Molenaar Award 24-Nov-2010 1

Van Molenaar tot KokVan Voer tot Voedsel

Molenaar Award24-nov-2010

Loek de LangeManager R&D

De Heus Voeders BV

Molenaar Award 24-Nov-2010 2

Ingrediënten

Van Voer tot Voedsel (of Energie)Van Molenaar tot KokVoedselketenVergelijking en raakvlakkenBedreigingenKansenSamenvatting

Molenaar Award 24-Nov-2010 3

Van voer tot voedsel

From

Molenaar Award 24-Nov-2010 4

Graan en sojaschroot

Voerfabriek

Veehouder

Dieren

Slachterij, eierpakstation of zuivelfabriek

Supermarkt

Consument

Voedselketen

Molenaar Award 24-Nov-2010 5

Voedselketen

Ketting kun je niet duwen, maar moet getrokken worden

Voerindustrie heeft bescheiden en ondersteunende rol

Virtuele integratie: zelfstandige partners met uitwisseling van informatie => samenwerking

Molenaar Award 24-Nov-2010 6

Vergelijking

Molenaar KokKlant Veehouder Consument

Gebruiker Dier Mens

Markt B2B B2C

Marketing Rationeel Emotioneel

Nutritie Nutriënten Ingrediënten

Voerefficiëntie Hoog Laag

Gezondheid Belangrijk Zeer belangrijk

Molenaar Award 24-Nov-2010 7

Raakvlakken

Zoönosen:• Salmonella en VTEC

Resistente bacteriën:• VRE, MRSA en ESBL

Extra gezonde melk en eieren Obesitas

Molenaar Award 24-Nov-2010 8

Bedreigingen

Volksgezondheid:• Zoönosen• Resistente bacteriën

Milieu: • Groene energie (Feed for Fuel)• Uitstoot mineralen (N en P) en

sporenelementen (Cu en Zn)

Dierenwelzijn en vegetarisme

Molenaar Award 24-Nov-2010 9

Kansen

Volksgezondheid:• Zoönosen• Resistentie bacteriën

Milieu: • Groene energie (Feed for Fuel)• Uitstoot mineralen (N en P) en

sporenelementen (Cu en Zn)

Dierenwelzijn en vegetarisme

Molenaar Award 24-Nov-2010 10

Zoönosen

Pluimveevlees en eieren: • Salmonella Enteritidis en Typhimurium

• Redelijk onder controle

• Effect van voertechnologie?

Rundveevlees: VTEC in UK, USA

Q-koorts in NL; niet via voedsel

Molenaar Award 24-Nov-2010 11

Resistente bacteriën

Geschiedenis verbod op gebruik antibiotica in diervoeders• 1997: verbod op avoparcine (VRE)• 1999: verbod op bacitracine, spiramycine,

tylosine and virginiamycine• 2006: verbod op monensin, salinomycine,

avilamycine and flavophospholipol

Molenaar Award 24-Nov-2010 12

Gebruik antibiotica in veehouderij

Molenaar Award 24-Nov-2010 13

Aantal dagdoseringen per vleeskuiken per jaar

Molenaar Award 24-Nov-2010 14

Gebruik op 26 vleeskuikenbedrijven

Molenaar Award 24-Nov-2010 15

Resistente bacteriën

VRE: Vancomycin Resistant EnterococMRSA: Methicillin Resistant

Staphylococcus Aureus• Normaliter niet schadelijk• Menselijke stammen verschillen van

dierlijke stammen

ESBL: Extended Spectrum Bèta-Lactamase

Molenaar Award 24-Nov-2010 16

Resistente bacteriën

ESBL-bacteriën zijn in staat de antibiotica cefalosporine, penicilline, amoxicilline en ampicilline (de β-lactam antibiotica)te hydrolyseren, waardoor deze onwerkzaam worden.

Penicillin

β-lactam ring

Molenaar Award 24-Nov-2010 17

ESBL-bacteriën

Komt veel voor op pluimveebedrijven en pluimveevlees

Veelal niet pathogeenE. coli and Klebsiella pneumoniaToename ook bij mensen1 op de 5 ESBL-isolaten uit mensen is

genetisch gerelateerd aan ESBL’s uit pluimvee

Molenaar Award 24-Nov-2010 18

Percentage ESBL-positieve monsters per vleeskuikenbedrijf

Molenaar Award 24-Nov-2010 19

Werking antibiotica

Werkingsmechanisme van antibiotica, die als additief in diervoeders gebruikt zijn:• Remt groei van niet pathogene Gram-

positieve bacteriën, zoals Lactobacillen (mee-eters, prikkelen immuunsysteem, verlagen vetvertering)

• Sommige antibiotica werken ook ontstekingsremmend => verbetering opname en groei

Molenaar Award 24-Nov-2010 20

Kansen voor voerindustrie

Zoek en gebruik niet antibiotische alternatieven met zelfde werking zonder kans op resistentie. PDV-AVO-onderzoek

Verminder gebruik antibiotica in de veehouderij vooral bij veelverbruikers

Laat voer uw medicijn zijnLever maatwerk

Molenaar Award 24-Nov-2010 21

Milieu: C

Fossiele reserves zijn beperkt

Food, Feed or Fuel? Energie winnen uit voer- en voedselgewassen is niet duurzaam: energetisch inefficiënt, niet ethisch en duur

Hoge prijs zorgt voor zuinig gebruik

Molenaar Award 24-Nov-2010 22

Milieu: N

Hoeveelheid op aarde: 1015 ton, waarvan 99% in de lucht.

Vlinderbloemigen, zoals soja en erwten, binden N2 uit lucht m.b.v. bacteriën en

maken aminozuren en eiwit

Dieren zetten plantaardig eiwit om in dierlijk eiwit met een hogere biologische waarde

Hoeveelheid in diervoeder: maatwerk

Molenaar Award 24-Nov-2010 23

Milieu: P

Winbare hoeveelheid op aarde: 15.000 miljoen ton, waarvan 100% in de bodem.

Bij huidige verbruik voldoende voor 90 jaar

Uitdaging: verbruik in diervoeders verlagen. Maatwerk

Diermeel herintroduceren (N en P)

Molenaar Award 24-Nov-2010 24

Milieu: Cu en Zn

Essentiële elementen in de voeding

Daarnaast ook gebruikt als groeiremmer van bacteriën

Gebruik in de diervoeding is al sterk teruggedrongen

Molenaar Award 24-Nov-2010 25

Milieu: Cu en Zn

Nederlandse overheid wil gebruik in diervoeding verlagen om uitstoot naar water en bodem te verlagen.

Edoch, geen gegevens beschikbaar over ontwikkeling Cu- en Zn-gehaltes in landbouwgrond???

Schoon water is dood water

Molenaar Award 24-Nov-2010 26

Kansen voor voerindustrie

P-gebruik verlagen in diervoeding verlagen door:• Behoeftes goed in kaart te brengen• Maximaal gebruik van goede fytase• Maatwerk te leveren

Tegenwicht bieden tegen overheid, die ongefundeerd gebruik Cu en Zn in diervoeding wil verlagen. Oneerlijke concurrentie in EU!

Milieu (bodem en grondwater) goed monitoren en alleen doelvoorschriften accepteren

Efficiënt gebruik is zeer vaak ook

economisch!

Molenaar Award 24-Nov-2010 27

Dierenwelzijn

Beschouw het als een gegeven, is nodig voor maatschappelijke acceptatie

Economie en welzijn gaan vaak heel goed samen. Voorbeelden: • Welzijn dragende zeugen• Levensduur melkkoeien• Bezetting vleeskuikens• Gezondheid dieren

Molenaar Award 24-Nov-2010 28

Kansen dierenwelzijn

Laten zien hoe we onze dieren houden in zichtstallen

Taak (EU) overheid: geef randvoorwaarden

Hongergevoel reproductiedieren verminderen => obesitas vermijden

MetenVoorbeeld: voeding drachtige zeugen

Molenaar Award 24-Nov-2010 29

Correlatiecoëfficiënten nutriënten met ad lib NE-opname bij dragende zeugen (Van Oeckel, 2006)

Ruw vet 0.37 Zetmeel 0.90 NDF -0.76 NSP -0.89 VNSP -0.80 Bruto energie 0.46 Netto energie 0.65

NB: nutriëntgehalten zijn onderling gecorreleerd

Molenaar Award 24-Nov-2010 30

Relatie ad lib NE-opname dragende zeugen met zetmeel in voer (Van Oeckel, 2006)

Da

ily N

E-i

nta

ke

(M

J)

Starch (%)

Molenaar Award 24-Nov-2010 31

Wat bepaalt opname?

Smaakreceptoren voor:• Zoet (positief; koolhydraten)• Zout (positief; mineralen)• Bitter (negatief) • Zuur (negatief)• Umami (positief; glutamine/eiwit)• Linolzuur (positief; vet)

Smaakreceptoren niet alleen in mond, maar ook in de darm

Molenaar Award 24-Nov-2010 32

Wat bepaalt opname?

Voorzien in behoefte, niet alleen van energie

Streven naar minimaal discomfort (Forbes, 2009)

Kip ontdekt binnen een uur, als één essentieel aminozuur in voer ontbreekt

Molenaar Award 24-Nov-2010 33

Vegetarisme

Kwaliteit van melk, vlees en eieren benadrukken.Eiwit: onmisbaar. Hoge kwaliteit.

Leidt snel tot verzadiging.Vet: onmisbaar. Verteert langzaam

en remt opname. Melk en eieren bevatten bijzondere

vetten: omega-7-vetzuren.

Molenaar Award 24-Nov-2010 34

Herkauwervetzuren beschermen tegen eczeem

Molenaar Award 24-Nov-2010 35

Vegetarisme

Koolhydraten: Vezels uit groente en fruit gunstig. Suiker en zetmeel: misbaar. Opname geraffineerde koolhydraten

leidt niet snel tot verzadiging, dus tot overconsumptie aan energie en opslag van veel verzadigd vet in lichaam.

Molenaar Award 24-Nov-2010 36

Glucostase

H = hoog fermenteerbare NSP; laag zetmeel

L = laag fermenteerbare NSP; hoog zetmeel

Pijlen geven voertijden aan

(De Leeuw, 2004)

Molenaar Award 24-Nov-2010 37

Samenvatting kansen

Gezondheid: • Laat voeding uw medicijn zijn (Hippocrates)• Met voeding gezondheid dieren verbeteren

en zo antibioticumgebruik verminderen en aantal resistente bacteriën in dieren en op vlees verlagen

• Melk en eieren gezonder makenMilieu: • Geen energie winnen uit voer of voedsel• P-uitstoot beperken• Goed monitoren• Alleen doelvoorschriften accepteren

Molenaar Award 24-Nov-2010 38

Samenvatting kansen

Dierenwelzijn: • Laten zien hoe we dieren houden (PR,

zichtstallen)• Economie en welzijn gaan vaak goed samen• Ook met voeding dierenwelzijn verbeteren

Vegetarisme:• Gezondheidsaspecten melk, vlees en eieren

benadrukken en verbeteren. Samenwerken.• Extra consumptie van eiwit en vet verlagen

kans op obesitas