatie kunnen direct op deze informatie reageren. Dit is het zogenaamde webloggen [1]. Een term die in 1997 door Jorn Barger verzilverd is. De verkorte term blog is voor het eerst gebruikt door Peter Merholz op zijn blog peterme.com in 1999. Het netwerk van blogs tesamen wordt de blogosfeer [2] geneomd. Een soort online gemeenschap waarin bloggers op elkaars be-richten reageren, linken of verwijzen naar elkaars blogs. Deze blogosfeer maakt een revolutionaire groeispurt door. Cijfers gemeten door Technorati [15], een zoekmachine gericht op de wereld van bloggen de zogenaamde blogosfeer laten zien dat: • er in april van dit jaar er wereldwijd 37.3 miljoen blogs waren,• de blogosfeer verdubbelt elke zes maanden verdubbelt,• het nu 60 keer groter is dan 3 jaar geleden,• er gemiddeld wereldwijd elke seconde een blog gestart wordt,• dat 19.4 miljoen bloggers (55%) nog steeds publiceren 3 maanden nadat ze gestart zijn,• er ongeveer 1,2 miljoen blogposts per dag zijn wat neerkomt op ongeveer 50.000 per uur en• Dat de blogosfeer meertalig en internationaal is.

Het gevolg

Doordat mensen steeds eenvoudiger kunnen publiceren zie je dat ze steeds meer deel gaan nemen aan online communicatie trajecten. Steeds meer mensen gaan, zonder tussenkomst van uitgever of

Mediawijs in de blogosfeer 5

redacteur onder eigen naam en titel online publiceren. Hierdoor ontstaan er steeds meer online ge-meenschappen. Organisaties maar ook bekende mensen ontdekken steeds meer de kracht van het direct online publiceren van informatie [32]. Denk hierbij bijvoorbeeld aan Jan Marijnissen (voorzit-ter 2e kamer fractie SP) die de blog janmarijnissen.nl is begonnen om zo de politiek toegankelijker te maken. [6] Zelfs het college van Amsterdam heeft een eigen blog [31]. Bloggen, het chronolo-gisch publiceren op datum, is een van de meest laagdrempelige mogelijkheden voor de moderne burger om zelf media-inhoud te kunnen gaan produceren. Blogsoftware wordt veelal gratis aange-boden en is zeer eenvoudig in het gebruik.

Mediawijs in de blogosfeer 6

2 Een weblog nader omschreven

Een weblog ook wel blog genoemd is een website waar op chronologische volgorde artikelen wor-den geplaatst over persoonlijke of juist specialistische onderwerpen. Informatie wordt regelmatig -soms meerdere keren per dag- online geplaatst. Het is dus een soort logboek van informatie die de schrijver wil delen met zijn of haar publiek. Een blog heeft vaak de mogelijkheid om al dan niet anoniem te reageren op de geplaatste stukjes. Juist het specialisatie karakter van een weblog maakt het voor bezoekers interessant. Het geheel van weblogs als gemeenschap of sociaal netwerk wordt ook wel blogosfeer genoemd. Veel blogs zijn met elkaar verbonden, bloggers lezen elkaars weblogs, reageren erop en noemen andere blogs in hun eigen artikelen. [1] [32]Alle blogs ondersteunen RSS-feeds (RSS 2.0: Really Simple Syndication) wat erop neerkomt dat de data op de homepage van een blog in XML formaat wordt aangeboden. Plaats je de link naar die specifieke XML pagina nu in een speciaal hiervoor ontwikkelde applicatie (aggregator) dan kun je binnen deze applicaties alle headlines van de door jou gekozen blogs lezen. [18]Dit is natuurlijk een summiere omschrijving, in werkelijkheid ligt het iets gecompliceerder. In het kader van dit paper is het toereikend genoeg. Mocht je meer willen weten adviseer ik een bezoek aan de engelstalige Wikipedia. http://en.wikipedia.org/

De vraag rijst nu of blogs eigenlijk niet meer zijn dan een hype. Een verschijnsel dat kort en krach-tig de kop opsteekt om vervolgens zachtjes weer te verdwijnen. Ik heb daarom onderzocht hoe omvattend de blogosfeer en haar potentieel op dit moment is.

2.1 De blogosfeer in Nederland

Het aantal Nederlandse weblogs is, volgens Paul Molenaar directeur van Ilse Media, gestegen van 250.000 tot 600.000. En elke twee minuten komt er een Nederlandse weblog bij (zie bijlage). Jam-mer genoeg zegt hij niet waarop hij deze cijfers baseert waardoor deze eigenlijk niet veel zeggen.

Mediawijs in de blogosfeer 7

Maar ondanks mijn twijfel over deze ongefundeerde cijfers is het een feit dat de blogosfeer ook in Nederland groeiende is. Kijk maar naar de vernieuwde opiniepagina van de Volkskrant online [26]. Het medium mag serieus genomen worden. En als burger moet je ook op dit gebied mediawijs worden. Een reactie op de blog van Paul Molenaar:

‘In NRC Handelsblad zie ik dat je hebt gemeld dat er nu 600.000 weblogs zijn in Nederland. Dat is ca 1 op de 25 Nederlanders (0-99 jr. oud). Klopt dat echt? In mijn directe omgeving ken ik nl niemand met een weblog. Of gaat het hier om weblogs die ooit zijn aangemaakt - hoeveel worden er dan werkelijk nog actief onderhouden?’

Uit deze kritische vraagstelling blijkt direct het belang van mediawijs zijn. Hoe is Paul Molenaar tot dat getal gekomen? En heeft hij er belang bij dat het bloggen positief in het nieuws komt? Paul Molenaar is directeur bij Ilse Media en eigenaar van http://www.web-log.nl/. Het is gezien dit feit zeer waarschijnlijk dat hij weblogs zo positief mogelijk in het nieuws wil brengen.

Kranten, tijdschriften, conferenties

Het medium blogging wordt steeds serieuzer ge-nomen. Traditionele media, politiek en grote organisaties maken steeds vaker gebruik van blogs als onderdeel van hun communicatie naar buiten toe. De Volkskrant bijvoorbeeld heeft binnen haar vernieuwde site een opiniepagina opgenomen die grotendeels is opgebouwd rond blogs welke bijge-houden worden door journalisten, andere door de krant betaalde auteurs, onbezoldigd schrijvers of mensen die online willen communiceren. Hier zie je dus ook duidelijk de sociale verandering in beeld. De krant nodigt uit tot reageren en participeren. [26] [32]

En ook tijdschriften bloggen als aanvulling op hun papieren uitingen. Denk bijvoorbeeld aan Quote [28] of Femblog [27]. Een ander voorbeeld is de conferentie Blogonomics 2006 [3]. Een perfect voorbeeld van de wijzigende rol van de burger. Ondanks dat ik er als bezoeker niet geweest ben kan ik toch via een blog behorende bij de conferentie, blogs van bezoekers, blogs van sprekers, podcasts (audioverslagen), vodcasts (videoblogs) alle lezingen nakijken of nalezen. Daarnaast zijn er in reak-ties van blogs kritische of juist lovende kanttekeningen geplaatst waardoor alle informatie in een breder genuanceerder daglicht komt te staan. Het krantenartikel (zie bijlage) over 600.000 weblogs is daar een mooi voorbeeld van.

Mediawijs in de blogosfeer 8

3 Mediawijze burgers

Nu duidelijk is dat ook de blogosfeer in Nederland groeiende is is het tijd om stil te staan bij de vraag hoe burgers mediawijs in de blogosfeer kunnen zijn. Maar wat is mediawijs precies. Het rap-port Mediawijsheid van de Raad van Cultuur gaat uit van een mooie overkoepelende definitie voor mediawijsheid welke ik als kapstok voor deze analyse wil gebruiken.

‘Mediawijs: het geheel van kennis, vaardigheden en mentaliteit waarmee burgers zich bewust, kritisch en actief kunnen bewegen in een complexe, veranderlijke en fundamenteel gemedia-liseerde wereld.’

Welke mentaliteit, kennis en vaardigheden heb je dan nodig in de blogosfeer? En hoe kan de over-heid hier een rol in spelen? Om deze onderwerpen te beantwoorden heb ik een paar elementaire vragen kenmerkend voor de blogosfeer op een rij gezet. Een paar heb ik al eerder in dit paper be-antwoord. De overige vormen mijn startpunt voor de drie eerder genoemde thema’s mentaliteit, kennis en vaardigheden. Aan de hand van deze vragen ben ik op zoek gegaan naar antwoorden. Het technische aspect is bewust buiten beschouwing gelaten. Het zou het verhaal onnodig complex ma-ken.

Elementaire vragen

• Hoeveel mensen schrijven in een blog en hoeveel mensen lezen ze?• Wat is het nut van bloggen? Stel dat niemand ze leest is het dan de tijd waard? Waarom wel of

niet? • Hoe gebruiken organisaties bloggen om de markt te beïnvloeden en de verkopen te verhogen? • Soms bevat een blog belangrijk nieuws dat in de toonaangevende media niet genoemd wordt.

Hoe kan een lezer dan de betrouwbaarheid van een blogger beoordelen?• Welke instelling heeft potentiële blogger nodig om te kunnen starten?• Welke tools hebben ze nodig? Wat zijn technische randvoorwaarden?• Wat moet een lezer weten over het evalueren van informatie op een blog in vergelijking met

informatie in een krant, magazine, individuele website, een bedrijfssite, een televisie uitzending etcetera?

• Als mensen hun informatie steeds meer van blogs in plaats van traditionele media halen hoe beïnvloed dit dan de manier waarop deze mensen hun mening vormen over politieke en socia-le onderwerpen?

• Wie heeft de blog geschreven (is deze gesponsord, zit er een grote fabrikant achter)?• Op welke manier (m.b.v. welke technieken) wordt de lezer geïnformeerd, overtuigd, onderhou-

den en wordt de aandacht gevraagd.• Wie is de doelgroep voor dit document en is het toegespitst op deze doelgroep?• Hoe actueel, betrouwbaar en recent is de informatie?• Welke informatie is er mogelijk achterwege gelaten die wel van belang kan zijn?• Wat wordt er over bepaalde levensstijlen, ontwikkelingen, mensen verteld c.q. gesuggereerd?

Dit zijn vragen waarvan je je als deelnemer aan de blogosfeer zeker bewust zou moeten zijn. Hoe zou je hier nu naar kunnen handelen? En zijn ze onder te verdelen naar kennis, vaardigheden en mentaliteit? Ik denk dat bij het lezen van blogs de nadruk het meeste zou moeten liggen op kennis. Bij het opzetten en onderhouden van blogs ligt de nadruk meer op vaardigheden. Maar in beide gevallen speelt mentaliteit een grote rol.

Mediawijs in de blogosfeer 9

3.1 Kennis

Hierbij gaat het vooral om de kennis die je nodig hebt om berichten in de media te kunnen inter-preteren, het inzicht dat media-inhouden subjectief en geconstrueerd zijn en de capaciteit bezit om afzender te doorgronden, te doorgronden welke belangen of waardesystemen er gediend worden. Kort gesteld: Wat is de inhoud van een blog? Hiervoor moet je mediaboodschappen kunnen analy-seren en in een context kunnen plaatsen. Vervolgens kun je hier over nadenken en er een conclusie aan verbinden. Als laatste moet je je bewust zijn van de plek en de rol die de media inneemt in het dagelijkse leven.

Waar of niet waar

Iedereen kan op een zodanige manier informatie op een blog plaatsen dat het het meest bizarre idee of de meest waanzinnige theorie als geloofwaardig laat overkomen. Nog steeds zijn er mensen die veel wat op een blog te lezen staat als waar ervaren. Daarbij voorbijgaand aan het feit dat hoor en wederhoor vooral in de traditionele journalistiek gebruikelijk is maar online eigenlijk niet wordt toegepast. De basisvaardigheden die een bloglezer dus zou moeten ontwikkelen is hoe je ‘goede’ informatie kunt vinden en hoe je deze kunt beoordelen.

Hoe goede informatie te vinden.

Met in ieder geval meer dan 37 miljoen blogs (technorati [15]) en elke seconden er nieuwe bijko-mend is het moeilijk om de betere te vinden. Een goede start is om binnen betrouwbare bronnen te raadplegen. Zoals bijvoorbeeld bij blogs genoemd door vakorganisaties, of bij Technorati de top 100 te bekijken. Ook naar aanleiding van conferenties wordt vaak geblogd. Hieronder zijn vaak de betere bloggers te vinden. Online magazines zoals Emerce bieden onderdak aan de betere be-trouwbare bloggers. En ook de traditionele media zoals Quote [28] en Volkskrant [26] maken ge-bruik van deskundige bloggers met kennis van het onderwerp waarover ze bloggen.

Het evalueren van online informatie.

Als je dan gevonden hebt wat je zocht moet je in staat zijn om deze te evalueren. Hoe kun je nu beoordelen of een artikel klopt, of het ‘waar’ is. Of het geen onderdeel uitmaakt van de market-ingstrategie van een bedrijf. Je kunt jezelf dan verschillende vragen stellen. Bijvoorbeeld wat de doelstelling is van de blog. Is het om producten van een eigen organisatie onder de aandacht te brengen. Of wordt de blogger juist gesponsord door een organisatie. Is de blog geschreven rond een bepaald thema waardoor verschillende invalshoeken zullen zijn. Er mogelijk zelfs verschillende toeleveranciers worden besproken. En is de auteur van de blog een deskundige op zijn gebied. Wordt er gereageerd op of gelinkt naar de blog? Lees de blog dus met de nodige ‘achterdocht’. En stel jezelf de juiste vragen De vijf W’s (wie, wat, waar, wanneer, waarom) die gebruikt kunnen wor-den om een pers- of nieuwsbericht of verslag te schrijven kunnen ook hier houvast bieden.

Mediawijs in de blogosfeer 10

1. Wie is de auteur (of zijn de auteurs) van de blog? Is het een specialist op zijn vakgebied of een onbekend iemand over wie nog weinig terug te vinden is op het internet. Google eens op zijn naam en kijk of je zo meer te weten kunt komen. Wordt er veel gereageerd op zijn artikel? Zijn dit goed onderbouwde reacties? Vooral de kwalitatief betere blogs hebben vaak meer reacties die ook inhoudelijk wat toevoegen aan het artikel.

2. Wat voor informatie krijg ik precies? Is het een kritisch stuk, of juist lovend. Is het een diep-gaand artikel of juist een soort samenvatting van elders vergaarde informatie. Wordt emotie gebruikt als argument om te overtuigen. Geeft de site links naar gerelateerde informatie. Is het goed geschreven.

3. Wanneer is het geschreven? Is het actueel, speelt het onderwerp op dit moment. Kan ik over datzelfde onderwerp meer informatie vinden op andere blogs en zo de inhoud vergelijken.

4. Waar wordt er naar de blog verwezen? Welke andere plekken op het internet linken naar dit bericht. Hoe meer er gelinkt wordt naar een artikel hoe unieker het vaak is. Hier kun je het bes-te achterkomen door te zoeken op de titel van het artikelen in de URL. Of door binnen een zoekmachine gebruik te maken van de ‘zoek pagina’s die linken naar deze pagina’ optie.

5. Waarom ben ik hier? Vind ik wat ik wilde weten? Alle blogs hebben een rode draad, bloggen rond een bepaald thema. Past het gekozen artikel binnen dat thema of is het een uitstapje van de blogger. Je ziet steeds meer blogs verschijnen waar zakelijk en privé door elkaar gaat lopen. Of waar wetenschappelijke informatie afgewisseld wordt met ‘lichtvoetige’ informatie.

[19] [20] [21]

Een zesde letter zou de S kunnen zijn:6. Op wat voor soort blog ben ik? Er zijn bijvoorbeeld blogs die voornamelijk linken naar andere

sites maar zelf weinig nieuwe informatie publiceren. Ze schrijven een korte intro en linken ver-volgens naar de site met uitgebreide informatie. Of is het juist een zeer specialistische blog die weinig linkt maar vooral zelf geschreven artikelen online plaats.

3.2 Vaardigheden

Vaardigheden gaat vooral over de vermogens die nodig zijn om een blog op te zetten en te onder-houden. Zowel op technisch als op inhoudelijk gebied. Je moeten kunnen kijken, kiezen en knop-pen bedienen om een blog te kunnen opzetten en te onderhouden. Dat betekent dat je je kritisch moet kunnen af vragen welke informatie betrouwbaar is, waar je informatie kan vinden en hoe je die vervolgens weer kunt gebruiken. Als participerend burger moet je je ervan bewust zijn dat het participeren, het actief deelnemen en niet alleen passief consumeren van groot belang is voor het moderne burgerschap [8]. Door zelf actief een blog op te zetten en te onderhouden neem je niet alleen deel aan het maatschappelijk proces maar zul je de werking van de media ook beter begrijpen. Wil je je eigen blog opzetten is het (techniek buiten beschouwing gelaten) belangrijk om een paar punten op een rij te zetten alvorens je begint.• Kies een onderwerp waarover je wilt bloggen. Hoe specialistischer een onderwerp hoe meer

reacties je vaak kunt verwachten. Hoe breder het onderwerp van je blog hoe minder diepgaand je op de materie kunt ingaan.

Mediawijs in de blogosfeer 11

• Bepaal wie je doelgroep is. Schrijf je bijvoorbeeld een blog over Web 2.0 en is je doelgroep vooral voor de early adopters van dit concept kun je technische termen gebruiken zonder uit te leggen. Schrijf je juist voor de massa zul je het gebruik van technische termen zoveel mogelijk achterwege moeten laten. Bepaal in welke taal je wilt schrijven. Een engelstalige blog zal een groter bereik hebben.

• Weet wat je wilt bereiken met je blog. Wat zijn je doelstellingen. Wil je juist kritisch zijn of eerder populistisch zoals bijvoorbeeld Geen Stijl.

• Bepaal hoeveel tijd je aan je blog kunt besteden en hoe vaak je een artikel wilt publiceren. Hoe regelmatiger er gepubliceerd wordt hoe meer mensen jou blog als onderdeel van hun vaste rou-tine zullen opnemen.

Je kunt bijvoorbeeld een soort informatie netwerk aanleggen van andere blogs en sites die jou on-derwerp delen of eraan gerelateerd zijn. Het is belangrijk om vanuit meerdere bronnen informatie te consumeren zodat deze na het analyseren, inventariseren en ordenen tot een nieuw uniek artikel leidt. Dat weer aanvullend is op de bronnen die je geraadpleegd hebt. [22] [23] [24]

3.3 Mentaliteit

Met welke intentie, welke houding lees of onderhoud je een blog? De intentie die je hebt om een blog op te starten kan verschillen per blogger. De houding of rol die je aanneemt bij het lezen van een blog verschilt ook per individu. Ben je actief en reageer of blog je veel of ben je juist passief? Ben je kritisch, goedgelovig, enthousiast of cynisch? En welke waardesystemen hanteer je. Als je zelf blogt moet je je ervan bewust zijn van het effect van je handelen binnen de media en je daar-voor verantwoordelijk opstellen. Deelnemen aan de communicatie, of het nu het schrijven of alleen het reageren is, schept verplichtingen. Het is niet vrijblijvend. Iets wat bij in de huidige blogosfeer nog wel wat aandacht kan gebruiken. Gezonde scepsis is hard nodig binnen onze maatschappij. Mediaondernemer Willem Sijthoff (FD Mediagroep) zegt tijdens Blogonomics [25] dat hij een voorstander is van hoor en wederhoor binnen blogs. Dat wil zeggen dat een journalist zijn gegevens of uitspraken van informanten verifieert bij betrokken personen of partijen. Ik weet niet of je zo-ver zouden moeten gaan. Doordat het systeem van een blog standaard uitgaat van een artikel waar-op direct gereageerd kan worden denk ik dat hoor en wederhoor meer iets is voor gedrukte media waar achteraf corrigeren niet mogelijk is. De blogosfeer gaat meer uit van zelfregulering. Iedere blogger moet zich er terdege van bewust zijn dat een eenmaal gepubliceerd artikel snel in de cache van een zoekrobot opgenomen wordt. Of dat artikel gekopieerd worden. Waardoor onjuiste infor-matie nog lang na kan ijlen.

Ethische code

Cyberjournalist.net heeft een ethische code voor bloggers op gesteld [33] die gebaseerd is op de code van de Society of Proffessional Journalists [34]. Deze code gaat er vanuit dat alleen een inte-ger blogger geloofwaardig is. Bloggers die zich houden aan de code, die de regels volgen zijn te ver-trouwen. De regels in het kort zijn:• Ben eerlijk en oprecht: pleeg nooit plagiaat, verwijs naar je bronnen, hou rekening met de

schade die een bericht kan aanbrengen, breng onderscheid aan tussen feitelijke informatie en commentaren, geef duidelijk aan welke informatie reclame is.

• Bloggers moeten zich verantwoordelijk gedrag. Als je publiceert in ruil voor gunsten van bivoorbeeld adverteerders of belangengroepen geef dit dan duidelijk aan. Geef fouten toe en verbeter deze direct. Verklaar de doelstelling van de website en nodig bezoekers uit om te rea-geren op de inhoud.

Mediawijs in de blogosfeer 12

• Beperk alle schade zoveel mogelijk. Ga respectvol om me bronnen en andere informatie. Hou rekening met de privacy van andere personen. Een privé persoon heeft meer recht om informatie te controleren dan een publiek persoon. Toon compassie met degene die door een publicatie ongunstig beïnvloed worden.

3.4 Geen duidelijke grenzen

Het mag duidelijk zijn dat een onderverdeling in de drie aspecten in de blogosfeer duidelijk in el-kaar overlopen. Een voorbeeld. Als wijkbewoners zelf websites bouwen (vaardigheden), zij veel meer inzicht krijgen in de problematiek rond digitale veiligheid, betrouwbaarheid of privacy (kennis) en ontdekken dat een con-structieve bijdrage aan een discussie ook daadwerkelijk effect kan hebben (mentaliteit). [11] Bedenk hierbij wel altijd dat mediawijs zijn per persoon verschilt. Het is niet voor iedereen in alle context hetzelfde. Iedere blogger of bloglezer heeft zijn eigen bagage en achtergrond.

Mediawijs in de blogosfeer 13

4 Conclusies en aanbevelingen

Conclusie

De blogosfeer heeft zijn eigen regels en wetten. Hoor en wederhoor zit dankzij het systeem van reageren in het systeem ingebakken. Om je hier mediawijs in te kunnen bewegen spelen zijn kennis, vaardigheden en mentaliteit een grote rol. Het scheppen van voorwaarden waardoor je dit kunt doen, het leveren van de gereedschappen hiervoor ligt denk ik in eerste instantie bij de overheid. Zij heeft zich hier de afgelopen tien jaar al intensief mee bezig gehouden en zal dit ook blijven doen. De burger is vooral zelf verantwoordelijk om op een gedegen manier bij te dragen aan de toene-mende informatie. Is er zelf verantwoordelijk voor dat hij voldoende kennis heeft om een integer participant aan de blogosfeer te zijn. Regels vanuit de traditionele media (de 5 W’s: wie, wat, waar, waarom, wanneer) + 1 S (soort) geven hierbij houvast. Voor het zelf opzetten van een blog is het van belang om van te voren onderwerp, doelgroep, doelstelling en beschikbare tijd nauwkeurig te bepalen. Cyberjournalist.net heeft een ethische code voor bloggers op gesteld die gebaseerd is op de code van de Society of Proffessional Journalists. Online is er meer dan voldoende informatie te vinden, kijk maar eens naar de bijgesloten literatuurlijst. Elke genoemde bron geeft links naar nog meer informatie.

Aanbevelingen

Het zou goed zijn om meer aandacht te gaan besteden aan het laagdrempelig publiceren van kennis. Kinderen zouden al op jonge leeftijd moeten leren om online kennis te delen door middel van een blog. Scholen zouden blogs kunnen opnemen als onderdeel van hun lesmethodes. De overheid zou hier een actieve rol in kunnen spelen en geld kunnen vrijmaken voor bijvoorbeeld een overkoepe-lende organisatie die scholen de mogelijkheid biedt om blogs te starten. De traditionele media om-armt al steeds meer het idee van bloggers binnen hun gelederen. En ook organisaties zijn het grote voordeel van deze manier van kennisdelen. Er zijn ook al veel initiatieven op dit gebied. Een goed artikel op de blog Frankwatching is ‘Blogs op universiteiten’ [17].

Mediawijs in de blogosfeer 14

5 Literatuur

1. Blog. In Wikipedia. Geraadpleegd op: 1 juni van: http://nl.wikipedia.org/wiki/Blog2. Blogosphere. In Wikipedia. Geraadpleegd op: 1 juni van:

http://en.wikipedia.org/wiki/Blogosphere3. Guido van Nispen, Krijn Schuurman. Blognomics. Geraadpleegd op 28 mei 2006, van:

http://blognomics.typepad.com/4. Martijn de Waal (27 April 2006). Blognomics 2006 / Update: It’s the links stupid. Geraadpleegd op

28 mei 2006, van: http://www.denieuwereporter.nl/?p=4055. Henk-Jan Winkeldermaat (30 April 2006). Blognomics 2006 Roderick Vonhögen CatholicInsider. Ge-

raadpleegd op 1 juni 2006, van: http://video.google.com/videoplay?docid=3049497320715847722&q=blognomics&pl=true

6. Henk-Jan Winkeldermaat (30 April 2006). Blognomics 2006 Jan Marijnissen SP. Geraadpleegd op 28 mei 2006, van: http://video.google.com/videoplay?docid=7182020839089194820&q=blognomics+2006

7. 10e SIGCHI conferentie (8 juni 2006). The Web and Beyond; http://www.thewebandbeyond.nl/8. Raad voor Cultuur (Juli 2005). Mediawijsheid, de ontwikkeling van nieuw burgerschap. Geraadpleegd

op 12 mei 2006, van: http://www.cultuur.nl/files/pdf/advies/200507140938420.med-2005.02498-1.pdf/

9. Frank Huysmans, Jos de Haan, Andries van den Broek, Sociaal en Cultureel Planbureau. (Sep-tember 2004) Achter de schermen. Een kwart eeuw lezen, luisteren, kijken en internetten. Den Haag: Sociaal Cultureel Planbureau. http://www.scp.nl/publicaties/boeken/9037701299/AchterDeSchermen.pdf

10. SCP (September 2005). De Sociale staat van Nederland 2005. Den Haag: Sociaal Cultureel Planbu-reau.

11. Cultuurnetwerk Nederland (2005). Zicht op… media-educatie en mediawijsheid. Achtergronden, l Litera-tuur, projecten en websites. Utrecht: Cultuurnetwerk Nederland. http://www.cultuurnetwerk.org/PUBLICATIES/pdf/ZichtopMediaeducatie.pdf

12. Waag Society. Leren in de innovatiemaatschappij. Geraadpleegd op 26 mei 2006, van: http://nieuw.waag.org/

13. Reinier Evers (1 juni 2005). Flirten in de blogosfeer. Trendwatching. Geraadpleegd op 4 juni 2006, van: http://www.trendwatching.com/about/inmedia/articles/generation_c/flirten_in_de_blogosfeer.html

14. Joeri van den Steenhoven, Saskia van Bon, Rene Derks, Syb Groeneveld, Boris de Jong, Quinta Kools, Michiel de Lange, Steven Lenos, Kees Machielse, Michiel Schwarz en Willem van Win-den (2004). .nl, tien jaar ICT en samenleving. Amsterdam: Ministerie Binnenlandse Zaken en Ko-ninkrijksrelaties, Kenniscentrum Grote Steden / Kennisnetwerk Social Quality Matters, Stich-ting Nederland Kennisland.

15. Technorati Weblog (April 2006). State of the Blogosphere, April 2006 Part 1: On Blogosphere Growth. Geraadpleegd op 1 juni 2006, van: http://technorati.com/weblog/2006/04/96.html

16. Nature 438, 900-901 (15 December 2005). Internet encyclopaedias go head to head. http://www.nature.com/nature/journal/v438/n7070/full/438900a.html)

17. Frankkwatching (Juli 2007). ‘Blogs op universiteiten’. Geraadpleegd op 1 juni 2006, van: http://www.frankwatching.com/archive/2005/02/07/blogs_op_universiteiten

18. RSS. In Wikipedia. Geraadpleegd op: 1 juni van: http://en.wikipedia.org/wiki/RSS_%28file_format%29

19. Media Awareness Network. Quick Tips for Authenticating Online Information. Geraadpleegd op 11 augustus 2006, van:

Mediawijs in de blogosfeer 15

http://www.media-awareness.ca/english/resources/special_initiatives/wa_resources/wa_shared/tipsheets/quick_tips_authenticating.cfm

20. Media Awareness Network. The Five W's of Cyberspace. Geraadpleegd op 11 augustus 2006, van: http://www.media-awareness.ca/english/resources/special_initiatives/wa_resources/wa_shared/tipsheets/5Ws_of_cyberspace.cfm

21. Media Awareness Network. Authenticating Online Information. Geraadpleegd op 11 augustus 2006, van: http://www.media-awareness.ca/english/teachers/wa_teachers/fact_or_folly_teachers/

22. Meryl K. Evans (3 juli 2006). It’s a Big, Blog World out there. Five Quick Tips to Building a Better Blog. Geraadpleegd op 11 augustus 2006, van: http://www.changethis.com/24.BigBlogWorld.

23. Frank Janssen. Bloggen voor beginners (1). Geraadpleegd op 29 September 2005, van: http://www.frankwatching.com/archive/2005/09/29/bloggen_voor_beginners_1

24. Frank Janssen. Bloggen voor beginners (2). Geraadpleegd op 1 oktober 2005, van: http://www.frankwatching.com/archive/2005/10/01/bloggen_voor_beginners_2

25. Henk-Jan Winkeldermaat (30 April 2006). Blognomics 2006 Willem Sijthoff. Geraadpleegd op 28 mei 2006, van: http://video.google.com/videoplay?docid=-6506200079651647995&q=blognomics+2006

26. Volkskrant. Opinie. Geraadpleegd op 10 juni 2006, van: http://www.volkskrant.nl/opinie/27. FEM Business. Fem Blog. Geraadpleegd op 10 juni 2006, van: http://www.fembusiness.nl/28. Quotenet. Quoteblog. Geraadpleegd op 10 juni 2006, van: http://www.quotenet.nl/29. De kindertelefoon. Chatten met de Kindertelefoon. Geraadpleegd op 11 augustus 2006, van:

http://www.kindertelefoon.nl/page.asp?menu=50 30. Amsterdam Oost. Het geheugen van Oost. Geraadpleegd op 11 augustus 2006, van:

http://www.geheugenvanoost.nl/31. Lodewijk Asscher, Ahmed Aboutaleb, Carolien Gehrels, Tjeerd Herrema, Maarten van Poel-

geest, Marijke Vos, Job Cohen. College weblog van Amsterdam. Geraadpleegd op 11 augustus 2006, van: http://www.amsterdam.nl/gemeente/college/w-log?SelItmIdt=69&popup=always

32. Dr. Albert Benschop (UvA). Weblog: een doe-het-zelf medium. Geraadpleegd op 4 juni 2006, van: http://www.sociosite.org/weblog.php.

33. CyberJournalist.net. A Bloggers' Code of Ethics. Geraadpleegd op 4 juni 2006, van: http://www.cyberjournalist.net/news/000215.php

34. Society of Professional Journalists. Code of Ethics. Geraadpleegd op 4 juni 2006, van: http://www.spj.org/ethicscode.asp

Mediawijs in de blogosfeer 16

Bijlage

Mediawijs in de blogosfeer 17