INSPIRATIEGIDS Lekker Lokaal - Inagro...Duurzame producten in de eigen schoolkeuken Streef met de...
Transcript of INSPIRATIEGIDS Lekker Lokaal - Inagro...Duurzame producten in de eigen schoolkeuken Streef met de...
1Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo
INSPIRATIEGIDS
Lekker Lokaalop school en in de klas
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo
2
Mijn moeder is e-co-lo-giesdat klinkt misschien een beetje vies maar het is eigenlijk best schoon mijn moeder is gewoon ontzettend goed voor het milieu dat gaat zothinsp
de komkommer die ze in schijfjes op haar ogen legt haalt ze bij de boer een eindje verderop net zoals de sla in krop het brood de aubergines radijzen spruitjes witlof koolrabi en rammenas
moet je die mooie groenten zienthinsp roept ze danzo gezond als wat en bovendien ga ik met de fiets dus komt er niets geen smeerboel in de luchtthinsp
ik zuchtthinsp de wallen om haar ogen zijn nog altijd even groot en brood blijft brood ook al zit er maiumls in spruiten zijn goor radijzen niet te vreten en wat koolrabi en rammenas zijn wil ik niet eens weten
maarthinsp
onderweg naar witlof spruiten en konijnenvoer woont er nog een andere boer en die is ook lokaal het is dus niet meer dan normaal dat mijn moeder ndash die tenslotte e-co-lo-gies is ndash ook daar wat koopt
niks sla of aubergines hier maar limonade van vlier en boter yoghurt confituur en kaas en als was het een droomthinsp hoeve-ijs met verse aardbei en room
achzo e-co-lo-gies wil ik best elke dag
Tine Mortier
COLOFON
Met dank aan de scholen die deelnamen aan de scholenwedstrijd lsquoLekker Lokaalrsquo voor het delen van hun ervaringen en ideeeumln
Redactie Nele Dejonckheere Helena VandekerckhoveFotorsquos Inzendingen scholen Inagro PlattelandsklassenOntwerp Panachrsquo WervikPublicatie November 2014
Speciale dank aan Julie Delanote Anneleen Dedeyne Griet Dewaele en Katrien Grouwet
Deze uitgave kwam tot stand met steun van Quick-win-project voor de korte keten Departement Landbouw en visserij Vlaamse Overheid
GEZOND TUSSENDOORTJEWinkeltje met hoeveproducten tijdens de speeltijd 6
Lokale soepdag 7
SCHOOLCATERINGLokaal criterium in de aanbesteding voor schoolmaaltijden 8
Duurzame producten in de eigen schoolkeuken 9
KLASOVERSCHRIJDENDE ACTIVITEITENSchoolmoestuin 10
Geldinzamelactie met lokale producten 11
FEEST OP SCHOOLKaasschotel 12
IJskarretje 13
VERGADERINGEN LERAARSKAMER TEAMPedagogische studiedag met hoeveproducten op de boerderij 14
Fruit in de leraarskamer 15
ACTIVITEITEN IN KLASVERBANDAppeltjeskring 16
Aan de slag met hoeveproducten na een bezoek aan de boer 17
Food Rock een duurzame maaltijd voor wereldsterren 18
DIDACTISCH MATERIAAL 19
ALGEMEEN 23
PRAKTIJKVOORBEELD lsquoEet lokaal met Lucy Natuurknaprsquo 24
PRAKTIJKVOORBEELD lsquoHet Smaakparadijsrsquo 25
SUBSIDIES EN BEGELEIDING 26
LOKAAL PLEZIER OP SCHOOL
LOKAAL PLEZIER IN DE KLAS
SCHOOLBELEID
ONDERSTEUNING
INLEIDING
Waarom lokale producten op school integreren
Werken rond de korte keten is een keuze voor bewus-ter consumeren Maar het is meer dan dat de korte
keten is naast een duurzaam afzetsysteem ook een ma-
nier om jongeren opnieuw in contact te brengen met de oorsprong van ons voedsel Het omvat een massa
aan themarsquos om projecten rond op te zetten gezonde
levensstijl zorg voor natuur en milieu landbouw de
seizoenen de voedselketen eerlijke handel duurzame
economieeumln voedselverwerking En vergeet ook het
fysieke aspect niet een bezoek aan de boerderij is de
ideale gelegenheid om te leren met alle zintuigen
Door in de school leerlingen inzicht en kennis te
verschaffen over de manier waarop wij vandaag in ons
voedsel voorzien laat je hen toe kritisch te kijken naar
hun eigen koopgedrag Maar weten is niet voldoende de
praktijk van de school is minstens even belangrijk wat
bieden we de leerlingen zelf aan Tonen wij zelf dat het
anders kan Deze uitgave reikt ideeeumln aan lesmaterialen
om kennis te onderbouwen en acties om deze kennis om
te zetten in de praktijk Laat de leerlingen meedenken
om jullie school tot een duurzame school uit te bouwen
Wie zijn wij
Deze gids is een uitgave van Inagro vzw een onder-
zoekscentrum voor land- en tuinbouw die oa hoeve-
producenten ondersteunt De dienst landbouweducatie
lsquoOnthaal op de boerderijrsquo tracht kinderen en jongeren
meer vertrouwd te maken met de landbouw en stelt
zich hierbij voorop een zo correct mogelijk beeld te
geven over hedendaagse landbouw en voedselvoorzie-
ning Het Strategisch Plan Korte Keten van de Vlaam-
se Overheid ondersteunt dit project financieel om de
korte keten onder de aandacht te brengen
De dienst landbouweducatie lsquoOnthaal op de boerde-rijrsquo geeft op haar website wwwonthaalopdeboerderij
be heel wat lesmateriaal naast een overzicht van de
verschillende bezoekboerderijen met hun aanbod aan
faciliteiten klasbezoek bezoek voor specifieke doel-
groepen aanpassingen voor mindervalide personen
overnachtingsmogelijkheid vergaderzaaltje hellip
Het label 100 West-Vlaams Hoeve- en Streekpro-ducten is een erkenning voor eerlijke authentieke en
kwalitatieve producten uit de streek Neem gerust een
kijkje op de website om er alle producenten in de buurt
te ontdekken www100procentwest-vlaamsbe
De korte keten en duurzaamheid toegelicht
De Vlaamse Overheid omschrijft de korte keten als een
duurzaam afzetsysteem dat gesteund is op vijf basis-
principes
- Betrokkenheid van de consument rechtstreekse
relatie tussen consument en producent (het verhaal
achter het product)
- Beperkt aantal schakels een transparante voedselketen
- Zeggenschap de producent is zelfstandig in zijn prijs-
zetting productiemethode en aanbod (eerlijke handel)
- Lokaal karakter plaatselijk geteelde producten wor-
den lokaal verkocht (beperkt aantal voedselkilome-
ters di de afstand van producent naar consument)
- Mogelijkheid om in contact te komen met de land-bouwpraktijk inzicht verkrijgen in productieprocessen
seizoenen en duurzaamheid van de productie en afzet
Duurzaamheid is het voorzien in eigen noden zonder
de noden van toekomstige generaties in gevaar te bren-
gen (naar analogie van de Brunlandt-definitie)
Deze gids is een wegwijzer voor scholen en leerkrachten die zich engageren voor gezonde en duurzame eetgewoontes Hij is het vervolg op de scholenwedstrijd lsquoLekker Lokaalrsquo Hierbij werden scholen gevraagd om hun acties rond lokale voeding in te zenden Het zijn deze acties die de basis vormen voor deze inspiratiegids Sommige zetten in op een lokaal schoolbeleid anderen maken kleine maar betekenisvolle inspanningen om de smaak te pakken te krijgen
Nieuwsgierig Lees snel verder en ontdek er alles over
5
- De ecologische pijler van duurzaamheid is de dui-
delijkste Dit is het zorg dragen voor ons milieu door
onnodige voedselkilometers en afval te beperken
- Daarnaast is er ook nood aan sociale duurzaamheid
Contact met de landbouwsector zorgt voor betrok-
kenheid van de consument bij het productieproces
en inzicht hierin Dit is een noodzakelijke voorwaarde
om samen aan de kar te trekken om onze voedselpro-
ductie duurzamer te maken want zonder draagvlak
komen de vele goedbedoelde initiatieven in onvrucht-
bare grond terecht
- Economische duurzaamheid heeft betrekking op
duurzaam handel voeren realistische prijzen en vak-
manschap waarderen
Duurzame voeding en consumptie is meer dan lokaal
eten Fair Trade-producten die een eerlijke prijs garande-
ren voor boeren in het Zuiden vormen het complement
van eerlijke handel in het Noorden
Wie wordt er beter van
In de eerste plaats de plaatselijke economie door de
eerlijke handel en de betrokkenheid van de consument
Doordat de boer een eerlijke prijs krijgt heeft deze de
mogelijkheid om ook maximaal in te zetten op ecolo-
gische (zoals het werken aan biodiversiteit) en sociale
aspecten (zoals het opstellen van het bedrijf voor educa-
tie en recreatie) van de landbouw
Het milieu door het verminderen van afval en transport
van het product
De leerlingen krijgen inzicht in de voedselketen en hun
consumentengedrag Bij een bezoek biedt de boerde-
rijomgeving een rijke leercontext De school wordt een
plek waar dit engagement de betrokkenheid tussen de
klassen stimuleert alsook tussen de school en (groot)ouders eacuten tussen de school en de lokale gemeenschap
En wat kost dat
De keuze voor seizoensgroenten en -vruchten van bij
de boer is niet duurder dan het aanbod uit de super-
markt Artisanale bereidingen van de hoeve (yoghurt
vlees ijs hellip) kunnen wel net iets duurder zijn Door voed-
selverspilling aan te pakken te letten op overbodige ver-
pakkingsmaterialen en af te wisselen met vegetarische
alternatieven kan je dit verschil goed compenseren
Lokale producten kan je vinden op www100west-vlaamsbe voor de West-Vlaamse hoeveswwwrechtvanbijdeboerbe voor de Vlaamse hoeves
Wist-je-dat Grootouders vaak staan te trappelen om zich te engageren in de school van hun kleinkinderen (zie school-beleid)
Wist-je-dat Duurzaam consumeren een aandachtspunt is van MOS (zie onder-steuning)
Wist-je-dat lsquoLokale duurzame productenrsquo het zesde criterium van de Fair-Trade-Gemeenten vormen (zie ondersteuning)
GO De Bevertjes
6Kan de boer het fruit leveren op school
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Gezond tussendoortje
Tips Appels en peren zijn langer houdbaar in de koelkast Vul vanaf de meimaand aan met aardbeien en klein fruit
Ga in de wiskundeles aan de slag met de fruitwinkel door samen met de leerlingen een kasboek bij te houden
GEZOND TUSSENDOORTJE
Fruitwinkeltje op de speelplaatsEen fruitwinkeltje met lokaal fruit tijdens de speeltijd Dagelijks of wekelijks fruit aanbieden zorgt voor een gezond snackpatroon eacuten laat geen afval na Laat leerlingen zelf het winkeltje openhouden
DOELGROEP Lager en secundair onderwijs
FREQUENTIE Dagelijks wekelijks
TAAKVERDELING Toezichthoudende leerkracht helpt indien nodig
LEERDOELEN Verschil lange en korte keten verantwoordelijkheid dragen
lichamelijke gezondheid functionele rekenvaardigheid organisatie-
bekwaamheid eerlijke handel totstandkoming van een prijs
SUCCESFACTOREN Duidelijke communicatie over lokale insteek
SBS Sint-Eloois Vijve
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
Het aanbod uitbreiden met zuivel-producten of appelsap Spreek de boer
aan over een automaat op school
7
VBS Boezinge
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Gezond tussendoortje
Een lokale soep kan ook als aanvulling op het middagmaal
Geen kok of kookouders Elke klas maakt om de beurt soep (met groentjes uit de schooltuin)
GEZOND TUSSENDOORTJE
Lokale soepdag Verwen jezelf collegarsquos en de leerlingen met een wekelijkse kom verse soep boordevol lokaal en seizoensgebonden groentjes
DOELGROEP Kleuter- lager of secundair onderwijs
FREQUENTIE Dagelijks wekelijks
PARTNERS Schoolkok enthousiaste groep (groot)ouders die
eacuteeacuten maal per week soep maken en uitdelen op school
LEERDOELEN De seizoenen lichamelijke gezondheid voedsel-
kilometers diversiteit groenten en hun herkomst
SUCCESFACTOREN Geeumlngageerde kok kookouders schoolbeleid rond
gezonde voeding bezoek aan een groenteteler
Tips Zet een klassikale discussie op rond duurzaam consumeren welke afstand legt het product af welke landbouwmethode werd gebruikt (volle grond (on)verwarmde serre) seizoens- gebondenheid kook- en bereidingswijze verpakkingsmateriaal transportmiddel product
Bespreek de seizoenen aan de hand van de groentekalender in de klas
VBS Boezinge
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Schoolcatering
Tips Neem eens een kijkje op wwwboterbijdeviswo1be deze website belicht landbouw en voedselvoorziening in WOI Wat aten mensen tijdens de oorlog Je vindt er ook authentieke receptenboekjes uit WOI
Hang in de eetzaal telkens het menu van de dag uit met daarbij de herkomst Zo maak je terug de koppeling tussen consumptie en productie
SCHOOLCATERING
Lokaal criterium in de aanbesteding voor schoolmaaltijdenlsquoKorte Ketenrsquo als element of selectiecriterium in de aanbesteding voor schoolmaaltijden zorgt ervoor dat je als school een duidelijke keuze maakt voor het verminderen van afval voedselkilometers pure producten met een verhaal en eerlijke handel
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
FREQUENTIE Permanent
KOSTPRIJS Hoeft niet duurder te zijn vraagt wel een andere kijk
Vlees neemt vaak de grootste hap uit het budget
je kan erover nadenken om eens af te wisselen met
een vegetarisch gerecht Zie tip
LEERDOELEN Bewustwording duurzaam consumeren seizoens-
gebonden producten voedselkilometers
SUCCESFACTOREN Geeumlngageerde directie inbedden in een school-
campagne rond duurzaam consumeren
communicatie in de klassen en buiten de school
8
VBS Desselgem
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Schoolcatering
SCHOOLCATERING
Duurzame producten in de eigen schoolkeuken Streef met de school naar een meer duurzame keuken kies voor authenticiteit en pure producten Door dit engagement in de klassen verder uit te diepen creeumler je betrokkenheid rond voeding binnen de school Bovendien heeft dergelijk eetgedrag een positief effect op studie- en werkprestaties in de namiddag
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
FREQUENTIE Permanent
PARTNERS Schoolkok lokale producenten
KOSTPRIJS Hoeft niet duurder te zijn (zie tip hieronder over afwisseling)
LEERDOELEN Herkomst voedsel voedseldriehoek de seizoenen duurzaam
consumeren
SUCCESFACTOREN Geeumlngageerde schoolkok en -directie bewustwording duurzaam
consumeren doortrekken naar de lessen communicatie naar ouders
Tips Draaiboek omtrent omschakelen naar een duurzame keuken zie duurzame overheidsrestaurants of Vredeseilanden
Afwisselen tussen vlees vis en vegetarisch is een goed idee voor de portemonnee Vlees en vis nemen immers een grote hap uit het budget en wegen op ons ecosysteem Door het afwisselen en anderzijds te kiezen voor een kwaliteitsvol stuk vlees of vis worden leerlingen zich meer bewust van de kostbaarheid ervan Daarnaast is deze manier van afwisselen ook heel erg gezond
Een lokale soepdag kan een eerste stap zijn om je schoolcatering duurzamer te maken
Rusthuis Zonnelied te Ieper staat erop kwa-liteit te serveren zo ook voor het vleesrdquo getuigt chefkok Bart Denys ldquoDe keuze voor hoeveslager rsquot Lindebos is een bewuste keuze Wij kiezen voor artisanale vleesbereidingen met kwaliteitsvolle ingredieumlnten en dat proef je De hoeveslager is verantwoordelijk van begin- tot eindproduct een weet dus perfect welke weg het eindproduct heeft afgelegdDe prijs is iets duurder maar de smaak zit dan ook een stuk beter en de consument is uitzonderlijk tevreden Het persoonlijk contact is voor mij ook een grote meer-waarde ik communiceer rechtstreeks met de producent Daarnaast speelt ook flexibiliteit een rol het vlees kan rsquos morgens vroeg geleverd wordenrdquo
ldquo
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
9
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Klasoverschrijdende activiteiten
Klein beginnen Ga aan de slag met enkele bloembakken of een palletKLASOVERSCHRIJDENDE ACTIVITEITEN
SchoolmoestuinZaaien planten wieden snoeienhellip Een moestuintje in de school laat toe te ervaren wat het is om zelf voedsel te produceren en vormt een rijk vertrekpunt om leerlingen in contact te brengen met de verschillende soorten gewassen Daarnaast is samen werken in de moestuin een mentaal en fysiek gezonde activiteit en komen er andere intelligenties aan bod in de klasgroep Landelijke Gilden en Velt bieden een praktische gids om met een schoolmoestuin te starten Er worden ook activiteiten beschreven per leeftijdsgroep van het kleuter- en lager onderwijs
DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs
PRAKTISCHE VEREISTEN Lapje grond tuingereedschap
FREQUENTIE Permanent
LEERDOELEN Fysieke activiteit de seizoenen probleemoplossend denken
mens en natuur techniek
SUCCESFACTOREN Groepje helpende (groot) ouders draagvlak op school en bij de ouders
INFO EN ONDERSTEUNING Landelijke Gilden en Velt
Tip Werk in de les geschiedenis rond landbouw door te vertrekken vanuit het moestuintje Hoe was landbouw bepalend voor onze huidige samenleving
10
VBS Desselgem
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
11
KLASOVERSCHRIJDENDE ACTIVITEITEN
Geldinzamelactie met lokale productenGeen koekjes dit jaar maar groentepakketten verse peren appelsap honing radijsjes kaas confituur vleeshellip van de hoeve om te verkopen ten voordele van de school Op deze manier wordt het duurzaam schoolbeleid ondersteund en uitgedragen buiten de school
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks
LEERDOELEN Eerlijke handel korte keten
SUCCESFACTOREN Ondersteunende communicatie
Breng een bezoek aan de boer en ontdek het verhaal achter de producten
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Klasoverschrijdende activiteiten
Zelfplukdag Goed te Mullem
12
FEEST OP SCHOOL
Kaasschotel Schoolfeest de ouderraad bedanken teambuilding hellip Schuif je voeten onder tafel en geniet van een ambachtelijk bereide kaasschotel Hoeve- kaas wordt gemaakt van melk van de hoeve Dat zorgt er niet alleen voor dat de producten erg vers zijn het biedt ook de mogelijkheid om het ver-haal achter het product te leren kennen via een bezoek aan de kaasboer
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
FREQUENTIE Eenmalig
LEERDOELEN Productieproces kaas eerlijke handel korte keten betrokken-
heid consument en producent traditionele ambacht
SUCCESFACTOREN Combinatie met een bezoek aan de kaasboer Serveren met
lokale of Fair Trade wijn stokbrood van een ambachtelijke
bakker hoeveconfituur en -boter Zichtbare communicatie
over de lokale insteek
Tip Projectweek rond zuivel
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Feest op school
Breng vooraf een bezoek aan de kaas-boer of nodig hem uit op school Zo leren leerlingen het verhaal achter het product kennen en kunnen zij dit enthousiast over-dragen tijdens het feestmaal
Er zijn vele variaties mogelijk een dessertbuffet koude schotel belegde broodjes
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
FEEST OP SCHOOL
IJskarretjeVerras jong en oud met een ijskarretje op het schoolfeest Een ijsje gemaakt van verse hoevemelk geeft een feestelijke toets aan het samenzijn Het is bovendien een dessertje met een minimum aan voedselkilometers en verpakkingsmateriaal
FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks
LEERDOELEN Afvalbewustwording eerlijke prijs traditionele
ambacht duurzaam consumeren
SUCCESFACTOREN Zichtbare communicatie rond engagement
Tip Combineer met een appelsaP-tap van de hoeve een gezonde feestelijke drank eacuten een minimum aan afval
Kies voor herbruikbare drinkbekers Je kunt ze oa ont- lenen via twee kringloopcentra in de provincie Kringloop-centrum West (regio Ieper 078155 005) en kringloop- centrum rsquot Rad (regio Brugge 050349 400) of via Imog
13
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Feest op school
VBS Desselgem
VERGADERINGEN LERAARSKAMER TEAM
Pedagogische studiedag op de boerderijSteek de koppen eens samen op de boerderij en kom op frisse ideeeumln Geniet tijdens het vergaderen van een heerlijke lunch met lokale producten of een hoeve-ijsje in de namiddag Vele hoeves hebben een vergaderzaaltje met koffie thee en broodjes ter beschikking
DOELGROEP Leerkrachten oudercomiteacute
FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks
DYNAMIEK Ontspannen teamvergadering
in een rustige omgeving
SUCCESFACTOREN Even pauzeren om de boerderij
te verkennen
PRAKTISCH Vind hoeves met vergaderzaaltje
op wwwonthaalopdeboerderijbe
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school VergaderingenLeraarskamerTeam
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
14
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school VergaderingenLeraarskamerTeam
September NovemberOktoberMaart MeiApril Juni AugustusJuli December FebruariJanuari
aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettedoperwtgroene selderijkomkommerkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipaprikapeultjespreiprinsessen-boonradijsrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaattuinboonuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel
aardbeiabrikoosbraamframbooskersnectarineperzikrabarberrode beszwarte bes
aardappelbloemkoolboerenkoolgroene selderijknolselderijpaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraapradijsrammenasrode bietrodekoolroodlofsavooikoolschorseneerspinaziespruitenuiveldslawarmoeswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appelrabarber
aardappelandijviebloemkoolgroene selderijpaddenstoelenpaksoipompoenpreiraapraapsteelradijsrode bietroodlofspinazieuiwarmoeswaterkerswortelwitlof
aardbeirabarber
aardappelandijvieaspergebloemkooldoperwtgroene selderijkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipeultjespreiraapraapsteelradijsrode bietroodlofspinaziespitskooluiwarmoeswaterkerswortel
aardbeirabarber
aardappelandijvieartisjokaspergebloemkoolbroccolidoperwtgroene selderijkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipeultjespreiprinsessen-boonraapradijsrode bietsavooikoolspinaziespitskooltomaattuinboonuivenkelwarmoeswaterkerswortel
aardbeiabrikoosframbooskersnectarineperzikrabarberrode beszwarte bes
aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslamaispaddenstoelenpaksoipaprikapompoenpreiprinsessen-boonraapsteelradijsrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaatuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel
aardbeiabrikoosappelbraamdruifframbooskersmeloennectarinepeerperzikpruimvijgzwarte bes
aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslamaispaddenstoelenpaksoipaprikapompoenpreiprinsessen-boonraap(steel)radijsrammenasrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaatuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel
appelbraamdruifframbooskiwibesmeloennectarinepeerperzikpruimvijg
aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijboerenkoolbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipaprikapastinaakpompoenpreiprinsessen-boonraap(steel)radijsrammenasrode bietrodekoolroodlofsavooikoolschorseneersnijboonspinaziespitskoolspruitentomaatuiveldslavenkelwarmoeswaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appelbraamdruifframbooskiwibesmeloenpeer
aardappelaardpeerandijviebleekselderijbloemkoolboerenkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslavenkelwarmoeswaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appeldruifmeloenpeer
aardappelaardpeerandijvieboerenkoolgroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appelpeer
aardappelaardpeerboerenkoolgroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appelpeer
aardappelboerenkoolgroene selderijknolselderijpaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawitlofwittekoolwortel
appelpeer
Meer info en seizoensrecepten wwwgroentekalenderbe
Gebruik deze handige groente- en fruit-kalender om per maand te ontdekken van welke groenten en vruchten je kunt genieten
Probeer de voedselkilometers zo veel mogelijk te beperken Kies altijd voor de groenten en vruchten die het dichtst bij huis zijn gekweekt Lees het etiket
Vruchten die in zuidelijke landen worden geteeld (zoals banaan citroen kiwi man-darijn mango pompelmoesgrapefuit en sinaasappel) kun je ter afwisseling eten bij voorkeur in de wintermaanden
VERGADERINGEN LERAARSKAMER TEAM
Fruit in de leraarskamerVerwen het team door een mand met seizoensgebonden fruit in de leraarskamer te plaatsten het is een gezond tussendoortje dat niet duur is en bovendien geen afval nalaat
DOELGROEP Leerkrachten
FREQUENTIE Dagelijks wekelijks
DYNAMIEK Gezonde snackgewoonte zonder afval
SUCCESFACTOREN Fruit kopen volgens de seizoenen zie seizoenskalender
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
15
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband
Tips Koppel de appeltjeskring aan een bezoek Zelf een appeltje plukken is de grootste motivatie om erin te bijten
Appels en peren zijn lang houdbaar in de koelkast
Appels snijden veel werk Probeer een appelsnijder
ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND
Appeltjeskring Tijdens het kringmoment schilt de leerkracht enkele stukken fruit voor de leerlingen Voor de kleinsten is een appel of peer vaak moeilijk om uit het vuistje te eten Op deze manier draag je als leerkracht bij tot een gezonde snackgewoonte
DOELGROEP Kleuteronderwijs eerste graad lager onderwijs
FREQUENTIE Wekelijks
TAAKVERDELING Beurtrol leerkrachten of laten meebrengen
door ouders
LEERDOELEN Lichamelijke gezondheid de seizoenen en hun
fruitteelten fruitgroei samen eten
SUCCESFACTOREN Koppeling aan een bezoek aan de fruitkweker
communiceren naar ouders via fotorsquos op de
schoolblog
VBS Desselgem
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
16
VBS Desselgem
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband
ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND
Aan de slag met hoeveproducten na een bezoek aan een lokale producent
Waar komt ons voedsel vandaan Melk prei aardappelen appels boter rundsvlees eitjes tomaten aardbeien yoghurthellip Laat de kleuters zelf aardappelen uit de grond halen laat leerlingen koeien voederen Misschien kunnen studenten huishoudkunde zelfs helpen bij het maken van hoeveproducten Daarna kan in de klas gekookt worden met de ingredieumlnten puree melkpudding becha-melsaushellip
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
FREQUENTIE Eeacutenmalig jaarlijks bezoek en kookactiviteit
LEERDOELEN Bewegen in verschillende milieus fysieke activiteit
landbouwpraktijk gezondheid en voeding
belevend leren omgang met dieren
SUCCESFACTOREN Klasoverschrijdend werken
KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie
per bezoek aan te vragen
PRAKTISCH Boerderij bezoeken Adresjes op maat in
West-Vlaanderen via wwwmetdeklasdeboeropbe
Tips Combineer het bezoek met een champignon- of witloof-teeltkit in de klas Jaarlijks te verkrijgen bij Inagro zie lesmaterialen
Je kan klasoverschrijdend werken door het fotoverslag van het bezoek in de eetzaal uit te hangen
Vaderdagscadeaursquotje aardbeien op een versierd schaaltje
Gemeenteschool Oostduinkerke
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
17
Ter Groene Poorte Brugge
VBS Sint-Lodewijk Deerlijk
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband
ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND
Food rock een duurzame maaltijd voor wereldsterrenWat heeft wereldhandel te maken met de voedselproblematiek en hoe kunnen we als consument ons steentje bijdragen door duurzamer te consumeren Dure woorden die een concrete invulling krijgen aan de hand van opdrachten in een workshop die via de festivalsfeer nauw aansluit bij de leefwereld van jongeren Leerlingen stellen na de toelichting zelf een duurzaam menu samen waaruit zal blijken dat er veel stof ter discussie is Smakelijk
DOELGROEP Secundair onderwijs versie ASO en versie TSO BSO
PRAKTISCHE De lespakketten kunnen besteld ontleend of gedownload wordenVEREISTEN - Schakel een Noord- en een Zuid-animator in voor de meest
beklijvende aanpak euro 160 basisprijs aangevuld met een
km-vergoeding en euro 40 voor de ingredieumlnten
- Of begeleid zelf de workshop met enkele leerkrachten van
de school
FREQUENTIE Eeacutenmalige workshop voor- en naverwerking in de klas
VOORBEREIDING - Met animatoren minimum voorbereidingstijd fiches
doornemen
- Zelf begeleiden materiaal halen en doornemen collegarsquos
aanspreken
LEERDOELEN leerlingen staan stil bij eigen koop- en
eetgedrag milieu-impact voedsel eerlijke
handel korte vs lange keten sociale
impact voedsel mening onderbouwen
samenwerken koken
SUCCESFACTOREN Begeleiding door de opgeleide animatoren
PRAKTISCH Alle praktische informatie zie lesmateria-
len Deze lesmaterialen kwamen tot stand
ism het Provinciaal Noord-Zuid Centrum
en Kleur Bekennen West-Vlaanderen
FOOD ROCK een duurzame maaltijd
voor wereldsterren
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
18
19
LESMATERIALEN
Werken rond lokale voeding BOERDERIJBEZOEK lsquoMET DE KLAS DE BOER OPrsquoBezoek een echte boerderij uit het netwerk van hedendaagse boerderijen die openstaan voor klasbezoeken Hier ervaar je hoe de landbouw vandaag in ons voedsel voorziet en kan je helpen bij de taken van de boer Ontdek de diverisiteit binnen de landbouw varkens melkvee fruitbomen groententeelt in serre of open lucht hoeveproducentenhellip
Waarom een landbouwbedrijf bezoeken Deze authentieke leer-omgeving heeft een aantal troeven die in een klassikale context
weinig aan bod komen
- Gezondheid de leerlingen bewegen een hele dag lang
- Welzijn het biedt kansen aan andere leerlingen om op de voor-
grond te treden vermindering stress en pestgedrag
- Duurzaam leven bezorgdheid om het milieu start met het
ervaren van het buitenleven
- Leervermogen concentratievermogen en creativiteit leren in
een authentieke context dringt dieper binnen in onze hersenen
doordat we meerdere zintuigen aanspreken
(Bron Van de Keere K Vervaet S (2013) Leren is onderzoeken Aan de slag met wetenschap in de klas Leuven Lannoo Campus)
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie per
bezoek aan te vragen
PRAKTISCH Vind jouw boerderij via wwwmetdeklasdeboeropbe
Tips Denk eraan de boerderij heeft niet enkel troeven voor jonge leer- lingen Klassiek schoolse inhouden zoals metend rekenen en fysica kunnen hier geleerd worden met alle zintuigen (Hoeveel kubieke meter past in deze maiumlskuil Hoelang is 100 meter )
Overleg met de boer over hoe je het bezoek wil invullen Wil je een rondleiding en wat klusjes opknappen in de voormiddag en hou je de namiddag om samen met de leer-lingen te rekenen op de boerderij Maak vooraf goede inhoudelijke en praktische afspraken voor een onvergetelijke ervaring
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
Bij een boerderijbezoek is voorbereiding en naverwerking essentieel Hierna volgt een greep uit het aanbod lesmaterialen ontwikkeld door de educatieve dienst van Inagro lsquoONTHAAL OP DE BOERDERIJrsquo om het bezoek samen met de leerlingen te kaderen
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
ONTDEK OOK DE EXTRArsquoS om het boerderijbezoek voor te bereiden of uit te breiden naar een projectweek lsquode Zuivelboxrsquo lsquoOver Bloesems en Bijtjesrsquo lsquoHoprsquo en lsquoBoer zoekt Klasrsquo
De digitale leeromgeving lsquowwwboerincarottebersquo laat toe de boerderij online te bezoeken ideaal als voorbereiding of naverwerking
Het taalplonsbad lsquoBonjour Boerrsquo is een boerderijbezoek in Wallonieuml of Frankrijk zie wwwbonjourboerbe
Stal Op Stelten is een educatief spel op de boerderij voor kleuters Deelnemende hoeves op wwwonthaalopdeboerderijbe
Boer in de Wolken vormt een evaluatiespel om op het eind van het bezoek enkele belangrijke zaken te herhalen beschikbaar bij diverse hoeves lsquoMet de klas de boer oprsquo
TEELTKITSKweek je eigen witloof of champignons in de klas
Deze kits worden jaarlijks ter beschikking gesteld
door Inagro en kunnen afgehaald worden na
bestelling
DOELGROEP Lager onderwijs
KOSTPRIJS Gratis af te halen na bestelling
(jaarlijkse actie)
BESTELLEN EN INFORMATIE
wwwonthaalopdeboerderijbe
SPELKOFFER VOEDINGSDRIEHOEK lsquoGEZOND UIT DE GRONDrsquoDriedimensionale voedselpiramide Bij de verschil-
lende voedingsproducten wordt de link gelegd met
de landbouwkundige oorsprong ervan
DOELGROEP Lager en secundair onderwijs
KOSTPRIJS Gratis
INFORMATIE EN BESTELLEN
Gratis ontlenen via
wwwonthaalopdeboerderijbe
BOER IN BEELD Fotomappen over heden-
daagse landbouw aan de
hand van een informatieve verhaallijn en opdrach-
ten voor de leerlingen
en een handleiding voor de leerkracht
Verschillende themarsquos worden behandeld
verschillend per graad zuivel witloof champig-
nons vlees groenten serreteeltenhellip
DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs per graad
KOSTPRIJS Pdf-versie gratis online of euro 7 per
themamap gedrukt op hard karton
BESTELLEN EN INFORMATIE
- Gratis downloaden via
wwwboerinbeeldbe
- Aankopen via provinciale e-shop
BOER IN BEELD LIVE Educatieve filmpjes die de
voedselketen illustreren
Drie jonge reporters gaan op
pad en ontdekken welke weg
groenten koekjes en vlees afleggen
DOELGROEP Lager onderwijs onderbouw
secundair onderwijs
KOSTPRIJS Gratis voor leerkrachten
BESTELLEN EN INFORMATIE
- Gratis downloaden via
wwwboerinbeeldlivebe
- Gratis afhalen Provinciaal
Informatiecentrum Tolhuis
Brugge 0800 20 021
20
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
21
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
PLATTELANDSKLASSEN VZW ondersteunt en ontwikkelt educatieve initiatieven om jongeren op een
in contact te brengen met land- en tuinbouw voeding en het platteland Project Het Smaakparadijs omvat
een reeks van drie boekjes lsquoHet draaiboek Smaakparadijsrsquo werd ontwikkeld en geschreven
nav een samenwerking tussen Plattelandsklassen en de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo in Gelrode Zij werkten
een heel schooljaar rond eetcultuur en smaakopvoeding Het boek bevat de omschrijving van hun project
achtergrondinformatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes en suggesties voor in de klas per graad
lsquoHet Schooltuinboek rsquo een praktische gids om te beginnen met een schooltuin als didactisch uitdagend
project voor de school En lsquoHet Hagelands Kinderkookboek rsquo bevat een reeks recepten die leerlingen in
de klas kunnen maken voor gezamenlijke lunchmomenten tijdens het Smaakparadijs-project
DOELGROEP Lager onderwijs
KOSTPRIJS draaiboek Smaakparadijs euro 18 Het Schooltuinboek euro 20 Hagelands Kinderkookboek euro 7
BESTELLEN INFORMATIE amp ANDERE DIDACTISCHE UITGAVES wwwplattelandsklassenbe
VELT staat voor lsquoVereniging voor Ecologisch Leven
en Tuinierenrsquo Velt wil bijdragen tot de ontwikkeling
van een duurzame levensstijl en daarvoor ontwik-
kelden zij educatieve materialen zoals de lsquoSchool-moestuinhandleidingrsquo educatieve pakketten
rond seizoensgroenten voedselverspilling (on)
kruiden groentenkalender met steekkaarten per
groente En een inspiratiegids duurzaam consume-
ren op school en in de klas
Meeste materialen zijn online ter beschikking
gesteld neem een kijkje op wwwveltbe
LANDBOUWMUSEA tonen het verhaal van streek-
eigen tradities verschillende musea vind je op
wwwonthaalopdeboerderijbe
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
VBS Desselgem
22
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
Werken rond duurzame ontwikkeling
FOOD ROCK een duurzame maaltijd
voor wereldsterren
SCHOON BOERENHoe maakt de land- en tuinbouwsector werk van
een duurzamer platteland voor ons allemaal
Duurzame landbouw wordt voorgesteld aan de
hand van de inspanningen van acht voorbeeld-
boeren tijdens de reizende tentoonstelling
Leerlingen verkennen zelf de tentoonstelling
met de werkboekjes Sommige bedrijven kunnen
ook bezocht worden tijdens de campagneperiode
DOELGROEP Lager onderwijs tweede en derde
graad Secundair onderwijs
KOSTPRIJS Gratis
ALLE INFORMATIE
Boekjes horend bij de tentoonstelling
aanvragen via wwwschoonboerenbe
BOERENVERSTANDDit DVD-spel is een interactief groepsspel over
landbouw in de wereld op basis van videobeelden
De videobeelden brengen 5 themarsquos aan die van
levensbelang zijn voor de landbouw water bodem
energie mest en kapitaal Elk thema biedt land-
bouwers in de hele wereld kansen maar ndash helaas ndash
ook problemen
In het spel nemen 4 teams het tegen elkaar op
Goed opletten tijdens de beelden zelf creatief voor
de dag komen en tactisch spelen zijn van cruciaal
belang tijdens het spel
DOELGROEP Derde graad secundair onderwijs
KOSTPRIJS euro 8 (dvd + brochure) wordt gratis
thuis geleverd
BESTELLEN EN INFORMATIE
Provinciaal Informatiecentrum
Tolhuis te Brugge 0800 20 021
LESMAPPEN FOOD ROCKEducatieve lesmappen voor het opzetten van
een workshop rond eerlijke handel duurzaam
consumeren in een mondiale context Zie
activiteiten in klasverband
DOELGROEP Secundair onderwijs
KOSTPRIJS - Lesmappen Gratis downloaden
uitlenen of aankopen voor euro 20
- Workshop euro 160 aangevuld met
een km-vergoeding en euro 40 voor de
ingredieumlnten
BESTELLEN EN INFORMATIE
- Gratis downloaden
wwwonthaalopdeboerderijbe
- Gratis ontlenen op diverse locaties
- Aankopen lesmap of workshop-
boeken via infoeducatieinagrobe
of 051 27 32 25LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Algemeen
De communicatie van de school rond gezond en duurzaam eten vormt de rode
draad om enerzijds de verschillende activiteiten te verbinden en anderzijds een
aanknopingspunt om ouders en grootouders mee te betrekken anderzijds
Een schoolbeleid is een handig instrument voor het secundair onderwijs om
optimaal en doorgedreven aan de VOETen te werken omgeving en duurzame
ontwikkeling lichamelijke gezondheid en veiligheid socio-economische samen-
leving en politiek-juridische samenleving
Voor het lager onderwijs sluit een dergelijk schoolbeleid aan bij de Edo-doel- stellingen leerlingen onderbouwen met de capaciteiten om bewuste keuzes te
maken in functie van een leefbare wereld voor ons en voor toekomstige generaties
het leergebied wereldorieumlntatie en het leergebied overschrijdende thema sociale
vaardigheden
Hoe zet je een gedragen schoolbeleid rond duurzaam eetgedrag op De initiatiefnemers nemen het voortouw en peilen naar het draagvlak in de school
bij collegarsquos directie ouders ondersteunend personeel leerlingen Een groot
draagvlak binnen de school is noodzakelijk
De stuwende motor achter de acties is de werkgroep bij het samenstellen van de
werkgroep is het belangrijk om alle mogelijke leden uit te nodigen om deel uit te
maken van de werkgroep Een gemengde werkgroep bundelt gemengde krachten
en opportuniteiten Het is niet de bedoeling dat alle taaklast op de initiatief nemende leerkrachten directie valt Spreek leerlingen ouders maar ook groot-
ouders en het ondersteunend amp administratief personeel aan
Het is belangrijk dat eacuteeacuten iemand het centraal aanspreekpunt is Deze persoon
neemt een cooumlrdinerende rol op zich Zij of hij bereidt de vergaderingen van de
werkgroep voor en leidt de vergadering Zij of hij maakt ook de vertaalslag naar de
schoolleiding
Kies een mascotte of een leuke slogan om de acties van de werkgroep een gezicht
of herkenbaarheid te geven
Denk eraan om vaak terug te koppelen naar de verschillende schoolniveaus
Heeft de school een lokale schoolcatering Dan kan hier in de klas rond gewerkt
worden en omgekeerd
Hulp nodig bij planning organisatie of uitvoering van het project Contacteer een MOS-begeleider van jouw provincie Meer info httpmilieuzorgopschoolbe (Bron MOS-handleiding)
SCH
OO
LBEL
EID
Schoolbeleid
Tips Laat de leerlingen na een stellingenspel over duurzaam voed-sel een affiche maken waarin zij hun mening of bezorgdheid illus-treren Deze affiches kunnen opgehangen worden in de eetzaal Zo worden andere leerlingen ook aangezet om na te denken over duurzaam consumeren en ga je klasoverschrijdend te werk
Na het behandelen van het thema duurzaam consumeren in de klas worden de leerlingen gestimuleerd zelf na te denken over hun eigen school Op welke zaken scoort onze school goed of min-der goed
Ga na het schoolfeest na hoeveel afval werd vermeden door te kiezen voor een duurzaam alternatief zoals een ijskarretje of herbruikbare drinkbekers
23
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld
PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinspVRIJEthinspBASISSCHOOLthinspDESSELGEMWinnaar van de scholenwedstrijd lsquoLekker Lokaalrsquo
Jo Bultheel pedagogisch directeur legt uit hoe
Lucy Natuurknap en haar bende geeumlngageerde
leerlingen de school wakker houden voor aller-
hande activiteiten rond lokaal en duurzaam eten
zoals het uitdelen van de wekelijkse appel
De werkgroep bestaat hier uit een kerngroep van drie leerkrachten aangevuld met MOS- medewerkers Dit zijn grootouders ouders en
vrijwilligers van TuinHier die bijspringen tijdens
de lessen en acties ondersteunen Het grootste
deel van de werkgroep bestaat uit jonge senio-ren Aanvankelijk was de werkgroep niet erg groot
maar na enkele jaren mond-aan-mond-reclame
zijn er veel geeumlngageerde leden bij gekomen Zo
zijn er de vaste teams die wekelijks komen en een
team van lsquoinspringersrsquo dat zijn de leden die spora-
disch inspringen als vaste leden niet kunnen
Deze school laat de leerlingen tuinieren in de
schoolmoestuin de MOS-medewerkers staan
de leerkrachten bij tijdens de les en staan ook in
voor het onderhoud van deze tuintjes Door zelf te
tuinieren en de verwerking van deze activiteit in
de klas staan de leerlingen stil bij de afkomst van
onze voeding
De zesdejaars maakten een filmpje rond het aan-tal voedselkilometers dat producten afleggen
voor ze op ons bord terecht komen Dit educatieve
filmpje werd ook getoond in de andere klassen
Daarna gingen ze zelf op onderzoek telkens
wanneer ze samen met hun ouders de supermarkt
bezochten gingen ze na hoe ver hun producten
hadden gereisd en streefden ze ernaar zo weinig
mogelijk kilometers in het winkelkarretje te laden
Op school hangt achteraan de klas een grote
kaart daar duiden leerlingen aan van welke landen
zij producten kochten
Zoals uit deze actie blijkt maakt de school er een
prioriteit van om ook de link te leggen naar thuis
Zo ook bij de stempelkaartactie Telkens een leer-
ling met zijn ouders naar een lokale hoeve gaat
ontvangt hij of zij een stempel van de boer Op het
einde van het schooljaar worden de spaarkaarten
vergeleken en degene met het meeste aantal
stempels wordt in de bloemetjes gezet
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep
FREQUENTIE Permanent
DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen koop- en eetgedrag en dragen dit ook over thuis
SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte Lucy Natuurknap communicatie binnen en buiten school
ldquoWij werken het hele jaar rond lsquoEet lokaal met Lucy Natuurknaprsquordquo
SCH
OO
LBEL
EID
24
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld
PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinsplsquoHETthinspSMAAKPARADIJSrsquoHet Smaakparadijs is een schoolproject rond
smaakopvoeding en eetcultuur om de leerlingen
aan te zetten tot een gezond voedingspatroon
De leerkrachten van de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo
en Plattelandsklassen vzw werkten een draaiboek
uit rond dit avontuur Yvonne en Yvette vormen
het duo dat de leerlingen doorheen het jaar mee-
neemt op deze culinaire reis langs de vijf basis-
smaken Het draaiboek bevat achtergrond-
informatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes
en suggesties voor in de klas
DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs
VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep
FREQUENTIE Permanent
DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen eetgedrag en de herkomst van het voedsel
SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte communicatie binnen en buiten school
MEER INFORMATIE wwwplattelandsklassenbe
25
SCH
OO
LBEL
EID
Subsidies klasbezoeken in West-Vlaanderen wwwmetdeklasdeboeropbe
Nood aan begeleiding op school om rond lokale voeding te werken Contacteer de MOS-begeleider
van jouw regio wwwmilieuzorgopschoolbe
Aanvraag voor financieumlle steun bij het opstarten van een schooltuintje telkens voor eind december
indienen via Landelijke Gilden wwwlandelijkegildenbe
Samenwerking met de lokale trekkersgroep Fair Trade gemeente om het zesde criterium te behalen
wwwfairetradegemeentenbe
Financieumlle steun via Kleur Bekennen voor leerkrachten in het basis- of secundair onderwijs bij projecten
op school rond wereldburgerschap en duurzame voeding
Regelmatig lanceert Kleur Bekennen een projectoproep Scholen die een project indienen maken kans
op een financieumlle stimulans waarmee je je project kunt realiseren in je school Zowel scholen die al lang
aan wereldburgerschap werken en wellicht al een schoolvisie hebben als scholen die nog nooit aan
wereldburgerschap werkten kunnen meedoen
Hou de website van wwwkleurbekennenbe in de gaten of schrijf je in op onze nieuwsbrief via onze web-
site Contact valentiengoethalswest-vlaanderenbe
Subsidies voor schoolmelk Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen
Subsidies voor schoolfruit Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen
Neem een kijkje op lsquoGezonde schoolrsquo website van het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en
Ziektepreventie voor tips rond het installeren van een gezondheidsbeleid op school
Met steun van Quick-win-project voor de korte keten Departement Landbouw en visserij Vlaamse Overheid
ON
DER
STE
UN
ING
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Ondersteuning
OndersteuningGemeenteschool Oostduinkerke
26
Breng de boerderij naar de klas Of net andersom Ontdek wwwonthaalopdeboerderijbeMeer informatie Inagro-Landbouweducatie Ieperseweg 87 8800 Rumbeke-Beitem051 27 32 00 - infoeducatieinagrobe - wwwonthaalopdeboerderijbe
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo
2
Mijn moeder is e-co-lo-giesdat klinkt misschien een beetje vies maar het is eigenlijk best schoon mijn moeder is gewoon ontzettend goed voor het milieu dat gaat zothinsp
de komkommer die ze in schijfjes op haar ogen legt haalt ze bij de boer een eindje verderop net zoals de sla in krop het brood de aubergines radijzen spruitjes witlof koolrabi en rammenas
moet je die mooie groenten zienthinsp roept ze danzo gezond als wat en bovendien ga ik met de fiets dus komt er niets geen smeerboel in de luchtthinsp
ik zuchtthinsp de wallen om haar ogen zijn nog altijd even groot en brood blijft brood ook al zit er maiumls in spruiten zijn goor radijzen niet te vreten en wat koolrabi en rammenas zijn wil ik niet eens weten
maarthinsp
onderweg naar witlof spruiten en konijnenvoer woont er nog een andere boer en die is ook lokaal het is dus niet meer dan normaal dat mijn moeder ndash die tenslotte e-co-lo-gies is ndash ook daar wat koopt
niks sla of aubergines hier maar limonade van vlier en boter yoghurt confituur en kaas en als was het een droomthinsp hoeve-ijs met verse aardbei en room
achzo e-co-lo-gies wil ik best elke dag
Tine Mortier
COLOFON
Met dank aan de scholen die deelnamen aan de scholenwedstrijd lsquoLekker Lokaalrsquo voor het delen van hun ervaringen en ideeeumln
Redactie Nele Dejonckheere Helena VandekerckhoveFotorsquos Inzendingen scholen Inagro PlattelandsklassenOntwerp Panachrsquo WervikPublicatie November 2014
Speciale dank aan Julie Delanote Anneleen Dedeyne Griet Dewaele en Katrien Grouwet
Deze uitgave kwam tot stand met steun van Quick-win-project voor de korte keten Departement Landbouw en visserij Vlaamse Overheid
GEZOND TUSSENDOORTJEWinkeltje met hoeveproducten tijdens de speeltijd 6
Lokale soepdag 7
SCHOOLCATERINGLokaal criterium in de aanbesteding voor schoolmaaltijden 8
Duurzame producten in de eigen schoolkeuken 9
KLASOVERSCHRIJDENDE ACTIVITEITENSchoolmoestuin 10
Geldinzamelactie met lokale producten 11
FEEST OP SCHOOLKaasschotel 12
IJskarretje 13
VERGADERINGEN LERAARSKAMER TEAMPedagogische studiedag met hoeveproducten op de boerderij 14
Fruit in de leraarskamer 15
ACTIVITEITEN IN KLASVERBANDAppeltjeskring 16
Aan de slag met hoeveproducten na een bezoek aan de boer 17
Food Rock een duurzame maaltijd voor wereldsterren 18
DIDACTISCH MATERIAAL 19
ALGEMEEN 23
PRAKTIJKVOORBEELD lsquoEet lokaal met Lucy Natuurknaprsquo 24
PRAKTIJKVOORBEELD lsquoHet Smaakparadijsrsquo 25
SUBSIDIES EN BEGELEIDING 26
LOKAAL PLEZIER OP SCHOOL
LOKAAL PLEZIER IN DE KLAS
SCHOOLBELEID
ONDERSTEUNING
INLEIDING
Waarom lokale producten op school integreren
Werken rond de korte keten is een keuze voor bewus-ter consumeren Maar het is meer dan dat de korte
keten is naast een duurzaam afzetsysteem ook een ma-
nier om jongeren opnieuw in contact te brengen met de oorsprong van ons voedsel Het omvat een massa
aan themarsquos om projecten rond op te zetten gezonde
levensstijl zorg voor natuur en milieu landbouw de
seizoenen de voedselketen eerlijke handel duurzame
economieeumln voedselverwerking En vergeet ook het
fysieke aspect niet een bezoek aan de boerderij is de
ideale gelegenheid om te leren met alle zintuigen
Door in de school leerlingen inzicht en kennis te
verschaffen over de manier waarop wij vandaag in ons
voedsel voorzien laat je hen toe kritisch te kijken naar
hun eigen koopgedrag Maar weten is niet voldoende de
praktijk van de school is minstens even belangrijk wat
bieden we de leerlingen zelf aan Tonen wij zelf dat het
anders kan Deze uitgave reikt ideeeumln aan lesmaterialen
om kennis te onderbouwen en acties om deze kennis om
te zetten in de praktijk Laat de leerlingen meedenken
om jullie school tot een duurzame school uit te bouwen
Wie zijn wij
Deze gids is een uitgave van Inagro vzw een onder-
zoekscentrum voor land- en tuinbouw die oa hoeve-
producenten ondersteunt De dienst landbouweducatie
lsquoOnthaal op de boerderijrsquo tracht kinderen en jongeren
meer vertrouwd te maken met de landbouw en stelt
zich hierbij voorop een zo correct mogelijk beeld te
geven over hedendaagse landbouw en voedselvoorzie-
ning Het Strategisch Plan Korte Keten van de Vlaam-
se Overheid ondersteunt dit project financieel om de
korte keten onder de aandacht te brengen
De dienst landbouweducatie lsquoOnthaal op de boerde-rijrsquo geeft op haar website wwwonthaalopdeboerderij
be heel wat lesmateriaal naast een overzicht van de
verschillende bezoekboerderijen met hun aanbod aan
faciliteiten klasbezoek bezoek voor specifieke doel-
groepen aanpassingen voor mindervalide personen
overnachtingsmogelijkheid vergaderzaaltje hellip
Het label 100 West-Vlaams Hoeve- en Streekpro-ducten is een erkenning voor eerlijke authentieke en
kwalitatieve producten uit de streek Neem gerust een
kijkje op de website om er alle producenten in de buurt
te ontdekken www100procentwest-vlaamsbe
De korte keten en duurzaamheid toegelicht
De Vlaamse Overheid omschrijft de korte keten als een
duurzaam afzetsysteem dat gesteund is op vijf basis-
principes
- Betrokkenheid van de consument rechtstreekse
relatie tussen consument en producent (het verhaal
achter het product)
- Beperkt aantal schakels een transparante voedselketen
- Zeggenschap de producent is zelfstandig in zijn prijs-
zetting productiemethode en aanbod (eerlijke handel)
- Lokaal karakter plaatselijk geteelde producten wor-
den lokaal verkocht (beperkt aantal voedselkilome-
ters di de afstand van producent naar consument)
- Mogelijkheid om in contact te komen met de land-bouwpraktijk inzicht verkrijgen in productieprocessen
seizoenen en duurzaamheid van de productie en afzet
Duurzaamheid is het voorzien in eigen noden zonder
de noden van toekomstige generaties in gevaar te bren-
gen (naar analogie van de Brunlandt-definitie)
Deze gids is een wegwijzer voor scholen en leerkrachten die zich engageren voor gezonde en duurzame eetgewoontes Hij is het vervolg op de scholenwedstrijd lsquoLekker Lokaalrsquo Hierbij werden scholen gevraagd om hun acties rond lokale voeding in te zenden Het zijn deze acties die de basis vormen voor deze inspiratiegids Sommige zetten in op een lokaal schoolbeleid anderen maken kleine maar betekenisvolle inspanningen om de smaak te pakken te krijgen
Nieuwsgierig Lees snel verder en ontdek er alles over
5
- De ecologische pijler van duurzaamheid is de dui-
delijkste Dit is het zorg dragen voor ons milieu door
onnodige voedselkilometers en afval te beperken
- Daarnaast is er ook nood aan sociale duurzaamheid
Contact met de landbouwsector zorgt voor betrok-
kenheid van de consument bij het productieproces
en inzicht hierin Dit is een noodzakelijke voorwaarde
om samen aan de kar te trekken om onze voedselpro-
ductie duurzamer te maken want zonder draagvlak
komen de vele goedbedoelde initiatieven in onvrucht-
bare grond terecht
- Economische duurzaamheid heeft betrekking op
duurzaam handel voeren realistische prijzen en vak-
manschap waarderen
Duurzame voeding en consumptie is meer dan lokaal
eten Fair Trade-producten die een eerlijke prijs garande-
ren voor boeren in het Zuiden vormen het complement
van eerlijke handel in het Noorden
Wie wordt er beter van
In de eerste plaats de plaatselijke economie door de
eerlijke handel en de betrokkenheid van de consument
Doordat de boer een eerlijke prijs krijgt heeft deze de
mogelijkheid om ook maximaal in te zetten op ecolo-
gische (zoals het werken aan biodiversiteit) en sociale
aspecten (zoals het opstellen van het bedrijf voor educa-
tie en recreatie) van de landbouw
Het milieu door het verminderen van afval en transport
van het product
De leerlingen krijgen inzicht in de voedselketen en hun
consumentengedrag Bij een bezoek biedt de boerde-
rijomgeving een rijke leercontext De school wordt een
plek waar dit engagement de betrokkenheid tussen de
klassen stimuleert alsook tussen de school en (groot)ouders eacuten tussen de school en de lokale gemeenschap
En wat kost dat
De keuze voor seizoensgroenten en -vruchten van bij
de boer is niet duurder dan het aanbod uit de super-
markt Artisanale bereidingen van de hoeve (yoghurt
vlees ijs hellip) kunnen wel net iets duurder zijn Door voed-
selverspilling aan te pakken te letten op overbodige ver-
pakkingsmaterialen en af te wisselen met vegetarische
alternatieven kan je dit verschil goed compenseren
Lokale producten kan je vinden op www100west-vlaamsbe voor de West-Vlaamse hoeveswwwrechtvanbijdeboerbe voor de Vlaamse hoeves
Wist-je-dat Grootouders vaak staan te trappelen om zich te engageren in de school van hun kleinkinderen (zie school-beleid)
Wist-je-dat Duurzaam consumeren een aandachtspunt is van MOS (zie onder-steuning)
Wist-je-dat lsquoLokale duurzame productenrsquo het zesde criterium van de Fair-Trade-Gemeenten vormen (zie ondersteuning)
GO De Bevertjes
6Kan de boer het fruit leveren op school
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Gezond tussendoortje
Tips Appels en peren zijn langer houdbaar in de koelkast Vul vanaf de meimaand aan met aardbeien en klein fruit
Ga in de wiskundeles aan de slag met de fruitwinkel door samen met de leerlingen een kasboek bij te houden
GEZOND TUSSENDOORTJE
Fruitwinkeltje op de speelplaatsEen fruitwinkeltje met lokaal fruit tijdens de speeltijd Dagelijks of wekelijks fruit aanbieden zorgt voor een gezond snackpatroon eacuten laat geen afval na Laat leerlingen zelf het winkeltje openhouden
DOELGROEP Lager en secundair onderwijs
FREQUENTIE Dagelijks wekelijks
TAAKVERDELING Toezichthoudende leerkracht helpt indien nodig
LEERDOELEN Verschil lange en korte keten verantwoordelijkheid dragen
lichamelijke gezondheid functionele rekenvaardigheid organisatie-
bekwaamheid eerlijke handel totstandkoming van een prijs
SUCCESFACTOREN Duidelijke communicatie over lokale insteek
SBS Sint-Eloois Vijve
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
Het aanbod uitbreiden met zuivel-producten of appelsap Spreek de boer
aan over een automaat op school
7
VBS Boezinge
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Gezond tussendoortje
Een lokale soep kan ook als aanvulling op het middagmaal
Geen kok of kookouders Elke klas maakt om de beurt soep (met groentjes uit de schooltuin)
GEZOND TUSSENDOORTJE
Lokale soepdag Verwen jezelf collegarsquos en de leerlingen met een wekelijkse kom verse soep boordevol lokaal en seizoensgebonden groentjes
DOELGROEP Kleuter- lager of secundair onderwijs
FREQUENTIE Dagelijks wekelijks
PARTNERS Schoolkok enthousiaste groep (groot)ouders die
eacuteeacuten maal per week soep maken en uitdelen op school
LEERDOELEN De seizoenen lichamelijke gezondheid voedsel-
kilometers diversiteit groenten en hun herkomst
SUCCESFACTOREN Geeumlngageerde kok kookouders schoolbeleid rond
gezonde voeding bezoek aan een groenteteler
Tips Zet een klassikale discussie op rond duurzaam consumeren welke afstand legt het product af welke landbouwmethode werd gebruikt (volle grond (on)verwarmde serre) seizoens- gebondenheid kook- en bereidingswijze verpakkingsmateriaal transportmiddel product
Bespreek de seizoenen aan de hand van de groentekalender in de klas
VBS Boezinge
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Schoolcatering
Tips Neem eens een kijkje op wwwboterbijdeviswo1be deze website belicht landbouw en voedselvoorziening in WOI Wat aten mensen tijdens de oorlog Je vindt er ook authentieke receptenboekjes uit WOI
Hang in de eetzaal telkens het menu van de dag uit met daarbij de herkomst Zo maak je terug de koppeling tussen consumptie en productie
SCHOOLCATERING
Lokaal criterium in de aanbesteding voor schoolmaaltijdenlsquoKorte Ketenrsquo als element of selectiecriterium in de aanbesteding voor schoolmaaltijden zorgt ervoor dat je als school een duidelijke keuze maakt voor het verminderen van afval voedselkilometers pure producten met een verhaal en eerlijke handel
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
FREQUENTIE Permanent
KOSTPRIJS Hoeft niet duurder te zijn vraagt wel een andere kijk
Vlees neemt vaak de grootste hap uit het budget
je kan erover nadenken om eens af te wisselen met
een vegetarisch gerecht Zie tip
LEERDOELEN Bewustwording duurzaam consumeren seizoens-
gebonden producten voedselkilometers
SUCCESFACTOREN Geeumlngageerde directie inbedden in een school-
campagne rond duurzaam consumeren
communicatie in de klassen en buiten de school
8
VBS Desselgem
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Schoolcatering
SCHOOLCATERING
Duurzame producten in de eigen schoolkeuken Streef met de school naar een meer duurzame keuken kies voor authenticiteit en pure producten Door dit engagement in de klassen verder uit te diepen creeumler je betrokkenheid rond voeding binnen de school Bovendien heeft dergelijk eetgedrag een positief effect op studie- en werkprestaties in de namiddag
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
FREQUENTIE Permanent
PARTNERS Schoolkok lokale producenten
KOSTPRIJS Hoeft niet duurder te zijn (zie tip hieronder over afwisseling)
LEERDOELEN Herkomst voedsel voedseldriehoek de seizoenen duurzaam
consumeren
SUCCESFACTOREN Geeumlngageerde schoolkok en -directie bewustwording duurzaam
consumeren doortrekken naar de lessen communicatie naar ouders
Tips Draaiboek omtrent omschakelen naar een duurzame keuken zie duurzame overheidsrestaurants of Vredeseilanden
Afwisselen tussen vlees vis en vegetarisch is een goed idee voor de portemonnee Vlees en vis nemen immers een grote hap uit het budget en wegen op ons ecosysteem Door het afwisselen en anderzijds te kiezen voor een kwaliteitsvol stuk vlees of vis worden leerlingen zich meer bewust van de kostbaarheid ervan Daarnaast is deze manier van afwisselen ook heel erg gezond
Een lokale soepdag kan een eerste stap zijn om je schoolcatering duurzamer te maken
Rusthuis Zonnelied te Ieper staat erop kwa-liteit te serveren zo ook voor het vleesrdquo getuigt chefkok Bart Denys ldquoDe keuze voor hoeveslager rsquot Lindebos is een bewuste keuze Wij kiezen voor artisanale vleesbereidingen met kwaliteitsvolle ingredieumlnten en dat proef je De hoeveslager is verantwoordelijk van begin- tot eindproduct een weet dus perfect welke weg het eindproduct heeft afgelegdDe prijs is iets duurder maar de smaak zit dan ook een stuk beter en de consument is uitzonderlijk tevreden Het persoonlijk contact is voor mij ook een grote meer-waarde ik communiceer rechtstreeks met de producent Daarnaast speelt ook flexibiliteit een rol het vlees kan rsquos morgens vroeg geleverd wordenrdquo
ldquo
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
9
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Klasoverschrijdende activiteiten
Klein beginnen Ga aan de slag met enkele bloembakken of een palletKLASOVERSCHRIJDENDE ACTIVITEITEN
SchoolmoestuinZaaien planten wieden snoeienhellip Een moestuintje in de school laat toe te ervaren wat het is om zelf voedsel te produceren en vormt een rijk vertrekpunt om leerlingen in contact te brengen met de verschillende soorten gewassen Daarnaast is samen werken in de moestuin een mentaal en fysiek gezonde activiteit en komen er andere intelligenties aan bod in de klasgroep Landelijke Gilden en Velt bieden een praktische gids om met een schoolmoestuin te starten Er worden ook activiteiten beschreven per leeftijdsgroep van het kleuter- en lager onderwijs
DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs
PRAKTISCHE VEREISTEN Lapje grond tuingereedschap
FREQUENTIE Permanent
LEERDOELEN Fysieke activiteit de seizoenen probleemoplossend denken
mens en natuur techniek
SUCCESFACTOREN Groepje helpende (groot) ouders draagvlak op school en bij de ouders
INFO EN ONDERSTEUNING Landelijke Gilden en Velt
Tip Werk in de les geschiedenis rond landbouw door te vertrekken vanuit het moestuintje Hoe was landbouw bepalend voor onze huidige samenleving
10
VBS Desselgem
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
11
KLASOVERSCHRIJDENDE ACTIVITEITEN
Geldinzamelactie met lokale productenGeen koekjes dit jaar maar groentepakketten verse peren appelsap honing radijsjes kaas confituur vleeshellip van de hoeve om te verkopen ten voordele van de school Op deze manier wordt het duurzaam schoolbeleid ondersteund en uitgedragen buiten de school
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks
LEERDOELEN Eerlijke handel korte keten
SUCCESFACTOREN Ondersteunende communicatie
Breng een bezoek aan de boer en ontdek het verhaal achter de producten
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Klasoverschrijdende activiteiten
Zelfplukdag Goed te Mullem
12
FEEST OP SCHOOL
Kaasschotel Schoolfeest de ouderraad bedanken teambuilding hellip Schuif je voeten onder tafel en geniet van een ambachtelijk bereide kaasschotel Hoeve- kaas wordt gemaakt van melk van de hoeve Dat zorgt er niet alleen voor dat de producten erg vers zijn het biedt ook de mogelijkheid om het ver-haal achter het product te leren kennen via een bezoek aan de kaasboer
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
FREQUENTIE Eenmalig
LEERDOELEN Productieproces kaas eerlijke handel korte keten betrokken-
heid consument en producent traditionele ambacht
SUCCESFACTOREN Combinatie met een bezoek aan de kaasboer Serveren met
lokale of Fair Trade wijn stokbrood van een ambachtelijke
bakker hoeveconfituur en -boter Zichtbare communicatie
over de lokale insteek
Tip Projectweek rond zuivel
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Feest op school
Breng vooraf een bezoek aan de kaas-boer of nodig hem uit op school Zo leren leerlingen het verhaal achter het product kennen en kunnen zij dit enthousiast over-dragen tijdens het feestmaal
Er zijn vele variaties mogelijk een dessertbuffet koude schotel belegde broodjes
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
FEEST OP SCHOOL
IJskarretjeVerras jong en oud met een ijskarretje op het schoolfeest Een ijsje gemaakt van verse hoevemelk geeft een feestelijke toets aan het samenzijn Het is bovendien een dessertje met een minimum aan voedselkilometers en verpakkingsmateriaal
FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks
LEERDOELEN Afvalbewustwording eerlijke prijs traditionele
ambacht duurzaam consumeren
SUCCESFACTOREN Zichtbare communicatie rond engagement
Tip Combineer met een appelsaP-tap van de hoeve een gezonde feestelijke drank eacuten een minimum aan afval
Kies voor herbruikbare drinkbekers Je kunt ze oa ont- lenen via twee kringloopcentra in de provincie Kringloop-centrum West (regio Ieper 078155 005) en kringloop- centrum rsquot Rad (regio Brugge 050349 400) of via Imog
13
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Feest op school
VBS Desselgem
VERGADERINGEN LERAARSKAMER TEAM
Pedagogische studiedag op de boerderijSteek de koppen eens samen op de boerderij en kom op frisse ideeeumln Geniet tijdens het vergaderen van een heerlijke lunch met lokale producten of een hoeve-ijsje in de namiddag Vele hoeves hebben een vergaderzaaltje met koffie thee en broodjes ter beschikking
DOELGROEP Leerkrachten oudercomiteacute
FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks
DYNAMIEK Ontspannen teamvergadering
in een rustige omgeving
SUCCESFACTOREN Even pauzeren om de boerderij
te verkennen
PRAKTISCH Vind hoeves met vergaderzaaltje
op wwwonthaalopdeboerderijbe
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school VergaderingenLeraarskamerTeam
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
14
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school VergaderingenLeraarskamerTeam
September NovemberOktoberMaart MeiApril Juni AugustusJuli December FebruariJanuari
aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettedoperwtgroene selderijkomkommerkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipaprikapeultjespreiprinsessen-boonradijsrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaattuinboonuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel
aardbeiabrikoosbraamframbooskersnectarineperzikrabarberrode beszwarte bes
aardappelbloemkoolboerenkoolgroene selderijknolselderijpaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraapradijsrammenasrode bietrodekoolroodlofsavooikoolschorseneerspinaziespruitenuiveldslawarmoeswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appelrabarber
aardappelandijviebloemkoolgroene selderijpaddenstoelenpaksoipompoenpreiraapraapsteelradijsrode bietroodlofspinazieuiwarmoeswaterkerswortelwitlof
aardbeirabarber
aardappelandijvieaspergebloemkooldoperwtgroene selderijkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipeultjespreiraapraapsteelradijsrode bietroodlofspinaziespitskooluiwarmoeswaterkerswortel
aardbeirabarber
aardappelandijvieartisjokaspergebloemkoolbroccolidoperwtgroene selderijkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipeultjespreiprinsessen-boonraapradijsrode bietsavooikoolspinaziespitskooltomaattuinboonuivenkelwarmoeswaterkerswortel
aardbeiabrikoosframbooskersnectarineperzikrabarberrode beszwarte bes
aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslamaispaddenstoelenpaksoipaprikapompoenpreiprinsessen-boonraapsteelradijsrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaatuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel
aardbeiabrikoosappelbraamdruifframbooskersmeloennectarinepeerperzikpruimvijgzwarte bes
aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslamaispaddenstoelenpaksoipaprikapompoenpreiprinsessen-boonraap(steel)radijsrammenasrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaatuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel
appelbraamdruifframbooskiwibesmeloennectarinepeerperzikpruimvijg
aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijboerenkoolbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipaprikapastinaakpompoenpreiprinsessen-boonraap(steel)radijsrammenasrode bietrodekoolroodlofsavooikoolschorseneersnijboonspinaziespitskoolspruitentomaatuiveldslavenkelwarmoeswaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appelbraamdruifframbooskiwibesmeloenpeer
aardappelaardpeerandijviebleekselderijbloemkoolboerenkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslavenkelwarmoeswaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appeldruifmeloenpeer
aardappelaardpeerandijvieboerenkoolgroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appelpeer
aardappelaardpeerboerenkoolgroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appelpeer
aardappelboerenkoolgroene selderijknolselderijpaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawitlofwittekoolwortel
appelpeer
Meer info en seizoensrecepten wwwgroentekalenderbe
Gebruik deze handige groente- en fruit-kalender om per maand te ontdekken van welke groenten en vruchten je kunt genieten
Probeer de voedselkilometers zo veel mogelijk te beperken Kies altijd voor de groenten en vruchten die het dichtst bij huis zijn gekweekt Lees het etiket
Vruchten die in zuidelijke landen worden geteeld (zoals banaan citroen kiwi man-darijn mango pompelmoesgrapefuit en sinaasappel) kun je ter afwisseling eten bij voorkeur in de wintermaanden
VERGADERINGEN LERAARSKAMER TEAM
Fruit in de leraarskamerVerwen het team door een mand met seizoensgebonden fruit in de leraarskamer te plaatsten het is een gezond tussendoortje dat niet duur is en bovendien geen afval nalaat
DOELGROEP Leerkrachten
FREQUENTIE Dagelijks wekelijks
DYNAMIEK Gezonde snackgewoonte zonder afval
SUCCESFACTOREN Fruit kopen volgens de seizoenen zie seizoenskalender
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
15
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband
Tips Koppel de appeltjeskring aan een bezoek Zelf een appeltje plukken is de grootste motivatie om erin te bijten
Appels en peren zijn lang houdbaar in de koelkast
Appels snijden veel werk Probeer een appelsnijder
ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND
Appeltjeskring Tijdens het kringmoment schilt de leerkracht enkele stukken fruit voor de leerlingen Voor de kleinsten is een appel of peer vaak moeilijk om uit het vuistje te eten Op deze manier draag je als leerkracht bij tot een gezonde snackgewoonte
DOELGROEP Kleuteronderwijs eerste graad lager onderwijs
FREQUENTIE Wekelijks
TAAKVERDELING Beurtrol leerkrachten of laten meebrengen
door ouders
LEERDOELEN Lichamelijke gezondheid de seizoenen en hun
fruitteelten fruitgroei samen eten
SUCCESFACTOREN Koppeling aan een bezoek aan de fruitkweker
communiceren naar ouders via fotorsquos op de
schoolblog
VBS Desselgem
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
16
VBS Desselgem
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband
ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND
Aan de slag met hoeveproducten na een bezoek aan een lokale producent
Waar komt ons voedsel vandaan Melk prei aardappelen appels boter rundsvlees eitjes tomaten aardbeien yoghurthellip Laat de kleuters zelf aardappelen uit de grond halen laat leerlingen koeien voederen Misschien kunnen studenten huishoudkunde zelfs helpen bij het maken van hoeveproducten Daarna kan in de klas gekookt worden met de ingredieumlnten puree melkpudding becha-melsaushellip
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
FREQUENTIE Eeacutenmalig jaarlijks bezoek en kookactiviteit
LEERDOELEN Bewegen in verschillende milieus fysieke activiteit
landbouwpraktijk gezondheid en voeding
belevend leren omgang met dieren
SUCCESFACTOREN Klasoverschrijdend werken
KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie
per bezoek aan te vragen
PRAKTISCH Boerderij bezoeken Adresjes op maat in
West-Vlaanderen via wwwmetdeklasdeboeropbe
Tips Combineer het bezoek met een champignon- of witloof-teeltkit in de klas Jaarlijks te verkrijgen bij Inagro zie lesmaterialen
Je kan klasoverschrijdend werken door het fotoverslag van het bezoek in de eetzaal uit te hangen
Vaderdagscadeaursquotje aardbeien op een versierd schaaltje
Gemeenteschool Oostduinkerke
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
17
Ter Groene Poorte Brugge
VBS Sint-Lodewijk Deerlijk
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband
ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND
Food rock een duurzame maaltijd voor wereldsterrenWat heeft wereldhandel te maken met de voedselproblematiek en hoe kunnen we als consument ons steentje bijdragen door duurzamer te consumeren Dure woorden die een concrete invulling krijgen aan de hand van opdrachten in een workshop die via de festivalsfeer nauw aansluit bij de leefwereld van jongeren Leerlingen stellen na de toelichting zelf een duurzaam menu samen waaruit zal blijken dat er veel stof ter discussie is Smakelijk
DOELGROEP Secundair onderwijs versie ASO en versie TSO BSO
PRAKTISCHE De lespakketten kunnen besteld ontleend of gedownload wordenVEREISTEN - Schakel een Noord- en een Zuid-animator in voor de meest
beklijvende aanpak euro 160 basisprijs aangevuld met een
km-vergoeding en euro 40 voor de ingredieumlnten
- Of begeleid zelf de workshop met enkele leerkrachten van
de school
FREQUENTIE Eeacutenmalige workshop voor- en naverwerking in de klas
VOORBEREIDING - Met animatoren minimum voorbereidingstijd fiches
doornemen
- Zelf begeleiden materiaal halen en doornemen collegarsquos
aanspreken
LEERDOELEN leerlingen staan stil bij eigen koop- en
eetgedrag milieu-impact voedsel eerlijke
handel korte vs lange keten sociale
impact voedsel mening onderbouwen
samenwerken koken
SUCCESFACTOREN Begeleiding door de opgeleide animatoren
PRAKTISCH Alle praktische informatie zie lesmateria-
len Deze lesmaterialen kwamen tot stand
ism het Provinciaal Noord-Zuid Centrum
en Kleur Bekennen West-Vlaanderen
FOOD ROCK een duurzame maaltijd
voor wereldsterren
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
18
19
LESMATERIALEN
Werken rond lokale voeding BOERDERIJBEZOEK lsquoMET DE KLAS DE BOER OPrsquoBezoek een echte boerderij uit het netwerk van hedendaagse boerderijen die openstaan voor klasbezoeken Hier ervaar je hoe de landbouw vandaag in ons voedsel voorziet en kan je helpen bij de taken van de boer Ontdek de diverisiteit binnen de landbouw varkens melkvee fruitbomen groententeelt in serre of open lucht hoeveproducentenhellip
Waarom een landbouwbedrijf bezoeken Deze authentieke leer-omgeving heeft een aantal troeven die in een klassikale context
weinig aan bod komen
- Gezondheid de leerlingen bewegen een hele dag lang
- Welzijn het biedt kansen aan andere leerlingen om op de voor-
grond te treden vermindering stress en pestgedrag
- Duurzaam leven bezorgdheid om het milieu start met het
ervaren van het buitenleven
- Leervermogen concentratievermogen en creativiteit leren in
een authentieke context dringt dieper binnen in onze hersenen
doordat we meerdere zintuigen aanspreken
(Bron Van de Keere K Vervaet S (2013) Leren is onderzoeken Aan de slag met wetenschap in de klas Leuven Lannoo Campus)
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie per
bezoek aan te vragen
PRAKTISCH Vind jouw boerderij via wwwmetdeklasdeboeropbe
Tips Denk eraan de boerderij heeft niet enkel troeven voor jonge leer- lingen Klassiek schoolse inhouden zoals metend rekenen en fysica kunnen hier geleerd worden met alle zintuigen (Hoeveel kubieke meter past in deze maiumlskuil Hoelang is 100 meter )
Overleg met de boer over hoe je het bezoek wil invullen Wil je een rondleiding en wat klusjes opknappen in de voormiddag en hou je de namiddag om samen met de leer-lingen te rekenen op de boerderij Maak vooraf goede inhoudelijke en praktische afspraken voor een onvergetelijke ervaring
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
Bij een boerderijbezoek is voorbereiding en naverwerking essentieel Hierna volgt een greep uit het aanbod lesmaterialen ontwikkeld door de educatieve dienst van Inagro lsquoONTHAAL OP DE BOERDERIJrsquo om het bezoek samen met de leerlingen te kaderen
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
ONTDEK OOK DE EXTRArsquoS om het boerderijbezoek voor te bereiden of uit te breiden naar een projectweek lsquode Zuivelboxrsquo lsquoOver Bloesems en Bijtjesrsquo lsquoHoprsquo en lsquoBoer zoekt Klasrsquo
De digitale leeromgeving lsquowwwboerincarottebersquo laat toe de boerderij online te bezoeken ideaal als voorbereiding of naverwerking
Het taalplonsbad lsquoBonjour Boerrsquo is een boerderijbezoek in Wallonieuml of Frankrijk zie wwwbonjourboerbe
Stal Op Stelten is een educatief spel op de boerderij voor kleuters Deelnemende hoeves op wwwonthaalopdeboerderijbe
Boer in de Wolken vormt een evaluatiespel om op het eind van het bezoek enkele belangrijke zaken te herhalen beschikbaar bij diverse hoeves lsquoMet de klas de boer oprsquo
TEELTKITSKweek je eigen witloof of champignons in de klas
Deze kits worden jaarlijks ter beschikking gesteld
door Inagro en kunnen afgehaald worden na
bestelling
DOELGROEP Lager onderwijs
KOSTPRIJS Gratis af te halen na bestelling
(jaarlijkse actie)
BESTELLEN EN INFORMATIE
wwwonthaalopdeboerderijbe
SPELKOFFER VOEDINGSDRIEHOEK lsquoGEZOND UIT DE GRONDrsquoDriedimensionale voedselpiramide Bij de verschil-
lende voedingsproducten wordt de link gelegd met
de landbouwkundige oorsprong ervan
DOELGROEP Lager en secundair onderwijs
KOSTPRIJS Gratis
INFORMATIE EN BESTELLEN
Gratis ontlenen via
wwwonthaalopdeboerderijbe
BOER IN BEELD Fotomappen over heden-
daagse landbouw aan de
hand van een informatieve verhaallijn en opdrach-
ten voor de leerlingen
en een handleiding voor de leerkracht
Verschillende themarsquos worden behandeld
verschillend per graad zuivel witloof champig-
nons vlees groenten serreteeltenhellip
DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs per graad
KOSTPRIJS Pdf-versie gratis online of euro 7 per
themamap gedrukt op hard karton
BESTELLEN EN INFORMATIE
- Gratis downloaden via
wwwboerinbeeldbe
- Aankopen via provinciale e-shop
BOER IN BEELD LIVE Educatieve filmpjes die de
voedselketen illustreren
Drie jonge reporters gaan op
pad en ontdekken welke weg
groenten koekjes en vlees afleggen
DOELGROEP Lager onderwijs onderbouw
secundair onderwijs
KOSTPRIJS Gratis voor leerkrachten
BESTELLEN EN INFORMATIE
- Gratis downloaden via
wwwboerinbeeldlivebe
- Gratis afhalen Provinciaal
Informatiecentrum Tolhuis
Brugge 0800 20 021
20
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
21
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
PLATTELANDSKLASSEN VZW ondersteunt en ontwikkelt educatieve initiatieven om jongeren op een
in contact te brengen met land- en tuinbouw voeding en het platteland Project Het Smaakparadijs omvat
een reeks van drie boekjes lsquoHet draaiboek Smaakparadijsrsquo werd ontwikkeld en geschreven
nav een samenwerking tussen Plattelandsklassen en de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo in Gelrode Zij werkten
een heel schooljaar rond eetcultuur en smaakopvoeding Het boek bevat de omschrijving van hun project
achtergrondinformatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes en suggesties voor in de klas per graad
lsquoHet Schooltuinboek rsquo een praktische gids om te beginnen met een schooltuin als didactisch uitdagend
project voor de school En lsquoHet Hagelands Kinderkookboek rsquo bevat een reeks recepten die leerlingen in
de klas kunnen maken voor gezamenlijke lunchmomenten tijdens het Smaakparadijs-project
DOELGROEP Lager onderwijs
KOSTPRIJS draaiboek Smaakparadijs euro 18 Het Schooltuinboek euro 20 Hagelands Kinderkookboek euro 7
BESTELLEN INFORMATIE amp ANDERE DIDACTISCHE UITGAVES wwwplattelandsklassenbe
VELT staat voor lsquoVereniging voor Ecologisch Leven
en Tuinierenrsquo Velt wil bijdragen tot de ontwikkeling
van een duurzame levensstijl en daarvoor ontwik-
kelden zij educatieve materialen zoals de lsquoSchool-moestuinhandleidingrsquo educatieve pakketten
rond seizoensgroenten voedselverspilling (on)
kruiden groentenkalender met steekkaarten per
groente En een inspiratiegids duurzaam consume-
ren op school en in de klas
Meeste materialen zijn online ter beschikking
gesteld neem een kijkje op wwwveltbe
LANDBOUWMUSEA tonen het verhaal van streek-
eigen tradities verschillende musea vind je op
wwwonthaalopdeboerderijbe
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
VBS Desselgem
22
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
Werken rond duurzame ontwikkeling
FOOD ROCK een duurzame maaltijd
voor wereldsterren
SCHOON BOERENHoe maakt de land- en tuinbouwsector werk van
een duurzamer platteland voor ons allemaal
Duurzame landbouw wordt voorgesteld aan de
hand van de inspanningen van acht voorbeeld-
boeren tijdens de reizende tentoonstelling
Leerlingen verkennen zelf de tentoonstelling
met de werkboekjes Sommige bedrijven kunnen
ook bezocht worden tijdens de campagneperiode
DOELGROEP Lager onderwijs tweede en derde
graad Secundair onderwijs
KOSTPRIJS Gratis
ALLE INFORMATIE
Boekjes horend bij de tentoonstelling
aanvragen via wwwschoonboerenbe
BOERENVERSTANDDit DVD-spel is een interactief groepsspel over
landbouw in de wereld op basis van videobeelden
De videobeelden brengen 5 themarsquos aan die van
levensbelang zijn voor de landbouw water bodem
energie mest en kapitaal Elk thema biedt land-
bouwers in de hele wereld kansen maar ndash helaas ndash
ook problemen
In het spel nemen 4 teams het tegen elkaar op
Goed opletten tijdens de beelden zelf creatief voor
de dag komen en tactisch spelen zijn van cruciaal
belang tijdens het spel
DOELGROEP Derde graad secundair onderwijs
KOSTPRIJS euro 8 (dvd + brochure) wordt gratis
thuis geleverd
BESTELLEN EN INFORMATIE
Provinciaal Informatiecentrum
Tolhuis te Brugge 0800 20 021
LESMAPPEN FOOD ROCKEducatieve lesmappen voor het opzetten van
een workshop rond eerlijke handel duurzaam
consumeren in een mondiale context Zie
activiteiten in klasverband
DOELGROEP Secundair onderwijs
KOSTPRIJS - Lesmappen Gratis downloaden
uitlenen of aankopen voor euro 20
- Workshop euro 160 aangevuld met
een km-vergoeding en euro 40 voor de
ingredieumlnten
BESTELLEN EN INFORMATIE
- Gratis downloaden
wwwonthaalopdeboerderijbe
- Gratis ontlenen op diverse locaties
- Aankopen lesmap of workshop-
boeken via infoeducatieinagrobe
of 051 27 32 25LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Algemeen
De communicatie van de school rond gezond en duurzaam eten vormt de rode
draad om enerzijds de verschillende activiteiten te verbinden en anderzijds een
aanknopingspunt om ouders en grootouders mee te betrekken anderzijds
Een schoolbeleid is een handig instrument voor het secundair onderwijs om
optimaal en doorgedreven aan de VOETen te werken omgeving en duurzame
ontwikkeling lichamelijke gezondheid en veiligheid socio-economische samen-
leving en politiek-juridische samenleving
Voor het lager onderwijs sluit een dergelijk schoolbeleid aan bij de Edo-doel- stellingen leerlingen onderbouwen met de capaciteiten om bewuste keuzes te
maken in functie van een leefbare wereld voor ons en voor toekomstige generaties
het leergebied wereldorieumlntatie en het leergebied overschrijdende thema sociale
vaardigheden
Hoe zet je een gedragen schoolbeleid rond duurzaam eetgedrag op De initiatiefnemers nemen het voortouw en peilen naar het draagvlak in de school
bij collegarsquos directie ouders ondersteunend personeel leerlingen Een groot
draagvlak binnen de school is noodzakelijk
De stuwende motor achter de acties is de werkgroep bij het samenstellen van de
werkgroep is het belangrijk om alle mogelijke leden uit te nodigen om deel uit te
maken van de werkgroep Een gemengde werkgroep bundelt gemengde krachten
en opportuniteiten Het is niet de bedoeling dat alle taaklast op de initiatief nemende leerkrachten directie valt Spreek leerlingen ouders maar ook groot-
ouders en het ondersteunend amp administratief personeel aan
Het is belangrijk dat eacuteeacuten iemand het centraal aanspreekpunt is Deze persoon
neemt een cooumlrdinerende rol op zich Zij of hij bereidt de vergaderingen van de
werkgroep voor en leidt de vergadering Zij of hij maakt ook de vertaalslag naar de
schoolleiding
Kies een mascotte of een leuke slogan om de acties van de werkgroep een gezicht
of herkenbaarheid te geven
Denk eraan om vaak terug te koppelen naar de verschillende schoolniveaus
Heeft de school een lokale schoolcatering Dan kan hier in de klas rond gewerkt
worden en omgekeerd
Hulp nodig bij planning organisatie of uitvoering van het project Contacteer een MOS-begeleider van jouw provincie Meer info httpmilieuzorgopschoolbe (Bron MOS-handleiding)
SCH
OO
LBEL
EID
Schoolbeleid
Tips Laat de leerlingen na een stellingenspel over duurzaam voed-sel een affiche maken waarin zij hun mening of bezorgdheid illus-treren Deze affiches kunnen opgehangen worden in de eetzaal Zo worden andere leerlingen ook aangezet om na te denken over duurzaam consumeren en ga je klasoverschrijdend te werk
Na het behandelen van het thema duurzaam consumeren in de klas worden de leerlingen gestimuleerd zelf na te denken over hun eigen school Op welke zaken scoort onze school goed of min-der goed
Ga na het schoolfeest na hoeveel afval werd vermeden door te kiezen voor een duurzaam alternatief zoals een ijskarretje of herbruikbare drinkbekers
23
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld
PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinspVRIJEthinspBASISSCHOOLthinspDESSELGEMWinnaar van de scholenwedstrijd lsquoLekker Lokaalrsquo
Jo Bultheel pedagogisch directeur legt uit hoe
Lucy Natuurknap en haar bende geeumlngageerde
leerlingen de school wakker houden voor aller-
hande activiteiten rond lokaal en duurzaam eten
zoals het uitdelen van de wekelijkse appel
De werkgroep bestaat hier uit een kerngroep van drie leerkrachten aangevuld met MOS- medewerkers Dit zijn grootouders ouders en
vrijwilligers van TuinHier die bijspringen tijdens
de lessen en acties ondersteunen Het grootste
deel van de werkgroep bestaat uit jonge senio-ren Aanvankelijk was de werkgroep niet erg groot
maar na enkele jaren mond-aan-mond-reclame
zijn er veel geeumlngageerde leden bij gekomen Zo
zijn er de vaste teams die wekelijks komen en een
team van lsquoinspringersrsquo dat zijn de leden die spora-
disch inspringen als vaste leden niet kunnen
Deze school laat de leerlingen tuinieren in de
schoolmoestuin de MOS-medewerkers staan
de leerkrachten bij tijdens de les en staan ook in
voor het onderhoud van deze tuintjes Door zelf te
tuinieren en de verwerking van deze activiteit in
de klas staan de leerlingen stil bij de afkomst van
onze voeding
De zesdejaars maakten een filmpje rond het aan-tal voedselkilometers dat producten afleggen
voor ze op ons bord terecht komen Dit educatieve
filmpje werd ook getoond in de andere klassen
Daarna gingen ze zelf op onderzoek telkens
wanneer ze samen met hun ouders de supermarkt
bezochten gingen ze na hoe ver hun producten
hadden gereisd en streefden ze ernaar zo weinig
mogelijk kilometers in het winkelkarretje te laden
Op school hangt achteraan de klas een grote
kaart daar duiden leerlingen aan van welke landen
zij producten kochten
Zoals uit deze actie blijkt maakt de school er een
prioriteit van om ook de link te leggen naar thuis
Zo ook bij de stempelkaartactie Telkens een leer-
ling met zijn ouders naar een lokale hoeve gaat
ontvangt hij of zij een stempel van de boer Op het
einde van het schooljaar worden de spaarkaarten
vergeleken en degene met het meeste aantal
stempels wordt in de bloemetjes gezet
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep
FREQUENTIE Permanent
DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen koop- en eetgedrag en dragen dit ook over thuis
SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte Lucy Natuurknap communicatie binnen en buiten school
ldquoWij werken het hele jaar rond lsquoEet lokaal met Lucy Natuurknaprsquordquo
SCH
OO
LBEL
EID
24
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld
PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinsplsquoHETthinspSMAAKPARADIJSrsquoHet Smaakparadijs is een schoolproject rond
smaakopvoeding en eetcultuur om de leerlingen
aan te zetten tot een gezond voedingspatroon
De leerkrachten van de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo
en Plattelandsklassen vzw werkten een draaiboek
uit rond dit avontuur Yvonne en Yvette vormen
het duo dat de leerlingen doorheen het jaar mee-
neemt op deze culinaire reis langs de vijf basis-
smaken Het draaiboek bevat achtergrond-
informatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes
en suggesties voor in de klas
DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs
VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep
FREQUENTIE Permanent
DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen eetgedrag en de herkomst van het voedsel
SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte communicatie binnen en buiten school
MEER INFORMATIE wwwplattelandsklassenbe
25
SCH
OO
LBEL
EID
Subsidies klasbezoeken in West-Vlaanderen wwwmetdeklasdeboeropbe
Nood aan begeleiding op school om rond lokale voeding te werken Contacteer de MOS-begeleider
van jouw regio wwwmilieuzorgopschoolbe
Aanvraag voor financieumlle steun bij het opstarten van een schooltuintje telkens voor eind december
indienen via Landelijke Gilden wwwlandelijkegildenbe
Samenwerking met de lokale trekkersgroep Fair Trade gemeente om het zesde criterium te behalen
wwwfairetradegemeentenbe
Financieumlle steun via Kleur Bekennen voor leerkrachten in het basis- of secundair onderwijs bij projecten
op school rond wereldburgerschap en duurzame voeding
Regelmatig lanceert Kleur Bekennen een projectoproep Scholen die een project indienen maken kans
op een financieumlle stimulans waarmee je je project kunt realiseren in je school Zowel scholen die al lang
aan wereldburgerschap werken en wellicht al een schoolvisie hebben als scholen die nog nooit aan
wereldburgerschap werkten kunnen meedoen
Hou de website van wwwkleurbekennenbe in de gaten of schrijf je in op onze nieuwsbrief via onze web-
site Contact valentiengoethalswest-vlaanderenbe
Subsidies voor schoolmelk Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen
Subsidies voor schoolfruit Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen
Neem een kijkje op lsquoGezonde schoolrsquo website van het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en
Ziektepreventie voor tips rond het installeren van een gezondheidsbeleid op school
Met steun van Quick-win-project voor de korte keten Departement Landbouw en visserij Vlaamse Overheid
ON
DER
STE
UN
ING
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Ondersteuning
OndersteuningGemeenteschool Oostduinkerke
26
Breng de boerderij naar de klas Of net andersom Ontdek wwwonthaalopdeboerderijbeMeer informatie Inagro-Landbouweducatie Ieperseweg 87 8800 Rumbeke-Beitem051 27 32 00 - infoeducatieinagrobe - wwwonthaalopdeboerderijbe
GEZOND TUSSENDOORTJEWinkeltje met hoeveproducten tijdens de speeltijd 6
Lokale soepdag 7
SCHOOLCATERINGLokaal criterium in de aanbesteding voor schoolmaaltijden 8
Duurzame producten in de eigen schoolkeuken 9
KLASOVERSCHRIJDENDE ACTIVITEITENSchoolmoestuin 10
Geldinzamelactie met lokale producten 11
FEEST OP SCHOOLKaasschotel 12
IJskarretje 13
VERGADERINGEN LERAARSKAMER TEAMPedagogische studiedag met hoeveproducten op de boerderij 14
Fruit in de leraarskamer 15
ACTIVITEITEN IN KLASVERBANDAppeltjeskring 16
Aan de slag met hoeveproducten na een bezoek aan de boer 17
Food Rock een duurzame maaltijd voor wereldsterren 18
DIDACTISCH MATERIAAL 19
ALGEMEEN 23
PRAKTIJKVOORBEELD lsquoEet lokaal met Lucy Natuurknaprsquo 24
PRAKTIJKVOORBEELD lsquoHet Smaakparadijsrsquo 25
SUBSIDIES EN BEGELEIDING 26
LOKAAL PLEZIER OP SCHOOL
LOKAAL PLEZIER IN DE KLAS
SCHOOLBELEID
ONDERSTEUNING
INLEIDING
Waarom lokale producten op school integreren
Werken rond de korte keten is een keuze voor bewus-ter consumeren Maar het is meer dan dat de korte
keten is naast een duurzaam afzetsysteem ook een ma-
nier om jongeren opnieuw in contact te brengen met de oorsprong van ons voedsel Het omvat een massa
aan themarsquos om projecten rond op te zetten gezonde
levensstijl zorg voor natuur en milieu landbouw de
seizoenen de voedselketen eerlijke handel duurzame
economieeumln voedselverwerking En vergeet ook het
fysieke aspect niet een bezoek aan de boerderij is de
ideale gelegenheid om te leren met alle zintuigen
Door in de school leerlingen inzicht en kennis te
verschaffen over de manier waarop wij vandaag in ons
voedsel voorzien laat je hen toe kritisch te kijken naar
hun eigen koopgedrag Maar weten is niet voldoende de
praktijk van de school is minstens even belangrijk wat
bieden we de leerlingen zelf aan Tonen wij zelf dat het
anders kan Deze uitgave reikt ideeeumln aan lesmaterialen
om kennis te onderbouwen en acties om deze kennis om
te zetten in de praktijk Laat de leerlingen meedenken
om jullie school tot een duurzame school uit te bouwen
Wie zijn wij
Deze gids is een uitgave van Inagro vzw een onder-
zoekscentrum voor land- en tuinbouw die oa hoeve-
producenten ondersteunt De dienst landbouweducatie
lsquoOnthaal op de boerderijrsquo tracht kinderen en jongeren
meer vertrouwd te maken met de landbouw en stelt
zich hierbij voorop een zo correct mogelijk beeld te
geven over hedendaagse landbouw en voedselvoorzie-
ning Het Strategisch Plan Korte Keten van de Vlaam-
se Overheid ondersteunt dit project financieel om de
korte keten onder de aandacht te brengen
De dienst landbouweducatie lsquoOnthaal op de boerde-rijrsquo geeft op haar website wwwonthaalopdeboerderij
be heel wat lesmateriaal naast een overzicht van de
verschillende bezoekboerderijen met hun aanbod aan
faciliteiten klasbezoek bezoek voor specifieke doel-
groepen aanpassingen voor mindervalide personen
overnachtingsmogelijkheid vergaderzaaltje hellip
Het label 100 West-Vlaams Hoeve- en Streekpro-ducten is een erkenning voor eerlijke authentieke en
kwalitatieve producten uit de streek Neem gerust een
kijkje op de website om er alle producenten in de buurt
te ontdekken www100procentwest-vlaamsbe
De korte keten en duurzaamheid toegelicht
De Vlaamse Overheid omschrijft de korte keten als een
duurzaam afzetsysteem dat gesteund is op vijf basis-
principes
- Betrokkenheid van de consument rechtstreekse
relatie tussen consument en producent (het verhaal
achter het product)
- Beperkt aantal schakels een transparante voedselketen
- Zeggenschap de producent is zelfstandig in zijn prijs-
zetting productiemethode en aanbod (eerlijke handel)
- Lokaal karakter plaatselijk geteelde producten wor-
den lokaal verkocht (beperkt aantal voedselkilome-
ters di de afstand van producent naar consument)
- Mogelijkheid om in contact te komen met de land-bouwpraktijk inzicht verkrijgen in productieprocessen
seizoenen en duurzaamheid van de productie en afzet
Duurzaamheid is het voorzien in eigen noden zonder
de noden van toekomstige generaties in gevaar te bren-
gen (naar analogie van de Brunlandt-definitie)
Deze gids is een wegwijzer voor scholen en leerkrachten die zich engageren voor gezonde en duurzame eetgewoontes Hij is het vervolg op de scholenwedstrijd lsquoLekker Lokaalrsquo Hierbij werden scholen gevraagd om hun acties rond lokale voeding in te zenden Het zijn deze acties die de basis vormen voor deze inspiratiegids Sommige zetten in op een lokaal schoolbeleid anderen maken kleine maar betekenisvolle inspanningen om de smaak te pakken te krijgen
Nieuwsgierig Lees snel verder en ontdek er alles over
5
- De ecologische pijler van duurzaamheid is de dui-
delijkste Dit is het zorg dragen voor ons milieu door
onnodige voedselkilometers en afval te beperken
- Daarnaast is er ook nood aan sociale duurzaamheid
Contact met de landbouwsector zorgt voor betrok-
kenheid van de consument bij het productieproces
en inzicht hierin Dit is een noodzakelijke voorwaarde
om samen aan de kar te trekken om onze voedselpro-
ductie duurzamer te maken want zonder draagvlak
komen de vele goedbedoelde initiatieven in onvrucht-
bare grond terecht
- Economische duurzaamheid heeft betrekking op
duurzaam handel voeren realistische prijzen en vak-
manschap waarderen
Duurzame voeding en consumptie is meer dan lokaal
eten Fair Trade-producten die een eerlijke prijs garande-
ren voor boeren in het Zuiden vormen het complement
van eerlijke handel in het Noorden
Wie wordt er beter van
In de eerste plaats de plaatselijke economie door de
eerlijke handel en de betrokkenheid van de consument
Doordat de boer een eerlijke prijs krijgt heeft deze de
mogelijkheid om ook maximaal in te zetten op ecolo-
gische (zoals het werken aan biodiversiteit) en sociale
aspecten (zoals het opstellen van het bedrijf voor educa-
tie en recreatie) van de landbouw
Het milieu door het verminderen van afval en transport
van het product
De leerlingen krijgen inzicht in de voedselketen en hun
consumentengedrag Bij een bezoek biedt de boerde-
rijomgeving een rijke leercontext De school wordt een
plek waar dit engagement de betrokkenheid tussen de
klassen stimuleert alsook tussen de school en (groot)ouders eacuten tussen de school en de lokale gemeenschap
En wat kost dat
De keuze voor seizoensgroenten en -vruchten van bij
de boer is niet duurder dan het aanbod uit de super-
markt Artisanale bereidingen van de hoeve (yoghurt
vlees ijs hellip) kunnen wel net iets duurder zijn Door voed-
selverspilling aan te pakken te letten op overbodige ver-
pakkingsmaterialen en af te wisselen met vegetarische
alternatieven kan je dit verschil goed compenseren
Lokale producten kan je vinden op www100west-vlaamsbe voor de West-Vlaamse hoeveswwwrechtvanbijdeboerbe voor de Vlaamse hoeves
Wist-je-dat Grootouders vaak staan te trappelen om zich te engageren in de school van hun kleinkinderen (zie school-beleid)
Wist-je-dat Duurzaam consumeren een aandachtspunt is van MOS (zie onder-steuning)
Wist-je-dat lsquoLokale duurzame productenrsquo het zesde criterium van de Fair-Trade-Gemeenten vormen (zie ondersteuning)
GO De Bevertjes
6Kan de boer het fruit leveren op school
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Gezond tussendoortje
Tips Appels en peren zijn langer houdbaar in de koelkast Vul vanaf de meimaand aan met aardbeien en klein fruit
Ga in de wiskundeles aan de slag met de fruitwinkel door samen met de leerlingen een kasboek bij te houden
GEZOND TUSSENDOORTJE
Fruitwinkeltje op de speelplaatsEen fruitwinkeltje met lokaal fruit tijdens de speeltijd Dagelijks of wekelijks fruit aanbieden zorgt voor een gezond snackpatroon eacuten laat geen afval na Laat leerlingen zelf het winkeltje openhouden
DOELGROEP Lager en secundair onderwijs
FREQUENTIE Dagelijks wekelijks
TAAKVERDELING Toezichthoudende leerkracht helpt indien nodig
LEERDOELEN Verschil lange en korte keten verantwoordelijkheid dragen
lichamelijke gezondheid functionele rekenvaardigheid organisatie-
bekwaamheid eerlijke handel totstandkoming van een prijs
SUCCESFACTOREN Duidelijke communicatie over lokale insteek
SBS Sint-Eloois Vijve
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
Het aanbod uitbreiden met zuivel-producten of appelsap Spreek de boer
aan over een automaat op school
7
VBS Boezinge
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Gezond tussendoortje
Een lokale soep kan ook als aanvulling op het middagmaal
Geen kok of kookouders Elke klas maakt om de beurt soep (met groentjes uit de schooltuin)
GEZOND TUSSENDOORTJE
Lokale soepdag Verwen jezelf collegarsquos en de leerlingen met een wekelijkse kom verse soep boordevol lokaal en seizoensgebonden groentjes
DOELGROEP Kleuter- lager of secundair onderwijs
FREQUENTIE Dagelijks wekelijks
PARTNERS Schoolkok enthousiaste groep (groot)ouders die
eacuteeacuten maal per week soep maken en uitdelen op school
LEERDOELEN De seizoenen lichamelijke gezondheid voedsel-
kilometers diversiteit groenten en hun herkomst
SUCCESFACTOREN Geeumlngageerde kok kookouders schoolbeleid rond
gezonde voeding bezoek aan een groenteteler
Tips Zet een klassikale discussie op rond duurzaam consumeren welke afstand legt het product af welke landbouwmethode werd gebruikt (volle grond (on)verwarmde serre) seizoens- gebondenheid kook- en bereidingswijze verpakkingsmateriaal transportmiddel product
Bespreek de seizoenen aan de hand van de groentekalender in de klas
VBS Boezinge
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Schoolcatering
Tips Neem eens een kijkje op wwwboterbijdeviswo1be deze website belicht landbouw en voedselvoorziening in WOI Wat aten mensen tijdens de oorlog Je vindt er ook authentieke receptenboekjes uit WOI
Hang in de eetzaal telkens het menu van de dag uit met daarbij de herkomst Zo maak je terug de koppeling tussen consumptie en productie
SCHOOLCATERING
Lokaal criterium in de aanbesteding voor schoolmaaltijdenlsquoKorte Ketenrsquo als element of selectiecriterium in de aanbesteding voor schoolmaaltijden zorgt ervoor dat je als school een duidelijke keuze maakt voor het verminderen van afval voedselkilometers pure producten met een verhaal en eerlijke handel
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
FREQUENTIE Permanent
KOSTPRIJS Hoeft niet duurder te zijn vraagt wel een andere kijk
Vlees neemt vaak de grootste hap uit het budget
je kan erover nadenken om eens af te wisselen met
een vegetarisch gerecht Zie tip
LEERDOELEN Bewustwording duurzaam consumeren seizoens-
gebonden producten voedselkilometers
SUCCESFACTOREN Geeumlngageerde directie inbedden in een school-
campagne rond duurzaam consumeren
communicatie in de klassen en buiten de school
8
VBS Desselgem
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Schoolcatering
SCHOOLCATERING
Duurzame producten in de eigen schoolkeuken Streef met de school naar een meer duurzame keuken kies voor authenticiteit en pure producten Door dit engagement in de klassen verder uit te diepen creeumler je betrokkenheid rond voeding binnen de school Bovendien heeft dergelijk eetgedrag een positief effect op studie- en werkprestaties in de namiddag
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
FREQUENTIE Permanent
PARTNERS Schoolkok lokale producenten
KOSTPRIJS Hoeft niet duurder te zijn (zie tip hieronder over afwisseling)
LEERDOELEN Herkomst voedsel voedseldriehoek de seizoenen duurzaam
consumeren
SUCCESFACTOREN Geeumlngageerde schoolkok en -directie bewustwording duurzaam
consumeren doortrekken naar de lessen communicatie naar ouders
Tips Draaiboek omtrent omschakelen naar een duurzame keuken zie duurzame overheidsrestaurants of Vredeseilanden
Afwisselen tussen vlees vis en vegetarisch is een goed idee voor de portemonnee Vlees en vis nemen immers een grote hap uit het budget en wegen op ons ecosysteem Door het afwisselen en anderzijds te kiezen voor een kwaliteitsvol stuk vlees of vis worden leerlingen zich meer bewust van de kostbaarheid ervan Daarnaast is deze manier van afwisselen ook heel erg gezond
Een lokale soepdag kan een eerste stap zijn om je schoolcatering duurzamer te maken
Rusthuis Zonnelied te Ieper staat erop kwa-liteit te serveren zo ook voor het vleesrdquo getuigt chefkok Bart Denys ldquoDe keuze voor hoeveslager rsquot Lindebos is een bewuste keuze Wij kiezen voor artisanale vleesbereidingen met kwaliteitsvolle ingredieumlnten en dat proef je De hoeveslager is verantwoordelijk van begin- tot eindproduct een weet dus perfect welke weg het eindproduct heeft afgelegdDe prijs is iets duurder maar de smaak zit dan ook een stuk beter en de consument is uitzonderlijk tevreden Het persoonlijk contact is voor mij ook een grote meer-waarde ik communiceer rechtstreeks met de producent Daarnaast speelt ook flexibiliteit een rol het vlees kan rsquos morgens vroeg geleverd wordenrdquo
ldquo
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
9
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Klasoverschrijdende activiteiten
Klein beginnen Ga aan de slag met enkele bloembakken of een palletKLASOVERSCHRIJDENDE ACTIVITEITEN
SchoolmoestuinZaaien planten wieden snoeienhellip Een moestuintje in de school laat toe te ervaren wat het is om zelf voedsel te produceren en vormt een rijk vertrekpunt om leerlingen in contact te brengen met de verschillende soorten gewassen Daarnaast is samen werken in de moestuin een mentaal en fysiek gezonde activiteit en komen er andere intelligenties aan bod in de klasgroep Landelijke Gilden en Velt bieden een praktische gids om met een schoolmoestuin te starten Er worden ook activiteiten beschreven per leeftijdsgroep van het kleuter- en lager onderwijs
DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs
PRAKTISCHE VEREISTEN Lapje grond tuingereedschap
FREQUENTIE Permanent
LEERDOELEN Fysieke activiteit de seizoenen probleemoplossend denken
mens en natuur techniek
SUCCESFACTOREN Groepje helpende (groot) ouders draagvlak op school en bij de ouders
INFO EN ONDERSTEUNING Landelijke Gilden en Velt
Tip Werk in de les geschiedenis rond landbouw door te vertrekken vanuit het moestuintje Hoe was landbouw bepalend voor onze huidige samenleving
10
VBS Desselgem
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
11
KLASOVERSCHRIJDENDE ACTIVITEITEN
Geldinzamelactie met lokale productenGeen koekjes dit jaar maar groentepakketten verse peren appelsap honing radijsjes kaas confituur vleeshellip van de hoeve om te verkopen ten voordele van de school Op deze manier wordt het duurzaam schoolbeleid ondersteund en uitgedragen buiten de school
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks
LEERDOELEN Eerlijke handel korte keten
SUCCESFACTOREN Ondersteunende communicatie
Breng een bezoek aan de boer en ontdek het verhaal achter de producten
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Klasoverschrijdende activiteiten
Zelfplukdag Goed te Mullem
12
FEEST OP SCHOOL
Kaasschotel Schoolfeest de ouderraad bedanken teambuilding hellip Schuif je voeten onder tafel en geniet van een ambachtelijk bereide kaasschotel Hoeve- kaas wordt gemaakt van melk van de hoeve Dat zorgt er niet alleen voor dat de producten erg vers zijn het biedt ook de mogelijkheid om het ver-haal achter het product te leren kennen via een bezoek aan de kaasboer
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
FREQUENTIE Eenmalig
LEERDOELEN Productieproces kaas eerlijke handel korte keten betrokken-
heid consument en producent traditionele ambacht
SUCCESFACTOREN Combinatie met een bezoek aan de kaasboer Serveren met
lokale of Fair Trade wijn stokbrood van een ambachtelijke
bakker hoeveconfituur en -boter Zichtbare communicatie
over de lokale insteek
Tip Projectweek rond zuivel
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Feest op school
Breng vooraf een bezoek aan de kaas-boer of nodig hem uit op school Zo leren leerlingen het verhaal achter het product kennen en kunnen zij dit enthousiast over-dragen tijdens het feestmaal
Er zijn vele variaties mogelijk een dessertbuffet koude schotel belegde broodjes
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
FEEST OP SCHOOL
IJskarretjeVerras jong en oud met een ijskarretje op het schoolfeest Een ijsje gemaakt van verse hoevemelk geeft een feestelijke toets aan het samenzijn Het is bovendien een dessertje met een minimum aan voedselkilometers en verpakkingsmateriaal
FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks
LEERDOELEN Afvalbewustwording eerlijke prijs traditionele
ambacht duurzaam consumeren
SUCCESFACTOREN Zichtbare communicatie rond engagement
Tip Combineer met een appelsaP-tap van de hoeve een gezonde feestelijke drank eacuten een minimum aan afval
Kies voor herbruikbare drinkbekers Je kunt ze oa ont- lenen via twee kringloopcentra in de provincie Kringloop-centrum West (regio Ieper 078155 005) en kringloop- centrum rsquot Rad (regio Brugge 050349 400) of via Imog
13
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Feest op school
VBS Desselgem
VERGADERINGEN LERAARSKAMER TEAM
Pedagogische studiedag op de boerderijSteek de koppen eens samen op de boerderij en kom op frisse ideeeumln Geniet tijdens het vergaderen van een heerlijke lunch met lokale producten of een hoeve-ijsje in de namiddag Vele hoeves hebben een vergaderzaaltje met koffie thee en broodjes ter beschikking
DOELGROEP Leerkrachten oudercomiteacute
FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks
DYNAMIEK Ontspannen teamvergadering
in een rustige omgeving
SUCCESFACTOREN Even pauzeren om de boerderij
te verkennen
PRAKTISCH Vind hoeves met vergaderzaaltje
op wwwonthaalopdeboerderijbe
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school VergaderingenLeraarskamerTeam
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
14
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school VergaderingenLeraarskamerTeam
September NovemberOktoberMaart MeiApril Juni AugustusJuli December FebruariJanuari
aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettedoperwtgroene selderijkomkommerkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipaprikapeultjespreiprinsessen-boonradijsrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaattuinboonuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel
aardbeiabrikoosbraamframbooskersnectarineperzikrabarberrode beszwarte bes
aardappelbloemkoolboerenkoolgroene selderijknolselderijpaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraapradijsrammenasrode bietrodekoolroodlofsavooikoolschorseneerspinaziespruitenuiveldslawarmoeswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appelrabarber
aardappelandijviebloemkoolgroene selderijpaddenstoelenpaksoipompoenpreiraapraapsteelradijsrode bietroodlofspinazieuiwarmoeswaterkerswortelwitlof
aardbeirabarber
aardappelandijvieaspergebloemkooldoperwtgroene selderijkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipeultjespreiraapraapsteelradijsrode bietroodlofspinaziespitskooluiwarmoeswaterkerswortel
aardbeirabarber
aardappelandijvieartisjokaspergebloemkoolbroccolidoperwtgroene selderijkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipeultjespreiprinsessen-boonraapradijsrode bietsavooikoolspinaziespitskooltomaattuinboonuivenkelwarmoeswaterkerswortel
aardbeiabrikoosframbooskersnectarineperzikrabarberrode beszwarte bes
aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslamaispaddenstoelenpaksoipaprikapompoenpreiprinsessen-boonraapsteelradijsrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaatuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel
aardbeiabrikoosappelbraamdruifframbooskersmeloennectarinepeerperzikpruimvijgzwarte bes
aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslamaispaddenstoelenpaksoipaprikapompoenpreiprinsessen-boonraap(steel)radijsrammenasrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaatuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel
appelbraamdruifframbooskiwibesmeloennectarinepeerperzikpruimvijg
aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijboerenkoolbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipaprikapastinaakpompoenpreiprinsessen-boonraap(steel)radijsrammenasrode bietrodekoolroodlofsavooikoolschorseneersnijboonspinaziespitskoolspruitentomaatuiveldslavenkelwarmoeswaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appelbraamdruifframbooskiwibesmeloenpeer
aardappelaardpeerandijviebleekselderijbloemkoolboerenkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslavenkelwarmoeswaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appeldruifmeloenpeer
aardappelaardpeerandijvieboerenkoolgroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appelpeer
aardappelaardpeerboerenkoolgroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appelpeer
aardappelboerenkoolgroene selderijknolselderijpaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawitlofwittekoolwortel
appelpeer
Meer info en seizoensrecepten wwwgroentekalenderbe
Gebruik deze handige groente- en fruit-kalender om per maand te ontdekken van welke groenten en vruchten je kunt genieten
Probeer de voedselkilometers zo veel mogelijk te beperken Kies altijd voor de groenten en vruchten die het dichtst bij huis zijn gekweekt Lees het etiket
Vruchten die in zuidelijke landen worden geteeld (zoals banaan citroen kiwi man-darijn mango pompelmoesgrapefuit en sinaasappel) kun je ter afwisseling eten bij voorkeur in de wintermaanden
VERGADERINGEN LERAARSKAMER TEAM
Fruit in de leraarskamerVerwen het team door een mand met seizoensgebonden fruit in de leraarskamer te plaatsten het is een gezond tussendoortje dat niet duur is en bovendien geen afval nalaat
DOELGROEP Leerkrachten
FREQUENTIE Dagelijks wekelijks
DYNAMIEK Gezonde snackgewoonte zonder afval
SUCCESFACTOREN Fruit kopen volgens de seizoenen zie seizoenskalender
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
15
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband
Tips Koppel de appeltjeskring aan een bezoek Zelf een appeltje plukken is de grootste motivatie om erin te bijten
Appels en peren zijn lang houdbaar in de koelkast
Appels snijden veel werk Probeer een appelsnijder
ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND
Appeltjeskring Tijdens het kringmoment schilt de leerkracht enkele stukken fruit voor de leerlingen Voor de kleinsten is een appel of peer vaak moeilijk om uit het vuistje te eten Op deze manier draag je als leerkracht bij tot een gezonde snackgewoonte
DOELGROEP Kleuteronderwijs eerste graad lager onderwijs
FREQUENTIE Wekelijks
TAAKVERDELING Beurtrol leerkrachten of laten meebrengen
door ouders
LEERDOELEN Lichamelijke gezondheid de seizoenen en hun
fruitteelten fruitgroei samen eten
SUCCESFACTOREN Koppeling aan een bezoek aan de fruitkweker
communiceren naar ouders via fotorsquos op de
schoolblog
VBS Desselgem
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
16
VBS Desselgem
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband
ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND
Aan de slag met hoeveproducten na een bezoek aan een lokale producent
Waar komt ons voedsel vandaan Melk prei aardappelen appels boter rundsvlees eitjes tomaten aardbeien yoghurthellip Laat de kleuters zelf aardappelen uit de grond halen laat leerlingen koeien voederen Misschien kunnen studenten huishoudkunde zelfs helpen bij het maken van hoeveproducten Daarna kan in de klas gekookt worden met de ingredieumlnten puree melkpudding becha-melsaushellip
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
FREQUENTIE Eeacutenmalig jaarlijks bezoek en kookactiviteit
LEERDOELEN Bewegen in verschillende milieus fysieke activiteit
landbouwpraktijk gezondheid en voeding
belevend leren omgang met dieren
SUCCESFACTOREN Klasoverschrijdend werken
KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie
per bezoek aan te vragen
PRAKTISCH Boerderij bezoeken Adresjes op maat in
West-Vlaanderen via wwwmetdeklasdeboeropbe
Tips Combineer het bezoek met een champignon- of witloof-teeltkit in de klas Jaarlijks te verkrijgen bij Inagro zie lesmaterialen
Je kan klasoverschrijdend werken door het fotoverslag van het bezoek in de eetzaal uit te hangen
Vaderdagscadeaursquotje aardbeien op een versierd schaaltje
Gemeenteschool Oostduinkerke
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
17
Ter Groene Poorte Brugge
VBS Sint-Lodewijk Deerlijk
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband
ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND
Food rock een duurzame maaltijd voor wereldsterrenWat heeft wereldhandel te maken met de voedselproblematiek en hoe kunnen we als consument ons steentje bijdragen door duurzamer te consumeren Dure woorden die een concrete invulling krijgen aan de hand van opdrachten in een workshop die via de festivalsfeer nauw aansluit bij de leefwereld van jongeren Leerlingen stellen na de toelichting zelf een duurzaam menu samen waaruit zal blijken dat er veel stof ter discussie is Smakelijk
DOELGROEP Secundair onderwijs versie ASO en versie TSO BSO
PRAKTISCHE De lespakketten kunnen besteld ontleend of gedownload wordenVEREISTEN - Schakel een Noord- en een Zuid-animator in voor de meest
beklijvende aanpak euro 160 basisprijs aangevuld met een
km-vergoeding en euro 40 voor de ingredieumlnten
- Of begeleid zelf de workshop met enkele leerkrachten van
de school
FREQUENTIE Eeacutenmalige workshop voor- en naverwerking in de klas
VOORBEREIDING - Met animatoren minimum voorbereidingstijd fiches
doornemen
- Zelf begeleiden materiaal halen en doornemen collegarsquos
aanspreken
LEERDOELEN leerlingen staan stil bij eigen koop- en
eetgedrag milieu-impact voedsel eerlijke
handel korte vs lange keten sociale
impact voedsel mening onderbouwen
samenwerken koken
SUCCESFACTOREN Begeleiding door de opgeleide animatoren
PRAKTISCH Alle praktische informatie zie lesmateria-
len Deze lesmaterialen kwamen tot stand
ism het Provinciaal Noord-Zuid Centrum
en Kleur Bekennen West-Vlaanderen
FOOD ROCK een duurzame maaltijd
voor wereldsterren
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
18
19
LESMATERIALEN
Werken rond lokale voeding BOERDERIJBEZOEK lsquoMET DE KLAS DE BOER OPrsquoBezoek een echte boerderij uit het netwerk van hedendaagse boerderijen die openstaan voor klasbezoeken Hier ervaar je hoe de landbouw vandaag in ons voedsel voorziet en kan je helpen bij de taken van de boer Ontdek de diverisiteit binnen de landbouw varkens melkvee fruitbomen groententeelt in serre of open lucht hoeveproducentenhellip
Waarom een landbouwbedrijf bezoeken Deze authentieke leer-omgeving heeft een aantal troeven die in een klassikale context
weinig aan bod komen
- Gezondheid de leerlingen bewegen een hele dag lang
- Welzijn het biedt kansen aan andere leerlingen om op de voor-
grond te treden vermindering stress en pestgedrag
- Duurzaam leven bezorgdheid om het milieu start met het
ervaren van het buitenleven
- Leervermogen concentratievermogen en creativiteit leren in
een authentieke context dringt dieper binnen in onze hersenen
doordat we meerdere zintuigen aanspreken
(Bron Van de Keere K Vervaet S (2013) Leren is onderzoeken Aan de slag met wetenschap in de klas Leuven Lannoo Campus)
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie per
bezoek aan te vragen
PRAKTISCH Vind jouw boerderij via wwwmetdeklasdeboeropbe
Tips Denk eraan de boerderij heeft niet enkel troeven voor jonge leer- lingen Klassiek schoolse inhouden zoals metend rekenen en fysica kunnen hier geleerd worden met alle zintuigen (Hoeveel kubieke meter past in deze maiumlskuil Hoelang is 100 meter )
Overleg met de boer over hoe je het bezoek wil invullen Wil je een rondleiding en wat klusjes opknappen in de voormiddag en hou je de namiddag om samen met de leer-lingen te rekenen op de boerderij Maak vooraf goede inhoudelijke en praktische afspraken voor een onvergetelijke ervaring
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
Bij een boerderijbezoek is voorbereiding en naverwerking essentieel Hierna volgt een greep uit het aanbod lesmaterialen ontwikkeld door de educatieve dienst van Inagro lsquoONTHAAL OP DE BOERDERIJrsquo om het bezoek samen met de leerlingen te kaderen
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
ONTDEK OOK DE EXTRArsquoS om het boerderijbezoek voor te bereiden of uit te breiden naar een projectweek lsquode Zuivelboxrsquo lsquoOver Bloesems en Bijtjesrsquo lsquoHoprsquo en lsquoBoer zoekt Klasrsquo
De digitale leeromgeving lsquowwwboerincarottebersquo laat toe de boerderij online te bezoeken ideaal als voorbereiding of naverwerking
Het taalplonsbad lsquoBonjour Boerrsquo is een boerderijbezoek in Wallonieuml of Frankrijk zie wwwbonjourboerbe
Stal Op Stelten is een educatief spel op de boerderij voor kleuters Deelnemende hoeves op wwwonthaalopdeboerderijbe
Boer in de Wolken vormt een evaluatiespel om op het eind van het bezoek enkele belangrijke zaken te herhalen beschikbaar bij diverse hoeves lsquoMet de klas de boer oprsquo
TEELTKITSKweek je eigen witloof of champignons in de klas
Deze kits worden jaarlijks ter beschikking gesteld
door Inagro en kunnen afgehaald worden na
bestelling
DOELGROEP Lager onderwijs
KOSTPRIJS Gratis af te halen na bestelling
(jaarlijkse actie)
BESTELLEN EN INFORMATIE
wwwonthaalopdeboerderijbe
SPELKOFFER VOEDINGSDRIEHOEK lsquoGEZOND UIT DE GRONDrsquoDriedimensionale voedselpiramide Bij de verschil-
lende voedingsproducten wordt de link gelegd met
de landbouwkundige oorsprong ervan
DOELGROEP Lager en secundair onderwijs
KOSTPRIJS Gratis
INFORMATIE EN BESTELLEN
Gratis ontlenen via
wwwonthaalopdeboerderijbe
BOER IN BEELD Fotomappen over heden-
daagse landbouw aan de
hand van een informatieve verhaallijn en opdrach-
ten voor de leerlingen
en een handleiding voor de leerkracht
Verschillende themarsquos worden behandeld
verschillend per graad zuivel witloof champig-
nons vlees groenten serreteeltenhellip
DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs per graad
KOSTPRIJS Pdf-versie gratis online of euro 7 per
themamap gedrukt op hard karton
BESTELLEN EN INFORMATIE
- Gratis downloaden via
wwwboerinbeeldbe
- Aankopen via provinciale e-shop
BOER IN BEELD LIVE Educatieve filmpjes die de
voedselketen illustreren
Drie jonge reporters gaan op
pad en ontdekken welke weg
groenten koekjes en vlees afleggen
DOELGROEP Lager onderwijs onderbouw
secundair onderwijs
KOSTPRIJS Gratis voor leerkrachten
BESTELLEN EN INFORMATIE
- Gratis downloaden via
wwwboerinbeeldlivebe
- Gratis afhalen Provinciaal
Informatiecentrum Tolhuis
Brugge 0800 20 021
20
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
21
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
PLATTELANDSKLASSEN VZW ondersteunt en ontwikkelt educatieve initiatieven om jongeren op een
in contact te brengen met land- en tuinbouw voeding en het platteland Project Het Smaakparadijs omvat
een reeks van drie boekjes lsquoHet draaiboek Smaakparadijsrsquo werd ontwikkeld en geschreven
nav een samenwerking tussen Plattelandsklassen en de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo in Gelrode Zij werkten
een heel schooljaar rond eetcultuur en smaakopvoeding Het boek bevat de omschrijving van hun project
achtergrondinformatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes en suggesties voor in de klas per graad
lsquoHet Schooltuinboek rsquo een praktische gids om te beginnen met een schooltuin als didactisch uitdagend
project voor de school En lsquoHet Hagelands Kinderkookboek rsquo bevat een reeks recepten die leerlingen in
de klas kunnen maken voor gezamenlijke lunchmomenten tijdens het Smaakparadijs-project
DOELGROEP Lager onderwijs
KOSTPRIJS draaiboek Smaakparadijs euro 18 Het Schooltuinboek euro 20 Hagelands Kinderkookboek euro 7
BESTELLEN INFORMATIE amp ANDERE DIDACTISCHE UITGAVES wwwplattelandsklassenbe
VELT staat voor lsquoVereniging voor Ecologisch Leven
en Tuinierenrsquo Velt wil bijdragen tot de ontwikkeling
van een duurzame levensstijl en daarvoor ontwik-
kelden zij educatieve materialen zoals de lsquoSchool-moestuinhandleidingrsquo educatieve pakketten
rond seizoensgroenten voedselverspilling (on)
kruiden groentenkalender met steekkaarten per
groente En een inspiratiegids duurzaam consume-
ren op school en in de klas
Meeste materialen zijn online ter beschikking
gesteld neem een kijkje op wwwveltbe
LANDBOUWMUSEA tonen het verhaal van streek-
eigen tradities verschillende musea vind je op
wwwonthaalopdeboerderijbe
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
VBS Desselgem
22
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
Werken rond duurzame ontwikkeling
FOOD ROCK een duurzame maaltijd
voor wereldsterren
SCHOON BOERENHoe maakt de land- en tuinbouwsector werk van
een duurzamer platteland voor ons allemaal
Duurzame landbouw wordt voorgesteld aan de
hand van de inspanningen van acht voorbeeld-
boeren tijdens de reizende tentoonstelling
Leerlingen verkennen zelf de tentoonstelling
met de werkboekjes Sommige bedrijven kunnen
ook bezocht worden tijdens de campagneperiode
DOELGROEP Lager onderwijs tweede en derde
graad Secundair onderwijs
KOSTPRIJS Gratis
ALLE INFORMATIE
Boekjes horend bij de tentoonstelling
aanvragen via wwwschoonboerenbe
BOERENVERSTANDDit DVD-spel is een interactief groepsspel over
landbouw in de wereld op basis van videobeelden
De videobeelden brengen 5 themarsquos aan die van
levensbelang zijn voor de landbouw water bodem
energie mest en kapitaal Elk thema biedt land-
bouwers in de hele wereld kansen maar ndash helaas ndash
ook problemen
In het spel nemen 4 teams het tegen elkaar op
Goed opletten tijdens de beelden zelf creatief voor
de dag komen en tactisch spelen zijn van cruciaal
belang tijdens het spel
DOELGROEP Derde graad secundair onderwijs
KOSTPRIJS euro 8 (dvd + brochure) wordt gratis
thuis geleverd
BESTELLEN EN INFORMATIE
Provinciaal Informatiecentrum
Tolhuis te Brugge 0800 20 021
LESMAPPEN FOOD ROCKEducatieve lesmappen voor het opzetten van
een workshop rond eerlijke handel duurzaam
consumeren in een mondiale context Zie
activiteiten in klasverband
DOELGROEP Secundair onderwijs
KOSTPRIJS - Lesmappen Gratis downloaden
uitlenen of aankopen voor euro 20
- Workshop euro 160 aangevuld met
een km-vergoeding en euro 40 voor de
ingredieumlnten
BESTELLEN EN INFORMATIE
- Gratis downloaden
wwwonthaalopdeboerderijbe
- Gratis ontlenen op diverse locaties
- Aankopen lesmap of workshop-
boeken via infoeducatieinagrobe
of 051 27 32 25LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Algemeen
De communicatie van de school rond gezond en duurzaam eten vormt de rode
draad om enerzijds de verschillende activiteiten te verbinden en anderzijds een
aanknopingspunt om ouders en grootouders mee te betrekken anderzijds
Een schoolbeleid is een handig instrument voor het secundair onderwijs om
optimaal en doorgedreven aan de VOETen te werken omgeving en duurzame
ontwikkeling lichamelijke gezondheid en veiligheid socio-economische samen-
leving en politiek-juridische samenleving
Voor het lager onderwijs sluit een dergelijk schoolbeleid aan bij de Edo-doel- stellingen leerlingen onderbouwen met de capaciteiten om bewuste keuzes te
maken in functie van een leefbare wereld voor ons en voor toekomstige generaties
het leergebied wereldorieumlntatie en het leergebied overschrijdende thema sociale
vaardigheden
Hoe zet je een gedragen schoolbeleid rond duurzaam eetgedrag op De initiatiefnemers nemen het voortouw en peilen naar het draagvlak in de school
bij collegarsquos directie ouders ondersteunend personeel leerlingen Een groot
draagvlak binnen de school is noodzakelijk
De stuwende motor achter de acties is de werkgroep bij het samenstellen van de
werkgroep is het belangrijk om alle mogelijke leden uit te nodigen om deel uit te
maken van de werkgroep Een gemengde werkgroep bundelt gemengde krachten
en opportuniteiten Het is niet de bedoeling dat alle taaklast op de initiatief nemende leerkrachten directie valt Spreek leerlingen ouders maar ook groot-
ouders en het ondersteunend amp administratief personeel aan
Het is belangrijk dat eacuteeacuten iemand het centraal aanspreekpunt is Deze persoon
neemt een cooumlrdinerende rol op zich Zij of hij bereidt de vergaderingen van de
werkgroep voor en leidt de vergadering Zij of hij maakt ook de vertaalslag naar de
schoolleiding
Kies een mascotte of een leuke slogan om de acties van de werkgroep een gezicht
of herkenbaarheid te geven
Denk eraan om vaak terug te koppelen naar de verschillende schoolniveaus
Heeft de school een lokale schoolcatering Dan kan hier in de klas rond gewerkt
worden en omgekeerd
Hulp nodig bij planning organisatie of uitvoering van het project Contacteer een MOS-begeleider van jouw provincie Meer info httpmilieuzorgopschoolbe (Bron MOS-handleiding)
SCH
OO
LBEL
EID
Schoolbeleid
Tips Laat de leerlingen na een stellingenspel over duurzaam voed-sel een affiche maken waarin zij hun mening of bezorgdheid illus-treren Deze affiches kunnen opgehangen worden in de eetzaal Zo worden andere leerlingen ook aangezet om na te denken over duurzaam consumeren en ga je klasoverschrijdend te werk
Na het behandelen van het thema duurzaam consumeren in de klas worden de leerlingen gestimuleerd zelf na te denken over hun eigen school Op welke zaken scoort onze school goed of min-der goed
Ga na het schoolfeest na hoeveel afval werd vermeden door te kiezen voor een duurzaam alternatief zoals een ijskarretje of herbruikbare drinkbekers
23
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld
PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinspVRIJEthinspBASISSCHOOLthinspDESSELGEMWinnaar van de scholenwedstrijd lsquoLekker Lokaalrsquo
Jo Bultheel pedagogisch directeur legt uit hoe
Lucy Natuurknap en haar bende geeumlngageerde
leerlingen de school wakker houden voor aller-
hande activiteiten rond lokaal en duurzaam eten
zoals het uitdelen van de wekelijkse appel
De werkgroep bestaat hier uit een kerngroep van drie leerkrachten aangevuld met MOS- medewerkers Dit zijn grootouders ouders en
vrijwilligers van TuinHier die bijspringen tijdens
de lessen en acties ondersteunen Het grootste
deel van de werkgroep bestaat uit jonge senio-ren Aanvankelijk was de werkgroep niet erg groot
maar na enkele jaren mond-aan-mond-reclame
zijn er veel geeumlngageerde leden bij gekomen Zo
zijn er de vaste teams die wekelijks komen en een
team van lsquoinspringersrsquo dat zijn de leden die spora-
disch inspringen als vaste leden niet kunnen
Deze school laat de leerlingen tuinieren in de
schoolmoestuin de MOS-medewerkers staan
de leerkrachten bij tijdens de les en staan ook in
voor het onderhoud van deze tuintjes Door zelf te
tuinieren en de verwerking van deze activiteit in
de klas staan de leerlingen stil bij de afkomst van
onze voeding
De zesdejaars maakten een filmpje rond het aan-tal voedselkilometers dat producten afleggen
voor ze op ons bord terecht komen Dit educatieve
filmpje werd ook getoond in de andere klassen
Daarna gingen ze zelf op onderzoek telkens
wanneer ze samen met hun ouders de supermarkt
bezochten gingen ze na hoe ver hun producten
hadden gereisd en streefden ze ernaar zo weinig
mogelijk kilometers in het winkelkarretje te laden
Op school hangt achteraan de klas een grote
kaart daar duiden leerlingen aan van welke landen
zij producten kochten
Zoals uit deze actie blijkt maakt de school er een
prioriteit van om ook de link te leggen naar thuis
Zo ook bij de stempelkaartactie Telkens een leer-
ling met zijn ouders naar een lokale hoeve gaat
ontvangt hij of zij een stempel van de boer Op het
einde van het schooljaar worden de spaarkaarten
vergeleken en degene met het meeste aantal
stempels wordt in de bloemetjes gezet
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep
FREQUENTIE Permanent
DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen koop- en eetgedrag en dragen dit ook over thuis
SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte Lucy Natuurknap communicatie binnen en buiten school
ldquoWij werken het hele jaar rond lsquoEet lokaal met Lucy Natuurknaprsquordquo
SCH
OO
LBEL
EID
24
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld
PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinsplsquoHETthinspSMAAKPARADIJSrsquoHet Smaakparadijs is een schoolproject rond
smaakopvoeding en eetcultuur om de leerlingen
aan te zetten tot een gezond voedingspatroon
De leerkrachten van de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo
en Plattelandsklassen vzw werkten een draaiboek
uit rond dit avontuur Yvonne en Yvette vormen
het duo dat de leerlingen doorheen het jaar mee-
neemt op deze culinaire reis langs de vijf basis-
smaken Het draaiboek bevat achtergrond-
informatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes
en suggesties voor in de klas
DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs
VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep
FREQUENTIE Permanent
DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen eetgedrag en de herkomst van het voedsel
SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte communicatie binnen en buiten school
MEER INFORMATIE wwwplattelandsklassenbe
25
SCH
OO
LBEL
EID
Subsidies klasbezoeken in West-Vlaanderen wwwmetdeklasdeboeropbe
Nood aan begeleiding op school om rond lokale voeding te werken Contacteer de MOS-begeleider
van jouw regio wwwmilieuzorgopschoolbe
Aanvraag voor financieumlle steun bij het opstarten van een schooltuintje telkens voor eind december
indienen via Landelijke Gilden wwwlandelijkegildenbe
Samenwerking met de lokale trekkersgroep Fair Trade gemeente om het zesde criterium te behalen
wwwfairetradegemeentenbe
Financieumlle steun via Kleur Bekennen voor leerkrachten in het basis- of secundair onderwijs bij projecten
op school rond wereldburgerschap en duurzame voeding
Regelmatig lanceert Kleur Bekennen een projectoproep Scholen die een project indienen maken kans
op een financieumlle stimulans waarmee je je project kunt realiseren in je school Zowel scholen die al lang
aan wereldburgerschap werken en wellicht al een schoolvisie hebben als scholen die nog nooit aan
wereldburgerschap werkten kunnen meedoen
Hou de website van wwwkleurbekennenbe in de gaten of schrijf je in op onze nieuwsbrief via onze web-
site Contact valentiengoethalswest-vlaanderenbe
Subsidies voor schoolmelk Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen
Subsidies voor schoolfruit Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen
Neem een kijkje op lsquoGezonde schoolrsquo website van het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en
Ziektepreventie voor tips rond het installeren van een gezondheidsbeleid op school
Met steun van Quick-win-project voor de korte keten Departement Landbouw en visserij Vlaamse Overheid
ON
DER
STE
UN
ING
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Ondersteuning
OndersteuningGemeenteschool Oostduinkerke
26
Breng de boerderij naar de klas Of net andersom Ontdek wwwonthaalopdeboerderijbeMeer informatie Inagro-Landbouweducatie Ieperseweg 87 8800 Rumbeke-Beitem051 27 32 00 - infoeducatieinagrobe - wwwonthaalopdeboerderijbe
INLEIDING
Waarom lokale producten op school integreren
Werken rond de korte keten is een keuze voor bewus-ter consumeren Maar het is meer dan dat de korte
keten is naast een duurzaam afzetsysteem ook een ma-
nier om jongeren opnieuw in contact te brengen met de oorsprong van ons voedsel Het omvat een massa
aan themarsquos om projecten rond op te zetten gezonde
levensstijl zorg voor natuur en milieu landbouw de
seizoenen de voedselketen eerlijke handel duurzame
economieeumln voedselverwerking En vergeet ook het
fysieke aspect niet een bezoek aan de boerderij is de
ideale gelegenheid om te leren met alle zintuigen
Door in de school leerlingen inzicht en kennis te
verschaffen over de manier waarop wij vandaag in ons
voedsel voorzien laat je hen toe kritisch te kijken naar
hun eigen koopgedrag Maar weten is niet voldoende de
praktijk van de school is minstens even belangrijk wat
bieden we de leerlingen zelf aan Tonen wij zelf dat het
anders kan Deze uitgave reikt ideeeumln aan lesmaterialen
om kennis te onderbouwen en acties om deze kennis om
te zetten in de praktijk Laat de leerlingen meedenken
om jullie school tot een duurzame school uit te bouwen
Wie zijn wij
Deze gids is een uitgave van Inagro vzw een onder-
zoekscentrum voor land- en tuinbouw die oa hoeve-
producenten ondersteunt De dienst landbouweducatie
lsquoOnthaal op de boerderijrsquo tracht kinderen en jongeren
meer vertrouwd te maken met de landbouw en stelt
zich hierbij voorop een zo correct mogelijk beeld te
geven over hedendaagse landbouw en voedselvoorzie-
ning Het Strategisch Plan Korte Keten van de Vlaam-
se Overheid ondersteunt dit project financieel om de
korte keten onder de aandacht te brengen
De dienst landbouweducatie lsquoOnthaal op de boerde-rijrsquo geeft op haar website wwwonthaalopdeboerderij
be heel wat lesmateriaal naast een overzicht van de
verschillende bezoekboerderijen met hun aanbod aan
faciliteiten klasbezoek bezoek voor specifieke doel-
groepen aanpassingen voor mindervalide personen
overnachtingsmogelijkheid vergaderzaaltje hellip
Het label 100 West-Vlaams Hoeve- en Streekpro-ducten is een erkenning voor eerlijke authentieke en
kwalitatieve producten uit de streek Neem gerust een
kijkje op de website om er alle producenten in de buurt
te ontdekken www100procentwest-vlaamsbe
De korte keten en duurzaamheid toegelicht
De Vlaamse Overheid omschrijft de korte keten als een
duurzaam afzetsysteem dat gesteund is op vijf basis-
principes
- Betrokkenheid van de consument rechtstreekse
relatie tussen consument en producent (het verhaal
achter het product)
- Beperkt aantal schakels een transparante voedselketen
- Zeggenschap de producent is zelfstandig in zijn prijs-
zetting productiemethode en aanbod (eerlijke handel)
- Lokaal karakter plaatselijk geteelde producten wor-
den lokaal verkocht (beperkt aantal voedselkilome-
ters di de afstand van producent naar consument)
- Mogelijkheid om in contact te komen met de land-bouwpraktijk inzicht verkrijgen in productieprocessen
seizoenen en duurzaamheid van de productie en afzet
Duurzaamheid is het voorzien in eigen noden zonder
de noden van toekomstige generaties in gevaar te bren-
gen (naar analogie van de Brunlandt-definitie)
Deze gids is een wegwijzer voor scholen en leerkrachten die zich engageren voor gezonde en duurzame eetgewoontes Hij is het vervolg op de scholenwedstrijd lsquoLekker Lokaalrsquo Hierbij werden scholen gevraagd om hun acties rond lokale voeding in te zenden Het zijn deze acties die de basis vormen voor deze inspiratiegids Sommige zetten in op een lokaal schoolbeleid anderen maken kleine maar betekenisvolle inspanningen om de smaak te pakken te krijgen
Nieuwsgierig Lees snel verder en ontdek er alles over
5
- De ecologische pijler van duurzaamheid is de dui-
delijkste Dit is het zorg dragen voor ons milieu door
onnodige voedselkilometers en afval te beperken
- Daarnaast is er ook nood aan sociale duurzaamheid
Contact met de landbouwsector zorgt voor betrok-
kenheid van de consument bij het productieproces
en inzicht hierin Dit is een noodzakelijke voorwaarde
om samen aan de kar te trekken om onze voedselpro-
ductie duurzamer te maken want zonder draagvlak
komen de vele goedbedoelde initiatieven in onvrucht-
bare grond terecht
- Economische duurzaamheid heeft betrekking op
duurzaam handel voeren realistische prijzen en vak-
manschap waarderen
Duurzame voeding en consumptie is meer dan lokaal
eten Fair Trade-producten die een eerlijke prijs garande-
ren voor boeren in het Zuiden vormen het complement
van eerlijke handel in het Noorden
Wie wordt er beter van
In de eerste plaats de plaatselijke economie door de
eerlijke handel en de betrokkenheid van de consument
Doordat de boer een eerlijke prijs krijgt heeft deze de
mogelijkheid om ook maximaal in te zetten op ecolo-
gische (zoals het werken aan biodiversiteit) en sociale
aspecten (zoals het opstellen van het bedrijf voor educa-
tie en recreatie) van de landbouw
Het milieu door het verminderen van afval en transport
van het product
De leerlingen krijgen inzicht in de voedselketen en hun
consumentengedrag Bij een bezoek biedt de boerde-
rijomgeving een rijke leercontext De school wordt een
plek waar dit engagement de betrokkenheid tussen de
klassen stimuleert alsook tussen de school en (groot)ouders eacuten tussen de school en de lokale gemeenschap
En wat kost dat
De keuze voor seizoensgroenten en -vruchten van bij
de boer is niet duurder dan het aanbod uit de super-
markt Artisanale bereidingen van de hoeve (yoghurt
vlees ijs hellip) kunnen wel net iets duurder zijn Door voed-
selverspilling aan te pakken te letten op overbodige ver-
pakkingsmaterialen en af te wisselen met vegetarische
alternatieven kan je dit verschil goed compenseren
Lokale producten kan je vinden op www100west-vlaamsbe voor de West-Vlaamse hoeveswwwrechtvanbijdeboerbe voor de Vlaamse hoeves
Wist-je-dat Grootouders vaak staan te trappelen om zich te engageren in de school van hun kleinkinderen (zie school-beleid)
Wist-je-dat Duurzaam consumeren een aandachtspunt is van MOS (zie onder-steuning)
Wist-je-dat lsquoLokale duurzame productenrsquo het zesde criterium van de Fair-Trade-Gemeenten vormen (zie ondersteuning)
GO De Bevertjes
6Kan de boer het fruit leveren op school
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Gezond tussendoortje
Tips Appels en peren zijn langer houdbaar in de koelkast Vul vanaf de meimaand aan met aardbeien en klein fruit
Ga in de wiskundeles aan de slag met de fruitwinkel door samen met de leerlingen een kasboek bij te houden
GEZOND TUSSENDOORTJE
Fruitwinkeltje op de speelplaatsEen fruitwinkeltje met lokaal fruit tijdens de speeltijd Dagelijks of wekelijks fruit aanbieden zorgt voor een gezond snackpatroon eacuten laat geen afval na Laat leerlingen zelf het winkeltje openhouden
DOELGROEP Lager en secundair onderwijs
FREQUENTIE Dagelijks wekelijks
TAAKVERDELING Toezichthoudende leerkracht helpt indien nodig
LEERDOELEN Verschil lange en korte keten verantwoordelijkheid dragen
lichamelijke gezondheid functionele rekenvaardigheid organisatie-
bekwaamheid eerlijke handel totstandkoming van een prijs
SUCCESFACTOREN Duidelijke communicatie over lokale insteek
SBS Sint-Eloois Vijve
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
Het aanbod uitbreiden met zuivel-producten of appelsap Spreek de boer
aan over een automaat op school
7
VBS Boezinge
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Gezond tussendoortje
Een lokale soep kan ook als aanvulling op het middagmaal
Geen kok of kookouders Elke klas maakt om de beurt soep (met groentjes uit de schooltuin)
GEZOND TUSSENDOORTJE
Lokale soepdag Verwen jezelf collegarsquos en de leerlingen met een wekelijkse kom verse soep boordevol lokaal en seizoensgebonden groentjes
DOELGROEP Kleuter- lager of secundair onderwijs
FREQUENTIE Dagelijks wekelijks
PARTNERS Schoolkok enthousiaste groep (groot)ouders die
eacuteeacuten maal per week soep maken en uitdelen op school
LEERDOELEN De seizoenen lichamelijke gezondheid voedsel-
kilometers diversiteit groenten en hun herkomst
SUCCESFACTOREN Geeumlngageerde kok kookouders schoolbeleid rond
gezonde voeding bezoek aan een groenteteler
Tips Zet een klassikale discussie op rond duurzaam consumeren welke afstand legt het product af welke landbouwmethode werd gebruikt (volle grond (on)verwarmde serre) seizoens- gebondenheid kook- en bereidingswijze verpakkingsmateriaal transportmiddel product
Bespreek de seizoenen aan de hand van de groentekalender in de klas
VBS Boezinge
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Schoolcatering
Tips Neem eens een kijkje op wwwboterbijdeviswo1be deze website belicht landbouw en voedselvoorziening in WOI Wat aten mensen tijdens de oorlog Je vindt er ook authentieke receptenboekjes uit WOI
Hang in de eetzaal telkens het menu van de dag uit met daarbij de herkomst Zo maak je terug de koppeling tussen consumptie en productie
SCHOOLCATERING
Lokaal criterium in de aanbesteding voor schoolmaaltijdenlsquoKorte Ketenrsquo als element of selectiecriterium in de aanbesteding voor schoolmaaltijden zorgt ervoor dat je als school een duidelijke keuze maakt voor het verminderen van afval voedselkilometers pure producten met een verhaal en eerlijke handel
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
FREQUENTIE Permanent
KOSTPRIJS Hoeft niet duurder te zijn vraagt wel een andere kijk
Vlees neemt vaak de grootste hap uit het budget
je kan erover nadenken om eens af te wisselen met
een vegetarisch gerecht Zie tip
LEERDOELEN Bewustwording duurzaam consumeren seizoens-
gebonden producten voedselkilometers
SUCCESFACTOREN Geeumlngageerde directie inbedden in een school-
campagne rond duurzaam consumeren
communicatie in de klassen en buiten de school
8
VBS Desselgem
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Schoolcatering
SCHOOLCATERING
Duurzame producten in de eigen schoolkeuken Streef met de school naar een meer duurzame keuken kies voor authenticiteit en pure producten Door dit engagement in de klassen verder uit te diepen creeumler je betrokkenheid rond voeding binnen de school Bovendien heeft dergelijk eetgedrag een positief effect op studie- en werkprestaties in de namiddag
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
FREQUENTIE Permanent
PARTNERS Schoolkok lokale producenten
KOSTPRIJS Hoeft niet duurder te zijn (zie tip hieronder over afwisseling)
LEERDOELEN Herkomst voedsel voedseldriehoek de seizoenen duurzaam
consumeren
SUCCESFACTOREN Geeumlngageerde schoolkok en -directie bewustwording duurzaam
consumeren doortrekken naar de lessen communicatie naar ouders
Tips Draaiboek omtrent omschakelen naar een duurzame keuken zie duurzame overheidsrestaurants of Vredeseilanden
Afwisselen tussen vlees vis en vegetarisch is een goed idee voor de portemonnee Vlees en vis nemen immers een grote hap uit het budget en wegen op ons ecosysteem Door het afwisselen en anderzijds te kiezen voor een kwaliteitsvol stuk vlees of vis worden leerlingen zich meer bewust van de kostbaarheid ervan Daarnaast is deze manier van afwisselen ook heel erg gezond
Een lokale soepdag kan een eerste stap zijn om je schoolcatering duurzamer te maken
Rusthuis Zonnelied te Ieper staat erop kwa-liteit te serveren zo ook voor het vleesrdquo getuigt chefkok Bart Denys ldquoDe keuze voor hoeveslager rsquot Lindebos is een bewuste keuze Wij kiezen voor artisanale vleesbereidingen met kwaliteitsvolle ingredieumlnten en dat proef je De hoeveslager is verantwoordelijk van begin- tot eindproduct een weet dus perfect welke weg het eindproduct heeft afgelegdDe prijs is iets duurder maar de smaak zit dan ook een stuk beter en de consument is uitzonderlijk tevreden Het persoonlijk contact is voor mij ook een grote meer-waarde ik communiceer rechtstreeks met de producent Daarnaast speelt ook flexibiliteit een rol het vlees kan rsquos morgens vroeg geleverd wordenrdquo
ldquo
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
9
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Klasoverschrijdende activiteiten
Klein beginnen Ga aan de slag met enkele bloembakken of een palletKLASOVERSCHRIJDENDE ACTIVITEITEN
SchoolmoestuinZaaien planten wieden snoeienhellip Een moestuintje in de school laat toe te ervaren wat het is om zelf voedsel te produceren en vormt een rijk vertrekpunt om leerlingen in contact te brengen met de verschillende soorten gewassen Daarnaast is samen werken in de moestuin een mentaal en fysiek gezonde activiteit en komen er andere intelligenties aan bod in de klasgroep Landelijke Gilden en Velt bieden een praktische gids om met een schoolmoestuin te starten Er worden ook activiteiten beschreven per leeftijdsgroep van het kleuter- en lager onderwijs
DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs
PRAKTISCHE VEREISTEN Lapje grond tuingereedschap
FREQUENTIE Permanent
LEERDOELEN Fysieke activiteit de seizoenen probleemoplossend denken
mens en natuur techniek
SUCCESFACTOREN Groepje helpende (groot) ouders draagvlak op school en bij de ouders
INFO EN ONDERSTEUNING Landelijke Gilden en Velt
Tip Werk in de les geschiedenis rond landbouw door te vertrekken vanuit het moestuintje Hoe was landbouw bepalend voor onze huidige samenleving
10
VBS Desselgem
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
11
KLASOVERSCHRIJDENDE ACTIVITEITEN
Geldinzamelactie met lokale productenGeen koekjes dit jaar maar groentepakketten verse peren appelsap honing radijsjes kaas confituur vleeshellip van de hoeve om te verkopen ten voordele van de school Op deze manier wordt het duurzaam schoolbeleid ondersteund en uitgedragen buiten de school
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks
LEERDOELEN Eerlijke handel korte keten
SUCCESFACTOREN Ondersteunende communicatie
Breng een bezoek aan de boer en ontdek het verhaal achter de producten
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Klasoverschrijdende activiteiten
Zelfplukdag Goed te Mullem
12
FEEST OP SCHOOL
Kaasschotel Schoolfeest de ouderraad bedanken teambuilding hellip Schuif je voeten onder tafel en geniet van een ambachtelijk bereide kaasschotel Hoeve- kaas wordt gemaakt van melk van de hoeve Dat zorgt er niet alleen voor dat de producten erg vers zijn het biedt ook de mogelijkheid om het ver-haal achter het product te leren kennen via een bezoek aan de kaasboer
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
FREQUENTIE Eenmalig
LEERDOELEN Productieproces kaas eerlijke handel korte keten betrokken-
heid consument en producent traditionele ambacht
SUCCESFACTOREN Combinatie met een bezoek aan de kaasboer Serveren met
lokale of Fair Trade wijn stokbrood van een ambachtelijke
bakker hoeveconfituur en -boter Zichtbare communicatie
over de lokale insteek
Tip Projectweek rond zuivel
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Feest op school
Breng vooraf een bezoek aan de kaas-boer of nodig hem uit op school Zo leren leerlingen het verhaal achter het product kennen en kunnen zij dit enthousiast over-dragen tijdens het feestmaal
Er zijn vele variaties mogelijk een dessertbuffet koude schotel belegde broodjes
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
FEEST OP SCHOOL
IJskarretjeVerras jong en oud met een ijskarretje op het schoolfeest Een ijsje gemaakt van verse hoevemelk geeft een feestelijke toets aan het samenzijn Het is bovendien een dessertje met een minimum aan voedselkilometers en verpakkingsmateriaal
FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks
LEERDOELEN Afvalbewustwording eerlijke prijs traditionele
ambacht duurzaam consumeren
SUCCESFACTOREN Zichtbare communicatie rond engagement
Tip Combineer met een appelsaP-tap van de hoeve een gezonde feestelijke drank eacuten een minimum aan afval
Kies voor herbruikbare drinkbekers Je kunt ze oa ont- lenen via twee kringloopcentra in de provincie Kringloop-centrum West (regio Ieper 078155 005) en kringloop- centrum rsquot Rad (regio Brugge 050349 400) of via Imog
13
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Feest op school
VBS Desselgem
VERGADERINGEN LERAARSKAMER TEAM
Pedagogische studiedag op de boerderijSteek de koppen eens samen op de boerderij en kom op frisse ideeeumln Geniet tijdens het vergaderen van een heerlijke lunch met lokale producten of een hoeve-ijsje in de namiddag Vele hoeves hebben een vergaderzaaltje met koffie thee en broodjes ter beschikking
DOELGROEP Leerkrachten oudercomiteacute
FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks
DYNAMIEK Ontspannen teamvergadering
in een rustige omgeving
SUCCESFACTOREN Even pauzeren om de boerderij
te verkennen
PRAKTISCH Vind hoeves met vergaderzaaltje
op wwwonthaalopdeboerderijbe
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school VergaderingenLeraarskamerTeam
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
14
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school VergaderingenLeraarskamerTeam
September NovemberOktoberMaart MeiApril Juni AugustusJuli December FebruariJanuari
aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettedoperwtgroene selderijkomkommerkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipaprikapeultjespreiprinsessen-boonradijsrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaattuinboonuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel
aardbeiabrikoosbraamframbooskersnectarineperzikrabarberrode beszwarte bes
aardappelbloemkoolboerenkoolgroene selderijknolselderijpaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraapradijsrammenasrode bietrodekoolroodlofsavooikoolschorseneerspinaziespruitenuiveldslawarmoeswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appelrabarber
aardappelandijviebloemkoolgroene selderijpaddenstoelenpaksoipompoenpreiraapraapsteelradijsrode bietroodlofspinazieuiwarmoeswaterkerswortelwitlof
aardbeirabarber
aardappelandijvieaspergebloemkooldoperwtgroene selderijkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipeultjespreiraapraapsteelradijsrode bietroodlofspinaziespitskooluiwarmoeswaterkerswortel
aardbeirabarber
aardappelandijvieartisjokaspergebloemkoolbroccolidoperwtgroene selderijkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipeultjespreiprinsessen-boonraapradijsrode bietsavooikoolspinaziespitskooltomaattuinboonuivenkelwarmoeswaterkerswortel
aardbeiabrikoosframbooskersnectarineperzikrabarberrode beszwarte bes
aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslamaispaddenstoelenpaksoipaprikapompoenpreiprinsessen-boonraapsteelradijsrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaatuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel
aardbeiabrikoosappelbraamdruifframbooskersmeloennectarinepeerperzikpruimvijgzwarte bes
aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslamaispaddenstoelenpaksoipaprikapompoenpreiprinsessen-boonraap(steel)radijsrammenasrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaatuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel
appelbraamdruifframbooskiwibesmeloennectarinepeerperzikpruimvijg
aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijboerenkoolbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipaprikapastinaakpompoenpreiprinsessen-boonraap(steel)radijsrammenasrode bietrodekoolroodlofsavooikoolschorseneersnijboonspinaziespitskoolspruitentomaatuiveldslavenkelwarmoeswaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appelbraamdruifframbooskiwibesmeloenpeer
aardappelaardpeerandijviebleekselderijbloemkoolboerenkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslavenkelwarmoeswaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appeldruifmeloenpeer
aardappelaardpeerandijvieboerenkoolgroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appelpeer
aardappelaardpeerboerenkoolgroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appelpeer
aardappelboerenkoolgroene selderijknolselderijpaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawitlofwittekoolwortel
appelpeer
Meer info en seizoensrecepten wwwgroentekalenderbe
Gebruik deze handige groente- en fruit-kalender om per maand te ontdekken van welke groenten en vruchten je kunt genieten
Probeer de voedselkilometers zo veel mogelijk te beperken Kies altijd voor de groenten en vruchten die het dichtst bij huis zijn gekweekt Lees het etiket
Vruchten die in zuidelijke landen worden geteeld (zoals banaan citroen kiwi man-darijn mango pompelmoesgrapefuit en sinaasappel) kun je ter afwisseling eten bij voorkeur in de wintermaanden
VERGADERINGEN LERAARSKAMER TEAM
Fruit in de leraarskamerVerwen het team door een mand met seizoensgebonden fruit in de leraarskamer te plaatsten het is een gezond tussendoortje dat niet duur is en bovendien geen afval nalaat
DOELGROEP Leerkrachten
FREQUENTIE Dagelijks wekelijks
DYNAMIEK Gezonde snackgewoonte zonder afval
SUCCESFACTOREN Fruit kopen volgens de seizoenen zie seizoenskalender
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
15
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband
Tips Koppel de appeltjeskring aan een bezoek Zelf een appeltje plukken is de grootste motivatie om erin te bijten
Appels en peren zijn lang houdbaar in de koelkast
Appels snijden veel werk Probeer een appelsnijder
ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND
Appeltjeskring Tijdens het kringmoment schilt de leerkracht enkele stukken fruit voor de leerlingen Voor de kleinsten is een appel of peer vaak moeilijk om uit het vuistje te eten Op deze manier draag je als leerkracht bij tot een gezonde snackgewoonte
DOELGROEP Kleuteronderwijs eerste graad lager onderwijs
FREQUENTIE Wekelijks
TAAKVERDELING Beurtrol leerkrachten of laten meebrengen
door ouders
LEERDOELEN Lichamelijke gezondheid de seizoenen en hun
fruitteelten fruitgroei samen eten
SUCCESFACTOREN Koppeling aan een bezoek aan de fruitkweker
communiceren naar ouders via fotorsquos op de
schoolblog
VBS Desselgem
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
16
VBS Desselgem
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband
ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND
Aan de slag met hoeveproducten na een bezoek aan een lokale producent
Waar komt ons voedsel vandaan Melk prei aardappelen appels boter rundsvlees eitjes tomaten aardbeien yoghurthellip Laat de kleuters zelf aardappelen uit de grond halen laat leerlingen koeien voederen Misschien kunnen studenten huishoudkunde zelfs helpen bij het maken van hoeveproducten Daarna kan in de klas gekookt worden met de ingredieumlnten puree melkpudding becha-melsaushellip
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
FREQUENTIE Eeacutenmalig jaarlijks bezoek en kookactiviteit
LEERDOELEN Bewegen in verschillende milieus fysieke activiteit
landbouwpraktijk gezondheid en voeding
belevend leren omgang met dieren
SUCCESFACTOREN Klasoverschrijdend werken
KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie
per bezoek aan te vragen
PRAKTISCH Boerderij bezoeken Adresjes op maat in
West-Vlaanderen via wwwmetdeklasdeboeropbe
Tips Combineer het bezoek met een champignon- of witloof-teeltkit in de klas Jaarlijks te verkrijgen bij Inagro zie lesmaterialen
Je kan klasoverschrijdend werken door het fotoverslag van het bezoek in de eetzaal uit te hangen
Vaderdagscadeaursquotje aardbeien op een versierd schaaltje
Gemeenteschool Oostduinkerke
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
17
Ter Groene Poorte Brugge
VBS Sint-Lodewijk Deerlijk
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband
ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND
Food rock een duurzame maaltijd voor wereldsterrenWat heeft wereldhandel te maken met de voedselproblematiek en hoe kunnen we als consument ons steentje bijdragen door duurzamer te consumeren Dure woorden die een concrete invulling krijgen aan de hand van opdrachten in een workshop die via de festivalsfeer nauw aansluit bij de leefwereld van jongeren Leerlingen stellen na de toelichting zelf een duurzaam menu samen waaruit zal blijken dat er veel stof ter discussie is Smakelijk
DOELGROEP Secundair onderwijs versie ASO en versie TSO BSO
PRAKTISCHE De lespakketten kunnen besteld ontleend of gedownload wordenVEREISTEN - Schakel een Noord- en een Zuid-animator in voor de meest
beklijvende aanpak euro 160 basisprijs aangevuld met een
km-vergoeding en euro 40 voor de ingredieumlnten
- Of begeleid zelf de workshop met enkele leerkrachten van
de school
FREQUENTIE Eeacutenmalige workshop voor- en naverwerking in de klas
VOORBEREIDING - Met animatoren minimum voorbereidingstijd fiches
doornemen
- Zelf begeleiden materiaal halen en doornemen collegarsquos
aanspreken
LEERDOELEN leerlingen staan stil bij eigen koop- en
eetgedrag milieu-impact voedsel eerlijke
handel korte vs lange keten sociale
impact voedsel mening onderbouwen
samenwerken koken
SUCCESFACTOREN Begeleiding door de opgeleide animatoren
PRAKTISCH Alle praktische informatie zie lesmateria-
len Deze lesmaterialen kwamen tot stand
ism het Provinciaal Noord-Zuid Centrum
en Kleur Bekennen West-Vlaanderen
FOOD ROCK een duurzame maaltijd
voor wereldsterren
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
18
19
LESMATERIALEN
Werken rond lokale voeding BOERDERIJBEZOEK lsquoMET DE KLAS DE BOER OPrsquoBezoek een echte boerderij uit het netwerk van hedendaagse boerderijen die openstaan voor klasbezoeken Hier ervaar je hoe de landbouw vandaag in ons voedsel voorziet en kan je helpen bij de taken van de boer Ontdek de diverisiteit binnen de landbouw varkens melkvee fruitbomen groententeelt in serre of open lucht hoeveproducentenhellip
Waarom een landbouwbedrijf bezoeken Deze authentieke leer-omgeving heeft een aantal troeven die in een klassikale context
weinig aan bod komen
- Gezondheid de leerlingen bewegen een hele dag lang
- Welzijn het biedt kansen aan andere leerlingen om op de voor-
grond te treden vermindering stress en pestgedrag
- Duurzaam leven bezorgdheid om het milieu start met het
ervaren van het buitenleven
- Leervermogen concentratievermogen en creativiteit leren in
een authentieke context dringt dieper binnen in onze hersenen
doordat we meerdere zintuigen aanspreken
(Bron Van de Keere K Vervaet S (2013) Leren is onderzoeken Aan de slag met wetenschap in de klas Leuven Lannoo Campus)
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie per
bezoek aan te vragen
PRAKTISCH Vind jouw boerderij via wwwmetdeklasdeboeropbe
Tips Denk eraan de boerderij heeft niet enkel troeven voor jonge leer- lingen Klassiek schoolse inhouden zoals metend rekenen en fysica kunnen hier geleerd worden met alle zintuigen (Hoeveel kubieke meter past in deze maiumlskuil Hoelang is 100 meter )
Overleg met de boer over hoe je het bezoek wil invullen Wil je een rondleiding en wat klusjes opknappen in de voormiddag en hou je de namiddag om samen met de leer-lingen te rekenen op de boerderij Maak vooraf goede inhoudelijke en praktische afspraken voor een onvergetelijke ervaring
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
Bij een boerderijbezoek is voorbereiding en naverwerking essentieel Hierna volgt een greep uit het aanbod lesmaterialen ontwikkeld door de educatieve dienst van Inagro lsquoONTHAAL OP DE BOERDERIJrsquo om het bezoek samen met de leerlingen te kaderen
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
ONTDEK OOK DE EXTRArsquoS om het boerderijbezoek voor te bereiden of uit te breiden naar een projectweek lsquode Zuivelboxrsquo lsquoOver Bloesems en Bijtjesrsquo lsquoHoprsquo en lsquoBoer zoekt Klasrsquo
De digitale leeromgeving lsquowwwboerincarottebersquo laat toe de boerderij online te bezoeken ideaal als voorbereiding of naverwerking
Het taalplonsbad lsquoBonjour Boerrsquo is een boerderijbezoek in Wallonieuml of Frankrijk zie wwwbonjourboerbe
Stal Op Stelten is een educatief spel op de boerderij voor kleuters Deelnemende hoeves op wwwonthaalopdeboerderijbe
Boer in de Wolken vormt een evaluatiespel om op het eind van het bezoek enkele belangrijke zaken te herhalen beschikbaar bij diverse hoeves lsquoMet de klas de boer oprsquo
TEELTKITSKweek je eigen witloof of champignons in de klas
Deze kits worden jaarlijks ter beschikking gesteld
door Inagro en kunnen afgehaald worden na
bestelling
DOELGROEP Lager onderwijs
KOSTPRIJS Gratis af te halen na bestelling
(jaarlijkse actie)
BESTELLEN EN INFORMATIE
wwwonthaalopdeboerderijbe
SPELKOFFER VOEDINGSDRIEHOEK lsquoGEZOND UIT DE GRONDrsquoDriedimensionale voedselpiramide Bij de verschil-
lende voedingsproducten wordt de link gelegd met
de landbouwkundige oorsprong ervan
DOELGROEP Lager en secundair onderwijs
KOSTPRIJS Gratis
INFORMATIE EN BESTELLEN
Gratis ontlenen via
wwwonthaalopdeboerderijbe
BOER IN BEELD Fotomappen over heden-
daagse landbouw aan de
hand van een informatieve verhaallijn en opdrach-
ten voor de leerlingen
en een handleiding voor de leerkracht
Verschillende themarsquos worden behandeld
verschillend per graad zuivel witloof champig-
nons vlees groenten serreteeltenhellip
DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs per graad
KOSTPRIJS Pdf-versie gratis online of euro 7 per
themamap gedrukt op hard karton
BESTELLEN EN INFORMATIE
- Gratis downloaden via
wwwboerinbeeldbe
- Aankopen via provinciale e-shop
BOER IN BEELD LIVE Educatieve filmpjes die de
voedselketen illustreren
Drie jonge reporters gaan op
pad en ontdekken welke weg
groenten koekjes en vlees afleggen
DOELGROEP Lager onderwijs onderbouw
secundair onderwijs
KOSTPRIJS Gratis voor leerkrachten
BESTELLEN EN INFORMATIE
- Gratis downloaden via
wwwboerinbeeldlivebe
- Gratis afhalen Provinciaal
Informatiecentrum Tolhuis
Brugge 0800 20 021
20
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
21
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
PLATTELANDSKLASSEN VZW ondersteunt en ontwikkelt educatieve initiatieven om jongeren op een
in contact te brengen met land- en tuinbouw voeding en het platteland Project Het Smaakparadijs omvat
een reeks van drie boekjes lsquoHet draaiboek Smaakparadijsrsquo werd ontwikkeld en geschreven
nav een samenwerking tussen Plattelandsklassen en de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo in Gelrode Zij werkten
een heel schooljaar rond eetcultuur en smaakopvoeding Het boek bevat de omschrijving van hun project
achtergrondinformatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes en suggesties voor in de klas per graad
lsquoHet Schooltuinboek rsquo een praktische gids om te beginnen met een schooltuin als didactisch uitdagend
project voor de school En lsquoHet Hagelands Kinderkookboek rsquo bevat een reeks recepten die leerlingen in
de klas kunnen maken voor gezamenlijke lunchmomenten tijdens het Smaakparadijs-project
DOELGROEP Lager onderwijs
KOSTPRIJS draaiboek Smaakparadijs euro 18 Het Schooltuinboek euro 20 Hagelands Kinderkookboek euro 7
BESTELLEN INFORMATIE amp ANDERE DIDACTISCHE UITGAVES wwwplattelandsklassenbe
VELT staat voor lsquoVereniging voor Ecologisch Leven
en Tuinierenrsquo Velt wil bijdragen tot de ontwikkeling
van een duurzame levensstijl en daarvoor ontwik-
kelden zij educatieve materialen zoals de lsquoSchool-moestuinhandleidingrsquo educatieve pakketten
rond seizoensgroenten voedselverspilling (on)
kruiden groentenkalender met steekkaarten per
groente En een inspiratiegids duurzaam consume-
ren op school en in de klas
Meeste materialen zijn online ter beschikking
gesteld neem een kijkje op wwwveltbe
LANDBOUWMUSEA tonen het verhaal van streek-
eigen tradities verschillende musea vind je op
wwwonthaalopdeboerderijbe
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
VBS Desselgem
22
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
Werken rond duurzame ontwikkeling
FOOD ROCK een duurzame maaltijd
voor wereldsterren
SCHOON BOERENHoe maakt de land- en tuinbouwsector werk van
een duurzamer platteland voor ons allemaal
Duurzame landbouw wordt voorgesteld aan de
hand van de inspanningen van acht voorbeeld-
boeren tijdens de reizende tentoonstelling
Leerlingen verkennen zelf de tentoonstelling
met de werkboekjes Sommige bedrijven kunnen
ook bezocht worden tijdens de campagneperiode
DOELGROEP Lager onderwijs tweede en derde
graad Secundair onderwijs
KOSTPRIJS Gratis
ALLE INFORMATIE
Boekjes horend bij de tentoonstelling
aanvragen via wwwschoonboerenbe
BOERENVERSTANDDit DVD-spel is een interactief groepsspel over
landbouw in de wereld op basis van videobeelden
De videobeelden brengen 5 themarsquos aan die van
levensbelang zijn voor de landbouw water bodem
energie mest en kapitaal Elk thema biedt land-
bouwers in de hele wereld kansen maar ndash helaas ndash
ook problemen
In het spel nemen 4 teams het tegen elkaar op
Goed opletten tijdens de beelden zelf creatief voor
de dag komen en tactisch spelen zijn van cruciaal
belang tijdens het spel
DOELGROEP Derde graad secundair onderwijs
KOSTPRIJS euro 8 (dvd + brochure) wordt gratis
thuis geleverd
BESTELLEN EN INFORMATIE
Provinciaal Informatiecentrum
Tolhuis te Brugge 0800 20 021
LESMAPPEN FOOD ROCKEducatieve lesmappen voor het opzetten van
een workshop rond eerlijke handel duurzaam
consumeren in een mondiale context Zie
activiteiten in klasverband
DOELGROEP Secundair onderwijs
KOSTPRIJS - Lesmappen Gratis downloaden
uitlenen of aankopen voor euro 20
- Workshop euro 160 aangevuld met
een km-vergoeding en euro 40 voor de
ingredieumlnten
BESTELLEN EN INFORMATIE
- Gratis downloaden
wwwonthaalopdeboerderijbe
- Gratis ontlenen op diverse locaties
- Aankopen lesmap of workshop-
boeken via infoeducatieinagrobe
of 051 27 32 25LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Algemeen
De communicatie van de school rond gezond en duurzaam eten vormt de rode
draad om enerzijds de verschillende activiteiten te verbinden en anderzijds een
aanknopingspunt om ouders en grootouders mee te betrekken anderzijds
Een schoolbeleid is een handig instrument voor het secundair onderwijs om
optimaal en doorgedreven aan de VOETen te werken omgeving en duurzame
ontwikkeling lichamelijke gezondheid en veiligheid socio-economische samen-
leving en politiek-juridische samenleving
Voor het lager onderwijs sluit een dergelijk schoolbeleid aan bij de Edo-doel- stellingen leerlingen onderbouwen met de capaciteiten om bewuste keuzes te
maken in functie van een leefbare wereld voor ons en voor toekomstige generaties
het leergebied wereldorieumlntatie en het leergebied overschrijdende thema sociale
vaardigheden
Hoe zet je een gedragen schoolbeleid rond duurzaam eetgedrag op De initiatiefnemers nemen het voortouw en peilen naar het draagvlak in de school
bij collegarsquos directie ouders ondersteunend personeel leerlingen Een groot
draagvlak binnen de school is noodzakelijk
De stuwende motor achter de acties is de werkgroep bij het samenstellen van de
werkgroep is het belangrijk om alle mogelijke leden uit te nodigen om deel uit te
maken van de werkgroep Een gemengde werkgroep bundelt gemengde krachten
en opportuniteiten Het is niet de bedoeling dat alle taaklast op de initiatief nemende leerkrachten directie valt Spreek leerlingen ouders maar ook groot-
ouders en het ondersteunend amp administratief personeel aan
Het is belangrijk dat eacuteeacuten iemand het centraal aanspreekpunt is Deze persoon
neemt een cooumlrdinerende rol op zich Zij of hij bereidt de vergaderingen van de
werkgroep voor en leidt de vergadering Zij of hij maakt ook de vertaalslag naar de
schoolleiding
Kies een mascotte of een leuke slogan om de acties van de werkgroep een gezicht
of herkenbaarheid te geven
Denk eraan om vaak terug te koppelen naar de verschillende schoolniveaus
Heeft de school een lokale schoolcatering Dan kan hier in de klas rond gewerkt
worden en omgekeerd
Hulp nodig bij planning organisatie of uitvoering van het project Contacteer een MOS-begeleider van jouw provincie Meer info httpmilieuzorgopschoolbe (Bron MOS-handleiding)
SCH
OO
LBEL
EID
Schoolbeleid
Tips Laat de leerlingen na een stellingenspel over duurzaam voed-sel een affiche maken waarin zij hun mening of bezorgdheid illus-treren Deze affiches kunnen opgehangen worden in de eetzaal Zo worden andere leerlingen ook aangezet om na te denken over duurzaam consumeren en ga je klasoverschrijdend te werk
Na het behandelen van het thema duurzaam consumeren in de klas worden de leerlingen gestimuleerd zelf na te denken over hun eigen school Op welke zaken scoort onze school goed of min-der goed
Ga na het schoolfeest na hoeveel afval werd vermeden door te kiezen voor een duurzaam alternatief zoals een ijskarretje of herbruikbare drinkbekers
23
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld
PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinspVRIJEthinspBASISSCHOOLthinspDESSELGEMWinnaar van de scholenwedstrijd lsquoLekker Lokaalrsquo
Jo Bultheel pedagogisch directeur legt uit hoe
Lucy Natuurknap en haar bende geeumlngageerde
leerlingen de school wakker houden voor aller-
hande activiteiten rond lokaal en duurzaam eten
zoals het uitdelen van de wekelijkse appel
De werkgroep bestaat hier uit een kerngroep van drie leerkrachten aangevuld met MOS- medewerkers Dit zijn grootouders ouders en
vrijwilligers van TuinHier die bijspringen tijdens
de lessen en acties ondersteunen Het grootste
deel van de werkgroep bestaat uit jonge senio-ren Aanvankelijk was de werkgroep niet erg groot
maar na enkele jaren mond-aan-mond-reclame
zijn er veel geeumlngageerde leden bij gekomen Zo
zijn er de vaste teams die wekelijks komen en een
team van lsquoinspringersrsquo dat zijn de leden die spora-
disch inspringen als vaste leden niet kunnen
Deze school laat de leerlingen tuinieren in de
schoolmoestuin de MOS-medewerkers staan
de leerkrachten bij tijdens de les en staan ook in
voor het onderhoud van deze tuintjes Door zelf te
tuinieren en de verwerking van deze activiteit in
de klas staan de leerlingen stil bij de afkomst van
onze voeding
De zesdejaars maakten een filmpje rond het aan-tal voedselkilometers dat producten afleggen
voor ze op ons bord terecht komen Dit educatieve
filmpje werd ook getoond in de andere klassen
Daarna gingen ze zelf op onderzoek telkens
wanneer ze samen met hun ouders de supermarkt
bezochten gingen ze na hoe ver hun producten
hadden gereisd en streefden ze ernaar zo weinig
mogelijk kilometers in het winkelkarretje te laden
Op school hangt achteraan de klas een grote
kaart daar duiden leerlingen aan van welke landen
zij producten kochten
Zoals uit deze actie blijkt maakt de school er een
prioriteit van om ook de link te leggen naar thuis
Zo ook bij de stempelkaartactie Telkens een leer-
ling met zijn ouders naar een lokale hoeve gaat
ontvangt hij of zij een stempel van de boer Op het
einde van het schooljaar worden de spaarkaarten
vergeleken en degene met het meeste aantal
stempels wordt in de bloemetjes gezet
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep
FREQUENTIE Permanent
DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen koop- en eetgedrag en dragen dit ook over thuis
SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte Lucy Natuurknap communicatie binnen en buiten school
ldquoWij werken het hele jaar rond lsquoEet lokaal met Lucy Natuurknaprsquordquo
SCH
OO
LBEL
EID
24
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld
PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinsplsquoHETthinspSMAAKPARADIJSrsquoHet Smaakparadijs is een schoolproject rond
smaakopvoeding en eetcultuur om de leerlingen
aan te zetten tot een gezond voedingspatroon
De leerkrachten van de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo
en Plattelandsklassen vzw werkten een draaiboek
uit rond dit avontuur Yvonne en Yvette vormen
het duo dat de leerlingen doorheen het jaar mee-
neemt op deze culinaire reis langs de vijf basis-
smaken Het draaiboek bevat achtergrond-
informatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes
en suggesties voor in de klas
DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs
VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep
FREQUENTIE Permanent
DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen eetgedrag en de herkomst van het voedsel
SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte communicatie binnen en buiten school
MEER INFORMATIE wwwplattelandsklassenbe
25
SCH
OO
LBEL
EID
Subsidies klasbezoeken in West-Vlaanderen wwwmetdeklasdeboeropbe
Nood aan begeleiding op school om rond lokale voeding te werken Contacteer de MOS-begeleider
van jouw regio wwwmilieuzorgopschoolbe
Aanvraag voor financieumlle steun bij het opstarten van een schooltuintje telkens voor eind december
indienen via Landelijke Gilden wwwlandelijkegildenbe
Samenwerking met de lokale trekkersgroep Fair Trade gemeente om het zesde criterium te behalen
wwwfairetradegemeentenbe
Financieumlle steun via Kleur Bekennen voor leerkrachten in het basis- of secundair onderwijs bij projecten
op school rond wereldburgerschap en duurzame voeding
Regelmatig lanceert Kleur Bekennen een projectoproep Scholen die een project indienen maken kans
op een financieumlle stimulans waarmee je je project kunt realiseren in je school Zowel scholen die al lang
aan wereldburgerschap werken en wellicht al een schoolvisie hebben als scholen die nog nooit aan
wereldburgerschap werkten kunnen meedoen
Hou de website van wwwkleurbekennenbe in de gaten of schrijf je in op onze nieuwsbrief via onze web-
site Contact valentiengoethalswest-vlaanderenbe
Subsidies voor schoolmelk Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen
Subsidies voor schoolfruit Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen
Neem een kijkje op lsquoGezonde schoolrsquo website van het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en
Ziektepreventie voor tips rond het installeren van een gezondheidsbeleid op school
Met steun van Quick-win-project voor de korte keten Departement Landbouw en visserij Vlaamse Overheid
ON
DER
STE
UN
ING
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Ondersteuning
OndersteuningGemeenteschool Oostduinkerke
26
Breng de boerderij naar de klas Of net andersom Ontdek wwwonthaalopdeboerderijbeMeer informatie Inagro-Landbouweducatie Ieperseweg 87 8800 Rumbeke-Beitem051 27 32 00 - infoeducatieinagrobe - wwwonthaalopdeboerderijbe
5
- De ecologische pijler van duurzaamheid is de dui-
delijkste Dit is het zorg dragen voor ons milieu door
onnodige voedselkilometers en afval te beperken
- Daarnaast is er ook nood aan sociale duurzaamheid
Contact met de landbouwsector zorgt voor betrok-
kenheid van de consument bij het productieproces
en inzicht hierin Dit is een noodzakelijke voorwaarde
om samen aan de kar te trekken om onze voedselpro-
ductie duurzamer te maken want zonder draagvlak
komen de vele goedbedoelde initiatieven in onvrucht-
bare grond terecht
- Economische duurzaamheid heeft betrekking op
duurzaam handel voeren realistische prijzen en vak-
manschap waarderen
Duurzame voeding en consumptie is meer dan lokaal
eten Fair Trade-producten die een eerlijke prijs garande-
ren voor boeren in het Zuiden vormen het complement
van eerlijke handel in het Noorden
Wie wordt er beter van
In de eerste plaats de plaatselijke economie door de
eerlijke handel en de betrokkenheid van de consument
Doordat de boer een eerlijke prijs krijgt heeft deze de
mogelijkheid om ook maximaal in te zetten op ecolo-
gische (zoals het werken aan biodiversiteit) en sociale
aspecten (zoals het opstellen van het bedrijf voor educa-
tie en recreatie) van de landbouw
Het milieu door het verminderen van afval en transport
van het product
De leerlingen krijgen inzicht in de voedselketen en hun
consumentengedrag Bij een bezoek biedt de boerde-
rijomgeving een rijke leercontext De school wordt een
plek waar dit engagement de betrokkenheid tussen de
klassen stimuleert alsook tussen de school en (groot)ouders eacuten tussen de school en de lokale gemeenschap
En wat kost dat
De keuze voor seizoensgroenten en -vruchten van bij
de boer is niet duurder dan het aanbod uit de super-
markt Artisanale bereidingen van de hoeve (yoghurt
vlees ijs hellip) kunnen wel net iets duurder zijn Door voed-
selverspilling aan te pakken te letten op overbodige ver-
pakkingsmaterialen en af te wisselen met vegetarische
alternatieven kan je dit verschil goed compenseren
Lokale producten kan je vinden op www100west-vlaamsbe voor de West-Vlaamse hoeveswwwrechtvanbijdeboerbe voor de Vlaamse hoeves
Wist-je-dat Grootouders vaak staan te trappelen om zich te engageren in de school van hun kleinkinderen (zie school-beleid)
Wist-je-dat Duurzaam consumeren een aandachtspunt is van MOS (zie onder-steuning)
Wist-je-dat lsquoLokale duurzame productenrsquo het zesde criterium van de Fair-Trade-Gemeenten vormen (zie ondersteuning)
GO De Bevertjes
6Kan de boer het fruit leveren op school
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Gezond tussendoortje
Tips Appels en peren zijn langer houdbaar in de koelkast Vul vanaf de meimaand aan met aardbeien en klein fruit
Ga in de wiskundeles aan de slag met de fruitwinkel door samen met de leerlingen een kasboek bij te houden
GEZOND TUSSENDOORTJE
Fruitwinkeltje op de speelplaatsEen fruitwinkeltje met lokaal fruit tijdens de speeltijd Dagelijks of wekelijks fruit aanbieden zorgt voor een gezond snackpatroon eacuten laat geen afval na Laat leerlingen zelf het winkeltje openhouden
DOELGROEP Lager en secundair onderwijs
FREQUENTIE Dagelijks wekelijks
TAAKVERDELING Toezichthoudende leerkracht helpt indien nodig
LEERDOELEN Verschil lange en korte keten verantwoordelijkheid dragen
lichamelijke gezondheid functionele rekenvaardigheid organisatie-
bekwaamheid eerlijke handel totstandkoming van een prijs
SUCCESFACTOREN Duidelijke communicatie over lokale insteek
SBS Sint-Eloois Vijve
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
Het aanbod uitbreiden met zuivel-producten of appelsap Spreek de boer
aan over een automaat op school
7
VBS Boezinge
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Gezond tussendoortje
Een lokale soep kan ook als aanvulling op het middagmaal
Geen kok of kookouders Elke klas maakt om de beurt soep (met groentjes uit de schooltuin)
GEZOND TUSSENDOORTJE
Lokale soepdag Verwen jezelf collegarsquos en de leerlingen met een wekelijkse kom verse soep boordevol lokaal en seizoensgebonden groentjes
DOELGROEP Kleuter- lager of secundair onderwijs
FREQUENTIE Dagelijks wekelijks
PARTNERS Schoolkok enthousiaste groep (groot)ouders die
eacuteeacuten maal per week soep maken en uitdelen op school
LEERDOELEN De seizoenen lichamelijke gezondheid voedsel-
kilometers diversiteit groenten en hun herkomst
SUCCESFACTOREN Geeumlngageerde kok kookouders schoolbeleid rond
gezonde voeding bezoek aan een groenteteler
Tips Zet een klassikale discussie op rond duurzaam consumeren welke afstand legt het product af welke landbouwmethode werd gebruikt (volle grond (on)verwarmde serre) seizoens- gebondenheid kook- en bereidingswijze verpakkingsmateriaal transportmiddel product
Bespreek de seizoenen aan de hand van de groentekalender in de klas
VBS Boezinge
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Schoolcatering
Tips Neem eens een kijkje op wwwboterbijdeviswo1be deze website belicht landbouw en voedselvoorziening in WOI Wat aten mensen tijdens de oorlog Je vindt er ook authentieke receptenboekjes uit WOI
Hang in de eetzaal telkens het menu van de dag uit met daarbij de herkomst Zo maak je terug de koppeling tussen consumptie en productie
SCHOOLCATERING
Lokaal criterium in de aanbesteding voor schoolmaaltijdenlsquoKorte Ketenrsquo als element of selectiecriterium in de aanbesteding voor schoolmaaltijden zorgt ervoor dat je als school een duidelijke keuze maakt voor het verminderen van afval voedselkilometers pure producten met een verhaal en eerlijke handel
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
FREQUENTIE Permanent
KOSTPRIJS Hoeft niet duurder te zijn vraagt wel een andere kijk
Vlees neemt vaak de grootste hap uit het budget
je kan erover nadenken om eens af te wisselen met
een vegetarisch gerecht Zie tip
LEERDOELEN Bewustwording duurzaam consumeren seizoens-
gebonden producten voedselkilometers
SUCCESFACTOREN Geeumlngageerde directie inbedden in een school-
campagne rond duurzaam consumeren
communicatie in de klassen en buiten de school
8
VBS Desselgem
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Schoolcatering
SCHOOLCATERING
Duurzame producten in de eigen schoolkeuken Streef met de school naar een meer duurzame keuken kies voor authenticiteit en pure producten Door dit engagement in de klassen verder uit te diepen creeumler je betrokkenheid rond voeding binnen de school Bovendien heeft dergelijk eetgedrag een positief effect op studie- en werkprestaties in de namiddag
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
FREQUENTIE Permanent
PARTNERS Schoolkok lokale producenten
KOSTPRIJS Hoeft niet duurder te zijn (zie tip hieronder over afwisseling)
LEERDOELEN Herkomst voedsel voedseldriehoek de seizoenen duurzaam
consumeren
SUCCESFACTOREN Geeumlngageerde schoolkok en -directie bewustwording duurzaam
consumeren doortrekken naar de lessen communicatie naar ouders
Tips Draaiboek omtrent omschakelen naar een duurzame keuken zie duurzame overheidsrestaurants of Vredeseilanden
Afwisselen tussen vlees vis en vegetarisch is een goed idee voor de portemonnee Vlees en vis nemen immers een grote hap uit het budget en wegen op ons ecosysteem Door het afwisselen en anderzijds te kiezen voor een kwaliteitsvol stuk vlees of vis worden leerlingen zich meer bewust van de kostbaarheid ervan Daarnaast is deze manier van afwisselen ook heel erg gezond
Een lokale soepdag kan een eerste stap zijn om je schoolcatering duurzamer te maken
Rusthuis Zonnelied te Ieper staat erop kwa-liteit te serveren zo ook voor het vleesrdquo getuigt chefkok Bart Denys ldquoDe keuze voor hoeveslager rsquot Lindebos is een bewuste keuze Wij kiezen voor artisanale vleesbereidingen met kwaliteitsvolle ingredieumlnten en dat proef je De hoeveslager is verantwoordelijk van begin- tot eindproduct een weet dus perfect welke weg het eindproduct heeft afgelegdDe prijs is iets duurder maar de smaak zit dan ook een stuk beter en de consument is uitzonderlijk tevreden Het persoonlijk contact is voor mij ook een grote meer-waarde ik communiceer rechtstreeks met de producent Daarnaast speelt ook flexibiliteit een rol het vlees kan rsquos morgens vroeg geleverd wordenrdquo
ldquo
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
9
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Klasoverschrijdende activiteiten
Klein beginnen Ga aan de slag met enkele bloembakken of een palletKLASOVERSCHRIJDENDE ACTIVITEITEN
SchoolmoestuinZaaien planten wieden snoeienhellip Een moestuintje in de school laat toe te ervaren wat het is om zelf voedsel te produceren en vormt een rijk vertrekpunt om leerlingen in contact te brengen met de verschillende soorten gewassen Daarnaast is samen werken in de moestuin een mentaal en fysiek gezonde activiteit en komen er andere intelligenties aan bod in de klasgroep Landelijke Gilden en Velt bieden een praktische gids om met een schoolmoestuin te starten Er worden ook activiteiten beschreven per leeftijdsgroep van het kleuter- en lager onderwijs
DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs
PRAKTISCHE VEREISTEN Lapje grond tuingereedschap
FREQUENTIE Permanent
LEERDOELEN Fysieke activiteit de seizoenen probleemoplossend denken
mens en natuur techniek
SUCCESFACTOREN Groepje helpende (groot) ouders draagvlak op school en bij de ouders
INFO EN ONDERSTEUNING Landelijke Gilden en Velt
Tip Werk in de les geschiedenis rond landbouw door te vertrekken vanuit het moestuintje Hoe was landbouw bepalend voor onze huidige samenleving
10
VBS Desselgem
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
11
KLASOVERSCHRIJDENDE ACTIVITEITEN
Geldinzamelactie met lokale productenGeen koekjes dit jaar maar groentepakketten verse peren appelsap honing radijsjes kaas confituur vleeshellip van de hoeve om te verkopen ten voordele van de school Op deze manier wordt het duurzaam schoolbeleid ondersteund en uitgedragen buiten de school
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks
LEERDOELEN Eerlijke handel korte keten
SUCCESFACTOREN Ondersteunende communicatie
Breng een bezoek aan de boer en ontdek het verhaal achter de producten
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Klasoverschrijdende activiteiten
Zelfplukdag Goed te Mullem
12
FEEST OP SCHOOL
Kaasschotel Schoolfeest de ouderraad bedanken teambuilding hellip Schuif je voeten onder tafel en geniet van een ambachtelijk bereide kaasschotel Hoeve- kaas wordt gemaakt van melk van de hoeve Dat zorgt er niet alleen voor dat de producten erg vers zijn het biedt ook de mogelijkheid om het ver-haal achter het product te leren kennen via een bezoek aan de kaasboer
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
FREQUENTIE Eenmalig
LEERDOELEN Productieproces kaas eerlijke handel korte keten betrokken-
heid consument en producent traditionele ambacht
SUCCESFACTOREN Combinatie met een bezoek aan de kaasboer Serveren met
lokale of Fair Trade wijn stokbrood van een ambachtelijke
bakker hoeveconfituur en -boter Zichtbare communicatie
over de lokale insteek
Tip Projectweek rond zuivel
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Feest op school
Breng vooraf een bezoek aan de kaas-boer of nodig hem uit op school Zo leren leerlingen het verhaal achter het product kennen en kunnen zij dit enthousiast over-dragen tijdens het feestmaal
Er zijn vele variaties mogelijk een dessertbuffet koude schotel belegde broodjes
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
FEEST OP SCHOOL
IJskarretjeVerras jong en oud met een ijskarretje op het schoolfeest Een ijsje gemaakt van verse hoevemelk geeft een feestelijke toets aan het samenzijn Het is bovendien een dessertje met een minimum aan voedselkilometers en verpakkingsmateriaal
FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks
LEERDOELEN Afvalbewustwording eerlijke prijs traditionele
ambacht duurzaam consumeren
SUCCESFACTOREN Zichtbare communicatie rond engagement
Tip Combineer met een appelsaP-tap van de hoeve een gezonde feestelijke drank eacuten een minimum aan afval
Kies voor herbruikbare drinkbekers Je kunt ze oa ont- lenen via twee kringloopcentra in de provincie Kringloop-centrum West (regio Ieper 078155 005) en kringloop- centrum rsquot Rad (regio Brugge 050349 400) of via Imog
13
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Feest op school
VBS Desselgem
VERGADERINGEN LERAARSKAMER TEAM
Pedagogische studiedag op de boerderijSteek de koppen eens samen op de boerderij en kom op frisse ideeeumln Geniet tijdens het vergaderen van een heerlijke lunch met lokale producten of een hoeve-ijsje in de namiddag Vele hoeves hebben een vergaderzaaltje met koffie thee en broodjes ter beschikking
DOELGROEP Leerkrachten oudercomiteacute
FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks
DYNAMIEK Ontspannen teamvergadering
in een rustige omgeving
SUCCESFACTOREN Even pauzeren om de boerderij
te verkennen
PRAKTISCH Vind hoeves met vergaderzaaltje
op wwwonthaalopdeboerderijbe
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school VergaderingenLeraarskamerTeam
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
14
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school VergaderingenLeraarskamerTeam
September NovemberOktoberMaart MeiApril Juni AugustusJuli December FebruariJanuari
aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettedoperwtgroene selderijkomkommerkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipaprikapeultjespreiprinsessen-boonradijsrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaattuinboonuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel
aardbeiabrikoosbraamframbooskersnectarineperzikrabarberrode beszwarte bes
aardappelbloemkoolboerenkoolgroene selderijknolselderijpaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraapradijsrammenasrode bietrodekoolroodlofsavooikoolschorseneerspinaziespruitenuiveldslawarmoeswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appelrabarber
aardappelandijviebloemkoolgroene selderijpaddenstoelenpaksoipompoenpreiraapraapsteelradijsrode bietroodlofspinazieuiwarmoeswaterkerswortelwitlof
aardbeirabarber
aardappelandijvieaspergebloemkooldoperwtgroene selderijkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipeultjespreiraapraapsteelradijsrode bietroodlofspinaziespitskooluiwarmoeswaterkerswortel
aardbeirabarber
aardappelandijvieartisjokaspergebloemkoolbroccolidoperwtgroene selderijkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipeultjespreiprinsessen-boonraapradijsrode bietsavooikoolspinaziespitskooltomaattuinboonuivenkelwarmoeswaterkerswortel
aardbeiabrikoosframbooskersnectarineperzikrabarberrode beszwarte bes
aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslamaispaddenstoelenpaksoipaprikapompoenpreiprinsessen-boonraapsteelradijsrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaatuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel
aardbeiabrikoosappelbraamdruifframbooskersmeloennectarinepeerperzikpruimvijgzwarte bes
aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslamaispaddenstoelenpaksoipaprikapompoenpreiprinsessen-boonraap(steel)radijsrammenasrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaatuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel
appelbraamdruifframbooskiwibesmeloennectarinepeerperzikpruimvijg
aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijboerenkoolbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipaprikapastinaakpompoenpreiprinsessen-boonraap(steel)radijsrammenasrode bietrodekoolroodlofsavooikoolschorseneersnijboonspinaziespitskoolspruitentomaatuiveldslavenkelwarmoeswaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appelbraamdruifframbooskiwibesmeloenpeer
aardappelaardpeerandijviebleekselderijbloemkoolboerenkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslavenkelwarmoeswaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appeldruifmeloenpeer
aardappelaardpeerandijvieboerenkoolgroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appelpeer
aardappelaardpeerboerenkoolgroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appelpeer
aardappelboerenkoolgroene selderijknolselderijpaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawitlofwittekoolwortel
appelpeer
Meer info en seizoensrecepten wwwgroentekalenderbe
Gebruik deze handige groente- en fruit-kalender om per maand te ontdekken van welke groenten en vruchten je kunt genieten
Probeer de voedselkilometers zo veel mogelijk te beperken Kies altijd voor de groenten en vruchten die het dichtst bij huis zijn gekweekt Lees het etiket
Vruchten die in zuidelijke landen worden geteeld (zoals banaan citroen kiwi man-darijn mango pompelmoesgrapefuit en sinaasappel) kun je ter afwisseling eten bij voorkeur in de wintermaanden
VERGADERINGEN LERAARSKAMER TEAM
Fruit in de leraarskamerVerwen het team door een mand met seizoensgebonden fruit in de leraarskamer te plaatsten het is een gezond tussendoortje dat niet duur is en bovendien geen afval nalaat
DOELGROEP Leerkrachten
FREQUENTIE Dagelijks wekelijks
DYNAMIEK Gezonde snackgewoonte zonder afval
SUCCESFACTOREN Fruit kopen volgens de seizoenen zie seizoenskalender
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
15
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband
Tips Koppel de appeltjeskring aan een bezoek Zelf een appeltje plukken is de grootste motivatie om erin te bijten
Appels en peren zijn lang houdbaar in de koelkast
Appels snijden veel werk Probeer een appelsnijder
ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND
Appeltjeskring Tijdens het kringmoment schilt de leerkracht enkele stukken fruit voor de leerlingen Voor de kleinsten is een appel of peer vaak moeilijk om uit het vuistje te eten Op deze manier draag je als leerkracht bij tot een gezonde snackgewoonte
DOELGROEP Kleuteronderwijs eerste graad lager onderwijs
FREQUENTIE Wekelijks
TAAKVERDELING Beurtrol leerkrachten of laten meebrengen
door ouders
LEERDOELEN Lichamelijke gezondheid de seizoenen en hun
fruitteelten fruitgroei samen eten
SUCCESFACTOREN Koppeling aan een bezoek aan de fruitkweker
communiceren naar ouders via fotorsquos op de
schoolblog
VBS Desselgem
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
16
VBS Desselgem
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband
ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND
Aan de slag met hoeveproducten na een bezoek aan een lokale producent
Waar komt ons voedsel vandaan Melk prei aardappelen appels boter rundsvlees eitjes tomaten aardbeien yoghurthellip Laat de kleuters zelf aardappelen uit de grond halen laat leerlingen koeien voederen Misschien kunnen studenten huishoudkunde zelfs helpen bij het maken van hoeveproducten Daarna kan in de klas gekookt worden met de ingredieumlnten puree melkpudding becha-melsaushellip
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
FREQUENTIE Eeacutenmalig jaarlijks bezoek en kookactiviteit
LEERDOELEN Bewegen in verschillende milieus fysieke activiteit
landbouwpraktijk gezondheid en voeding
belevend leren omgang met dieren
SUCCESFACTOREN Klasoverschrijdend werken
KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie
per bezoek aan te vragen
PRAKTISCH Boerderij bezoeken Adresjes op maat in
West-Vlaanderen via wwwmetdeklasdeboeropbe
Tips Combineer het bezoek met een champignon- of witloof-teeltkit in de klas Jaarlijks te verkrijgen bij Inagro zie lesmaterialen
Je kan klasoverschrijdend werken door het fotoverslag van het bezoek in de eetzaal uit te hangen
Vaderdagscadeaursquotje aardbeien op een versierd schaaltje
Gemeenteschool Oostduinkerke
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
17
Ter Groene Poorte Brugge
VBS Sint-Lodewijk Deerlijk
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband
ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND
Food rock een duurzame maaltijd voor wereldsterrenWat heeft wereldhandel te maken met de voedselproblematiek en hoe kunnen we als consument ons steentje bijdragen door duurzamer te consumeren Dure woorden die een concrete invulling krijgen aan de hand van opdrachten in een workshop die via de festivalsfeer nauw aansluit bij de leefwereld van jongeren Leerlingen stellen na de toelichting zelf een duurzaam menu samen waaruit zal blijken dat er veel stof ter discussie is Smakelijk
DOELGROEP Secundair onderwijs versie ASO en versie TSO BSO
PRAKTISCHE De lespakketten kunnen besteld ontleend of gedownload wordenVEREISTEN - Schakel een Noord- en een Zuid-animator in voor de meest
beklijvende aanpak euro 160 basisprijs aangevuld met een
km-vergoeding en euro 40 voor de ingredieumlnten
- Of begeleid zelf de workshop met enkele leerkrachten van
de school
FREQUENTIE Eeacutenmalige workshop voor- en naverwerking in de klas
VOORBEREIDING - Met animatoren minimum voorbereidingstijd fiches
doornemen
- Zelf begeleiden materiaal halen en doornemen collegarsquos
aanspreken
LEERDOELEN leerlingen staan stil bij eigen koop- en
eetgedrag milieu-impact voedsel eerlijke
handel korte vs lange keten sociale
impact voedsel mening onderbouwen
samenwerken koken
SUCCESFACTOREN Begeleiding door de opgeleide animatoren
PRAKTISCH Alle praktische informatie zie lesmateria-
len Deze lesmaterialen kwamen tot stand
ism het Provinciaal Noord-Zuid Centrum
en Kleur Bekennen West-Vlaanderen
FOOD ROCK een duurzame maaltijd
voor wereldsterren
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
18
19
LESMATERIALEN
Werken rond lokale voeding BOERDERIJBEZOEK lsquoMET DE KLAS DE BOER OPrsquoBezoek een echte boerderij uit het netwerk van hedendaagse boerderijen die openstaan voor klasbezoeken Hier ervaar je hoe de landbouw vandaag in ons voedsel voorziet en kan je helpen bij de taken van de boer Ontdek de diverisiteit binnen de landbouw varkens melkvee fruitbomen groententeelt in serre of open lucht hoeveproducentenhellip
Waarom een landbouwbedrijf bezoeken Deze authentieke leer-omgeving heeft een aantal troeven die in een klassikale context
weinig aan bod komen
- Gezondheid de leerlingen bewegen een hele dag lang
- Welzijn het biedt kansen aan andere leerlingen om op de voor-
grond te treden vermindering stress en pestgedrag
- Duurzaam leven bezorgdheid om het milieu start met het
ervaren van het buitenleven
- Leervermogen concentratievermogen en creativiteit leren in
een authentieke context dringt dieper binnen in onze hersenen
doordat we meerdere zintuigen aanspreken
(Bron Van de Keere K Vervaet S (2013) Leren is onderzoeken Aan de slag met wetenschap in de klas Leuven Lannoo Campus)
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie per
bezoek aan te vragen
PRAKTISCH Vind jouw boerderij via wwwmetdeklasdeboeropbe
Tips Denk eraan de boerderij heeft niet enkel troeven voor jonge leer- lingen Klassiek schoolse inhouden zoals metend rekenen en fysica kunnen hier geleerd worden met alle zintuigen (Hoeveel kubieke meter past in deze maiumlskuil Hoelang is 100 meter )
Overleg met de boer over hoe je het bezoek wil invullen Wil je een rondleiding en wat klusjes opknappen in de voormiddag en hou je de namiddag om samen met de leer-lingen te rekenen op de boerderij Maak vooraf goede inhoudelijke en praktische afspraken voor een onvergetelijke ervaring
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
Bij een boerderijbezoek is voorbereiding en naverwerking essentieel Hierna volgt een greep uit het aanbod lesmaterialen ontwikkeld door de educatieve dienst van Inagro lsquoONTHAAL OP DE BOERDERIJrsquo om het bezoek samen met de leerlingen te kaderen
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
ONTDEK OOK DE EXTRArsquoS om het boerderijbezoek voor te bereiden of uit te breiden naar een projectweek lsquode Zuivelboxrsquo lsquoOver Bloesems en Bijtjesrsquo lsquoHoprsquo en lsquoBoer zoekt Klasrsquo
De digitale leeromgeving lsquowwwboerincarottebersquo laat toe de boerderij online te bezoeken ideaal als voorbereiding of naverwerking
Het taalplonsbad lsquoBonjour Boerrsquo is een boerderijbezoek in Wallonieuml of Frankrijk zie wwwbonjourboerbe
Stal Op Stelten is een educatief spel op de boerderij voor kleuters Deelnemende hoeves op wwwonthaalopdeboerderijbe
Boer in de Wolken vormt een evaluatiespel om op het eind van het bezoek enkele belangrijke zaken te herhalen beschikbaar bij diverse hoeves lsquoMet de klas de boer oprsquo
TEELTKITSKweek je eigen witloof of champignons in de klas
Deze kits worden jaarlijks ter beschikking gesteld
door Inagro en kunnen afgehaald worden na
bestelling
DOELGROEP Lager onderwijs
KOSTPRIJS Gratis af te halen na bestelling
(jaarlijkse actie)
BESTELLEN EN INFORMATIE
wwwonthaalopdeboerderijbe
SPELKOFFER VOEDINGSDRIEHOEK lsquoGEZOND UIT DE GRONDrsquoDriedimensionale voedselpiramide Bij de verschil-
lende voedingsproducten wordt de link gelegd met
de landbouwkundige oorsprong ervan
DOELGROEP Lager en secundair onderwijs
KOSTPRIJS Gratis
INFORMATIE EN BESTELLEN
Gratis ontlenen via
wwwonthaalopdeboerderijbe
BOER IN BEELD Fotomappen over heden-
daagse landbouw aan de
hand van een informatieve verhaallijn en opdrach-
ten voor de leerlingen
en een handleiding voor de leerkracht
Verschillende themarsquos worden behandeld
verschillend per graad zuivel witloof champig-
nons vlees groenten serreteeltenhellip
DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs per graad
KOSTPRIJS Pdf-versie gratis online of euro 7 per
themamap gedrukt op hard karton
BESTELLEN EN INFORMATIE
- Gratis downloaden via
wwwboerinbeeldbe
- Aankopen via provinciale e-shop
BOER IN BEELD LIVE Educatieve filmpjes die de
voedselketen illustreren
Drie jonge reporters gaan op
pad en ontdekken welke weg
groenten koekjes en vlees afleggen
DOELGROEP Lager onderwijs onderbouw
secundair onderwijs
KOSTPRIJS Gratis voor leerkrachten
BESTELLEN EN INFORMATIE
- Gratis downloaden via
wwwboerinbeeldlivebe
- Gratis afhalen Provinciaal
Informatiecentrum Tolhuis
Brugge 0800 20 021
20
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
21
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
PLATTELANDSKLASSEN VZW ondersteunt en ontwikkelt educatieve initiatieven om jongeren op een
in contact te brengen met land- en tuinbouw voeding en het platteland Project Het Smaakparadijs omvat
een reeks van drie boekjes lsquoHet draaiboek Smaakparadijsrsquo werd ontwikkeld en geschreven
nav een samenwerking tussen Plattelandsklassen en de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo in Gelrode Zij werkten
een heel schooljaar rond eetcultuur en smaakopvoeding Het boek bevat de omschrijving van hun project
achtergrondinformatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes en suggesties voor in de klas per graad
lsquoHet Schooltuinboek rsquo een praktische gids om te beginnen met een schooltuin als didactisch uitdagend
project voor de school En lsquoHet Hagelands Kinderkookboek rsquo bevat een reeks recepten die leerlingen in
de klas kunnen maken voor gezamenlijke lunchmomenten tijdens het Smaakparadijs-project
DOELGROEP Lager onderwijs
KOSTPRIJS draaiboek Smaakparadijs euro 18 Het Schooltuinboek euro 20 Hagelands Kinderkookboek euro 7
BESTELLEN INFORMATIE amp ANDERE DIDACTISCHE UITGAVES wwwplattelandsklassenbe
VELT staat voor lsquoVereniging voor Ecologisch Leven
en Tuinierenrsquo Velt wil bijdragen tot de ontwikkeling
van een duurzame levensstijl en daarvoor ontwik-
kelden zij educatieve materialen zoals de lsquoSchool-moestuinhandleidingrsquo educatieve pakketten
rond seizoensgroenten voedselverspilling (on)
kruiden groentenkalender met steekkaarten per
groente En een inspiratiegids duurzaam consume-
ren op school en in de klas
Meeste materialen zijn online ter beschikking
gesteld neem een kijkje op wwwveltbe
LANDBOUWMUSEA tonen het verhaal van streek-
eigen tradities verschillende musea vind je op
wwwonthaalopdeboerderijbe
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
VBS Desselgem
22
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
Werken rond duurzame ontwikkeling
FOOD ROCK een duurzame maaltijd
voor wereldsterren
SCHOON BOERENHoe maakt de land- en tuinbouwsector werk van
een duurzamer platteland voor ons allemaal
Duurzame landbouw wordt voorgesteld aan de
hand van de inspanningen van acht voorbeeld-
boeren tijdens de reizende tentoonstelling
Leerlingen verkennen zelf de tentoonstelling
met de werkboekjes Sommige bedrijven kunnen
ook bezocht worden tijdens de campagneperiode
DOELGROEP Lager onderwijs tweede en derde
graad Secundair onderwijs
KOSTPRIJS Gratis
ALLE INFORMATIE
Boekjes horend bij de tentoonstelling
aanvragen via wwwschoonboerenbe
BOERENVERSTANDDit DVD-spel is een interactief groepsspel over
landbouw in de wereld op basis van videobeelden
De videobeelden brengen 5 themarsquos aan die van
levensbelang zijn voor de landbouw water bodem
energie mest en kapitaal Elk thema biedt land-
bouwers in de hele wereld kansen maar ndash helaas ndash
ook problemen
In het spel nemen 4 teams het tegen elkaar op
Goed opletten tijdens de beelden zelf creatief voor
de dag komen en tactisch spelen zijn van cruciaal
belang tijdens het spel
DOELGROEP Derde graad secundair onderwijs
KOSTPRIJS euro 8 (dvd + brochure) wordt gratis
thuis geleverd
BESTELLEN EN INFORMATIE
Provinciaal Informatiecentrum
Tolhuis te Brugge 0800 20 021
LESMAPPEN FOOD ROCKEducatieve lesmappen voor het opzetten van
een workshop rond eerlijke handel duurzaam
consumeren in een mondiale context Zie
activiteiten in klasverband
DOELGROEP Secundair onderwijs
KOSTPRIJS - Lesmappen Gratis downloaden
uitlenen of aankopen voor euro 20
- Workshop euro 160 aangevuld met
een km-vergoeding en euro 40 voor de
ingredieumlnten
BESTELLEN EN INFORMATIE
- Gratis downloaden
wwwonthaalopdeboerderijbe
- Gratis ontlenen op diverse locaties
- Aankopen lesmap of workshop-
boeken via infoeducatieinagrobe
of 051 27 32 25LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Algemeen
De communicatie van de school rond gezond en duurzaam eten vormt de rode
draad om enerzijds de verschillende activiteiten te verbinden en anderzijds een
aanknopingspunt om ouders en grootouders mee te betrekken anderzijds
Een schoolbeleid is een handig instrument voor het secundair onderwijs om
optimaal en doorgedreven aan de VOETen te werken omgeving en duurzame
ontwikkeling lichamelijke gezondheid en veiligheid socio-economische samen-
leving en politiek-juridische samenleving
Voor het lager onderwijs sluit een dergelijk schoolbeleid aan bij de Edo-doel- stellingen leerlingen onderbouwen met de capaciteiten om bewuste keuzes te
maken in functie van een leefbare wereld voor ons en voor toekomstige generaties
het leergebied wereldorieumlntatie en het leergebied overschrijdende thema sociale
vaardigheden
Hoe zet je een gedragen schoolbeleid rond duurzaam eetgedrag op De initiatiefnemers nemen het voortouw en peilen naar het draagvlak in de school
bij collegarsquos directie ouders ondersteunend personeel leerlingen Een groot
draagvlak binnen de school is noodzakelijk
De stuwende motor achter de acties is de werkgroep bij het samenstellen van de
werkgroep is het belangrijk om alle mogelijke leden uit te nodigen om deel uit te
maken van de werkgroep Een gemengde werkgroep bundelt gemengde krachten
en opportuniteiten Het is niet de bedoeling dat alle taaklast op de initiatief nemende leerkrachten directie valt Spreek leerlingen ouders maar ook groot-
ouders en het ondersteunend amp administratief personeel aan
Het is belangrijk dat eacuteeacuten iemand het centraal aanspreekpunt is Deze persoon
neemt een cooumlrdinerende rol op zich Zij of hij bereidt de vergaderingen van de
werkgroep voor en leidt de vergadering Zij of hij maakt ook de vertaalslag naar de
schoolleiding
Kies een mascotte of een leuke slogan om de acties van de werkgroep een gezicht
of herkenbaarheid te geven
Denk eraan om vaak terug te koppelen naar de verschillende schoolniveaus
Heeft de school een lokale schoolcatering Dan kan hier in de klas rond gewerkt
worden en omgekeerd
Hulp nodig bij planning organisatie of uitvoering van het project Contacteer een MOS-begeleider van jouw provincie Meer info httpmilieuzorgopschoolbe (Bron MOS-handleiding)
SCH
OO
LBEL
EID
Schoolbeleid
Tips Laat de leerlingen na een stellingenspel over duurzaam voed-sel een affiche maken waarin zij hun mening of bezorgdheid illus-treren Deze affiches kunnen opgehangen worden in de eetzaal Zo worden andere leerlingen ook aangezet om na te denken over duurzaam consumeren en ga je klasoverschrijdend te werk
Na het behandelen van het thema duurzaam consumeren in de klas worden de leerlingen gestimuleerd zelf na te denken over hun eigen school Op welke zaken scoort onze school goed of min-der goed
Ga na het schoolfeest na hoeveel afval werd vermeden door te kiezen voor een duurzaam alternatief zoals een ijskarretje of herbruikbare drinkbekers
23
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld
PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinspVRIJEthinspBASISSCHOOLthinspDESSELGEMWinnaar van de scholenwedstrijd lsquoLekker Lokaalrsquo
Jo Bultheel pedagogisch directeur legt uit hoe
Lucy Natuurknap en haar bende geeumlngageerde
leerlingen de school wakker houden voor aller-
hande activiteiten rond lokaal en duurzaam eten
zoals het uitdelen van de wekelijkse appel
De werkgroep bestaat hier uit een kerngroep van drie leerkrachten aangevuld met MOS- medewerkers Dit zijn grootouders ouders en
vrijwilligers van TuinHier die bijspringen tijdens
de lessen en acties ondersteunen Het grootste
deel van de werkgroep bestaat uit jonge senio-ren Aanvankelijk was de werkgroep niet erg groot
maar na enkele jaren mond-aan-mond-reclame
zijn er veel geeumlngageerde leden bij gekomen Zo
zijn er de vaste teams die wekelijks komen en een
team van lsquoinspringersrsquo dat zijn de leden die spora-
disch inspringen als vaste leden niet kunnen
Deze school laat de leerlingen tuinieren in de
schoolmoestuin de MOS-medewerkers staan
de leerkrachten bij tijdens de les en staan ook in
voor het onderhoud van deze tuintjes Door zelf te
tuinieren en de verwerking van deze activiteit in
de klas staan de leerlingen stil bij de afkomst van
onze voeding
De zesdejaars maakten een filmpje rond het aan-tal voedselkilometers dat producten afleggen
voor ze op ons bord terecht komen Dit educatieve
filmpje werd ook getoond in de andere klassen
Daarna gingen ze zelf op onderzoek telkens
wanneer ze samen met hun ouders de supermarkt
bezochten gingen ze na hoe ver hun producten
hadden gereisd en streefden ze ernaar zo weinig
mogelijk kilometers in het winkelkarretje te laden
Op school hangt achteraan de klas een grote
kaart daar duiden leerlingen aan van welke landen
zij producten kochten
Zoals uit deze actie blijkt maakt de school er een
prioriteit van om ook de link te leggen naar thuis
Zo ook bij de stempelkaartactie Telkens een leer-
ling met zijn ouders naar een lokale hoeve gaat
ontvangt hij of zij een stempel van de boer Op het
einde van het schooljaar worden de spaarkaarten
vergeleken en degene met het meeste aantal
stempels wordt in de bloemetjes gezet
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep
FREQUENTIE Permanent
DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen koop- en eetgedrag en dragen dit ook over thuis
SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte Lucy Natuurknap communicatie binnen en buiten school
ldquoWij werken het hele jaar rond lsquoEet lokaal met Lucy Natuurknaprsquordquo
SCH
OO
LBEL
EID
24
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld
PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinsplsquoHETthinspSMAAKPARADIJSrsquoHet Smaakparadijs is een schoolproject rond
smaakopvoeding en eetcultuur om de leerlingen
aan te zetten tot een gezond voedingspatroon
De leerkrachten van de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo
en Plattelandsklassen vzw werkten een draaiboek
uit rond dit avontuur Yvonne en Yvette vormen
het duo dat de leerlingen doorheen het jaar mee-
neemt op deze culinaire reis langs de vijf basis-
smaken Het draaiboek bevat achtergrond-
informatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes
en suggesties voor in de klas
DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs
VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep
FREQUENTIE Permanent
DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen eetgedrag en de herkomst van het voedsel
SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte communicatie binnen en buiten school
MEER INFORMATIE wwwplattelandsklassenbe
25
SCH
OO
LBEL
EID
Subsidies klasbezoeken in West-Vlaanderen wwwmetdeklasdeboeropbe
Nood aan begeleiding op school om rond lokale voeding te werken Contacteer de MOS-begeleider
van jouw regio wwwmilieuzorgopschoolbe
Aanvraag voor financieumlle steun bij het opstarten van een schooltuintje telkens voor eind december
indienen via Landelijke Gilden wwwlandelijkegildenbe
Samenwerking met de lokale trekkersgroep Fair Trade gemeente om het zesde criterium te behalen
wwwfairetradegemeentenbe
Financieumlle steun via Kleur Bekennen voor leerkrachten in het basis- of secundair onderwijs bij projecten
op school rond wereldburgerschap en duurzame voeding
Regelmatig lanceert Kleur Bekennen een projectoproep Scholen die een project indienen maken kans
op een financieumlle stimulans waarmee je je project kunt realiseren in je school Zowel scholen die al lang
aan wereldburgerschap werken en wellicht al een schoolvisie hebben als scholen die nog nooit aan
wereldburgerschap werkten kunnen meedoen
Hou de website van wwwkleurbekennenbe in de gaten of schrijf je in op onze nieuwsbrief via onze web-
site Contact valentiengoethalswest-vlaanderenbe
Subsidies voor schoolmelk Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen
Subsidies voor schoolfruit Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen
Neem een kijkje op lsquoGezonde schoolrsquo website van het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en
Ziektepreventie voor tips rond het installeren van een gezondheidsbeleid op school
Met steun van Quick-win-project voor de korte keten Departement Landbouw en visserij Vlaamse Overheid
ON
DER
STE
UN
ING
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Ondersteuning
OndersteuningGemeenteschool Oostduinkerke
26
Breng de boerderij naar de klas Of net andersom Ontdek wwwonthaalopdeboerderijbeMeer informatie Inagro-Landbouweducatie Ieperseweg 87 8800 Rumbeke-Beitem051 27 32 00 - infoeducatieinagrobe - wwwonthaalopdeboerderijbe
6Kan de boer het fruit leveren op school
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Gezond tussendoortje
Tips Appels en peren zijn langer houdbaar in de koelkast Vul vanaf de meimaand aan met aardbeien en klein fruit
Ga in de wiskundeles aan de slag met de fruitwinkel door samen met de leerlingen een kasboek bij te houden
GEZOND TUSSENDOORTJE
Fruitwinkeltje op de speelplaatsEen fruitwinkeltje met lokaal fruit tijdens de speeltijd Dagelijks of wekelijks fruit aanbieden zorgt voor een gezond snackpatroon eacuten laat geen afval na Laat leerlingen zelf het winkeltje openhouden
DOELGROEP Lager en secundair onderwijs
FREQUENTIE Dagelijks wekelijks
TAAKVERDELING Toezichthoudende leerkracht helpt indien nodig
LEERDOELEN Verschil lange en korte keten verantwoordelijkheid dragen
lichamelijke gezondheid functionele rekenvaardigheid organisatie-
bekwaamheid eerlijke handel totstandkoming van een prijs
SUCCESFACTOREN Duidelijke communicatie over lokale insteek
SBS Sint-Eloois Vijve
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
Het aanbod uitbreiden met zuivel-producten of appelsap Spreek de boer
aan over een automaat op school
7
VBS Boezinge
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Gezond tussendoortje
Een lokale soep kan ook als aanvulling op het middagmaal
Geen kok of kookouders Elke klas maakt om de beurt soep (met groentjes uit de schooltuin)
GEZOND TUSSENDOORTJE
Lokale soepdag Verwen jezelf collegarsquos en de leerlingen met een wekelijkse kom verse soep boordevol lokaal en seizoensgebonden groentjes
DOELGROEP Kleuter- lager of secundair onderwijs
FREQUENTIE Dagelijks wekelijks
PARTNERS Schoolkok enthousiaste groep (groot)ouders die
eacuteeacuten maal per week soep maken en uitdelen op school
LEERDOELEN De seizoenen lichamelijke gezondheid voedsel-
kilometers diversiteit groenten en hun herkomst
SUCCESFACTOREN Geeumlngageerde kok kookouders schoolbeleid rond
gezonde voeding bezoek aan een groenteteler
Tips Zet een klassikale discussie op rond duurzaam consumeren welke afstand legt het product af welke landbouwmethode werd gebruikt (volle grond (on)verwarmde serre) seizoens- gebondenheid kook- en bereidingswijze verpakkingsmateriaal transportmiddel product
Bespreek de seizoenen aan de hand van de groentekalender in de klas
VBS Boezinge
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Schoolcatering
Tips Neem eens een kijkje op wwwboterbijdeviswo1be deze website belicht landbouw en voedselvoorziening in WOI Wat aten mensen tijdens de oorlog Je vindt er ook authentieke receptenboekjes uit WOI
Hang in de eetzaal telkens het menu van de dag uit met daarbij de herkomst Zo maak je terug de koppeling tussen consumptie en productie
SCHOOLCATERING
Lokaal criterium in de aanbesteding voor schoolmaaltijdenlsquoKorte Ketenrsquo als element of selectiecriterium in de aanbesteding voor schoolmaaltijden zorgt ervoor dat je als school een duidelijke keuze maakt voor het verminderen van afval voedselkilometers pure producten met een verhaal en eerlijke handel
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
FREQUENTIE Permanent
KOSTPRIJS Hoeft niet duurder te zijn vraagt wel een andere kijk
Vlees neemt vaak de grootste hap uit het budget
je kan erover nadenken om eens af te wisselen met
een vegetarisch gerecht Zie tip
LEERDOELEN Bewustwording duurzaam consumeren seizoens-
gebonden producten voedselkilometers
SUCCESFACTOREN Geeumlngageerde directie inbedden in een school-
campagne rond duurzaam consumeren
communicatie in de klassen en buiten de school
8
VBS Desselgem
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Schoolcatering
SCHOOLCATERING
Duurzame producten in de eigen schoolkeuken Streef met de school naar een meer duurzame keuken kies voor authenticiteit en pure producten Door dit engagement in de klassen verder uit te diepen creeumler je betrokkenheid rond voeding binnen de school Bovendien heeft dergelijk eetgedrag een positief effect op studie- en werkprestaties in de namiddag
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
FREQUENTIE Permanent
PARTNERS Schoolkok lokale producenten
KOSTPRIJS Hoeft niet duurder te zijn (zie tip hieronder over afwisseling)
LEERDOELEN Herkomst voedsel voedseldriehoek de seizoenen duurzaam
consumeren
SUCCESFACTOREN Geeumlngageerde schoolkok en -directie bewustwording duurzaam
consumeren doortrekken naar de lessen communicatie naar ouders
Tips Draaiboek omtrent omschakelen naar een duurzame keuken zie duurzame overheidsrestaurants of Vredeseilanden
Afwisselen tussen vlees vis en vegetarisch is een goed idee voor de portemonnee Vlees en vis nemen immers een grote hap uit het budget en wegen op ons ecosysteem Door het afwisselen en anderzijds te kiezen voor een kwaliteitsvol stuk vlees of vis worden leerlingen zich meer bewust van de kostbaarheid ervan Daarnaast is deze manier van afwisselen ook heel erg gezond
Een lokale soepdag kan een eerste stap zijn om je schoolcatering duurzamer te maken
Rusthuis Zonnelied te Ieper staat erop kwa-liteit te serveren zo ook voor het vleesrdquo getuigt chefkok Bart Denys ldquoDe keuze voor hoeveslager rsquot Lindebos is een bewuste keuze Wij kiezen voor artisanale vleesbereidingen met kwaliteitsvolle ingredieumlnten en dat proef je De hoeveslager is verantwoordelijk van begin- tot eindproduct een weet dus perfect welke weg het eindproduct heeft afgelegdDe prijs is iets duurder maar de smaak zit dan ook een stuk beter en de consument is uitzonderlijk tevreden Het persoonlijk contact is voor mij ook een grote meer-waarde ik communiceer rechtstreeks met de producent Daarnaast speelt ook flexibiliteit een rol het vlees kan rsquos morgens vroeg geleverd wordenrdquo
ldquo
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
9
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Klasoverschrijdende activiteiten
Klein beginnen Ga aan de slag met enkele bloembakken of een palletKLASOVERSCHRIJDENDE ACTIVITEITEN
SchoolmoestuinZaaien planten wieden snoeienhellip Een moestuintje in de school laat toe te ervaren wat het is om zelf voedsel te produceren en vormt een rijk vertrekpunt om leerlingen in contact te brengen met de verschillende soorten gewassen Daarnaast is samen werken in de moestuin een mentaal en fysiek gezonde activiteit en komen er andere intelligenties aan bod in de klasgroep Landelijke Gilden en Velt bieden een praktische gids om met een schoolmoestuin te starten Er worden ook activiteiten beschreven per leeftijdsgroep van het kleuter- en lager onderwijs
DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs
PRAKTISCHE VEREISTEN Lapje grond tuingereedschap
FREQUENTIE Permanent
LEERDOELEN Fysieke activiteit de seizoenen probleemoplossend denken
mens en natuur techniek
SUCCESFACTOREN Groepje helpende (groot) ouders draagvlak op school en bij de ouders
INFO EN ONDERSTEUNING Landelijke Gilden en Velt
Tip Werk in de les geschiedenis rond landbouw door te vertrekken vanuit het moestuintje Hoe was landbouw bepalend voor onze huidige samenleving
10
VBS Desselgem
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
11
KLASOVERSCHRIJDENDE ACTIVITEITEN
Geldinzamelactie met lokale productenGeen koekjes dit jaar maar groentepakketten verse peren appelsap honing radijsjes kaas confituur vleeshellip van de hoeve om te verkopen ten voordele van de school Op deze manier wordt het duurzaam schoolbeleid ondersteund en uitgedragen buiten de school
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks
LEERDOELEN Eerlijke handel korte keten
SUCCESFACTOREN Ondersteunende communicatie
Breng een bezoek aan de boer en ontdek het verhaal achter de producten
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Klasoverschrijdende activiteiten
Zelfplukdag Goed te Mullem
12
FEEST OP SCHOOL
Kaasschotel Schoolfeest de ouderraad bedanken teambuilding hellip Schuif je voeten onder tafel en geniet van een ambachtelijk bereide kaasschotel Hoeve- kaas wordt gemaakt van melk van de hoeve Dat zorgt er niet alleen voor dat de producten erg vers zijn het biedt ook de mogelijkheid om het ver-haal achter het product te leren kennen via een bezoek aan de kaasboer
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
FREQUENTIE Eenmalig
LEERDOELEN Productieproces kaas eerlijke handel korte keten betrokken-
heid consument en producent traditionele ambacht
SUCCESFACTOREN Combinatie met een bezoek aan de kaasboer Serveren met
lokale of Fair Trade wijn stokbrood van een ambachtelijke
bakker hoeveconfituur en -boter Zichtbare communicatie
over de lokale insteek
Tip Projectweek rond zuivel
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Feest op school
Breng vooraf een bezoek aan de kaas-boer of nodig hem uit op school Zo leren leerlingen het verhaal achter het product kennen en kunnen zij dit enthousiast over-dragen tijdens het feestmaal
Er zijn vele variaties mogelijk een dessertbuffet koude schotel belegde broodjes
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
FEEST OP SCHOOL
IJskarretjeVerras jong en oud met een ijskarretje op het schoolfeest Een ijsje gemaakt van verse hoevemelk geeft een feestelijke toets aan het samenzijn Het is bovendien een dessertje met een minimum aan voedselkilometers en verpakkingsmateriaal
FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks
LEERDOELEN Afvalbewustwording eerlijke prijs traditionele
ambacht duurzaam consumeren
SUCCESFACTOREN Zichtbare communicatie rond engagement
Tip Combineer met een appelsaP-tap van de hoeve een gezonde feestelijke drank eacuten een minimum aan afval
Kies voor herbruikbare drinkbekers Je kunt ze oa ont- lenen via twee kringloopcentra in de provincie Kringloop-centrum West (regio Ieper 078155 005) en kringloop- centrum rsquot Rad (regio Brugge 050349 400) of via Imog
13
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Feest op school
VBS Desselgem
VERGADERINGEN LERAARSKAMER TEAM
Pedagogische studiedag op de boerderijSteek de koppen eens samen op de boerderij en kom op frisse ideeeumln Geniet tijdens het vergaderen van een heerlijke lunch met lokale producten of een hoeve-ijsje in de namiddag Vele hoeves hebben een vergaderzaaltje met koffie thee en broodjes ter beschikking
DOELGROEP Leerkrachten oudercomiteacute
FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks
DYNAMIEK Ontspannen teamvergadering
in een rustige omgeving
SUCCESFACTOREN Even pauzeren om de boerderij
te verkennen
PRAKTISCH Vind hoeves met vergaderzaaltje
op wwwonthaalopdeboerderijbe
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school VergaderingenLeraarskamerTeam
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
14
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school VergaderingenLeraarskamerTeam
September NovemberOktoberMaart MeiApril Juni AugustusJuli December FebruariJanuari
aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettedoperwtgroene selderijkomkommerkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipaprikapeultjespreiprinsessen-boonradijsrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaattuinboonuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel
aardbeiabrikoosbraamframbooskersnectarineperzikrabarberrode beszwarte bes
aardappelbloemkoolboerenkoolgroene selderijknolselderijpaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraapradijsrammenasrode bietrodekoolroodlofsavooikoolschorseneerspinaziespruitenuiveldslawarmoeswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appelrabarber
aardappelandijviebloemkoolgroene selderijpaddenstoelenpaksoipompoenpreiraapraapsteelradijsrode bietroodlofspinazieuiwarmoeswaterkerswortelwitlof
aardbeirabarber
aardappelandijvieaspergebloemkooldoperwtgroene selderijkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipeultjespreiraapraapsteelradijsrode bietroodlofspinaziespitskooluiwarmoeswaterkerswortel
aardbeirabarber
aardappelandijvieartisjokaspergebloemkoolbroccolidoperwtgroene selderijkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipeultjespreiprinsessen-boonraapradijsrode bietsavooikoolspinaziespitskooltomaattuinboonuivenkelwarmoeswaterkerswortel
aardbeiabrikoosframbooskersnectarineperzikrabarberrode beszwarte bes
aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslamaispaddenstoelenpaksoipaprikapompoenpreiprinsessen-boonraapsteelradijsrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaatuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel
aardbeiabrikoosappelbraamdruifframbooskersmeloennectarinepeerperzikpruimvijgzwarte bes
aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslamaispaddenstoelenpaksoipaprikapompoenpreiprinsessen-boonraap(steel)radijsrammenasrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaatuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel
appelbraamdruifframbooskiwibesmeloennectarinepeerperzikpruimvijg
aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijboerenkoolbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipaprikapastinaakpompoenpreiprinsessen-boonraap(steel)radijsrammenasrode bietrodekoolroodlofsavooikoolschorseneersnijboonspinaziespitskoolspruitentomaatuiveldslavenkelwarmoeswaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appelbraamdruifframbooskiwibesmeloenpeer
aardappelaardpeerandijviebleekselderijbloemkoolboerenkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslavenkelwarmoeswaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appeldruifmeloenpeer
aardappelaardpeerandijvieboerenkoolgroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appelpeer
aardappelaardpeerboerenkoolgroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appelpeer
aardappelboerenkoolgroene selderijknolselderijpaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawitlofwittekoolwortel
appelpeer
Meer info en seizoensrecepten wwwgroentekalenderbe
Gebruik deze handige groente- en fruit-kalender om per maand te ontdekken van welke groenten en vruchten je kunt genieten
Probeer de voedselkilometers zo veel mogelijk te beperken Kies altijd voor de groenten en vruchten die het dichtst bij huis zijn gekweekt Lees het etiket
Vruchten die in zuidelijke landen worden geteeld (zoals banaan citroen kiwi man-darijn mango pompelmoesgrapefuit en sinaasappel) kun je ter afwisseling eten bij voorkeur in de wintermaanden
VERGADERINGEN LERAARSKAMER TEAM
Fruit in de leraarskamerVerwen het team door een mand met seizoensgebonden fruit in de leraarskamer te plaatsten het is een gezond tussendoortje dat niet duur is en bovendien geen afval nalaat
DOELGROEP Leerkrachten
FREQUENTIE Dagelijks wekelijks
DYNAMIEK Gezonde snackgewoonte zonder afval
SUCCESFACTOREN Fruit kopen volgens de seizoenen zie seizoenskalender
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
15
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband
Tips Koppel de appeltjeskring aan een bezoek Zelf een appeltje plukken is de grootste motivatie om erin te bijten
Appels en peren zijn lang houdbaar in de koelkast
Appels snijden veel werk Probeer een appelsnijder
ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND
Appeltjeskring Tijdens het kringmoment schilt de leerkracht enkele stukken fruit voor de leerlingen Voor de kleinsten is een appel of peer vaak moeilijk om uit het vuistje te eten Op deze manier draag je als leerkracht bij tot een gezonde snackgewoonte
DOELGROEP Kleuteronderwijs eerste graad lager onderwijs
FREQUENTIE Wekelijks
TAAKVERDELING Beurtrol leerkrachten of laten meebrengen
door ouders
LEERDOELEN Lichamelijke gezondheid de seizoenen en hun
fruitteelten fruitgroei samen eten
SUCCESFACTOREN Koppeling aan een bezoek aan de fruitkweker
communiceren naar ouders via fotorsquos op de
schoolblog
VBS Desselgem
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
16
VBS Desselgem
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband
ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND
Aan de slag met hoeveproducten na een bezoek aan een lokale producent
Waar komt ons voedsel vandaan Melk prei aardappelen appels boter rundsvlees eitjes tomaten aardbeien yoghurthellip Laat de kleuters zelf aardappelen uit de grond halen laat leerlingen koeien voederen Misschien kunnen studenten huishoudkunde zelfs helpen bij het maken van hoeveproducten Daarna kan in de klas gekookt worden met de ingredieumlnten puree melkpudding becha-melsaushellip
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
FREQUENTIE Eeacutenmalig jaarlijks bezoek en kookactiviteit
LEERDOELEN Bewegen in verschillende milieus fysieke activiteit
landbouwpraktijk gezondheid en voeding
belevend leren omgang met dieren
SUCCESFACTOREN Klasoverschrijdend werken
KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie
per bezoek aan te vragen
PRAKTISCH Boerderij bezoeken Adresjes op maat in
West-Vlaanderen via wwwmetdeklasdeboeropbe
Tips Combineer het bezoek met een champignon- of witloof-teeltkit in de klas Jaarlijks te verkrijgen bij Inagro zie lesmaterialen
Je kan klasoverschrijdend werken door het fotoverslag van het bezoek in de eetzaal uit te hangen
Vaderdagscadeaursquotje aardbeien op een versierd schaaltje
Gemeenteschool Oostduinkerke
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
17
Ter Groene Poorte Brugge
VBS Sint-Lodewijk Deerlijk
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband
ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND
Food rock een duurzame maaltijd voor wereldsterrenWat heeft wereldhandel te maken met de voedselproblematiek en hoe kunnen we als consument ons steentje bijdragen door duurzamer te consumeren Dure woorden die een concrete invulling krijgen aan de hand van opdrachten in een workshop die via de festivalsfeer nauw aansluit bij de leefwereld van jongeren Leerlingen stellen na de toelichting zelf een duurzaam menu samen waaruit zal blijken dat er veel stof ter discussie is Smakelijk
DOELGROEP Secundair onderwijs versie ASO en versie TSO BSO
PRAKTISCHE De lespakketten kunnen besteld ontleend of gedownload wordenVEREISTEN - Schakel een Noord- en een Zuid-animator in voor de meest
beklijvende aanpak euro 160 basisprijs aangevuld met een
km-vergoeding en euro 40 voor de ingredieumlnten
- Of begeleid zelf de workshop met enkele leerkrachten van
de school
FREQUENTIE Eeacutenmalige workshop voor- en naverwerking in de klas
VOORBEREIDING - Met animatoren minimum voorbereidingstijd fiches
doornemen
- Zelf begeleiden materiaal halen en doornemen collegarsquos
aanspreken
LEERDOELEN leerlingen staan stil bij eigen koop- en
eetgedrag milieu-impact voedsel eerlijke
handel korte vs lange keten sociale
impact voedsel mening onderbouwen
samenwerken koken
SUCCESFACTOREN Begeleiding door de opgeleide animatoren
PRAKTISCH Alle praktische informatie zie lesmateria-
len Deze lesmaterialen kwamen tot stand
ism het Provinciaal Noord-Zuid Centrum
en Kleur Bekennen West-Vlaanderen
FOOD ROCK een duurzame maaltijd
voor wereldsterren
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
18
19
LESMATERIALEN
Werken rond lokale voeding BOERDERIJBEZOEK lsquoMET DE KLAS DE BOER OPrsquoBezoek een echte boerderij uit het netwerk van hedendaagse boerderijen die openstaan voor klasbezoeken Hier ervaar je hoe de landbouw vandaag in ons voedsel voorziet en kan je helpen bij de taken van de boer Ontdek de diverisiteit binnen de landbouw varkens melkvee fruitbomen groententeelt in serre of open lucht hoeveproducentenhellip
Waarom een landbouwbedrijf bezoeken Deze authentieke leer-omgeving heeft een aantal troeven die in een klassikale context
weinig aan bod komen
- Gezondheid de leerlingen bewegen een hele dag lang
- Welzijn het biedt kansen aan andere leerlingen om op de voor-
grond te treden vermindering stress en pestgedrag
- Duurzaam leven bezorgdheid om het milieu start met het
ervaren van het buitenleven
- Leervermogen concentratievermogen en creativiteit leren in
een authentieke context dringt dieper binnen in onze hersenen
doordat we meerdere zintuigen aanspreken
(Bron Van de Keere K Vervaet S (2013) Leren is onderzoeken Aan de slag met wetenschap in de klas Leuven Lannoo Campus)
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie per
bezoek aan te vragen
PRAKTISCH Vind jouw boerderij via wwwmetdeklasdeboeropbe
Tips Denk eraan de boerderij heeft niet enkel troeven voor jonge leer- lingen Klassiek schoolse inhouden zoals metend rekenen en fysica kunnen hier geleerd worden met alle zintuigen (Hoeveel kubieke meter past in deze maiumlskuil Hoelang is 100 meter )
Overleg met de boer over hoe je het bezoek wil invullen Wil je een rondleiding en wat klusjes opknappen in de voormiddag en hou je de namiddag om samen met de leer-lingen te rekenen op de boerderij Maak vooraf goede inhoudelijke en praktische afspraken voor een onvergetelijke ervaring
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
Bij een boerderijbezoek is voorbereiding en naverwerking essentieel Hierna volgt een greep uit het aanbod lesmaterialen ontwikkeld door de educatieve dienst van Inagro lsquoONTHAAL OP DE BOERDERIJrsquo om het bezoek samen met de leerlingen te kaderen
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
ONTDEK OOK DE EXTRArsquoS om het boerderijbezoek voor te bereiden of uit te breiden naar een projectweek lsquode Zuivelboxrsquo lsquoOver Bloesems en Bijtjesrsquo lsquoHoprsquo en lsquoBoer zoekt Klasrsquo
De digitale leeromgeving lsquowwwboerincarottebersquo laat toe de boerderij online te bezoeken ideaal als voorbereiding of naverwerking
Het taalplonsbad lsquoBonjour Boerrsquo is een boerderijbezoek in Wallonieuml of Frankrijk zie wwwbonjourboerbe
Stal Op Stelten is een educatief spel op de boerderij voor kleuters Deelnemende hoeves op wwwonthaalopdeboerderijbe
Boer in de Wolken vormt een evaluatiespel om op het eind van het bezoek enkele belangrijke zaken te herhalen beschikbaar bij diverse hoeves lsquoMet de klas de boer oprsquo
TEELTKITSKweek je eigen witloof of champignons in de klas
Deze kits worden jaarlijks ter beschikking gesteld
door Inagro en kunnen afgehaald worden na
bestelling
DOELGROEP Lager onderwijs
KOSTPRIJS Gratis af te halen na bestelling
(jaarlijkse actie)
BESTELLEN EN INFORMATIE
wwwonthaalopdeboerderijbe
SPELKOFFER VOEDINGSDRIEHOEK lsquoGEZOND UIT DE GRONDrsquoDriedimensionale voedselpiramide Bij de verschil-
lende voedingsproducten wordt de link gelegd met
de landbouwkundige oorsprong ervan
DOELGROEP Lager en secundair onderwijs
KOSTPRIJS Gratis
INFORMATIE EN BESTELLEN
Gratis ontlenen via
wwwonthaalopdeboerderijbe
BOER IN BEELD Fotomappen over heden-
daagse landbouw aan de
hand van een informatieve verhaallijn en opdrach-
ten voor de leerlingen
en een handleiding voor de leerkracht
Verschillende themarsquos worden behandeld
verschillend per graad zuivel witloof champig-
nons vlees groenten serreteeltenhellip
DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs per graad
KOSTPRIJS Pdf-versie gratis online of euro 7 per
themamap gedrukt op hard karton
BESTELLEN EN INFORMATIE
- Gratis downloaden via
wwwboerinbeeldbe
- Aankopen via provinciale e-shop
BOER IN BEELD LIVE Educatieve filmpjes die de
voedselketen illustreren
Drie jonge reporters gaan op
pad en ontdekken welke weg
groenten koekjes en vlees afleggen
DOELGROEP Lager onderwijs onderbouw
secundair onderwijs
KOSTPRIJS Gratis voor leerkrachten
BESTELLEN EN INFORMATIE
- Gratis downloaden via
wwwboerinbeeldlivebe
- Gratis afhalen Provinciaal
Informatiecentrum Tolhuis
Brugge 0800 20 021
20
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
21
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
PLATTELANDSKLASSEN VZW ondersteunt en ontwikkelt educatieve initiatieven om jongeren op een
in contact te brengen met land- en tuinbouw voeding en het platteland Project Het Smaakparadijs omvat
een reeks van drie boekjes lsquoHet draaiboek Smaakparadijsrsquo werd ontwikkeld en geschreven
nav een samenwerking tussen Plattelandsklassen en de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo in Gelrode Zij werkten
een heel schooljaar rond eetcultuur en smaakopvoeding Het boek bevat de omschrijving van hun project
achtergrondinformatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes en suggesties voor in de klas per graad
lsquoHet Schooltuinboek rsquo een praktische gids om te beginnen met een schooltuin als didactisch uitdagend
project voor de school En lsquoHet Hagelands Kinderkookboek rsquo bevat een reeks recepten die leerlingen in
de klas kunnen maken voor gezamenlijke lunchmomenten tijdens het Smaakparadijs-project
DOELGROEP Lager onderwijs
KOSTPRIJS draaiboek Smaakparadijs euro 18 Het Schooltuinboek euro 20 Hagelands Kinderkookboek euro 7
BESTELLEN INFORMATIE amp ANDERE DIDACTISCHE UITGAVES wwwplattelandsklassenbe
VELT staat voor lsquoVereniging voor Ecologisch Leven
en Tuinierenrsquo Velt wil bijdragen tot de ontwikkeling
van een duurzame levensstijl en daarvoor ontwik-
kelden zij educatieve materialen zoals de lsquoSchool-moestuinhandleidingrsquo educatieve pakketten
rond seizoensgroenten voedselverspilling (on)
kruiden groentenkalender met steekkaarten per
groente En een inspiratiegids duurzaam consume-
ren op school en in de klas
Meeste materialen zijn online ter beschikking
gesteld neem een kijkje op wwwveltbe
LANDBOUWMUSEA tonen het verhaal van streek-
eigen tradities verschillende musea vind je op
wwwonthaalopdeboerderijbe
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
VBS Desselgem
22
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
Werken rond duurzame ontwikkeling
FOOD ROCK een duurzame maaltijd
voor wereldsterren
SCHOON BOERENHoe maakt de land- en tuinbouwsector werk van
een duurzamer platteland voor ons allemaal
Duurzame landbouw wordt voorgesteld aan de
hand van de inspanningen van acht voorbeeld-
boeren tijdens de reizende tentoonstelling
Leerlingen verkennen zelf de tentoonstelling
met de werkboekjes Sommige bedrijven kunnen
ook bezocht worden tijdens de campagneperiode
DOELGROEP Lager onderwijs tweede en derde
graad Secundair onderwijs
KOSTPRIJS Gratis
ALLE INFORMATIE
Boekjes horend bij de tentoonstelling
aanvragen via wwwschoonboerenbe
BOERENVERSTANDDit DVD-spel is een interactief groepsspel over
landbouw in de wereld op basis van videobeelden
De videobeelden brengen 5 themarsquos aan die van
levensbelang zijn voor de landbouw water bodem
energie mest en kapitaal Elk thema biedt land-
bouwers in de hele wereld kansen maar ndash helaas ndash
ook problemen
In het spel nemen 4 teams het tegen elkaar op
Goed opletten tijdens de beelden zelf creatief voor
de dag komen en tactisch spelen zijn van cruciaal
belang tijdens het spel
DOELGROEP Derde graad secundair onderwijs
KOSTPRIJS euro 8 (dvd + brochure) wordt gratis
thuis geleverd
BESTELLEN EN INFORMATIE
Provinciaal Informatiecentrum
Tolhuis te Brugge 0800 20 021
LESMAPPEN FOOD ROCKEducatieve lesmappen voor het opzetten van
een workshop rond eerlijke handel duurzaam
consumeren in een mondiale context Zie
activiteiten in klasverband
DOELGROEP Secundair onderwijs
KOSTPRIJS - Lesmappen Gratis downloaden
uitlenen of aankopen voor euro 20
- Workshop euro 160 aangevuld met
een km-vergoeding en euro 40 voor de
ingredieumlnten
BESTELLEN EN INFORMATIE
- Gratis downloaden
wwwonthaalopdeboerderijbe
- Gratis ontlenen op diverse locaties
- Aankopen lesmap of workshop-
boeken via infoeducatieinagrobe
of 051 27 32 25LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Algemeen
De communicatie van de school rond gezond en duurzaam eten vormt de rode
draad om enerzijds de verschillende activiteiten te verbinden en anderzijds een
aanknopingspunt om ouders en grootouders mee te betrekken anderzijds
Een schoolbeleid is een handig instrument voor het secundair onderwijs om
optimaal en doorgedreven aan de VOETen te werken omgeving en duurzame
ontwikkeling lichamelijke gezondheid en veiligheid socio-economische samen-
leving en politiek-juridische samenleving
Voor het lager onderwijs sluit een dergelijk schoolbeleid aan bij de Edo-doel- stellingen leerlingen onderbouwen met de capaciteiten om bewuste keuzes te
maken in functie van een leefbare wereld voor ons en voor toekomstige generaties
het leergebied wereldorieumlntatie en het leergebied overschrijdende thema sociale
vaardigheden
Hoe zet je een gedragen schoolbeleid rond duurzaam eetgedrag op De initiatiefnemers nemen het voortouw en peilen naar het draagvlak in de school
bij collegarsquos directie ouders ondersteunend personeel leerlingen Een groot
draagvlak binnen de school is noodzakelijk
De stuwende motor achter de acties is de werkgroep bij het samenstellen van de
werkgroep is het belangrijk om alle mogelijke leden uit te nodigen om deel uit te
maken van de werkgroep Een gemengde werkgroep bundelt gemengde krachten
en opportuniteiten Het is niet de bedoeling dat alle taaklast op de initiatief nemende leerkrachten directie valt Spreek leerlingen ouders maar ook groot-
ouders en het ondersteunend amp administratief personeel aan
Het is belangrijk dat eacuteeacuten iemand het centraal aanspreekpunt is Deze persoon
neemt een cooumlrdinerende rol op zich Zij of hij bereidt de vergaderingen van de
werkgroep voor en leidt de vergadering Zij of hij maakt ook de vertaalslag naar de
schoolleiding
Kies een mascotte of een leuke slogan om de acties van de werkgroep een gezicht
of herkenbaarheid te geven
Denk eraan om vaak terug te koppelen naar de verschillende schoolniveaus
Heeft de school een lokale schoolcatering Dan kan hier in de klas rond gewerkt
worden en omgekeerd
Hulp nodig bij planning organisatie of uitvoering van het project Contacteer een MOS-begeleider van jouw provincie Meer info httpmilieuzorgopschoolbe (Bron MOS-handleiding)
SCH
OO
LBEL
EID
Schoolbeleid
Tips Laat de leerlingen na een stellingenspel over duurzaam voed-sel een affiche maken waarin zij hun mening of bezorgdheid illus-treren Deze affiches kunnen opgehangen worden in de eetzaal Zo worden andere leerlingen ook aangezet om na te denken over duurzaam consumeren en ga je klasoverschrijdend te werk
Na het behandelen van het thema duurzaam consumeren in de klas worden de leerlingen gestimuleerd zelf na te denken over hun eigen school Op welke zaken scoort onze school goed of min-der goed
Ga na het schoolfeest na hoeveel afval werd vermeden door te kiezen voor een duurzaam alternatief zoals een ijskarretje of herbruikbare drinkbekers
23
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld
PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinspVRIJEthinspBASISSCHOOLthinspDESSELGEMWinnaar van de scholenwedstrijd lsquoLekker Lokaalrsquo
Jo Bultheel pedagogisch directeur legt uit hoe
Lucy Natuurknap en haar bende geeumlngageerde
leerlingen de school wakker houden voor aller-
hande activiteiten rond lokaal en duurzaam eten
zoals het uitdelen van de wekelijkse appel
De werkgroep bestaat hier uit een kerngroep van drie leerkrachten aangevuld met MOS- medewerkers Dit zijn grootouders ouders en
vrijwilligers van TuinHier die bijspringen tijdens
de lessen en acties ondersteunen Het grootste
deel van de werkgroep bestaat uit jonge senio-ren Aanvankelijk was de werkgroep niet erg groot
maar na enkele jaren mond-aan-mond-reclame
zijn er veel geeumlngageerde leden bij gekomen Zo
zijn er de vaste teams die wekelijks komen en een
team van lsquoinspringersrsquo dat zijn de leden die spora-
disch inspringen als vaste leden niet kunnen
Deze school laat de leerlingen tuinieren in de
schoolmoestuin de MOS-medewerkers staan
de leerkrachten bij tijdens de les en staan ook in
voor het onderhoud van deze tuintjes Door zelf te
tuinieren en de verwerking van deze activiteit in
de klas staan de leerlingen stil bij de afkomst van
onze voeding
De zesdejaars maakten een filmpje rond het aan-tal voedselkilometers dat producten afleggen
voor ze op ons bord terecht komen Dit educatieve
filmpje werd ook getoond in de andere klassen
Daarna gingen ze zelf op onderzoek telkens
wanneer ze samen met hun ouders de supermarkt
bezochten gingen ze na hoe ver hun producten
hadden gereisd en streefden ze ernaar zo weinig
mogelijk kilometers in het winkelkarretje te laden
Op school hangt achteraan de klas een grote
kaart daar duiden leerlingen aan van welke landen
zij producten kochten
Zoals uit deze actie blijkt maakt de school er een
prioriteit van om ook de link te leggen naar thuis
Zo ook bij de stempelkaartactie Telkens een leer-
ling met zijn ouders naar een lokale hoeve gaat
ontvangt hij of zij een stempel van de boer Op het
einde van het schooljaar worden de spaarkaarten
vergeleken en degene met het meeste aantal
stempels wordt in de bloemetjes gezet
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep
FREQUENTIE Permanent
DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen koop- en eetgedrag en dragen dit ook over thuis
SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte Lucy Natuurknap communicatie binnen en buiten school
ldquoWij werken het hele jaar rond lsquoEet lokaal met Lucy Natuurknaprsquordquo
SCH
OO
LBEL
EID
24
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld
PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinsplsquoHETthinspSMAAKPARADIJSrsquoHet Smaakparadijs is een schoolproject rond
smaakopvoeding en eetcultuur om de leerlingen
aan te zetten tot een gezond voedingspatroon
De leerkrachten van de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo
en Plattelandsklassen vzw werkten een draaiboek
uit rond dit avontuur Yvonne en Yvette vormen
het duo dat de leerlingen doorheen het jaar mee-
neemt op deze culinaire reis langs de vijf basis-
smaken Het draaiboek bevat achtergrond-
informatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes
en suggesties voor in de klas
DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs
VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep
FREQUENTIE Permanent
DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen eetgedrag en de herkomst van het voedsel
SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte communicatie binnen en buiten school
MEER INFORMATIE wwwplattelandsklassenbe
25
SCH
OO
LBEL
EID
Subsidies klasbezoeken in West-Vlaanderen wwwmetdeklasdeboeropbe
Nood aan begeleiding op school om rond lokale voeding te werken Contacteer de MOS-begeleider
van jouw regio wwwmilieuzorgopschoolbe
Aanvraag voor financieumlle steun bij het opstarten van een schooltuintje telkens voor eind december
indienen via Landelijke Gilden wwwlandelijkegildenbe
Samenwerking met de lokale trekkersgroep Fair Trade gemeente om het zesde criterium te behalen
wwwfairetradegemeentenbe
Financieumlle steun via Kleur Bekennen voor leerkrachten in het basis- of secundair onderwijs bij projecten
op school rond wereldburgerschap en duurzame voeding
Regelmatig lanceert Kleur Bekennen een projectoproep Scholen die een project indienen maken kans
op een financieumlle stimulans waarmee je je project kunt realiseren in je school Zowel scholen die al lang
aan wereldburgerschap werken en wellicht al een schoolvisie hebben als scholen die nog nooit aan
wereldburgerschap werkten kunnen meedoen
Hou de website van wwwkleurbekennenbe in de gaten of schrijf je in op onze nieuwsbrief via onze web-
site Contact valentiengoethalswest-vlaanderenbe
Subsidies voor schoolmelk Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen
Subsidies voor schoolfruit Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen
Neem een kijkje op lsquoGezonde schoolrsquo website van het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en
Ziektepreventie voor tips rond het installeren van een gezondheidsbeleid op school
Met steun van Quick-win-project voor de korte keten Departement Landbouw en visserij Vlaamse Overheid
ON
DER
STE
UN
ING
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Ondersteuning
OndersteuningGemeenteschool Oostduinkerke
26
Breng de boerderij naar de klas Of net andersom Ontdek wwwonthaalopdeboerderijbeMeer informatie Inagro-Landbouweducatie Ieperseweg 87 8800 Rumbeke-Beitem051 27 32 00 - infoeducatieinagrobe - wwwonthaalopdeboerderijbe
7
VBS Boezinge
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Gezond tussendoortje
Een lokale soep kan ook als aanvulling op het middagmaal
Geen kok of kookouders Elke klas maakt om de beurt soep (met groentjes uit de schooltuin)
GEZOND TUSSENDOORTJE
Lokale soepdag Verwen jezelf collegarsquos en de leerlingen met een wekelijkse kom verse soep boordevol lokaal en seizoensgebonden groentjes
DOELGROEP Kleuter- lager of secundair onderwijs
FREQUENTIE Dagelijks wekelijks
PARTNERS Schoolkok enthousiaste groep (groot)ouders die
eacuteeacuten maal per week soep maken en uitdelen op school
LEERDOELEN De seizoenen lichamelijke gezondheid voedsel-
kilometers diversiteit groenten en hun herkomst
SUCCESFACTOREN Geeumlngageerde kok kookouders schoolbeleid rond
gezonde voeding bezoek aan een groenteteler
Tips Zet een klassikale discussie op rond duurzaam consumeren welke afstand legt het product af welke landbouwmethode werd gebruikt (volle grond (on)verwarmde serre) seizoens- gebondenheid kook- en bereidingswijze verpakkingsmateriaal transportmiddel product
Bespreek de seizoenen aan de hand van de groentekalender in de klas
VBS Boezinge
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Schoolcatering
Tips Neem eens een kijkje op wwwboterbijdeviswo1be deze website belicht landbouw en voedselvoorziening in WOI Wat aten mensen tijdens de oorlog Je vindt er ook authentieke receptenboekjes uit WOI
Hang in de eetzaal telkens het menu van de dag uit met daarbij de herkomst Zo maak je terug de koppeling tussen consumptie en productie
SCHOOLCATERING
Lokaal criterium in de aanbesteding voor schoolmaaltijdenlsquoKorte Ketenrsquo als element of selectiecriterium in de aanbesteding voor schoolmaaltijden zorgt ervoor dat je als school een duidelijke keuze maakt voor het verminderen van afval voedselkilometers pure producten met een verhaal en eerlijke handel
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
FREQUENTIE Permanent
KOSTPRIJS Hoeft niet duurder te zijn vraagt wel een andere kijk
Vlees neemt vaak de grootste hap uit het budget
je kan erover nadenken om eens af te wisselen met
een vegetarisch gerecht Zie tip
LEERDOELEN Bewustwording duurzaam consumeren seizoens-
gebonden producten voedselkilometers
SUCCESFACTOREN Geeumlngageerde directie inbedden in een school-
campagne rond duurzaam consumeren
communicatie in de klassen en buiten de school
8
VBS Desselgem
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Schoolcatering
SCHOOLCATERING
Duurzame producten in de eigen schoolkeuken Streef met de school naar een meer duurzame keuken kies voor authenticiteit en pure producten Door dit engagement in de klassen verder uit te diepen creeumler je betrokkenheid rond voeding binnen de school Bovendien heeft dergelijk eetgedrag een positief effect op studie- en werkprestaties in de namiddag
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
FREQUENTIE Permanent
PARTNERS Schoolkok lokale producenten
KOSTPRIJS Hoeft niet duurder te zijn (zie tip hieronder over afwisseling)
LEERDOELEN Herkomst voedsel voedseldriehoek de seizoenen duurzaam
consumeren
SUCCESFACTOREN Geeumlngageerde schoolkok en -directie bewustwording duurzaam
consumeren doortrekken naar de lessen communicatie naar ouders
Tips Draaiboek omtrent omschakelen naar een duurzame keuken zie duurzame overheidsrestaurants of Vredeseilanden
Afwisselen tussen vlees vis en vegetarisch is een goed idee voor de portemonnee Vlees en vis nemen immers een grote hap uit het budget en wegen op ons ecosysteem Door het afwisselen en anderzijds te kiezen voor een kwaliteitsvol stuk vlees of vis worden leerlingen zich meer bewust van de kostbaarheid ervan Daarnaast is deze manier van afwisselen ook heel erg gezond
Een lokale soepdag kan een eerste stap zijn om je schoolcatering duurzamer te maken
Rusthuis Zonnelied te Ieper staat erop kwa-liteit te serveren zo ook voor het vleesrdquo getuigt chefkok Bart Denys ldquoDe keuze voor hoeveslager rsquot Lindebos is een bewuste keuze Wij kiezen voor artisanale vleesbereidingen met kwaliteitsvolle ingredieumlnten en dat proef je De hoeveslager is verantwoordelijk van begin- tot eindproduct een weet dus perfect welke weg het eindproduct heeft afgelegdDe prijs is iets duurder maar de smaak zit dan ook een stuk beter en de consument is uitzonderlijk tevreden Het persoonlijk contact is voor mij ook een grote meer-waarde ik communiceer rechtstreeks met de producent Daarnaast speelt ook flexibiliteit een rol het vlees kan rsquos morgens vroeg geleverd wordenrdquo
ldquo
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
9
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Klasoverschrijdende activiteiten
Klein beginnen Ga aan de slag met enkele bloembakken of een palletKLASOVERSCHRIJDENDE ACTIVITEITEN
SchoolmoestuinZaaien planten wieden snoeienhellip Een moestuintje in de school laat toe te ervaren wat het is om zelf voedsel te produceren en vormt een rijk vertrekpunt om leerlingen in contact te brengen met de verschillende soorten gewassen Daarnaast is samen werken in de moestuin een mentaal en fysiek gezonde activiteit en komen er andere intelligenties aan bod in de klasgroep Landelijke Gilden en Velt bieden een praktische gids om met een schoolmoestuin te starten Er worden ook activiteiten beschreven per leeftijdsgroep van het kleuter- en lager onderwijs
DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs
PRAKTISCHE VEREISTEN Lapje grond tuingereedschap
FREQUENTIE Permanent
LEERDOELEN Fysieke activiteit de seizoenen probleemoplossend denken
mens en natuur techniek
SUCCESFACTOREN Groepje helpende (groot) ouders draagvlak op school en bij de ouders
INFO EN ONDERSTEUNING Landelijke Gilden en Velt
Tip Werk in de les geschiedenis rond landbouw door te vertrekken vanuit het moestuintje Hoe was landbouw bepalend voor onze huidige samenleving
10
VBS Desselgem
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
11
KLASOVERSCHRIJDENDE ACTIVITEITEN
Geldinzamelactie met lokale productenGeen koekjes dit jaar maar groentepakketten verse peren appelsap honing radijsjes kaas confituur vleeshellip van de hoeve om te verkopen ten voordele van de school Op deze manier wordt het duurzaam schoolbeleid ondersteund en uitgedragen buiten de school
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks
LEERDOELEN Eerlijke handel korte keten
SUCCESFACTOREN Ondersteunende communicatie
Breng een bezoek aan de boer en ontdek het verhaal achter de producten
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Klasoverschrijdende activiteiten
Zelfplukdag Goed te Mullem
12
FEEST OP SCHOOL
Kaasschotel Schoolfeest de ouderraad bedanken teambuilding hellip Schuif je voeten onder tafel en geniet van een ambachtelijk bereide kaasschotel Hoeve- kaas wordt gemaakt van melk van de hoeve Dat zorgt er niet alleen voor dat de producten erg vers zijn het biedt ook de mogelijkheid om het ver-haal achter het product te leren kennen via een bezoek aan de kaasboer
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
FREQUENTIE Eenmalig
LEERDOELEN Productieproces kaas eerlijke handel korte keten betrokken-
heid consument en producent traditionele ambacht
SUCCESFACTOREN Combinatie met een bezoek aan de kaasboer Serveren met
lokale of Fair Trade wijn stokbrood van een ambachtelijke
bakker hoeveconfituur en -boter Zichtbare communicatie
over de lokale insteek
Tip Projectweek rond zuivel
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Feest op school
Breng vooraf een bezoek aan de kaas-boer of nodig hem uit op school Zo leren leerlingen het verhaal achter het product kennen en kunnen zij dit enthousiast over-dragen tijdens het feestmaal
Er zijn vele variaties mogelijk een dessertbuffet koude schotel belegde broodjes
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
FEEST OP SCHOOL
IJskarretjeVerras jong en oud met een ijskarretje op het schoolfeest Een ijsje gemaakt van verse hoevemelk geeft een feestelijke toets aan het samenzijn Het is bovendien een dessertje met een minimum aan voedselkilometers en verpakkingsmateriaal
FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks
LEERDOELEN Afvalbewustwording eerlijke prijs traditionele
ambacht duurzaam consumeren
SUCCESFACTOREN Zichtbare communicatie rond engagement
Tip Combineer met een appelsaP-tap van de hoeve een gezonde feestelijke drank eacuten een minimum aan afval
Kies voor herbruikbare drinkbekers Je kunt ze oa ont- lenen via twee kringloopcentra in de provincie Kringloop-centrum West (regio Ieper 078155 005) en kringloop- centrum rsquot Rad (regio Brugge 050349 400) of via Imog
13
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Feest op school
VBS Desselgem
VERGADERINGEN LERAARSKAMER TEAM
Pedagogische studiedag op de boerderijSteek de koppen eens samen op de boerderij en kom op frisse ideeeumln Geniet tijdens het vergaderen van een heerlijke lunch met lokale producten of een hoeve-ijsje in de namiddag Vele hoeves hebben een vergaderzaaltje met koffie thee en broodjes ter beschikking
DOELGROEP Leerkrachten oudercomiteacute
FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks
DYNAMIEK Ontspannen teamvergadering
in een rustige omgeving
SUCCESFACTOREN Even pauzeren om de boerderij
te verkennen
PRAKTISCH Vind hoeves met vergaderzaaltje
op wwwonthaalopdeboerderijbe
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school VergaderingenLeraarskamerTeam
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
14
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school VergaderingenLeraarskamerTeam
September NovemberOktoberMaart MeiApril Juni AugustusJuli December FebruariJanuari
aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettedoperwtgroene selderijkomkommerkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipaprikapeultjespreiprinsessen-boonradijsrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaattuinboonuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel
aardbeiabrikoosbraamframbooskersnectarineperzikrabarberrode beszwarte bes
aardappelbloemkoolboerenkoolgroene selderijknolselderijpaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraapradijsrammenasrode bietrodekoolroodlofsavooikoolschorseneerspinaziespruitenuiveldslawarmoeswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appelrabarber
aardappelandijviebloemkoolgroene selderijpaddenstoelenpaksoipompoenpreiraapraapsteelradijsrode bietroodlofspinazieuiwarmoeswaterkerswortelwitlof
aardbeirabarber
aardappelandijvieaspergebloemkooldoperwtgroene selderijkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipeultjespreiraapraapsteelradijsrode bietroodlofspinaziespitskooluiwarmoeswaterkerswortel
aardbeirabarber
aardappelandijvieartisjokaspergebloemkoolbroccolidoperwtgroene selderijkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipeultjespreiprinsessen-boonraapradijsrode bietsavooikoolspinaziespitskooltomaattuinboonuivenkelwarmoeswaterkerswortel
aardbeiabrikoosframbooskersnectarineperzikrabarberrode beszwarte bes
aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslamaispaddenstoelenpaksoipaprikapompoenpreiprinsessen-boonraapsteelradijsrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaatuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel
aardbeiabrikoosappelbraamdruifframbooskersmeloennectarinepeerperzikpruimvijgzwarte bes
aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslamaispaddenstoelenpaksoipaprikapompoenpreiprinsessen-boonraap(steel)radijsrammenasrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaatuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel
appelbraamdruifframbooskiwibesmeloennectarinepeerperzikpruimvijg
aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijboerenkoolbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipaprikapastinaakpompoenpreiprinsessen-boonraap(steel)radijsrammenasrode bietrodekoolroodlofsavooikoolschorseneersnijboonspinaziespitskoolspruitentomaatuiveldslavenkelwarmoeswaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appelbraamdruifframbooskiwibesmeloenpeer
aardappelaardpeerandijviebleekselderijbloemkoolboerenkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslavenkelwarmoeswaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appeldruifmeloenpeer
aardappelaardpeerandijvieboerenkoolgroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appelpeer
aardappelaardpeerboerenkoolgroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appelpeer
aardappelboerenkoolgroene selderijknolselderijpaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawitlofwittekoolwortel
appelpeer
Meer info en seizoensrecepten wwwgroentekalenderbe
Gebruik deze handige groente- en fruit-kalender om per maand te ontdekken van welke groenten en vruchten je kunt genieten
Probeer de voedselkilometers zo veel mogelijk te beperken Kies altijd voor de groenten en vruchten die het dichtst bij huis zijn gekweekt Lees het etiket
Vruchten die in zuidelijke landen worden geteeld (zoals banaan citroen kiwi man-darijn mango pompelmoesgrapefuit en sinaasappel) kun je ter afwisseling eten bij voorkeur in de wintermaanden
VERGADERINGEN LERAARSKAMER TEAM
Fruit in de leraarskamerVerwen het team door een mand met seizoensgebonden fruit in de leraarskamer te plaatsten het is een gezond tussendoortje dat niet duur is en bovendien geen afval nalaat
DOELGROEP Leerkrachten
FREQUENTIE Dagelijks wekelijks
DYNAMIEK Gezonde snackgewoonte zonder afval
SUCCESFACTOREN Fruit kopen volgens de seizoenen zie seizoenskalender
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
15
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband
Tips Koppel de appeltjeskring aan een bezoek Zelf een appeltje plukken is de grootste motivatie om erin te bijten
Appels en peren zijn lang houdbaar in de koelkast
Appels snijden veel werk Probeer een appelsnijder
ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND
Appeltjeskring Tijdens het kringmoment schilt de leerkracht enkele stukken fruit voor de leerlingen Voor de kleinsten is een appel of peer vaak moeilijk om uit het vuistje te eten Op deze manier draag je als leerkracht bij tot een gezonde snackgewoonte
DOELGROEP Kleuteronderwijs eerste graad lager onderwijs
FREQUENTIE Wekelijks
TAAKVERDELING Beurtrol leerkrachten of laten meebrengen
door ouders
LEERDOELEN Lichamelijke gezondheid de seizoenen en hun
fruitteelten fruitgroei samen eten
SUCCESFACTOREN Koppeling aan een bezoek aan de fruitkweker
communiceren naar ouders via fotorsquos op de
schoolblog
VBS Desselgem
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
16
VBS Desselgem
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband
ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND
Aan de slag met hoeveproducten na een bezoek aan een lokale producent
Waar komt ons voedsel vandaan Melk prei aardappelen appels boter rundsvlees eitjes tomaten aardbeien yoghurthellip Laat de kleuters zelf aardappelen uit de grond halen laat leerlingen koeien voederen Misschien kunnen studenten huishoudkunde zelfs helpen bij het maken van hoeveproducten Daarna kan in de klas gekookt worden met de ingredieumlnten puree melkpudding becha-melsaushellip
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
FREQUENTIE Eeacutenmalig jaarlijks bezoek en kookactiviteit
LEERDOELEN Bewegen in verschillende milieus fysieke activiteit
landbouwpraktijk gezondheid en voeding
belevend leren omgang met dieren
SUCCESFACTOREN Klasoverschrijdend werken
KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie
per bezoek aan te vragen
PRAKTISCH Boerderij bezoeken Adresjes op maat in
West-Vlaanderen via wwwmetdeklasdeboeropbe
Tips Combineer het bezoek met een champignon- of witloof-teeltkit in de klas Jaarlijks te verkrijgen bij Inagro zie lesmaterialen
Je kan klasoverschrijdend werken door het fotoverslag van het bezoek in de eetzaal uit te hangen
Vaderdagscadeaursquotje aardbeien op een versierd schaaltje
Gemeenteschool Oostduinkerke
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
17
Ter Groene Poorte Brugge
VBS Sint-Lodewijk Deerlijk
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband
ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND
Food rock een duurzame maaltijd voor wereldsterrenWat heeft wereldhandel te maken met de voedselproblematiek en hoe kunnen we als consument ons steentje bijdragen door duurzamer te consumeren Dure woorden die een concrete invulling krijgen aan de hand van opdrachten in een workshop die via de festivalsfeer nauw aansluit bij de leefwereld van jongeren Leerlingen stellen na de toelichting zelf een duurzaam menu samen waaruit zal blijken dat er veel stof ter discussie is Smakelijk
DOELGROEP Secundair onderwijs versie ASO en versie TSO BSO
PRAKTISCHE De lespakketten kunnen besteld ontleend of gedownload wordenVEREISTEN - Schakel een Noord- en een Zuid-animator in voor de meest
beklijvende aanpak euro 160 basisprijs aangevuld met een
km-vergoeding en euro 40 voor de ingredieumlnten
- Of begeleid zelf de workshop met enkele leerkrachten van
de school
FREQUENTIE Eeacutenmalige workshop voor- en naverwerking in de klas
VOORBEREIDING - Met animatoren minimum voorbereidingstijd fiches
doornemen
- Zelf begeleiden materiaal halen en doornemen collegarsquos
aanspreken
LEERDOELEN leerlingen staan stil bij eigen koop- en
eetgedrag milieu-impact voedsel eerlijke
handel korte vs lange keten sociale
impact voedsel mening onderbouwen
samenwerken koken
SUCCESFACTOREN Begeleiding door de opgeleide animatoren
PRAKTISCH Alle praktische informatie zie lesmateria-
len Deze lesmaterialen kwamen tot stand
ism het Provinciaal Noord-Zuid Centrum
en Kleur Bekennen West-Vlaanderen
FOOD ROCK een duurzame maaltijd
voor wereldsterren
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
18
19
LESMATERIALEN
Werken rond lokale voeding BOERDERIJBEZOEK lsquoMET DE KLAS DE BOER OPrsquoBezoek een echte boerderij uit het netwerk van hedendaagse boerderijen die openstaan voor klasbezoeken Hier ervaar je hoe de landbouw vandaag in ons voedsel voorziet en kan je helpen bij de taken van de boer Ontdek de diverisiteit binnen de landbouw varkens melkvee fruitbomen groententeelt in serre of open lucht hoeveproducentenhellip
Waarom een landbouwbedrijf bezoeken Deze authentieke leer-omgeving heeft een aantal troeven die in een klassikale context
weinig aan bod komen
- Gezondheid de leerlingen bewegen een hele dag lang
- Welzijn het biedt kansen aan andere leerlingen om op de voor-
grond te treden vermindering stress en pestgedrag
- Duurzaam leven bezorgdheid om het milieu start met het
ervaren van het buitenleven
- Leervermogen concentratievermogen en creativiteit leren in
een authentieke context dringt dieper binnen in onze hersenen
doordat we meerdere zintuigen aanspreken
(Bron Van de Keere K Vervaet S (2013) Leren is onderzoeken Aan de slag met wetenschap in de klas Leuven Lannoo Campus)
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie per
bezoek aan te vragen
PRAKTISCH Vind jouw boerderij via wwwmetdeklasdeboeropbe
Tips Denk eraan de boerderij heeft niet enkel troeven voor jonge leer- lingen Klassiek schoolse inhouden zoals metend rekenen en fysica kunnen hier geleerd worden met alle zintuigen (Hoeveel kubieke meter past in deze maiumlskuil Hoelang is 100 meter )
Overleg met de boer over hoe je het bezoek wil invullen Wil je een rondleiding en wat klusjes opknappen in de voormiddag en hou je de namiddag om samen met de leer-lingen te rekenen op de boerderij Maak vooraf goede inhoudelijke en praktische afspraken voor een onvergetelijke ervaring
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
Bij een boerderijbezoek is voorbereiding en naverwerking essentieel Hierna volgt een greep uit het aanbod lesmaterialen ontwikkeld door de educatieve dienst van Inagro lsquoONTHAAL OP DE BOERDERIJrsquo om het bezoek samen met de leerlingen te kaderen
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
ONTDEK OOK DE EXTRArsquoS om het boerderijbezoek voor te bereiden of uit te breiden naar een projectweek lsquode Zuivelboxrsquo lsquoOver Bloesems en Bijtjesrsquo lsquoHoprsquo en lsquoBoer zoekt Klasrsquo
De digitale leeromgeving lsquowwwboerincarottebersquo laat toe de boerderij online te bezoeken ideaal als voorbereiding of naverwerking
Het taalplonsbad lsquoBonjour Boerrsquo is een boerderijbezoek in Wallonieuml of Frankrijk zie wwwbonjourboerbe
Stal Op Stelten is een educatief spel op de boerderij voor kleuters Deelnemende hoeves op wwwonthaalopdeboerderijbe
Boer in de Wolken vormt een evaluatiespel om op het eind van het bezoek enkele belangrijke zaken te herhalen beschikbaar bij diverse hoeves lsquoMet de klas de boer oprsquo
TEELTKITSKweek je eigen witloof of champignons in de klas
Deze kits worden jaarlijks ter beschikking gesteld
door Inagro en kunnen afgehaald worden na
bestelling
DOELGROEP Lager onderwijs
KOSTPRIJS Gratis af te halen na bestelling
(jaarlijkse actie)
BESTELLEN EN INFORMATIE
wwwonthaalopdeboerderijbe
SPELKOFFER VOEDINGSDRIEHOEK lsquoGEZOND UIT DE GRONDrsquoDriedimensionale voedselpiramide Bij de verschil-
lende voedingsproducten wordt de link gelegd met
de landbouwkundige oorsprong ervan
DOELGROEP Lager en secundair onderwijs
KOSTPRIJS Gratis
INFORMATIE EN BESTELLEN
Gratis ontlenen via
wwwonthaalopdeboerderijbe
BOER IN BEELD Fotomappen over heden-
daagse landbouw aan de
hand van een informatieve verhaallijn en opdrach-
ten voor de leerlingen
en een handleiding voor de leerkracht
Verschillende themarsquos worden behandeld
verschillend per graad zuivel witloof champig-
nons vlees groenten serreteeltenhellip
DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs per graad
KOSTPRIJS Pdf-versie gratis online of euro 7 per
themamap gedrukt op hard karton
BESTELLEN EN INFORMATIE
- Gratis downloaden via
wwwboerinbeeldbe
- Aankopen via provinciale e-shop
BOER IN BEELD LIVE Educatieve filmpjes die de
voedselketen illustreren
Drie jonge reporters gaan op
pad en ontdekken welke weg
groenten koekjes en vlees afleggen
DOELGROEP Lager onderwijs onderbouw
secundair onderwijs
KOSTPRIJS Gratis voor leerkrachten
BESTELLEN EN INFORMATIE
- Gratis downloaden via
wwwboerinbeeldlivebe
- Gratis afhalen Provinciaal
Informatiecentrum Tolhuis
Brugge 0800 20 021
20
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
21
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
PLATTELANDSKLASSEN VZW ondersteunt en ontwikkelt educatieve initiatieven om jongeren op een
in contact te brengen met land- en tuinbouw voeding en het platteland Project Het Smaakparadijs omvat
een reeks van drie boekjes lsquoHet draaiboek Smaakparadijsrsquo werd ontwikkeld en geschreven
nav een samenwerking tussen Plattelandsklassen en de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo in Gelrode Zij werkten
een heel schooljaar rond eetcultuur en smaakopvoeding Het boek bevat de omschrijving van hun project
achtergrondinformatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes en suggesties voor in de klas per graad
lsquoHet Schooltuinboek rsquo een praktische gids om te beginnen met een schooltuin als didactisch uitdagend
project voor de school En lsquoHet Hagelands Kinderkookboek rsquo bevat een reeks recepten die leerlingen in
de klas kunnen maken voor gezamenlijke lunchmomenten tijdens het Smaakparadijs-project
DOELGROEP Lager onderwijs
KOSTPRIJS draaiboek Smaakparadijs euro 18 Het Schooltuinboek euro 20 Hagelands Kinderkookboek euro 7
BESTELLEN INFORMATIE amp ANDERE DIDACTISCHE UITGAVES wwwplattelandsklassenbe
VELT staat voor lsquoVereniging voor Ecologisch Leven
en Tuinierenrsquo Velt wil bijdragen tot de ontwikkeling
van een duurzame levensstijl en daarvoor ontwik-
kelden zij educatieve materialen zoals de lsquoSchool-moestuinhandleidingrsquo educatieve pakketten
rond seizoensgroenten voedselverspilling (on)
kruiden groentenkalender met steekkaarten per
groente En een inspiratiegids duurzaam consume-
ren op school en in de klas
Meeste materialen zijn online ter beschikking
gesteld neem een kijkje op wwwveltbe
LANDBOUWMUSEA tonen het verhaal van streek-
eigen tradities verschillende musea vind je op
wwwonthaalopdeboerderijbe
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
VBS Desselgem
22
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
Werken rond duurzame ontwikkeling
FOOD ROCK een duurzame maaltijd
voor wereldsterren
SCHOON BOERENHoe maakt de land- en tuinbouwsector werk van
een duurzamer platteland voor ons allemaal
Duurzame landbouw wordt voorgesteld aan de
hand van de inspanningen van acht voorbeeld-
boeren tijdens de reizende tentoonstelling
Leerlingen verkennen zelf de tentoonstelling
met de werkboekjes Sommige bedrijven kunnen
ook bezocht worden tijdens de campagneperiode
DOELGROEP Lager onderwijs tweede en derde
graad Secundair onderwijs
KOSTPRIJS Gratis
ALLE INFORMATIE
Boekjes horend bij de tentoonstelling
aanvragen via wwwschoonboerenbe
BOERENVERSTANDDit DVD-spel is een interactief groepsspel over
landbouw in de wereld op basis van videobeelden
De videobeelden brengen 5 themarsquos aan die van
levensbelang zijn voor de landbouw water bodem
energie mest en kapitaal Elk thema biedt land-
bouwers in de hele wereld kansen maar ndash helaas ndash
ook problemen
In het spel nemen 4 teams het tegen elkaar op
Goed opletten tijdens de beelden zelf creatief voor
de dag komen en tactisch spelen zijn van cruciaal
belang tijdens het spel
DOELGROEP Derde graad secundair onderwijs
KOSTPRIJS euro 8 (dvd + brochure) wordt gratis
thuis geleverd
BESTELLEN EN INFORMATIE
Provinciaal Informatiecentrum
Tolhuis te Brugge 0800 20 021
LESMAPPEN FOOD ROCKEducatieve lesmappen voor het opzetten van
een workshop rond eerlijke handel duurzaam
consumeren in een mondiale context Zie
activiteiten in klasverband
DOELGROEP Secundair onderwijs
KOSTPRIJS - Lesmappen Gratis downloaden
uitlenen of aankopen voor euro 20
- Workshop euro 160 aangevuld met
een km-vergoeding en euro 40 voor de
ingredieumlnten
BESTELLEN EN INFORMATIE
- Gratis downloaden
wwwonthaalopdeboerderijbe
- Gratis ontlenen op diverse locaties
- Aankopen lesmap of workshop-
boeken via infoeducatieinagrobe
of 051 27 32 25LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Algemeen
De communicatie van de school rond gezond en duurzaam eten vormt de rode
draad om enerzijds de verschillende activiteiten te verbinden en anderzijds een
aanknopingspunt om ouders en grootouders mee te betrekken anderzijds
Een schoolbeleid is een handig instrument voor het secundair onderwijs om
optimaal en doorgedreven aan de VOETen te werken omgeving en duurzame
ontwikkeling lichamelijke gezondheid en veiligheid socio-economische samen-
leving en politiek-juridische samenleving
Voor het lager onderwijs sluit een dergelijk schoolbeleid aan bij de Edo-doel- stellingen leerlingen onderbouwen met de capaciteiten om bewuste keuzes te
maken in functie van een leefbare wereld voor ons en voor toekomstige generaties
het leergebied wereldorieumlntatie en het leergebied overschrijdende thema sociale
vaardigheden
Hoe zet je een gedragen schoolbeleid rond duurzaam eetgedrag op De initiatiefnemers nemen het voortouw en peilen naar het draagvlak in de school
bij collegarsquos directie ouders ondersteunend personeel leerlingen Een groot
draagvlak binnen de school is noodzakelijk
De stuwende motor achter de acties is de werkgroep bij het samenstellen van de
werkgroep is het belangrijk om alle mogelijke leden uit te nodigen om deel uit te
maken van de werkgroep Een gemengde werkgroep bundelt gemengde krachten
en opportuniteiten Het is niet de bedoeling dat alle taaklast op de initiatief nemende leerkrachten directie valt Spreek leerlingen ouders maar ook groot-
ouders en het ondersteunend amp administratief personeel aan
Het is belangrijk dat eacuteeacuten iemand het centraal aanspreekpunt is Deze persoon
neemt een cooumlrdinerende rol op zich Zij of hij bereidt de vergaderingen van de
werkgroep voor en leidt de vergadering Zij of hij maakt ook de vertaalslag naar de
schoolleiding
Kies een mascotte of een leuke slogan om de acties van de werkgroep een gezicht
of herkenbaarheid te geven
Denk eraan om vaak terug te koppelen naar de verschillende schoolniveaus
Heeft de school een lokale schoolcatering Dan kan hier in de klas rond gewerkt
worden en omgekeerd
Hulp nodig bij planning organisatie of uitvoering van het project Contacteer een MOS-begeleider van jouw provincie Meer info httpmilieuzorgopschoolbe (Bron MOS-handleiding)
SCH
OO
LBEL
EID
Schoolbeleid
Tips Laat de leerlingen na een stellingenspel over duurzaam voed-sel een affiche maken waarin zij hun mening of bezorgdheid illus-treren Deze affiches kunnen opgehangen worden in de eetzaal Zo worden andere leerlingen ook aangezet om na te denken over duurzaam consumeren en ga je klasoverschrijdend te werk
Na het behandelen van het thema duurzaam consumeren in de klas worden de leerlingen gestimuleerd zelf na te denken over hun eigen school Op welke zaken scoort onze school goed of min-der goed
Ga na het schoolfeest na hoeveel afval werd vermeden door te kiezen voor een duurzaam alternatief zoals een ijskarretje of herbruikbare drinkbekers
23
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld
PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinspVRIJEthinspBASISSCHOOLthinspDESSELGEMWinnaar van de scholenwedstrijd lsquoLekker Lokaalrsquo
Jo Bultheel pedagogisch directeur legt uit hoe
Lucy Natuurknap en haar bende geeumlngageerde
leerlingen de school wakker houden voor aller-
hande activiteiten rond lokaal en duurzaam eten
zoals het uitdelen van de wekelijkse appel
De werkgroep bestaat hier uit een kerngroep van drie leerkrachten aangevuld met MOS- medewerkers Dit zijn grootouders ouders en
vrijwilligers van TuinHier die bijspringen tijdens
de lessen en acties ondersteunen Het grootste
deel van de werkgroep bestaat uit jonge senio-ren Aanvankelijk was de werkgroep niet erg groot
maar na enkele jaren mond-aan-mond-reclame
zijn er veel geeumlngageerde leden bij gekomen Zo
zijn er de vaste teams die wekelijks komen en een
team van lsquoinspringersrsquo dat zijn de leden die spora-
disch inspringen als vaste leden niet kunnen
Deze school laat de leerlingen tuinieren in de
schoolmoestuin de MOS-medewerkers staan
de leerkrachten bij tijdens de les en staan ook in
voor het onderhoud van deze tuintjes Door zelf te
tuinieren en de verwerking van deze activiteit in
de klas staan de leerlingen stil bij de afkomst van
onze voeding
De zesdejaars maakten een filmpje rond het aan-tal voedselkilometers dat producten afleggen
voor ze op ons bord terecht komen Dit educatieve
filmpje werd ook getoond in de andere klassen
Daarna gingen ze zelf op onderzoek telkens
wanneer ze samen met hun ouders de supermarkt
bezochten gingen ze na hoe ver hun producten
hadden gereisd en streefden ze ernaar zo weinig
mogelijk kilometers in het winkelkarretje te laden
Op school hangt achteraan de klas een grote
kaart daar duiden leerlingen aan van welke landen
zij producten kochten
Zoals uit deze actie blijkt maakt de school er een
prioriteit van om ook de link te leggen naar thuis
Zo ook bij de stempelkaartactie Telkens een leer-
ling met zijn ouders naar een lokale hoeve gaat
ontvangt hij of zij een stempel van de boer Op het
einde van het schooljaar worden de spaarkaarten
vergeleken en degene met het meeste aantal
stempels wordt in de bloemetjes gezet
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep
FREQUENTIE Permanent
DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen koop- en eetgedrag en dragen dit ook over thuis
SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte Lucy Natuurknap communicatie binnen en buiten school
ldquoWij werken het hele jaar rond lsquoEet lokaal met Lucy Natuurknaprsquordquo
SCH
OO
LBEL
EID
24
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld
PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinsplsquoHETthinspSMAAKPARADIJSrsquoHet Smaakparadijs is een schoolproject rond
smaakopvoeding en eetcultuur om de leerlingen
aan te zetten tot een gezond voedingspatroon
De leerkrachten van de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo
en Plattelandsklassen vzw werkten een draaiboek
uit rond dit avontuur Yvonne en Yvette vormen
het duo dat de leerlingen doorheen het jaar mee-
neemt op deze culinaire reis langs de vijf basis-
smaken Het draaiboek bevat achtergrond-
informatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes
en suggesties voor in de klas
DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs
VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep
FREQUENTIE Permanent
DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen eetgedrag en de herkomst van het voedsel
SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte communicatie binnen en buiten school
MEER INFORMATIE wwwplattelandsklassenbe
25
SCH
OO
LBEL
EID
Subsidies klasbezoeken in West-Vlaanderen wwwmetdeklasdeboeropbe
Nood aan begeleiding op school om rond lokale voeding te werken Contacteer de MOS-begeleider
van jouw regio wwwmilieuzorgopschoolbe
Aanvraag voor financieumlle steun bij het opstarten van een schooltuintje telkens voor eind december
indienen via Landelijke Gilden wwwlandelijkegildenbe
Samenwerking met de lokale trekkersgroep Fair Trade gemeente om het zesde criterium te behalen
wwwfairetradegemeentenbe
Financieumlle steun via Kleur Bekennen voor leerkrachten in het basis- of secundair onderwijs bij projecten
op school rond wereldburgerschap en duurzame voeding
Regelmatig lanceert Kleur Bekennen een projectoproep Scholen die een project indienen maken kans
op een financieumlle stimulans waarmee je je project kunt realiseren in je school Zowel scholen die al lang
aan wereldburgerschap werken en wellicht al een schoolvisie hebben als scholen die nog nooit aan
wereldburgerschap werkten kunnen meedoen
Hou de website van wwwkleurbekennenbe in de gaten of schrijf je in op onze nieuwsbrief via onze web-
site Contact valentiengoethalswest-vlaanderenbe
Subsidies voor schoolmelk Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen
Subsidies voor schoolfruit Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen
Neem een kijkje op lsquoGezonde schoolrsquo website van het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en
Ziektepreventie voor tips rond het installeren van een gezondheidsbeleid op school
Met steun van Quick-win-project voor de korte keten Departement Landbouw en visserij Vlaamse Overheid
ON
DER
STE
UN
ING
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Ondersteuning
OndersteuningGemeenteschool Oostduinkerke
26
Breng de boerderij naar de klas Of net andersom Ontdek wwwonthaalopdeboerderijbeMeer informatie Inagro-Landbouweducatie Ieperseweg 87 8800 Rumbeke-Beitem051 27 32 00 - infoeducatieinagrobe - wwwonthaalopdeboerderijbe
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Schoolcatering
Tips Neem eens een kijkje op wwwboterbijdeviswo1be deze website belicht landbouw en voedselvoorziening in WOI Wat aten mensen tijdens de oorlog Je vindt er ook authentieke receptenboekjes uit WOI
Hang in de eetzaal telkens het menu van de dag uit met daarbij de herkomst Zo maak je terug de koppeling tussen consumptie en productie
SCHOOLCATERING
Lokaal criterium in de aanbesteding voor schoolmaaltijdenlsquoKorte Ketenrsquo als element of selectiecriterium in de aanbesteding voor schoolmaaltijden zorgt ervoor dat je als school een duidelijke keuze maakt voor het verminderen van afval voedselkilometers pure producten met een verhaal en eerlijke handel
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
FREQUENTIE Permanent
KOSTPRIJS Hoeft niet duurder te zijn vraagt wel een andere kijk
Vlees neemt vaak de grootste hap uit het budget
je kan erover nadenken om eens af te wisselen met
een vegetarisch gerecht Zie tip
LEERDOELEN Bewustwording duurzaam consumeren seizoens-
gebonden producten voedselkilometers
SUCCESFACTOREN Geeumlngageerde directie inbedden in een school-
campagne rond duurzaam consumeren
communicatie in de klassen en buiten de school
8
VBS Desselgem
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Schoolcatering
SCHOOLCATERING
Duurzame producten in de eigen schoolkeuken Streef met de school naar een meer duurzame keuken kies voor authenticiteit en pure producten Door dit engagement in de klassen verder uit te diepen creeumler je betrokkenheid rond voeding binnen de school Bovendien heeft dergelijk eetgedrag een positief effect op studie- en werkprestaties in de namiddag
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
FREQUENTIE Permanent
PARTNERS Schoolkok lokale producenten
KOSTPRIJS Hoeft niet duurder te zijn (zie tip hieronder over afwisseling)
LEERDOELEN Herkomst voedsel voedseldriehoek de seizoenen duurzaam
consumeren
SUCCESFACTOREN Geeumlngageerde schoolkok en -directie bewustwording duurzaam
consumeren doortrekken naar de lessen communicatie naar ouders
Tips Draaiboek omtrent omschakelen naar een duurzame keuken zie duurzame overheidsrestaurants of Vredeseilanden
Afwisselen tussen vlees vis en vegetarisch is een goed idee voor de portemonnee Vlees en vis nemen immers een grote hap uit het budget en wegen op ons ecosysteem Door het afwisselen en anderzijds te kiezen voor een kwaliteitsvol stuk vlees of vis worden leerlingen zich meer bewust van de kostbaarheid ervan Daarnaast is deze manier van afwisselen ook heel erg gezond
Een lokale soepdag kan een eerste stap zijn om je schoolcatering duurzamer te maken
Rusthuis Zonnelied te Ieper staat erop kwa-liteit te serveren zo ook voor het vleesrdquo getuigt chefkok Bart Denys ldquoDe keuze voor hoeveslager rsquot Lindebos is een bewuste keuze Wij kiezen voor artisanale vleesbereidingen met kwaliteitsvolle ingredieumlnten en dat proef je De hoeveslager is verantwoordelijk van begin- tot eindproduct een weet dus perfect welke weg het eindproduct heeft afgelegdDe prijs is iets duurder maar de smaak zit dan ook een stuk beter en de consument is uitzonderlijk tevreden Het persoonlijk contact is voor mij ook een grote meer-waarde ik communiceer rechtstreeks met de producent Daarnaast speelt ook flexibiliteit een rol het vlees kan rsquos morgens vroeg geleverd wordenrdquo
ldquo
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
9
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Klasoverschrijdende activiteiten
Klein beginnen Ga aan de slag met enkele bloembakken of een palletKLASOVERSCHRIJDENDE ACTIVITEITEN
SchoolmoestuinZaaien planten wieden snoeienhellip Een moestuintje in de school laat toe te ervaren wat het is om zelf voedsel te produceren en vormt een rijk vertrekpunt om leerlingen in contact te brengen met de verschillende soorten gewassen Daarnaast is samen werken in de moestuin een mentaal en fysiek gezonde activiteit en komen er andere intelligenties aan bod in de klasgroep Landelijke Gilden en Velt bieden een praktische gids om met een schoolmoestuin te starten Er worden ook activiteiten beschreven per leeftijdsgroep van het kleuter- en lager onderwijs
DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs
PRAKTISCHE VEREISTEN Lapje grond tuingereedschap
FREQUENTIE Permanent
LEERDOELEN Fysieke activiteit de seizoenen probleemoplossend denken
mens en natuur techniek
SUCCESFACTOREN Groepje helpende (groot) ouders draagvlak op school en bij de ouders
INFO EN ONDERSTEUNING Landelijke Gilden en Velt
Tip Werk in de les geschiedenis rond landbouw door te vertrekken vanuit het moestuintje Hoe was landbouw bepalend voor onze huidige samenleving
10
VBS Desselgem
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
11
KLASOVERSCHRIJDENDE ACTIVITEITEN
Geldinzamelactie met lokale productenGeen koekjes dit jaar maar groentepakketten verse peren appelsap honing radijsjes kaas confituur vleeshellip van de hoeve om te verkopen ten voordele van de school Op deze manier wordt het duurzaam schoolbeleid ondersteund en uitgedragen buiten de school
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks
LEERDOELEN Eerlijke handel korte keten
SUCCESFACTOREN Ondersteunende communicatie
Breng een bezoek aan de boer en ontdek het verhaal achter de producten
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Klasoverschrijdende activiteiten
Zelfplukdag Goed te Mullem
12
FEEST OP SCHOOL
Kaasschotel Schoolfeest de ouderraad bedanken teambuilding hellip Schuif je voeten onder tafel en geniet van een ambachtelijk bereide kaasschotel Hoeve- kaas wordt gemaakt van melk van de hoeve Dat zorgt er niet alleen voor dat de producten erg vers zijn het biedt ook de mogelijkheid om het ver-haal achter het product te leren kennen via een bezoek aan de kaasboer
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
FREQUENTIE Eenmalig
LEERDOELEN Productieproces kaas eerlijke handel korte keten betrokken-
heid consument en producent traditionele ambacht
SUCCESFACTOREN Combinatie met een bezoek aan de kaasboer Serveren met
lokale of Fair Trade wijn stokbrood van een ambachtelijke
bakker hoeveconfituur en -boter Zichtbare communicatie
over de lokale insteek
Tip Projectweek rond zuivel
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Feest op school
Breng vooraf een bezoek aan de kaas-boer of nodig hem uit op school Zo leren leerlingen het verhaal achter het product kennen en kunnen zij dit enthousiast over-dragen tijdens het feestmaal
Er zijn vele variaties mogelijk een dessertbuffet koude schotel belegde broodjes
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
FEEST OP SCHOOL
IJskarretjeVerras jong en oud met een ijskarretje op het schoolfeest Een ijsje gemaakt van verse hoevemelk geeft een feestelijke toets aan het samenzijn Het is bovendien een dessertje met een minimum aan voedselkilometers en verpakkingsmateriaal
FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks
LEERDOELEN Afvalbewustwording eerlijke prijs traditionele
ambacht duurzaam consumeren
SUCCESFACTOREN Zichtbare communicatie rond engagement
Tip Combineer met een appelsaP-tap van de hoeve een gezonde feestelijke drank eacuten een minimum aan afval
Kies voor herbruikbare drinkbekers Je kunt ze oa ont- lenen via twee kringloopcentra in de provincie Kringloop-centrum West (regio Ieper 078155 005) en kringloop- centrum rsquot Rad (regio Brugge 050349 400) of via Imog
13
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Feest op school
VBS Desselgem
VERGADERINGEN LERAARSKAMER TEAM
Pedagogische studiedag op de boerderijSteek de koppen eens samen op de boerderij en kom op frisse ideeeumln Geniet tijdens het vergaderen van een heerlijke lunch met lokale producten of een hoeve-ijsje in de namiddag Vele hoeves hebben een vergaderzaaltje met koffie thee en broodjes ter beschikking
DOELGROEP Leerkrachten oudercomiteacute
FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks
DYNAMIEK Ontspannen teamvergadering
in een rustige omgeving
SUCCESFACTOREN Even pauzeren om de boerderij
te verkennen
PRAKTISCH Vind hoeves met vergaderzaaltje
op wwwonthaalopdeboerderijbe
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school VergaderingenLeraarskamerTeam
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
14
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school VergaderingenLeraarskamerTeam
September NovemberOktoberMaart MeiApril Juni AugustusJuli December FebruariJanuari
aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettedoperwtgroene selderijkomkommerkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipaprikapeultjespreiprinsessen-boonradijsrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaattuinboonuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel
aardbeiabrikoosbraamframbooskersnectarineperzikrabarberrode beszwarte bes
aardappelbloemkoolboerenkoolgroene selderijknolselderijpaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraapradijsrammenasrode bietrodekoolroodlofsavooikoolschorseneerspinaziespruitenuiveldslawarmoeswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appelrabarber
aardappelandijviebloemkoolgroene selderijpaddenstoelenpaksoipompoenpreiraapraapsteelradijsrode bietroodlofspinazieuiwarmoeswaterkerswortelwitlof
aardbeirabarber
aardappelandijvieaspergebloemkooldoperwtgroene selderijkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipeultjespreiraapraapsteelradijsrode bietroodlofspinaziespitskooluiwarmoeswaterkerswortel
aardbeirabarber
aardappelandijvieartisjokaspergebloemkoolbroccolidoperwtgroene selderijkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipeultjespreiprinsessen-boonraapradijsrode bietsavooikoolspinaziespitskooltomaattuinboonuivenkelwarmoeswaterkerswortel
aardbeiabrikoosframbooskersnectarineperzikrabarberrode beszwarte bes
aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslamaispaddenstoelenpaksoipaprikapompoenpreiprinsessen-boonraapsteelradijsrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaatuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel
aardbeiabrikoosappelbraamdruifframbooskersmeloennectarinepeerperzikpruimvijgzwarte bes
aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslamaispaddenstoelenpaksoipaprikapompoenpreiprinsessen-boonraap(steel)radijsrammenasrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaatuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel
appelbraamdruifframbooskiwibesmeloennectarinepeerperzikpruimvijg
aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijboerenkoolbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipaprikapastinaakpompoenpreiprinsessen-boonraap(steel)radijsrammenasrode bietrodekoolroodlofsavooikoolschorseneersnijboonspinaziespitskoolspruitentomaatuiveldslavenkelwarmoeswaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appelbraamdruifframbooskiwibesmeloenpeer
aardappelaardpeerandijviebleekselderijbloemkoolboerenkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslavenkelwarmoeswaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appeldruifmeloenpeer
aardappelaardpeerandijvieboerenkoolgroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appelpeer
aardappelaardpeerboerenkoolgroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appelpeer
aardappelboerenkoolgroene selderijknolselderijpaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawitlofwittekoolwortel
appelpeer
Meer info en seizoensrecepten wwwgroentekalenderbe
Gebruik deze handige groente- en fruit-kalender om per maand te ontdekken van welke groenten en vruchten je kunt genieten
Probeer de voedselkilometers zo veel mogelijk te beperken Kies altijd voor de groenten en vruchten die het dichtst bij huis zijn gekweekt Lees het etiket
Vruchten die in zuidelijke landen worden geteeld (zoals banaan citroen kiwi man-darijn mango pompelmoesgrapefuit en sinaasappel) kun je ter afwisseling eten bij voorkeur in de wintermaanden
VERGADERINGEN LERAARSKAMER TEAM
Fruit in de leraarskamerVerwen het team door een mand met seizoensgebonden fruit in de leraarskamer te plaatsten het is een gezond tussendoortje dat niet duur is en bovendien geen afval nalaat
DOELGROEP Leerkrachten
FREQUENTIE Dagelijks wekelijks
DYNAMIEK Gezonde snackgewoonte zonder afval
SUCCESFACTOREN Fruit kopen volgens de seizoenen zie seizoenskalender
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
15
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband
Tips Koppel de appeltjeskring aan een bezoek Zelf een appeltje plukken is de grootste motivatie om erin te bijten
Appels en peren zijn lang houdbaar in de koelkast
Appels snijden veel werk Probeer een appelsnijder
ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND
Appeltjeskring Tijdens het kringmoment schilt de leerkracht enkele stukken fruit voor de leerlingen Voor de kleinsten is een appel of peer vaak moeilijk om uit het vuistje te eten Op deze manier draag je als leerkracht bij tot een gezonde snackgewoonte
DOELGROEP Kleuteronderwijs eerste graad lager onderwijs
FREQUENTIE Wekelijks
TAAKVERDELING Beurtrol leerkrachten of laten meebrengen
door ouders
LEERDOELEN Lichamelijke gezondheid de seizoenen en hun
fruitteelten fruitgroei samen eten
SUCCESFACTOREN Koppeling aan een bezoek aan de fruitkweker
communiceren naar ouders via fotorsquos op de
schoolblog
VBS Desselgem
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
16
VBS Desselgem
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband
ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND
Aan de slag met hoeveproducten na een bezoek aan een lokale producent
Waar komt ons voedsel vandaan Melk prei aardappelen appels boter rundsvlees eitjes tomaten aardbeien yoghurthellip Laat de kleuters zelf aardappelen uit de grond halen laat leerlingen koeien voederen Misschien kunnen studenten huishoudkunde zelfs helpen bij het maken van hoeveproducten Daarna kan in de klas gekookt worden met de ingredieumlnten puree melkpudding becha-melsaushellip
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
FREQUENTIE Eeacutenmalig jaarlijks bezoek en kookactiviteit
LEERDOELEN Bewegen in verschillende milieus fysieke activiteit
landbouwpraktijk gezondheid en voeding
belevend leren omgang met dieren
SUCCESFACTOREN Klasoverschrijdend werken
KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie
per bezoek aan te vragen
PRAKTISCH Boerderij bezoeken Adresjes op maat in
West-Vlaanderen via wwwmetdeklasdeboeropbe
Tips Combineer het bezoek met een champignon- of witloof-teeltkit in de klas Jaarlijks te verkrijgen bij Inagro zie lesmaterialen
Je kan klasoverschrijdend werken door het fotoverslag van het bezoek in de eetzaal uit te hangen
Vaderdagscadeaursquotje aardbeien op een versierd schaaltje
Gemeenteschool Oostduinkerke
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
17
Ter Groene Poorte Brugge
VBS Sint-Lodewijk Deerlijk
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband
ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND
Food rock een duurzame maaltijd voor wereldsterrenWat heeft wereldhandel te maken met de voedselproblematiek en hoe kunnen we als consument ons steentje bijdragen door duurzamer te consumeren Dure woorden die een concrete invulling krijgen aan de hand van opdrachten in een workshop die via de festivalsfeer nauw aansluit bij de leefwereld van jongeren Leerlingen stellen na de toelichting zelf een duurzaam menu samen waaruit zal blijken dat er veel stof ter discussie is Smakelijk
DOELGROEP Secundair onderwijs versie ASO en versie TSO BSO
PRAKTISCHE De lespakketten kunnen besteld ontleend of gedownload wordenVEREISTEN - Schakel een Noord- en een Zuid-animator in voor de meest
beklijvende aanpak euro 160 basisprijs aangevuld met een
km-vergoeding en euro 40 voor de ingredieumlnten
- Of begeleid zelf de workshop met enkele leerkrachten van
de school
FREQUENTIE Eeacutenmalige workshop voor- en naverwerking in de klas
VOORBEREIDING - Met animatoren minimum voorbereidingstijd fiches
doornemen
- Zelf begeleiden materiaal halen en doornemen collegarsquos
aanspreken
LEERDOELEN leerlingen staan stil bij eigen koop- en
eetgedrag milieu-impact voedsel eerlijke
handel korte vs lange keten sociale
impact voedsel mening onderbouwen
samenwerken koken
SUCCESFACTOREN Begeleiding door de opgeleide animatoren
PRAKTISCH Alle praktische informatie zie lesmateria-
len Deze lesmaterialen kwamen tot stand
ism het Provinciaal Noord-Zuid Centrum
en Kleur Bekennen West-Vlaanderen
FOOD ROCK een duurzame maaltijd
voor wereldsterren
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
18
19
LESMATERIALEN
Werken rond lokale voeding BOERDERIJBEZOEK lsquoMET DE KLAS DE BOER OPrsquoBezoek een echte boerderij uit het netwerk van hedendaagse boerderijen die openstaan voor klasbezoeken Hier ervaar je hoe de landbouw vandaag in ons voedsel voorziet en kan je helpen bij de taken van de boer Ontdek de diverisiteit binnen de landbouw varkens melkvee fruitbomen groententeelt in serre of open lucht hoeveproducentenhellip
Waarom een landbouwbedrijf bezoeken Deze authentieke leer-omgeving heeft een aantal troeven die in een klassikale context
weinig aan bod komen
- Gezondheid de leerlingen bewegen een hele dag lang
- Welzijn het biedt kansen aan andere leerlingen om op de voor-
grond te treden vermindering stress en pestgedrag
- Duurzaam leven bezorgdheid om het milieu start met het
ervaren van het buitenleven
- Leervermogen concentratievermogen en creativiteit leren in
een authentieke context dringt dieper binnen in onze hersenen
doordat we meerdere zintuigen aanspreken
(Bron Van de Keere K Vervaet S (2013) Leren is onderzoeken Aan de slag met wetenschap in de klas Leuven Lannoo Campus)
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie per
bezoek aan te vragen
PRAKTISCH Vind jouw boerderij via wwwmetdeklasdeboeropbe
Tips Denk eraan de boerderij heeft niet enkel troeven voor jonge leer- lingen Klassiek schoolse inhouden zoals metend rekenen en fysica kunnen hier geleerd worden met alle zintuigen (Hoeveel kubieke meter past in deze maiumlskuil Hoelang is 100 meter )
Overleg met de boer over hoe je het bezoek wil invullen Wil je een rondleiding en wat klusjes opknappen in de voormiddag en hou je de namiddag om samen met de leer-lingen te rekenen op de boerderij Maak vooraf goede inhoudelijke en praktische afspraken voor een onvergetelijke ervaring
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
Bij een boerderijbezoek is voorbereiding en naverwerking essentieel Hierna volgt een greep uit het aanbod lesmaterialen ontwikkeld door de educatieve dienst van Inagro lsquoONTHAAL OP DE BOERDERIJrsquo om het bezoek samen met de leerlingen te kaderen
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
ONTDEK OOK DE EXTRArsquoS om het boerderijbezoek voor te bereiden of uit te breiden naar een projectweek lsquode Zuivelboxrsquo lsquoOver Bloesems en Bijtjesrsquo lsquoHoprsquo en lsquoBoer zoekt Klasrsquo
De digitale leeromgeving lsquowwwboerincarottebersquo laat toe de boerderij online te bezoeken ideaal als voorbereiding of naverwerking
Het taalplonsbad lsquoBonjour Boerrsquo is een boerderijbezoek in Wallonieuml of Frankrijk zie wwwbonjourboerbe
Stal Op Stelten is een educatief spel op de boerderij voor kleuters Deelnemende hoeves op wwwonthaalopdeboerderijbe
Boer in de Wolken vormt een evaluatiespel om op het eind van het bezoek enkele belangrijke zaken te herhalen beschikbaar bij diverse hoeves lsquoMet de klas de boer oprsquo
TEELTKITSKweek je eigen witloof of champignons in de klas
Deze kits worden jaarlijks ter beschikking gesteld
door Inagro en kunnen afgehaald worden na
bestelling
DOELGROEP Lager onderwijs
KOSTPRIJS Gratis af te halen na bestelling
(jaarlijkse actie)
BESTELLEN EN INFORMATIE
wwwonthaalopdeboerderijbe
SPELKOFFER VOEDINGSDRIEHOEK lsquoGEZOND UIT DE GRONDrsquoDriedimensionale voedselpiramide Bij de verschil-
lende voedingsproducten wordt de link gelegd met
de landbouwkundige oorsprong ervan
DOELGROEP Lager en secundair onderwijs
KOSTPRIJS Gratis
INFORMATIE EN BESTELLEN
Gratis ontlenen via
wwwonthaalopdeboerderijbe
BOER IN BEELD Fotomappen over heden-
daagse landbouw aan de
hand van een informatieve verhaallijn en opdrach-
ten voor de leerlingen
en een handleiding voor de leerkracht
Verschillende themarsquos worden behandeld
verschillend per graad zuivel witloof champig-
nons vlees groenten serreteeltenhellip
DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs per graad
KOSTPRIJS Pdf-versie gratis online of euro 7 per
themamap gedrukt op hard karton
BESTELLEN EN INFORMATIE
- Gratis downloaden via
wwwboerinbeeldbe
- Aankopen via provinciale e-shop
BOER IN BEELD LIVE Educatieve filmpjes die de
voedselketen illustreren
Drie jonge reporters gaan op
pad en ontdekken welke weg
groenten koekjes en vlees afleggen
DOELGROEP Lager onderwijs onderbouw
secundair onderwijs
KOSTPRIJS Gratis voor leerkrachten
BESTELLEN EN INFORMATIE
- Gratis downloaden via
wwwboerinbeeldlivebe
- Gratis afhalen Provinciaal
Informatiecentrum Tolhuis
Brugge 0800 20 021
20
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
21
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
PLATTELANDSKLASSEN VZW ondersteunt en ontwikkelt educatieve initiatieven om jongeren op een
in contact te brengen met land- en tuinbouw voeding en het platteland Project Het Smaakparadijs omvat
een reeks van drie boekjes lsquoHet draaiboek Smaakparadijsrsquo werd ontwikkeld en geschreven
nav een samenwerking tussen Plattelandsklassen en de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo in Gelrode Zij werkten
een heel schooljaar rond eetcultuur en smaakopvoeding Het boek bevat de omschrijving van hun project
achtergrondinformatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes en suggesties voor in de klas per graad
lsquoHet Schooltuinboek rsquo een praktische gids om te beginnen met een schooltuin als didactisch uitdagend
project voor de school En lsquoHet Hagelands Kinderkookboek rsquo bevat een reeks recepten die leerlingen in
de klas kunnen maken voor gezamenlijke lunchmomenten tijdens het Smaakparadijs-project
DOELGROEP Lager onderwijs
KOSTPRIJS draaiboek Smaakparadijs euro 18 Het Schooltuinboek euro 20 Hagelands Kinderkookboek euro 7
BESTELLEN INFORMATIE amp ANDERE DIDACTISCHE UITGAVES wwwplattelandsklassenbe
VELT staat voor lsquoVereniging voor Ecologisch Leven
en Tuinierenrsquo Velt wil bijdragen tot de ontwikkeling
van een duurzame levensstijl en daarvoor ontwik-
kelden zij educatieve materialen zoals de lsquoSchool-moestuinhandleidingrsquo educatieve pakketten
rond seizoensgroenten voedselverspilling (on)
kruiden groentenkalender met steekkaarten per
groente En een inspiratiegids duurzaam consume-
ren op school en in de klas
Meeste materialen zijn online ter beschikking
gesteld neem een kijkje op wwwveltbe
LANDBOUWMUSEA tonen het verhaal van streek-
eigen tradities verschillende musea vind je op
wwwonthaalopdeboerderijbe
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
VBS Desselgem
22
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
Werken rond duurzame ontwikkeling
FOOD ROCK een duurzame maaltijd
voor wereldsterren
SCHOON BOERENHoe maakt de land- en tuinbouwsector werk van
een duurzamer platteland voor ons allemaal
Duurzame landbouw wordt voorgesteld aan de
hand van de inspanningen van acht voorbeeld-
boeren tijdens de reizende tentoonstelling
Leerlingen verkennen zelf de tentoonstelling
met de werkboekjes Sommige bedrijven kunnen
ook bezocht worden tijdens de campagneperiode
DOELGROEP Lager onderwijs tweede en derde
graad Secundair onderwijs
KOSTPRIJS Gratis
ALLE INFORMATIE
Boekjes horend bij de tentoonstelling
aanvragen via wwwschoonboerenbe
BOERENVERSTANDDit DVD-spel is een interactief groepsspel over
landbouw in de wereld op basis van videobeelden
De videobeelden brengen 5 themarsquos aan die van
levensbelang zijn voor de landbouw water bodem
energie mest en kapitaal Elk thema biedt land-
bouwers in de hele wereld kansen maar ndash helaas ndash
ook problemen
In het spel nemen 4 teams het tegen elkaar op
Goed opletten tijdens de beelden zelf creatief voor
de dag komen en tactisch spelen zijn van cruciaal
belang tijdens het spel
DOELGROEP Derde graad secundair onderwijs
KOSTPRIJS euro 8 (dvd + brochure) wordt gratis
thuis geleverd
BESTELLEN EN INFORMATIE
Provinciaal Informatiecentrum
Tolhuis te Brugge 0800 20 021
LESMAPPEN FOOD ROCKEducatieve lesmappen voor het opzetten van
een workshop rond eerlijke handel duurzaam
consumeren in een mondiale context Zie
activiteiten in klasverband
DOELGROEP Secundair onderwijs
KOSTPRIJS - Lesmappen Gratis downloaden
uitlenen of aankopen voor euro 20
- Workshop euro 160 aangevuld met
een km-vergoeding en euro 40 voor de
ingredieumlnten
BESTELLEN EN INFORMATIE
- Gratis downloaden
wwwonthaalopdeboerderijbe
- Gratis ontlenen op diverse locaties
- Aankopen lesmap of workshop-
boeken via infoeducatieinagrobe
of 051 27 32 25LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Algemeen
De communicatie van de school rond gezond en duurzaam eten vormt de rode
draad om enerzijds de verschillende activiteiten te verbinden en anderzijds een
aanknopingspunt om ouders en grootouders mee te betrekken anderzijds
Een schoolbeleid is een handig instrument voor het secundair onderwijs om
optimaal en doorgedreven aan de VOETen te werken omgeving en duurzame
ontwikkeling lichamelijke gezondheid en veiligheid socio-economische samen-
leving en politiek-juridische samenleving
Voor het lager onderwijs sluit een dergelijk schoolbeleid aan bij de Edo-doel- stellingen leerlingen onderbouwen met de capaciteiten om bewuste keuzes te
maken in functie van een leefbare wereld voor ons en voor toekomstige generaties
het leergebied wereldorieumlntatie en het leergebied overschrijdende thema sociale
vaardigheden
Hoe zet je een gedragen schoolbeleid rond duurzaam eetgedrag op De initiatiefnemers nemen het voortouw en peilen naar het draagvlak in de school
bij collegarsquos directie ouders ondersteunend personeel leerlingen Een groot
draagvlak binnen de school is noodzakelijk
De stuwende motor achter de acties is de werkgroep bij het samenstellen van de
werkgroep is het belangrijk om alle mogelijke leden uit te nodigen om deel uit te
maken van de werkgroep Een gemengde werkgroep bundelt gemengde krachten
en opportuniteiten Het is niet de bedoeling dat alle taaklast op de initiatief nemende leerkrachten directie valt Spreek leerlingen ouders maar ook groot-
ouders en het ondersteunend amp administratief personeel aan
Het is belangrijk dat eacuteeacuten iemand het centraal aanspreekpunt is Deze persoon
neemt een cooumlrdinerende rol op zich Zij of hij bereidt de vergaderingen van de
werkgroep voor en leidt de vergadering Zij of hij maakt ook de vertaalslag naar de
schoolleiding
Kies een mascotte of een leuke slogan om de acties van de werkgroep een gezicht
of herkenbaarheid te geven
Denk eraan om vaak terug te koppelen naar de verschillende schoolniveaus
Heeft de school een lokale schoolcatering Dan kan hier in de klas rond gewerkt
worden en omgekeerd
Hulp nodig bij planning organisatie of uitvoering van het project Contacteer een MOS-begeleider van jouw provincie Meer info httpmilieuzorgopschoolbe (Bron MOS-handleiding)
SCH
OO
LBEL
EID
Schoolbeleid
Tips Laat de leerlingen na een stellingenspel over duurzaam voed-sel een affiche maken waarin zij hun mening of bezorgdheid illus-treren Deze affiches kunnen opgehangen worden in de eetzaal Zo worden andere leerlingen ook aangezet om na te denken over duurzaam consumeren en ga je klasoverschrijdend te werk
Na het behandelen van het thema duurzaam consumeren in de klas worden de leerlingen gestimuleerd zelf na te denken over hun eigen school Op welke zaken scoort onze school goed of min-der goed
Ga na het schoolfeest na hoeveel afval werd vermeden door te kiezen voor een duurzaam alternatief zoals een ijskarretje of herbruikbare drinkbekers
23
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld
PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinspVRIJEthinspBASISSCHOOLthinspDESSELGEMWinnaar van de scholenwedstrijd lsquoLekker Lokaalrsquo
Jo Bultheel pedagogisch directeur legt uit hoe
Lucy Natuurknap en haar bende geeumlngageerde
leerlingen de school wakker houden voor aller-
hande activiteiten rond lokaal en duurzaam eten
zoals het uitdelen van de wekelijkse appel
De werkgroep bestaat hier uit een kerngroep van drie leerkrachten aangevuld met MOS- medewerkers Dit zijn grootouders ouders en
vrijwilligers van TuinHier die bijspringen tijdens
de lessen en acties ondersteunen Het grootste
deel van de werkgroep bestaat uit jonge senio-ren Aanvankelijk was de werkgroep niet erg groot
maar na enkele jaren mond-aan-mond-reclame
zijn er veel geeumlngageerde leden bij gekomen Zo
zijn er de vaste teams die wekelijks komen en een
team van lsquoinspringersrsquo dat zijn de leden die spora-
disch inspringen als vaste leden niet kunnen
Deze school laat de leerlingen tuinieren in de
schoolmoestuin de MOS-medewerkers staan
de leerkrachten bij tijdens de les en staan ook in
voor het onderhoud van deze tuintjes Door zelf te
tuinieren en de verwerking van deze activiteit in
de klas staan de leerlingen stil bij de afkomst van
onze voeding
De zesdejaars maakten een filmpje rond het aan-tal voedselkilometers dat producten afleggen
voor ze op ons bord terecht komen Dit educatieve
filmpje werd ook getoond in de andere klassen
Daarna gingen ze zelf op onderzoek telkens
wanneer ze samen met hun ouders de supermarkt
bezochten gingen ze na hoe ver hun producten
hadden gereisd en streefden ze ernaar zo weinig
mogelijk kilometers in het winkelkarretje te laden
Op school hangt achteraan de klas een grote
kaart daar duiden leerlingen aan van welke landen
zij producten kochten
Zoals uit deze actie blijkt maakt de school er een
prioriteit van om ook de link te leggen naar thuis
Zo ook bij de stempelkaartactie Telkens een leer-
ling met zijn ouders naar een lokale hoeve gaat
ontvangt hij of zij een stempel van de boer Op het
einde van het schooljaar worden de spaarkaarten
vergeleken en degene met het meeste aantal
stempels wordt in de bloemetjes gezet
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep
FREQUENTIE Permanent
DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen koop- en eetgedrag en dragen dit ook over thuis
SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte Lucy Natuurknap communicatie binnen en buiten school
ldquoWij werken het hele jaar rond lsquoEet lokaal met Lucy Natuurknaprsquordquo
SCH
OO
LBEL
EID
24
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld
PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinsplsquoHETthinspSMAAKPARADIJSrsquoHet Smaakparadijs is een schoolproject rond
smaakopvoeding en eetcultuur om de leerlingen
aan te zetten tot een gezond voedingspatroon
De leerkrachten van de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo
en Plattelandsklassen vzw werkten een draaiboek
uit rond dit avontuur Yvonne en Yvette vormen
het duo dat de leerlingen doorheen het jaar mee-
neemt op deze culinaire reis langs de vijf basis-
smaken Het draaiboek bevat achtergrond-
informatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes
en suggesties voor in de klas
DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs
VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep
FREQUENTIE Permanent
DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen eetgedrag en de herkomst van het voedsel
SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte communicatie binnen en buiten school
MEER INFORMATIE wwwplattelandsklassenbe
25
SCH
OO
LBEL
EID
Subsidies klasbezoeken in West-Vlaanderen wwwmetdeklasdeboeropbe
Nood aan begeleiding op school om rond lokale voeding te werken Contacteer de MOS-begeleider
van jouw regio wwwmilieuzorgopschoolbe
Aanvraag voor financieumlle steun bij het opstarten van een schooltuintje telkens voor eind december
indienen via Landelijke Gilden wwwlandelijkegildenbe
Samenwerking met de lokale trekkersgroep Fair Trade gemeente om het zesde criterium te behalen
wwwfairetradegemeentenbe
Financieumlle steun via Kleur Bekennen voor leerkrachten in het basis- of secundair onderwijs bij projecten
op school rond wereldburgerschap en duurzame voeding
Regelmatig lanceert Kleur Bekennen een projectoproep Scholen die een project indienen maken kans
op een financieumlle stimulans waarmee je je project kunt realiseren in je school Zowel scholen die al lang
aan wereldburgerschap werken en wellicht al een schoolvisie hebben als scholen die nog nooit aan
wereldburgerschap werkten kunnen meedoen
Hou de website van wwwkleurbekennenbe in de gaten of schrijf je in op onze nieuwsbrief via onze web-
site Contact valentiengoethalswest-vlaanderenbe
Subsidies voor schoolmelk Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen
Subsidies voor schoolfruit Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen
Neem een kijkje op lsquoGezonde schoolrsquo website van het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en
Ziektepreventie voor tips rond het installeren van een gezondheidsbeleid op school
Met steun van Quick-win-project voor de korte keten Departement Landbouw en visserij Vlaamse Overheid
ON
DER
STE
UN
ING
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Ondersteuning
OndersteuningGemeenteschool Oostduinkerke
26
Breng de boerderij naar de klas Of net andersom Ontdek wwwonthaalopdeboerderijbeMeer informatie Inagro-Landbouweducatie Ieperseweg 87 8800 Rumbeke-Beitem051 27 32 00 - infoeducatieinagrobe - wwwonthaalopdeboerderijbe
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Schoolcatering
SCHOOLCATERING
Duurzame producten in de eigen schoolkeuken Streef met de school naar een meer duurzame keuken kies voor authenticiteit en pure producten Door dit engagement in de klassen verder uit te diepen creeumler je betrokkenheid rond voeding binnen de school Bovendien heeft dergelijk eetgedrag een positief effect op studie- en werkprestaties in de namiddag
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
FREQUENTIE Permanent
PARTNERS Schoolkok lokale producenten
KOSTPRIJS Hoeft niet duurder te zijn (zie tip hieronder over afwisseling)
LEERDOELEN Herkomst voedsel voedseldriehoek de seizoenen duurzaam
consumeren
SUCCESFACTOREN Geeumlngageerde schoolkok en -directie bewustwording duurzaam
consumeren doortrekken naar de lessen communicatie naar ouders
Tips Draaiboek omtrent omschakelen naar een duurzame keuken zie duurzame overheidsrestaurants of Vredeseilanden
Afwisselen tussen vlees vis en vegetarisch is een goed idee voor de portemonnee Vlees en vis nemen immers een grote hap uit het budget en wegen op ons ecosysteem Door het afwisselen en anderzijds te kiezen voor een kwaliteitsvol stuk vlees of vis worden leerlingen zich meer bewust van de kostbaarheid ervan Daarnaast is deze manier van afwisselen ook heel erg gezond
Een lokale soepdag kan een eerste stap zijn om je schoolcatering duurzamer te maken
Rusthuis Zonnelied te Ieper staat erop kwa-liteit te serveren zo ook voor het vleesrdquo getuigt chefkok Bart Denys ldquoDe keuze voor hoeveslager rsquot Lindebos is een bewuste keuze Wij kiezen voor artisanale vleesbereidingen met kwaliteitsvolle ingredieumlnten en dat proef je De hoeveslager is verantwoordelijk van begin- tot eindproduct een weet dus perfect welke weg het eindproduct heeft afgelegdDe prijs is iets duurder maar de smaak zit dan ook een stuk beter en de consument is uitzonderlijk tevreden Het persoonlijk contact is voor mij ook een grote meer-waarde ik communiceer rechtstreeks met de producent Daarnaast speelt ook flexibiliteit een rol het vlees kan rsquos morgens vroeg geleverd wordenrdquo
ldquo
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
9
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Klasoverschrijdende activiteiten
Klein beginnen Ga aan de slag met enkele bloembakken of een palletKLASOVERSCHRIJDENDE ACTIVITEITEN
SchoolmoestuinZaaien planten wieden snoeienhellip Een moestuintje in de school laat toe te ervaren wat het is om zelf voedsel te produceren en vormt een rijk vertrekpunt om leerlingen in contact te brengen met de verschillende soorten gewassen Daarnaast is samen werken in de moestuin een mentaal en fysiek gezonde activiteit en komen er andere intelligenties aan bod in de klasgroep Landelijke Gilden en Velt bieden een praktische gids om met een schoolmoestuin te starten Er worden ook activiteiten beschreven per leeftijdsgroep van het kleuter- en lager onderwijs
DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs
PRAKTISCHE VEREISTEN Lapje grond tuingereedschap
FREQUENTIE Permanent
LEERDOELEN Fysieke activiteit de seizoenen probleemoplossend denken
mens en natuur techniek
SUCCESFACTOREN Groepje helpende (groot) ouders draagvlak op school en bij de ouders
INFO EN ONDERSTEUNING Landelijke Gilden en Velt
Tip Werk in de les geschiedenis rond landbouw door te vertrekken vanuit het moestuintje Hoe was landbouw bepalend voor onze huidige samenleving
10
VBS Desselgem
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
11
KLASOVERSCHRIJDENDE ACTIVITEITEN
Geldinzamelactie met lokale productenGeen koekjes dit jaar maar groentepakketten verse peren appelsap honing radijsjes kaas confituur vleeshellip van de hoeve om te verkopen ten voordele van de school Op deze manier wordt het duurzaam schoolbeleid ondersteund en uitgedragen buiten de school
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks
LEERDOELEN Eerlijke handel korte keten
SUCCESFACTOREN Ondersteunende communicatie
Breng een bezoek aan de boer en ontdek het verhaal achter de producten
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Klasoverschrijdende activiteiten
Zelfplukdag Goed te Mullem
12
FEEST OP SCHOOL
Kaasschotel Schoolfeest de ouderraad bedanken teambuilding hellip Schuif je voeten onder tafel en geniet van een ambachtelijk bereide kaasschotel Hoeve- kaas wordt gemaakt van melk van de hoeve Dat zorgt er niet alleen voor dat de producten erg vers zijn het biedt ook de mogelijkheid om het ver-haal achter het product te leren kennen via een bezoek aan de kaasboer
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
FREQUENTIE Eenmalig
LEERDOELEN Productieproces kaas eerlijke handel korte keten betrokken-
heid consument en producent traditionele ambacht
SUCCESFACTOREN Combinatie met een bezoek aan de kaasboer Serveren met
lokale of Fair Trade wijn stokbrood van een ambachtelijke
bakker hoeveconfituur en -boter Zichtbare communicatie
over de lokale insteek
Tip Projectweek rond zuivel
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Feest op school
Breng vooraf een bezoek aan de kaas-boer of nodig hem uit op school Zo leren leerlingen het verhaal achter het product kennen en kunnen zij dit enthousiast over-dragen tijdens het feestmaal
Er zijn vele variaties mogelijk een dessertbuffet koude schotel belegde broodjes
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
FEEST OP SCHOOL
IJskarretjeVerras jong en oud met een ijskarretje op het schoolfeest Een ijsje gemaakt van verse hoevemelk geeft een feestelijke toets aan het samenzijn Het is bovendien een dessertje met een minimum aan voedselkilometers en verpakkingsmateriaal
FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks
LEERDOELEN Afvalbewustwording eerlijke prijs traditionele
ambacht duurzaam consumeren
SUCCESFACTOREN Zichtbare communicatie rond engagement
Tip Combineer met een appelsaP-tap van de hoeve een gezonde feestelijke drank eacuten een minimum aan afval
Kies voor herbruikbare drinkbekers Je kunt ze oa ont- lenen via twee kringloopcentra in de provincie Kringloop-centrum West (regio Ieper 078155 005) en kringloop- centrum rsquot Rad (regio Brugge 050349 400) of via Imog
13
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Feest op school
VBS Desselgem
VERGADERINGEN LERAARSKAMER TEAM
Pedagogische studiedag op de boerderijSteek de koppen eens samen op de boerderij en kom op frisse ideeeumln Geniet tijdens het vergaderen van een heerlijke lunch met lokale producten of een hoeve-ijsje in de namiddag Vele hoeves hebben een vergaderzaaltje met koffie thee en broodjes ter beschikking
DOELGROEP Leerkrachten oudercomiteacute
FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks
DYNAMIEK Ontspannen teamvergadering
in een rustige omgeving
SUCCESFACTOREN Even pauzeren om de boerderij
te verkennen
PRAKTISCH Vind hoeves met vergaderzaaltje
op wwwonthaalopdeboerderijbe
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school VergaderingenLeraarskamerTeam
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
14
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school VergaderingenLeraarskamerTeam
September NovemberOktoberMaart MeiApril Juni AugustusJuli December FebruariJanuari
aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettedoperwtgroene selderijkomkommerkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipaprikapeultjespreiprinsessen-boonradijsrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaattuinboonuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel
aardbeiabrikoosbraamframbooskersnectarineperzikrabarberrode beszwarte bes
aardappelbloemkoolboerenkoolgroene selderijknolselderijpaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraapradijsrammenasrode bietrodekoolroodlofsavooikoolschorseneerspinaziespruitenuiveldslawarmoeswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appelrabarber
aardappelandijviebloemkoolgroene selderijpaddenstoelenpaksoipompoenpreiraapraapsteelradijsrode bietroodlofspinazieuiwarmoeswaterkerswortelwitlof
aardbeirabarber
aardappelandijvieaspergebloemkooldoperwtgroene selderijkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipeultjespreiraapraapsteelradijsrode bietroodlofspinaziespitskooluiwarmoeswaterkerswortel
aardbeirabarber
aardappelandijvieartisjokaspergebloemkoolbroccolidoperwtgroene selderijkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipeultjespreiprinsessen-boonraapradijsrode bietsavooikoolspinaziespitskooltomaattuinboonuivenkelwarmoeswaterkerswortel
aardbeiabrikoosframbooskersnectarineperzikrabarberrode beszwarte bes
aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslamaispaddenstoelenpaksoipaprikapompoenpreiprinsessen-boonraapsteelradijsrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaatuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel
aardbeiabrikoosappelbraamdruifframbooskersmeloennectarinepeerperzikpruimvijgzwarte bes
aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslamaispaddenstoelenpaksoipaprikapompoenpreiprinsessen-boonraap(steel)radijsrammenasrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaatuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel
appelbraamdruifframbooskiwibesmeloennectarinepeerperzikpruimvijg
aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijboerenkoolbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipaprikapastinaakpompoenpreiprinsessen-boonraap(steel)radijsrammenasrode bietrodekoolroodlofsavooikoolschorseneersnijboonspinaziespitskoolspruitentomaatuiveldslavenkelwarmoeswaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appelbraamdruifframbooskiwibesmeloenpeer
aardappelaardpeerandijviebleekselderijbloemkoolboerenkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslavenkelwarmoeswaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appeldruifmeloenpeer
aardappelaardpeerandijvieboerenkoolgroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appelpeer
aardappelaardpeerboerenkoolgroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appelpeer
aardappelboerenkoolgroene selderijknolselderijpaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawitlofwittekoolwortel
appelpeer
Meer info en seizoensrecepten wwwgroentekalenderbe
Gebruik deze handige groente- en fruit-kalender om per maand te ontdekken van welke groenten en vruchten je kunt genieten
Probeer de voedselkilometers zo veel mogelijk te beperken Kies altijd voor de groenten en vruchten die het dichtst bij huis zijn gekweekt Lees het etiket
Vruchten die in zuidelijke landen worden geteeld (zoals banaan citroen kiwi man-darijn mango pompelmoesgrapefuit en sinaasappel) kun je ter afwisseling eten bij voorkeur in de wintermaanden
VERGADERINGEN LERAARSKAMER TEAM
Fruit in de leraarskamerVerwen het team door een mand met seizoensgebonden fruit in de leraarskamer te plaatsten het is een gezond tussendoortje dat niet duur is en bovendien geen afval nalaat
DOELGROEP Leerkrachten
FREQUENTIE Dagelijks wekelijks
DYNAMIEK Gezonde snackgewoonte zonder afval
SUCCESFACTOREN Fruit kopen volgens de seizoenen zie seizoenskalender
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
15
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband
Tips Koppel de appeltjeskring aan een bezoek Zelf een appeltje plukken is de grootste motivatie om erin te bijten
Appels en peren zijn lang houdbaar in de koelkast
Appels snijden veel werk Probeer een appelsnijder
ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND
Appeltjeskring Tijdens het kringmoment schilt de leerkracht enkele stukken fruit voor de leerlingen Voor de kleinsten is een appel of peer vaak moeilijk om uit het vuistje te eten Op deze manier draag je als leerkracht bij tot een gezonde snackgewoonte
DOELGROEP Kleuteronderwijs eerste graad lager onderwijs
FREQUENTIE Wekelijks
TAAKVERDELING Beurtrol leerkrachten of laten meebrengen
door ouders
LEERDOELEN Lichamelijke gezondheid de seizoenen en hun
fruitteelten fruitgroei samen eten
SUCCESFACTOREN Koppeling aan een bezoek aan de fruitkweker
communiceren naar ouders via fotorsquos op de
schoolblog
VBS Desselgem
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
16
VBS Desselgem
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband
ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND
Aan de slag met hoeveproducten na een bezoek aan een lokale producent
Waar komt ons voedsel vandaan Melk prei aardappelen appels boter rundsvlees eitjes tomaten aardbeien yoghurthellip Laat de kleuters zelf aardappelen uit de grond halen laat leerlingen koeien voederen Misschien kunnen studenten huishoudkunde zelfs helpen bij het maken van hoeveproducten Daarna kan in de klas gekookt worden met de ingredieumlnten puree melkpudding becha-melsaushellip
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
FREQUENTIE Eeacutenmalig jaarlijks bezoek en kookactiviteit
LEERDOELEN Bewegen in verschillende milieus fysieke activiteit
landbouwpraktijk gezondheid en voeding
belevend leren omgang met dieren
SUCCESFACTOREN Klasoverschrijdend werken
KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie
per bezoek aan te vragen
PRAKTISCH Boerderij bezoeken Adresjes op maat in
West-Vlaanderen via wwwmetdeklasdeboeropbe
Tips Combineer het bezoek met een champignon- of witloof-teeltkit in de klas Jaarlijks te verkrijgen bij Inagro zie lesmaterialen
Je kan klasoverschrijdend werken door het fotoverslag van het bezoek in de eetzaal uit te hangen
Vaderdagscadeaursquotje aardbeien op een versierd schaaltje
Gemeenteschool Oostduinkerke
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
17
Ter Groene Poorte Brugge
VBS Sint-Lodewijk Deerlijk
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband
ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND
Food rock een duurzame maaltijd voor wereldsterrenWat heeft wereldhandel te maken met de voedselproblematiek en hoe kunnen we als consument ons steentje bijdragen door duurzamer te consumeren Dure woorden die een concrete invulling krijgen aan de hand van opdrachten in een workshop die via de festivalsfeer nauw aansluit bij de leefwereld van jongeren Leerlingen stellen na de toelichting zelf een duurzaam menu samen waaruit zal blijken dat er veel stof ter discussie is Smakelijk
DOELGROEP Secundair onderwijs versie ASO en versie TSO BSO
PRAKTISCHE De lespakketten kunnen besteld ontleend of gedownload wordenVEREISTEN - Schakel een Noord- en een Zuid-animator in voor de meest
beklijvende aanpak euro 160 basisprijs aangevuld met een
km-vergoeding en euro 40 voor de ingredieumlnten
- Of begeleid zelf de workshop met enkele leerkrachten van
de school
FREQUENTIE Eeacutenmalige workshop voor- en naverwerking in de klas
VOORBEREIDING - Met animatoren minimum voorbereidingstijd fiches
doornemen
- Zelf begeleiden materiaal halen en doornemen collegarsquos
aanspreken
LEERDOELEN leerlingen staan stil bij eigen koop- en
eetgedrag milieu-impact voedsel eerlijke
handel korte vs lange keten sociale
impact voedsel mening onderbouwen
samenwerken koken
SUCCESFACTOREN Begeleiding door de opgeleide animatoren
PRAKTISCH Alle praktische informatie zie lesmateria-
len Deze lesmaterialen kwamen tot stand
ism het Provinciaal Noord-Zuid Centrum
en Kleur Bekennen West-Vlaanderen
FOOD ROCK een duurzame maaltijd
voor wereldsterren
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
18
19
LESMATERIALEN
Werken rond lokale voeding BOERDERIJBEZOEK lsquoMET DE KLAS DE BOER OPrsquoBezoek een echte boerderij uit het netwerk van hedendaagse boerderijen die openstaan voor klasbezoeken Hier ervaar je hoe de landbouw vandaag in ons voedsel voorziet en kan je helpen bij de taken van de boer Ontdek de diverisiteit binnen de landbouw varkens melkvee fruitbomen groententeelt in serre of open lucht hoeveproducentenhellip
Waarom een landbouwbedrijf bezoeken Deze authentieke leer-omgeving heeft een aantal troeven die in een klassikale context
weinig aan bod komen
- Gezondheid de leerlingen bewegen een hele dag lang
- Welzijn het biedt kansen aan andere leerlingen om op de voor-
grond te treden vermindering stress en pestgedrag
- Duurzaam leven bezorgdheid om het milieu start met het
ervaren van het buitenleven
- Leervermogen concentratievermogen en creativiteit leren in
een authentieke context dringt dieper binnen in onze hersenen
doordat we meerdere zintuigen aanspreken
(Bron Van de Keere K Vervaet S (2013) Leren is onderzoeken Aan de slag met wetenschap in de klas Leuven Lannoo Campus)
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie per
bezoek aan te vragen
PRAKTISCH Vind jouw boerderij via wwwmetdeklasdeboeropbe
Tips Denk eraan de boerderij heeft niet enkel troeven voor jonge leer- lingen Klassiek schoolse inhouden zoals metend rekenen en fysica kunnen hier geleerd worden met alle zintuigen (Hoeveel kubieke meter past in deze maiumlskuil Hoelang is 100 meter )
Overleg met de boer over hoe je het bezoek wil invullen Wil je een rondleiding en wat klusjes opknappen in de voormiddag en hou je de namiddag om samen met de leer-lingen te rekenen op de boerderij Maak vooraf goede inhoudelijke en praktische afspraken voor een onvergetelijke ervaring
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
Bij een boerderijbezoek is voorbereiding en naverwerking essentieel Hierna volgt een greep uit het aanbod lesmaterialen ontwikkeld door de educatieve dienst van Inagro lsquoONTHAAL OP DE BOERDERIJrsquo om het bezoek samen met de leerlingen te kaderen
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
ONTDEK OOK DE EXTRArsquoS om het boerderijbezoek voor te bereiden of uit te breiden naar een projectweek lsquode Zuivelboxrsquo lsquoOver Bloesems en Bijtjesrsquo lsquoHoprsquo en lsquoBoer zoekt Klasrsquo
De digitale leeromgeving lsquowwwboerincarottebersquo laat toe de boerderij online te bezoeken ideaal als voorbereiding of naverwerking
Het taalplonsbad lsquoBonjour Boerrsquo is een boerderijbezoek in Wallonieuml of Frankrijk zie wwwbonjourboerbe
Stal Op Stelten is een educatief spel op de boerderij voor kleuters Deelnemende hoeves op wwwonthaalopdeboerderijbe
Boer in de Wolken vormt een evaluatiespel om op het eind van het bezoek enkele belangrijke zaken te herhalen beschikbaar bij diverse hoeves lsquoMet de klas de boer oprsquo
TEELTKITSKweek je eigen witloof of champignons in de klas
Deze kits worden jaarlijks ter beschikking gesteld
door Inagro en kunnen afgehaald worden na
bestelling
DOELGROEP Lager onderwijs
KOSTPRIJS Gratis af te halen na bestelling
(jaarlijkse actie)
BESTELLEN EN INFORMATIE
wwwonthaalopdeboerderijbe
SPELKOFFER VOEDINGSDRIEHOEK lsquoGEZOND UIT DE GRONDrsquoDriedimensionale voedselpiramide Bij de verschil-
lende voedingsproducten wordt de link gelegd met
de landbouwkundige oorsprong ervan
DOELGROEP Lager en secundair onderwijs
KOSTPRIJS Gratis
INFORMATIE EN BESTELLEN
Gratis ontlenen via
wwwonthaalopdeboerderijbe
BOER IN BEELD Fotomappen over heden-
daagse landbouw aan de
hand van een informatieve verhaallijn en opdrach-
ten voor de leerlingen
en een handleiding voor de leerkracht
Verschillende themarsquos worden behandeld
verschillend per graad zuivel witloof champig-
nons vlees groenten serreteeltenhellip
DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs per graad
KOSTPRIJS Pdf-versie gratis online of euro 7 per
themamap gedrukt op hard karton
BESTELLEN EN INFORMATIE
- Gratis downloaden via
wwwboerinbeeldbe
- Aankopen via provinciale e-shop
BOER IN BEELD LIVE Educatieve filmpjes die de
voedselketen illustreren
Drie jonge reporters gaan op
pad en ontdekken welke weg
groenten koekjes en vlees afleggen
DOELGROEP Lager onderwijs onderbouw
secundair onderwijs
KOSTPRIJS Gratis voor leerkrachten
BESTELLEN EN INFORMATIE
- Gratis downloaden via
wwwboerinbeeldlivebe
- Gratis afhalen Provinciaal
Informatiecentrum Tolhuis
Brugge 0800 20 021
20
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
21
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
PLATTELANDSKLASSEN VZW ondersteunt en ontwikkelt educatieve initiatieven om jongeren op een
in contact te brengen met land- en tuinbouw voeding en het platteland Project Het Smaakparadijs omvat
een reeks van drie boekjes lsquoHet draaiboek Smaakparadijsrsquo werd ontwikkeld en geschreven
nav een samenwerking tussen Plattelandsklassen en de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo in Gelrode Zij werkten
een heel schooljaar rond eetcultuur en smaakopvoeding Het boek bevat de omschrijving van hun project
achtergrondinformatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes en suggesties voor in de klas per graad
lsquoHet Schooltuinboek rsquo een praktische gids om te beginnen met een schooltuin als didactisch uitdagend
project voor de school En lsquoHet Hagelands Kinderkookboek rsquo bevat een reeks recepten die leerlingen in
de klas kunnen maken voor gezamenlijke lunchmomenten tijdens het Smaakparadijs-project
DOELGROEP Lager onderwijs
KOSTPRIJS draaiboek Smaakparadijs euro 18 Het Schooltuinboek euro 20 Hagelands Kinderkookboek euro 7
BESTELLEN INFORMATIE amp ANDERE DIDACTISCHE UITGAVES wwwplattelandsklassenbe
VELT staat voor lsquoVereniging voor Ecologisch Leven
en Tuinierenrsquo Velt wil bijdragen tot de ontwikkeling
van een duurzame levensstijl en daarvoor ontwik-
kelden zij educatieve materialen zoals de lsquoSchool-moestuinhandleidingrsquo educatieve pakketten
rond seizoensgroenten voedselverspilling (on)
kruiden groentenkalender met steekkaarten per
groente En een inspiratiegids duurzaam consume-
ren op school en in de klas
Meeste materialen zijn online ter beschikking
gesteld neem een kijkje op wwwveltbe
LANDBOUWMUSEA tonen het verhaal van streek-
eigen tradities verschillende musea vind je op
wwwonthaalopdeboerderijbe
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
VBS Desselgem
22
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
Werken rond duurzame ontwikkeling
FOOD ROCK een duurzame maaltijd
voor wereldsterren
SCHOON BOERENHoe maakt de land- en tuinbouwsector werk van
een duurzamer platteland voor ons allemaal
Duurzame landbouw wordt voorgesteld aan de
hand van de inspanningen van acht voorbeeld-
boeren tijdens de reizende tentoonstelling
Leerlingen verkennen zelf de tentoonstelling
met de werkboekjes Sommige bedrijven kunnen
ook bezocht worden tijdens de campagneperiode
DOELGROEP Lager onderwijs tweede en derde
graad Secundair onderwijs
KOSTPRIJS Gratis
ALLE INFORMATIE
Boekjes horend bij de tentoonstelling
aanvragen via wwwschoonboerenbe
BOERENVERSTANDDit DVD-spel is een interactief groepsspel over
landbouw in de wereld op basis van videobeelden
De videobeelden brengen 5 themarsquos aan die van
levensbelang zijn voor de landbouw water bodem
energie mest en kapitaal Elk thema biedt land-
bouwers in de hele wereld kansen maar ndash helaas ndash
ook problemen
In het spel nemen 4 teams het tegen elkaar op
Goed opletten tijdens de beelden zelf creatief voor
de dag komen en tactisch spelen zijn van cruciaal
belang tijdens het spel
DOELGROEP Derde graad secundair onderwijs
KOSTPRIJS euro 8 (dvd + brochure) wordt gratis
thuis geleverd
BESTELLEN EN INFORMATIE
Provinciaal Informatiecentrum
Tolhuis te Brugge 0800 20 021
LESMAPPEN FOOD ROCKEducatieve lesmappen voor het opzetten van
een workshop rond eerlijke handel duurzaam
consumeren in een mondiale context Zie
activiteiten in klasverband
DOELGROEP Secundair onderwijs
KOSTPRIJS - Lesmappen Gratis downloaden
uitlenen of aankopen voor euro 20
- Workshop euro 160 aangevuld met
een km-vergoeding en euro 40 voor de
ingredieumlnten
BESTELLEN EN INFORMATIE
- Gratis downloaden
wwwonthaalopdeboerderijbe
- Gratis ontlenen op diverse locaties
- Aankopen lesmap of workshop-
boeken via infoeducatieinagrobe
of 051 27 32 25LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Algemeen
De communicatie van de school rond gezond en duurzaam eten vormt de rode
draad om enerzijds de verschillende activiteiten te verbinden en anderzijds een
aanknopingspunt om ouders en grootouders mee te betrekken anderzijds
Een schoolbeleid is een handig instrument voor het secundair onderwijs om
optimaal en doorgedreven aan de VOETen te werken omgeving en duurzame
ontwikkeling lichamelijke gezondheid en veiligheid socio-economische samen-
leving en politiek-juridische samenleving
Voor het lager onderwijs sluit een dergelijk schoolbeleid aan bij de Edo-doel- stellingen leerlingen onderbouwen met de capaciteiten om bewuste keuzes te
maken in functie van een leefbare wereld voor ons en voor toekomstige generaties
het leergebied wereldorieumlntatie en het leergebied overschrijdende thema sociale
vaardigheden
Hoe zet je een gedragen schoolbeleid rond duurzaam eetgedrag op De initiatiefnemers nemen het voortouw en peilen naar het draagvlak in de school
bij collegarsquos directie ouders ondersteunend personeel leerlingen Een groot
draagvlak binnen de school is noodzakelijk
De stuwende motor achter de acties is de werkgroep bij het samenstellen van de
werkgroep is het belangrijk om alle mogelijke leden uit te nodigen om deel uit te
maken van de werkgroep Een gemengde werkgroep bundelt gemengde krachten
en opportuniteiten Het is niet de bedoeling dat alle taaklast op de initiatief nemende leerkrachten directie valt Spreek leerlingen ouders maar ook groot-
ouders en het ondersteunend amp administratief personeel aan
Het is belangrijk dat eacuteeacuten iemand het centraal aanspreekpunt is Deze persoon
neemt een cooumlrdinerende rol op zich Zij of hij bereidt de vergaderingen van de
werkgroep voor en leidt de vergadering Zij of hij maakt ook de vertaalslag naar de
schoolleiding
Kies een mascotte of een leuke slogan om de acties van de werkgroep een gezicht
of herkenbaarheid te geven
Denk eraan om vaak terug te koppelen naar de verschillende schoolniveaus
Heeft de school een lokale schoolcatering Dan kan hier in de klas rond gewerkt
worden en omgekeerd
Hulp nodig bij planning organisatie of uitvoering van het project Contacteer een MOS-begeleider van jouw provincie Meer info httpmilieuzorgopschoolbe (Bron MOS-handleiding)
SCH
OO
LBEL
EID
Schoolbeleid
Tips Laat de leerlingen na een stellingenspel over duurzaam voed-sel een affiche maken waarin zij hun mening of bezorgdheid illus-treren Deze affiches kunnen opgehangen worden in de eetzaal Zo worden andere leerlingen ook aangezet om na te denken over duurzaam consumeren en ga je klasoverschrijdend te werk
Na het behandelen van het thema duurzaam consumeren in de klas worden de leerlingen gestimuleerd zelf na te denken over hun eigen school Op welke zaken scoort onze school goed of min-der goed
Ga na het schoolfeest na hoeveel afval werd vermeden door te kiezen voor een duurzaam alternatief zoals een ijskarretje of herbruikbare drinkbekers
23
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld
PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinspVRIJEthinspBASISSCHOOLthinspDESSELGEMWinnaar van de scholenwedstrijd lsquoLekker Lokaalrsquo
Jo Bultheel pedagogisch directeur legt uit hoe
Lucy Natuurknap en haar bende geeumlngageerde
leerlingen de school wakker houden voor aller-
hande activiteiten rond lokaal en duurzaam eten
zoals het uitdelen van de wekelijkse appel
De werkgroep bestaat hier uit een kerngroep van drie leerkrachten aangevuld met MOS- medewerkers Dit zijn grootouders ouders en
vrijwilligers van TuinHier die bijspringen tijdens
de lessen en acties ondersteunen Het grootste
deel van de werkgroep bestaat uit jonge senio-ren Aanvankelijk was de werkgroep niet erg groot
maar na enkele jaren mond-aan-mond-reclame
zijn er veel geeumlngageerde leden bij gekomen Zo
zijn er de vaste teams die wekelijks komen en een
team van lsquoinspringersrsquo dat zijn de leden die spora-
disch inspringen als vaste leden niet kunnen
Deze school laat de leerlingen tuinieren in de
schoolmoestuin de MOS-medewerkers staan
de leerkrachten bij tijdens de les en staan ook in
voor het onderhoud van deze tuintjes Door zelf te
tuinieren en de verwerking van deze activiteit in
de klas staan de leerlingen stil bij de afkomst van
onze voeding
De zesdejaars maakten een filmpje rond het aan-tal voedselkilometers dat producten afleggen
voor ze op ons bord terecht komen Dit educatieve
filmpje werd ook getoond in de andere klassen
Daarna gingen ze zelf op onderzoek telkens
wanneer ze samen met hun ouders de supermarkt
bezochten gingen ze na hoe ver hun producten
hadden gereisd en streefden ze ernaar zo weinig
mogelijk kilometers in het winkelkarretje te laden
Op school hangt achteraan de klas een grote
kaart daar duiden leerlingen aan van welke landen
zij producten kochten
Zoals uit deze actie blijkt maakt de school er een
prioriteit van om ook de link te leggen naar thuis
Zo ook bij de stempelkaartactie Telkens een leer-
ling met zijn ouders naar een lokale hoeve gaat
ontvangt hij of zij een stempel van de boer Op het
einde van het schooljaar worden de spaarkaarten
vergeleken en degene met het meeste aantal
stempels wordt in de bloemetjes gezet
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep
FREQUENTIE Permanent
DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen koop- en eetgedrag en dragen dit ook over thuis
SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte Lucy Natuurknap communicatie binnen en buiten school
ldquoWij werken het hele jaar rond lsquoEet lokaal met Lucy Natuurknaprsquordquo
SCH
OO
LBEL
EID
24
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld
PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinsplsquoHETthinspSMAAKPARADIJSrsquoHet Smaakparadijs is een schoolproject rond
smaakopvoeding en eetcultuur om de leerlingen
aan te zetten tot een gezond voedingspatroon
De leerkrachten van de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo
en Plattelandsklassen vzw werkten een draaiboek
uit rond dit avontuur Yvonne en Yvette vormen
het duo dat de leerlingen doorheen het jaar mee-
neemt op deze culinaire reis langs de vijf basis-
smaken Het draaiboek bevat achtergrond-
informatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes
en suggesties voor in de klas
DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs
VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep
FREQUENTIE Permanent
DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen eetgedrag en de herkomst van het voedsel
SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte communicatie binnen en buiten school
MEER INFORMATIE wwwplattelandsklassenbe
25
SCH
OO
LBEL
EID
Subsidies klasbezoeken in West-Vlaanderen wwwmetdeklasdeboeropbe
Nood aan begeleiding op school om rond lokale voeding te werken Contacteer de MOS-begeleider
van jouw regio wwwmilieuzorgopschoolbe
Aanvraag voor financieumlle steun bij het opstarten van een schooltuintje telkens voor eind december
indienen via Landelijke Gilden wwwlandelijkegildenbe
Samenwerking met de lokale trekkersgroep Fair Trade gemeente om het zesde criterium te behalen
wwwfairetradegemeentenbe
Financieumlle steun via Kleur Bekennen voor leerkrachten in het basis- of secundair onderwijs bij projecten
op school rond wereldburgerschap en duurzame voeding
Regelmatig lanceert Kleur Bekennen een projectoproep Scholen die een project indienen maken kans
op een financieumlle stimulans waarmee je je project kunt realiseren in je school Zowel scholen die al lang
aan wereldburgerschap werken en wellicht al een schoolvisie hebben als scholen die nog nooit aan
wereldburgerschap werkten kunnen meedoen
Hou de website van wwwkleurbekennenbe in de gaten of schrijf je in op onze nieuwsbrief via onze web-
site Contact valentiengoethalswest-vlaanderenbe
Subsidies voor schoolmelk Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen
Subsidies voor schoolfruit Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen
Neem een kijkje op lsquoGezonde schoolrsquo website van het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en
Ziektepreventie voor tips rond het installeren van een gezondheidsbeleid op school
Met steun van Quick-win-project voor de korte keten Departement Landbouw en visserij Vlaamse Overheid
ON
DER
STE
UN
ING
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Ondersteuning
OndersteuningGemeenteschool Oostduinkerke
26
Breng de boerderij naar de klas Of net andersom Ontdek wwwonthaalopdeboerderijbeMeer informatie Inagro-Landbouweducatie Ieperseweg 87 8800 Rumbeke-Beitem051 27 32 00 - infoeducatieinagrobe - wwwonthaalopdeboerderijbe
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Klasoverschrijdende activiteiten
Klein beginnen Ga aan de slag met enkele bloembakken of een palletKLASOVERSCHRIJDENDE ACTIVITEITEN
SchoolmoestuinZaaien planten wieden snoeienhellip Een moestuintje in de school laat toe te ervaren wat het is om zelf voedsel te produceren en vormt een rijk vertrekpunt om leerlingen in contact te brengen met de verschillende soorten gewassen Daarnaast is samen werken in de moestuin een mentaal en fysiek gezonde activiteit en komen er andere intelligenties aan bod in de klasgroep Landelijke Gilden en Velt bieden een praktische gids om met een schoolmoestuin te starten Er worden ook activiteiten beschreven per leeftijdsgroep van het kleuter- en lager onderwijs
DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs
PRAKTISCHE VEREISTEN Lapje grond tuingereedschap
FREQUENTIE Permanent
LEERDOELEN Fysieke activiteit de seizoenen probleemoplossend denken
mens en natuur techniek
SUCCESFACTOREN Groepje helpende (groot) ouders draagvlak op school en bij de ouders
INFO EN ONDERSTEUNING Landelijke Gilden en Velt
Tip Werk in de les geschiedenis rond landbouw door te vertrekken vanuit het moestuintje Hoe was landbouw bepalend voor onze huidige samenleving
10
VBS Desselgem
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
11
KLASOVERSCHRIJDENDE ACTIVITEITEN
Geldinzamelactie met lokale productenGeen koekjes dit jaar maar groentepakketten verse peren appelsap honing radijsjes kaas confituur vleeshellip van de hoeve om te verkopen ten voordele van de school Op deze manier wordt het duurzaam schoolbeleid ondersteund en uitgedragen buiten de school
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks
LEERDOELEN Eerlijke handel korte keten
SUCCESFACTOREN Ondersteunende communicatie
Breng een bezoek aan de boer en ontdek het verhaal achter de producten
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Klasoverschrijdende activiteiten
Zelfplukdag Goed te Mullem
12
FEEST OP SCHOOL
Kaasschotel Schoolfeest de ouderraad bedanken teambuilding hellip Schuif je voeten onder tafel en geniet van een ambachtelijk bereide kaasschotel Hoeve- kaas wordt gemaakt van melk van de hoeve Dat zorgt er niet alleen voor dat de producten erg vers zijn het biedt ook de mogelijkheid om het ver-haal achter het product te leren kennen via een bezoek aan de kaasboer
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
FREQUENTIE Eenmalig
LEERDOELEN Productieproces kaas eerlijke handel korte keten betrokken-
heid consument en producent traditionele ambacht
SUCCESFACTOREN Combinatie met een bezoek aan de kaasboer Serveren met
lokale of Fair Trade wijn stokbrood van een ambachtelijke
bakker hoeveconfituur en -boter Zichtbare communicatie
over de lokale insteek
Tip Projectweek rond zuivel
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Feest op school
Breng vooraf een bezoek aan de kaas-boer of nodig hem uit op school Zo leren leerlingen het verhaal achter het product kennen en kunnen zij dit enthousiast over-dragen tijdens het feestmaal
Er zijn vele variaties mogelijk een dessertbuffet koude schotel belegde broodjes
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
FEEST OP SCHOOL
IJskarretjeVerras jong en oud met een ijskarretje op het schoolfeest Een ijsje gemaakt van verse hoevemelk geeft een feestelijke toets aan het samenzijn Het is bovendien een dessertje met een minimum aan voedselkilometers en verpakkingsmateriaal
FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks
LEERDOELEN Afvalbewustwording eerlijke prijs traditionele
ambacht duurzaam consumeren
SUCCESFACTOREN Zichtbare communicatie rond engagement
Tip Combineer met een appelsaP-tap van de hoeve een gezonde feestelijke drank eacuten een minimum aan afval
Kies voor herbruikbare drinkbekers Je kunt ze oa ont- lenen via twee kringloopcentra in de provincie Kringloop-centrum West (regio Ieper 078155 005) en kringloop- centrum rsquot Rad (regio Brugge 050349 400) of via Imog
13
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Feest op school
VBS Desselgem
VERGADERINGEN LERAARSKAMER TEAM
Pedagogische studiedag op de boerderijSteek de koppen eens samen op de boerderij en kom op frisse ideeeumln Geniet tijdens het vergaderen van een heerlijke lunch met lokale producten of een hoeve-ijsje in de namiddag Vele hoeves hebben een vergaderzaaltje met koffie thee en broodjes ter beschikking
DOELGROEP Leerkrachten oudercomiteacute
FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks
DYNAMIEK Ontspannen teamvergadering
in een rustige omgeving
SUCCESFACTOREN Even pauzeren om de boerderij
te verkennen
PRAKTISCH Vind hoeves met vergaderzaaltje
op wwwonthaalopdeboerderijbe
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school VergaderingenLeraarskamerTeam
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
14
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school VergaderingenLeraarskamerTeam
September NovemberOktoberMaart MeiApril Juni AugustusJuli December FebruariJanuari
aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettedoperwtgroene selderijkomkommerkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipaprikapeultjespreiprinsessen-boonradijsrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaattuinboonuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel
aardbeiabrikoosbraamframbooskersnectarineperzikrabarberrode beszwarte bes
aardappelbloemkoolboerenkoolgroene selderijknolselderijpaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraapradijsrammenasrode bietrodekoolroodlofsavooikoolschorseneerspinaziespruitenuiveldslawarmoeswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appelrabarber
aardappelandijviebloemkoolgroene selderijpaddenstoelenpaksoipompoenpreiraapraapsteelradijsrode bietroodlofspinazieuiwarmoeswaterkerswortelwitlof
aardbeirabarber
aardappelandijvieaspergebloemkooldoperwtgroene selderijkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipeultjespreiraapraapsteelradijsrode bietroodlofspinaziespitskooluiwarmoeswaterkerswortel
aardbeirabarber
aardappelandijvieartisjokaspergebloemkoolbroccolidoperwtgroene selderijkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipeultjespreiprinsessen-boonraapradijsrode bietsavooikoolspinaziespitskooltomaattuinboonuivenkelwarmoeswaterkerswortel
aardbeiabrikoosframbooskersnectarineperzikrabarberrode beszwarte bes
aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslamaispaddenstoelenpaksoipaprikapompoenpreiprinsessen-boonraapsteelradijsrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaatuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel
aardbeiabrikoosappelbraamdruifframbooskersmeloennectarinepeerperzikpruimvijgzwarte bes
aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslamaispaddenstoelenpaksoipaprikapompoenpreiprinsessen-boonraap(steel)radijsrammenasrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaatuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel
appelbraamdruifframbooskiwibesmeloennectarinepeerperzikpruimvijg
aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijboerenkoolbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipaprikapastinaakpompoenpreiprinsessen-boonraap(steel)radijsrammenasrode bietrodekoolroodlofsavooikoolschorseneersnijboonspinaziespitskoolspruitentomaatuiveldslavenkelwarmoeswaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appelbraamdruifframbooskiwibesmeloenpeer
aardappelaardpeerandijviebleekselderijbloemkoolboerenkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslavenkelwarmoeswaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appeldruifmeloenpeer
aardappelaardpeerandijvieboerenkoolgroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appelpeer
aardappelaardpeerboerenkoolgroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appelpeer
aardappelboerenkoolgroene selderijknolselderijpaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawitlofwittekoolwortel
appelpeer
Meer info en seizoensrecepten wwwgroentekalenderbe
Gebruik deze handige groente- en fruit-kalender om per maand te ontdekken van welke groenten en vruchten je kunt genieten
Probeer de voedselkilometers zo veel mogelijk te beperken Kies altijd voor de groenten en vruchten die het dichtst bij huis zijn gekweekt Lees het etiket
Vruchten die in zuidelijke landen worden geteeld (zoals banaan citroen kiwi man-darijn mango pompelmoesgrapefuit en sinaasappel) kun je ter afwisseling eten bij voorkeur in de wintermaanden
VERGADERINGEN LERAARSKAMER TEAM
Fruit in de leraarskamerVerwen het team door een mand met seizoensgebonden fruit in de leraarskamer te plaatsten het is een gezond tussendoortje dat niet duur is en bovendien geen afval nalaat
DOELGROEP Leerkrachten
FREQUENTIE Dagelijks wekelijks
DYNAMIEK Gezonde snackgewoonte zonder afval
SUCCESFACTOREN Fruit kopen volgens de seizoenen zie seizoenskalender
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
15
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband
Tips Koppel de appeltjeskring aan een bezoek Zelf een appeltje plukken is de grootste motivatie om erin te bijten
Appels en peren zijn lang houdbaar in de koelkast
Appels snijden veel werk Probeer een appelsnijder
ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND
Appeltjeskring Tijdens het kringmoment schilt de leerkracht enkele stukken fruit voor de leerlingen Voor de kleinsten is een appel of peer vaak moeilijk om uit het vuistje te eten Op deze manier draag je als leerkracht bij tot een gezonde snackgewoonte
DOELGROEP Kleuteronderwijs eerste graad lager onderwijs
FREQUENTIE Wekelijks
TAAKVERDELING Beurtrol leerkrachten of laten meebrengen
door ouders
LEERDOELEN Lichamelijke gezondheid de seizoenen en hun
fruitteelten fruitgroei samen eten
SUCCESFACTOREN Koppeling aan een bezoek aan de fruitkweker
communiceren naar ouders via fotorsquos op de
schoolblog
VBS Desselgem
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
16
VBS Desselgem
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband
ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND
Aan de slag met hoeveproducten na een bezoek aan een lokale producent
Waar komt ons voedsel vandaan Melk prei aardappelen appels boter rundsvlees eitjes tomaten aardbeien yoghurthellip Laat de kleuters zelf aardappelen uit de grond halen laat leerlingen koeien voederen Misschien kunnen studenten huishoudkunde zelfs helpen bij het maken van hoeveproducten Daarna kan in de klas gekookt worden met de ingredieumlnten puree melkpudding becha-melsaushellip
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
FREQUENTIE Eeacutenmalig jaarlijks bezoek en kookactiviteit
LEERDOELEN Bewegen in verschillende milieus fysieke activiteit
landbouwpraktijk gezondheid en voeding
belevend leren omgang met dieren
SUCCESFACTOREN Klasoverschrijdend werken
KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie
per bezoek aan te vragen
PRAKTISCH Boerderij bezoeken Adresjes op maat in
West-Vlaanderen via wwwmetdeklasdeboeropbe
Tips Combineer het bezoek met een champignon- of witloof-teeltkit in de klas Jaarlijks te verkrijgen bij Inagro zie lesmaterialen
Je kan klasoverschrijdend werken door het fotoverslag van het bezoek in de eetzaal uit te hangen
Vaderdagscadeaursquotje aardbeien op een versierd schaaltje
Gemeenteschool Oostduinkerke
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
17
Ter Groene Poorte Brugge
VBS Sint-Lodewijk Deerlijk
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband
ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND
Food rock een duurzame maaltijd voor wereldsterrenWat heeft wereldhandel te maken met de voedselproblematiek en hoe kunnen we als consument ons steentje bijdragen door duurzamer te consumeren Dure woorden die een concrete invulling krijgen aan de hand van opdrachten in een workshop die via de festivalsfeer nauw aansluit bij de leefwereld van jongeren Leerlingen stellen na de toelichting zelf een duurzaam menu samen waaruit zal blijken dat er veel stof ter discussie is Smakelijk
DOELGROEP Secundair onderwijs versie ASO en versie TSO BSO
PRAKTISCHE De lespakketten kunnen besteld ontleend of gedownload wordenVEREISTEN - Schakel een Noord- en een Zuid-animator in voor de meest
beklijvende aanpak euro 160 basisprijs aangevuld met een
km-vergoeding en euro 40 voor de ingredieumlnten
- Of begeleid zelf de workshop met enkele leerkrachten van
de school
FREQUENTIE Eeacutenmalige workshop voor- en naverwerking in de klas
VOORBEREIDING - Met animatoren minimum voorbereidingstijd fiches
doornemen
- Zelf begeleiden materiaal halen en doornemen collegarsquos
aanspreken
LEERDOELEN leerlingen staan stil bij eigen koop- en
eetgedrag milieu-impact voedsel eerlijke
handel korte vs lange keten sociale
impact voedsel mening onderbouwen
samenwerken koken
SUCCESFACTOREN Begeleiding door de opgeleide animatoren
PRAKTISCH Alle praktische informatie zie lesmateria-
len Deze lesmaterialen kwamen tot stand
ism het Provinciaal Noord-Zuid Centrum
en Kleur Bekennen West-Vlaanderen
FOOD ROCK een duurzame maaltijd
voor wereldsterren
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
18
19
LESMATERIALEN
Werken rond lokale voeding BOERDERIJBEZOEK lsquoMET DE KLAS DE BOER OPrsquoBezoek een echte boerderij uit het netwerk van hedendaagse boerderijen die openstaan voor klasbezoeken Hier ervaar je hoe de landbouw vandaag in ons voedsel voorziet en kan je helpen bij de taken van de boer Ontdek de diverisiteit binnen de landbouw varkens melkvee fruitbomen groententeelt in serre of open lucht hoeveproducentenhellip
Waarom een landbouwbedrijf bezoeken Deze authentieke leer-omgeving heeft een aantal troeven die in een klassikale context
weinig aan bod komen
- Gezondheid de leerlingen bewegen een hele dag lang
- Welzijn het biedt kansen aan andere leerlingen om op de voor-
grond te treden vermindering stress en pestgedrag
- Duurzaam leven bezorgdheid om het milieu start met het
ervaren van het buitenleven
- Leervermogen concentratievermogen en creativiteit leren in
een authentieke context dringt dieper binnen in onze hersenen
doordat we meerdere zintuigen aanspreken
(Bron Van de Keere K Vervaet S (2013) Leren is onderzoeken Aan de slag met wetenschap in de klas Leuven Lannoo Campus)
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie per
bezoek aan te vragen
PRAKTISCH Vind jouw boerderij via wwwmetdeklasdeboeropbe
Tips Denk eraan de boerderij heeft niet enkel troeven voor jonge leer- lingen Klassiek schoolse inhouden zoals metend rekenen en fysica kunnen hier geleerd worden met alle zintuigen (Hoeveel kubieke meter past in deze maiumlskuil Hoelang is 100 meter )
Overleg met de boer over hoe je het bezoek wil invullen Wil je een rondleiding en wat klusjes opknappen in de voormiddag en hou je de namiddag om samen met de leer-lingen te rekenen op de boerderij Maak vooraf goede inhoudelijke en praktische afspraken voor een onvergetelijke ervaring
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
Bij een boerderijbezoek is voorbereiding en naverwerking essentieel Hierna volgt een greep uit het aanbod lesmaterialen ontwikkeld door de educatieve dienst van Inagro lsquoONTHAAL OP DE BOERDERIJrsquo om het bezoek samen met de leerlingen te kaderen
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
ONTDEK OOK DE EXTRArsquoS om het boerderijbezoek voor te bereiden of uit te breiden naar een projectweek lsquode Zuivelboxrsquo lsquoOver Bloesems en Bijtjesrsquo lsquoHoprsquo en lsquoBoer zoekt Klasrsquo
De digitale leeromgeving lsquowwwboerincarottebersquo laat toe de boerderij online te bezoeken ideaal als voorbereiding of naverwerking
Het taalplonsbad lsquoBonjour Boerrsquo is een boerderijbezoek in Wallonieuml of Frankrijk zie wwwbonjourboerbe
Stal Op Stelten is een educatief spel op de boerderij voor kleuters Deelnemende hoeves op wwwonthaalopdeboerderijbe
Boer in de Wolken vormt een evaluatiespel om op het eind van het bezoek enkele belangrijke zaken te herhalen beschikbaar bij diverse hoeves lsquoMet de klas de boer oprsquo
TEELTKITSKweek je eigen witloof of champignons in de klas
Deze kits worden jaarlijks ter beschikking gesteld
door Inagro en kunnen afgehaald worden na
bestelling
DOELGROEP Lager onderwijs
KOSTPRIJS Gratis af te halen na bestelling
(jaarlijkse actie)
BESTELLEN EN INFORMATIE
wwwonthaalopdeboerderijbe
SPELKOFFER VOEDINGSDRIEHOEK lsquoGEZOND UIT DE GRONDrsquoDriedimensionale voedselpiramide Bij de verschil-
lende voedingsproducten wordt de link gelegd met
de landbouwkundige oorsprong ervan
DOELGROEP Lager en secundair onderwijs
KOSTPRIJS Gratis
INFORMATIE EN BESTELLEN
Gratis ontlenen via
wwwonthaalopdeboerderijbe
BOER IN BEELD Fotomappen over heden-
daagse landbouw aan de
hand van een informatieve verhaallijn en opdrach-
ten voor de leerlingen
en een handleiding voor de leerkracht
Verschillende themarsquos worden behandeld
verschillend per graad zuivel witloof champig-
nons vlees groenten serreteeltenhellip
DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs per graad
KOSTPRIJS Pdf-versie gratis online of euro 7 per
themamap gedrukt op hard karton
BESTELLEN EN INFORMATIE
- Gratis downloaden via
wwwboerinbeeldbe
- Aankopen via provinciale e-shop
BOER IN BEELD LIVE Educatieve filmpjes die de
voedselketen illustreren
Drie jonge reporters gaan op
pad en ontdekken welke weg
groenten koekjes en vlees afleggen
DOELGROEP Lager onderwijs onderbouw
secundair onderwijs
KOSTPRIJS Gratis voor leerkrachten
BESTELLEN EN INFORMATIE
- Gratis downloaden via
wwwboerinbeeldlivebe
- Gratis afhalen Provinciaal
Informatiecentrum Tolhuis
Brugge 0800 20 021
20
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
21
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
PLATTELANDSKLASSEN VZW ondersteunt en ontwikkelt educatieve initiatieven om jongeren op een
in contact te brengen met land- en tuinbouw voeding en het platteland Project Het Smaakparadijs omvat
een reeks van drie boekjes lsquoHet draaiboek Smaakparadijsrsquo werd ontwikkeld en geschreven
nav een samenwerking tussen Plattelandsklassen en de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo in Gelrode Zij werkten
een heel schooljaar rond eetcultuur en smaakopvoeding Het boek bevat de omschrijving van hun project
achtergrondinformatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes en suggesties voor in de klas per graad
lsquoHet Schooltuinboek rsquo een praktische gids om te beginnen met een schooltuin als didactisch uitdagend
project voor de school En lsquoHet Hagelands Kinderkookboek rsquo bevat een reeks recepten die leerlingen in
de klas kunnen maken voor gezamenlijke lunchmomenten tijdens het Smaakparadijs-project
DOELGROEP Lager onderwijs
KOSTPRIJS draaiboek Smaakparadijs euro 18 Het Schooltuinboek euro 20 Hagelands Kinderkookboek euro 7
BESTELLEN INFORMATIE amp ANDERE DIDACTISCHE UITGAVES wwwplattelandsklassenbe
VELT staat voor lsquoVereniging voor Ecologisch Leven
en Tuinierenrsquo Velt wil bijdragen tot de ontwikkeling
van een duurzame levensstijl en daarvoor ontwik-
kelden zij educatieve materialen zoals de lsquoSchool-moestuinhandleidingrsquo educatieve pakketten
rond seizoensgroenten voedselverspilling (on)
kruiden groentenkalender met steekkaarten per
groente En een inspiratiegids duurzaam consume-
ren op school en in de klas
Meeste materialen zijn online ter beschikking
gesteld neem een kijkje op wwwveltbe
LANDBOUWMUSEA tonen het verhaal van streek-
eigen tradities verschillende musea vind je op
wwwonthaalopdeboerderijbe
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
VBS Desselgem
22
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
Werken rond duurzame ontwikkeling
FOOD ROCK een duurzame maaltijd
voor wereldsterren
SCHOON BOERENHoe maakt de land- en tuinbouwsector werk van
een duurzamer platteland voor ons allemaal
Duurzame landbouw wordt voorgesteld aan de
hand van de inspanningen van acht voorbeeld-
boeren tijdens de reizende tentoonstelling
Leerlingen verkennen zelf de tentoonstelling
met de werkboekjes Sommige bedrijven kunnen
ook bezocht worden tijdens de campagneperiode
DOELGROEP Lager onderwijs tweede en derde
graad Secundair onderwijs
KOSTPRIJS Gratis
ALLE INFORMATIE
Boekjes horend bij de tentoonstelling
aanvragen via wwwschoonboerenbe
BOERENVERSTANDDit DVD-spel is een interactief groepsspel over
landbouw in de wereld op basis van videobeelden
De videobeelden brengen 5 themarsquos aan die van
levensbelang zijn voor de landbouw water bodem
energie mest en kapitaal Elk thema biedt land-
bouwers in de hele wereld kansen maar ndash helaas ndash
ook problemen
In het spel nemen 4 teams het tegen elkaar op
Goed opletten tijdens de beelden zelf creatief voor
de dag komen en tactisch spelen zijn van cruciaal
belang tijdens het spel
DOELGROEP Derde graad secundair onderwijs
KOSTPRIJS euro 8 (dvd + brochure) wordt gratis
thuis geleverd
BESTELLEN EN INFORMATIE
Provinciaal Informatiecentrum
Tolhuis te Brugge 0800 20 021
LESMAPPEN FOOD ROCKEducatieve lesmappen voor het opzetten van
een workshop rond eerlijke handel duurzaam
consumeren in een mondiale context Zie
activiteiten in klasverband
DOELGROEP Secundair onderwijs
KOSTPRIJS - Lesmappen Gratis downloaden
uitlenen of aankopen voor euro 20
- Workshop euro 160 aangevuld met
een km-vergoeding en euro 40 voor de
ingredieumlnten
BESTELLEN EN INFORMATIE
- Gratis downloaden
wwwonthaalopdeboerderijbe
- Gratis ontlenen op diverse locaties
- Aankopen lesmap of workshop-
boeken via infoeducatieinagrobe
of 051 27 32 25LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Algemeen
De communicatie van de school rond gezond en duurzaam eten vormt de rode
draad om enerzijds de verschillende activiteiten te verbinden en anderzijds een
aanknopingspunt om ouders en grootouders mee te betrekken anderzijds
Een schoolbeleid is een handig instrument voor het secundair onderwijs om
optimaal en doorgedreven aan de VOETen te werken omgeving en duurzame
ontwikkeling lichamelijke gezondheid en veiligheid socio-economische samen-
leving en politiek-juridische samenleving
Voor het lager onderwijs sluit een dergelijk schoolbeleid aan bij de Edo-doel- stellingen leerlingen onderbouwen met de capaciteiten om bewuste keuzes te
maken in functie van een leefbare wereld voor ons en voor toekomstige generaties
het leergebied wereldorieumlntatie en het leergebied overschrijdende thema sociale
vaardigheden
Hoe zet je een gedragen schoolbeleid rond duurzaam eetgedrag op De initiatiefnemers nemen het voortouw en peilen naar het draagvlak in de school
bij collegarsquos directie ouders ondersteunend personeel leerlingen Een groot
draagvlak binnen de school is noodzakelijk
De stuwende motor achter de acties is de werkgroep bij het samenstellen van de
werkgroep is het belangrijk om alle mogelijke leden uit te nodigen om deel uit te
maken van de werkgroep Een gemengde werkgroep bundelt gemengde krachten
en opportuniteiten Het is niet de bedoeling dat alle taaklast op de initiatief nemende leerkrachten directie valt Spreek leerlingen ouders maar ook groot-
ouders en het ondersteunend amp administratief personeel aan
Het is belangrijk dat eacuteeacuten iemand het centraal aanspreekpunt is Deze persoon
neemt een cooumlrdinerende rol op zich Zij of hij bereidt de vergaderingen van de
werkgroep voor en leidt de vergadering Zij of hij maakt ook de vertaalslag naar de
schoolleiding
Kies een mascotte of een leuke slogan om de acties van de werkgroep een gezicht
of herkenbaarheid te geven
Denk eraan om vaak terug te koppelen naar de verschillende schoolniveaus
Heeft de school een lokale schoolcatering Dan kan hier in de klas rond gewerkt
worden en omgekeerd
Hulp nodig bij planning organisatie of uitvoering van het project Contacteer een MOS-begeleider van jouw provincie Meer info httpmilieuzorgopschoolbe (Bron MOS-handleiding)
SCH
OO
LBEL
EID
Schoolbeleid
Tips Laat de leerlingen na een stellingenspel over duurzaam voed-sel een affiche maken waarin zij hun mening of bezorgdheid illus-treren Deze affiches kunnen opgehangen worden in de eetzaal Zo worden andere leerlingen ook aangezet om na te denken over duurzaam consumeren en ga je klasoverschrijdend te werk
Na het behandelen van het thema duurzaam consumeren in de klas worden de leerlingen gestimuleerd zelf na te denken over hun eigen school Op welke zaken scoort onze school goed of min-der goed
Ga na het schoolfeest na hoeveel afval werd vermeden door te kiezen voor een duurzaam alternatief zoals een ijskarretje of herbruikbare drinkbekers
23
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld
PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinspVRIJEthinspBASISSCHOOLthinspDESSELGEMWinnaar van de scholenwedstrijd lsquoLekker Lokaalrsquo
Jo Bultheel pedagogisch directeur legt uit hoe
Lucy Natuurknap en haar bende geeumlngageerde
leerlingen de school wakker houden voor aller-
hande activiteiten rond lokaal en duurzaam eten
zoals het uitdelen van de wekelijkse appel
De werkgroep bestaat hier uit een kerngroep van drie leerkrachten aangevuld met MOS- medewerkers Dit zijn grootouders ouders en
vrijwilligers van TuinHier die bijspringen tijdens
de lessen en acties ondersteunen Het grootste
deel van de werkgroep bestaat uit jonge senio-ren Aanvankelijk was de werkgroep niet erg groot
maar na enkele jaren mond-aan-mond-reclame
zijn er veel geeumlngageerde leden bij gekomen Zo
zijn er de vaste teams die wekelijks komen en een
team van lsquoinspringersrsquo dat zijn de leden die spora-
disch inspringen als vaste leden niet kunnen
Deze school laat de leerlingen tuinieren in de
schoolmoestuin de MOS-medewerkers staan
de leerkrachten bij tijdens de les en staan ook in
voor het onderhoud van deze tuintjes Door zelf te
tuinieren en de verwerking van deze activiteit in
de klas staan de leerlingen stil bij de afkomst van
onze voeding
De zesdejaars maakten een filmpje rond het aan-tal voedselkilometers dat producten afleggen
voor ze op ons bord terecht komen Dit educatieve
filmpje werd ook getoond in de andere klassen
Daarna gingen ze zelf op onderzoek telkens
wanneer ze samen met hun ouders de supermarkt
bezochten gingen ze na hoe ver hun producten
hadden gereisd en streefden ze ernaar zo weinig
mogelijk kilometers in het winkelkarretje te laden
Op school hangt achteraan de klas een grote
kaart daar duiden leerlingen aan van welke landen
zij producten kochten
Zoals uit deze actie blijkt maakt de school er een
prioriteit van om ook de link te leggen naar thuis
Zo ook bij de stempelkaartactie Telkens een leer-
ling met zijn ouders naar een lokale hoeve gaat
ontvangt hij of zij een stempel van de boer Op het
einde van het schooljaar worden de spaarkaarten
vergeleken en degene met het meeste aantal
stempels wordt in de bloemetjes gezet
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep
FREQUENTIE Permanent
DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen koop- en eetgedrag en dragen dit ook over thuis
SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte Lucy Natuurknap communicatie binnen en buiten school
ldquoWij werken het hele jaar rond lsquoEet lokaal met Lucy Natuurknaprsquordquo
SCH
OO
LBEL
EID
24
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld
PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinsplsquoHETthinspSMAAKPARADIJSrsquoHet Smaakparadijs is een schoolproject rond
smaakopvoeding en eetcultuur om de leerlingen
aan te zetten tot een gezond voedingspatroon
De leerkrachten van de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo
en Plattelandsklassen vzw werkten een draaiboek
uit rond dit avontuur Yvonne en Yvette vormen
het duo dat de leerlingen doorheen het jaar mee-
neemt op deze culinaire reis langs de vijf basis-
smaken Het draaiboek bevat achtergrond-
informatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes
en suggesties voor in de klas
DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs
VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep
FREQUENTIE Permanent
DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen eetgedrag en de herkomst van het voedsel
SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte communicatie binnen en buiten school
MEER INFORMATIE wwwplattelandsklassenbe
25
SCH
OO
LBEL
EID
Subsidies klasbezoeken in West-Vlaanderen wwwmetdeklasdeboeropbe
Nood aan begeleiding op school om rond lokale voeding te werken Contacteer de MOS-begeleider
van jouw regio wwwmilieuzorgopschoolbe
Aanvraag voor financieumlle steun bij het opstarten van een schooltuintje telkens voor eind december
indienen via Landelijke Gilden wwwlandelijkegildenbe
Samenwerking met de lokale trekkersgroep Fair Trade gemeente om het zesde criterium te behalen
wwwfairetradegemeentenbe
Financieumlle steun via Kleur Bekennen voor leerkrachten in het basis- of secundair onderwijs bij projecten
op school rond wereldburgerschap en duurzame voeding
Regelmatig lanceert Kleur Bekennen een projectoproep Scholen die een project indienen maken kans
op een financieumlle stimulans waarmee je je project kunt realiseren in je school Zowel scholen die al lang
aan wereldburgerschap werken en wellicht al een schoolvisie hebben als scholen die nog nooit aan
wereldburgerschap werkten kunnen meedoen
Hou de website van wwwkleurbekennenbe in de gaten of schrijf je in op onze nieuwsbrief via onze web-
site Contact valentiengoethalswest-vlaanderenbe
Subsidies voor schoolmelk Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen
Subsidies voor schoolfruit Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen
Neem een kijkje op lsquoGezonde schoolrsquo website van het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en
Ziektepreventie voor tips rond het installeren van een gezondheidsbeleid op school
Met steun van Quick-win-project voor de korte keten Departement Landbouw en visserij Vlaamse Overheid
ON
DER
STE
UN
ING
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Ondersteuning
OndersteuningGemeenteschool Oostduinkerke
26
Breng de boerderij naar de klas Of net andersom Ontdek wwwonthaalopdeboerderijbeMeer informatie Inagro-Landbouweducatie Ieperseweg 87 8800 Rumbeke-Beitem051 27 32 00 - infoeducatieinagrobe - wwwonthaalopdeboerderijbe
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
11
KLASOVERSCHRIJDENDE ACTIVITEITEN
Geldinzamelactie met lokale productenGeen koekjes dit jaar maar groentepakketten verse peren appelsap honing radijsjes kaas confituur vleeshellip van de hoeve om te verkopen ten voordele van de school Op deze manier wordt het duurzaam schoolbeleid ondersteund en uitgedragen buiten de school
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks
LEERDOELEN Eerlijke handel korte keten
SUCCESFACTOREN Ondersteunende communicatie
Breng een bezoek aan de boer en ontdek het verhaal achter de producten
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Klasoverschrijdende activiteiten
Zelfplukdag Goed te Mullem
12
FEEST OP SCHOOL
Kaasschotel Schoolfeest de ouderraad bedanken teambuilding hellip Schuif je voeten onder tafel en geniet van een ambachtelijk bereide kaasschotel Hoeve- kaas wordt gemaakt van melk van de hoeve Dat zorgt er niet alleen voor dat de producten erg vers zijn het biedt ook de mogelijkheid om het ver-haal achter het product te leren kennen via een bezoek aan de kaasboer
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
FREQUENTIE Eenmalig
LEERDOELEN Productieproces kaas eerlijke handel korte keten betrokken-
heid consument en producent traditionele ambacht
SUCCESFACTOREN Combinatie met een bezoek aan de kaasboer Serveren met
lokale of Fair Trade wijn stokbrood van een ambachtelijke
bakker hoeveconfituur en -boter Zichtbare communicatie
over de lokale insteek
Tip Projectweek rond zuivel
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Feest op school
Breng vooraf een bezoek aan de kaas-boer of nodig hem uit op school Zo leren leerlingen het verhaal achter het product kennen en kunnen zij dit enthousiast over-dragen tijdens het feestmaal
Er zijn vele variaties mogelijk een dessertbuffet koude schotel belegde broodjes
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
FEEST OP SCHOOL
IJskarretjeVerras jong en oud met een ijskarretje op het schoolfeest Een ijsje gemaakt van verse hoevemelk geeft een feestelijke toets aan het samenzijn Het is bovendien een dessertje met een minimum aan voedselkilometers en verpakkingsmateriaal
FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks
LEERDOELEN Afvalbewustwording eerlijke prijs traditionele
ambacht duurzaam consumeren
SUCCESFACTOREN Zichtbare communicatie rond engagement
Tip Combineer met een appelsaP-tap van de hoeve een gezonde feestelijke drank eacuten een minimum aan afval
Kies voor herbruikbare drinkbekers Je kunt ze oa ont- lenen via twee kringloopcentra in de provincie Kringloop-centrum West (regio Ieper 078155 005) en kringloop- centrum rsquot Rad (regio Brugge 050349 400) of via Imog
13
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Feest op school
VBS Desselgem
VERGADERINGEN LERAARSKAMER TEAM
Pedagogische studiedag op de boerderijSteek de koppen eens samen op de boerderij en kom op frisse ideeeumln Geniet tijdens het vergaderen van een heerlijke lunch met lokale producten of een hoeve-ijsje in de namiddag Vele hoeves hebben een vergaderzaaltje met koffie thee en broodjes ter beschikking
DOELGROEP Leerkrachten oudercomiteacute
FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks
DYNAMIEK Ontspannen teamvergadering
in een rustige omgeving
SUCCESFACTOREN Even pauzeren om de boerderij
te verkennen
PRAKTISCH Vind hoeves met vergaderzaaltje
op wwwonthaalopdeboerderijbe
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school VergaderingenLeraarskamerTeam
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
14
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school VergaderingenLeraarskamerTeam
September NovemberOktoberMaart MeiApril Juni AugustusJuli December FebruariJanuari
aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettedoperwtgroene selderijkomkommerkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipaprikapeultjespreiprinsessen-boonradijsrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaattuinboonuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel
aardbeiabrikoosbraamframbooskersnectarineperzikrabarberrode beszwarte bes
aardappelbloemkoolboerenkoolgroene selderijknolselderijpaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraapradijsrammenasrode bietrodekoolroodlofsavooikoolschorseneerspinaziespruitenuiveldslawarmoeswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appelrabarber
aardappelandijviebloemkoolgroene selderijpaddenstoelenpaksoipompoenpreiraapraapsteelradijsrode bietroodlofspinazieuiwarmoeswaterkerswortelwitlof
aardbeirabarber
aardappelandijvieaspergebloemkooldoperwtgroene selderijkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipeultjespreiraapraapsteelradijsrode bietroodlofspinaziespitskooluiwarmoeswaterkerswortel
aardbeirabarber
aardappelandijvieartisjokaspergebloemkoolbroccolidoperwtgroene selderijkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipeultjespreiprinsessen-boonraapradijsrode bietsavooikoolspinaziespitskooltomaattuinboonuivenkelwarmoeswaterkerswortel
aardbeiabrikoosframbooskersnectarineperzikrabarberrode beszwarte bes
aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslamaispaddenstoelenpaksoipaprikapompoenpreiprinsessen-boonraapsteelradijsrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaatuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel
aardbeiabrikoosappelbraamdruifframbooskersmeloennectarinepeerperzikpruimvijgzwarte bes
aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslamaispaddenstoelenpaksoipaprikapompoenpreiprinsessen-boonraap(steel)radijsrammenasrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaatuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel
appelbraamdruifframbooskiwibesmeloennectarinepeerperzikpruimvijg
aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijboerenkoolbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipaprikapastinaakpompoenpreiprinsessen-boonraap(steel)radijsrammenasrode bietrodekoolroodlofsavooikoolschorseneersnijboonspinaziespitskoolspruitentomaatuiveldslavenkelwarmoeswaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appelbraamdruifframbooskiwibesmeloenpeer
aardappelaardpeerandijviebleekselderijbloemkoolboerenkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslavenkelwarmoeswaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appeldruifmeloenpeer
aardappelaardpeerandijvieboerenkoolgroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appelpeer
aardappelaardpeerboerenkoolgroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appelpeer
aardappelboerenkoolgroene selderijknolselderijpaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawitlofwittekoolwortel
appelpeer
Meer info en seizoensrecepten wwwgroentekalenderbe
Gebruik deze handige groente- en fruit-kalender om per maand te ontdekken van welke groenten en vruchten je kunt genieten
Probeer de voedselkilometers zo veel mogelijk te beperken Kies altijd voor de groenten en vruchten die het dichtst bij huis zijn gekweekt Lees het etiket
Vruchten die in zuidelijke landen worden geteeld (zoals banaan citroen kiwi man-darijn mango pompelmoesgrapefuit en sinaasappel) kun je ter afwisseling eten bij voorkeur in de wintermaanden
VERGADERINGEN LERAARSKAMER TEAM
Fruit in de leraarskamerVerwen het team door een mand met seizoensgebonden fruit in de leraarskamer te plaatsten het is een gezond tussendoortje dat niet duur is en bovendien geen afval nalaat
DOELGROEP Leerkrachten
FREQUENTIE Dagelijks wekelijks
DYNAMIEK Gezonde snackgewoonte zonder afval
SUCCESFACTOREN Fruit kopen volgens de seizoenen zie seizoenskalender
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
15
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband
Tips Koppel de appeltjeskring aan een bezoek Zelf een appeltje plukken is de grootste motivatie om erin te bijten
Appels en peren zijn lang houdbaar in de koelkast
Appels snijden veel werk Probeer een appelsnijder
ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND
Appeltjeskring Tijdens het kringmoment schilt de leerkracht enkele stukken fruit voor de leerlingen Voor de kleinsten is een appel of peer vaak moeilijk om uit het vuistje te eten Op deze manier draag je als leerkracht bij tot een gezonde snackgewoonte
DOELGROEP Kleuteronderwijs eerste graad lager onderwijs
FREQUENTIE Wekelijks
TAAKVERDELING Beurtrol leerkrachten of laten meebrengen
door ouders
LEERDOELEN Lichamelijke gezondheid de seizoenen en hun
fruitteelten fruitgroei samen eten
SUCCESFACTOREN Koppeling aan een bezoek aan de fruitkweker
communiceren naar ouders via fotorsquos op de
schoolblog
VBS Desselgem
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
16
VBS Desselgem
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband
ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND
Aan de slag met hoeveproducten na een bezoek aan een lokale producent
Waar komt ons voedsel vandaan Melk prei aardappelen appels boter rundsvlees eitjes tomaten aardbeien yoghurthellip Laat de kleuters zelf aardappelen uit de grond halen laat leerlingen koeien voederen Misschien kunnen studenten huishoudkunde zelfs helpen bij het maken van hoeveproducten Daarna kan in de klas gekookt worden met de ingredieumlnten puree melkpudding becha-melsaushellip
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
FREQUENTIE Eeacutenmalig jaarlijks bezoek en kookactiviteit
LEERDOELEN Bewegen in verschillende milieus fysieke activiteit
landbouwpraktijk gezondheid en voeding
belevend leren omgang met dieren
SUCCESFACTOREN Klasoverschrijdend werken
KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie
per bezoek aan te vragen
PRAKTISCH Boerderij bezoeken Adresjes op maat in
West-Vlaanderen via wwwmetdeklasdeboeropbe
Tips Combineer het bezoek met een champignon- of witloof-teeltkit in de klas Jaarlijks te verkrijgen bij Inagro zie lesmaterialen
Je kan klasoverschrijdend werken door het fotoverslag van het bezoek in de eetzaal uit te hangen
Vaderdagscadeaursquotje aardbeien op een versierd schaaltje
Gemeenteschool Oostduinkerke
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
17
Ter Groene Poorte Brugge
VBS Sint-Lodewijk Deerlijk
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband
ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND
Food rock een duurzame maaltijd voor wereldsterrenWat heeft wereldhandel te maken met de voedselproblematiek en hoe kunnen we als consument ons steentje bijdragen door duurzamer te consumeren Dure woorden die een concrete invulling krijgen aan de hand van opdrachten in een workshop die via de festivalsfeer nauw aansluit bij de leefwereld van jongeren Leerlingen stellen na de toelichting zelf een duurzaam menu samen waaruit zal blijken dat er veel stof ter discussie is Smakelijk
DOELGROEP Secundair onderwijs versie ASO en versie TSO BSO
PRAKTISCHE De lespakketten kunnen besteld ontleend of gedownload wordenVEREISTEN - Schakel een Noord- en een Zuid-animator in voor de meest
beklijvende aanpak euro 160 basisprijs aangevuld met een
km-vergoeding en euro 40 voor de ingredieumlnten
- Of begeleid zelf de workshop met enkele leerkrachten van
de school
FREQUENTIE Eeacutenmalige workshop voor- en naverwerking in de klas
VOORBEREIDING - Met animatoren minimum voorbereidingstijd fiches
doornemen
- Zelf begeleiden materiaal halen en doornemen collegarsquos
aanspreken
LEERDOELEN leerlingen staan stil bij eigen koop- en
eetgedrag milieu-impact voedsel eerlijke
handel korte vs lange keten sociale
impact voedsel mening onderbouwen
samenwerken koken
SUCCESFACTOREN Begeleiding door de opgeleide animatoren
PRAKTISCH Alle praktische informatie zie lesmateria-
len Deze lesmaterialen kwamen tot stand
ism het Provinciaal Noord-Zuid Centrum
en Kleur Bekennen West-Vlaanderen
FOOD ROCK een duurzame maaltijd
voor wereldsterren
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
18
19
LESMATERIALEN
Werken rond lokale voeding BOERDERIJBEZOEK lsquoMET DE KLAS DE BOER OPrsquoBezoek een echte boerderij uit het netwerk van hedendaagse boerderijen die openstaan voor klasbezoeken Hier ervaar je hoe de landbouw vandaag in ons voedsel voorziet en kan je helpen bij de taken van de boer Ontdek de diverisiteit binnen de landbouw varkens melkvee fruitbomen groententeelt in serre of open lucht hoeveproducentenhellip
Waarom een landbouwbedrijf bezoeken Deze authentieke leer-omgeving heeft een aantal troeven die in een klassikale context
weinig aan bod komen
- Gezondheid de leerlingen bewegen een hele dag lang
- Welzijn het biedt kansen aan andere leerlingen om op de voor-
grond te treden vermindering stress en pestgedrag
- Duurzaam leven bezorgdheid om het milieu start met het
ervaren van het buitenleven
- Leervermogen concentratievermogen en creativiteit leren in
een authentieke context dringt dieper binnen in onze hersenen
doordat we meerdere zintuigen aanspreken
(Bron Van de Keere K Vervaet S (2013) Leren is onderzoeken Aan de slag met wetenschap in de klas Leuven Lannoo Campus)
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie per
bezoek aan te vragen
PRAKTISCH Vind jouw boerderij via wwwmetdeklasdeboeropbe
Tips Denk eraan de boerderij heeft niet enkel troeven voor jonge leer- lingen Klassiek schoolse inhouden zoals metend rekenen en fysica kunnen hier geleerd worden met alle zintuigen (Hoeveel kubieke meter past in deze maiumlskuil Hoelang is 100 meter )
Overleg met de boer over hoe je het bezoek wil invullen Wil je een rondleiding en wat klusjes opknappen in de voormiddag en hou je de namiddag om samen met de leer-lingen te rekenen op de boerderij Maak vooraf goede inhoudelijke en praktische afspraken voor een onvergetelijke ervaring
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
Bij een boerderijbezoek is voorbereiding en naverwerking essentieel Hierna volgt een greep uit het aanbod lesmaterialen ontwikkeld door de educatieve dienst van Inagro lsquoONTHAAL OP DE BOERDERIJrsquo om het bezoek samen met de leerlingen te kaderen
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
ONTDEK OOK DE EXTRArsquoS om het boerderijbezoek voor te bereiden of uit te breiden naar een projectweek lsquode Zuivelboxrsquo lsquoOver Bloesems en Bijtjesrsquo lsquoHoprsquo en lsquoBoer zoekt Klasrsquo
De digitale leeromgeving lsquowwwboerincarottebersquo laat toe de boerderij online te bezoeken ideaal als voorbereiding of naverwerking
Het taalplonsbad lsquoBonjour Boerrsquo is een boerderijbezoek in Wallonieuml of Frankrijk zie wwwbonjourboerbe
Stal Op Stelten is een educatief spel op de boerderij voor kleuters Deelnemende hoeves op wwwonthaalopdeboerderijbe
Boer in de Wolken vormt een evaluatiespel om op het eind van het bezoek enkele belangrijke zaken te herhalen beschikbaar bij diverse hoeves lsquoMet de klas de boer oprsquo
TEELTKITSKweek je eigen witloof of champignons in de klas
Deze kits worden jaarlijks ter beschikking gesteld
door Inagro en kunnen afgehaald worden na
bestelling
DOELGROEP Lager onderwijs
KOSTPRIJS Gratis af te halen na bestelling
(jaarlijkse actie)
BESTELLEN EN INFORMATIE
wwwonthaalopdeboerderijbe
SPELKOFFER VOEDINGSDRIEHOEK lsquoGEZOND UIT DE GRONDrsquoDriedimensionale voedselpiramide Bij de verschil-
lende voedingsproducten wordt de link gelegd met
de landbouwkundige oorsprong ervan
DOELGROEP Lager en secundair onderwijs
KOSTPRIJS Gratis
INFORMATIE EN BESTELLEN
Gratis ontlenen via
wwwonthaalopdeboerderijbe
BOER IN BEELD Fotomappen over heden-
daagse landbouw aan de
hand van een informatieve verhaallijn en opdrach-
ten voor de leerlingen
en een handleiding voor de leerkracht
Verschillende themarsquos worden behandeld
verschillend per graad zuivel witloof champig-
nons vlees groenten serreteeltenhellip
DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs per graad
KOSTPRIJS Pdf-versie gratis online of euro 7 per
themamap gedrukt op hard karton
BESTELLEN EN INFORMATIE
- Gratis downloaden via
wwwboerinbeeldbe
- Aankopen via provinciale e-shop
BOER IN BEELD LIVE Educatieve filmpjes die de
voedselketen illustreren
Drie jonge reporters gaan op
pad en ontdekken welke weg
groenten koekjes en vlees afleggen
DOELGROEP Lager onderwijs onderbouw
secundair onderwijs
KOSTPRIJS Gratis voor leerkrachten
BESTELLEN EN INFORMATIE
- Gratis downloaden via
wwwboerinbeeldlivebe
- Gratis afhalen Provinciaal
Informatiecentrum Tolhuis
Brugge 0800 20 021
20
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
21
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
PLATTELANDSKLASSEN VZW ondersteunt en ontwikkelt educatieve initiatieven om jongeren op een
in contact te brengen met land- en tuinbouw voeding en het platteland Project Het Smaakparadijs omvat
een reeks van drie boekjes lsquoHet draaiboek Smaakparadijsrsquo werd ontwikkeld en geschreven
nav een samenwerking tussen Plattelandsklassen en de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo in Gelrode Zij werkten
een heel schooljaar rond eetcultuur en smaakopvoeding Het boek bevat de omschrijving van hun project
achtergrondinformatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes en suggesties voor in de klas per graad
lsquoHet Schooltuinboek rsquo een praktische gids om te beginnen met een schooltuin als didactisch uitdagend
project voor de school En lsquoHet Hagelands Kinderkookboek rsquo bevat een reeks recepten die leerlingen in
de klas kunnen maken voor gezamenlijke lunchmomenten tijdens het Smaakparadijs-project
DOELGROEP Lager onderwijs
KOSTPRIJS draaiboek Smaakparadijs euro 18 Het Schooltuinboek euro 20 Hagelands Kinderkookboek euro 7
BESTELLEN INFORMATIE amp ANDERE DIDACTISCHE UITGAVES wwwplattelandsklassenbe
VELT staat voor lsquoVereniging voor Ecologisch Leven
en Tuinierenrsquo Velt wil bijdragen tot de ontwikkeling
van een duurzame levensstijl en daarvoor ontwik-
kelden zij educatieve materialen zoals de lsquoSchool-moestuinhandleidingrsquo educatieve pakketten
rond seizoensgroenten voedselverspilling (on)
kruiden groentenkalender met steekkaarten per
groente En een inspiratiegids duurzaam consume-
ren op school en in de klas
Meeste materialen zijn online ter beschikking
gesteld neem een kijkje op wwwveltbe
LANDBOUWMUSEA tonen het verhaal van streek-
eigen tradities verschillende musea vind je op
wwwonthaalopdeboerderijbe
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
VBS Desselgem
22
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
Werken rond duurzame ontwikkeling
FOOD ROCK een duurzame maaltijd
voor wereldsterren
SCHOON BOERENHoe maakt de land- en tuinbouwsector werk van
een duurzamer platteland voor ons allemaal
Duurzame landbouw wordt voorgesteld aan de
hand van de inspanningen van acht voorbeeld-
boeren tijdens de reizende tentoonstelling
Leerlingen verkennen zelf de tentoonstelling
met de werkboekjes Sommige bedrijven kunnen
ook bezocht worden tijdens de campagneperiode
DOELGROEP Lager onderwijs tweede en derde
graad Secundair onderwijs
KOSTPRIJS Gratis
ALLE INFORMATIE
Boekjes horend bij de tentoonstelling
aanvragen via wwwschoonboerenbe
BOERENVERSTANDDit DVD-spel is een interactief groepsspel over
landbouw in de wereld op basis van videobeelden
De videobeelden brengen 5 themarsquos aan die van
levensbelang zijn voor de landbouw water bodem
energie mest en kapitaal Elk thema biedt land-
bouwers in de hele wereld kansen maar ndash helaas ndash
ook problemen
In het spel nemen 4 teams het tegen elkaar op
Goed opletten tijdens de beelden zelf creatief voor
de dag komen en tactisch spelen zijn van cruciaal
belang tijdens het spel
DOELGROEP Derde graad secundair onderwijs
KOSTPRIJS euro 8 (dvd + brochure) wordt gratis
thuis geleverd
BESTELLEN EN INFORMATIE
Provinciaal Informatiecentrum
Tolhuis te Brugge 0800 20 021
LESMAPPEN FOOD ROCKEducatieve lesmappen voor het opzetten van
een workshop rond eerlijke handel duurzaam
consumeren in een mondiale context Zie
activiteiten in klasverband
DOELGROEP Secundair onderwijs
KOSTPRIJS - Lesmappen Gratis downloaden
uitlenen of aankopen voor euro 20
- Workshop euro 160 aangevuld met
een km-vergoeding en euro 40 voor de
ingredieumlnten
BESTELLEN EN INFORMATIE
- Gratis downloaden
wwwonthaalopdeboerderijbe
- Gratis ontlenen op diverse locaties
- Aankopen lesmap of workshop-
boeken via infoeducatieinagrobe
of 051 27 32 25LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Algemeen
De communicatie van de school rond gezond en duurzaam eten vormt de rode
draad om enerzijds de verschillende activiteiten te verbinden en anderzijds een
aanknopingspunt om ouders en grootouders mee te betrekken anderzijds
Een schoolbeleid is een handig instrument voor het secundair onderwijs om
optimaal en doorgedreven aan de VOETen te werken omgeving en duurzame
ontwikkeling lichamelijke gezondheid en veiligheid socio-economische samen-
leving en politiek-juridische samenleving
Voor het lager onderwijs sluit een dergelijk schoolbeleid aan bij de Edo-doel- stellingen leerlingen onderbouwen met de capaciteiten om bewuste keuzes te
maken in functie van een leefbare wereld voor ons en voor toekomstige generaties
het leergebied wereldorieumlntatie en het leergebied overschrijdende thema sociale
vaardigheden
Hoe zet je een gedragen schoolbeleid rond duurzaam eetgedrag op De initiatiefnemers nemen het voortouw en peilen naar het draagvlak in de school
bij collegarsquos directie ouders ondersteunend personeel leerlingen Een groot
draagvlak binnen de school is noodzakelijk
De stuwende motor achter de acties is de werkgroep bij het samenstellen van de
werkgroep is het belangrijk om alle mogelijke leden uit te nodigen om deel uit te
maken van de werkgroep Een gemengde werkgroep bundelt gemengde krachten
en opportuniteiten Het is niet de bedoeling dat alle taaklast op de initiatief nemende leerkrachten directie valt Spreek leerlingen ouders maar ook groot-
ouders en het ondersteunend amp administratief personeel aan
Het is belangrijk dat eacuteeacuten iemand het centraal aanspreekpunt is Deze persoon
neemt een cooumlrdinerende rol op zich Zij of hij bereidt de vergaderingen van de
werkgroep voor en leidt de vergadering Zij of hij maakt ook de vertaalslag naar de
schoolleiding
Kies een mascotte of een leuke slogan om de acties van de werkgroep een gezicht
of herkenbaarheid te geven
Denk eraan om vaak terug te koppelen naar de verschillende schoolniveaus
Heeft de school een lokale schoolcatering Dan kan hier in de klas rond gewerkt
worden en omgekeerd
Hulp nodig bij planning organisatie of uitvoering van het project Contacteer een MOS-begeleider van jouw provincie Meer info httpmilieuzorgopschoolbe (Bron MOS-handleiding)
SCH
OO
LBEL
EID
Schoolbeleid
Tips Laat de leerlingen na een stellingenspel over duurzaam voed-sel een affiche maken waarin zij hun mening of bezorgdheid illus-treren Deze affiches kunnen opgehangen worden in de eetzaal Zo worden andere leerlingen ook aangezet om na te denken over duurzaam consumeren en ga je klasoverschrijdend te werk
Na het behandelen van het thema duurzaam consumeren in de klas worden de leerlingen gestimuleerd zelf na te denken over hun eigen school Op welke zaken scoort onze school goed of min-der goed
Ga na het schoolfeest na hoeveel afval werd vermeden door te kiezen voor een duurzaam alternatief zoals een ijskarretje of herbruikbare drinkbekers
23
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld
PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinspVRIJEthinspBASISSCHOOLthinspDESSELGEMWinnaar van de scholenwedstrijd lsquoLekker Lokaalrsquo
Jo Bultheel pedagogisch directeur legt uit hoe
Lucy Natuurknap en haar bende geeumlngageerde
leerlingen de school wakker houden voor aller-
hande activiteiten rond lokaal en duurzaam eten
zoals het uitdelen van de wekelijkse appel
De werkgroep bestaat hier uit een kerngroep van drie leerkrachten aangevuld met MOS- medewerkers Dit zijn grootouders ouders en
vrijwilligers van TuinHier die bijspringen tijdens
de lessen en acties ondersteunen Het grootste
deel van de werkgroep bestaat uit jonge senio-ren Aanvankelijk was de werkgroep niet erg groot
maar na enkele jaren mond-aan-mond-reclame
zijn er veel geeumlngageerde leden bij gekomen Zo
zijn er de vaste teams die wekelijks komen en een
team van lsquoinspringersrsquo dat zijn de leden die spora-
disch inspringen als vaste leden niet kunnen
Deze school laat de leerlingen tuinieren in de
schoolmoestuin de MOS-medewerkers staan
de leerkrachten bij tijdens de les en staan ook in
voor het onderhoud van deze tuintjes Door zelf te
tuinieren en de verwerking van deze activiteit in
de klas staan de leerlingen stil bij de afkomst van
onze voeding
De zesdejaars maakten een filmpje rond het aan-tal voedselkilometers dat producten afleggen
voor ze op ons bord terecht komen Dit educatieve
filmpje werd ook getoond in de andere klassen
Daarna gingen ze zelf op onderzoek telkens
wanneer ze samen met hun ouders de supermarkt
bezochten gingen ze na hoe ver hun producten
hadden gereisd en streefden ze ernaar zo weinig
mogelijk kilometers in het winkelkarretje te laden
Op school hangt achteraan de klas een grote
kaart daar duiden leerlingen aan van welke landen
zij producten kochten
Zoals uit deze actie blijkt maakt de school er een
prioriteit van om ook de link te leggen naar thuis
Zo ook bij de stempelkaartactie Telkens een leer-
ling met zijn ouders naar een lokale hoeve gaat
ontvangt hij of zij een stempel van de boer Op het
einde van het schooljaar worden de spaarkaarten
vergeleken en degene met het meeste aantal
stempels wordt in de bloemetjes gezet
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep
FREQUENTIE Permanent
DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen koop- en eetgedrag en dragen dit ook over thuis
SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte Lucy Natuurknap communicatie binnen en buiten school
ldquoWij werken het hele jaar rond lsquoEet lokaal met Lucy Natuurknaprsquordquo
SCH
OO
LBEL
EID
24
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld
PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinsplsquoHETthinspSMAAKPARADIJSrsquoHet Smaakparadijs is een schoolproject rond
smaakopvoeding en eetcultuur om de leerlingen
aan te zetten tot een gezond voedingspatroon
De leerkrachten van de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo
en Plattelandsklassen vzw werkten een draaiboek
uit rond dit avontuur Yvonne en Yvette vormen
het duo dat de leerlingen doorheen het jaar mee-
neemt op deze culinaire reis langs de vijf basis-
smaken Het draaiboek bevat achtergrond-
informatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes
en suggesties voor in de klas
DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs
VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep
FREQUENTIE Permanent
DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen eetgedrag en de herkomst van het voedsel
SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte communicatie binnen en buiten school
MEER INFORMATIE wwwplattelandsklassenbe
25
SCH
OO
LBEL
EID
Subsidies klasbezoeken in West-Vlaanderen wwwmetdeklasdeboeropbe
Nood aan begeleiding op school om rond lokale voeding te werken Contacteer de MOS-begeleider
van jouw regio wwwmilieuzorgopschoolbe
Aanvraag voor financieumlle steun bij het opstarten van een schooltuintje telkens voor eind december
indienen via Landelijke Gilden wwwlandelijkegildenbe
Samenwerking met de lokale trekkersgroep Fair Trade gemeente om het zesde criterium te behalen
wwwfairetradegemeentenbe
Financieumlle steun via Kleur Bekennen voor leerkrachten in het basis- of secundair onderwijs bij projecten
op school rond wereldburgerschap en duurzame voeding
Regelmatig lanceert Kleur Bekennen een projectoproep Scholen die een project indienen maken kans
op een financieumlle stimulans waarmee je je project kunt realiseren in je school Zowel scholen die al lang
aan wereldburgerschap werken en wellicht al een schoolvisie hebben als scholen die nog nooit aan
wereldburgerschap werkten kunnen meedoen
Hou de website van wwwkleurbekennenbe in de gaten of schrijf je in op onze nieuwsbrief via onze web-
site Contact valentiengoethalswest-vlaanderenbe
Subsidies voor schoolmelk Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen
Subsidies voor schoolfruit Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen
Neem een kijkje op lsquoGezonde schoolrsquo website van het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en
Ziektepreventie voor tips rond het installeren van een gezondheidsbeleid op school
Met steun van Quick-win-project voor de korte keten Departement Landbouw en visserij Vlaamse Overheid
ON
DER
STE
UN
ING
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Ondersteuning
OndersteuningGemeenteschool Oostduinkerke
26
Breng de boerderij naar de klas Of net andersom Ontdek wwwonthaalopdeboerderijbeMeer informatie Inagro-Landbouweducatie Ieperseweg 87 8800 Rumbeke-Beitem051 27 32 00 - infoeducatieinagrobe - wwwonthaalopdeboerderijbe
12
FEEST OP SCHOOL
Kaasschotel Schoolfeest de ouderraad bedanken teambuilding hellip Schuif je voeten onder tafel en geniet van een ambachtelijk bereide kaasschotel Hoeve- kaas wordt gemaakt van melk van de hoeve Dat zorgt er niet alleen voor dat de producten erg vers zijn het biedt ook de mogelijkheid om het ver-haal achter het product te leren kennen via een bezoek aan de kaasboer
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
FREQUENTIE Eenmalig
LEERDOELEN Productieproces kaas eerlijke handel korte keten betrokken-
heid consument en producent traditionele ambacht
SUCCESFACTOREN Combinatie met een bezoek aan de kaasboer Serveren met
lokale of Fair Trade wijn stokbrood van een ambachtelijke
bakker hoeveconfituur en -boter Zichtbare communicatie
over de lokale insteek
Tip Projectweek rond zuivel
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Feest op school
Breng vooraf een bezoek aan de kaas-boer of nodig hem uit op school Zo leren leerlingen het verhaal achter het product kennen en kunnen zij dit enthousiast over-dragen tijdens het feestmaal
Er zijn vele variaties mogelijk een dessertbuffet koude schotel belegde broodjes
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
FEEST OP SCHOOL
IJskarretjeVerras jong en oud met een ijskarretje op het schoolfeest Een ijsje gemaakt van verse hoevemelk geeft een feestelijke toets aan het samenzijn Het is bovendien een dessertje met een minimum aan voedselkilometers en verpakkingsmateriaal
FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks
LEERDOELEN Afvalbewustwording eerlijke prijs traditionele
ambacht duurzaam consumeren
SUCCESFACTOREN Zichtbare communicatie rond engagement
Tip Combineer met een appelsaP-tap van de hoeve een gezonde feestelijke drank eacuten een minimum aan afval
Kies voor herbruikbare drinkbekers Je kunt ze oa ont- lenen via twee kringloopcentra in de provincie Kringloop-centrum West (regio Ieper 078155 005) en kringloop- centrum rsquot Rad (regio Brugge 050349 400) of via Imog
13
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Feest op school
VBS Desselgem
VERGADERINGEN LERAARSKAMER TEAM
Pedagogische studiedag op de boerderijSteek de koppen eens samen op de boerderij en kom op frisse ideeeumln Geniet tijdens het vergaderen van een heerlijke lunch met lokale producten of een hoeve-ijsje in de namiddag Vele hoeves hebben een vergaderzaaltje met koffie thee en broodjes ter beschikking
DOELGROEP Leerkrachten oudercomiteacute
FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks
DYNAMIEK Ontspannen teamvergadering
in een rustige omgeving
SUCCESFACTOREN Even pauzeren om de boerderij
te verkennen
PRAKTISCH Vind hoeves met vergaderzaaltje
op wwwonthaalopdeboerderijbe
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school VergaderingenLeraarskamerTeam
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
14
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school VergaderingenLeraarskamerTeam
September NovemberOktoberMaart MeiApril Juni AugustusJuli December FebruariJanuari
aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettedoperwtgroene selderijkomkommerkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipaprikapeultjespreiprinsessen-boonradijsrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaattuinboonuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel
aardbeiabrikoosbraamframbooskersnectarineperzikrabarberrode beszwarte bes
aardappelbloemkoolboerenkoolgroene selderijknolselderijpaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraapradijsrammenasrode bietrodekoolroodlofsavooikoolschorseneerspinaziespruitenuiveldslawarmoeswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appelrabarber
aardappelandijviebloemkoolgroene selderijpaddenstoelenpaksoipompoenpreiraapraapsteelradijsrode bietroodlofspinazieuiwarmoeswaterkerswortelwitlof
aardbeirabarber
aardappelandijvieaspergebloemkooldoperwtgroene selderijkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipeultjespreiraapraapsteelradijsrode bietroodlofspinaziespitskooluiwarmoeswaterkerswortel
aardbeirabarber
aardappelandijvieartisjokaspergebloemkoolbroccolidoperwtgroene selderijkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipeultjespreiprinsessen-boonraapradijsrode bietsavooikoolspinaziespitskooltomaattuinboonuivenkelwarmoeswaterkerswortel
aardbeiabrikoosframbooskersnectarineperzikrabarberrode beszwarte bes
aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslamaispaddenstoelenpaksoipaprikapompoenpreiprinsessen-boonraapsteelradijsrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaatuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel
aardbeiabrikoosappelbraamdruifframbooskersmeloennectarinepeerperzikpruimvijgzwarte bes
aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslamaispaddenstoelenpaksoipaprikapompoenpreiprinsessen-boonraap(steel)radijsrammenasrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaatuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel
appelbraamdruifframbooskiwibesmeloennectarinepeerperzikpruimvijg
aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijboerenkoolbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipaprikapastinaakpompoenpreiprinsessen-boonraap(steel)radijsrammenasrode bietrodekoolroodlofsavooikoolschorseneersnijboonspinaziespitskoolspruitentomaatuiveldslavenkelwarmoeswaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appelbraamdruifframbooskiwibesmeloenpeer
aardappelaardpeerandijviebleekselderijbloemkoolboerenkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslavenkelwarmoeswaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appeldruifmeloenpeer
aardappelaardpeerandijvieboerenkoolgroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appelpeer
aardappelaardpeerboerenkoolgroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appelpeer
aardappelboerenkoolgroene selderijknolselderijpaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawitlofwittekoolwortel
appelpeer
Meer info en seizoensrecepten wwwgroentekalenderbe
Gebruik deze handige groente- en fruit-kalender om per maand te ontdekken van welke groenten en vruchten je kunt genieten
Probeer de voedselkilometers zo veel mogelijk te beperken Kies altijd voor de groenten en vruchten die het dichtst bij huis zijn gekweekt Lees het etiket
Vruchten die in zuidelijke landen worden geteeld (zoals banaan citroen kiwi man-darijn mango pompelmoesgrapefuit en sinaasappel) kun je ter afwisseling eten bij voorkeur in de wintermaanden
VERGADERINGEN LERAARSKAMER TEAM
Fruit in de leraarskamerVerwen het team door een mand met seizoensgebonden fruit in de leraarskamer te plaatsten het is een gezond tussendoortje dat niet duur is en bovendien geen afval nalaat
DOELGROEP Leerkrachten
FREQUENTIE Dagelijks wekelijks
DYNAMIEK Gezonde snackgewoonte zonder afval
SUCCESFACTOREN Fruit kopen volgens de seizoenen zie seizoenskalender
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
15
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband
Tips Koppel de appeltjeskring aan een bezoek Zelf een appeltje plukken is de grootste motivatie om erin te bijten
Appels en peren zijn lang houdbaar in de koelkast
Appels snijden veel werk Probeer een appelsnijder
ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND
Appeltjeskring Tijdens het kringmoment schilt de leerkracht enkele stukken fruit voor de leerlingen Voor de kleinsten is een appel of peer vaak moeilijk om uit het vuistje te eten Op deze manier draag je als leerkracht bij tot een gezonde snackgewoonte
DOELGROEP Kleuteronderwijs eerste graad lager onderwijs
FREQUENTIE Wekelijks
TAAKVERDELING Beurtrol leerkrachten of laten meebrengen
door ouders
LEERDOELEN Lichamelijke gezondheid de seizoenen en hun
fruitteelten fruitgroei samen eten
SUCCESFACTOREN Koppeling aan een bezoek aan de fruitkweker
communiceren naar ouders via fotorsquos op de
schoolblog
VBS Desselgem
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
16
VBS Desselgem
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband
ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND
Aan de slag met hoeveproducten na een bezoek aan een lokale producent
Waar komt ons voedsel vandaan Melk prei aardappelen appels boter rundsvlees eitjes tomaten aardbeien yoghurthellip Laat de kleuters zelf aardappelen uit de grond halen laat leerlingen koeien voederen Misschien kunnen studenten huishoudkunde zelfs helpen bij het maken van hoeveproducten Daarna kan in de klas gekookt worden met de ingredieumlnten puree melkpudding becha-melsaushellip
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
FREQUENTIE Eeacutenmalig jaarlijks bezoek en kookactiviteit
LEERDOELEN Bewegen in verschillende milieus fysieke activiteit
landbouwpraktijk gezondheid en voeding
belevend leren omgang met dieren
SUCCESFACTOREN Klasoverschrijdend werken
KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie
per bezoek aan te vragen
PRAKTISCH Boerderij bezoeken Adresjes op maat in
West-Vlaanderen via wwwmetdeklasdeboeropbe
Tips Combineer het bezoek met een champignon- of witloof-teeltkit in de klas Jaarlijks te verkrijgen bij Inagro zie lesmaterialen
Je kan klasoverschrijdend werken door het fotoverslag van het bezoek in de eetzaal uit te hangen
Vaderdagscadeaursquotje aardbeien op een versierd schaaltje
Gemeenteschool Oostduinkerke
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
17
Ter Groene Poorte Brugge
VBS Sint-Lodewijk Deerlijk
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband
ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND
Food rock een duurzame maaltijd voor wereldsterrenWat heeft wereldhandel te maken met de voedselproblematiek en hoe kunnen we als consument ons steentje bijdragen door duurzamer te consumeren Dure woorden die een concrete invulling krijgen aan de hand van opdrachten in een workshop die via de festivalsfeer nauw aansluit bij de leefwereld van jongeren Leerlingen stellen na de toelichting zelf een duurzaam menu samen waaruit zal blijken dat er veel stof ter discussie is Smakelijk
DOELGROEP Secundair onderwijs versie ASO en versie TSO BSO
PRAKTISCHE De lespakketten kunnen besteld ontleend of gedownload wordenVEREISTEN - Schakel een Noord- en een Zuid-animator in voor de meest
beklijvende aanpak euro 160 basisprijs aangevuld met een
km-vergoeding en euro 40 voor de ingredieumlnten
- Of begeleid zelf de workshop met enkele leerkrachten van
de school
FREQUENTIE Eeacutenmalige workshop voor- en naverwerking in de klas
VOORBEREIDING - Met animatoren minimum voorbereidingstijd fiches
doornemen
- Zelf begeleiden materiaal halen en doornemen collegarsquos
aanspreken
LEERDOELEN leerlingen staan stil bij eigen koop- en
eetgedrag milieu-impact voedsel eerlijke
handel korte vs lange keten sociale
impact voedsel mening onderbouwen
samenwerken koken
SUCCESFACTOREN Begeleiding door de opgeleide animatoren
PRAKTISCH Alle praktische informatie zie lesmateria-
len Deze lesmaterialen kwamen tot stand
ism het Provinciaal Noord-Zuid Centrum
en Kleur Bekennen West-Vlaanderen
FOOD ROCK een duurzame maaltijd
voor wereldsterren
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
18
19
LESMATERIALEN
Werken rond lokale voeding BOERDERIJBEZOEK lsquoMET DE KLAS DE BOER OPrsquoBezoek een echte boerderij uit het netwerk van hedendaagse boerderijen die openstaan voor klasbezoeken Hier ervaar je hoe de landbouw vandaag in ons voedsel voorziet en kan je helpen bij de taken van de boer Ontdek de diverisiteit binnen de landbouw varkens melkvee fruitbomen groententeelt in serre of open lucht hoeveproducentenhellip
Waarom een landbouwbedrijf bezoeken Deze authentieke leer-omgeving heeft een aantal troeven die in een klassikale context
weinig aan bod komen
- Gezondheid de leerlingen bewegen een hele dag lang
- Welzijn het biedt kansen aan andere leerlingen om op de voor-
grond te treden vermindering stress en pestgedrag
- Duurzaam leven bezorgdheid om het milieu start met het
ervaren van het buitenleven
- Leervermogen concentratievermogen en creativiteit leren in
een authentieke context dringt dieper binnen in onze hersenen
doordat we meerdere zintuigen aanspreken
(Bron Van de Keere K Vervaet S (2013) Leren is onderzoeken Aan de slag met wetenschap in de klas Leuven Lannoo Campus)
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie per
bezoek aan te vragen
PRAKTISCH Vind jouw boerderij via wwwmetdeklasdeboeropbe
Tips Denk eraan de boerderij heeft niet enkel troeven voor jonge leer- lingen Klassiek schoolse inhouden zoals metend rekenen en fysica kunnen hier geleerd worden met alle zintuigen (Hoeveel kubieke meter past in deze maiumlskuil Hoelang is 100 meter )
Overleg met de boer over hoe je het bezoek wil invullen Wil je een rondleiding en wat klusjes opknappen in de voormiddag en hou je de namiddag om samen met de leer-lingen te rekenen op de boerderij Maak vooraf goede inhoudelijke en praktische afspraken voor een onvergetelijke ervaring
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
Bij een boerderijbezoek is voorbereiding en naverwerking essentieel Hierna volgt een greep uit het aanbod lesmaterialen ontwikkeld door de educatieve dienst van Inagro lsquoONTHAAL OP DE BOERDERIJrsquo om het bezoek samen met de leerlingen te kaderen
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
ONTDEK OOK DE EXTRArsquoS om het boerderijbezoek voor te bereiden of uit te breiden naar een projectweek lsquode Zuivelboxrsquo lsquoOver Bloesems en Bijtjesrsquo lsquoHoprsquo en lsquoBoer zoekt Klasrsquo
De digitale leeromgeving lsquowwwboerincarottebersquo laat toe de boerderij online te bezoeken ideaal als voorbereiding of naverwerking
Het taalplonsbad lsquoBonjour Boerrsquo is een boerderijbezoek in Wallonieuml of Frankrijk zie wwwbonjourboerbe
Stal Op Stelten is een educatief spel op de boerderij voor kleuters Deelnemende hoeves op wwwonthaalopdeboerderijbe
Boer in de Wolken vormt een evaluatiespel om op het eind van het bezoek enkele belangrijke zaken te herhalen beschikbaar bij diverse hoeves lsquoMet de klas de boer oprsquo
TEELTKITSKweek je eigen witloof of champignons in de klas
Deze kits worden jaarlijks ter beschikking gesteld
door Inagro en kunnen afgehaald worden na
bestelling
DOELGROEP Lager onderwijs
KOSTPRIJS Gratis af te halen na bestelling
(jaarlijkse actie)
BESTELLEN EN INFORMATIE
wwwonthaalopdeboerderijbe
SPELKOFFER VOEDINGSDRIEHOEK lsquoGEZOND UIT DE GRONDrsquoDriedimensionale voedselpiramide Bij de verschil-
lende voedingsproducten wordt de link gelegd met
de landbouwkundige oorsprong ervan
DOELGROEP Lager en secundair onderwijs
KOSTPRIJS Gratis
INFORMATIE EN BESTELLEN
Gratis ontlenen via
wwwonthaalopdeboerderijbe
BOER IN BEELD Fotomappen over heden-
daagse landbouw aan de
hand van een informatieve verhaallijn en opdrach-
ten voor de leerlingen
en een handleiding voor de leerkracht
Verschillende themarsquos worden behandeld
verschillend per graad zuivel witloof champig-
nons vlees groenten serreteeltenhellip
DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs per graad
KOSTPRIJS Pdf-versie gratis online of euro 7 per
themamap gedrukt op hard karton
BESTELLEN EN INFORMATIE
- Gratis downloaden via
wwwboerinbeeldbe
- Aankopen via provinciale e-shop
BOER IN BEELD LIVE Educatieve filmpjes die de
voedselketen illustreren
Drie jonge reporters gaan op
pad en ontdekken welke weg
groenten koekjes en vlees afleggen
DOELGROEP Lager onderwijs onderbouw
secundair onderwijs
KOSTPRIJS Gratis voor leerkrachten
BESTELLEN EN INFORMATIE
- Gratis downloaden via
wwwboerinbeeldlivebe
- Gratis afhalen Provinciaal
Informatiecentrum Tolhuis
Brugge 0800 20 021
20
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
21
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
PLATTELANDSKLASSEN VZW ondersteunt en ontwikkelt educatieve initiatieven om jongeren op een
in contact te brengen met land- en tuinbouw voeding en het platteland Project Het Smaakparadijs omvat
een reeks van drie boekjes lsquoHet draaiboek Smaakparadijsrsquo werd ontwikkeld en geschreven
nav een samenwerking tussen Plattelandsklassen en de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo in Gelrode Zij werkten
een heel schooljaar rond eetcultuur en smaakopvoeding Het boek bevat de omschrijving van hun project
achtergrondinformatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes en suggesties voor in de klas per graad
lsquoHet Schooltuinboek rsquo een praktische gids om te beginnen met een schooltuin als didactisch uitdagend
project voor de school En lsquoHet Hagelands Kinderkookboek rsquo bevat een reeks recepten die leerlingen in
de klas kunnen maken voor gezamenlijke lunchmomenten tijdens het Smaakparadijs-project
DOELGROEP Lager onderwijs
KOSTPRIJS draaiboek Smaakparadijs euro 18 Het Schooltuinboek euro 20 Hagelands Kinderkookboek euro 7
BESTELLEN INFORMATIE amp ANDERE DIDACTISCHE UITGAVES wwwplattelandsklassenbe
VELT staat voor lsquoVereniging voor Ecologisch Leven
en Tuinierenrsquo Velt wil bijdragen tot de ontwikkeling
van een duurzame levensstijl en daarvoor ontwik-
kelden zij educatieve materialen zoals de lsquoSchool-moestuinhandleidingrsquo educatieve pakketten
rond seizoensgroenten voedselverspilling (on)
kruiden groentenkalender met steekkaarten per
groente En een inspiratiegids duurzaam consume-
ren op school en in de klas
Meeste materialen zijn online ter beschikking
gesteld neem een kijkje op wwwveltbe
LANDBOUWMUSEA tonen het verhaal van streek-
eigen tradities verschillende musea vind je op
wwwonthaalopdeboerderijbe
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
VBS Desselgem
22
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
Werken rond duurzame ontwikkeling
FOOD ROCK een duurzame maaltijd
voor wereldsterren
SCHOON BOERENHoe maakt de land- en tuinbouwsector werk van
een duurzamer platteland voor ons allemaal
Duurzame landbouw wordt voorgesteld aan de
hand van de inspanningen van acht voorbeeld-
boeren tijdens de reizende tentoonstelling
Leerlingen verkennen zelf de tentoonstelling
met de werkboekjes Sommige bedrijven kunnen
ook bezocht worden tijdens de campagneperiode
DOELGROEP Lager onderwijs tweede en derde
graad Secundair onderwijs
KOSTPRIJS Gratis
ALLE INFORMATIE
Boekjes horend bij de tentoonstelling
aanvragen via wwwschoonboerenbe
BOERENVERSTANDDit DVD-spel is een interactief groepsspel over
landbouw in de wereld op basis van videobeelden
De videobeelden brengen 5 themarsquos aan die van
levensbelang zijn voor de landbouw water bodem
energie mest en kapitaal Elk thema biedt land-
bouwers in de hele wereld kansen maar ndash helaas ndash
ook problemen
In het spel nemen 4 teams het tegen elkaar op
Goed opletten tijdens de beelden zelf creatief voor
de dag komen en tactisch spelen zijn van cruciaal
belang tijdens het spel
DOELGROEP Derde graad secundair onderwijs
KOSTPRIJS euro 8 (dvd + brochure) wordt gratis
thuis geleverd
BESTELLEN EN INFORMATIE
Provinciaal Informatiecentrum
Tolhuis te Brugge 0800 20 021
LESMAPPEN FOOD ROCKEducatieve lesmappen voor het opzetten van
een workshop rond eerlijke handel duurzaam
consumeren in een mondiale context Zie
activiteiten in klasverband
DOELGROEP Secundair onderwijs
KOSTPRIJS - Lesmappen Gratis downloaden
uitlenen of aankopen voor euro 20
- Workshop euro 160 aangevuld met
een km-vergoeding en euro 40 voor de
ingredieumlnten
BESTELLEN EN INFORMATIE
- Gratis downloaden
wwwonthaalopdeboerderijbe
- Gratis ontlenen op diverse locaties
- Aankopen lesmap of workshop-
boeken via infoeducatieinagrobe
of 051 27 32 25LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Algemeen
De communicatie van de school rond gezond en duurzaam eten vormt de rode
draad om enerzijds de verschillende activiteiten te verbinden en anderzijds een
aanknopingspunt om ouders en grootouders mee te betrekken anderzijds
Een schoolbeleid is een handig instrument voor het secundair onderwijs om
optimaal en doorgedreven aan de VOETen te werken omgeving en duurzame
ontwikkeling lichamelijke gezondheid en veiligheid socio-economische samen-
leving en politiek-juridische samenleving
Voor het lager onderwijs sluit een dergelijk schoolbeleid aan bij de Edo-doel- stellingen leerlingen onderbouwen met de capaciteiten om bewuste keuzes te
maken in functie van een leefbare wereld voor ons en voor toekomstige generaties
het leergebied wereldorieumlntatie en het leergebied overschrijdende thema sociale
vaardigheden
Hoe zet je een gedragen schoolbeleid rond duurzaam eetgedrag op De initiatiefnemers nemen het voortouw en peilen naar het draagvlak in de school
bij collegarsquos directie ouders ondersteunend personeel leerlingen Een groot
draagvlak binnen de school is noodzakelijk
De stuwende motor achter de acties is de werkgroep bij het samenstellen van de
werkgroep is het belangrijk om alle mogelijke leden uit te nodigen om deel uit te
maken van de werkgroep Een gemengde werkgroep bundelt gemengde krachten
en opportuniteiten Het is niet de bedoeling dat alle taaklast op de initiatief nemende leerkrachten directie valt Spreek leerlingen ouders maar ook groot-
ouders en het ondersteunend amp administratief personeel aan
Het is belangrijk dat eacuteeacuten iemand het centraal aanspreekpunt is Deze persoon
neemt een cooumlrdinerende rol op zich Zij of hij bereidt de vergaderingen van de
werkgroep voor en leidt de vergadering Zij of hij maakt ook de vertaalslag naar de
schoolleiding
Kies een mascotte of een leuke slogan om de acties van de werkgroep een gezicht
of herkenbaarheid te geven
Denk eraan om vaak terug te koppelen naar de verschillende schoolniveaus
Heeft de school een lokale schoolcatering Dan kan hier in de klas rond gewerkt
worden en omgekeerd
Hulp nodig bij planning organisatie of uitvoering van het project Contacteer een MOS-begeleider van jouw provincie Meer info httpmilieuzorgopschoolbe (Bron MOS-handleiding)
SCH
OO
LBEL
EID
Schoolbeleid
Tips Laat de leerlingen na een stellingenspel over duurzaam voed-sel een affiche maken waarin zij hun mening of bezorgdheid illus-treren Deze affiches kunnen opgehangen worden in de eetzaal Zo worden andere leerlingen ook aangezet om na te denken over duurzaam consumeren en ga je klasoverschrijdend te werk
Na het behandelen van het thema duurzaam consumeren in de klas worden de leerlingen gestimuleerd zelf na te denken over hun eigen school Op welke zaken scoort onze school goed of min-der goed
Ga na het schoolfeest na hoeveel afval werd vermeden door te kiezen voor een duurzaam alternatief zoals een ijskarretje of herbruikbare drinkbekers
23
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld
PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinspVRIJEthinspBASISSCHOOLthinspDESSELGEMWinnaar van de scholenwedstrijd lsquoLekker Lokaalrsquo
Jo Bultheel pedagogisch directeur legt uit hoe
Lucy Natuurknap en haar bende geeumlngageerde
leerlingen de school wakker houden voor aller-
hande activiteiten rond lokaal en duurzaam eten
zoals het uitdelen van de wekelijkse appel
De werkgroep bestaat hier uit een kerngroep van drie leerkrachten aangevuld met MOS- medewerkers Dit zijn grootouders ouders en
vrijwilligers van TuinHier die bijspringen tijdens
de lessen en acties ondersteunen Het grootste
deel van de werkgroep bestaat uit jonge senio-ren Aanvankelijk was de werkgroep niet erg groot
maar na enkele jaren mond-aan-mond-reclame
zijn er veel geeumlngageerde leden bij gekomen Zo
zijn er de vaste teams die wekelijks komen en een
team van lsquoinspringersrsquo dat zijn de leden die spora-
disch inspringen als vaste leden niet kunnen
Deze school laat de leerlingen tuinieren in de
schoolmoestuin de MOS-medewerkers staan
de leerkrachten bij tijdens de les en staan ook in
voor het onderhoud van deze tuintjes Door zelf te
tuinieren en de verwerking van deze activiteit in
de klas staan de leerlingen stil bij de afkomst van
onze voeding
De zesdejaars maakten een filmpje rond het aan-tal voedselkilometers dat producten afleggen
voor ze op ons bord terecht komen Dit educatieve
filmpje werd ook getoond in de andere klassen
Daarna gingen ze zelf op onderzoek telkens
wanneer ze samen met hun ouders de supermarkt
bezochten gingen ze na hoe ver hun producten
hadden gereisd en streefden ze ernaar zo weinig
mogelijk kilometers in het winkelkarretje te laden
Op school hangt achteraan de klas een grote
kaart daar duiden leerlingen aan van welke landen
zij producten kochten
Zoals uit deze actie blijkt maakt de school er een
prioriteit van om ook de link te leggen naar thuis
Zo ook bij de stempelkaartactie Telkens een leer-
ling met zijn ouders naar een lokale hoeve gaat
ontvangt hij of zij een stempel van de boer Op het
einde van het schooljaar worden de spaarkaarten
vergeleken en degene met het meeste aantal
stempels wordt in de bloemetjes gezet
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep
FREQUENTIE Permanent
DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen koop- en eetgedrag en dragen dit ook over thuis
SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte Lucy Natuurknap communicatie binnen en buiten school
ldquoWij werken het hele jaar rond lsquoEet lokaal met Lucy Natuurknaprsquordquo
SCH
OO
LBEL
EID
24
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld
PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinsplsquoHETthinspSMAAKPARADIJSrsquoHet Smaakparadijs is een schoolproject rond
smaakopvoeding en eetcultuur om de leerlingen
aan te zetten tot een gezond voedingspatroon
De leerkrachten van de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo
en Plattelandsklassen vzw werkten een draaiboek
uit rond dit avontuur Yvonne en Yvette vormen
het duo dat de leerlingen doorheen het jaar mee-
neemt op deze culinaire reis langs de vijf basis-
smaken Het draaiboek bevat achtergrond-
informatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes
en suggesties voor in de klas
DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs
VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep
FREQUENTIE Permanent
DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen eetgedrag en de herkomst van het voedsel
SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte communicatie binnen en buiten school
MEER INFORMATIE wwwplattelandsklassenbe
25
SCH
OO
LBEL
EID
Subsidies klasbezoeken in West-Vlaanderen wwwmetdeklasdeboeropbe
Nood aan begeleiding op school om rond lokale voeding te werken Contacteer de MOS-begeleider
van jouw regio wwwmilieuzorgopschoolbe
Aanvraag voor financieumlle steun bij het opstarten van een schooltuintje telkens voor eind december
indienen via Landelijke Gilden wwwlandelijkegildenbe
Samenwerking met de lokale trekkersgroep Fair Trade gemeente om het zesde criterium te behalen
wwwfairetradegemeentenbe
Financieumlle steun via Kleur Bekennen voor leerkrachten in het basis- of secundair onderwijs bij projecten
op school rond wereldburgerschap en duurzame voeding
Regelmatig lanceert Kleur Bekennen een projectoproep Scholen die een project indienen maken kans
op een financieumlle stimulans waarmee je je project kunt realiseren in je school Zowel scholen die al lang
aan wereldburgerschap werken en wellicht al een schoolvisie hebben als scholen die nog nooit aan
wereldburgerschap werkten kunnen meedoen
Hou de website van wwwkleurbekennenbe in de gaten of schrijf je in op onze nieuwsbrief via onze web-
site Contact valentiengoethalswest-vlaanderenbe
Subsidies voor schoolmelk Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen
Subsidies voor schoolfruit Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen
Neem een kijkje op lsquoGezonde schoolrsquo website van het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en
Ziektepreventie voor tips rond het installeren van een gezondheidsbeleid op school
Met steun van Quick-win-project voor de korte keten Departement Landbouw en visserij Vlaamse Overheid
ON
DER
STE
UN
ING
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Ondersteuning
OndersteuningGemeenteschool Oostduinkerke
26
Breng de boerderij naar de klas Of net andersom Ontdek wwwonthaalopdeboerderijbeMeer informatie Inagro-Landbouweducatie Ieperseweg 87 8800 Rumbeke-Beitem051 27 32 00 - infoeducatieinagrobe - wwwonthaalopdeboerderijbe
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
FEEST OP SCHOOL
IJskarretjeVerras jong en oud met een ijskarretje op het schoolfeest Een ijsje gemaakt van verse hoevemelk geeft een feestelijke toets aan het samenzijn Het is bovendien een dessertje met een minimum aan voedselkilometers en verpakkingsmateriaal
FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks
LEERDOELEN Afvalbewustwording eerlijke prijs traditionele
ambacht duurzaam consumeren
SUCCESFACTOREN Zichtbare communicatie rond engagement
Tip Combineer met een appelsaP-tap van de hoeve een gezonde feestelijke drank eacuten een minimum aan afval
Kies voor herbruikbare drinkbekers Je kunt ze oa ont- lenen via twee kringloopcentra in de provincie Kringloop-centrum West (regio Ieper 078155 005) en kringloop- centrum rsquot Rad (regio Brugge 050349 400) of via Imog
13
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Feest op school
VBS Desselgem
VERGADERINGEN LERAARSKAMER TEAM
Pedagogische studiedag op de boerderijSteek de koppen eens samen op de boerderij en kom op frisse ideeeumln Geniet tijdens het vergaderen van een heerlijke lunch met lokale producten of een hoeve-ijsje in de namiddag Vele hoeves hebben een vergaderzaaltje met koffie thee en broodjes ter beschikking
DOELGROEP Leerkrachten oudercomiteacute
FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks
DYNAMIEK Ontspannen teamvergadering
in een rustige omgeving
SUCCESFACTOREN Even pauzeren om de boerderij
te verkennen
PRAKTISCH Vind hoeves met vergaderzaaltje
op wwwonthaalopdeboerderijbe
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school VergaderingenLeraarskamerTeam
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
14
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school VergaderingenLeraarskamerTeam
September NovemberOktoberMaart MeiApril Juni AugustusJuli December FebruariJanuari
aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettedoperwtgroene selderijkomkommerkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipaprikapeultjespreiprinsessen-boonradijsrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaattuinboonuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel
aardbeiabrikoosbraamframbooskersnectarineperzikrabarberrode beszwarte bes
aardappelbloemkoolboerenkoolgroene selderijknolselderijpaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraapradijsrammenasrode bietrodekoolroodlofsavooikoolschorseneerspinaziespruitenuiveldslawarmoeswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appelrabarber
aardappelandijviebloemkoolgroene selderijpaddenstoelenpaksoipompoenpreiraapraapsteelradijsrode bietroodlofspinazieuiwarmoeswaterkerswortelwitlof
aardbeirabarber
aardappelandijvieaspergebloemkooldoperwtgroene selderijkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipeultjespreiraapraapsteelradijsrode bietroodlofspinaziespitskooluiwarmoeswaterkerswortel
aardbeirabarber
aardappelandijvieartisjokaspergebloemkoolbroccolidoperwtgroene selderijkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipeultjespreiprinsessen-boonraapradijsrode bietsavooikoolspinaziespitskooltomaattuinboonuivenkelwarmoeswaterkerswortel
aardbeiabrikoosframbooskersnectarineperzikrabarberrode beszwarte bes
aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslamaispaddenstoelenpaksoipaprikapompoenpreiprinsessen-boonraapsteelradijsrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaatuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel
aardbeiabrikoosappelbraamdruifframbooskersmeloennectarinepeerperzikpruimvijgzwarte bes
aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslamaispaddenstoelenpaksoipaprikapompoenpreiprinsessen-boonraap(steel)radijsrammenasrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaatuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel
appelbraamdruifframbooskiwibesmeloennectarinepeerperzikpruimvijg
aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijboerenkoolbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipaprikapastinaakpompoenpreiprinsessen-boonraap(steel)radijsrammenasrode bietrodekoolroodlofsavooikoolschorseneersnijboonspinaziespitskoolspruitentomaatuiveldslavenkelwarmoeswaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appelbraamdruifframbooskiwibesmeloenpeer
aardappelaardpeerandijviebleekselderijbloemkoolboerenkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslavenkelwarmoeswaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appeldruifmeloenpeer
aardappelaardpeerandijvieboerenkoolgroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appelpeer
aardappelaardpeerboerenkoolgroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appelpeer
aardappelboerenkoolgroene selderijknolselderijpaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawitlofwittekoolwortel
appelpeer
Meer info en seizoensrecepten wwwgroentekalenderbe
Gebruik deze handige groente- en fruit-kalender om per maand te ontdekken van welke groenten en vruchten je kunt genieten
Probeer de voedselkilometers zo veel mogelijk te beperken Kies altijd voor de groenten en vruchten die het dichtst bij huis zijn gekweekt Lees het etiket
Vruchten die in zuidelijke landen worden geteeld (zoals banaan citroen kiwi man-darijn mango pompelmoesgrapefuit en sinaasappel) kun je ter afwisseling eten bij voorkeur in de wintermaanden
VERGADERINGEN LERAARSKAMER TEAM
Fruit in de leraarskamerVerwen het team door een mand met seizoensgebonden fruit in de leraarskamer te plaatsten het is een gezond tussendoortje dat niet duur is en bovendien geen afval nalaat
DOELGROEP Leerkrachten
FREQUENTIE Dagelijks wekelijks
DYNAMIEK Gezonde snackgewoonte zonder afval
SUCCESFACTOREN Fruit kopen volgens de seizoenen zie seizoenskalender
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
15
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband
Tips Koppel de appeltjeskring aan een bezoek Zelf een appeltje plukken is de grootste motivatie om erin te bijten
Appels en peren zijn lang houdbaar in de koelkast
Appels snijden veel werk Probeer een appelsnijder
ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND
Appeltjeskring Tijdens het kringmoment schilt de leerkracht enkele stukken fruit voor de leerlingen Voor de kleinsten is een appel of peer vaak moeilijk om uit het vuistje te eten Op deze manier draag je als leerkracht bij tot een gezonde snackgewoonte
DOELGROEP Kleuteronderwijs eerste graad lager onderwijs
FREQUENTIE Wekelijks
TAAKVERDELING Beurtrol leerkrachten of laten meebrengen
door ouders
LEERDOELEN Lichamelijke gezondheid de seizoenen en hun
fruitteelten fruitgroei samen eten
SUCCESFACTOREN Koppeling aan een bezoek aan de fruitkweker
communiceren naar ouders via fotorsquos op de
schoolblog
VBS Desselgem
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
16
VBS Desselgem
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband
ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND
Aan de slag met hoeveproducten na een bezoek aan een lokale producent
Waar komt ons voedsel vandaan Melk prei aardappelen appels boter rundsvlees eitjes tomaten aardbeien yoghurthellip Laat de kleuters zelf aardappelen uit de grond halen laat leerlingen koeien voederen Misschien kunnen studenten huishoudkunde zelfs helpen bij het maken van hoeveproducten Daarna kan in de klas gekookt worden met de ingredieumlnten puree melkpudding becha-melsaushellip
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
FREQUENTIE Eeacutenmalig jaarlijks bezoek en kookactiviteit
LEERDOELEN Bewegen in verschillende milieus fysieke activiteit
landbouwpraktijk gezondheid en voeding
belevend leren omgang met dieren
SUCCESFACTOREN Klasoverschrijdend werken
KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie
per bezoek aan te vragen
PRAKTISCH Boerderij bezoeken Adresjes op maat in
West-Vlaanderen via wwwmetdeklasdeboeropbe
Tips Combineer het bezoek met een champignon- of witloof-teeltkit in de klas Jaarlijks te verkrijgen bij Inagro zie lesmaterialen
Je kan klasoverschrijdend werken door het fotoverslag van het bezoek in de eetzaal uit te hangen
Vaderdagscadeaursquotje aardbeien op een versierd schaaltje
Gemeenteschool Oostduinkerke
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
17
Ter Groene Poorte Brugge
VBS Sint-Lodewijk Deerlijk
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband
ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND
Food rock een duurzame maaltijd voor wereldsterrenWat heeft wereldhandel te maken met de voedselproblematiek en hoe kunnen we als consument ons steentje bijdragen door duurzamer te consumeren Dure woorden die een concrete invulling krijgen aan de hand van opdrachten in een workshop die via de festivalsfeer nauw aansluit bij de leefwereld van jongeren Leerlingen stellen na de toelichting zelf een duurzaam menu samen waaruit zal blijken dat er veel stof ter discussie is Smakelijk
DOELGROEP Secundair onderwijs versie ASO en versie TSO BSO
PRAKTISCHE De lespakketten kunnen besteld ontleend of gedownload wordenVEREISTEN - Schakel een Noord- en een Zuid-animator in voor de meest
beklijvende aanpak euro 160 basisprijs aangevuld met een
km-vergoeding en euro 40 voor de ingredieumlnten
- Of begeleid zelf de workshop met enkele leerkrachten van
de school
FREQUENTIE Eeacutenmalige workshop voor- en naverwerking in de klas
VOORBEREIDING - Met animatoren minimum voorbereidingstijd fiches
doornemen
- Zelf begeleiden materiaal halen en doornemen collegarsquos
aanspreken
LEERDOELEN leerlingen staan stil bij eigen koop- en
eetgedrag milieu-impact voedsel eerlijke
handel korte vs lange keten sociale
impact voedsel mening onderbouwen
samenwerken koken
SUCCESFACTOREN Begeleiding door de opgeleide animatoren
PRAKTISCH Alle praktische informatie zie lesmateria-
len Deze lesmaterialen kwamen tot stand
ism het Provinciaal Noord-Zuid Centrum
en Kleur Bekennen West-Vlaanderen
FOOD ROCK een duurzame maaltijd
voor wereldsterren
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
18
19
LESMATERIALEN
Werken rond lokale voeding BOERDERIJBEZOEK lsquoMET DE KLAS DE BOER OPrsquoBezoek een echte boerderij uit het netwerk van hedendaagse boerderijen die openstaan voor klasbezoeken Hier ervaar je hoe de landbouw vandaag in ons voedsel voorziet en kan je helpen bij de taken van de boer Ontdek de diverisiteit binnen de landbouw varkens melkvee fruitbomen groententeelt in serre of open lucht hoeveproducentenhellip
Waarom een landbouwbedrijf bezoeken Deze authentieke leer-omgeving heeft een aantal troeven die in een klassikale context
weinig aan bod komen
- Gezondheid de leerlingen bewegen een hele dag lang
- Welzijn het biedt kansen aan andere leerlingen om op de voor-
grond te treden vermindering stress en pestgedrag
- Duurzaam leven bezorgdheid om het milieu start met het
ervaren van het buitenleven
- Leervermogen concentratievermogen en creativiteit leren in
een authentieke context dringt dieper binnen in onze hersenen
doordat we meerdere zintuigen aanspreken
(Bron Van de Keere K Vervaet S (2013) Leren is onderzoeken Aan de slag met wetenschap in de klas Leuven Lannoo Campus)
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie per
bezoek aan te vragen
PRAKTISCH Vind jouw boerderij via wwwmetdeklasdeboeropbe
Tips Denk eraan de boerderij heeft niet enkel troeven voor jonge leer- lingen Klassiek schoolse inhouden zoals metend rekenen en fysica kunnen hier geleerd worden met alle zintuigen (Hoeveel kubieke meter past in deze maiumlskuil Hoelang is 100 meter )
Overleg met de boer over hoe je het bezoek wil invullen Wil je een rondleiding en wat klusjes opknappen in de voormiddag en hou je de namiddag om samen met de leer-lingen te rekenen op de boerderij Maak vooraf goede inhoudelijke en praktische afspraken voor een onvergetelijke ervaring
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
Bij een boerderijbezoek is voorbereiding en naverwerking essentieel Hierna volgt een greep uit het aanbod lesmaterialen ontwikkeld door de educatieve dienst van Inagro lsquoONTHAAL OP DE BOERDERIJrsquo om het bezoek samen met de leerlingen te kaderen
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
ONTDEK OOK DE EXTRArsquoS om het boerderijbezoek voor te bereiden of uit te breiden naar een projectweek lsquode Zuivelboxrsquo lsquoOver Bloesems en Bijtjesrsquo lsquoHoprsquo en lsquoBoer zoekt Klasrsquo
De digitale leeromgeving lsquowwwboerincarottebersquo laat toe de boerderij online te bezoeken ideaal als voorbereiding of naverwerking
Het taalplonsbad lsquoBonjour Boerrsquo is een boerderijbezoek in Wallonieuml of Frankrijk zie wwwbonjourboerbe
Stal Op Stelten is een educatief spel op de boerderij voor kleuters Deelnemende hoeves op wwwonthaalopdeboerderijbe
Boer in de Wolken vormt een evaluatiespel om op het eind van het bezoek enkele belangrijke zaken te herhalen beschikbaar bij diverse hoeves lsquoMet de klas de boer oprsquo
TEELTKITSKweek je eigen witloof of champignons in de klas
Deze kits worden jaarlijks ter beschikking gesteld
door Inagro en kunnen afgehaald worden na
bestelling
DOELGROEP Lager onderwijs
KOSTPRIJS Gratis af te halen na bestelling
(jaarlijkse actie)
BESTELLEN EN INFORMATIE
wwwonthaalopdeboerderijbe
SPELKOFFER VOEDINGSDRIEHOEK lsquoGEZOND UIT DE GRONDrsquoDriedimensionale voedselpiramide Bij de verschil-
lende voedingsproducten wordt de link gelegd met
de landbouwkundige oorsprong ervan
DOELGROEP Lager en secundair onderwijs
KOSTPRIJS Gratis
INFORMATIE EN BESTELLEN
Gratis ontlenen via
wwwonthaalopdeboerderijbe
BOER IN BEELD Fotomappen over heden-
daagse landbouw aan de
hand van een informatieve verhaallijn en opdrach-
ten voor de leerlingen
en een handleiding voor de leerkracht
Verschillende themarsquos worden behandeld
verschillend per graad zuivel witloof champig-
nons vlees groenten serreteeltenhellip
DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs per graad
KOSTPRIJS Pdf-versie gratis online of euro 7 per
themamap gedrukt op hard karton
BESTELLEN EN INFORMATIE
- Gratis downloaden via
wwwboerinbeeldbe
- Aankopen via provinciale e-shop
BOER IN BEELD LIVE Educatieve filmpjes die de
voedselketen illustreren
Drie jonge reporters gaan op
pad en ontdekken welke weg
groenten koekjes en vlees afleggen
DOELGROEP Lager onderwijs onderbouw
secundair onderwijs
KOSTPRIJS Gratis voor leerkrachten
BESTELLEN EN INFORMATIE
- Gratis downloaden via
wwwboerinbeeldlivebe
- Gratis afhalen Provinciaal
Informatiecentrum Tolhuis
Brugge 0800 20 021
20
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
21
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
PLATTELANDSKLASSEN VZW ondersteunt en ontwikkelt educatieve initiatieven om jongeren op een
in contact te brengen met land- en tuinbouw voeding en het platteland Project Het Smaakparadijs omvat
een reeks van drie boekjes lsquoHet draaiboek Smaakparadijsrsquo werd ontwikkeld en geschreven
nav een samenwerking tussen Plattelandsklassen en de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo in Gelrode Zij werkten
een heel schooljaar rond eetcultuur en smaakopvoeding Het boek bevat de omschrijving van hun project
achtergrondinformatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes en suggesties voor in de klas per graad
lsquoHet Schooltuinboek rsquo een praktische gids om te beginnen met een schooltuin als didactisch uitdagend
project voor de school En lsquoHet Hagelands Kinderkookboek rsquo bevat een reeks recepten die leerlingen in
de klas kunnen maken voor gezamenlijke lunchmomenten tijdens het Smaakparadijs-project
DOELGROEP Lager onderwijs
KOSTPRIJS draaiboek Smaakparadijs euro 18 Het Schooltuinboek euro 20 Hagelands Kinderkookboek euro 7
BESTELLEN INFORMATIE amp ANDERE DIDACTISCHE UITGAVES wwwplattelandsklassenbe
VELT staat voor lsquoVereniging voor Ecologisch Leven
en Tuinierenrsquo Velt wil bijdragen tot de ontwikkeling
van een duurzame levensstijl en daarvoor ontwik-
kelden zij educatieve materialen zoals de lsquoSchool-moestuinhandleidingrsquo educatieve pakketten
rond seizoensgroenten voedselverspilling (on)
kruiden groentenkalender met steekkaarten per
groente En een inspiratiegids duurzaam consume-
ren op school en in de klas
Meeste materialen zijn online ter beschikking
gesteld neem een kijkje op wwwveltbe
LANDBOUWMUSEA tonen het verhaal van streek-
eigen tradities verschillende musea vind je op
wwwonthaalopdeboerderijbe
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
VBS Desselgem
22
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
Werken rond duurzame ontwikkeling
FOOD ROCK een duurzame maaltijd
voor wereldsterren
SCHOON BOERENHoe maakt de land- en tuinbouwsector werk van
een duurzamer platteland voor ons allemaal
Duurzame landbouw wordt voorgesteld aan de
hand van de inspanningen van acht voorbeeld-
boeren tijdens de reizende tentoonstelling
Leerlingen verkennen zelf de tentoonstelling
met de werkboekjes Sommige bedrijven kunnen
ook bezocht worden tijdens de campagneperiode
DOELGROEP Lager onderwijs tweede en derde
graad Secundair onderwijs
KOSTPRIJS Gratis
ALLE INFORMATIE
Boekjes horend bij de tentoonstelling
aanvragen via wwwschoonboerenbe
BOERENVERSTANDDit DVD-spel is een interactief groepsspel over
landbouw in de wereld op basis van videobeelden
De videobeelden brengen 5 themarsquos aan die van
levensbelang zijn voor de landbouw water bodem
energie mest en kapitaal Elk thema biedt land-
bouwers in de hele wereld kansen maar ndash helaas ndash
ook problemen
In het spel nemen 4 teams het tegen elkaar op
Goed opletten tijdens de beelden zelf creatief voor
de dag komen en tactisch spelen zijn van cruciaal
belang tijdens het spel
DOELGROEP Derde graad secundair onderwijs
KOSTPRIJS euro 8 (dvd + brochure) wordt gratis
thuis geleverd
BESTELLEN EN INFORMATIE
Provinciaal Informatiecentrum
Tolhuis te Brugge 0800 20 021
LESMAPPEN FOOD ROCKEducatieve lesmappen voor het opzetten van
een workshop rond eerlijke handel duurzaam
consumeren in een mondiale context Zie
activiteiten in klasverband
DOELGROEP Secundair onderwijs
KOSTPRIJS - Lesmappen Gratis downloaden
uitlenen of aankopen voor euro 20
- Workshop euro 160 aangevuld met
een km-vergoeding en euro 40 voor de
ingredieumlnten
BESTELLEN EN INFORMATIE
- Gratis downloaden
wwwonthaalopdeboerderijbe
- Gratis ontlenen op diverse locaties
- Aankopen lesmap of workshop-
boeken via infoeducatieinagrobe
of 051 27 32 25LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Algemeen
De communicatie van de school rond gezond en duurzaam eten vormt de rode
draad om enerzijds de verschillende activiteiten te verbinden en anderzijds een
aanknopingspunt om ouders en grootouders mee te betrekken anderzijds
Een schoolbeleid is een handig instrument voor het secundair onderwijs om
optimaal en doorgedreven aan de VOETen te werken omgeving en duurzame
ontwikkeling lichamelijke gezondheid en veiligheid socio-economische samen-
leving en politiek-juridische samenleving
Voor het lager onderwijs sluit een dergelijk schoolbeleid aan bij de Edo-doel- stellingen leerlingen onderbouwen met de capaciteiten om bewuste keuzes te
maken in functie van een leefbare wereld voor ons en voor toekomstige generaties
het leergebied wereldorieumlntatie en het leergebied overschrijdende thema sociale
vaardigheden
Hoe zet je een gedragen schoolbeleid rond duurzaam eetgedrag op De initiatiefnemers nemen het voortouw en peilen naar het draagvlak in de school
bij collegarsquos directie ouders ondersteunend personeel leerlingen Een groot
draagvlak binnen de school is noodzakelijk
De stuwende motor achter de acties is de werkgroep bij het samenstellen van de
werkgroep is het belangrijk om alle mogelijke leden uit te nodigen om deel uit te
maken van de werkgroep Een gemengde werkgroep bundelt gemengde krachten
en opportuniteiten Het is niet de bedoeling dat alle taaklast op de initiatief nemende leerkrachten directie valt Spreek leerlingen ouders maar ook groot-
ouders en het ondersteunend amp administratief personeel aan
Het is belangrijk dat eacuteeacuten iemand het centraal aanspreekpunt is Deze persoon
neemt een cooumlrdinerende rol op zich Zij of hij bereidt de vergaderingen van de
werkgroep voor en leidt de vergadering Zij of hij maakt ook de vertaalslag naar de
schoolleiding
Kies een mascotte of een leuke slogan om de acties van de werkgroep een gezicht
of herkenbaarheid te geven
Denk eraan om vaak terug te koppelen naar de verschillende schoolniveaus
Heeft de school een lokale schoolcatering Dan kan hier in de klas rond gewerkt
worden en omgekeerd
Hulp nodig bij planning organisatie of uitvoering van het project Contacteer een MOS-begeleider van jouw provincie Meer info httpmilieuzorgopschoolbe (Bron MOS-handleiding)
SCH
OO
LBEL
EID
Schoolbeleid
Tips Laat de leerlingen na een stellingenspel over duurzaam voed-sel een affiche maken waarin zij hun mening of bezorgdheid illus-treren Deze affiches kunnen opgehangen worden in de eetzaal Zo worden andere leerlingen ook aangezet om na te denken over duurzaam consumeren en ga je klasoverschrijdend te werk
Na het behandelen van het thema duurzaam consumeren in de klas worden de leerlingen gestimuleerd zelf na te denken over hun eigen school Op welke zaken scoort onze school goed of min-der goed
Ga na het schoolfeest na hoeveel afval werd vermeden door te kiezen voor een duurzaam alternatief zoals een ijskarretje of herbruikbare drinkbekers
23
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld
PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinspVRIJEthinspBASISSCHOOLthinspDESSELGEMWinnaar van de scholenwedstrijd lsquoLekker Lokaalrsquo
Jo Bultheel pedagogisch directeur legt uit hoe
Lucy Natuurknap en haar bende geeumlngageerde
leerlingen de school wakker houden voor aller-
hande activiteiten rond lokaal en duurzaam eten
zoals het uitdelen van de wekelijkse appel
De werkgroep bestaat hier uit een kerngroep van drie leerkrachten aangevuld met MOS- medewerkers Dit zijn grootouders ouders en
vrijwilligers van TuinHier die bijspringen tijdens
de lessen en acties ondersteunen Het grootste
deel van de werkgroep bestaat uit jonge senio-ren Aanvankelijk was de werkgroep niet erg groot
maar na enkele jaren mond-aan-mond-reclame
zijn er veel geeumlngageerde leden bij gekomen Zo
zijn er de vaste teams die wekelijks komen en een
team van lsquoinspringersrsquo dat zijn de leden die spora-
disch inspringen als vaste leden niet kunnen
Deze school laat de leerlingen tuinieren in de
schoolmoestuin de MOS-medewerkers staan
de leerkrachten bij tijdens de les en staan ook in
voor het onderhoud van deze tuintjes Door zelf te
tuinieren en de verwerking van deze activiteit in
de klas staan de leerlingen stil bij de afkomst van
onze voeding
De zesdejaars maakten een filmpje rond het aan-tal voedselkilometers dat producten afleggen
voor ze op ons bord terecht komen Dit educatieve
filmpje werd ook getoond in de andere klassen
Daarna gingen ze zelf op onderzoek telkens
wanneer ze samen met hun ouders de supermarkt
bezochten gingen ze na hoe ver hun producten
hadden gereisd en streefden ze ernaar zo weinig
mogelijk kilometers in het winkelkarretje te laden
Op school hangt achteraan de klas een grote
kaart daar duiden leerlingen aan van welke landen
zij producten kochten
Zoals uit deze actie blijkt maakt de school er een
prioriteit van om ook de link te leggen naar thuis
Zo ook bij de stempelkaartactie Telkens een leer-
ling met zijn ouders naar een lokale hoeve gaat
ontvangt hij of zij een stempel van de boer Op het
einde van het schooljaar worden de spaarkaarten
vergeleken en degene met het meeste aantal
stempels wordt in de bloemetjes gezet
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep
FREQUENTIE Permanent
DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen koop- en eetgedrag en dragen dit ook over thuis
SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte Lucy Natuurknap communicatie binnen en buiten school
ldquoWij werken het hele jaar rond lsquoEet lokaal met Lucy Natuurknaprsquordquo
SCH
OO
LBEL
EID
24
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld
PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinsplsquoHETthinspSMAAKPARADIJSrsquoHet Smaakparadijs is een schoolproject rond
smaakopvoeding en eetcultuur om de leerlingen
aan te zetten tot een gezond voedingspatroon
De leerkrachten van de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo
en Plattelandsklassen vzw werkten een draaiboek
uit rond dit avontuur Yvonne en Yvette vormen
het duo dat de leerlingen doorheen het jaar mee-
neemt op deze culinaire reis langs de vijf basis-
smaken Het draaiboek bevat achtergrond-
informatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes
en suggesties voor in de klas
DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs
VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep
FREQUENTIE Permanent
DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen eetgedrag en de herkomst van het voedsel
SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte communicatie binnen en buiten school
MEER INFORMATIE wwwplattelandsklassenbe
25
SCH
OO
LBEL
EID
Subsidies klasbezoeken in West-Vlaanderen wwwmetdeklasdeboeropbe
Nood aan begeleiding op school om rond lokale voeding te werken Contacteer de MOS-begeleider
van jouw regio wwwmilieuzorgopschoolbe
Aanvraag voor financieumlle steun bij het opstarten van een schooltuintje telkens voor eind december
indienen via Landelijke Gilden wwwlandelijkegildenbe
Samenwerking met de lokale trekkersgroep Fair Trade gemeente om het zesde criterium te behalen
wwwfairetradegemeentenbe
Financieumlle steun via Kleur Bekennen voor leerkrachten in het basis- of secundair onderwijs bij projecten
op school rond wereldburgerschap en duurzame voeding
Regelmatig lanceert Kleur Bekennen een projectoproep Scholen die een project indienen maken kans
op een financieumlle stimulans waarmee je je project kunt realiseren in je school Zowel scholen die al lang
aan wereldburgerschap werken en wellicht al een schoolvisie hebben als scholen die nog nooit aan
wereldburgerschap werkten kunnen meedoen
Hou de website van wwwkleurbekennenbe in de gaten of schrijf je in op onze nieuwsbrief via onze web-
site Contact valentiengoethalswest-vlaanderenbe
Subsidies voor schoolmelk Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen
Subsidies voor schoolfruit Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen
Neem een kijkje op lsquoGezonde schoolrsquo website van het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en
Ziektepreventie voor tips rond het installeren van een gezondheidsbeleid op school
Met steun van Quick-win-project voor de korte keten Departement Landbouw en visserij Vlaamse Overheid
ON
DER
STE
UN
ING
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Ondersteuning
OndersteuningGemeenteschool Oostduinkerke
26
Breng de boerderij naar de klas Of net andersom Ontdek wwwonthaalopdeboerderijbeMeer informatie Inagro-Landbouweducatie Ieperseweg 87 8800 Rumbeke-Beitem051 27 32 00 - infoeducatieinagrobe - wwwonthaalopdeboerderijbe
VERGADERINGEN LERAARSKAMER TEAM
Pedagogische studiedag op de boerderijSteek de koppen eens samen op de boerderij en kom op frisse ideeeumln Geniet tijdens het vergaderen van een heerlijke lunch met lokale producten of een hoeve-ijsje in de namiddag Vele hoeves hebben een vergaderzaaltje met koffie thee en broodjes ter beschikking
DOELGROEP Leerkrachten oudercomiteacute
FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks
DYNAMIEK Ontspannen teamvergadering
in een rustige omgeving
SUCCESFACTOREN Even pauzeren om de boerderij
te verkennen
PRAKTISCH Vind hoeves met vergaderzaaltje
op wwwonthaalopdeboerderijbe
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school VergaderingenLeraarskamerTeam
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
14
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school VergaderingenLeraarskamerTeam
September NovemberOktoberMaart MeiApril Juni AugustusJuli December FebruariJanuari
aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettedoperwtgroene selderijkomkommerkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipaprikapeultjespreiprinsessen-boonradijsrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaattuinboonuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel
aardbeiabrikoosbraamframbooskersnectarineperzikrabarberrode beszwarte bes
aardappelbloemkoolboerenkoolgroene selderijknolselderijpaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraapradijsrammenasrode bietrodekoolroodlofsavooikoolschorseneerspinaziespruitenuiveldslawarmoeswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appelrabarber
aardappelandijviebloemkoolgroene selderijpaddenstoelenpaksoipompoenpreiraapraapsteelradijsrode bietroodlofspinazieuiwarmoeswaterkerswortelwitlof
aardbeirabarber
aardappelandijvieaspergebloemkooldoperwtgroene selderijkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipeultjespreiraapraapsteelradijsrode bietroodlofspinaziespitskooluiwarmoeswaterkerswortel
aardbeirabarber
aardappelandijvieartisjokaspergebloemkoolbroccolidoperwtgroene selderijkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipeultjespreiprinsessen-boonraapradijsrode bietsavooikoolspinaziespitskooltomaattuinboonuivenkelwarmoeswaterkerswortel
aardbeiabrikoosframbooskersnectarineperzikrabarberrode beszwarte bes
aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslamaispaddenstoelenpaksoipaprikapompoenpreiprinsessen-boonraapsteelradijsrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaatuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel
aardbeiabrikoosappelbraamdruifframbooskersmeloennectarinepeerperzikpruimvijgzwarte bes
aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslamaispaddenstoelenpaksoipaprikapompoenpreiprinsessen-boonraap(steel)radijsrammenasrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaatuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel
appelbraamdruifframbooskiwibesmeloennectarinepeerperzikpruimvijg
aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijboerenkoolbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipaprikapastinaakpompoenpreiprinsessen-boonraap(steel)radijsrammenasrode bietrodekoolroodlofsavooikoolschorseneersnijboonspinaziespitskoolspruitentomaatuiveldslavenkelwarmoeswaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appelbraamdruifframbooskiwibesmeloenpeer
aardappelaardpeerandijviebleekselderijbloemkoolboerenkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslavenkelwarmoeswaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appeldruifmeloenpeer
aardappelaardpeerandijvieboerenkoolgroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appelpeer
aardappelaardpeerboerenkoolgroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appelpeer
aardappelboerenkoolgroene selderijknolselderijpaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawitlofwittekoolwortel
appelpeer
Meer info en seizoensrecepten wwwgroentekalenderbe
Gebruik deze handige groente- en fruit-kalender om per maand te ontdekken van welke groenten en vruchten je kunt genieten
Probeer de voedselkilometers zo veel mogelijk te beperken Kies altijd voor de groenten en vruchten die het dichtst bij huis zijn gekweekt Lees het etiket
Vruchten die in zuidelijke landen worden geteeld (zoals banaan citroen kiwi man-darijn mango pompelmoesgrapefuit en sinaasappel) kun je ter afwisseling eten bij voorkeur in de wintermaanden
VERGADERINGEN LERAARSKAMER TEAM
Fruit in de leraarskamerVerwen het team door een mand met seizoensgebonden fruit in de leraarskamer te plaatsten het is een gezond tussendoortje dat niet duur is en bovendien geen afval nalaat
DOELGROEP Leerkrachten
FREQUENTIE Dagelijks wekelijks
DYNAMIEK Gezonde snackgewoonte zonder afval
SUCCESFACTOREN Fruit kopen volgens de seizoenen zie seizoenskalender
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
15
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband
Tips Koppel de appeltjeskring aan een bezoek Zelf een appeltje plukken is de grootste motivatie om erin te bijten
Appels en peren zijn lang houdbaar in de koelkast
Appels snijden veel werk Probeer een appelsnijder
ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND
Appeltjeskring Tijdens het kringmoment schilt de leerkracht enkele stukken fruit voor de leerlingen Voor de kleinsten is een appel of peer vaak moeilijk om uit het vuistje te eten Op deze manier draag je als leerkracht bij tot een gezonde snackgewoonte
DOELGROEP Kleuteronderwijs eerste graad lager onderwijs
FREQUENTIE Wekelijks
TAAKVERDELING Beurtrol leerkrachten of laten meebrengen
door ouders
LEERDOELEN Lichamelijke gezondheid de seizoenen en hun
fruitteelten fruitgroei samen eten
SUCCESFACTOREN Koppeling aan een bezoek aan de fruitkweker
communiceren naar ouders via fotorsquos op de
schoolblog
VBS Desselgem
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
16
VBS Desselgem
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband
ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND
Aan de slag met hoeveproducten na een bezoek aan een lokale producent
Waar komt ons voedsel vandaan Melk prei aardappelen appels boter rundsvlees eitjes tomaten aardbeien yoghurthellip Laat de kleuters zelf aardappelen uit de grond halen laat leerlingen koeien voederen Misschien kunnen studenten huishoudkunde zelfs helpen bij het maken van hoeveproducten Daarna kan in de klas gekookt worden met de ingredieumlnten puree melkpudding becha-melsaushellip
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
FREQUENTIE Eeacutenmalig jaarlijks bezoek en kookactiviteit
LEERDOELEN Bewegen in verschillende milieus fysieke activiteit
landbouwpraktijk gezondheid en voeding
belevend leren omgang met dieren
SUCCESFACTOREN Klasoverschrijdend werken
KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie
per bezoek aan te vragen
PRAKTISCH Boerderij bezoeken Adresjes op maat in
West-Vlaanderen via wwwmetdeklasdeboeropbe
Tips Combineer het bezoek met een champignon- of witloof-teeltkit in de klas Jaarlijks te verkrijgen bij Inagro zie lesmaterialen
Je kan klasoverschrijdend werken door het fotoverslag van het bezoek in de eetzaal uit te hangen
Vaderdagscadeaursquotje aardbeien op een versierd schaaltje
Gemeenteschool Oostduinkerke
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
17
Ter Groene Poorte Brugge
VBS Sint-Lodewijk Deerlijk
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband
ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND
Food rock een duurzame maaltijd voor wereldsterrenWat heeft wereldhandel te maken met de voedselproblematiek en hoe kunnen we als consument ons steentje bijdragen door duurzamer te consumeren Dure woorden die een concrete invulling krijgen aan de hand van opdrachten in een workshop die via de festivalsfeer nauw aansluit bij de leefwereld van jongeren Leerlingen stellen na de toelichting zelf een duurzaam menu samen waaruit zal blijken dat er veel stof ter discussie is Smakelijk
DOELGROEP Secundair onderwijs versie ASO en versie TSO BSO
PRAKTISCHE De lespakketten kunnen besteld ontleend of gedownload wordenVEREISTEN - Schakel een Noord- en een Zuid-animator in voor de meest
beklijvende aanpak euro 160 basisprijs aangevuld met een
km-vergoeding en euro 40 voor de ingredieumlnten
- Of begeleid zelf de workshop met enkele leerkrachten van
de school
FREQUENTIE Eeacutenmalige workshop voor- en naverwerking in de klas
VOORBEREIDING - Met animatoren minimum voorbereidingstijd fiches
doornemen
- Zelf begeleiden materiaal halen en doornemen collegarsquos
aanspreken
LEERDOELEN leerlingen staan stil bij eigen koop- en
eetgedrag milieu-impact voedsel eerlijke
handel korte vs lange keten sociale
impact voedsel mening onderbouwen
samenwerken koken
SUCCESFACTOREN Begeleiding door de opgeleide animatoren
PRAKTISCH Alle praktische informatie zie lesmateria-
len Deze lesmaterialen kwamen tot stand
ism het Provinciaal Noord-Zuid Centrum
en Kleur Bekennen West-Vlaanderen
FOOD ROCK een duurzame maaltijd
voor wereldsterren
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
18
19
LESMATERIALEN
Werken rond lokale voeding BOERDERIJBEZOEK lsquoMET DE KLAS DE BOER OPrsquoBezoek een echte boerderij uit het netwerk van hedendaagse boerderijen die openstaan voor klasbezoeken Hier ervaar je hoe de landbouw vandaag in ons voedsel voorziet en kan je helpen bij de taken van de boer Ontdek de diverisiteit binnen de landbouw varkens melkvee fruitbomen groententeelt in serre of open lucht hoeveproducentenhellip
Waarom een landbouwbedrijf bezoeken Deze authentieke leer-omgeving heeft een aantal troeven die in een klassikale context
weinig aan bod komen
- Gezondheid de leerlingen bewegen een hele dag lang
- Welzijn het biedt kansen aan andere leerlingen om op de voor-
grond te treden vermindering stress en pestgedrag
- Duurzaam leven bezorgdheid om het milieu start met het
ervaren van het buitenleven
- Leervermogen concentratievermogen en creativiteit leren in
een authentieke context dringt dieper binnen in onze hersenen
doordat we meerdere zintuigen aanspreken
(Bron Van de Keere K Vervaet S (2013) Leren is onderzoeken Aan de slag met wetenschap in de klas Leuven Lannoo Campus)
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie per
bezoek aan te vragen
PRAKTISCH Vind jouw boerderij via wwwmetdeklasdeboeropbe
Tips Denk eraan de boerderij heeft niet enkel troeven voor jonge leer- lingen Klassiek schoolse inhouden zoals metend rekenen en fysica kunnen hier geleerd worden met alle zintuigen (Hoeveel kubieke meter past in deze maiumlskuil Hoelang is 100 meter )
Overleg met de boer over hoe je het bezoek wil invullen Wil je een rondleiding en wat klusjes opknappen in de voormiddag en hou je de namiddag om samen met de leer-lingen te rekenen op de boerderij Maak vooraf goede inhoudelijke en praktische afspraken voor een onvergetelijke ervaring
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
Bij een boerderijbezoek is voorbereiding en naverwerking essentieel Hierna volgt een greep uit het aanbod lesmaterialen ontwikkeld door de educatieve dienst van Inagro lsquoONTHAAL OP DE BOERDERIJrsquo om het bezoek samen met de leerlingen te kaderen
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
ONTDEK OOK DE EXTRArsquoS om het boerderijbezoek voor te bereiden of uit te breiden naar een projectweek lsquode Zuivelboxrsquo lsquoOver Bloesems en Bijtjesrsquo lsquoHoprsquo en lsquoBoer zoekt Klasrsquo
De digitale leeromgeving lsquowwwboerincarottebersquo laat toe de boerderij online te bezoeken ideaal als voorbereiding of naverwerking
Het taalplonsbad lsquoBonjour Boerrsquo is een boerderijbezoek in Wallonieuml of Frankrijk zie wwwbonjourboerbe
Stal Op Stelten is een educatief spel op de boerderij voor kleuters Deelnemende hoeves op wwwonthaalopdeboerderijbe
Boer in de Wolken vormt een evaluatiespel om op het eind van het bezoek enkele belangrijke zaken te herhalen beschikbaar bij diverse hoeves lsquoMet de klas de boer oprsquo
TEELTKITSKweek je eigen witloof of champignons in de klas
Deze kits worden jaarlijks ter beschikking gesteld
door Inagro en kunnen afgehaald worden na
bestelling
DOELGROEP Lager onderwijs
KOSTPRIJS Gratis af te halen na bestelling
(jaarlijkse actie)
BESTELLEN EN INFORMATIE
wwwonthaalopdeboerderijbe
SPELKOFFER VOEDINGSDRIEHOEK lsquoGEZOND UIT DE GRONDrsquoDriedimensionale voedselpiramide Bij de verschil-
lende voedingsproducten wordt de link gelegd met
de landbouwkundige oorsprong ervan
DOELGROEP Lager en secundair onderwijs
KOSTPRIJS Gratis
INFORMATIE EN BESTELLEN
Gratis ontlenen via
wwwonthaalopdeboerderijbe
BOER IN BEELD Fotomappen over heden-
daagse landbouw aan de
hand van een informatieve verhaallijn en opdrach-
ten voor de leerlingen
en een handleiding voor de leerkracht
Verschillende themarsquos worden behandeld
verschillend per graad zuivel witloof champig-
nons vlees groenten serreteeltenhellip
DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs per graad
KOSTPRIJS Pdf-versie gratis online of euro 7 per
themamap gedrukt op hard karton
BESTELLEN EN INFORMATIE
- Gratis downloaden via
wwwboerinbeeldbe
- Aankopen via provinciale e-shop
BOER IN BEELD LIVE Educatieve filmpjes die de
voedselketen illustreren
Drie jonge reporters gaan op
pad en ontdekken welke weg
groenten koekjes en vlees afleggen
DOELGROEP Lager onderwijs onderbouw
secundair onderwijs
KOSTPRIJS Gratis voor leerkrachten
BESTELLEN EN INFORMATIE
- Gratis downloaden via
wwwboerinbeeldlivebe
- Gratis afhalen Provinciaal
Informatiecentrum Tolhuis
Brugge 0800 20 021
20
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
21
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
PLATTELANDSKLASSEN VZW ondersteunt en ontwikkelt educatieve initiatieven om jongeren op een
in contact te brengen met land- en tuinbouw voeding en het platteland Project Het Smaakparadijs omvat
een reeks van drie boekjes lsquoHet draaiboek Smaakparadijsrsquo werd ontwikkeld en geschreven
nav een samenwerking tussen Plattelandsklassen en de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo in Gelrode Zij werkten
een heel schooljaar rond eetcultuur en smaakopvoeding Het boek bevat de omschrijving van hun project
achtergrondinformatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes en suggesties voor in de klas per graad
lsquoHet Schooltuinboek rsquo een praktische gids om te beginnen met een schooltuin als didactisch uitdagend
project voor de school En lsquoHet Hagelands Kinderkookboek rsquo bevat een reeks recepten die leerlingen in
de klas kunnen maken voor gezamenlijke lunchmomenten tijdens het Smaakparadijs-project
DOELGROEP Lager onderwijs
KOSTPRIJS draaiboek Smaakparadijs euro 18 Het Schooltuinboek euro 20 Hagelands Kinderkookboek euro 7
BESTELLEN INFORMATIE amp ANDERE DIDACTISCHE UITGAVES wwwplattelandsklassenbe
VELT staat voor lsquoVereniging voor Ecologisch Leven
en Tuinierenrsquo Velt wil bijdragen tot de ontwikkeling
van een duurzame levensstijl en daarvoor ontwik-
kelden zij educatieve materialen zoals de lsquoSchool-moestuinhandleidingrsquo educatieve pakketten
rond seizoensgroenten voedselverspilling (on)
kruiden groentenkalender met steekkaarten per
groente En een inspiratiegids duurzaam consume-
ren op school en in de klas
Meeste materialen zijn online ter beschikking
gesteld neem een kijkje op wwwveltbe
LANDBOUWMUSEA tonen het verhaal van streek-
eigen tradities verschillende musea vind je op
wwwonthaalopdeboerderijbe
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
VBS Desselgem
22
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
Werken rond duurzame ontwikkeling
FOOD ROCK een duurzame maaltijd
voor wereldsterren
SCHOON BOERENHoe maakt de land- en tuinbouwsector werk van
een duurzamer platteland voor ons allemaal
Duurzame landbouw wordt voorgesteld aan de
hand van de inspanningen van acht voorbeeld-
boeren tijdens de reizende tentoonstelling
Leerlingen verkennen zelf de tentoonstelling
met de werkboekjes Sommige bedrijven kunnen
ook bezocht worden tijdens de campagneperiode
DOELGROEP Lager onderwijs tweede en derde
graad Secundair onderwijs
KOSTPRIJS Gratis
ALLE INFORMATIE
Boekjes horend bij de tentoonstelling
aanvragen via wwwschoonboerenbe
BOERENVERSTANDDit DVD-spel is een interactief groepsspel over
landbouw in de wereld op basis van videobeelden
De videobeelden brengen 5 themarsquos aan die van
levensbelang zijn voor de landbouw water bodem
energie mest en kapitaal Elk thema biedt land-
bouwers in de hele wereld kansen maar ndash helaas ndash
ook problemen
In het spel nemen 4 teams het tegen elkaar op
Goed opletten tijdens de beelden zelf creatief voor
de dag komen en tactisch spelen zijn van cruciaal
belang tijdens het spel
DOELGROEP Derde graad secundair onderwijs
KOSTPRIJS euro 8 (dvd + brochure) wordt gratis
thuis geleverd
BESTELLEN EN INFORMATIE
Provinciaal Informatiecentrum
Tolhuis te Brugge 0800 20 021
LESMAPPEN FOOD ROCKEducatieve lesmappen voor het opzetten van
een workshop rond eerlijke handel duurzaam
consumeren in een mondiale context Zie
activiteiten in klasverband
DOELGROEP Secundair onderwijs
KOSTPRIJS - Lesmappen Gratis downloaden
uitlenen of aankopen voor euro 20
- Workshop euro 160 aangevuld met
een km-vergoeding en euro 40 voor de
ingredieumlnten
BESTELLEN EN INFORMATIE
- Gratis downloaden
wwwonthaalopdeboerderijbe
- Gratis ontlenen op diverse locaties
- Aankopen lesmap of workshop-
boeken via infoeducatieinagrobe
of 051 27 32 25LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Algemeen
De communicatie van de school rond gezond en duurzaam eten vormt de rode
draad om enerzijds de verschillende activiteiten te verbinden en anderzijds een
aanknopingspunt om ouders en grootouders mee te betrekken anderzijds
Een schoolbeleid is een handig instrument voor het secundair onderwijs om
optimaal en doorgedreven aan de VOETen te werken omgeving en duurzame
ontwikkeling lichamelijke gezondheid en veiligheid socio-economische samen-
leving en politiek-juridische samenleving
Voor het lager onderwijs sluit een dergelijk schoolbeleid aan bij de Edo-doel- stellingen leerlingen onderbouwen met de capaciteiten om bewuste keuzes te
maken in functie van een leefbare wereld voor ons en voor toekomstige generaties
het leergebied wereldorieumlntatie en het leergebied overschrijdende thema sociale
vaardigheden
Hoe zet je een gedragen schoolbeleid rond duurzaam eetgedrag op De initiatiefnemers nemen het voortouw en peilen naar het draagvlak in de school
bij collegarsquos directie ouders ondersteunend personeel leerlingen Een groot
draagvlak binnen de school is noodzakelijk
De stuwende motor achter de acties is de werkgroep bij het samenstellen van de
werkgroep is het belangrijk om alle mogelijke leden uit te nodigen om deel uit te
maken van de werkgroep Een gemengde werkgroep bundelt gemengde krachten
en opportuniteiten Het is niet de bedoeling dat alle taaklast op de initiatief nemende leerkrachten directie valt Spreek leerlingen ouders maar ook groot-
ouders en het ondersteunend amp administratief personeel aan
Het is belangrijk dat eacuteeacuten iemand het centraal aanspreekpunt is Deze persoon
neemt een cooumlrdinerende rol op zich Zij of hij bereidt de vergaderingen van de
werkgroep voor en leidt de vergadering Zij of hij maakt ook de vertaalslag naar de
schoolleiding
Kies een mascotte of een leuke slogan om de acties van de werkgroep een gezicht
of herkenbaarheid te geven
Denk eraan om vaak terug te koppelen naar de verschillende schoolniveaus
Heeft de school een lokale schoolcatering Dan kan hier in de klas rond gewerkt
worden en omgekeerd
Hulp nodig bij planning organisatie of uitvoering van het project Contacteer een MOS-begeleider van jouw provincie Meer info httpmilieuzorgopschoolbe (Bron MOS-handleiding)
SCH
OO
LBEL
EID
Schoolbeleid
Tips Laat de leerlingen na een stellingenspel over duurzaam voed-sel een affiche maken waarin zij hun mening of bezorgdheid illus-treren Deze affiches kunnen opgehangen worden in de eetzaal Zo worden andere leerlingen ook aangezet om na te denken over duurzaam consumeren en ga je klasoverschrijdend te werk
Na het behandelen van het thema duurzaam consumeren in de klas worden de leerlingen gestimuleerd zelf na te denken over hun eigen school Op welke zaken scoort onze school goed of min-der goed
Ga na het schoolfeest na hoeveel afval werd vermeden door te kiezen voor een duurzaam alternatief zoals een ijskarretje of herbruikbare drinkbekers
23
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld
PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinspVRIJEthinspBASISSCHOOLthinspDESSELGEMWinnaar van de scholenwedstrijd lsquoLekker Lokaalrsquo
Jo Bultheel pedagogisch directeur legt uit hoe
Lucy Natuurknap en haar bende geeumlngageerde
leerlingen de school wakker houden voor aller-
hande activiteiten rond lokaal en duurzaam eten
zoals het uitdelen van de wekelijkse appel
De werkgroep bestaat hier uit een kerngroep van drie leerkrachten aangevuld met MOS- medewerkers Dit zijn grootouders ouders en
vrijwilligers van TuinHier die bijspringen tijdens
de lessen en acties ondersteunen Het grootste
deel van de werkgroep bestaat uit jonge senio-ren Aanvankelijk was de werkgroep niet erg groot
maar na enkele jaren mond-aan-mond-reclame
zijn er veel geeumlngageerde leden bij gekomen Zo
zijn er de vaste teams die wekelijks komen en een
team van lsquoinspringersrsquo dat zijn de leden die spora-
disch inspringen als vaste leden niet kunnen
Deze school laat de leerlingen tuinieren in de
schoolmoestuin de MOS-medewerkers staan
de leerkrachten bij tijdens de les en staan ook in
voor het onderhoud van deze tuintjes Door zelf te
tuinieren en de verwerking van deze activiteit in
de klas staan de leerlingen stil bij de afkomst van
onze voeding
De zesdejaars maakten een filmpje rond het aan-tal voedselkilometers dat producten afleggen
voor ze op ons bord terecht komen Dit educatieve
filmpje werd ook getoond in de andere klassen
Daarna gingen ze zelf op onderzoek telkens
wanneer ze samen met hun ouders de supermarkt
bezochten gingen ze na hoe ver hun producten
hadden gereisd en streefden ze ernaar zo weinig
mogelijk kilometers in het winkelkarretje te laden
Op school hangt achteraan de klas een grote
kaart daar duiden leerlingen aan van welke landen
zij producten kochten
Zoals uit deze actie blijkt maakt de school er een
prioriteit van om ook de link te leggen naar thuis
Zo ook bij de stempelkaartactie Telkens een leer-
ling met zijn ouders naar een lokale hoeve gaat
ontvangt hij of zij een stempel van de boer Op het
einde van het schooljaar worden de spaarkaarten
vergeleken en degene met het meeste aantal
stempels wordt in de bloemetjes gezet
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep
FREQUENTIE Permanent
DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen koop- en eetgedrag en dragen dit ook over thuis
SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte Lucy Natuurknap communicatie binnen en buiten school
ldquoWij werken het hele jaar rond lsquoEet lokaal met Lucy Natuurknaprsquordquo
SCH
OO
LBEL
EID
24
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld
PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinsplsquoHETthinspSMAAKPARADIJSrsquoHet Smaakparadijs is een schoolproject rond
smaakopvoeding en eetcultuur om de leerlingen
aan te zetten tot een gezond voedingspatroon
De leerkrachten van de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo
en Plattelandsklassen vzw werkten een draaiboek
uit rond dit avontuur Yvonne en Yvette vormen
het duo dat de leerlingen doorheen het jaar mee-
neemt op deze culinaire reis langs de vijf basis-
smaken Het draaiboek bevat achtergrond-
informatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes
en suggesties voor in de klas
DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs
VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep
FREQUENTIE Permanent
DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen eetgedrag en de herkomst van het voedsel
SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte communicatie binnen en buiten school
MEER INFORMATIE wwwplattelandsklassenbe
25
SCH
OO
LBEL
EID
Subsidies klasbezoeken in West-Vlaanderen wwwmetdeklasdeboeropbe
Nood aan begeleiding op school om rond lokale voeding te werken Contacteer de MOS-begeleider
van jouw regio wwwmilieuzorgopschoolbe
Aanvraag voor financieumlle steun bij het opstarten van een schooltuintje telkens voor eind december
indienen via Landelijke Gilden wwwlandelijkegildenbe
Samenwerking met de lokale trekkersgroep Fair Trade gemeente om het zesde criterium te behalen
wwwfairetradegemeentenbe
Financieumlle steun via Kleur Bekennen voor leerkrachten in het basis- of secundair onderwijs bij projecten
op school rond wereldburgerschap en duurzame voeding
Regelmatig lanceert Kleur Bekennen een projectoproep Scholen die een project indienen maken kans
op een financieumlle stimulans waarmee je je project kunt realiseren in je school Zowel scholen die al lang
aan wereldburgerschap werken en wellicht al een schoolvisie hebben als scholen die nog nooit aan
wereldburgerschap werkten kunnen meedoen
Hou de website van wwwkleurbekennenbe in de gaten of schrijf je in op onze nieuwsbrief via onze web-
site Contact valentiengoethalswest-vlaanderenbe
Subsidies voor schoolmelk Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen
Subsidies voor schoolfruit Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen
Neem een kijkje op lsquoGezonde schoolrsquo website van het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en
Ziektepreventie voor tips rond het installeren van een gezondheidsbeleid op school
Met steun van Quick-win-project voor de korte keten Departement Landbouw en visserij Vlaamse Overheid
ON
DER
STE
UN
ING
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Ondersteuning
OndersteuningGemeenteschool Oostduinkerke
26
Breng de boerderij naar de klas Of net andersom Ontdek wwwonthaalopdeboerderijbeMeer informatie Inagro-Landbouweducatie Ieperseweg 87 8800 Rumbeke-Beitem051 27 32 00 - infoeducatieinagrobe - wwwonthaalopdeboerderijbe
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school VergaderingenLeraarskamerTeam
September NovemberOktoberMaart MeiApril Juni AugustusJuli December FebruariJanuari
aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettedoperwtgroene selderijkomkommerkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipaprikapeultjespreiprinsessen-boonradijsrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaattuinboonuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel
aardbeiabrikoosbraamframbooskersnectarineperzikrabarberrode beszwarte bes
aardappelbloemkoolboerenkoolgroene selderijknolselderijpaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraapradijsrammenasrode bietrodekoolroodlofsavooikoolschorseneerspinaziespruitenuiveldslawarmoeswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appelrabarber
aardappelandijviebloemkoolgroene selderijpaddenstoelenpaksoipompoenpreiraapraapsteelradijsrode bietroodlofspinazieuiwarmoeswaterkerswortelwitlof
aardbeirabarber
aardappelandijvieaspergebloemkooldoperwtgroene selderijkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipeultjespreiraapraapsteelradijsrode bietroodlofspinaziespitskooluiwarmoeswaterkerswortel
aardbeirabarber
aardappelandijvieartisjokaspergebloemkoolbroccolidoperwtgroene selderijkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipeultjespreiprinsessen-boonraapradijsrode bietsavooikoolspinaziespitskooltomaattuinboonuivenkelwarmoeswaterkerswortel
aardbeiabrikoosframbooskersnectarineperzikrabarberrode beszwarte bes
aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslamaispaddenstoelenpaksoipaprikapompoenpreiprinsessen-boonraapsteelradijsrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaatuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel
aardbeiabrikoosappelbraamdruifframbooskersmeloennectarinepeerperzikpruimvijgzwarte bes
aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslamaispaddenstoelenpaksoipaprikapompoenpreiprinsessen-boonraap(steel)radijsrammenasrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaatuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel
appelbraamdruifframbooskiwibesmeloennectarinepeerperzikpruimvijg
aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijboerenkoolbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipaprikapastinaakpompoenpreiprinsessen-boonraap(steel)radijsrammenasrode bietrodekoolroodlofsavooikoolschorseneersnijboonspinaziespitskoolspruitentomaatuiveldslavenkelwarmoeswaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appelbraamdruifframbooskiwibesmeloenpeer
aardappelaardpeerandijviebleekselderijbloemkoolboerenkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslavenkelwarmoeswaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appeldruifmeloenpeer
aardappelaardpeerandijvieboerenkoolgroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appelpeer
aardappelaardpeerboerenkoolgroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel
appelpeer
aardappelboerenkoolgroene selderijknolselderijpaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawitlofwittekoolwortel
appelpeer
Meer info en seizoensrecepten wwwgroentekalenderbe
Gebruik deze handige groente- en fruit-kalender om per maand te ontdekken van welke groenten en vruchten je kunt genieten
Probeer de voedselkilometers zo veel mogelijk te beperken Kies altijd voor de groenten en vruchten die het dichtst bij huis zijn gekweekt Lees het etiket
Vruchten die in zuidelijke landen worden geteeld (zoals banaan citroen kiwi man-darijn mango pompelmoesgrapefuit en sinaasappel) kun je ter afwisseling eten bij voorkeur in de wintermaanden
VERGADERINGEN LERAARSKAMER TEAM
Fruit in de leraarskamerVerwen het team door een mand met seizoensgebonden fruit in de leraarskamer te plaatsten het is een gezond tussendoortje dat niet duur is en bovendien geen afval nalaat
DOELGROEP Leerkrachten
FREQUENTIE Dagelijks wekelijks
DYNAMIEK Gezonde snackgewoonte zonder afval
SUCCESFACTOREN Fruit kopen volgens de seizoenen zie seizoenskalender
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
SC
HO
OLN
IVE
AU
15
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband
Tips Koppel de appeltjeskring aan een bezoek Zelf een appeltje plukken is de grootste motivatie om erin te bijten
Appels en peren zijn lang houdbaar in de koelkast
Appels snijden veel werk Probeer een appelsnijder
ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND
Appeltjeskring Tijdens het kringmoment schilt de leerkracht enkele stukken fruit voor de leerlingen Voor de kleinsten is een appel of peer vaak moeilijk om uit het vuistje te eten Op deze manier draag je als leerkracht bij tot een gezonde snackgewoonte
DOELGROEP Kleuteronderwijs eerste graad lager onderwijs
FREQUENTIE Wekelijks
TAAKVERDELING Beurtrol leerkrachten of laten meebrengen
door ouders
LEERDOELEN Lichamelijke gezondheid de seizoenen en hun
fruitteelten fruitgroei samen eten
SUCCESFACTOREN Koppeling aan een bezoek aan de fruitkweker
communiceren naar ouders via fotorsquos op de
schoolblog
VBS Desselgem
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
16
VBS Desselgem
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband
ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND
Aan de slag met hoeveproducten na een bezoek aan een lokale producent
Waar komt ons voedsel vandaan Melk prei aardappelen appels boter rundsvlees eitjes tomaten aardbeien yoghurthellip Laat de kleuters zelf aardappelen uit de grond halen laat leerlingen koeien voederen Misschien kunnen studenten huishoudkunde zelfs helpen bij het maken van hoeveproducten Daarna kan in de klas gekookt worden met de ingredieumlnten puree melkpudding becha-melsaushellip
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
FREQUENTIE Eeacutenmalig jaarlijks bezoek en kookactiviteit
LEERDOELEN Bewegen in verschillende milieus fysieke activiteit
landbouwpraktijk gezondheid en voeding
belevend leren omgang met dieren
SUCCESFACTOREN Klasoverschrijdend werken
KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie
per bezoek aan te vragen
PRAKTISCH Boerderij bezoeken Adresjes op maat in
West-Vlaanderen via wwwmetdeklasdeboeropbe
Tips Combineer het bezoek met een champignon- of witloof-teeltkit in de klas Jaarlijks te verkrijgen bij Inagro zie lesmaterialen
Je kan klasoverschrijdend werken door het fotoverslag van het bezoek in de eetzaal uit te hangen
Vaderdagscadeaursquotje aardbeien op een versierd schaaltje
Gemeenteschool Oostduinkerke
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
17
Ter Groene Poorte Brugge
VBS Sint-Lodewijk Deerlijk
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband
ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND
Food rock een duurzame maaltijd voor wereldsterrenWat heeft wereldhandel te maken met de voedselproblematiek en hoe kunnen we als consument ons steentje bijdragen door duurzamer te consumeren Dure woorden die een concrete invulling krijgen aan de hand van opdrachten in een workshop die via de festivalsfeer nauw aansluit bij de leefwereld van jongeren Leerlingen stellen na de toelichting zelf een duurzaam menu samen waaruit zal blijken dat er veel stof ter discussie is Smakelijk
DOELGROEP Secundair onderwijs versie ASO en versie TSO BSO
PRAKTISCHE De lespakketten kunnen besteld ontleend of gedownload wordenVEREISTEN - Schakel een Noord- en een Zuid-animator in voor de meest
beklijvende aanpak euro 160 basisprijs aangevuld met een
km-vergoeding en euro 40 voor de ingredieumlnten
- Of begeleid zelf de workshop met enkele leerkrachten van
de school
FREQUENTIE Eeacutenmalige workshop voor- en naverwerking in de klas
VOORBEREIDING - Met animatoren minimum voorbereidingstijd fiches
doornemen
- Zelf begeleiden materiaal halen en doornemen collegarsquos
aanspreken
LEERDOELEN leerlingen staan stil bij eigen koop- en
eetgedrag milieu-impact voedsel eerlijke
handel korte vs lange keten sociale
impact voedsel mening onderbouwen
samenwerken koken
SUCCESFACTOREN Begeleiding door de opgeleide animatoren
PRAKTISCH Alle praktische informatie zie lesmateria-
len Deze lesmaterialen kwamen tot stand
ism het Provinciaal Noord-Zuid Centrum
en Kleur Bekennen West-Vlaanderen
FOOD ROCK een duurzame maaltijd
voor wereldsterren
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
18
19
LESMATERIALEN
Werken rond lokale voeding BOERDERIJBEZOEK lsquoMET DE KLAS DE BOER OPrsquoBezoek een echte boerderij uit het netwerk van hedendaagse boerderijen die openstaan voor klasbezoeken Hier ervaar je hoe de landbouw vandaag in ons voedsel voorziet en kan je helpen bij de taken van de boer Ontdek de diverisiteit binnen de landbouw varkens melkvee fruitbomen groententeelt in serre of open lucht hoeveproducentenhellip
Waarom een landbouwbedrijf bezoeken Deze authentieke leer-omgeving heeft een aantal troeven die in een klassikale context
weinig aan bod komen
- Gezondheid de leerlingen bewegen een hele dag lang
- Welzijn het biedt kansen aan andere leerlingen om op de voor-
grond te treden vermindering stress en pestgedrag
- Duurzaam leven bezorgdheid om het milieu start met het
ervaren van het buitenleven
- Leervermogen concentratievermogen en creativiteit leren in
een authentieke context dringt dieper binnen in onze hersenen
doordat we meerdere zintuigen aanspreken
(Bron Van de Keere K Vervaet S (2013) Leren is onderzoeken Aan de slag met wetenschap in de klas Leuven Lannoo Campus)
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie per
bezoek aan te vragen
PRAKTISCH Vind jouw boerderij via wwwmetdeklasdeboeropbe
Tips Denk eraan de boerderij heeft niet enkel troeven voor jonge leer- lingen Klassiek schoolse inhouden zoals metend rekenen en fysica kunnen hier geleerd worden met alle zintuigen (Hoeveel kubieke meter past in deze maiumlskuil Hoelang is 100 meter )
Overleg met de boer over hoe je het bezoek wil invullen Wil je een rondleiding en wat klusjes opknappen in de voormiddag en hou je de namiddag om samen met de leer-lingen te rekenen op de boerderij Maak vooraf goede inhoudelijke en praktische afspraken voor een onvergetelijke ervaring
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
Bij een boerderijbezoek is voorbereiding en naverwerking essentieel Hierna volgt een greep uit het aanbod lesmaterialen ontwikkeld door de educatieve dienst van Inagro lsquoONTHAAL OP DE BOERDERIJrsquo om het bezoek samen met de leerlingen te kaderen
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
ONTDEK OOK DE EXTRArsquoS om het boerderijbezoek voor te bereiden of uit te breiden naar een projectweek lsquode Zuivelboxrsquo lsquoOver Bloesems en Bijtjesrsquo lsquoHoprsquo en lsquoBoer zoekt Klasrsquo
De digitale leeromgeving lsquowwwboerincarottebersquo laat toe de boerderij online te bezoeken ideaal als voorbereiding of naverwerking
Het taalplonsbad lsquoBonjour Boerrsquo is een boerderijbezoek in Wallonieuml of Frankrijk zie wwwbonjourboerbe
Stal Op Stelten is een educatief spel op de boerderij voor kleuters Deelnemende hoeves op wwwonthaalopdeboerderijbe
Boer in de Wolken vormt een evaluatiespel om op het eind van het bezoek enkele belangrijke zaken te herhalen beschikbaar bij diverse hoeves lsquoMet de klas de boer oprsquo
TEELTKITSKweek je eigen witloof of champignons in de klas
Deze kits worden jaarlijks ter beschikking gesteld
door Inagro en kunnen afgehaald worden na
bestelling
DOELGROEP Lager onderwijs
KOSTPRIJS Gratis af te halen na bestelling
(jaarlijkse actie)
BESTELLEN EN INFORMATIE
wwwonthaalopdeboerderijbe
SPELKOFFER VOEDINGSDRIEHOEK lsquoGEZOND UIT DE GRONDrsquoDriedimensionale voedselpiramide Bij de verschil-
lende voedingsproducten wordt de link gelegd met
de landbouwkundige oorsprong ervan
DOELGROEP Lager en secundair onderwijs
KOSTPRIJS Gratis
INFORMATIE EN BESTELLEN
Gratis ontlenen via
wwwonthaalopdeboerderijbe
BOER IN BEELD Fotomappen over heden-
daagse landbouw aan de
hand van een informatieve verhaallijn en opdrach-
ten voor de leerlingen
en een handleiding voor de leerkracht
Verschillende themarsquos worden behandeld
verschillend per graad zuivel witloof champig-
nons vlees groenten serreteeltenhellip
DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs per graad
KOSTPRIJS Pdf-versie gratis online of euro 7 per
themamap gedrukt op hard karton
BESTELLEN EN INFORMATIE
- Gratis downloaden via
wwwboerinbeeldbe
- Aankopen via provinciale e-shop
BOER IN BEELD LIVE Educatieve filmpjes die de
voedselketen illustreren
Drie jonge reporters gaan op
pad en ontdekken welke weg
groenten koekjes en vlees afleggen
DOELGROEP Lager onderwijs onderbouw
secundair onderwijs
KOSTPRIJS Gratis voor leerkrachten
BESTELLEN EN INFORMATIE
- Gratis downloaden via
wwwboerinbeeldlivebe
- Gratis afhalen Provinciaal
Informatiecentrum Tolhuis
Brugge 0800 20 021
20
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
21
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
PLATTELANDSKLASSEN VZW ondersteunt en ontwikkelt educatieve initiatieven om jongeren op een
in contact te brengen met land- en tuinbouw voeding en het platteland Project Het Smaakparadijs omvat
een reeks van drie boekjes lsquoHet draaiboek Smaakparadijsrsquo werd ontwikkeld en geschreven
nav een samenwerking tussen Plattelandsklassen en de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo in Gelrode Zij werkten
een heel schooljaar rond eetcultuur en smaakopvoeding Het boek bevat de omschrijving van hun project
achtergrondinformatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes en suggesties voor in de klas per graad
lsquoHet Schooltuinboek rsquo een praktische gids om te beginnen met een schooltuin als didactisch uitdagend
project voor de school En lsquoHet Hagelands Kinderkookboek rsquo bevat een reeks recepten die leerlingen in
de klas kunnen maken voor gezamenlijke lunchmomenten tijdens het Smaakparadijs-project
DOELGROEP Lager onderwijs
KOSTPRIJS draaiboek Smaakparadijs euro 18 Het Schooltuinboek euro 20 Hagelands Kinderkookboek euro 7
BESTELLEN INFORMATIE amp ANDERE DIDACTISCHE UITGAVES wwwplattelandsklassenbe
VELT staat voor lsquoVereniging voor Ecologisch Leven
en Tuinierenrsquo Velt wil bijdragen tot de ontwikkeling
van een duurzame levensstijl en daarvoor ontwik-
kelden zij educatieve materialen zoals de lsquoSchool-moestuinhandleidingrsquo educatieve pakketten
rond seizoensgroenten voedselverspilling (on)
kruiden groentenkalender met steekkaarten per
groente En een inspiratiegids duurzaam consume-
ren op school en in de klas
Meeste materialen zijn online ter beschikking
gesteld neem een kijkje op wwwveltbe
LANDBOUWMUSEA tonen het verhaal van streek-
eigen tradities verschillende musea vind je op
wwwonthaalopdeboerderijbe
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
VBS Desselgem
22
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
Werken rond duurzame ontwikkeling
FOOD ROCK een duurzame maaltijd
voor wereldsterren
SCHOON BOERENHoe maakt de land- en tuinbouwsector werk van
een duurzamer platteland voor ons allemaal
Duurzame landbouw wordt voorgesteld aan de
hand van de inspanningen van acht voorbeeld-
boeren tijdens de reizende tentoonstelling
Leerlingen verkennen zelf de tentoonstelling
met de werkboekjes Sommige bedrijven kunnen
ook bezocht worden tijdens de campagneperiode
DOELGROEP Lager onderwijs tweede en derde
graad Secundair onderwijs
KOSTPRIJS Gratis
ALLE INFORMATIE
Boekjes horend bij de tentoonstelling
aanvragen via wwwschoonboerenbe
BOERENVERSTANDDit DVD-spel is een interactief groepsspel over
landbouw in de wereld op basis van videobeelden
De videobeelden brengen 5 themarsquos aan die van
levensbelang zijn voor de landbouw water bodem
energie mest en kapitaal Elk thema biedt land-
bouwers in de hele wereld kansen maar ndash helaas ndash
ook problemen
In het spel nemen 4 teams het tegen elkaar op
Goed opletten tijdens de beelden zelf creatief voor
de dag komen en tactisch spelen zijn van cruciaal
belang tijdens het spel
DOELGROEP Derde graad secundair onderwijs
KOSTPRIJS euro 8 (dvd + brochure) wordt gratis
thuis geleverd
BESTELLEN EN INFORMATIE
Provinciaal Informatiecentrum
Tolhuis te Brugge 0800 20 021
LESMAPPEN FOOD ROCKEducatieve lesmappen voor het opzetten van
een workshop rond eerlijke handel duurzaam
consumeren in een mondiale context Zie
activiteiten in klasverband
DOELGROEP Secundair onderwijs
KOSTPRIJS - Lesmappen Gratis downloaden
uitlenen of aankopen voor euro 20
- Workshop euro 160 aangevuld met
een km-vergoeding en euro 40 voor de
ingredieumlnten
BESTELLEN EN INFORMATIE
- Gratis downloaden
wwwonthaalopdeboerderijbe
- Gratis ontlenen op diverse locaties
- Aankopen lesmap of workshop-
boeken via infoeducatieinagrobe
of 051 27 32 25LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Algemeen
De communicatie van de school rond gezond en duurzaam eten vormt de rode
draad om enerzijds de verschillende activiteiten te verbinden en anderzijds een
aanknopingspunt om ouders en grootouders mee te betrekken anderzijds
Een schoolbeleid is een handig instrument voor het secundair onderwijs om
optimaal en doorgedreven aan de VOETen te werken omgeving en duurzame
ontwikkeling lichamelijke gezondheid en veiligheid socio-economische samen-
leving en politiek-juridische samenleving
Voor het lager onderwijs sluit een dergelijk schoolbeleid aan bij de Edo-doel- stellingen leerlingen onderbouwen met de capaciteiten om bewuste keuzes te
maken in functie van een leefbare wereld voor ons en voor toekomstige generaties
het leergebied wereldorieumlntatie en het leergebied overschrijdende thema sociale
vaardigheden
Hoe zet je een gedragen schoolbeleid rond duurzaam eetgedrag op De initiatiefnemers nemen het voortouw en peilen naar het draagvlak in de school
bij collegarsquos directie ouders ondersteunend personeel leerlingen Een groot
draagvlak binnen de school is noodzakelijk
De stuwende motor achter de acties is de werkgroep bij het samenstellen van de
werkgroep is het belangrijk om alle mogelijke leden uit te nodigen om deel uit te
maken van de werkgroep Een gemengde werkgroep bundelt gemengde krachten
en opportuniteiten Het is niet de bedoeling dat alle taaklast op de initiatief nemende leerkrachten directie valt Spreek leerlingen ouders maar ook groot-
ouders en het ondersteunend amp administratief personeel aan
Het is belangrijk dat eacuteeacuten iemand het centraal aanspreekpunt is Deze persoon
neemt een cooumlrdinerende rol op zich Zij of hij bereidt de vergaderingen van de
werkgroep voor en leidt de vergadering Zij of hij maakt ook de vertaalslag naar de
schoolleiding
Kies een mascotte of een leuke slogan om de acties van de werkgroep een gezicht
of herkenbaarheid te geven
Denk eraan om vaak terug te koppelen naar de verschillende schoolniveaus
Heeft de school een lokale schoolcatering Dan kan hier in de klas rond gewerkt
worden en omgekeerd
Hulp nodig bij planning organisatie of uitvoering van het project Contacteer een MOS-begeleider van jouw provincie Meer info httpmilieuzorgopschoolbe (Bron MOS-handleiding)
SCH
OO
LBEL
EID
Schoolbeleid
Tips Laat de leerlingen na een stellingenspel over duurzaam voed-sel een affiche maken waarin zij hun mening of bezorgdheid illus-treren Deze affiches kunnen opgehangen worden in de eetzaal Zo worden andere leerlingen ook aangezet om na te denken over duurzaam consumeren en ga je klasoverschrijdend te werk
Na het behandelen van het thema duurzaam consumeren in de klas worden de leerlingen gestimuleerd zelf na te denken over hun eigen school Op welke zaken scoort onze school goed of min-der goed
Ga na het schoolfeest na hoeveel afval werd vermeden door te kiezen voor een duurzaam alternatief zoals een ijskarretje of herbruikbare drinkbekers
23
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld
PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinspVRIJEthinspBASISSCHOOLthinspDESSELGEMWinnaar van de scholenwedstrijd lsquoLekker Lokaalrsquo
Jo Bultheel pedagogisch directeur legt uit hoe
Lucy Natuurknap en haar bende geeumlngageerde
leerlingen de school wakker houden voor aller-
hande activiteiten rond lokaal en duurzaam eten
zoals het uitdelen van de wekelijkse appel
De werkgroep bestaat hier uit een kerngroep van drie leerkrachten aangevuld met MOS- medewerkers Dit zijn grootouders ouders en
vrijwilligers van TuinHier die bijspringen tijdens
de lessen en acties ondersteunen Het grootste
deel van de werkgroep bestaat uit jonge senio-ren Aanvankelijk was de werkgroep niet erg groot
maar na enkele jaren mond-aan-mond-reclame
zijn er veel geeumlngageerde leden bij gekomen Zo
zijn er de vaste teams die wekelijks komen en een
team van lsquoinspringersrsquo dat zijn de leden die spora-
disch inspringen als vaste leden niet kunnen
Deze school laat de leerlingen tuinieren in de
schoolmoestuin de MOS-medewerkers staan
de leerkrachten bij tijdens de les en staan ook in
voor het onderhoud van deze tuintjes Door zelf te
tuinieren en de verwerking van deze activiteit in
de klas staan de leerlingen stil bij de afkomst van
onze voeding
De zesdejaars maakten een filmpje rond het aan-tal voedselkilometers dat producten afleggen
voor ze op ons bord terecht komen Dit educatieve
filmpje werd ook getoond in de andere klassen
Daarna gingen ze zelf op onderzoek telkens
wanneer ze samen met hun ouders de supermarkt
bezochten gingen ze na hoe ver hun producten
hadden gereisd en streefden ze ernaar zo weinig
mogelijk kilometers in het winkelkarretje te laden
Op school hangt achteraan de klas een grote
kaart daar duiden leerlingen aan van welke landen
zij producten kochten
Zoals uit deze actie blijkt maakt de school er een
prioriteit van om ook de link te leggen naar thuis
Zo ook bij de stempelkaartactie Telkens een leer-
ling met zijn ouders naar een lokale hoeve gaat
ontvangt hij of zij een stempel van de boer Op het
einde van het schooljaar worden de spaarkaarten
vergeleken en degene met het meeste aantal
stempels wordt in de bloemetjes gezet
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep
FREQUENTIE Permanent
DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen koop- en eetgedrag en dragen dit ook over thuis
SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte Lucy Natuurknap communicatie binnen en buiten school
ldquoWij werken het hele jaar rond lsquoEet lokaal met Lucy Natuurknaprsquordquo
SCH
OO
LBEL
EID
24
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld
PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinsplsquoHETthinspSMAAKPARADIJSrsquoHet Smaakparadijs is een schoolproject rond
smaakopvoeding en eetcultuur om de leerlingen
aan te zetten tot een gezond voedingspatroon
De leerkrachten van de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo
en Plattelandsklassen vzw werkten een draaiboek
uit rond dit avontuur Yvonne en Yvette vormen
het duo dat de leerlingen doorheen het jaar mee-
neemt op deze culinaire reis langs de vijf basis-
smaken Het draaiboek bevat achtergrond-
informatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes
en suggesties voor in de klas
DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs
VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep
FREQUENTIE Permanent
DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen eetgedrag en de herkomst van het voedsel
SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte communicatie binnen en buiten school
MEER INFORMATIE wwwplattelandsklassenbe
25
SCH
OO
LBEL
EID
Subsidies klasbezoeken in West-Vlaanderen wwwmetdeklasdeboeropbe
Nood aan begeleiding op school om rond lokale voeding te werken Contacteer de MOS-begeleider
van jouw regio wwwmilieuzorgopschoolbe
Aanvraag voor financieumlle steun bij het opstarten van een schooltuintje telkens voor eind december
indienen via Landelijke Gilden wwwlandelijkegildenbe
Samenwerking met de lokale trekkersgroep Fair Trade gemeente om het zesde criterium te behalen
wwwfairetradegemeentenbe
Financieumlle steun via Kleur Bekennen voor leerkrachten in het basis- of secundair onderwijs bij projecten
op school rond wereldburgerschap en duurzame voeding
Regelmatig lanceert Kleur Bekennen een projectoproep Scholen die een project indienen maken kans
op een financieumlle stimulans waarmee je je project kunt realiseren in je school Zowel scholen die al lang
aan wereldburgerschap werken en wellicht al een schoolvisie hebben als scholen die nog nooit aan
wereldburgerschap werkten kunnen meedoen
Hou de website van wwwkleurbekennenbe in de gaten of schrijf je in op onze nieuwsbrief via onze web-
site Contact valentiengoethalswest-vlaanderenbe
Subsidies voor schoolmelk Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen
Subsidies voor schoolfruit Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen
Neem een kijkje op lsquoGezonde schoolrsquo website van het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en
Ziektepreventie voor tips rond het installeren van een gezondheidsbeleid op school
Met steun van Quick-win-project voor de korte keten Departement Landbouw en visserij Vlaamse Overheid
ON
DER
STE
UN
ING
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Ondersteuning
OndersteuningGemeenteschool Oostduinkerke
26
Breng de boerderij naar de klas Of net andersom Ontdek wwwonthaalopdeboerderijbeMeer informatie Inagro-Landbouweducatie Ieperseweg 87 8800 Rumbeke-Beitem051 27 32 00 - infoeducatieinagrobe - wwwonthaalopdeboerderijbe
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband
Tips Koppel de appeltjeskring aan een bezoek Zelf een appeltje plukken is de grootste motivatie om erin te bijten
Appels en peren zijn lang houdbaar in de koelkast
Appels snijden veel werk Probeer een appelsnijder
ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND
Appeltjeskring Tijdens het kringmoment schilt de leerkracht enkele stukken fruit voor de leerlingen Voor de kleinsten is een appel of peer vaak moeilijk om uit het vuistje te eten Op deze manier draag je als leerkracht bij tot een gezonde snackgewoonte
DOELGROEP Kleuteronderwijs eerste graad lager onderwijs
FREQUENTIE Wekelijks
TAAKVERDELING Beurtrol leerkrachten of laten meebrengen
door ouders
LEERDOELEN Lichamelijke gezondheid de seizoenen en hun
fruitteelten fruitgroei samen eten
SUCCESFACTOREN Koppeling aan een bezoek aan de fruitkweker
communiceren naar ouders via fotorsquos op de
schoolblog
VBS Desselgem
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
16
VBS Desselgem
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband
ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND
Aan de slag met hoeveproducten na een bezoek aan een lokale producent
Waar komt ons voedsel vandaan Melk prei aardappelen appels boter rundsvlees eitjes tomaten aardbeien yoghurthellip Laat de kleuters zelf aardappelen uit de grond halen laat leerlingen koeien voederen Misschien kunnen studenten huishoudkunde zelfs helpen bij het maken van hoeveproducten Daarna kan in de klas gekookt worden met de ingredieumlnten puree melkpudding becha-melsaushellip
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
FREQUENTIE Eeacutenmalig jaarlijks bezoek en kookactiviteit
LEERDOELEN Bewegen in verschillende milieus fysieke activiteit
landbouwpraktijk gezondheid en voeding
belevend leren omgang met dieren
SUCCESFACTOREN Klasoverschrijdend werken
KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie
per bezoek aan te vragen
PRAKTISCH Boerderij bezoeken Adresjes op maat in
West-Vlaanderen via wwwmetdeklasdeboeropbe
Tips Combineer het bezoek met een champignon- of witloof-teeltkit in de klas Jaarlijks te verkrijgen bij Inagro zie lesmaterialen
Je kan klasoverschrijdend werken door het fotoverslag van het bezoek in de eetzaal uit te hangen
Vaderdagscadeaursquotje aardbeien op een versierd schaaltje
Gemeenteschool Oostduinkerke
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
17
Ter Groene Poorte Brugge
VBS Sint-Lodewijk Deerlijk
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband
ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND
Food rock een duurzame maaltijd voor wereldsterrenWat heeft wereldhandel te maken met de voedselproblematiek en hoe kunnen we als consument ons steentje bijdragen door duurzamer te consumeren Dure woorden die een concrete invulling krijgen aan de hand van opdrachten in een workshop die via de festivalsfeer nauw aansluit bij de leefwereld van jongeren Leerlingen stellen na de toelichting zelf een duurzaam menu samen waaruit zal blijken dat er veel stof ter discussie is Smakelijk
DOELGROEP Secundair onderwijs versie ASO en versie TSO BSO
PRAKTISCHE De lespakketten kunnen besteld ontleend of gedownload wordenVEREISTEN - Schakel een Noord- en een Zuid-animator in voor de meest
beklijvende aanpak euro 160 basisprijs aangevuld met een
km-vergoeding en euro 40 voor de ingredieumlnten
- Of begeleid zelf de workshop met enkele leerkrachten van
de school
FREQUENTIE Eeacutenmalige workshop voor- en naverwerking in de klas
VOORBEREIDING - Met animatoren minimum voorbereidingstijd fiches
doornemen
- Zelf begeleiden materiaal halen en doornemen collegarsquos
aanspreken
LEERDOELEN leerlingen staan stil bij eigen koop- en
eetgedrag milieu-impact voedsel eerlijke
handel korte vs lange keten sociale
impact voedsel mening onderbouwen
samenwerken koken
SUCCESFACTOREN Begeleiding door de opgeleide animatoren
PRAKTISCH Alle praktische informatie zie lesmateria-
len Deze lesmaterialen kwamen tot stand
ism het Provinciaal Noord-Zuid Centrum
en Kleur Bekennen West-Vlaanderen
FOOD ROCK een duurzame maaltijd
voor wereldsterren
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
18
19
LESMATERIALEN
Werken rond lokale voeding BOERDERIJBEZOEK lsquoMET DE KLAS DE BOER OPrsquoBezoek een echte boerderij uit het netwerk van hedendaagse boerderijen die openstaan voor klasbezoeken Hier ervaar je hoe de landbouw vandaag in ons voedsel voorziet en kan je helpen bij de taken van de boer Ontdek de diverisiteit binnen de landbouw varkens melkvee fruitbomen groententeelt in serre of open lucht hoeveproducentenhellip
Waarom een landbouwbedrijf bezoeken Deze authentieke leer-omgeving heeft een aantal troeven die in een klassikale context
weinig aan bod komen
- Gezondheid de leerlingen bewegen een hele dag lang
- Welzijn het biedt kansen aan andere leerlingen om op de voor-
grond te treden vermindering stress en pestgedrag
- Duurzaam leven bezorgdheid om het milieu start met het
ervaren van het buitenleven
- Leervermogen concentratievermogen en creativiteit leren in
een authentieke context dringt dieper binnen in onze hersenen
doordat we meerdere zintuigen aanspreken
(Bron Van de Keere K Vervaet S (2013) Leren is onderzoeken Aan de slag met wetenschap in de klas Leuven Lannoo Campus)
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie per
bezoek aan te vragen
PRAKTISCH Vind jouw boerderij via wwwmetdeklasdeboeropbe
Tips Denk eraan de boerderij heeft niet enkel troeven voor jonge leer- lingen Klassiek schoolse inhouden zoals metend rekenen en fysica kunnen hier geleerd worden met alle zintuigen (Hoeveel kubieke meter past in deze maiumlskuil Hoelang is 100 meter )
Overleg met de boer over hoe je het bezoek wil invullen Wil je een rondleiding en wat klusjes opknappen in de voormiddag en hou je de namiddag om samen met de leer-lingen te rekenen op de boerderij Maak vooraf goede inhoudelijke en praktische afspraken voor een onvergetelijke ervaring
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
Bij een boerderijbezoek is voorbereiding en naverwerking essentieel Hierna volgt een greep uit het aanbod lesmaterialen ontwikkeld door de educatieve dienst van Inagro lsquoONTHAAL OP DE BOERDERIJrsquo om het bezoek samen met de leerlingen te kaderen
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
ONTDEK OOK DE EXTRArsquoS om het boerderijbezoek voor te bereiden of uit te breiden naar een projectweek lsquode Zuivelboxrsquo lsquoOver Bloesems en Bijtjesrsquo lsquoHoprsquo en lsquoBoer zoekt Klasrsquo
De digitale leeromgeving lsquowwwboerincarottebersquo laat toe de boerderij online te bezoeken ideaal als voorbereiding of naverwerking
Het taalplonsbad lsquoBonjour Boerrsquo is een boerderijbezoek in Wallonieuml of Frankrijk zie wwwbonjourboerbe
Stal Op Stelten is een educatief spel op de boerderij voor kleuters Deelnemende hoeves op wwwonthaalopdeboerderijbe
Boer in de Wolken vormt een evaluatiespel om op het eind van het bezoek enkele belangrijke zaken te herhalen beschikbaar bij diverse hoeves lsquoMet de klas de boer oprsquo
TEELTKITSKweek je eigen witloof of champignons in de klas
Deze kits worden jaarlijks ter beschikking gesteld
door Inagro en kunnen afgehaald worden na
bestelling
DOELGROEP Lager onderwijs
KOSTPRIJS Gratis af te halen na bestelling
(jaarlijkse actie)
BESTELLEN EN INFORMATIE
wwwonthaalopdeboerderijbe
SPELKOFFER VOEDINGSDRIEHOEK lsquoGEZOND UIT DE GRONDrsquoDriedimensionale voedselpiramide Bij de verschil-
lende voedingsproducten wordt de link gelegd met
de landbouwkundige oorsprong ervan
DOELGROEP Lager en secundair onderwijs
KOSTPRIJS Gratis
INFORMATIE EN BESTELLEN
Gratis ontlenen via
wwwonthaalopdeboerderijbe
BOER IN BEELD Fotomappen over heden-
daagse landbouw aan de
hand van een informatieve verhaallijn en opdrach-
ten voor de leerlingen
en een handleiding voor de leerkracht
Verschillende themarsquos worden behandeld
verschillend per graad zuivel witloof champig-
nons vlees groenten serreteeltenhellip
DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs per graad
KOSTPRIJS Pdf-versie gratis online of euro 7 per
themamap gedrukt op hard karton
BESTELLEN EN INFORMATIE
- Gratis downloaden via
wwwboerinbeeldbe
- Aankopen via provinciale e-shop
BOER IN BEELD LIVE Educatieve filmpjes die de
voedselketen illustreren
Drie jonge reporters gaan op
pad en ontdekken welke weg
groenten koekjes en vlees afleggen
DOELGROEP Lager onderwijs onderbouw
secundair onderwijs
KOSTPRIJS Gratis voor leerkrachten
BESTELLEN EN INFORMATIE
- Gratis downloaden via
wwwboerinbeeldlivebe
- Gratis afhalen Provinciaal
Informatiecentrum Tolhuis
Brugge 0800 20 021
20
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
21
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
PLATTELANDSKLASSEN VZW ondersteunt en ontwikkelt educatieve initiatieven om jongeren op een
in contact te brengen met land- en tuinbouw voeding en het platteland Project Het Smaakparadijs omvat
een reeks van drie boekjes lsquoHet draaiboek Smaakparadijsrsquo werd ontwikkeld en geschreven
nav een samenwerking tussen Plattelandsklassen en de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo in Gelrode Zij werkten
een heel schooljaar rond eetcultuur en smaakopvoeding Het boek bevat de omschrijving van hun project
achtergrondinformatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes en suggesties voor in de klas per graad
lsquoHet Schooltuinboek rsquo een praktische gids om te beginnen met een schooltuin als didactisch uitdagend
project voor de school En lsquoHet Hagelands Kinderkookboek rsquo bevat een reeks recepten die leerlingen in
de klas kunnen maken voor gezamenlijke lunchmomenten tijdens het Smaakparadijs-project
DOELGROEP Lager onderwijs
KOSTPRIJS draaiboek Smaakparadijs euro 18 Het Schooltuinboek euro 20 Hagelands Kinderkookboek euro 7
BESTELLEN INFORMATIE amp ANDERE DIDACTISCHE UITGAVES wwwplattelandsklassenbe
VELT staat voor lsquoVereniging voor Ecologisch Leven
en Tuinierenrsquo Velt wil bijdragen tot de ontwikkeling
van een duurzame levensstijl en daarvoor ontwik-
kelden zij educatieve materialen zoals de lsquoSchool-moestuinhandleidingrsquo educatieve pakketten
rond seizoensgroenten voedselverspilling (on)
kruiden groentenkalender met steekkaarten per
groente En een inspiratiegids duurzaam consume-
ren op school en in de klas
Meeste materialen zijn online ter beschikking
gesteld neem een kijkje op wwwveltbe
LANDBOUWMUSEA tonen het verhaal van streek-
eigen tradities verschillende musea vind je op
wwwonthaalopdeboerderijbe
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
VBS Desselgem
22
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
Werken rond duurzame ontwikkeling
FOOD ROCK een duurzame maaltijd
voor wereldsterren
SCHOON BOERENHoe maakt de land- en tuinbouwsector werk van
een duurzamer platteland voor ons allemaal
Duurzame landbouw wordt voorgesteld aan de
hand van de inspanningen van acht voorbeeld-
boeren tijdens de reizende tentoonstelling
Leerlingen verkennen zelf de tentoonstelling
met de werkboekjes Sommige bedrijven kunnen
ook bezocht worden tijdens de campagneperiode
DOELGROEP Lager onderwijs tweede en derde
graad Secundair onderwijs
KOSTPRIJS Gratis
ALLE INFORMATIE
Boekjes horend bij de tentoonstelling
aanvragen via wwwschoonboerenbe
BOERENVERSTANDDit DVD-spel is een interactief groepsspel over
landbouw in de wereld op basis van videobeelden
De videobeelden brengen 5 themarsquos aan die van
levensbelang zijn voor de landbouw water bodem
energie mest en kapitaal Elk thema biedt land-
bouwers in de hele wereld kansen maar ndash helaas ndash
ook problemen
In het spel nemen 4 teams het tegen elkaar op
Goed opletten tijdens de beelden zelf creatief voor
de dag komen en tactisch spelen zijn van cruciaal
belang tijdens het spel
DOELGROEP Derde graad secundair onderwijs
KOSTPRIJS euro 8 (dvd + brochure) wordt gratis
thuis geleverd
BESTELLEN EN INFORMATIE
Provinciaal Informatiecentrum
Tolhuis te Brugge 0800 20 021
LESMAPPEN FOOD ROCKEducatieve lesmappen voor het opzetten van
een workshop rond eerlijke handel duurzaam
consumeren in een mondiale context Zie
activiteiten in klasverband
DOELGROEP Secundair onderwijs
KOSTPRIJS - Lesmappen Gratis downloaden
uitlenen of aankopen voor euro 20
- Workshop euro 160 aangevuld met
een km-vergoeding en euro 40 voor de
ingredieumlnten
BESTELLEN EN INFORMATIE
- Gratis downloaden
wwwonthaalopdeboerderijbe
- Gratis ontlenen op diverse locaties
- Aankopen lesmap of workshop-
boeken via infoeducatieinagrobe
of 051 27 32 25LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Algemeen
De communicatie van de school rond gezond en duurzaam eten vormt de rode
draad om enerzijds de verschillende activiteiten te verbinden en anderzijds een
aanknopingspunt om ouders en grootouders mee te betrekken anderzijds
Een schoolbeleid is een handig instrument voor het secundair onderwijs om
optimaal en doorgedreven aan de VOETen te werken omgeving en duurzame
ontwikkeling lichamelijke gezondheid en veiligheid socio-economische samen-
leving en politiek-juridische samenleving
Voor het lager onderwijs sluit een dergelijk schoolbeleid aan bij de Edo-doel- stellingen leerlingen onderbouwen met de capaciteiten om bewuste keuzes te
maken in functie van een leefbare wereld voor ons en voor toekomstige generaties
het leergebied wereldorieumlntatie en het leergebied overschrijdende thema sociale
vaardigheden
Hoe zet je een gedragen schoolbeleid rond duurzaam eetgedrag op De initiatiefnemers nemen het voortouw en peilen naar het draagvlak in de school
bij collegarsquos directie ouders ondersteunend personeel leerlingen Een groot
draagvlak binnen de school is noodzakelijk
De stuwende motor achter de acties is de werkgroep bij het samenstellen van de
werkgroep is het belangrijk om alle mogelijke leden uit te nodigen om deel uit te
maken van de werkgroep Een gemengde werkgroep bundelt gemengde krachten
en opportuniteiten Het is niet de bedoeling dat alle taaklast op de initiatief nemende leerkrachten directie valt Spreek leerlingen ouders maar ook groot-
ouders en het ondersteunend amp administratief personeel aan
Het is belangrijk dat eacuteeacuten iemand het centraal aanspreekpunt is Deze persoon
neemt een cooumlrdinerende rol op zich Zij of hij bereidt de vergaderingen van de
werkgroep voor en leidt de vergadering Zij of hij maakt ook de vertaalslag naar de
schoolleiding
Kies een mascotte of een leuke slogan om de acties van de werkgroep een gezicht
of herkenbaarheid te geven
Denk eraan om vaak terug te koppelen naar de verschillende schoolniveaus
Heeft de school een lokale schoolcatering Dan kan hier in de klas rond gewerkt
worden en omgekeerd
Hulp nodig bij planning organisatie of uitvoering van het project Contacteer een MOS-begeleider van jouw provincie Meer info httpmilieuzorgopschoolbe (Bron MOS-handleiding)
SCH
OO
LBEL
EID
Schoolbeleid
Tips Laat de leerlingen na een stellingenspel over duurzaam voed-sel een affiche maken waarin zij hun mening of bezorgdheid illus-treren Deze affiches kunnen opgehangen worden in de eetzaal Zo worden andere leerlingen ook aangezet om na te denken over duurzaam consumeren en ga je klasoverschrijdend te werk
Na het behandelen van het thema duurzaam consumeren in de klas worden de leerlingen gestimuleerd zelf na te denken over hun eigen school Op welke zaken scoort onze school goed of min-der goed
Ga na het schoolfeest na hoeveel afval werd vermeden door te kiezen voor een duurzaam alternatief zoals een ijskarretje of herbruikbare drinkbekers
23
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld
PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinspVRIJEthinspBASISSCHOOLthinspDESSELGEMWinnaar van de scholenwedstrijd lsquoLekker Lokaalrsquo
Jo Bultheel pedagogisch directeur legt uit hoe
Lucy Natuurknap en haar bende geeumlngageerde
leerlingen de school wakker houden voor aller-
hande activiteiten rond lokaal en duurzaam eten
zoals het uitdelen van de wekelijkse appel
De werkgroep bestaat hier uit een kerngroep van drie leerkrachten aangevuld met MOS- medewerkers Dit zijn grootouders ouders en
vrijwilligers van TuinHier die bijspringen tijdens
de lessen en acties ondersteunen Het grootste
deel van de werkgroep bestaat uit jonge senio-ren Aanvankelijk was de werkgroep niet erg groot
maar na enkele jaren mond-aan-mond-reclame
zijn er veel geeumlngageerde leden bij gekomen Zo
zijn er de vaste teams die wekelijks komen en een
team van lsquoinspringersrsquo dat zijn de leden die spora-
disch inspringen als vaste leden niet kunnen
Deze school laat de leerlingen tuinieren in de
schoolmoestuin de MOS-medewerkers staan
de leerkrachten bij tijdens de les en staan ook in
voor het onderhoud van deze tuintjes Door zelf te
tuinieren en de verwerking van deze activiteit in
de klas staan de leerlingen stil bij de afkomst van
onze voeding
De zesdejaars maakten een filmpje rond het aan-tal voedselkilometers dat producten afleggen
voor ze op ons bord terecht komen Dit educatieve
filmpje werd ook getoond in de andere klassen
Daarna gingen ze zelf op onderzoek telkens
wanneer ze samen met hun ouders de supermarkt
bezochten gingen ze na hoe ver hun producten
hadden gereisd en streefden ze ernaar zo weinig
mogelijk kilometers in het winkelkarretje te laden
Op school hangt achteraan de klas een grote
kaart daar duiden leerlingen aan van welke landen
zij producten kochten
Zoals uit deze actie blijkt maakt de school er een
prioriteit van om ook de link te leggen naar thuis
Zo ook bij de stempelkaartactie Telkens een leer-
ling met zijn ouders naar een lokale hoeve gaat
ontvangt hij of zij een stempel van de boer Op het
einde van het schooljaar worden de spaarkaarten
vergeleken en degene met het meeste aantal
stempels wordt in de bloemetjes gezet
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep
FREQUENTIE Permanent
DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen koop- en eetgedrag en dragen dit ook over thuis
SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte Lucy Natuurknap communicatie binnen en buiten school
ldquoWij werken het hele jaar rond lsquoEet lokaal met Lucy Natuurknaprsquordquo
SCH
OO
LBEL
EID
24
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld
PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinsplsquoHETthinspSMAAKPARADIJSrsquoHet Smaakparadijs is een schoolproject rond
smaakopvoeding en eetcultuur om de leerlingen
aan te zetten tot een gezond voedingspatroon
De leerkrachten van de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo
en Plattelandsklassen vzw werkten een draaiboek
uit rond dit avontuur Yvonne en Yvette vormen
het duo dat de leerlingen doorheen het jaar mee-
neemt op deze culinaire reis langs de vijf basis-
smaken Het draaiboek bevat achtergrond-
informatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes
en suggesties voor in de klas
DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs
VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep
FREQUENTIE Permanent
DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen eetgedrag en de herkomst van het voedsel
SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte communicatie binnen en buiten school
MEER INFORMATIE wwwplattelandsklassenbe
25
SCH
OO
LBEL
EID
Subsidies klasbezoeken in West-Vlaanderen wwwmetdeklasdeboeropbe
Nood aan begeleiding op school om rond lokale voeding te werken Contacteer de MOS-begeleider
van jouw regio wwwmilieuzorgopschoolbe
Aanvraag voor financieumlle steun bij het opstarten van een schooltuintje telkens voor eind december
indienen via Landelijke Gilden wwwlandelijkegildenbe
Samenwerking met de lokale trekkersgroep Fair Trade gemeente om het zesde criterium te behalen
wwwfairetradegemeentenbe
Financieumlle steun via Kleur Bekennen voor leerkrachten in het basis- of secundair onderwijs bij projecten
op school rond wereldburgerschap en duurzame voeding
Regelmatig lanceert Kleur Bekennen een projectoproep Scholen die een project indienen maken kans
op een financieumlle stimulans waarmee je je project kunt realiseren in je school Zowel scholen die al lang
aan wereldburgerschap werken en wellicht al een schoolvisie hebben als scholen die nog nooit aan
wereldburgerschap werkten kunnen meedoen
Hou de website van wwwkleurbekennenbe in de gaten of schrijf je in op onze nieuwsbrief via onze web-
site Contact valentiengoethalswest-vlaanderenbe
Subsidies voor schoolmelk Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen
Subsidies voor schoolfruit Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen
Neem een kijkje op lsquoGezonde schoolrsquo website van het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en
Ziektepreventie voor tips rond het installeren van een gezondheidsbeleid op school
Met steun van Quick-win-project voor de korte keten Departement Landbouw en visserij Vlaamse Overheid
ON
DER
STE
UN
ING
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Ondersteuning
OndersteuningGemeenteschool Oostduinkerke
26
Breng de boerderij naar de klas Of net andersom Ontdek wwwonthaalopdeboerderijbeMeer informatie Inagro-Landbouweducatie Ieperseweg 87 8800 Rumbeke-Beitem051 27 32 00 - infoeducatieinagrobe - wwwonthaalopdeboerderijbe
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband
ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND
Aan de slag met hoeveproducten na een bezoek aan een lokale producent
Waar komt ons voedsel vandaan Melk prei aardappelen appels boter rundsvlees eitjes tomaten aardbeien yoghurthellip Laat de kleuters zelf aardappelen uit de grond halen laat leerlingen koeien voederen Misschien kunnen studenten huishoudkunde zelfs helpen bij het maken van hoeveproducten Daarna kan in de klas gekookt worden met de ingredieumlnten puree melkpudding becha-melsaushellip
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
FREQUENTIE Eeacutenmalig jaarlijks bezoek en kookactiviteit
LEERDOELEN Bewegen in verschillende milieus fysieke activiteit
landbouwpraktijk gezondheid en voeding
belevend leren omgang met dieren
SUCCESFACTOREN Klasoverschrijdend werken
KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie
per bezoek aan te vragen
PRAKTISCH Boerderij bezoeken Adresjes op maat in
West-Vlaanderen via wwwmetdeklasdeboeropbe
Tips Combineer het bezoek met een champignon- of witloof-teeltkit in de klas Jaarlijks te verkrijgen bij Inagro zie lesmaterialen
Je kan klasoverschrijdend werken door het fotoverslag van het bezoek in de eetzaal uit te hangen
Vaderdagscadeaursquotje aardbeien op een versierd schaaltje
Gemeenteschool Oostduinkerke
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
17
Ter Groene Poorte Brugge
VBS Sint-Lodewijk Deerlijk
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband
ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND
Food rock een duurzame maaltijd voor wereldsterrenWat heeft wereldhandel te maken met de voedselproblematiek en hoe kunnen we als consument ons steentje bijdragen door duurzamer te consumeren Dure woorden die een concrete invulling krijgen aan de hand van opdrachten in een workshop die via de festivalsfeer nauw aansluit bij de leefwereld van jongeren Leerlingen stellen na de toelichting zelf een duurzaam menu samen waaruit zal blijken dat er veel stof ter discussie is Smakelijk
DOELGROEP Secundair onderwijs versie ASO en versie TSO BSO
PRAKTISCHE De lespakketten kunnen besteld ontleend of gedownload wordenVEREISTEN - Schakel een Noord- en een Zuid-animator in voor de meest
beklijvende aanpak euro 160 basisprijs aangevuld met een
km-vergoeding en euro 40 voor de ingredieumlnten
- Of begeleid zelf de workshop met enkele leerkrachten van
de school
FREQUENTIE Eeacutenmalige workshop voor- en naverwerking in de klas
VOORBEREIDING - Met animatoren minimum voorbereidingstijd fiches
doornemen
- Zelf begeleiden materiaal halen en doornemen collegarsquos
aanspreken
LEERDOELEN leerlingen staan stil bij eigen koop- en
eetgedrag milieu-impact voedsel eerlijke
handel korte vs lange keten sociale
impact voedsel mening onderbouwen
samenwerken koken
SUCCESFACTOREN Begeleiding door de opgeleide animatoren
PRAKTISCH Alle praktische informatie zie lesmateria-
len Deze lesmaterialen kwamen tot stand
ism het Provinciaal Noord-Zuid Centrum
en Kleur Bekennen West-Vlaanderen
FOOD ROCK een duurzame maaltijd
voor wereldsterren
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
18
19
LESMATERIALEN
Werken rond lokale voeding BOERDERIJBEZOEK lsquoMET DE KLAS DE BOER OPrsquoBezoek een echte boerderij uit het netwerk van hedendaagse boerderijen die openstaan voor klasbezoeken Hier ervaar je hoe de landbouw vandaag in ons voedsel voorziet en kan je helpen bij de taken van de boer Ontdek de diverisiteit binnen de landbouw varkens melkvee fruitbomen groententeelt in serre of open lucht hoeveproducentenhellip
Waarom een landbouwbedrijf bezoeken Deze authentieke leer-omgeving heeft een aantal troeven die in een klassikale context
weinig aan bod komen
- Gezondheid de leerlingen bewegen een hele dag lang
- Welzijn het biedt kansen aan andere leerlingen om op de voor-
grond te treden vermindering stress en pestgedrag
- Duurzaam leven bezorgdheid om het milieu start met het
ervaren van het buitenleven
- Leervermogen concentratievermogen en creativiteit leren in
een authentieke context dringt dieper binnen in onze hersenen
doordat we meerdere zintuigen aanspreken
(Bron Van de Keere K Vervaet S (2013) Leren is onderzoeken Aan de slag met wetenschap in de klas Leuven Lannoo Campus)
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie per
bezoek aan te vragen
PRAKTISCH Vind jouw boerderij via wwwmetdeklasdeboeropbe
Tips Denk eraan de boerderij heeft niet enkel troeven voor jonge leer- lingen Klassiek schoolse inhouden zoals metend rekenen en fysica kunnen hier geleerd worden met alle zintuigen (Hoeveel kubieke meter past in deze maiumlskuil Hoelang is 100 meter )
Overleg met de boer over hoe je het bezoek wil invullen Wil je een rondleiding en wat klusjes opknappen in de voormiddag en hou je de namiddag om samen met de leer-lingen te rekenen op de boerderij Maak vooraf goede inhoudelijke en praktische afspraken voor een onvergetelijke ervaring
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
Bij een boerderijbezoek is voorbereiding en naverwerking essentieel Hierna volgt een greep uit het aanbod lesmaterialen ontwikkeld door de educatieve dienst van Inagro lsquoONTHAAL OP DE BOERDERIJrsquo om het bezoek samen met de leerlingen te kaderen
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
ONTDEK OOK DE EXTRArsquoS om het boerderijbezoek voor te bereiden of uit te breiden naar een projectweek lsquode Zuivelboxrsquo lsquoOver Bloesems en Bijtjesrsquo lsquoHoprsquo en lsquoBoer zoekt Klasrsquo
De digitale leeromgeving lsquowwwboerincarottebersquo laat toe de boerderij online te bezoeken ideaal als voorbereiding of naverwerking
Het taalplonsbad lsquoBonjour Boerrsquo is een boerderijbezoek in Wallonieuml of Frankrijk zie wwwbonjourboerbe
Stal Op Stelten is een educatief spel op de boerderij voor kleuters Deelnemende hoeves op wwwonthaalopdeboerderijbe
Boer in de Wolken vormt een evaluatiespel om op het eind van het bezoek enkele belangrijke zaken te herhalen beschikbaar bij diverse hoeves lsquoMet de klas de boer oprsquo
TEELTKITSKweek je eigen witloof of champignons in de klas
Deze kits worden jaarlijks ter beschikking gesteld
door Inagro en kunnen afgehaald worden na
bestelling
DOELGROEP Lager onderwijs
KOSTPRIJS Gratis af te halen na bestelling
(jaarlijkse actie)
BESTELLEN EN INFORMATIE
wwwonthaalopdeboerderijbe
SPELKOFFER VOEDINGSDRIEHOEK lsquoGEZOND UIT DE GRONDrsquoDriedimensionale voedselpiramide Bij de verschil-
lende voedingsproducten wordt de link gelegd met
de landbouwkundige oorsprong ervan
DOELGROEP Lager en secundair onderwijs
KOSTPRIJS Gratis
INFORMATIE EN BESTELLEN
Gratis ontlenen via
wwwonthaalopdeboerderijbe
BOER IN BEELD Fotomappen over heden-
daagse landbouw aan de
hand van een informatieve verhaallijn en opdrach-
ten voor de leerlingen
en een handleiding voor de leerkracht
Verschillende themarsquos worden behandeld
verschillend per graad zuivel witloof champig-
nons vlees groenten serreteeltenhellip
DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs per graad
KOSTPRIJS Pdf-versie gratis online of euro 7 per
themamap gedrukt op hard karton
BESTELLEN EN INFORMATIE
- Gratis downloaden via
wwwboerinbeeldbe
- Aankopen via provinciale e-shop
BOER IN BEELD LIVE Educatieve filmpjes die de
voedselketen illustreren
Drie jonge reporters gaan op
pad en ontdekken welke weg
groenten koekjes en vlees afleggen
DOELGROEP Lager onderwijs onderbouw
secundair onderwijs
KOSTPRIJS Gratis voor leerkrachten
BESTELLEN EN INFORMATIE
- Gratis downloaden via
wwwboerinbeeldlivebe
- Gratis afhalen Provinciaal
Informatiecentrum Tolhuis
Brugge 0800 20 021
20
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
21
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
PLATTELANDSKLASSEN VZW ondersteunt en ontwikkelt educatieve initiatieven om jongeren op een
in contact te brengen met land- en tuinbouw voeding en het platteland Project Het Smaakparadijs omvat
een reeks van drie boekjes lsquoHet draaiboek Smaakparadijsrsquo werd ontwikkeld en geschreven
nav een samenwerking tussen Plattelandsklassen en de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo in Gelrode Zij werkten
een heel schooljaar rond eetcultuur en smaakopvoeding Het boek bevat de omschrijving van hun project
achtergrondinformatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes en suggesties voor in de klas per graad
lsquoHet Schooltuinboek rsquo een praktische gids om te beginnen met een schooltuin als didactisch uitdagend
project voor de school En lsquoHet Hagelands Kinderkookboek rsquo bevat een reeks recepten die leerlingen in
de klas kunnen maken voor gezamenlijke lunchmomenten tijdens het Smaakparadijs-project
DOELGROEP Lager onderwijs
KOSTPRIJS draaiboek Smaakparadijs euro 18 Het Schooltuinboek euro 20 Hagelands Kinderkookboek euro 7
BESTELLEN INFORMATIE amp ANDERE DIDACTISCHE UITGAVES wwwplattelandsklassenbe
VELT staat voor lsquoVereniging voor Ecologisch Leven
en Tuinierenrsquo Velt wil bijdragen tot de ontwikkeling
van een duurzame levensstijl en daarvoor ontwik-
kelden zij educatieve materialen zoals de lsquoSchool-moestuinhandleidingrsquo educatieve pakketten
rond seizoensgroenten voedselverspilling (on)
kruiden groentenkalender met steekkaarten per
groente En een inspiratiegids duurzaam consume-
ren op school en in de klas
Meeste materialen zijn online ter beschikking
gesteld neem een kijkje op wwwveltbe
LANDBOUWMUSEA tonen het verhaal van streek-
eigen tradities verschillende musea vind je op
wwwonthaalopdeboerderijbe
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
VBS Desselgem
22
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
Werken rond duurzame ontwikkeling
FOOD ROCK een duurzame maaltijd
voor wereldsterren
SCHOON BOERENHoe maakt de land- en tuinbouwsector werk van
een duurzamer platteland voor ons allemaal
Duurzame landbouw wordt voorgesteld aan de
hand van de inspanningen van acht voorbeeld-
boeren tijdens de reizende tentoonstelling
Leerlingen verkennen zelf de tentoonstelling
met de werkboekjes Sommige bedrijven kunnen
ook bezocht worden tijdens de campagneperiode
DOELGROEP Lager onderwijs tweede en derde
graad Secundair onderwijs
KOSTPRIJS Gratis
ALLE INFORMATIE
Boekjes horend bij de tentoonstelling
aanvragen via wwwschoonboerenbe
BOERENVERSTANDDit DVD-spel is een interactief groepsspel over
landbouw in de wereld op basis van videobeelden
De videobeelden brengen 5 themarsquos aan die van
levensbelang zijn voor de landbouw water bodem
energie mest en kapitaal Elk thema biedt land-
bouwers in de hele wereld kansen maar ndash helaas ndash
ook problemen
In het spel nemen 4 teams het tegen elkaar op
Goed opletten tijdens de beelden zelf creatief voor
de dag komen en tactisch spelen zijn van cruciaal
belang tijdens het spel
DOELGROEP Derde graad secundair onderwijs
KOSTPRIJS euro 8 (dvd + brochure) wordt gratis
thuis geleverd
BESTELLEN EN INFORMATIE
Provinciaal Informatiecentrum
Tolhuis te Brugge 0800 20 021
LESMAPPEN FOOD ROCKEducatieve lesmappen voor het opzetten van
een workshop rond eerlijke handel duurzaam
consumeren in een mondiale context Zie
activiteiten in klasverband
DOELGROEP Secundair onderwijs
KOSTPRIJS - Lesmappen Gratis downloaden
uitlenen of aankopen voor euro 20
- Workshop euro 160 aangevuld met
een km-vergoeding en euro 40 voor de
ingredieumlnten
BESTELLEN EN INFORMATIE
- Gratis downloaden
wwwonthaalopdeboerderijbe
- Gratis ontlenen op diverse locaties
- Aankopen lesmap of workshop-
boeken via infoeducatieinagrobe
of 051 27 32 25LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Algemeen
De communicatie van de school rond gezond en duurzaam eten vormt de rode
draad om enerzijds de verschillende activiteiten te verbinden en anderzijds een
aanknopingspunt om ouders en grootouders mee te betrekken anderzijds
Een schoolbeleid is een handig instrument voor het secundair onderwijs om
optimaal en doorgedreven aan de VOETen te werken omgeving en duurzame
ontwikkeling lichamelijke gezondheid en veiligheid socio-economische samen-
leving en politiek-juridische samenleving
Voor het lager onderwijs sluit een dergelijk schoolbeleid aan bij de Edo-doel- stellingen leerlingen onderbouwen met de capaciteiten om bewuste keuzes te
maken in functie van een leefbare wereld voor ons en voor toekomstige generaties
het leergebied wereldorieumlntatie en het leergebied overschrijdende thema sociale
vaardigheden
Hoe zet je een gedragen schoolbeleid rond duurzaam eetgedrag op De initiatiefnemers nemen het voortouw en peilen naar het draagvlak in de school
bij collegarsquos directie ouders ondersteunend personeel leerlingen Een groot
draagvlak binnen de school is noodzakelijk
De stuwende motor achter de acties is de werkgroep bij het samenstellen van de
werkgroep is het belangrijk om alle mogelijke leden uit te nodigen om deel uit te
maken van de werkgroep Een gemengde werkgroep bundelt gemengde krachten
en opportuniteiten Het is niet de bedoeling dat alle taaklast op de initiatief nemende leerkrachten directie valt Spreek leerlingen ouders maar ook groot-
ouders en het ondersteunend amp administratief personeel aan
Het is belangrijk dat eacuteeacuten iemand het centraal aanspreekpunt is Deze persoon
neemt een cooumlrdinerende rol op zich Zij of hij bereidt de vergaderingen van de
werkgroep voor en leidt de vergadering Zij of hij maakt ook de vertaalslag naar de
schoolleiding
Kies een mascotte of een leuke slogan om de acties van de werkgroep een gezicht
of herkenbaarheid te geven
Denk eraan om vaak terug te koppelen naar de verschillende schoolniveaus
Heeft de school een lokale schoolcatering Dan kan hier in de klas rond gewerkt
worden en omgekeerd
Hulp nodig bij planning organisatie of uitvoering van het project Contacteer een MOS-begeleider van jouw provincie Meer info httpmilieuzorgopschoolbe (Bron MOS-handleiding)
SCH
OO
LBEL
EID
Schoolbeleid
Tips Laat de leerlingen na een stellingenspel over duurzaam voed-sel een affiche maken waarin zij hun mening of bezorgdheid illus-treren Deze affiches kunnen opgehangen worden in de eetzaal Zo worden andere leerlingen ook aangezet om na te denken over duurzaam consumeren en ga je klasoverschrijdend te werk
Na het behandelen van het thema duurzaam consumeren in de klas worden de leerlingen gestimuleerd zelf na te denken over hun eigen school Op welke zaken scoort onze school goed of min-der goed
Ga na het schoolfeest na hoeveel afval werd vermeden door te kiezen voor een duurzaam alternatief zoals een ijskarretje of herbruikbare drinkbekers
23
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld
PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinspVRIJEthinspBASISSCHOOLthinspDESSELGEMWinnaar van de scholenwedstrijd lsquoLekker Lokaalrsquo
Jo Bultheel pedagogisch directeur legt uit hoe
Lucy Natuurknap en haar bende geeumlngageerde
leerlingen de school wakker houden voor aller-
hande activiteiten rond lokaal en duurzaam eten
zoals het uitdelen van de wekelijkse appel
De werkgroep bestaat hier uit een kerngroep van drie leerkrachten aangevuld met MOS- medewerkers Dit zijn grootouders ouders en
vrijwilligers van TuinHier die bijspringen tijdens
de lessen en acties ondersteunen Het grootste
deel van de werkgroep bestaat uit jonge senio-ren Aanvankelijk was de werkgroep niet erg groot
maar na enkele jaren mond-aan-mond-reclame
zijn er veel geeumlngageerde leden bij gekomen Zo
zijn er de vaste teams die wekelijks komen en een
team van lsquoinspringersrsquo dat zijn de leden die spora-
disch inspringen als vaste leden niet kunnen
Deze school laat de leerlingen tuinieren in de
schoolmoestuin de MOS-medewerkers staan
de leerkrachten bij tijdens de les en staan ook in
voor het onderhoud van deze tuintjes Door zelf te
tuinieren en de verwerking van deze activiteit in
de klas staan de leerlingen stil bij de afkomst van
onze voeding
De zesdejaars maakten een filmpje rond het aan-tal voedselkilometers dat producten afleggen
voor ze op ons bord terecht komen Dit educatieve
filmpje werd ook getoond in de andere klassen
Daarna gingen ze zelf op onderzoek telkens
wanneer ze samen met hun ouders de supermarkt
bezochten gingen ze na hoe ver hun producten
hadden gereisd en streefden ze ernaar zo weinig
mogelijk kilometers in het winkelkarretje te laden
Op school hangt achteraan de klas een grote
kaart daar duiden leerlingen aan van welke landen
zij producten kochten
Zoals uit deze actie blijkt maakt de school er een
prioriteit van om ook de link te leggen naar thuis
Zo ook bij de stempelkaartactie Telkens een leer-
ling met zijn ouders naar een lokale hoeve gaat
ontvangt hij of zij een stempel van de boer Op het
einde van het schooljaar worden de spaarkaarten
vergeleken en degene met het meeste aantal
stempels wordt in de bloemetjes gezet
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep
FREQUENTIE Permanent
DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen koop- en eetgedrag en dragen dit ook over thuis
SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte Lucy Natuurknap communicatie binnen en buiten school
ldquoWij werken het hele jaar rond lsquoEet lokaal met Lucy Natuurknaprsquordquo
SCH
OO
LBEL
EID
24
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld
PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinsplsquoHETthinspSMAAKPARADIJSrsquoHet Smaakparadijs is een schoolproject rond
smaakopvoeding en eetcultuur om de leerlingen
aan te zetten tot een gezond voedingspatroon
De leerkrachten van de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo
en Plattelandsklassen vzw werkten een draaiboek
uit rond dit avontuur Yvonne en Yvette vormen
het duo dat de leerlingen doorheen het jaar mee-
neemt op deze culinaire reis langs de vijf basis-
smaken Het draaiboek bevat achtergrond-
informatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes
en suggesties voor in de klas
DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs
VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep
FREQUENTIE Permanent
DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen eetgedrag en de herkomst van het voedsel
SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte communicatie binnen en buiten school
MEER INFORMATIE wwwplattelandsklassenbe
25
SCH
OO
LBEL
EID
Subsidies klasbezoeken in West-Vlaanderen wwwmetdeklasdeboeropbe
Nood aan begeleiding op school om rond lokale voeding te werken Contacteer de MOS-begeleider
van jouw regio wwwmilieuzorgopschoolbe
Aanvraag voor financieumlle steun bij het opstarten van een schooltuintje telkens voor eind december
indienen via Landelijke Gilden wwwlandelijkegildenbe
Samenwerking met de lokale trekkersgroep Fair Trade gemeente om het zesde criterium te behalen
wwwfairetradegemeentenbe
Financieumlle steun via Kleur Bekennen voor leerkrachten in het basis- of secundair onderwijs bij projecten
op school rond wereldburgerschap en duurzame voeding
Regelmatig lanceert Kleur Bekennen een projectoproep Scholen die een project indienen maken kans
op een financieumlle stimulans waarmee je je project kunt realiseren in je school Zowel scholen die al lang
aan wereldburgerschap werken en wellicht al een schoolvisie hebben als scholen die nog nooit aan
wereldburgerschap werkten kunnen meedoen
Hou de website van wwwkleurbekennenbe in de gaten of schrijf je in op onze nieuwsbrief via onze web-
site Contact valentiengoethalswest-vlaanderenbe
Subsidies voor schoolmelk Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen
Subsidies voor schoolfruit Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen
Neem een kijkje op lsquoGezonde schoolrsquo website van het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en
Ziektepreventie voor tips rond het installeren van een gezondheidsbeleid op school
Met steun van Quick-win-project voor de korte keten Departement Landbouw en visserij Vlaamse Overheid
ON
DER
STE
UN
ING
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Ondersteuning
OndersteuningGemeenteschool Oostduinkerke
26
Breng de boerderij naar de klas Of net andersom Ontdek wwwonthaalopdeboerderijbeMeer informatie Inagro-Landbouweducatie Ieperseweg 87 8800 Rumbeke-Beitem051 27 32 00 - infoeducatieinagrobe - wwwonthaalopdeboerderijbe
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband
ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND
Food rock een duurzame maaltijd voor wereldsterrenWat heeft wereldhandel te maken met de voedselproblematiek en hoe kunnen we als consument ons steentje bijdragen door duurzamer te consumeren Dure woorden die een concrete invulling krijgen aan de hand van opdrachten in een workshop die via de festivalsfeer nauw aansluit bij de leefwereld van jongeren Leerlingen stellen na de toelichting zelf een duurzaam menu samen waaruit zal blijken dat er veel stof ter discussie is Smakelijk
DOELGROEP Secundair onderwijs versie ASO en versie TSO BSO
PRAKTISCHE De lespakketten kunnen besteld ontleend of gedownload wordenVEREISTEN - Schakel een Noord- en een Zuid-animator in voor de meest
beklijvende aanpak euro 160 basisprijs aangevuld met een
km-vergoeding en euro 40 voor de ingredieumlnten
- Of begeleid zelf de workshop met enkele leerkrachten van
de school
FREQUENTIE Eeacutenmalige workshop voor- en naverwerking in de klas
VOORBEREIDING - Met animatoren minimum voorbereidingstijd fiches
doornemen
- Zelf begeleiden materiaal halen en doornemen collegarsquos
aanspreken
LEERDOELEN leerlingen staan stil bij eigen koop- en
eetgedrag milieu-impact voedsel eerlijke
handel korte vs lange keten sociale
impact voedsel mening onderbouwen
samenwerken koken
SUCCESFACTOREN Begeleiding door de opgeleide animatoren
PRAKTISCH Alle praktische informatie zie lesmateria-
len Deze lesmaterialen kwamen tot stand
ism het Provinciaal Noord-Zuid Centrum
en Kleur Bekennen West-Vlaanderen
FOOD ROCK een duurzame maaltijd
voor wereldsterren
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
18
19
LESMATERIALEN
Werken rond lokale voeding BOERDERIJBEZOEK lsquoMET DE KLAS DE BOER OPrsquoBezoek een echte boerderij uit het netwerk van hedendaagse boerderijen die openstaan voor klasbezoeken Hier ervaar je hoe de landbouw vandaag in ons voedsel voorziet en kan je helpen bij de taken van de boer Ontdek de diverisiteit binnen de landbouw varkens melkvee fruitbomen groententeelt in serre of open lucht hoeveproducentenhellip
Waarom een landbouwbedrijf bezoeken Deze authentieke leer-omgeving heeft een aantal troeven die in een klassikale context
weinig aan bod komen
- Gezondheid de leerlingen bewegen een hele dag lang
- Welzijn het biedt kansen aan andere leerlingen om op de voor-
grond te treden vermindering stress en pestgedrag
- Duurzaam leven bezorgdheid om het milieu start met het
ervaren van het buitenleven
- Leervermogen concentratievermogen en creativiteit leren in
een authentieke context dringt dieper binnen in onze hersenen
doordat we meerdere zintuigen aanspreken
(Bron Van de Keere K Vervaet S (2013) Leren is onderzoeken Aan de slag met wetenschap in de klas Leuven Lannoo Campus)
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie per
bezoek aan te vragen
PRAKTISCH Vind jouw boerderij via wwwmetdeklasdeboeropbe
Tips Denk eraan de boerderij heeft niet enkel troeven voor jonge leer- lingen Klassiek schoolse inhouden zoals metend rekenen en fysica kunnen hier geleerd worden met alle zintuigen (Hoeveel kubieke meter past in deze maiumlskuil Hoelang is 100 meter )
Overleg met de boer over hoe je het bezoek wil invullen Wil je een rondleiding en wat klusjes opknappen in de voormiddag en hou je de namiddag om samen met de leer-lingen te rekenen op de boerderij Maak vooraf goede inhoudelijke en praktische afspraken voor een onvergetelijke ervaring
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
Bij een boerderijbezoek is voorbereiding en naverwerking essentieel Hierna volgt een greep uit het aanbod lesmaterialen ontwikkeld door de educatieve dienst van Inagro lsquoONTHAAL OP DE BOERDERIJrsquo om het bezoek samen met de leerlingen te kaderen
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
ONTDEK OOK DE EXTRArsquoS om het boerderijbezoek voor te bereiden of uit te breiden naar een projectweek lsquode Zuivelboxrsquo lsquoOver Bloesems en Bijtjesrsquo lsquoHoprsquo en lsquoBoer zoekt Klasrsquo
De digitale leeromgeving lsquowwwboerincarottebersquo laat toe de boerderij online te bezoeken ideaal als voorbereiding of naverwerking
Het taalplonsbad lsquoBonjour Boerrsquo is een boerderijbezoek in Wallonieuml of Frankrijk zie wwwbonjourboerbe
Stal Op Stelten is een educatief spel op de boerderij voor kleuters Deelnemende hoeves op wwwonthaalopdeboerderijbe
Boer in de Wolken vormt een evaluatiespel om op het eind van het bezoek enkele belangrijke zaken te herhalen beschikbaar bij diverse hoeves lsquoMet de klas de boer oprsquo
TEELTKITSKweek je eigen witloof of champignons in de klas
Deze kits worden jaarlijks ter beschikking gesteld
door Inagro en kunnen afgehaald worden na
bestelling
DOELGROEP Lager onderwijs
KOSTPRIJS Gratis af te halen na bestelling
(jaarlijkse actie)
BESTELLEN EN INFORMATIE
wwwonthaalopdeboerderijbe
SPELKOFFER VOEDINGSDRIEHOEK lsquoGEZOND UIT DE GRONDrsquoDriedimensionale voedselpiramide Bij de verschil-
lende voedingsproducten wordt de link gelegd met
de landbouwkundige oorsprong ervan
DOELGROEP Lager en secundair onderwijs
KOSTPRIJS Gratis
INFORMATIE EN BESTELLEN
Gratis ontlenen via
wwwonthaalopdeboerderijbe
BOER IN BEELD Fotomappen over heden-
daagse landbouw aan de
hand van een informatieve verhaallijn en opdrach-
ten voor de leerlingen
en een handleiding voor de leerkracht
Verschillende themarsquos worden behandeld
verschillend per graad zuivel witloof champig-
nons vlees groenten serreteeltenhellip
DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs per graad
KOSTPRIJS Pdf-versie gratis online of euro 7 per
themamap gedrukt op hard karton
BESTELLEN EN INFORMATIE
- Gratis downloaden via
wwwboerinbeeldbe
- Aankopen via provinciale e-shop
BOER IN BEELD LIVE Educatieve filmpjes die de
voedselketen illustreren
Drie jonge reporters gaan op
pad en ontdekken welke weg
groenten koekjes en vlees afleggen
DOELGROEP Lager onderwijs onderbouw
secundair onderwijs
KOSTPRIJS Gratis voor leerkrachten
BESTELLEN EN INFORMATIE
- Gratis downloaden via
wwwboerinbeeldlivebe
- Gratis afhalen Provinciaal
Informatiecentrum Tolhuis
Brugge 0800 20 021
20
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
21
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
PLATTELANDSKLASSEN VZW ondersteunt en ontwikkelt educatieve initiatieven om jongeren op een
in contact te brengen met land- en tuinbouw voeding en het platteland Project Het Smaakparadijs omvat
een reeks van drie boekjes lsquoHet draaiboek Smaakparadijsrsquo werd ontwikkeld en geschreven
nav een samenwerking tussen Plattelandsklassen en de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo in Gelrode Zij werkten
een heel schooljaar rond eetcultuur en smaakopvoeding Het boek bevat de omschrijving van hun project
achtergrondinformatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes en suggesties voor in de klas per graad
lsquoHet Schooltuinboek rsquo een praktische gids om te beginnen met een schooltuin als didactisch uitdagend
project voor de school En lsquoHet Hagelands Kinderkookboek rsquo bevat een reeks recepten die leerlingen in
de klas kunnen maken voor gezamenlijke lunchmomenten tijdens het Smaakparadijs-project
DOELGROEP Lager onderwijs
KOSTPRIJS draaiboek Smaakparadijs euro 18 Het Schooltuinboek euro 20 Hagelands Kinderkookboek euro 7
BESTELLEN INFORMATIE amp ANDERE DIDACTISCHE UITGAVES wwwplattelandsklassenbe
VELT staat voor lsquoVereniging voor Ecologisch Leven
en Tuinierenrsquo Velt wil bijdragen tot de ontwikkeling
van een duurzame levensstijl en daarvoor ontwik-
kelden zij educatieve materialen zoals de lsquoSchool-moestuinhandleidingrsquo educatieve pakketten
rond seizoensgroenten voedselverspilling (on)
kruiden groentenkalender met steekkaarten per
groente En een inspiratiegids duurzaam consume-
ren op school en in de klas
Meeste materialen zijn online ter beschikking
gesteld neem een kijkje op wwwveltbe
LANDBOUWMUSEA tonen het verhaal van streek-
eigen tradities verschillende musea vind je op
wwwonthaalopdeboerderijbe
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
VBS Desselgem
22
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
Werken rond duurzame ontwikkeling
FOOD ROCK een duurzame maaltijd
voor wereldsterren
SCHOON BOERENHoe maakt de land- en tuinbouwsector werk van
een duurzamer platteland voor ons allemaal
Duurzame landbouw wordt voorgesteld aan de
hand van de inspanningen van acht voorbeeld-
boeren tijdens de reizende tentoonstelling
Leerlingen verkennen zelf de tentoonstelling
met de werkboekjes Sommige bedrijven kunnen
ook bezocht worden tijdens de campagneperiode
DOELGROEP Lager onderwijs tweede en derde
graad Secundair onderwijs
KOSTPRIJS Gratis
ALLE INFORMATIE
Boekjes horend bij de tentoonstelling
aanvragen via wwwschoonboerenbe
BOERENVERSTANDDit DVD-spel is een interactief groepsspel over
landbouw in de wereld op basis van videobeelden
De videobeelden brengen 5 themarsquos aan die van
levensbelang zijn voor de landbouw water bodem
energie mest en kapitaal Elk thema biedt land-
bouwers in de hele wereld kansen maar ndash helaas ndash
ook problemen
In het spel nemen 4 teams het tegen elkaar op
Goed opletten tijdens de beelden zelf creatief voor
de dag komen en tactisch spelen zijn van cruciaal
belang tijdens het spel
DOELGROEP Derde graad secundair onderwijs
KOSTPRIJS euro 8 (dvd + brochure) wordt gratis
thuis geleverd
BESTELLEN EN INFORMATIE
Provinciaal Informatiecentrum
Tolhuis te Brugge 0800 20 021
LESMAPPEN FOOD ROCKEducatieve lesmappen voor het opzetten van
een workshop rond eerlijke handel duurzaam
consumeren in een mondiale context Zie
activiteiten in klasverband
DOELGROEP Secundair onderwijs
KOSTPRIJS - Lesmappen Gratis downloaden
uitlenen of aankopen voor euro 20
- Workshop euro 160 aangevuld met
een km-vergoeding en euro 40 voor de
ingredieumlnten
BESTELLEN EN INFORMATIE
- Gratis downloaden
wwwonthaalopdeboerderijbe
- Gratis ontlenen op diverse locaties
- Aankopen lesmap of workshop-
boeken via infoeducatieinagrobe
of 051 27 32 25LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Algemeen
De communicatie van de school rond gezond en duurzaam eten vormt de rode
draad om enerzijds de verschillende activiteiten te verbinden en anderzijds een
aanknopingspunt om ouders en grootouders mee te betrekken anderzijds
Een schoolbeleid is een handig instrument voor het secundair onderwijs om
optimaal en doorgedreven aan de VOETen te werken omgeving en duurzame
ontwikkeling lichamelijke gezondheid en veiligheid socio-economische samen-
leving en politiek-juridische samenleving
Voor het lager onderwijs sluit een dergelijk schoolbeleid aan bij de Edo-doel- stellingen leerlingen onderbouwen met de capaciteiten om bewuste keuzes te
maken in functie van een leefbare wereld voor ons en voor toekomstige generaties
het leergebied wereldorieumlntatie en het leergebied overschrijdende thema sociale
vaardigheden
Hoe zet je een gedragen schoolbeleid rond duurzaam eetgedrag op De initiatiefnemers nemen het voortouw en peilen naar het draagvlak in de school
bij collegarsquos directie ouders ondersteunend personeel leerlingen Een groot
draagvlak binnen de school is noodzakelijk
De stuwende motor achter de acties is de werkgroep bij het samenstellen van de
werkgroep is het belangrijk om alle mogelijke leden uit te nodigen om deel uit te
maken van de werkgroep Een gemengde werkgroep bundelt gemengde krachten
en opportuniteiten Het is niet de bedoeling dat alle taaklast op de initiatief nemende leerkrachten directie valt Spreek leerlingen ouders maar ook groot-
ouders en het ondersteunend amp administratief personeel aan
Het is belangrijk dat eacuteeacuten iemand het centraal aanspreekpunt is Deze persoon
neemt een cooumlrdinerende rol op zich Zij of hij bereidt de vergaderingen van de
werkgroep voor en leidt de vergadering Zij of hij maakt ook de vertaalslag naar de
schoolleiding
Kies een mascotte of een leuke slogan om de acties van de werkgroep een gezicht
of herkenbaarheid te geven
Denk eraan om vaak terug te koppelen naar de verschillende schoolniveaus
Heeft de school een lokale schoolcatering Dan kan hier in de klas rond gewerkt
worden en omgekeerd
Hulp nodig bij planning organisatie of uitvoering van het project Contacteer een MOS-begeleider van jouw provincie Meer info httpmilieuzorgopschoolbe (Bron MOS-handleiding)
SCH
OO
LBEL
EID
Schoolbeleid
Tips Laat de leerlingen na een stellingenspel over duurzaam voed-sel een affiche maken waarin zij hun mening of bezorgdheid illus-treren Deze affiches kunnen opgehangen worden in de eetzaal Zo worden andere leerlingen ook aangezet om na te denken over duurzaam consumeren en ga je klasoverschrijdend te werk
Na het behandelen van het thema duurzaam consumeren in de klas worden de leerlingen gestimuleerd zelf na te denken over hun eigen school Op welke zaken scoort onze school goed of min-der goed
Ga na het schoolfeest na hoeveel afval werd vermeden door te kiezen voor een duurzaam alternatief zoals een ijskarretje of herbruikbare drinkbekers
23
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld
PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinspVRIJEthinspBASISSCHOOLthinspDESSELGEMWinnaar van de scholenwedstrijd lsquoLekker Lokaalrsquo
Jo Bultheel pedagogisch directeur legt uit hoe
Lucy Natuurknap en haar bende geeumlngageerde
leerlingen de school wakker houden voor aller-
hande activiteiten rond lokaal en duurzaam eten
zoals het uitdelen van de wekelijkse appel
De werkgroep bestaat hier uit een kerngroep van drie leerkrachten aangevuld met MOS- medewerkers Dit zijn grootouders ouders en
vrijwilligers van TuinHier die bijspringen tijdens
de lessen en acties ondersteunen Het grootste
deel van de werkgroep bestaat uit jonge senio-ren Aanvankelijk was de werkgroep niet erg groot
maar na enkele jaren mond-aan-mond-reclame
zijn er veel geeumlngageerde leden bij gekomen Zo
zijn er de vaste teams die wekelijks komen en een
team van lsquoinspringersrsquo dat zijn de leden die spora-
disch inspringen als vaste leden niet kunnen
Deze school laat de leerlingen tuinieren in de
schoolmoestuin de MOS-medewerkers staan
de leerkrachten bij tijdens de les en staan ook in
voor het onderhoud van deze tuintjes Door zelf te
tuinieren en de verwerking van deze activiteit in
de klas staan de leerlingen stil bij de afkomst van
onze voeding
De zesdejaars maakten een filmpje rond het aan-tal voedselkilometers dat producten afleggen
voor ze op ons bord terecht komen Dit educatieve
filmpje werd ook getoond in de andere klassen
Daarna gingen ze zelf op onderzoek telkens
wanneer ze samen met hun ouders de supermarkt
bezochten gingen ze na hoe ver hun producten
hadden gereisd en streefden ze ernaar zo weinig
mogelijk kilometers in het winkelkarretje te laden
Op school hangt achteraan de klas een grote
kaart daar duiden leerlingen aan van welke landen
zij producten kochten
Zoals uit deze actie blijkt maakt de school er een
prioriteit van om ook de link te leggen naar thuis
Zo ook bij de stempelkaartactie Telkens een leer-
ling met zijn ouders naar een lokale hoeve gaat
ontvangt hij of zij een stempel van de boer Op het
einde van het schooljaar worden de spaarkaarten
vergeleken en degene met het meeste aantal
stempels wordt in de bloemetjes gezet
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep
FREQUENTIE Permanent
DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen koop- en eetgedrag en dragen dit ook over thuis
SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte Lucy Natuurknap communicatie binnen en buiten school
ldquoWij werken het hele jaar rond lsquoEet lokaal met Lucy Natuurknaprsquordquo
SCH
OO
LBEL
EID
24
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld
PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinsplsquoHETthinspSMAAKPARADIJSrsquoHet Smaakparadijs is een schoolproject rond
smaakopvoeding en eetcultuur om de leerlingen
aan te zetten tot een gezond voedingspatroon
De leerkrachten van de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo
en Plattelandsklassen vzw werkten een draaiboek
uit rond dit avontuur Yvonne en Yvette vormen
het duo dat de leerlingen doorheen het jaar mee-
neemt op deze culinaire reis langs de vijf basis-
smaken Het draaiboek bevat achtergrond-
informatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes
en suggesties voor in de klas
DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs
VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep
FREQUENTIE Permanent
DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen eetgedrag en de herkomst van het voedsel
SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte communicatie binnen en buiten school
MEER INFORMATIE wwwplattelandsklassenbe
25
SCH
OO
LBEL
EID
Subsidies klasbezoeken in West-Vlaanderen wwwmetdeklasdeboeropbe
Nood aan begeleiding op school om rond lokale voeding te werken Contacteer de MOS-begeleider
van jouw regio wwwmilieuzorgopschoolbe
Aanvraag voor financieumlle steun bij het opstarten van een schooltuintje telkens voor eind december
indienen via Landelijke Gilden wwwlandelijkegildenbe
Samenwerking met de lokale trekkersgroep Fair Trade gemeente om het zesde criterium te behalen
wwwfairetradegemeentenbe
Financieumlle steun via Kleur Bekennen voor leerkrachten in het basis- of secundair onderwijs bij projecten
op school rond wereldburgerschap en duurzame voeding
Regelmatig lanceert Kleur Bekennen een projectoproep Scholen die een project indienen maken kans
op een financieumlle stimulans waarmee je je project kunt realiseren in je school Zowel scholen die al lang
aan wereldburgerschap werken en wellicht al een schoolvisie hebben als scholen die nog nooit aan
wereldburgerschap werkten kunnen meedoen
Hou de website van wwwkleurbekennenbe in de gaten of schrijf je in op onze nieuwsbrief via onze web-
site Contact valentiengoethalswest-vlaanderenbe
Subsidies voor schoolmelk Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen
Subsidies voor schoolfruit Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen
Neem een kijkje op lsquoGezonde schoolrsquo website van het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en
Ziektepreventie voor tips rond het installeren van een gezondheidsbeleid op school
Met steun van Quick-win-project voor de korte keten Departement Landbouw en visserij Vlaamse Overheid
ON
DER
STE
UN
ING
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Ondersteuning
OndersteuningGemeenteschool Oostduinkerke
26
Breng de boerderij naar de klas Of net andersom Ontdek wwwonthaalopdeboerderijbeMeer informatie Inagro-Landbouweducatie Ieperseweg 87 8800 Rumbeke-Beitem051 27 32 00 - infoeducatieinagrobe - wwwonthaalopdeboerderijbe
19
LESMATERIALEN
Werken rond lokale voeding BOERDERIJBEZOEK lsquoMET DE KLAS DE BOER OPrsquoBezoek een echte boerderij uit het netwerk van hedendaagse boerderijen die openstaan voor klasbezoeken Hier ervaar je hoe de landbouw vandaag in ons voedsel voorziet en kan je helpen bij de taken van de boer Ontdek de diverisiteit binnen de landbouw varkens melkvee fruitbomen groententeelt in serre of open lucht hoeveproducentenhellip
Waarom een landbouwbedrijf bezoeken Deze authentieke leer-omgeving heeft een aantal troeven die in een klassikale context
weinig aan bod komen
- Gezondheid de leerlingen bewegen een hele dag lang
- Welzijn het biedt kansen aan andere leerlingen om op de voor-
grond te treden vermindering stress en pestgedrag
- Duurzaam leven bezorgdheid om het milieu start met het
ervaren van het buitenleven
- Leervermogen concentratievermogen en creativiteit leren in
een authentieke context dringt dieper binnen in onze hersenen
doordat we meerdere zintuigen aanspreken
(Bron Van de Keere K Vervaet S (2013) Leren is onderzoeken Aan de slag met wetenschap in de klas Leuven Lannoo Campus)
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie per
bezoek aan te vragen
PRAKTISCH Vind jouw boerderij via wwwmetdeklasdeboeropbe
Tips Denk eraan de boerderij heeft niet enkel troeven voor jonge leer- lingen Klassiek schoolse inhouden zoals metend rekenen en fysica kunnen hier geleerd worden met alle zintuigen (Hoeveel kubieke meter past in deze maiumlskuil Hoelang is 100 meter )
Overleg met de boer over hoe je het bezoek wil invullen Wil je een rondleiding en wat klusjes opknappen in de voormiddag en hou je de namiddag om samen met de leer-lingen te rekenen op de boerderij Maak vooraf goede inhoudelijke en praktische afspraken voor een onvergetelijke ervaring
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
Bij een boerderijbezoek is voorbereiding en naverwerking essentieel Hierna volgt een greep uit het aanbod lesmaterialen ontwikkeld door de educatieve dienst van Inagro lsquoONTHAAL OP DE BOERDERIJrsquo om het bezoek samen met de leerlingen te kaderen
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
ONTDEK OOK DE EXTRArsquoS om het boerderijbezoek voor te bereiden of uit te breiden naar een projectweek lsquode Zuivelboxrsquo lsquoOver Bloesems en Bijtjesrsquo lsquoHoprsquo en lsquoBoer zoekt Klasrsquo
De digitale leeromgeving lsquowwwboerincarottebersquo laat toe de boerderij online te bezoeken ideaal als voorbereiding of naverwerking
Het taalplonsbad lsquoBonjour Boerrsquo is een boerderijbezoek in Wallonieuml of Frankrijk zie wwwbonjourboerbe
Stal Op Stelten is een educatief spel op de boerderij voor kleuters Deelnemende hoeves op wwwonthaalopdeboerderijbe
Boer in de Wolken vormt een evaluatiespel om op het eind van het bezoek enkele belangrijke zaken te herhalen beschikbaar bij diverse hoeves lsquoMet de klas de boer oprsquo
TEELTKITSKweek je eigen witloof of champignons in de klas
Deze kits worden jaarlijks ter beschikking gesteld
door Inagro en kunnen afgehaald worden na
bestelling
DOELGROEP Lager onderwijs
KOSTPRIJS Gratis af te halen na bestelling
(jaarlijkse actie)
BESTELLEN EN INFORMATIE
wwwonthaalopdeboerderijbe
SPELKOFFER VOEDINGSDRIEHOEK lsquoGEZOND UIT DE GRONDrsquoDriedimensionale voedselpiramide Bij de verschil-
lende voedingsproducten wordt de link gelegd met
de landbouwkundige oorsprong ervan
DOELGROEP Lager en secundair onderwijs
KOSTPRIJS Gratis
INFORMATIE EN BESTELLEN
Gratis ontlenen via
wwwonthaalopdeboerderijbe
BOER IN BEELD Fotomappen over heden-
daagse landbouw aan de
hand van een informatieve verhaallijn en opdrach-
ten voor de leerlingen
en een handleiding voor de leerkracht
Verschillende themarsquos worden behandeld
verschillend per graad zuivel witloof champig-
nons vlees groenten serreteeltenhellip
DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs per graad
KOSTPRIJS Pdf-versie gratis online of euro 7 per
themamap gedrukt op hard karton
BESTELLEN EN INFORMATIE
- Gratis downloaden via
wwwboerinbeeldbe
- Aankopen via provinciale e-shop
BOER IN BEELD LIVE Educatieve filmpjes die de
voedselketen illustreren
Drie jonge reporters gaan op
pad en ontdekken welke weg
groenten koekjes en vlees afleggen
DOELGROEP Lager onderwijs onderbouw
secundair onderwijs
KOSTPRIJS Gratis voor leerkrachten
BESTELLEN EN INFORMATIE
- Gratis downloaden via
wwwboerinbeeldlivebe
- Gratis afhalen Provinciaal
Informatiecentrum Tolhuis
Brugge 0800 20 021
20
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
21
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
PLATTELANDSKLASSEN VZW ondersteunt en ontwikkelt educatieve initiatieven om jongeren op een
in contact te brengen met land- en tuinbouw voeding en het platteland Project Het Smaakparadijs omvat
een reeks van drie boekjes lsquoHet draaiboek Smaakparadijsrsquo werd ontwikkeld en geschreven
nav een samenwerking tussen Plattelandsklassen en de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo in Gelrode Zij werkten
een heel schooljaar rond eetcultuur en smaakopvoeding Het boek bevat de omschrijving van hun project
achtergrondinformatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes en suggesties voor in de klas per graad
lsquoHet Schooltuinboek rsquo een praktische gids om te beginnen met een schooltuin als didactisch uitdagend
project voor de school En lsquoHet Hagelands Kinderkookboek rsquo bevat een reeks recepten die leerlingen in
de klas kunnen maken voor gezamenlijke lunchmomenten tijdens het Smaakparadijs-project
DOELGROEP Lager onderwijs
KOSTPRIJS draaiboek Smaakparadijs euro 18 Het Schooltuinboek euro 20 Hagelands Kinderkookboek euro 7
BESTELLEN INFORMATIE amp ANDERE DIDACTISCHE UITGAVES wwwplattelandsklassenbe
VELT staat voor lsquoVereniging voor Ecologisch Leven
en Tuinierenrsquo Velt wil bijdragen tot de ontwikkeling
van een duurzame levensstijl en daarvoor ontwik-
kelden zij educatieve materialen zoals de lsquoSchool-moestuinhandleidingrsquo educatieve pakketten
rond seizoensgroenten voedselverspilling (on)
kruiden groentenkalender met steekkaarten per
groente En een inspiratiegids duurzaam consume-
ren op school en in de klas
Meeste materialen zijn online ter beschikking
gesteld neem een kijkje op wwwveltbe
LANDBOUWMUSEA tonen het verhaal van streek-
eigen tradities verschillende musea vind je op
wwwonthaalopdeboerderijbe
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
VBS Desselgem
22
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
Werken rond duurzame ontwikkeling
FOOD ROCK een duurzame maaltijd
voor wereldsterren
SCHOON BOERENHoe maakt de land- en tuinbouwsector werk van
een duurzamer platteland voor ons allemaal
Duurzame landbouw wordt voorgesteld aan de
hand van de inspanningen van acht voorbeeld-
boeren tijdens de reizende tentoonstelling
Leerlingen verkennen zelf de tentoonstelling
met de werkboekjes Sommige bedrijven kunnen
ook bezocht worden tijdens de campagneperiode
DOELGROEP Lager onderwijs tweede en derde
graad Secundair onderwijs
KOSTPRIJS Gratis
ALLE INFORMATIE
Boekjes horend bij de tentoonstelling
aanvragen via wwwschoonboerenbe
BOERENVERSTANDDit DVD-spel is een interactief groepsspel over
landbouw in de wereld op basis van videobeelden
De videobeelden brengen 5 themarsquos aan die van
levensbelang zijn voor de landbouw water bodem
energie mest en kapitaal Elk thema biedt land-
bouwers in de hele wereld kansen maar ndash helaas ndash
ook problemen
In het spel nemen 4 teams het tegen elkaar op
Goed opletten tijdens de beelden zelf creatief voor
de dag komen en tactisch spelen zijn van cruciaal
belang tijdens het spel
DOELGROEP Derde graad secundair onderwijs
KOSTPRIJS euro 8 (dvd + brochure) wordt gratis
thuis geleverd
BESTELLEN EN INFORMATIE
Provinciaal Informatiecentrum
Tolhuis te Brugge 0800 20 021
LESMAPPEN FOOD ROCKEducatieve lesmappen voor het opzetten van
een workshop rond eerlijke handel duurzaam
consumeren in een mondiale context Zie
activiteiten in klasverband
DOELGROEP Secundair onderwijs
KOSTPRIJS - Lesmappen Gratis downloaden
uitlenen of aankopen voor euro 20
- Workshop euro 160 aangevuld met
een km-vergoeding en euro 40 voor de
ingredieumlnten
BESTELLEN EN INFORMATIE
- Gratis downloaden
wwwonthaalopdeboerderijbe
- Gratis ontlenen op diverse locaties
- Aankopen lesmap of workshop-
boeken via infoeducatieinagrobe
of 051 27 32 25LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Algemeen
De communicatie van de school rond gezond en duurzaam eten vormt de rode
draad om enerzijds de verschillende activiteiten te verbinden en anderzijds een
aanknopingspunt om ouders en grootouders mee te betrekken anderzijds
Een schoolbeleid is een handig instrument voor het secundair onderwijs om
optimaal en doorgedreven aan de VOETen te werken omgeving en duurzame
ontwikkeling lichamelijke gezondheid en veiligheid socio-economische samen-
leving en politiek-juridische samenleving
Voor het lager onderwijs sluit een dergelijk schoolbeleid aan bij de Edo-doel- stellingen leerlingen onderbouwen met de capaciteiten om bewuste keuzes te
maken in functie van een leefbare wereld voor ons en voor toekomstige generaties
het leergebied wereldorieumlntatie en het leergebied overschrijdende thema sociale
vaardigheden
Hoe zet je een gedragen schoolbeleid rond duurzaam eetgedrag op De initiatiefnemers nemen het voortouw en peilen naar het draagvlak in de school
bij collegarsquos directie ouders ondersteunend personeel leerlingen Een groot
draagvlak binnen de school is noodzakelijk
De stuwende motor achter de acties is de werkgroep bij het samenstellen van de
werkgroep is het belangrijk om alle mogelijke leden uit te nodigen om deel uit te
maken van de werkgroep Een gemengde werkgroep bundelt gemengde krachten
en opportuniteiten Het is niet de bedoeling dat alle taaklast op de initiatief nemende leerkrachten directie valt Spreek leerlingen ouders maar ook groot-
ouders en het ondersteunend amp administratief personeel aan
Het is belangrijk dat eacuteeacuten iemand het centraal aanspreekpunt is Deze persoon
neemt een cooumlrdinerende rol op zich Zij of hij bereidt de vergaderingen van de
werkgroep voor en leidt de vergadering Zij of hij maakt ook de vertaalslag naar de
schoolleiding
Kies een mascotte of een leuke slogan om de acties van de werkgroep een gezicht
of herkenbaarheid te geven
Denk eraan om vaak terug te koppelen naar de verschillende schoolniveaus
Heeft de school een lokale schoolcatering Dan kan hier in de klas rond gewerkt
worden en omgekeerd
Hulp nodig bij planning organisatie of uitvoering van het project Contacteer een MOS-begeleider van jouw provincie Meer info httpmilieuzorgopschoolbe (Bron MOS-handleiding)
SCH
OO
LBEL
EID
Schoolbeleid
Tips Laat de leerlingen na een stellingenspel over duurzaam voed-sel een affiche maken waarin zij hun mening of bezorgdheid illus-treren Deze affiches kunnen opgehangen worden in de eetzaal Zo worden andere leerlingen ook aangezet om na te denken over duurzaam consumeren en ga je klasoverschrijdend te werk
Na het behandelen van het thema duurzaam consumeren in de klas worden de leerlingen gestimuleerd zelf na te denken over hun eigen school Op welke zaken scoort onze school goed of min-der goed
Ga na het schoolfeest na hoeveel afval werd vermeden door te kiezen voor een duurzaam alternatief zoals een ijskarretje of herbruikbare drinkbekers
23
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld
PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinspVRIJEthinspBASISSCHOOLthinspDESSELGEMWinnaar van de scholenwedstrijd lsquoLekker Lokaalrsquo
Jo Bultheel pedagogisch directeur legt uit hoe
Lucy Natuurknap en haar bende geeumlngageerde
leerlingen de school wakker houden voor aller-
hande activiteiten rond lokaal en duurzaam eten
zoals het uitdelen van de wekelijkse appel
De werkgroep bestaat hier uit een kerngroep van drie leerkrachten aangevuld met MOS- medewerkers Dit zijn grootouders ouders en
vrijwilligers van TuinHier die bijspringen tijdens
de lessen en acties ondersteunen Het grootste
deel van de werkgroep bestaat uit jonge senio-ren Aanvankelijk was de werkgroep niet erg groot
maar na enkele jaren mond-aan-mond-reclame
zijn er veel geeumlngageerde leden bij gekomen Zo
zijn er de vaste teams die wekelijks komen en een
team van lsquoinspringersrsquo dat zijn de leden die spora-
disch inspringen als vaste leden niet kunnen
Deze school laat de leerlingen tuinieren in de
schoolmoestuin de MOS-medewerkers staan
de leerkrachten bij tijdens de les en staan ook in
voor het onderhoud van deze tuintjes Door zelf te
tuinieren en de verwerking van deze activiteit in
de klas staan de leerlingen stil bij de afkomst van
onze voeding
De zesdejaars maakten een filmpje rond het aan-tal voedselkilometers dat producten afleggen
voor ze op ons bord terecht komen Dit educatieve
filmpje werd ook getoond in de andere klassen
Daarna gingen ze zelf op onderzoek telkens
wanneer ze samen met hun ouders de supermarkt
bezochten gingen ze na hoe ver hun producten
hadden gereisd en streefden ze ernaar zo weinig
mogelijk kilometers in het winkelkarretje te laden
Op school hangt achteraan de klas een grote
kaart daar duiden leerlingen aan van welke landen
zij producten kochten
Zoals uit deze actie blijkt maakt de school er een
prioriteit van om ook de link te leggen naar thuis
Zo ook bij de stempelkaartactie Telkens een leer-
ling met zijn ouders naar een lokale hoeve gaat
ontvangt hij of zij een stempel van de boer Op het
einde van het schooljaar worden de spaarkaarten
vergeleken en degene met het meeste aantal
stempels wordt in de bloemetjes gezet
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep
FREQUENTIE Permanent
DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen koop- en eetgedrag en dragen dit ook over thuis
SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte Lucy Natuurknap communicatie binnen en buiten school
ldquoWij werken het hele jaar rond lsquoEet lokaal met Lucy Natuurknaprsquordquo
SCH
OO
LBEL
EID
24
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld
PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinsplsquoHETthinspSMAAKPARADIJSrsquoHet Smaakparadijs is een schoolproject rond
smaakopvoeding en eetcultuur om de leerlingen
aan te zetten tot een gezond voedingspatroon
De leerkrachten van de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo
en Plattelandsklassen vzw werkten een draaiboek
uit rond dit avontuur Yvonne en Yvette vormen
het duo dat de leerlingen doorheen het jaar mee-
neemt op deze culinaire reis langs de vijf basis-
smaken Het draaiboek bevat achtergrond-
informatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes
en suggesties voor in de klas
DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs
VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep
FREQUENTIE Permanent
DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen eetgedrag en de herkomst van het voedsel
SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte communicatie binnen en buiten school
MEER INFORMATIE wwwplattelandsklassenbe
25
SCH
OO
LBEL
EID
Subsidies klasbezoeken in West-Vlaanderen wwwmetdeklasdeboeropbe
Nood aan begeleiding op school om rond lokale voeding te werken Contacteer de MOS-begeleider
van jouw regio wwwmilieuzorgopschoolbe
Aanvraag voor financieumlle steun bij het opstarten van een schooltuintje telkens voor eind december
indienen via Landelijke Gilden wwwlandelijkegildenbe
Samenwerking met de lokale trekkersgroep Fair Trade gemeente om het zesde criterium te behalen
wwwfairetradegemeentenbe
Financieumlle steun via Kleur Bekennen voor leerkrachten in het basis- of secundair onderwijs bij projecten
op school rond wereldburgerschap en duurzame voeding
Regelmatig lanceert Kleur Bekennen een projectoproep Scholen die een project indienen maken kans
op een financieumlle stimulans waarmee je je project kunt realiseren in je school Zowel scholen die al lang
aan wereldburgerschap werken en wellicht al een schoolvisie hebben als scholen die nog nooit aan
wereldburgerschap werkten kunnen meedoen
Hou de website van wwwkleurbekennenbe in de gaten of schrijf je in op onze nieuwsbrief via onze web-
site Contact valentiengoethalswest-vlaanderenbe
Subsidies voor schoolmelk Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen
Subsidies voor schoolfruit Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen
Neem een kijkje op lsquoGezonde schoolrsquo website van het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en
Ziektepreventie voor tips rond het installeren van een gezondheidsbeleid op school
Met steun van Quick-win-project voor de korte keten Departement Landbouw en visserij Vlaamse Overheid
ON
DER
STE
UN
ING
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Ondersteuning
OndersteuningGemeenteschool Oostduinkerke
26
Breng de boerderij naar de klas Of net andersom Ontdek wwwonthaalopdeboerderijbeMeer informatie Inagro-Landbouweducatie Ieperseweg 87 8800 Rumbeke-Beitem051 27 32 00 - infoeducatieinagrobe - wwwonthaalopdeboerderijbe
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
ONTDEK OOK DE EXTRArsquoS om het boerderijbezoek voor te bereiden of uit te breiden naar een projectweek lsquode Zuivelboxrsquo lsquoOver Bloesems en Bijtjesrsquo lsquoHoprsquo en lsquoBoer zoekt Klasrsquo
De digitale leeromgeving lsquowwwboerincarottebersquo laat toe de boerderij online te bezoeken ideaal als voorbereiding of naverwerking
Het taalplonsbad lsquoBonjour Boerrsquo is een boerderijbezoek in Wallonieuml of Frankrijk zie wwwbonjourboerbe
Stal Op Stelten is een educatief spel op de boerderij voor kleuters Deelnemende hoeves op wwwonthaalopdeboerderijbe
Boer in de Wolken vormt een evaluatiespel om op het eind van het bezoek enkele belangrijke zaken te herhalen beschikbaar bij diverse hoeves lsquoMet de klas de boer oprsquo
TEELTKITSKweek je eigen witloof of champignons in de klas
Deze kits worden jaarlijks ter beschikking gesteld
door Inagro en kunnen afgehaald worden na
bestelling
DOELGROEP Lager onderwijs
KOSTPRIJS Gratis af te halen na bestelling
(jaarlijkse actie)
BESTELLEN EN INFORMATIE
wwwonthaalopdeboerderijbe
SPELKOFFER VOEDINGSDRIEHOEK lsquoGEZOND UIT DE GRONDrsquoDriedimensionale voedselpiramide Bij de verschil-
lende voedingsproducten wordt de link gelegd met
de landbouwkundige oorsprong ervan
DOELGROEP Lager en secundair onderwijs
KOSTPRIJS Gratis
INFORMATIE EN BESTELLEN
Gratis ontlenen via
wwwonthaalopdeboerderijbe
BOER IN BEELD Fotomappen over heden-
daagse landbouw aan de
hand van een informatieve verhaallijn en opdrach-
ten voor de leerlingen
en een handleiding voor de leerkracht
Verschillende themarsquos worden behandeld
verschillend per graad zuivel witloof champig-
nons vlees groenten serreteeltenhellip
DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs per graad
KOSTPRIJS Pdf-versie gratis online of euro 7 per
themamap gedrukt op hard karton
BESTELLEN EN INFORMATIE
- Gratis downloaden via
wwwboerinbeeldbe
- Aankopen via provinciale e-shop
BOER IN BEELD LIVE Educatieve filmpjes die de
voedselketen illustreren
Drie jonge reporters gaan op
pad en ontdekken welke weg
groenten koekjes en vlees afleggen
DOELGROEP Lager onderwijs onderbouw
secundair onderwijs
KOSTPRIJS Gratis voor leerkrachten
BESTELLEN EN INFORMATIE
- Gratis downloaden via
wwwboerinbeeldlivebe
- Gratis afhalen Provinciaal
Informatiecentrum Tolhuis
Brugge 0800 20 021
20
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
21
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
PLATTELANDSKLASSEN VZW ondersteunt en ontwikkelt educatieve initiatieven om jongeren op een
in contact te brengen met land- en tuinbouw voeding en het platteland Project Het Smaakparadijs omvat
een reeks van drie boekjes lsquoHet draaiboek Smaakparadijsrsquo werd ontwikkeld en geschreven
nav een samenwerking tussen Plattelandsklassen en de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo in Gelrode Zij werkten
een heel schooljaar rond eetcultuur en smaakopvoeding Het boek bevat de omschrijving van hun project
achtergrondinformatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes en suggesties voor in de klas per graad
lsquoHet Schooltuinboek rsquo een praktische gids om te beginnen met een schooltuin als didactisch uitdagend
project voor de school En lsquoHet Hagelands Kinderkookboek rsquo bevat een reeks recepten die leerlingen in
de klas kunnen maken voor gezamenlijke lunchmomenten tijdens het Smaakparadijs-project
DOELGROEP Lager onderwijs
KOSTPRIJS draaiboek Smaakparadijs euro 18 Het Schooltuinboek euro 20 Hagelands Kinderkookboek euro 7
BESTELLEN INFORMATIE amp ANDERE DIDACTISCHE UITGAVES wwwplattelandsklassenbe
VELT staat voor lsquoVereniging voor Ecologisch Leven
en Tuinierenrsquo Velt wil bijdragen tot de ontwikkeling
van een duurzame levensstijl en daarvoor ontwik-
kelden zij educatieve materialen zoals de lsquoSchool-moestuinhandleidingrsquo educatieve pakketten
rond seizoensgroenten voedselverspilling (on)
kruiden groentenkalender met steekkaarten per
groente En een inspiratiegids duurzaam consume-
ren op school en in de klas
Meeste materialen zijn online ter beschikking
gesteld neem een kijkje op wwwveltbe
LANDBOUWMUSEA tonen het verhaal van streek-
eigen tradities verschillende musea vind je op
wwwonthaalopdeboerderijbe
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
VBS Desselgem
22
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
Werken rond duurzame ontwikkeling
FOOD ROCK een duurzame maaltijd
voor wereldsterren
SCHOON BOERENHoe maakt de land- en tuinbouwsector werk van
een duurzamer platteland voor ons allemaal
Duurzame landbouw wordt voorgesteld aan de
hand van de inspanningen van acht voorbeeld-
boeren tijdens de reizende tentoonstelling
Leerlingen verkennen zelf de tentoonstelling
met de werkboekjes Sommige bedrijven kunnen
ook bezocht worden tijdens de campagneperiode
DOELGROEP Lager onderwijs tweede en derde
graad Secundair onderwijs
KOSTPRIJS Gratis
ALLE INFORMATIE
Boekjes horend bij de tentoonstelling
aanvragen via wwwschoonboerenbe
BOERENVERSTANDDit DVD-spel is een interactief groepsspel over
landbouw in de wereld op basis van videobeelden
De videobeelden brengen 5 themarsquos aan die van
levensbelang zijn voor de landbouw water bodem
energie mest en kapitaal Elk thema biedt land-
bouwers in de hele wereld kansen maar ndash helaas ndash
ook problemen
In het spel nemen 4 teams het tegen elkaar op
Goed opletten tijdens de beelden zelf creatief voor
de dag komen en tactisch spelen zijn van cruciaal
belang tijdens het spel
DOELGROEP Derde graad secundair onderwijs
KOSTPRIJS euro 8 (dvd + brochure) wordt gratis
thuis geleverd
BESTELLEN EN INFORMATIE
Provinciaal Informatiecentrum
Tolhuis te Brugge 0800 20 021
LESMAPPEN FOOD ROCKEducatieve lesmappen voor het opzetten van
een workshop rond eerlijke handel duurzaam
consumeren in een mondiale context Zie
activiteiten in klasverband
DOELGROEP Secundair onderwijs
KOSTPRIJS - Lesmappen Gratis downloaden
uitlenen of aankopen voor euro 20
- Workshop euro 160 aangevuld met
een km-vergoeding en euro 40 voor de
ingredieumlnten
BESTELLEN EN INFORMATIE
- Gratis downloaden
wwwonthaalopdeboerderijbe
- Gratis ontlenen op diverse locaties
- Aankopen lesmap of workshop-
boeken via infoeducatieinagrobe
of 051 27 32 25LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Algemeen
De communicatie van de school rond gezond en duurzaam eten vormt de rode
draad om enerzijds de verschillende activiteiten te verbinden en anderzijds een
aanknopingspunt om ouders en grootouders mee te betrekken anderzijds
Een schoolbeleid is een handig instrument voor het secundair onderwijs om
optimaal en doorgedreven aan de VOETen te werken omgeving en duurzame
ontwikkeling lichamelijke gezondheid en veiligheid socio-economische samen-
leving en politiek-juridische samenleving
Voor het lager onderwijs sluit een dergelijk schoolbeleid aan bij de Edo-doel- stellingen leerlingen onderbouwen met de capaciteiten om bewuste keuzes te
maken in functie van een leefbare wereld voor ons en voor toekomstige generaties
het leergebied wereldorieumlntatie en het leergebied overschrijdende thema sociale
vaardigheden
Hoe zet je een gedragen schoolbeleid rond duurzaam eetgedrag op De initiatiefnemers nemen het voortouw en peilen naar het draagvlak in de school
bij collegarsquos directie ouders ondersteunend personeel leerlingen Een groot
draagvlak binnen de school is noodzakelijk
De stuwende motor achter de acties is de werkgroep bij het samenstellen van de
werkgroep is het belangrijk om alle mogelijke leden uit te nodigen om deel uit te
maken van de werkgroep Een gemengde werkgroep bundelt gemengde krachten
en opportuniteiten Het is niet de bedoeling dat alle taaklast op de initiatief nemende leerkrachten directie valt Spreek leerlingen ouders maar ook groot-
ouders en het ondersteunend amp administratief personeel aan
Het is belangrijk dat eacuteeacuten iemand het centraal aanspreekpunt is Deze persoon
neemt een cooumlrdinerende rol op zich Zij of hij bereidt de vergaderingen van de
werkgroep voor en leidt de vergadering Zij of hij maakt ook de vertaalslag naar de
schoolleiding
Kies een mascotte of een leuke slogan om de acties van de werkgroep een gezicht
of herkenbaarheid te geven
Denk eraan om vaak terug te koppelen naar de verschillende schoolniveaus
Heeft de school een lokale schoolcatering Dan kan hier in de klas rond gewerkt
worden en omgekeerd
Hulp nodig bij planning organisatie of uitvoering van het project Contacteer een MOS-begeleider van jouw provincie Meer info httpmilieuzorgopschoolbe (Bron MOS-handleiding)
SCH
OO
LBEL
EID
Schoolbeleid
Tips Laat de leerlingen na een stellingenspel over duurzaam voed-sel een affiche maken waarin zij hun mening of bezorgdheid illus-treren Deze affiches kunnen opgehangen worden in de eetzaal Zo worden andere leerlingen ook aangezet om na te denken over duurzaam consumeren en ga je klasoverschrijdend te werk
Na het behandelen van het thema duurzaam consumeren in de klas worden de leerlingen gestimuleerd zelf na te denken over hun eigen school Op welke zaken scoort onze school goed of min-der goed
Ga na het schoolfeest na hoeveel afval werd vermeden door te kiezen voor een duurzaam alternatief zoals een ijskarretje of herbruikbare drinkbekers
23
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld
PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinspVRIJEthinspBASISSCHOOLthinspDESSELGEMWinnaar van de scholenwedstrijd lsquoLekker Lokaalrsquo
Jo Bultheel pedagogisch directeur legt uit hoe
Lucy Natuurknap en haar bende geeumlngageerde
leerlingen de school wakker houden voor aller-
hande activiteiten rond lokaal en duurzaam eten
zoals het uitdelen van de wekelijkse appel
De werkgroep bestaat hier uit een kerngroep van drie leerkrachten aangevuld met MOS- medewerkers Dit zijn grootouders ouders en
vrijwilligers van TuinHier die bijspringen tijdens
de lessen en acties ondersteunen Het grootste
deel van de werkgroep bestaat uit jonge senio-ren Aanvankelijk was de werkgroep niet erg groot
maar na enkele jaren mond-aan-mond-reclame
zijn er veel geeumlngageerde leden bij gekomen Zo
zijn er de vaste teams die wekelijks komen en een
team van lsquoinspringersrsquo dat zijn de leden die spora-
disch inspringen als vaste leden niet kunnen
Deze school laat de leerlingen tuinieren in de
schoolmoestuin de MOS-medewerkers staan
de leerkrachten bij tijdens de les en staan ook in
voor het onderhoud van deze tuintjes Door zelf te
tuinieren en de verwerking van deze activiteit in
de klas staan de leerlingen stil bij de afkomst van
onze voeding
De zesdejaars maakten een filmpje rond het aan-tal voedselkilometers dat producten afleggen
voor ze op ons bord terecht komen Dit educatieve
filmpje werd ook getoond in de andere klassen
Daarna gingen ze zelf op onderzoek telkens
wanneer ze samen met hun ouders de supermarkt
bezochten gingen ze na hoe ver hun producten
hadden gereisd en streefden ze ernaar zo weinig
mogelijk kilometers in het winkelkarretje te laden
Op school hangt achteraan de klas een grote
kaart daar duiden leerlingen aan van welke landen
zij producten kochten
Zoals uit deze actie blijkt maakt de school er een
prioriteit van om ook de link te leggen naar thuis
Zo ook bij de stempelkaartactie Telkens een leer-
ling met zijn ouders naar een lokale hoeve gaat
ontvangt hij of zij een stempel van de boer Op het
einde van het schooljaar worden de spaarkaarten
vergeleken en degene met het meeste aantal
stempels wordt in de bloemetjes gezet
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep
FREQUENTIE Permanent
DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen koop- en eetgedrag en dragen dit ook over thuis
SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte Lucy Natuurknap communicatie binnen en buiten school
ldquoWij werken het hele jaar rond lsquoEet lokaal met Lucy Natuurknaprsquordquo
SCH
OO
LBEL
EID
24
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld
PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinsplsquoHETthinspSMAAKPARADIJSrsquoHet Smaakparadijs is een schoolproject rond
smaakopvoeding en eetcultuur om de leerlingen
aan te zetten tot een gezond voedingspatroon
De leerkrachten van de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo
en Plattelandsklassen vzw werkten een draaiboek
uit rond dit avontuur Yvonne en Yvette vormen
het duo dat de leerlingen doorheen het jaar mee-
neemt op deze culinaire reis langs de vijf basis-
smaken Het draaiboek bevat achtergrond-
informatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes
en suggesties voor in de klas
DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs
VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep
FREQUENTIE Permanent
DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen eetgedrag en de herkomst van het voedsel
SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte communicatie binnen en buiten school
MEER INFORMATIE wwwplattelandsklassenbe
25
SCH
OO
LBEL
EID
Subsidies klasbezoeken in West-Vlaanderen wwwmetdeklasdeboeropbe
Nood aan begeleiding op school om rond lokale voeding te werken Contacteer de MOS-begeleider
van jouw regio wwwmilieuzorgopschoolbe
Aanvraag voor financieumlle steun bij het opstarten van een schooltuintje telkens voor eind december
indienen via Landelijke Gilden wwwlandelijkegildenbe
Samenwerking met de lokale trekkersgroep Fair Trade gemeente om het zesde criterium te behalen
wwwfairetradegemeentenbe
Financieumlle steun via Kleur Bekennen voor leerkrachten in het basis- of secundair onderwijs bij projecten
op school rond wereldburgerschap en duurzame voeding
Regelmatig lanceert Kleur Bekennen een projectoproep Scholen die een project indienen maken kans
op een financieumlle stimulans waarmee je je project kunt realiseren in je school Zowel scholen die al lang
aan wereldburgerschap werken en wellicht al een schoolvisie hebben als scholen die nog nooit aan
wereldburgerschap werkten kunnen meedoen
Hou de website van wwwkleurbekennenbe in de gaten of schrijf je in op onze nieuwsbrief via onze web-
site Contact valentiengoethalswest-vlaanderenbe
Subsidies voor schoolmelk Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen
Subsidies voor schoolfruit Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen
Neem een kijkje op lsquoGezonde schoolrsquo website van het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en
Ziektepreventie voor tips rond het installeren van een gezondheidsbeleid op school
Met steun van Quick-win-project voor de korte keten Departement Landbouw en visserij Vlaamse Overheid
ON
DER
STE
UN
ING
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Ondersteuning
OndersteuningGemeenteschool Oostduinkerke
26
Breng de boerderij naar de klas Of net andersom Ontdek wwwonthaalopdeboerderijbeMeer informatie Inagro-Landbouweducatie Ieperseweg 87 8800 Rumbeke-Beitem051 27 32 00 - infoeducatieinagrobe - wwwonthaalopdeboerderijbe
21
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
PLATTELANDSKLASSEN VZW ondersteunt en ontwikkelt educatieve initiatieven om jongeren op een
in contact te brengen met land- en tuinbouw voeding en het platteland Project Het Smaakparadijs omvat
een reeks van drie boekjes lsquoHet draaiboek Smaakparadijsrsquo werd ontwikkeld en geschreven
nav een samenwerking tussen Plattelandsklassen en de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo in Gelrode Zij werkten
een heel schooljaar rond eetcultuur en smaakopvoeding Het boek bevat de omschrijving van hun project
achtergrondinformatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes en suggesties voor in de klas per graad
lsquoHet Schooltuinboek rsquo een praktische gids om te beginnen met een schooltuin als didactisch uitdagend
project voor de school En lsquoHet Hagelands Kinderkookboek rsquo bevat een reeks recepten die leerlingen in
de klas kunnen maken voor gezamenlijke lunchmomenten tijdens het Smaakparadijs-project
DOELGROEP Lager onderwijs
KOSTPRIJS draaiboek Smaakparadijs euro 18 Het Schooltuinboek euro 20 Hagelands Kinderkookboek euro 7
BESTELLEN INFORMATIE amp ANDERE DIDACTISCHE UITGAVES wwwplattelandsklassenbe
VELT staat voor lsquoVereniging voor Ecologisch Leven
en Tuinierenrsquo Velt wil bijdragen tot de ontwikkeling
van een duurzame levensstijl en daarvoor ontwik-
kelden zij educatieve materialen zoals de lsquoSchool-moestuinhandleidingrsquo educatieve pakketten
rond seizoensgroenten voedselverspilling (on)
kruiden groentenkalender met steekkaarten per
groente En een inspiratiegids duurzaam consume-
ren op school en in de klas
Meeste materialen zijn online ter beschikking
gesteld neem een kijkje op wwwveltbe
LANDBOUWMUSEA tonen het verhaal van streek-
eigen tradities verschillende musea vind je op
wwwonthaalopdeboerderijbe
LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
VBS Desselgem
22
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
Werken rond duurzame ontwikkeling
FOOD ROCK een duurzame maaltijd
voor wereldsterren
SCHOON BOERENHoe maakt de land- en tuinbouwsector werk van
een duurzamer platteland voor ons allemaal
Duurzame landbouw wordt voorgesteld aan de
hand van de inspanningen van acht voorbeeld-
boeren tijdens de reizende tentoonstelling
Leerlingen verkennen zelf de tentoonstelling
met de werkboekjes Sommige bedrijven kunnen
ook bezocht worden tijdens de campagneperiode
DOELGROEP Lager onderwijs tweede en derde
graad Secundair onderwijs
KOSTPRIJS Gratis
ALLE INFORMATIE
Boekjes horend bij de tentoonstelling
aanvragen via wwwschoonboerenbe
BOERENVERSTANDDit DVD-spel is een interactief groepsspel over
landbouw in de wereld op basis van videobeelden
De videobeelden brengen 5 themarsquos aan die van
levensbelang zijn voor de landbouw water bodem
energie mest en kapitaal Elk thema biedt land-
bouwers in de hele wereld kansen maar ndash helaas ndash
ook problemen
In het spel nemen 4 teams het tegen elkaar op
Goed opletten tijdens de beelden zelf creatief voor
de dag komen en tactisch spelen zijn van cruciaal
belang tijdens het spel
DOELGROEP Derde graad secundair onderwijs
KOSTPRIJS euro 8 (dvd + brochure) wordt gratis
thuis geleverd
BESTELLEN EN INFORMATIE
Provinciaal Informatiecentrum
Tolhuis te Brugge 0800 20 021
LESMAPPEN FOOD ROCKEducatieve lesmappen voor het opzetten van
een workshop rond eerlijke handel duurzaam
consumeren in een mondiale context Zie
activiteiten in klasverband
DOELGROEP Secundair onderwijs
KOSTPRIJS - Lesmappen Gratis downloaden
uitlenen of aankopen voor euro 20
- Workshop euro 160 aangevuld met
een km-vergoeding en euro 40 voor de
ingredieumlnten
BESTELLEN EN INFORMATIE
- Gratis downloaden
wwwonthaalopdeboerderijbe
- Gratis ontlenen op diverse locaties
- Aankopen lesmap of workshop-
boeken via infoeducatieinagrobe
of 051 27 32 25LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Algemeen
De communicatie van de school rond gezond en duurzaam eten vormt de rode
draad om enerzijds de verschillende activiteiten te verbinden en anderzijds een
aanknopingspunt om ouders en grootouders mee te betrekken anderzijds
Een schoolbeleid is een handig instrument voor het secundair onderwijs om
optimaal en doorgedreven aan de VOETen te werken omgeving en duurzame
ontwikkeling lichamelijke gezondheid en veiligheid socio-economische samen-
leving en politiek-juridische samenleving
Voor het lager onderwijs sluit een dergelijk schoolbeleid aan bij de Edo-doel- stellingen leerlingen onderbouwen met de capaciteiten om bewuste keuzes te
maken in functie van een leefbare wereld voor ons en voor toekomstige generaties
het leergebied wereldorieumlntatie en het leergebied overschrijdende thema sociale
vaardigheden
Hoe zet je een gedragen schoolbeleid rond duurzaam eetgedrag op De initiatiefnemers nemen het voortouw en peilen naar het draagvlak in de school
bij collegarsquos directie ouders ondersteunend personeel leerlingen Een groot
draagvlak binnen de school is noodzakelijk
De stuwende motor achter de acties is de werkgroep bij het samenstellen van de
werkgroep is het belangrijk om alle mogelijke leden uit te nodigen om deel uit te
maken van de werkgroep Een gemengde werkgroep bundelt gemengde krachten
en opportuniteiten Het is niet de bedoeling dat alle taaklast op de initiatief nemende leerkrachten directie valt Spreek leerlingen ouders maar ook groot-
ouders en het ondersteunend amp administratief personeel aan
Het is belangrijk dat eacuteeacuten iemand het centraal aanspreekpunt is Deze persoon
neemt een cooumlrdinerende rol op zich Zij of hij bereidt de vergaderingen van de
werkgroep voor en leidt de vergadering Zij of hij maakt ook de vertaalslag naar de
schoolleiding
Kies een mascotte of een leuke slogan om de acties van de werkgroep een gezicht
of herkenbaarheid te geven
Denk eraan om vaak terug te koppelen naar de verschillende schoolniveaus
Heeft de school een lokale schoolcatering Dan kan hier in de klas rond gewerkt
worden en omgekeerd
Hulp nodig bij planning organisatie of uitvoering van het project Contacteer een MOS-begeleider van jouw provincie Meer info httpmilieuzorgopschoolbe (Bron MOS-handleiding)
SCH
OO
LBEL
EID
Schoolbeleid
Tips Laat de leerlingen na een stellingenspel over duurzaam voed-sel een affiche maken waarin zij hun mening of bezorgdheid illus-treren Deze affiches kunnen opgehangen worden in de eetzaal Zo worden andere leerlingen ook aangezet om na te denken over duurzaam consumeren en ga je klasoverschrijdend te werk
Na het behandelen van het thema duurzaam consumeren in de klas worden de leerlingen gestimuleerd zelf na te denken over hun eigen school Op welke zaken scoort onze school goed of min-der goed
Ga na het schoolfeest na hoeveel afval werd vermeden door te kiezen voor een duurzaam alternatief zoals een ijskarretje of herbruikbare drinkbekers
23
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld
PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinspVRIJEthinspBASISSCHOOLthinspDESSELGEMWinnaar van de scholenwedstrijd lsquoLekker Lokaalrsquo
Jo Bultheel pedagogisch directeur legt uit hoe
Lucy Natuurknap en haar bende geeumlngageerde
leerlingen de school wakker houden voor aller-
hande activiteiten rond lokaal en duurzaam eten
zoals het uitdelen van de wekelijkse appel
De werkgroep bestaat hier uit een kerngroep van drie leerkrachten aangevuld met MOS- medewerkers Dit zijn grootouders ouders en
vrijwilligers van TuinHier die bijspringen tijdens
de lessen en acties ondersteunen Het grootste
deel van de werkgroep bestaat uit jonge senio-ren Aanvankelijk was de werkgroep niet erg groot
maar na enkele jaren mond-aan-mond-reclame
zijn er veel geeumlngageerde leden bij gekomen Zo
zijn er de vaste teams die wekelijks komen en een
team van lsquoinspringersrsquo dat zijn de leden die spora-
disch inspringen als vaste leden niet kunnen
Deze school laat de leerlingen tuinieren in de
schoolmoestuin de MOS-medewerkers staan
de leerkrachten bij tijdens de les en staan ook in
voor het onderhoud van deze tuintjes Door zelf te
tuinieren en de verwerking van deze activiteit in
de klas staan de leerlingen stil bij de afkomst van
onze voeding
De zesdejaars maakten een filmpje rond het aan-tal voedselkilometers dat producten afleggen
voor ze op ons bord terecht komen Dit educatieve
filmpje werd ook getoond in de andere klassen
Daarna gingen ze zelf op onderzoek telkens
wanneer ze samen met hun ouders de supermarkt
bezochten gingen ze na hoe ver hun producten
hadden gereisd en streefden ze ernaar zo weinig
mogelijk kilometers in het winkelkarretje te laden
Op school hangt achteraan de klas een grote
kaart daar duiden leerlingen aan van welke landen
zij producten kochten
Zoals uit deze actie blijkt maakt de school er een
prioriteit van om ook de link te leggen naar thuis
Zo ook bij de stempelkaartactie Telkens een leer-
ling met zijn ouders naar een lokale hoeve gaat
ontvangt hij of zij een stempel van de boer Op het
einde van het schooljaar worden de spaarkaarten
vergeleken en degene met het meeste aantal
stempels wordt in de bloemetjes gezet
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep
FREQUENTIE Permanent
DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen koop- en eetgedrag en dragen dit ook over thuis
SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte Lucy Natuurknap communicatie binnen en buiten school
ldquoWij werken het hele jaar rond lsquoEet lokaal met Lucy Natuurknaprsquordquo
SCH
OO
LBEL
EID
24
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld
PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinsplsquoHETthinspSMAAKPARADIJSrsquoHet Smaakparadijs is een schoolproject rond
smaakopvoeding en eetcultuur om de leerlingen
aan te zetten tot een gezond voedingspatroon
De leerkrachten van de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo
en Plattelandsklassen vzw werkten een draaiboek
uit rond dit avontuur Yvonne en Yvette vormen
het duo dat de leerlingen doorheen het jaar mee-
neemt op deze culinaire reis langs de vijf basis-
smaken Het draaiboek bevat achtergrond-
informatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes
en suggesties voor in de klas
DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs
VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep
FREQUENTIE Permanent
DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen eetgedrag en de herkomst van het voedsel
SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte communicatie binnen en buiten school
MEER INFORMATIE wwwplattelandsklassenbe
25
SCH
OO
LBEL
EID
Subsidies klasbezoeken in West-Vlaanderen wwwmetdeklasdeboeropbe
Nood aan begeleiding op school om rond lokale voeding te werken Contacteer de MOS-begeleider
van jouw regio wwwmilieuzorgopschoolbe
Aanvraag voor financieumlle steun bij het opstarten van een schooltuintje telkens voor eind december
indienen via Landelijke Gilden wwwlandelijkegildenbe
Samenwerking met de lokale trekkersgroep Fair Trade gemeente om het zesde criterium te behalen
wwwfairetradegemeentenbe
Financieumlle steun via Kleur Bekennen voor leerkrachten in het basis- of secundair onderwijs bij projecten
op school rond wereldburgerschap en duurzame voeding
Regelmatig lanceert Kleur Bekennen een projectoproep Scholen die een project indienen maken kans
op een financieumlle stimulans waarmee je je project kunt realiseren in je school Zowel scholen die al lang
aan wereldburgerschap werken en wellicht al een schoolvisie hebben als scholen die nog nooit aan
wereldburgerschap werkten kunnen meedoen
Hou de website van wwwkleurbekennenbe in de gaten of schrijf je in op onze nieuwsbrief via onze web-
site Contact valentiengoethalswest-vlaanderenbe
Subsidies voor schoolmelk Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen
Subsidies voor schoolfruit Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen
Neem een kijkje op lsquoGezonde schoolrsquo website van het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en
Ziektepreventie voor tips rond het installeren van een gezondheidsbeleid op school
Met steun van Quick-win-project voor de korte keten Departement Landbouw en visserij Vlaamse Overheid
ON
DER
STE
UN
ING
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Ondersteuning
OndersteuningGemeenteschool Oostduinkerke
26
Breng de boerderij naar de klas Of net andersom Ontdek wwwonthaalopdeboerderijbeMeer informatie Inagro-Landbouweducatie Ieperseweg 87 8800 Rumbeke-Beitem051 27 32 00 - infoeducatieinagrobe - wwwonthaalopdeboerderijbe
22
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen
Werken rond duurzame ontwikkeling
FOOD ROCK een duurzame maaltijd
voor wereldsterren
SCHOON BOERENHoe maakt de land- en tuinbouwsector werk van
een duurzamer platteland voor ons allemaal
Duurzame landbouw wordt voorgesteld aan de
hand van de inspanningen van acht voorbeeld-
boeren tijdens de reizende tentoonstelling
Leerlingen verkennen zelf de tentoonstelling
met de werkboekjes Sommige bedrijven kunnen
ook bezocht worden tijdens de campagneperiode
DOELGROEP Lager onderwijs tweede en derde
graad Secundair onderwijs
KOSTPRIJS Gratis
ALLE INFORMATIE
Boekjes horend bij de tentoonstelling
aanvragen via wwwschoonboerenbe
BOERENVERSTANDDit DVD-spel is een interactief groepsspel over
landbouw in de wereld op basis van videobeelden
De videobeelden brengen 5 themarsquos aan die van
levensbelang zijn voor de landbouw water bodem
energie mest en kapitaal Elk thema biedt land-
bouwers in de hele wereld kansen maar ndash helaas ndash
ook problemen
In het spel nemen 4 teams het tegen elkaar op
Goed opletten tijdens de beelden zelf creatief voor
de dag komen en tactisch spelen zijn van cruciaal
belang tijdens het spel
DOELGROEP Derde graad secundair onderwijs
KOSTPRIJS euro 8 (dvd + brochure) wordt gratis
thuis geleverd
BESTELLEN EN INFORMATIE
Provinciaal Informatiecentrum
Tolhuis te Brugge 0800 20 021
LESMAPPEN FOOD ROCKEducatieve lesmappen voor het opzetten van
een workshop rond eerlijke handel duurzaam
consumeren in een mondiale context Zie
activiteiten in klasverband
DOELGROEP Secundair onderwijs
KOSTPRIJS - Lesmappen Gratis downloaden
uitlenen of aankopen voor euro 20
- Workshop euro 160 aangevuld met
een km-vergoeding en euro 40 voor de
ingredieumlnten
BESTELLEN EN INFORMATIE
- Gratis downloaden
wwwonthaalopdeboerderijbe
- Gratis ontlenen op diverse locaties
- Aankopen lesmap of workshop-
boeken via infoeducatieinagrobe
of 051 27 32 25LOK
AA
L P
LEZ
IER
OP
KL
ASN
IVE
AU
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Algemeen
De communicatie van de school rond gezond en duurzaam eten vormt de rode
draad om enerzijds de verschillende activiteiten te verbinden en anderzijds een
aanknopingspunt om ouders en grootouders mee te betrekken anderzijds
Een schoolbeleid is een handig instrument voor het secundair onderwijs om
optimaal en doorgedreven aan de VOETen te werken omgeving en duurzame
ontwikkeling lichamelijke gezondheid en veiligheid socio-economische samen-
leving en politiek-juridische samenleving
Voor het lager onderwijs sluit een dergelijk schoolbeleid aan bij de Edo-doel- stellingen leerlingen onderbouwen met de capaciteiten om bewuste keuzes te
maken in functie van een leefbare wereld voor ons en voor toekomstige generaties
het leergebied wereldorieumlntatie en het leergebied overschrijdende thema sociale
vaardigheden
Hoe zet je een gedragen schoolbeleid rond duurzaam eetgedrag op De initiatiefnemers nemen het voortouw en peilen naar het draagvlak in de school
bij collegarsquos directie ouders ondersteunend personeel leerlingen Een groot
draagvlak binnen de school is noodzakelijk
De stuwende motor achter de acties is de werkgroep bij het samenstellen van de
werkgroep is het belangrijk om alle mogelijke leden uit te nodigen om deel uit te
maken van de werkgroep Een gemengde werkgroep bundelt gemengde krachten
en opportuniteiten Het is niet de bedoeling dat alle taaklast op de initiatief nemende leerkrachten directie valt Spreek leerlingen ouders maar ook groot-
ouders en het ondersteunend amp administratief personeel aan
Het is belangrijk dat eacuteeacuten iemand het centraal aanspreekpunt is Deze persoon
neemt een cooumlrdinerende rol op zich Zij of hij bereidt de vergaderingen van de
werkgroep voor en leidt de vergadering Zij of hij maakt ook de vertaalslag naar de
schoolleiding
Kies een mascotte of een leuke slogan om de acties van de werkgroep een gezicht
of herkenbaarheid te geven
Denk eraan om vaak terug te koppelen naar de verschillende schoolniveaus
Heeft de school een lokale schoolcatering Dan kan hier in de klas rond gewerkt
worden en omgekeerd
Hulp nodig bij planning organisatie of uitvoering van het project Contacteer een MOS-begeleider van jouw provincie Meer info httpmilieuzorgopschoolbe (Bron MOS-handleiding)
SCH
OO
LBEL
EID
Schoolbeleid
Tips Laat de leerlingen na een stellingenspel over duurzaam voed-sel een affiche maken waarin zij hun mening of bezorgdheid illus-treren Deze affiches kunnen opgehangen worden in de eetzaal Zo worden andere leerlingen ook aangezet om na te denken over duurzaam consumeren en ga je klasoverschrijdend te werk
Na het behandelen van het thema duurzaam consumeren in de klas worden de leerlingen gestimuleerd zelf na te denken over hun eigen school Op welke zaken scoort onze school goed of min-der goed
Ga na het schoolfeest na hoeveel afval werd vermeden door te kiezen voor een duurzaam alternatief zoals een ijskarretje of herbruikbare drinkbekers
23
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld
PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinspVRIJEthinspBASISSCHOOLthinspDESSELGEMWinnaar van de scholenwedstrijd lsquoLekker Lokaalrsquo
Jo Bultheel pedagogisch directeur legt uit hoe
Lucy Natuurknap en haar bende geeumlngageerde
leerlingen de school wakker houden voor aller-
hande activiteiten rond lokaal en duurzaam eten
zoals het uitdelen van de wekelijkse appel
De werkgroep bestaat hier uit een kerngroep van drie leerkrachten aangevuld met MOS- medewerkers Dit zijn grootouders ouders en
vrijwilligers van TuinHier die bijspringen tijdens
de lessen en acties ondersteunen Het grootste
deel van de werkgroep bestaat uit jonge senio-ren Aanvankelijk was de werkgroep niet erg groot
maar na enkele jaren mond-aan-mond-reclame
zijn er veel geeumlngageerde leden bij gekomen Zo
zijn er de vaste teams die wekelijks komen en een
team van lsquoinspringersrsquo dat zijn de leden die spora-
disch inspringen als vaste leden niet kunnen
Deze school laat de leerlingen tuinieren in de
schoolmoestuin de MOS-medewerkers staan
de leerkrachten bij tijdens de les en staan ook in
voor het onderhoud van deze tuintjes Door zelf te
tuinieren en de verwerking van deze activiteit in
de klas staan de leerlingen stil bij de afkomst van
onze voeding
De zesdejaars maakten een filmpje rond het aan-tal voedselkilometers dat producten afleggen
voor ze op ons bord terecht komen Dit educatieve
filmpje werd ook getoond in de andere klassen
Daarna gingen ze zelf op onderzoek telkens
wanneer ze samen met hun ouders de supermarkt
bezochten gingen ze na hoe ver hun producten
hadden gereisd en streefden ze ernaar zo weinig
mogelijk kilometers in het winkelkarretje te laden
Op school hangt achteraan de klas een grote
kaart daar duiden leerlingen aan van welke landen
zij producten kochten
Zoals uit deze actie blijkt maakt de school er een
prioriteit van om ook de link te leggen naar thuis
Zo ook bij de stempelkaartactie Telkens een leer-
ling met zijn ouders naar een lokale hoeve gaat
ontvangt hij of zij een stempel van de boer Op het
einde van het schooljaar worden de spaarkaarten
vergeleken en degene met het meeste aantal
stempels wordt in de bloemetjes gezet
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep
FREQUENTIE Permanent
DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen koop- en eetgedrag en dragen dit ook over thuis
SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte Lucy Natuurknap communicatie binnen en buiten school
ldquoWij werken het hele jaar rond lsquoEet lokaal met Lucy Natuurknaprsquordquo
SCH
OO
LBEL
EID
24
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld
PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinsplsquoHETthinspSMAAKPARADIJSrsquoHet Smaakparadijs is een schoolproject rond
smaakopvoeding en eetcultuur om de leerlingen
aan te zetten tot een gezond voedingspatroon
De leerkrachten van de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo
en Plattelandsklassen vzw werkten een draaiboek
uit rond dit avontuur Yvonne en Yvette vormen
het duo dat de leerlingen doorheen het jaar mee-
neemt op deze culinaire reis langs de vijf basis-
smaken Het draaiboek bevat achtergrond-
informatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes
en suggesties voor in de klas
DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs
VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep
FREQUENTIE Permanent
DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen eetgedrag en de herkomst van het voedsel
SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte communicatie binnen en buiten school
MEER INFORMATIE wwwplattelandsklassenbe
25
SCH
OO
LBEL
EID
Subsidies klasbezoeken in West-Vlaanderen wwwmetdeklasdeboeropbe
Nood aan begeleiding op school om rond lokale voeding te werken Contacteer de MOS-begeleider
van jouw regio wwwmilieuzorgopschoolbe
Aanvraag voor financieumlle steun bij het opstarten van een schooltuintje telkens voor eind december
indienen via Landelijke Gilden wwwlandelijkegildenbe
Samenwerking met de lokale trekkersgroep Fair Trade gemeente om het zesde criterium te behalen
wwwfairetradegemeentenbe
Financieumlle steun via Kleur Bekennen voor leerkrachten in het basis- of secundair onderwijs bij projecten
op school rond wereldburgerschap en duurzame voeding
Regelmatig lanceert Kleur Bekennen een projectoproep Scholen die een project indienen maken kans
op een financieumlle stimulans waarmee je je project kunt realiseren in je school Zowel scholen die al lang
aan wereldburgerschap werken en wellicht al een schoolvisie hebben als scholen die nog nooit aan
wereldburgerschap werkten kunnen meedoen
Hou de website van wwwkleurbekennenbe in de gaten of schrijf je in op onze nieuwsbrief via onze web-
site Contact valentiengoethalswest-vlaanderenbe
Subsidies voor schoolmelk Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen
Subsidies voor schoolfruit Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen
Neem een kijkje op lsquoGezonde schoolrsquo website van het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en
Ziektepreventie voor tips rond het installeren van een gezondheidsbeleid op school
Met steun van Quick-win-project voor de korte keten Departement Landbouw en visserij Vlaamse Overheid
ON
DER
STE
UN
ING
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Ondersteuning
OndersteuningGemeenteschool Oostduinkerke
26
Breng de boerderij naar de klas Of net andersom Ontdek wwwonthaalopdeboerderijbeMeer informatie Inagro-Landbouweducatie Ieperseweg 87 8800 Rumbeke-Beitem051 27 32 00 - infoeducatieinagrobe - wwwonthaalopdeboerderijbe
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Algemeen
De communicatie van de school rond gezond en duurzaam eten vormt de rode
draad om enerzijds de verschillende activiteiten te verbinden en anderzijds een
aanknopingspunt om ouders en grootouders mee te betrekken anderzijds
Een schoolbeleid is een handig instrument voor het secundair onderwijs om
optimaal en doorgedreven aan de VOETen te werken omgeving en duurzame
ontwikkeling lichamelijke gezondheid en veiligheid socio-economische samen-
leving en politiek-juridische samenleving
Voor het lager onderwijs sluit een dergelijk schoolbeleid aan bij de Edo-doel- stellingen leerlingen onderbouwen met de capaciteiten om bewuste keuzes te
maken in functie van een leefbare wereld voor ons en voor toekomstige generaties
het leergebied wereldorieumlntatie en het leergebied overschrijdende thema sociale
vaardigheden
Hoe zet je een gedragen schoolbeleid rond duurzaam eetgedrag op De initiatiefnemers nemen het voortouw en peilen naar het draagvlak in de school
bij collegarsquos directie ouders ondersteunend personeel leerlingen Een groot
draagvlak binnen de school is noodzakelijk
De stuwende motor achter de acties is de werkgroep bij het samenstellen van de
werkgroep is het belangrijk om alle mogelijke leden uit te nodigen om deel uit te
maken van de werkgroep Een gemengde werkgroep bundelt gemengde krachten
en opportuniteiten Het is niet de bedoeling dat alle taaklast op de initiatief nemende leerkrachten directie valt Spreek leerlingen ouders maar ook groot-
ouders en het ondersteunend amp administratief personeel aan
Het is belangrijk dat eacuteeacuten iemand het centraal aanspreekpunt is Deze persoon
neemt een cooumlrdinerende rol op zich Zij of hij bereidt de vergaderingen van de
werkgroep voor en leidt de vergadering Zij of hij maakt ook de vertaalslag naar de
schoolleiding
Kies een mascotte of een leuke slogan om de acties van de werkgroep een gezicht
of herkenbaarheid te geven
Denk eraan om vaak terug te koppelen naar de verschillende schoolniveaus
Heeft de school een lokale schoolcatering Dan kan hier in de klas rond gewerkt
worden en omgekeerd
Hulp nodig bij planning organisatie of uitvoering van het project Contacteer een MOS-begeleider van jouw provincie Meer info httpmilieuzorgopschoolbe (Bron MOS-handleiding)
SCH
OO
LBEL
EID
Schoolbeleid
Tips Laat de leerlingen na een stellingenspel over duurzaam voed-sel een affiche maken waarin zij hun mening of bezorgdheid illus-treren Deze affiches kunnen opgehangen worden in de eetzaal Zo worden andere leerlingen ook aangezet om na te denken over duurzaam consumeren en ga je klasoverschrijdend te werk
Na het behandelen van het thema duurzaam consumeren in de klas worden de leerlingen gestimuleerd zelf na te denken over hun eigen school Op welke zaken scoort onze school goed of min-der goed
Ga na het schoolfeest na hoeveel afval werd vermeden door te kiezen voor een duurzaam alternatief zoals een ijskarretje of herbruikbare drinkbekers
23
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld
PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinspVRIJEthinspBASISSCHOOLthinspDESSELGEMWinnaar van de scholenwedstrijd lsquoLekker Lokaalrsquo
Jo Bultheel pedagogisch directeur legt uit hoe
Lucy Natuurknap en haar bende geeumlngageerde
leerlingen de school wakker houden voor aller-
hande activiteiten rond lokaal en duurzaam eten
zoals het uitdelen van de wekelijkse appel
De werkgroep bestaat hier uit een kerngroep van drie leerkrachten aangevuld met MOS- medewerkers Dit zijn grootouders ouders en
vrijwilligers van TuinHier die bijspringen tijdens
de lessen en acties ondersteunen Het grootste
deel van de werkgroep bestaat uit jonge senio-ren Aanvankelijk was de werkgroep niet erg groot
maar na enkele jaren mond-aan-mond-reclame
zijn er veel geeumlngageerde leden bij gekomen Zo
zijn er de vaste teams die wekelijks komen en een
team van lsquoinspringersrsquo dat zijn de leden die spora-
disch inspringen als vaste leden niet kunnen
Deze school laat de leerlingen tuinieren in de
schoolmoestuin de MOS-medewerkers staan
de leerkrachten bij tijdens de les en staan ook in
voor het onderhoud van deze tuintjes Door zelf te
tuinieren en de verwerking van deze activiteit in
de klas staan de leerlingen stil bij de afkomst van
onze voeding
De zesdejaars maakten een filmpje rond het aan-tal voedselkilometers dat producten afleggen
voor ze op ons bord terecht komen Dit educatieve
filmpje werd ook getoond in de andere klassen
Daarna gingen ze zelf op onderzoek telkens
wanneer ze samen met hun ouders de supermarkt
bezochten gingen ze na hoe ver hun producten
hadden gereisd en streefden ze ernaar zo weinig
mogelijk kilometers in het winkelkarretje te laden
Op school hangt achteraan de klas een grote
kaart daar duiden leerlingen aan van welke landen
zij producten kochten
Zoals uit deze actie blijkt maakt de school er een
prioriteit van om ook de link te leggen naar thuis
Zo ook bij de stempelkaartactie Telkens een leer-
ling met zijn ouders naar een lokale hoeve gaat
ontvangt hij of zij een stempel van de boer Op het
einde van het schooljaar worden de spaarkaarten
vergeleken en degene met het meeste aantal
stempels wordt in de bloemetjes gezet
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep
FREQUENTIE Permanent
DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen koop- en eetgedrag en dragen dit ook over thuis
SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte Lucy Natuurknap communicatie binnen en buiten school
ldquoWij werken het hele jaar rond lsquoEet lokaal met Lucy Natuurknaprsquordquo
SCH
OO
LBEL
EID
24
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld
PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinsplsquoHETthinspSMAAKPARADIJSrsquoHet Smaakparadijs is een schoolproject rond
smaakopvoeding en eetcultuur om de leerlingen
aan te zetten tot een gezond voedingspatroon
De leerkrachten van de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo
en Plattelandsklassen vzw werkten een draaiboek
uit rond dit avontuur Yvonne en Yvette vormen
het duo dat de leerlingen doorheen het jaar mee-
neemt op deze culinaire reis langs de vijf basis-
smaken Het draaiboek bevat achtergrond-
informatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes
en suggesties voor in de klas
DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs
VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep
FREQUENTIE Permanent
DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen eetgedrag en de herkomst van het voedsel
SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte communicatie binnen en buiten school
MEER INFORMATIE wwwplattelandsklassenbe
25
SCH
OO
LBEL
EID
Subsidies klasbezoeken in West-Vlaanderen wwwmetdeklasdeboeropbe
Nood aan begeleiding op school om rond lokale voeding te werken Contacteer de MOS-begeleider
van jouw regio wwwmilieuzorgopschoolbe
Aanvraag voor financieumlle steun bij het opstarten van een schooltuintje telkens voor eind december
indienen via Landelijke Gilden wwwlandelijkegildenbe
Samenwerking met de lokale trekkersgroep Fair Trade gemeente om het zesde criterium te behalen
wwwfairetradegemeentenbe
Financieumlle steun via Kleur Bekennen voor leerkrachten in het basis- of secundair onderwijs bij projecten
op school rond wereldburgerschap en duurzame voeding
Regelmatig lanceert Kleur Bekennen een projectoproep Scholen die een project indienen maken kans
op een financieumlle stimulans waarmee je je project kunt realiseren in je school Zowel scholen die al lang
aan wereldburgerschap werken en wellicht al een schoolvisie hebben als scholen die nog nooit aan
wereldburgerschap werkten kunnen meedoen
Hou de website van wwwkleurbekennenbe in de gaten of schrijf je in op onze nieuwsbrief via onze web-
site Contact valentiengoethalswest-vlaanderenbe
Subsidies voor schoolmelk Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen
Subsidies voor schoolfruit Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen
Neem een kijkje op lsquoGezonde schoolrsquo website van het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en
Ziektepreventie voor tips rond het installeren van een gezondheidsbeleid op school
Met steun van Quick-win-project voor de korte keten Departement Landbouw en visserij Vlaamse Overheid
ON
DER
STE
UN
ING
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Ondersteuning
OndersteuningGemeenteschool Oostduinkerke
26
Breng de boerderij naar de klas Of net andersom Ontdek wwwonthaalopdeboerderijbeMeer informatie Inagro-Landbouweducatie Ieperseweg 87 8800 Rumbeke-Beitem051 27 32 00 - infoeducatieinagrobe - wwwonthaalopdeboerderijbe
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld
PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinspVRIJEthinspBASISSCHOOLthinspDESSELGEMWinnaar van de scholenwedstrijd lsquoLekker Lokaalrsquo
Jo Bultheel pedagogisch directeur legt uit hoe
Lucy Natuurknap en haar bende geeumlngageerde
leerlingen de school wakker houden voor aller-
hande activiteiten rond lokaal en duurzaam eten
zoals het uitdelen van de wekelijkse appel
De werkgroep bestaat hier uit een kerngroep van drie leerkrachten aangevuld met MOS- medewerkers Dit zijn grootouders ouders en
vrijwilligers van TuinHier die bijspringen tijdens
de lessen en acties ondersteunen Het grootste
deel van de werkgroep bestaat uit jonge senio-ren Aanvankelijk was de werkgroep niet erg groot
maar na enkele jaren mond-aan-mond-reclame
zijn er veel geeumlngageerde leden bij gekomen Zo
zijn er de vaste teams die wekelijks komen en een
team van lsquoinspringersrsquo dat zijn de leden die spora-
disch inspringen als vaste leden niet kunnen
Deze school laat de leerlingen tuinieren in de
schoolmoestuin de MOS-medewerkers staan
de leerkrachten bij tijdens de les en staan ook in
voor het onderhoud van deze tuintjes Door zelf te
tuinieren en de verwerking van deze activiteit in
de klas staan de leerlingen stil bij de afkomst van
onze voeding
De zesdejaars maakten een filmpje rond het aan-tal voedselkilometers dat producten afleggen
voor ze op ons bord terecht komen Dit educatieve
filmpje werd ook getoond in de andere klassen
Daarna gingen ze zelf op onderzoek telkens
wanneer ze samen met hun ouders de supermarkt
bezochten gingen ze na hoe ver hun producten
hadden gereisd en streefden ze ernaar zo weinig
mogelijk kilometers in het winkelkarretje te laden
Op school hangt achteraan de klas een grote
kaart daar duiden leerlingen aan van welke landen
zij producten kochten
Zoals uit deze actie blijkt maakt de school er een
prioriteit van om ook de link te leggen naar thuis
Zo ook bij de stempelkaartactie Telkens een leer-
ling met zijn ouders naar een lokale hoeve gaat
ontvangt hij of zij een stempel van de boer Op het
einde van het schooljaar worden de spaarkaarten
vergeleken en degene met het meeste aantal
stempels wordt in de bloemetjes gezet
DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs
VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep
FREQUENTIE Permanent
DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen koop- en eetgedrag en dragen dit ook over thuis
SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte Lucy Natuurknap communicatie binnen en buiten school
ldquoWij werken het hele jaar rond lsquoEet lokaal met Lucy Natuurknaprsquordquo
SCH
OO
LBEL
EID
24
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld
PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinsplsquoHETthinspSMAAKPARADIJSrsquoHet Smaakparadijs is een schoolproject rond
smaakopvoeding en eetcultuur om de leerlingen
aan te zetten tot een gezond voedingspatroon
De leerkrachten van de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo
en Plattelandsklassen vzw werkten een draaiboek
uit rond dit avontuur Yvonne en Yvette vormen
het duo dat de leerlingen doorheen het jaar mee-
neemt op deze culinaire reis langs de vijf basis-
smaken Het draaiboek bevat achtergrond-
informatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes
en suggesties voor in de klas
DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs
VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep
FREQUENTIE Permanent
DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen eetgedrag en de herkomst van het voedsel
SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte communicatie binnen en buiten school
MEER INFORMATIE wwwplattelandsklassenbe
25
SCH
OO
LBEL
EID
Subsidies klasbezoeken in West-Vlaanderen wwwmetdeklasdeboeropbe
Nood aan begeleiding op school om rond lokale voeding te werken Contacteer de MOS-begeleider
van jouw regio wwwmilieuzorgopschoolbe
Aanvraag voor financieumlle steun bij het opstarten van een schooltuintje telkens voor eind december
indienen via Landelijke Gilden wwwlandelijkegildenbe
Samenwerking met de lokale trekkersgroep Fair Trade gemeente om het zesde criterium te behalen
wwwfairetradegemeentenbe
Financieumlle steun via Kleur Bekennen voor leerkrachten in het basis- of secundair onderwijs bij projecten
op school rond wereldburgerschap en duurzame voeding
Regelmatig lanceert Kleur Bekennen een projectoproep Scholen die een project indienen maken kans
op een financieumlle stimulans waarmee je je project kunt realiseren in je school Zowel scholen die al lang
aan wereldburgerschap werken en wellicht al een schoolvisie hebben als scholen die nog nooit aan
wereldburgerschap werkten kunnen meedoen
Hou de website van wwwkleurbekennenbe in de gaten of schrijf je in op onze nieuwsbrief via onze web-
site Contact valentiengoethalswest-vlaanderenbe
Subsidies voor schoolmelk Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen
Subsidies voor schoolfruit Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen
Neem een kijkje op lsquoGezonde schoolrsquo website van het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en
Ziektepreventie voor tips rond het installeren van een gezondheidsbeleid op school
Met steun van Quick-win-project voor de korte keten Departement Landbouw en visserij Vlaamse Overheid
ON
DER
STE
UN
ING
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Ondersteuning
OndersteuningGemeenteschool Oostduinkerke
26
Breng de boerderij naar de klas Of net andersom Ontdek wwwonthaalopdeboerderijbeMeer informatie Inagro-Landbouweducatie Ieperseweg 87 8800 Rumbeke-Beitem051 27 32 00 - infoeducatieinagrobe - wwwonthaalopdeboerderijbe
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld
PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinsplsquoHETthinspSMAAKPARADIJSrsquoHet Smaakparadijs is een schoolproject rond
smaakopvoeding en eetcultuur om de leerlingen
aan te zetten tot een gezond voedingspatroon
De leerkrachten van de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo
en Plattelandsklassen vzw werkten een draaiboek
uit rond dit avontuur Yvonne en Yvette vormen
het duo dat de leerlingen doorheen het jaar mee-
neemt op deze culinaire reis langs de vijf basis-
smaken Het draaiboek bevat achtergrond-
informatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes
en suggesties voor in de klas
DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs
VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep
FREQUENTIE Permanent
DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen eetgedrag en de herkomst van het voedsel
SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte communicatie binnen en buiten school
MEER INFORMATIE wwwplattelandsklassenbe
25
SCH
OO
LBEL
EID
Subsidies klasbezoeken in West-Vlaanderen wwwmetdeklasdeboeropbe
Nood aan begeleiding op school om rond lokale voeding te werken Contacteer de MOS-begeleider
van jouw regio wwwmilieuzorgopschoolbe
Aanvraag voor financieumlle steun bij het opstarten van een schooltuintje telkens voor eind december
indienen via Landelijke Gilden wwwlandelijkegildenbe
Samenwerking met de lokale trekkersgroep Fair Trade gemeente om het zesde criterium te behalen
wwwfairetradegemeentenbe
Financieumlle steun via Kleur Bekennen voor leerkrachten in het basis- of secundair onderwijs bij projecten
op school rond wereldburgerschap en duurzame voeding
Regelmatig lanceert Kleur Bekennen een projectoproep Scholen die een project indienen maken kans
op een financieumlle stimulans waarmee je je project kunt realiseren in je school Zowel scholen die al lang
aan wereldburgerschap werken en wellicht al een schoolvisie hebben als scholen die nog nooit aan
wereldburgerschap werkten kunnen meedoen
Hou de website van wwwkleurbekennenbe in de gaten of schrijf je in op onze nieuwsbrief via onze web-
site Contact valentiengoethalswest-vlaanderenbe
Subsidies voor schoolmelk Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen
Subsidies voor schoolfruit Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen
Neem een kijkje op lsquoGezonde schoolrsquo website van het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en
Ziektepreventie voor tips rond het installeren van een gezondheidsbeleid op school
Met steun van Quick-win-project voor de korte keten Departement Landbouw en visserij Vlaamse Overheid
ON
DER
STE
UN
ING
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Ondersteuning
OndersteuningGemeenteschool Oostduinkerke
26
Breng de boerderij naar de klas Of net andersom Ontdek wwwonthaalopdeboerderijbeMeer informatie Inagro-Landbouweducatie Ieperseweg 87 8800 Rumbeke-Beitem051 27 32 00 - infoeducatieinagrobe - wwwonthaalopdeboerderijbe
Subsidies klasbezoeken in West-Vlaanderen wwwmetdeklasdeboeropbe
Nood aan begeleiding op school om rond lokale voeding te werken Contacteer de MOS-begeleider
van jouw regio wwwmilieuzorgopschoolbe
Aanvraag voor financieumlle steun bij het opstarten van een schooltuintje telkens voor eind december
indienen via Landelijke Gilden wwwlandelijkegildenbe
Samenwerking met de lokale trekkersgroep Fair Trade gemeente om het zesde criterium te behalen
wwwfairetradegemeentenbe
Financieumlle steun via Kleur Bekennen voor leerkrachten in het basis- of secundair onderwijs bij projecten
op school rond wereldburgerschap en duurzame voeding
Regelmatig lanceert Kleur Bekennen een projectoproep Scholen die een project indienen maken kans
op een financieumlle stimulans waarmee je je project kunt realiseren in je school Zowel scholen die al lang
aan wereldburgerschap werken en wellicht al een schoolvisie hebben als scholen die nog nooit aan
wereldburgerschap werkten kunnen meedoen
Hou de website van wwwkleurbekennenbe in de gaten of schrijf je in op onze nieuwsbrief via onze web-
site Contact valentiengoethalswest-vlaanderenbe
Subsidies voor schoolmelk Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen
Subsidies voor schoolfruit Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen
Neem een kijkje op lsquoGezonde schoolrsquo website van het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en
Ziektepreventie voor tips rond het installeren van een gezondheidsbeleid op school
Met steun van Quick-win-project voor de korte keten Departement Landbouw en visserij Vlaamse Overheid
ON
DER
STE
UN
ING
Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Ondersteuning
OndersteuningGemeenteschool Oostduinkerke
26
Breng de boerderij naar de klas Of net andersom Ontdek wwwonthaalopdeboerderijbeMeer informatie Inagro-Landbouweducatie Ieperseweg 87 8800 Rumbeke-Beitem051 27 32 00 - infoeducatieinagrobe - wwwonthaalopdeboerderijbe
Breng de boerderij naar de klas Of net andersom Ontdek wwwonthaalopdeboerderijbeMeer informatie Inagro-Landbouweducatie Ieperseweg 87 8800 Rumbeke-Beitem051 27 32 00 - infoeducatieinagrobe - wwwonthaalopdeboerderijbe