INSPIRATIEGIDS Lekker Lokaal - Inagro...Duurzame producten in de eigen schoolkeuken Streef met de...

27
1 Inspiratiegids ‘Lekker Lokaal’ / INSPIRATIEGIDS Lekker Lokaal op school en in de klas

Transcript of INSPIRATIEGIDS Lekker Lokaal - Inagro...Duurzame producten in de eigen schoolkeuken Streef met de...

Page 1: INSPIRATIEGIDS Lekker Lokaal - Inagro...Duurzame producten in de eigen schoolkeuken Streef met de school naar een meer duurzame keuken, kies voor authenticiteit en pure producten.

1Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo

INSPIRATIEGIDS

Lekker Lokaalop school en in de klas

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo

2

Mijn moeder is e-co-lo-giesdat klinkt misschien een beetje vies maar het is eigenlijk best schoon mijn moeder is gewoon ontzettend goed voor het milieu dat gaat zothinsp

de komkommer die ze in schijfjes op haar ogen legt haalt ze bij de boer een eindje verderop net zoals de sla in krop het brood de aubergines radijzen spruitjes witlof koolrabi en rammenas

moet je die mooie groenten zienthinsp roept ze danzo gezond als wat en bovendien ga ik met de fiets dus komt er niets geen smeerboel in de luchtthinsp

ik zuchtthinsp de wallen om haar ogen zijn nog altijd even groot en brood blijft brood ook al zit er maiumls in spruiten zijn goor radijzen niet te vreten en wat koolrabi en rammenas zijn wil ik niet eens weten

maarthinsp

onderweg naar witlof spruiten en konijnenvoer woont er nog een andere boer en die is ook lokaal het is dus niet meer dan normaal dat mijn moeder ndash die tenslotte e-co-lo-gies is ndash ook daar wat koopt

niks sla of aubergines hier maar limonade van vlier en boter yoghurt confituur en kaas en als was het een droomthinsp hoeve-ijs met verse aardbei en room

achzo e-co-lo-gies wil ik best elke dag

Tine Mortier

COLOFON

Met dank aan de scholen die deelnamen aan de scholenwedstrijd lsquoLekker Lokaalrsquo voor het delen van hun ervaringen en ideeeumln

Redactie Nele Dejonckheere Helena VandekerckhoveFotorsquos Inzendingen scholen Inagro PlattelandsklassenOntwerp Panachrsquo WervikPublicatie November 2014

Speciale dank aan Julie Delanote Anneleen Dedeyne Griet Dewaele en Katrien Grouwet

Deze uitgave kwam tot stand met steun van Quick-win-project voor de korte keten Departement Landbouw en visserij Vlaamse Overheid

GEZOND TUSSENDOORTJEWinkeltje met hoeveproducten tijdens de speeltijd 6

Lokale soepdag 7

SCHOOLCATERINGLokaal criterium in de aanbesteding voor schoolmaaltijden 8

Duurzame producten in de eigen schoolkeuken 9

KLASOVERSCHRIJDENDE ACTIVITEITENSchoolmoestuin 10

Geldinzamelactie met lokale producten 11

FEEST OP SCHOOLKaasschotel 12

IJskarretje 13

VERGADERINGEN LERAARSKAMER TEAMPedagogische studiedag met hoeveproducten op de boerderij 14

Fruit in de leraarskamer 15

ACTIVITEITEN IN KLASVERBANDAppeltjeskring 16

Aan de slag met hoeveproducten na een bezoek aan de boer 17

Food Rock een duurzame maaltijd voor wereldsterren 18

DIDACTISCH MATERIAAL 19

ALGEMEEN 23

PRAKTIJKVOORBEELD lsquoEet lokaal met Lucy Natuurknaprsquo 24

PRAKTIJKVOORBEELD lsquoHet Smaakparadijsrsquo 25

SUBSIDIES EN BEGELEIDING 26

LOKAAL PLEZIER OP SCHOOL

LOKAAL PLEZIER IN DE KLAS

SCHOOLBELEID

ONDERSTEUNING

INLEIDING

Waarom lokale producten op school integreren

Werken rond de korte keten is een keuze voor bewus-ter consumeren Maar het is meer dan dat de korte

keten is naast een duurzaam afzetsysteem ook een ma-

nier om jongeren opnieuw in contact te brengen met de oorsprong van ons voedsel Het omvat een massa

aan themarsquos om projecten rond op te zetten gezonde

levensstijl zorg voor natuur en milieu landbouw de

seizoenen de voedselketen eerlijke handel duurzame

economieeumln voedselverwerking En vergeet ook het

fysieke aspect niet een bezoek aan de boerderij is de

ideale gelegenheid om te leren met alle zintuigen

Door in de school leerlingen inzicht en kennis te

verschaffen over de manier waarop wij vandaag in ons

voedsel voorzien laat je hen toe kritisch te kijken naar

hun eigen koopgedrag Maar weten is niet voldoende de

praktijk van de school is minstens even belangrijk wat

bieden we de leerlingen zelf aan Tonen wij zelf dat het

anders kan Deze uitgave reikt ideeeumln aan lesmaterialen

om kennis te onderbouwen en acties om deze kennis om

te zetten in de praktijk Laat de leerlingen meedenken

om jullie school tot een duurzame school uit te bouwen

Wie zijn wij

Deze gids is een uitgave van Inagro vzw een onder-

zoekscentrum voor land- en tuinbouw die oa hoeve-

producenten ondersteunt De dienst landbouweducatie

lsquoOnthaal op de boerderijrsquo tracht kinderen en jongeren

meer vertrouwd te maken met de landbouw en stelt

zich hierbij voorop een zo correct mogelijk beeld te

geven over hedendaagse landbouw en voedselvoorzie-

ning Het Strategisch Plan Korte Keten van de Vlaam-

se Overheid ondersteunt dit project financieel om de

korte keten onder de aandacht te brengen

De dienst landbouweducatie lsquoOnthaal op de boerde-rijrsquo geeft op haar website wwwonthaalopdeboerderij

be heel wat lesmateriaal naast een overzicht van de

verschillende bezoekboerderijen met hun aanbod aan

faciliteiten klasbezoek bezoek voor specifieke doel-

groepen aanpassingen voor mindervalide personen

overnachtingsmogelijkheid vergaderzaaltje hellip

Het label 100 West-Vlaams Hoeve- en Streekpro-ducten is een erkenning voor eerlijke authentieke en

kwalitatieve producten uit de streek Neem gerust een

kijkje op de website om er alle producenten in de buurt

te ontdekken www100procentwest-vlaamsbe

De korte keten en duurzaamheid toegelicht

De Vlaamse Overheid omschrijft de korte keten als een

duurzaam afzetsysteem dat gesteund is op vijf basis-

principes

- Betrokkenheid van de consument rechtstreekse

relatie tussen consument en producent (het verhaal

achter het product)

- Beperkt aantal schakels een transparante voedselketen

- Zeggenschap de producent is zelfstandig in zijn prijs-

zetting productiemethode en aanbod (eerlijke handel)

- Lokaal karakter plaatselijk geteelde producten wor-

den lokaal verkocht (beperkt aantal voedselkilome-

ters di de afstand van producent naar consument)

- Mogelijkheid om in contact te komen met de land-bouwpraktijk inzicht verkrijgen in productieprocessen

seizoenen en duurzaamheid van de productie en afzet

Duurzaamheid is het voorzien in eigen noden zonder

de noden van toekomstige generaties in gevaar te bren-

gen (naar analogie van de Brunlandt-definitie)

Deze gids is een wegwijzer voor scholen en leerkrachten die zich engageren voor gezonde en duurzame eetgewoontes Hij is het vervolg op de scholenwedstrijd lsquoLekker Lokaalrsquo Hierbij werden scholen gevraagd om hun acties rond lokale voeding in te zenden Het zijn deze acties die de basis vormen voor deze inspiratiegids Sommige zetten in op een lokaal schoolbeleid anderen maken kleine maar betekenisvolle inspanningen om de smaak te pakken te krijgen

Nieuwsgierig Lees snel verder en ontdek er alles over

5

- De ecologische pijler van duurzaamheid is de dui-

delijkste Dit is het zorg dragen voor ons milieu door

onnodige voedselkilometers en afval te beperken

- Daarnaast is er ook nood aan sociale duurzaamheid

Contact met de landbouwsector zorgt voor betrok-

kenheid van de consument bij het productieproces

en inzicht hierin Dit is een noodzakelijke voorwaarde

om samen aan de kar te trekken om onze voedselpro-

ductie duurzamer te maken want zonder draagvlak

komen de vele goedbedoelde initiatieven in onvrucht-

bare grond terecht

- Economische duurzaamheid heeft betrekking op

duurzaam handel voeren realistische prijzen en vak-

manschap waarderen

Duurzame voeding en consumptie is meer dan lokaal

eten Fair Trade-producten die een eerlijke prijs garande-

ren voor boeren in het Zuiden vormen het complement

van eerlijke handel in het Noorden

Wie wordt er beter van

In de eerste plaats de plaatselijke economie door de

eerlijke handel en de betrokkenheid van de consument

Doordat de boer een eerlijke prijs krijgt heeft deze de

mogelijkheid om ook maximaal in te zetten op ecolo-

gische (zoals het werken aan biodiversiteit) en sociale

aspecten (zoals het opstellen van het bedrijf voor educa-

tie en recreatie) van de landbouw

Het milieu door het verminderen van afval en transport

van het product

De leerlingen krijgen inzicht in de voedselketen en hun

consumentengedrag Bij een bezoek biedt de boerde-

rijomgeving een rijke leercontext De school wordt een

plek waar dit engagement de betrokkenheid tussen de

klassen stimuleert alsook tussen de school en (groot)ouders eacuten tussen de school en de lokale gemeenschap

En wat kost dat

De keuze voor seizoensgroenten en -vruchten van bij

de boer is niet duurder dan het aanbod uit de super-

markt Artisanale bereidingen van de hoeve (yoghurt

vlees ijs hellip) kunnen wel net iets duurder zijn Door voed-

selverspilling aan te pakken te letten op overbodige ver-

pakkingsmaterialen en af te wisselen met vegetarische

alternatieven kan je dit verschil goed compenseren

Lokale producten kan je vinden op www100west-vlaamsbe voor de West-Vlaamse hoeveswwwrechtvanbijdeboerbe voor de Vlaamse hoeves

Wist-je-dat Grootouders vaak staan te trappelen om zich te engageren in de school van hun kleinkinderen (zie school-beleid)

Wist-je-dat Duurzaam consumeren een aandachtspunt is van MOS (zie onder-steuning)

Wist-je-dat lsquoLokale duurzame productenrsquo het zesde criterium van de Fair-Trade-Gemeenten vormen (zie ondersteuning)

GO De Bevertjes

6Kan de boer het fruit leveren op school

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Gezond tussendoortje

Tips Appels en peren zijn langer houdbaar in de koelkast Vul vanaf de meimaand aan met aardbeien en klein fruit

Ga in de wiskundeles aan de slag met de fruitwinkel door samen met de leerlingen een kasboek bij te houden

GEZOND TUSSENDOORTJE

Fruitwinkeltje op de speelplaatsEen fruitwinkeltje met lokaal fruit tijdens de speeltijd Dagelijks of wekelijks fruit aanbieden zorgt voor een gezond snackpatroon eacuten laat geen afval na Laat leerlingen zelf het winkeltje openhouden

DOELGROEP Lager en secundair onderwijs

FREQUENTIE Dagelijks wekelijks

TAAKVERDELING Toezichthoudende leerkracht helpt indien nodig

LEERDOELEN Verschil lange en korte keten verantwoordelijkheid dragen

lichamelijke gezondheid functionele rekenvaardigheid organisatie-

bekwaamheid eerlijke handel totstandkoming van een prijs

SUCCESFACTOREN Duidelijke communicatie over lokale insteek

SBS Sint-Eloois Vijve

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

Het aanbod uitbreiden met zuivel-producten of appelsap Spreek de boer

aan over een automaat op school

7

VBS Boezinge

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Gezond tussendoortje

Een lokale soep kan ook als aanvulling op het middagmaal

Geen kok of kookouders Elke klas maakt om de beurt soep (met groentjes uit de schooltuin)

GEZOND TUSSENDOORTJE

Lokale soepdag Verwen jezelf collegarsquos en de leerlingen met een wekelijkse kom verse soep boordevol lokaal en seizoensgebonden groentjes

DOELGROEP Kleuter- lager of secundair onderwijs

FREQUENTIE Dagelijks wekelijks

PARTNERS Schoolkok enthousiaste groep (groot)ouders die

eacuteeacuten maal per week soep maken en uitdelen op school

LEERDOELEN De seizoenen lichamelijke gezondheid voedsel-

kilometers diversiteit groenten en hun herkomst

SUCCESFACTOREN Geeumlngageerde kok kookouders schoolbeleid rond

gezonde voeding bezoek aan een groenteteler

Tips Zet een klassikale discussie op rond duurzaam consumeren welke afstand legt het product af welke landbouwmethode werd gebruikt (volle grond (on)verwarmde serre) seizoens- gebondenheid kook- en bereidingswijze verpakkingsmateriaal transportmiddel product

Bespreek de seizoenen aan de hand van de groentekalender in de klas

VBS Boezinge

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Schoolcatering

Tips Neem eens een kijkje op wwwboterbijdeviswo1be deze website belicht landbouw en voedselvoorziening in WOI Wat aten mensen tijdens de oorlog Je vindt er ook authentieke receptenboekjes uit WOI

Hang in de eetzaal telkens het menu van de dag uit met daarbij de herkomst Zo maak je terug de koppeling tussen consumptie en productie

SCHOOLCATERING

Lokaal criterium in de aanbesteding voor schoolmaaltijdenlsquoKorte Ketenrsquo als element of selectiecriterium in de aanbesteding voor schoolmaaltijden zorgt ervoor dat je als school een duidelijke keuze maakt voor het verminderen van afval voedselkilometers pure producten met een verhaal en eerlijke handel

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

FREQUENTIE Permanent

KOSTPRIJS Hoeft niet duurder te zijn vraagt wel een andere kijk

Vlees neemt vaak de grootste hap uit het budget

je kan erover nadenken om eens af te wisselen met

een vegetarisch gerecht Zie tip

LEERDOELEN Bewustwording duurzaam consumeren seizoens-

gebonden producten voedselkilometers

SUCCESFACTOREN Geeumlngageerde directie inbedden in een school-

campagne rond duurzaam consumeren

communicatie in de klassen en buiten de school

8

VBS Desselgem

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Schoolcatering

SCHOOLCATERING

Duurzame producten in de eigen schoolkeuken Streef met de school naar een meer duurzame keuken kies voor authenticiteit en pure producten Door dit engagement in de klassen verder uit te diepen creeumler je betrokkenheid rond voeding binnen de school Bovendien heeft dergelijk eetgedrag een positief effect op studie- en werkprestaties in de namiddag

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

FREQUENTIE Permanent

PARTNERS Schoolkok lokale producenten

KOSTPRIJS Hoeft niet duurder te zijn (zie tip hieronder over afwisseling)

LEERDOELEN Herkomst voedsel voedseldriehoek de seizoenen duurzaam

consumeren

SUCCESFACTOREN Geeumlngageerde schoolkok en -directie bewustwording duurzaam

consumeren doortrekken naar de lessen communicatie naar ouders

Tips Draaiboek omtrent omschakelen naar een duurzame keuken zie duurzame overheidsrestaurants of Vredeseilanden

Afwisselen tussen vlees vis en vegetarisch is een goed idee voor de portemonnee Vlees en vis nemen immers een grote hap uit het budget en wegen op ons ecosysteem Door het afwisselen en anderzijds te kiezen voor een kwaliteitsvol stuk vlees of vis worden leerlingen zich meer bewust van de kostbaarheid ervan Daarnaast is deze manier van afwisselen ook heel erg gezond

Een lokale soepdag kan een eerste stap zijn om je schoolcatering duurzamer te maken

Rusthuis Zonnelied te Ieper staat erop kwa-liteit te serveren zo ook voor het vleesrdquo getuigt chefkok Bart Denys ldquoDe keuze voor hoeveslager rsquot Lindebos is een bewuste keuze Wij kiezen voor artisanale vleesbereidingen met kwaliteitsvolle ingredieumlnten en dat proef je De hoeveslager is verantwoordelijk van begin- tot eindproduct een weet dus perfect welke weg het eindproduct heeft afgelegdDe prijs is iets duurder maar de smaak zit dan ook een stuk beter en de consument is uitzonderlijk tevreden Het persoonlijk contact is voor mij ook een grote meer-waarde ik communiceer rechtstreeks met de producent Daarnaast speelt ook flexibiliteit een rol het vlees kan rsquos morgens vroeg geleverd wordenrdquo

ldquo

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

9

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Klasoverschrijdende activiteiten

Klein beginnen Ga aan de slag met enkele bloembakken of een palletKLASOVERSCHRIJDENDE ACTIVITEITEN

SchoolmoestuinZaaien planten wieden snoeienhellip Een moestuintje in de school laat toe te ervaren wat het is om zelf voedsel te produceren en vormt een rijk vertrekpunt om leerlingen in contact te brengen met de verschillende soorten gewassen Daarnaast is samen werken in de moestuin een mentaal en fysiek gezonde activiteit en komen er andere intelligenties aan bod in de klasgroep Landelijke Gilden en Velt bieden een praktische gids om met een schoolmoestuin te starten Er worden ook activiteiten beschreven per leeftijdsgroep van het kleuter- en lager onderwijs

DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs

PRAKTISCHE VEREISTEN Lapje grond tuingereedschap

FREQUENTIE Permanent

LEERDOELEN Fysieke activiteit de seizoenen probleemoplossend denken

mens en natuur techniek

SUCCESFACTOREN Groepje helpende (groot) ouders draagvlak op school en bij de ouders

INFO EN ONDERSTEUNING Landelijke Gilden en Velt

Tip Werk in de les geschiedenis rond landbouw door te vertrekken vanuit het moestuintje Hoe was landbouw bepalend voor onze huidige samenleving

10

VBS Desselgem

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

11

KLASOVERSCHRIJDENDE ACTIVITEITEN

Geldinzamelactie met lokale productenGeen koekjes dit jaar maar groentepakketten verse peren appelsap honing radijsjes kaas confituur vleeshellip van de hoeve om te verkopen ten voordele van de school Op deze manier wordt het duurzaam schoolbeleid ondersteund en uitgedragen buiten de school

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks

LEERDOELEN Eerlijke handel korte keten

SUCCESFACTOREN Ondersteunende communicatie

Breng een bezoek aan de boer en ontdek het verhaal achter de producten

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Klasoverschrijdende activiteiten

Zelfplukdag Goed te Mullem

12

FEEST OP SCHOOL

Kaasschotel Schoolfeest de ouderraad bedanken teambuilding hellip Schuif je voeten onder tafel en geniet van een ambachtelijk bereide kaasschotel Hoeve- kaas wordt gemaakt van melk van de hoeve Dat zorgt er niet alleen voor dat de producten erg vers zijn het biedt ook de mogelijkheid om het ver-haal achter het product te leren kennen via een bezoek aan de kaasboer

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

FREQUENTIE Eenmalig

LEERDOELEN Productieproces kaas eerlijke handel korte keten betrokken-

heid consument en producent traditionele ambacht

SUCCESFACTOREN Combinatie met een bezoek aan de kaasboer Serveren met

lokale of Fair Trade wijn stokbrood van een ambachtelijke

bakker hoeveconfituur en -boter Zichtbare communicatie

over de lokale insteek

Tip Projectweek rond zuivel

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Feest op school

Breng vooraf een bezoek aan de kaas-boer of nodig hem uit op school Zo leren leerlingen het verhaal achter het product kennen en kunnen zij dit enthousiast over-dragen tijdens het feestmaal

Er zijn vele variaties mogelijk een dessertbuffet koude schotel belegde broodjes

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

FEEST OP SCHOOL

IJskarretjeVerras jong en oud met een ijskarretje op het schoolfeest Een ijsje gemaakt van verse hoevemelk geeft een feestelijke toets aan het samenzijn Het is bovendien een dessertje met een minimum aan voedselkilometers en verpakkingsmateriaal

FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks

LEERDOELEN Afvalbewustwording eerlijke prijs traditionele

ambacht duurzaam consumeren

SUCCESFACTOREN Zichtbare communicatie rond engagement

Tip Combineer met een appelsaP-tap van de hoeve een gezonde feestelijke drank eacuten een minimum aan afval

Kies voor herbruikbare drinkbekers Je kunt ze oa ont- lenen via twee kringloopcentra in de provincie Kringloop-centrum West (regio Ieper 078155 005) en kringloop- centrum rsquot Rad (regio Brugge 050349 400) of via Imog

13

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Feest op school

VBS Desselgem

VERGADERINGEN LERAARSKAMER TEAM

Pedagogische studiedag op de boerderijSteek de koppen eens samen op de boerderij en kom op frisse ideeeumln Geniet tijdens het vergaderen van een heerlijke lunch met lokale producten of een hoeve-ijsje in de namiddag Vele hoeves hebben een vergaderzaaltje met koffie thee en broodjes ter beschikking

DOELGROEP Leerkrachten oudercomiteacute

FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks

DYNAMIEK Ontspannen teamvergadering

in een rustige omgeving

SUCCESFACTOREN Even pauzeren om de boerderij

te verkennen

PRAKTISCH Vind hoeves met vergaderzaaltje

op wwwonthaalopdeboerderijbe

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school VergaderingenLeraarskamerTeam

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

14

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school VergaderingenLeraarskamerTeam

September NovemberOktoberMaart MeiApril Juni AugustusJuli December FebruariJanuari

aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettedoperwtgroene selderijkomkommerkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipaprikapeultjespreiprinsessen-boonradijsrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaattuinboonuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel

aardbeiabrikoosbraamframbooskersnectarineperzikrabarberrode beszwarte bes

aardappelbloemkoolboerenkoolgroene selderijknolselderijpaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraapradijsrammenasrode bietrodekoolroodlofsavooikoolschorseneerspinaziespruitenuiveldslawarmoeswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appelrabarber

aardappelandijviebloemkoolgroene selderijpaddenstoelenpaksoipompoenpreiraapraapsteelradijsrode bietroodlofspinazieuiwarmoeswaterkerswortelwitlof

aardbeirabarber

aardappelandijvieaspergebloemkooldoperwtgroene selderijkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipeultjespreiraapraapsteelradijsrode bietroodlofspinaziespitskooluiwarmoeswaterkerswortel

aardbeirabarber

aardappelandijvieartisjokaspergebloemkoolbroccolidoperwtgroene selderijkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipeultjespreiprinsessen-boonraapradijsrode bietsavooikoolspinaziespitskooltomaattuinboonuivenkelwarmoeswaterkerswortel

aardbeiabrikoosframbooskersnectarineperzikrabarberrode beszwarte bes

aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslamaispaddenstoelenpaksoipaprikapompoenpreiprinsessen-boonraapsteelradijsrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaatuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel

aardbeiabrikoosappelbraamdruifframbooskersmeloennectarinepeerperzikpruimvijgzwarte bes

aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslamaispaddenstoelenpaksoipaprikapompoenpreiprinsessen-boonraap(steel)radijsrammenasrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaatuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel

appelbraamdruifframbooskiwibesmeloennectarinepeerperzikpruimvijg

aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijboerenkoolbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipaprikapastinaakpompoenpreiprinsessen-boonraap(steel)radijsrammenasrode bietrodekoolroodlofsavooikoolschorseneersnijboonspinaziespitskoolspruitentomaatuiveldslavenkelwarmoeswaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appelbraamdruifframbooskiwibesmeloenpeer

aardappelaardpeerandijviebleekselderijbloemkoolboerenkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslavenkelwarmoeswaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appeldruifmeloenpeer

aardappelaardpeerandijvieboerenkoolgroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appelpeer

aardappelaardpeerboerenkoolgroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appelpeer

aardappelboerenkoolgroene selderijknolselderijpaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawitlofwittekoolwortel

appelpeer

Meer info en seizoensrecepten wwwgroentekalenderbe

Gebruik deze handige groente- en fruit-kalender om per maand te ontdekken van welke groenten en vruchten je kunt genieten

Probeer de voedselkilometers zo veel mogelijk te beperken Kies altijd voor de groenten en vruchten die het dichtst bij huis zijn gekweekt Lees het etiket

Vruchten die in zuidelijke landen worden geteeld (zoals banaan citroen kiwi man-darijn mango pompelmoesgrapefuit en sinaasappel) kun je ter afwisseling eten bij voorkeur in de wintermaanden

VERGADERINGEN LERAARSKAMER TEAM

Fruit in de leraarskamerVerwen het team door een mand met seizoensgebonden fruit in de leraarskamer te plaatsten het is een gezond tussendoortje dat niet duur is en bovendien geen afval nalaat

DOELGROEP Leerkrachten

FREQUENTIE Dagelijks wekelijks

DYNAMIEK Gezonde snackgewoonte zonder afval

SUCCESFACTOREN Fruit kopen volgens de seizoenen zie seizoenskalender

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

15

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband

Tips Koppel de appeltjeskring aan een bezoek Zelf een appeltje plukken is de grootste motivatie om erin te bijten

Appels en peren zijn lang houdbaar in de koelkast

Appels snijden veel werk Probeer een appelsnijder

ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND

Appeltjeskring Tijdens het kringmoment schilt de leerkracht enkele stukken fruit voor de leerlingen Voor de kleinsten is een appel of peer vaak moeilijk om uit het vuistje te eten Op deze manier draag je als leerkracht bij tot een gezonde snackgewoonte

DOELGROEP Kleuteronderwijs eerste graad lager onderwijs

FREQUENTIE Wekelijks

TAAKVERDELING Beurtrol leerkrachten of laten meebrengen

door ouders

LEERDOELEN Lichamelijke gezondheid de seizoenen en hun

fruitteelten fruitgroei samen eten

SUCCESFACTOREN Koppeling aan een bezoek aan de fruitkweker

communiceren naar ouders via fotorsquos op de

schoolblog

VBS Desselgem

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

16

VBS Desselgem

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband

ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND

Aan de slag met hoeveproducten na een bezoek aan een lokale producent

Waar komt ons voedsel vandaan Melk prei aardappelen appels boter rundsvlees eitjes tomaten aardbeien yoghurthellip Laat de kleuters zelf aardappelen uit de grond halen laat leerlingen koeien voederen Misschien kunnen studenten huishoudkunde zelfs helpen bij het maken van hoeveproducten Daarna kan in de klas gekookt worden met de ingredieumlnten puree melkpudding becha-melsaushellip

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

FREQUENTIE Eeacutenmalig jaarlijks bezoek en kookactiviteit

LEERDOELEN Bewegen in verschillende milieus fysieke activiteit

landbouwpraktijk gezondheid en voeding

belevend leren omgang met dieren

SUCCESFACTOREN Klasoverschrijdend werken

KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie

per bezoek aan te vragen

PRAKTISCH Boerderij bezoeken Adresjes op maat in

West-Vlaanderen via wwwmetdeklasdeboeropbe

Tips Combineer het bezoek met een champignon- of witloof-teeltkit in de klas Jaarlijks te verkrijgen bij Inagro zie lesmaterialen

Je kan klasoverschrijdend werken door het fotoverslag van het bezoek in de eetzaal uit te hangen

Vaderdagscadeaursquotje aardbeien op een versierd schaaltje

Gemeenteschool Oostduinkerke

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

17

Ter Groene Poorte Brugge

VBS Sint-Lodewijk Deerlijk

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband

ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND

Food rock een duurzame maaltijd voor wereldsterrenWat heeft wereldhandel te maken met de voedselproblematiek en hoe kunnen we als consument ons steentje bijdragen door duurzamer te consumeren Dure woorden die een concrete invulling krijgen aan de hand van opdrachten in een workshop die via de festivalsfeer nauw aansluit bij de leefwereld van jongeren Leerlingen stellen na de toelichting zelf een duurzaam menu samen waaruit zal blijken dat er veel stof ter discussie is Smakelijk

DOELGROEP Secundair onderwijs versie ASO en versie TSO BSO

PRAKTISCHE De lespakketten kunnen besteld ontleend of gedownload wordenVEREISTEN - Schakel een Noord- en een Zuid-animator in voor de meest

beklijvende aanpak euro 160 basisprijs aangevuld met een

km-vergoeding en euro 40 voor de ingredieumlnten

- Of begeleid zelf de workshop met enkele leerkrachten van

de school

FREQUENTIE Eeacutenmalige workshop voor- en naverwerking in de klas

VOORBEREIDING - Met animatoren minimum voorbereidingstijd fiches

doornemen

- Zelf begeleiden materiaal halen en doornemen collegarsquos

aanspreken

LEERDOELEN leerlingen staan stil bij eigen koop- en

eetgedrag milieu-impact voedsel eerlijke

handel korte vs lange keten sociale

impact voedsel mening onderbouwen

samenwerken koken

SUCCESFACTOREN Begeleiding door de opgeleide animatoren

PRAKTISCH Alle praktische informatie zie lesmateria-

len Deze lesmaterialen kwamen tot stand

ism het Provinciaal Noord-Zuid Centrum

en Kleur Bekennen West-Vlaanderen

FOOD ROCK een duurzame maaltijd

voor wereldsterren

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

18

19

LESMATERIALEN

Werken rond lokale voeding BOERDERIJBEZOEK lsquoMET DE KLAS DE BOER OPrsquoBezoek een echte boerderij uit het netwerk van hedendaagse boerderijen die openstaan voor klasbezoeken Hier ervaar je hoe de landbouw vandaag in ons voedsel voorziet en kan je helpen bij de taken van de boer Ontdek de diverisiteit binnen de landbouw varkens melkvee fruitbomen groententeelt in serre of open lucht hoeveproducentenhellip

Waarom een landbouwbedrijf bezoeken Deze authentieke leer-omgeving heeft een aantal troeven die in een klassikale context

weinig aan bod komen

- Gezondheid de leerlingen bewegen een hele dag lang

- Welzijn het biedt kansen aan andere leerlingen om op de voor-

grond te treden vermindering stress en pestgedrag

- Duurzaam leven bezorgdheid om het milieu start met het

ervaren van het buitenleven

- Leervermogen concentratievermogen en creativiteit leren in

een authentieke context dringt dieper binnen in onze hersenen

doordat we meerdere zintuigen aanspreken

(Bron Van de Keere K Vervaet S (2013) Leren is onderzoeken Aan de slag met wetenschap in de klas Leuven Lannoo Campus)

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie per

bezoek aan te vragen

PRAKTISCH Vind jouw boerderij via wwwmetdeklasdeboeropbe

Tips Denk eraan de boerderij heeft niet enkel troeven voor jonge leer- lingen Klassiek schoolse inhouden zoals metend rekenen en fysica kunnen hier geleerd worden met alle zintuigen (Hoeveel kubieke meter past in deze maiumlskuil Hoelang is 100 meter )

Overleg met de boer over hoe je het bezoek wil invullen Wil je een rondleiding en wat klusjes opknappen in de voormiddag en hou je de namiddag om samen met de leer-lingen te rekenen op de boerderij Maak vooraf goede inhoudelijke en praktische afspraken voor een onvergetelijke ervaring

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

Bij een boerderijbezoek is voorbereiding en naverwerking essentieel Hierna volgt een greep uit het aanbod lesmaterialen ontwikkeld door de educatieve dienst van Inagro lsquoONTHAAL OP DE BOERDERIJrsquo om het bezoek samen met de leerlingen te kaderen

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

ONTDEK OOK DE EXTRArsquoS om het boerderijbezoek voor te bereiden of uit te breiden naar een projectweek lsquode Zuivelboxrsquo lsquoOver Bloesems en Bijtjesrsquo lsquoHoprsquo en lsquoBoer zoekt Klasrsquo

De digitale leeromgeving lsquowwwboerincarottebersquo laat toe de boerderij online te bezoeken ideaal als voorbereiding of naverwerking

Het taalplonsbad lsquoBonjour Boerrsquo is een boerderijbezoek in Wallonieuml of Frankrijk zie wwwbonjourboerbe

Stal Op Stelten is een educatief spel op de boerderij voor kleuters Deelnemende hoeves op wwwonthaalopdeboerderijbe

Boer in de Wolken vormt een evaluatiespel om op het eind van het bezoek enkele belangrijke zaken te herhalen beschikbaar bij diverse hoeves lsquoMet de klas de boer oprsquo

TEELTKITSKweek je eigen witloof of champignons in de klas

Deze kits worden jaarlijks ter beschikking gesteld

door Inagro en kunnen afgehaald worden na

bestelling

DOELGROEP Lager onderwijs

KOSTPRIJS Gratis af te halen na bestelling

(jaarlijkse actie)

BESTELLEN EN INFORMATIE

wwwonthaalopdeboerderijbe

SPELKOFFER VOEDINGSDRIEHOEK lsquoGEZOND UIT DE GRONDrsquoDriedimensionale voedselpiramide Bij de verschil-

lende voedingsproducten wordt de link gelegd met

de landbouwkundige oorsprong ervan

DOELGROEP Lager en secundair onderwijs

KOSTPRIJS Gratis

INFORMATIE EN BESTELLEN

Gratis ontlenen via

wwwonthaalopdeboerderijbe

BOER IN BEELD Fotomappen over heden-

daagse landbouw aan de

hand van een informatieve verhaallijn en opdrach-

ten voor de leerlingen

en een handleiding voor de leerkracht

Verschillende themarsquos worden behandeld

verschillend per graad zuivel witloof champig-

nons vlees groenten serreteeltenhellip

DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs per graad

KOSTPRIJS Pdf-versie gratis online of euro 7 per

themamap gedrukt op hard karton

BESTELLEN EN INFORMATIE

- Gratis downloaden via

wwwboerinbeeldbe

- Aankopen via provinciale e-shop

BOER IN BEELD LIVE Educatieve filmpjes die de

voedselketen illustreren

Drie jonge reporters gaan op

pad en ontdekken welke weg

groenten koekjes en vlees afleggen

DOELGROEP Lager onderwijs onderbouw

secundair onderwijs

KOSTPRIJS Gratis voor leerkrachten

BESTELLEN EN INFORMATIE

- Gratis downloaden via

wwwboerinbeeldlivebe

- Gratis afhalen Provinciaal

Informatiecentrum Tolhuis

Brugge 0800 20 021

20

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

21

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

PLATTELANDSKLASSEN VZW ondersteunt en ontwikkelt educatieve initiatieven om jongeren op een

in contact te brengen met land- en tuinbouw voeding en het platteland Project Het Smaakparadijs omvat

een reeks van drie boekjes lsquoHet draaiboek Smaakparadijsrsquo werd ontwikkeld en geschreven

nav een samenwerking tussen Plattelandsklassen en de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo in Gelrode Zij werkten

een heel schooljaar rond eetcultuur en smaakopvoeding Het boek bevat de omschrijving van hun project

achtergrondinformatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes en suggesties voor in de klas per graad

lsquoHet Schooltuinboek rsquo een praktische gids om te beginnen met een schooltuin als didactisch uitdagend

project voor de school En lsquoHet Hagelands Kinderkookboek rsquo bevat een reeks recepten die leerlingen in

de klas kunnen maken voor gezamenlijke lunchmomenten tijdens het Smaakparadijs-project

DOELGROEP Lager onderwijs

KOSTPRIJS draaiboek Smaakparadijs euro 18 Het Schooltuinboek euro 20 Hagelands Kinderkookboek euro 7

BESTELLEN INFORMATIE amp ANDERE DIDACTISCHE UITGAVES wwwplattelandsklassenbe

VELT staat voor lsquoVereniging voor Ecologisch Leven

en Tuinierenrsquo Velt wil bijdragen tot de ontwikkeling

van een duurzame levensstijl en daarvoor ontwik-

kelden zij educatieve materialen zoals de lsquoSchool-moestuinhandleidingrsquo educatieve pakketten

rond seizoensgroenten voedselverspilling (on)

kruiden groentenkalender met steekkaarten per

groente En een inspiratiegids duurzaam consume-

ren op school en in de klas

Meeste materialen zijn online ter beschikking

gesteld neem een kijkje op wwwveltbe

LANDBOUWMUSEA tonen het verhaal van streek-

eigen tradities verschillende musea vind je op

wwwonthaalopdeboerderijbe

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

VBS Desselgem

22

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

Werken rond duurzame ontwikkeling

FOOD ROCK een duurzame maaltijd

voor wereldsterren

SCHOON BOERENHoe maakt de land- en tuinbouwsector werk van

een duurzamer platteland voor ons allemaal

Duurzame landbouw wordt voorgesteld aan de

hand van de inspanningen van acht voorbeeld-

boeren tijdens de reizende tentoonstelling

Leerlingen verkennen zelf de tentoonstelling

met de werkboekjes Sommige bedrijven kunnen

ook bezocht worden tijdens de campagneperiode

DOELGROEP Lager onderwijs tweede en derde

graad Secundair onderwijs

KOSTPRIJS Gratis

ALLE INFORMATIE

Boekjes horend bij de tentoonstelling

aanvragen via wwwschoonboerenbe

BOERENVERSTANDDit DVD-spel is een interactief groepsspel over

landbouw in de wereld op basis van videobeelden

De videobeelden brengen 5 themarsquos aan die van

levensbelang zijn voor de landbouw water bodem

energie mest en kapitaal Elk thema biedt land-

bouwers in de hele wereld kansen maar ndash helaas ndash

ook problemen

In het spel nemen 4 teams het tegen elkaar op

Goed opletten tijdens de beelden zelf creatief voor

de dag komen en tactisch spelen zijn van cruciaal

belang tijdens het spel

DOELGROEP Derde graad secundair onderwijs

KOSTPRIJS euro 8 (dvd + brochure) wordt gratis

thuis geleverd

BESTELLEN EN INFORMATIE

Provinciaal Informatiecentrum

Tolhuis te Brugge 0800 20 021

LESMAPPEN FOOD ROCKEducatieve lesmappen voor het opzetten van

een workshop rond eerlijke handel duurzaam

consumeren in een mondiale context Zie

activiteiten in klasverband

DOELGROEP Secundair onderwijs

KOSTPRIJS - Lesmappen Gratis downloaden

uitlenen of aankopen voor euro 20

- Workshop euro 160 aangevuld met

een km-vergoeding en euro 40 voor de

ingredieumlnten

BESTELLEN EN INFORMATIE

- Gratis downloaden

wwwonthaalopdeboerderijbe

- Gratis ontlenen op diverse locaties

- Aankopen lesmap of workshop-

boeken via infoeducatieinagrobe

of 051 27 32 25LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Algemeen

De communicatie van de school rond gezond en duurzaam eten vormt de rode

draad om enerzijds de verschillende activiteiten te verbinden en anderzijds een

aanknopingspunt om ouders en grootouders mee te betrekken anderzijds

Een schoolbeleid is een handig instrument voor het secundair onderwijs om

optimaal en doorgedreven aan de VOETen te werken omgeving en duurzame

ontwikkeling lichamelijke gezondheid en veiligheid socio-economische samen-

leving en politiek-juridische samenleving

Voor het lager onderwijs sluit een dergelijk schoolbeleid aan bij de Edo-doel- stellingen leerlingen onderbouwen met de capaciteiten om bewuste keuzes te

maken in functie van een leefbare wereld voor ons en voor toekomstige generaties

het leergebied wereldorieumlntatie en het leergebied overschrijdende thema sociale

vaardigheden

Hoe zet je een gedragen schoolbeleid rond duurzaam eetgedrag op De initiatiefnemers nemen het voortouw en peilen naar het draagvlak in de school

bij collegarsquos directie ouders ondersteunend personeel leerlingen Een groot

draagvlak binnen de school is noodzakelijk

De stuwende motor achter de acties is de werkgroep bij het samenstellen van de

werkgroep is het belangrijk om alle mogelijke leden uit te nodigen om deel uit te

maken van de werkgroep Een gemengde werkgroep bundelt gemengde krachten

en opportuniteiten Het is niet de bedoeling dat alle taaklast op de initiatief nemende leerkrachten directie valt Spreek leerlingen ouders maar ook groot-

ouders en het ondersteunend amp administratief personeel aan

Het is belangrijk dat eacuteeacuten iemand het centraal aanspreekpunt is Deze persoon

neemt een cooumlrdinerende rol op zich Zij of hij bereidt de vergaderingen van de

werkgroep voor en leidt de vergadering Zij of hij maakt ook de vertaalslag naar de

schoolleiding

Kies een mascotte of een leuke slogan om de acties van de werkgroep een gezicht

of herkenbaarheid te geven

Denk eraan om vaak terug te koppelen naar de verschillende schoolniveaus

Heeft de school een lokale schoolcatering Dan kan hier in de klas rond gewerkt

worden en omgekeerd

Hulp nodig bij planning organisatie of uitvoering van het project Contacteer een MOS-begeleider van jouw provincie Meer info httpmilieuzorgopschoolbe (Bron MOS-handleiding)

SCH

OO

LBEL

EID

Schoolbeleid

Tips Laat de leerlingen na een stellingenspel over duurzaam voed-sel een affiche maken waarin zij hun mening of bezorgdheid illus-treren Deze affiches kunnen opgehangen worden in de eetzaal Zo worden andere leerlingen ook aangezet om na te denken over duurzaam consumeren en ga je klasoverschrijdend te werk

Na het behandelen van het thema duurzaam consumeren in de klas worden de leerlingen gestimuleerd zelf na te denken over hun eigen school Op welke zaken scoort onze school goed of min-der goed

Ga na het schoolfeest na hoeveel afval werd vermeden door te kiezen voor een duurzaam alternatief zoals een ijskarretje of herbruikbare drinkbekers

23

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld

PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinspVRIJEthinspBASISSCHOOLthinspDESSELGEMWinnaar van de scholenwedstrijd lsquoLekker Lokaalrsquo

Jo Bultheel pedagogisch directeur legt uit hoe

Lucy Natuurknap en haar bende geeumlngageerde

leerlingen de school wakker houden voor aller-

hande activiteiten rond lokaal en duurzaam eten

zoals het uitdelen van de wekelijkse appel

De werkgroep bestaat hier uit een kerngroep van drie leerkrachten aangevuld met MOS- medewerkers Dit zijn grootouders ouders en

vrijwilligers van TuinHier die bijspringen tijdens

de lessen en acties ondersteunen Het grootste

deel van de werkgroep bestaat uit jonge senio-ren Aanvankelijk was de werkgroep niet erg groot

maar na enkele jaren mond-aan-mond-reclame

zijn er veel geeumlngageerde leden bij gekomen Zo

zijn er de vaste teams die wekelijks komen en een

team van lsquoinspringersrsquo dat zijn de leden die spora-

disch inspringen als vaste leden niet kunnen

Deze school laat de leerlingen tuinieren in de

schoolmoestuin de MOS-medewerkers staan

de leerkrachten bij tijdens de les en staan ook in

voor het onderhoud van deze tuintjes Door zelf te

tuinieren en de verwerking van deze activiteit in

de klas staan de leerlingen stil bij de afkomst van

onze voeding

De zesdejaars maakten een filmpje rond het aan-tal voedselkilometers dat producten afleggen

voor ze op ons bord terecht komen Dit educatieve

filmpje werd ook getoond in de andere klassen

Daarna gingen ze zelf op onderzoek telkens

wanneer ze samen met hun ouders de supermarkt

bezochten gingen ze na hoe ver hun producten

hadden gereisd en streefden ze ernaar zo weinig

mogelijk kilometers in het winkelkarretje te laden

Op school hangt achteraan de klas een grote

kaart daar duiden leerlingen aan van welke landen

zij producten kochten

Zoals uit deze actie blijkt maakt de school er een

prioriteit van om ook de link te leggen naar thuis

Zo ook bij de stempelkaartactie Telkens een leer-

ling met zijn ouders naar een lokale hoeve gaat

ontvangt hij of zij een stempel van de boer Op het

einde van het schooljaar worden de spaarkaarten

vergeleken en degene met het meeste aantal

stempels wordt in de bloemetjes gezet

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep

FREQUENTIE Permanent

DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen koop- en eetgedrag en dragen dit ook over thuis

SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte Lucy Natuurknap communicatie binnen en buiten school

ldquoWij werken het hele jaar rond lsquoEet lokaal met Lucy Natuurknaprsquordquo

SCH

OO

LBEL

EID

24

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld

PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinsplsquoHETthinspSMAAKPARADIJSrsquoHet Smaakparadijs is een schoolproject rond

smaakopvoeding en eetcultuur om de leerlingen

aan te zetten tot een gezond voedingspatroon

De leerkrachten van de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo

en Plattelandsklassen vzw werkten een draaiboek

uit rond dit avontuur Yvonne en Yvette vormen

het duo dat de leerlingen doorheen het jaar mee-

neemt op deze culinaire reis langs de vijf basis-

smaken Het draaiboek bevat achtergrond-

informatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes

en suggesties voor in de klas

DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs

VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep

FREQUENTIE Permanent

DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen eetgedrag en de herkomst van het voedsel

SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte communicatie binnen en buiten school

MEER INFORMATIE wwwplattelandsklassenbe

25

SCH

OO

LBEL

EID

Subsidies klasbezoeken in West-Vlaanderen wwwmetdeklasdeboeropbe

Nood aan begeleiding op school om rond lokale voeding te werken Contacteer de MOS-begeleider

van jouw regio wwwmilieuzorgopschoolbe

Aanvraag voor financieumlle steun bij het opstarten van een schooltuintje telkens voor eind december

indienen via Landelijke Gilden wwwlandelijkegildenbe

Samenwerking met de lokale trekkersgroep Fair Trade gemeente om het zesde criterium te behalen

wwwfairetradegemeentenbe

Financieumlle steun via Kleur Bekennen voor leerkrachten in het basis- of secundair onderwijs bij projecten

op school rond wereldburgerschap en duurzame voeding

Regelmatig lanceert Kleur Bekennen een projectoproep Scholen die een project indienen maken kans

op een financieumlle stimulans waarmee je je project kunt realiseren in je school Zowel scholen die al lang

aan wereldburgerschap werken en wellicht al een schoolvisie hebben als scholen die nog nooit aan

wereldburgerschap werkten kunnen meedoen

Hou de website van wwwkleurbekennenbe in de gaten of schrijf je in op onze nieuwsbrief via onze web-

site Contact valentiengoethalswest-vlaanderenbe

Subsidies voor schoolmelk Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen

Subsidies voor schoolfruit Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen

Neem een kijkje op lsquoGezonde schoolrsquo website van het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en

Ziektepreventie voor tips rond het installeren van een gezondheidsbeleid op school

Met steun van Quick-win-project voor de korte keten Departement Landbouw en visserij Vlaamse Overheid

ON

DER

STE

UN

ING

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Ondersteuning

OndersteuningGemeenteschool Oostduinkerke

26

Breng de boerderij naar de klas Of net andersom Ontdek wwwonthaalopdeboerderijbeMeer informatie Inagro-Landbouweducatie Ieperseweg 87 8800 Rumbeke-Beitem051 27 32 00 - infoeducatieinagrobe - wwwonthaalopdeboerderijbe

Page 2: INSPIRATIEGIDS Lekker Lokaal - Inagro...Duurzame producten in de eigen schoolkeuken Streef met de school naar een meer duurzame keuken, kies voor authenticiteit en pure producten.

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo

2

Mijn moeder is e-co-lo-giesdat klinkt misschien een beetje vies maar het is eigenlijk best schoon mijn moeder is gewoon ontzettend goed voor het milieu dat gaat zothinsp

de komkommer die ze in schijfjes op haar ogen legt haalt ze bij de boer een eindje verderop net zoals de sla in krop het brood de aubergines radijzen spruitjes witlof koolrabi en rammenas

moet je die mooie groenten zienthinsp roept ze danzo gezond als wat en bovendien ga ik met de fiets dus komt er niets geen smeerboel in de luchtthinsp

ik zuchtthinsp de wallen om haar ogen zijn nog altijd even groot en brood blijft brood ook al zit er maiumls in spruiten zijn goor radijzen niet te vreten en wat koolrabi en rammenas zijn wil ik niet eens weten

maarthinsp

onderweg naar witlof spruiten en konijnenvoer woont er nog een andere boer en die is ook lokaal het is dus niet meer dan normaal dat mijn moeder ndash die tenslotte e-co-lo-gies is ndash ook daar wat koopt

niks sla of aubergines hier maar limonade van vlier en boter yoghurt confituur en kaas en als was het een droomthinsp hoeve-ijs met verse aardbei en room

achzo e-co-lo-gies wil ik best elke dag

Tine Mortier

COLOFON

Met dank aan de scholen die deelnamen aan de scholenwedstrijd lsquoLekker Lokaalrsquo voor het delen van hun ervaringen en ideeeumln

Redactie Nele Dejonckheere Helena VandekerckhoveFotorsquos Inzendingen scholen Inagro PlattelandsklassenOntwerp Panachrsquo WervikPublicatie November 2014

Speciale dank aan Julie Delanote Anneleen Dedeyne Griet Dewaele en Katrien Grouwet

Deze uitgave kwam tot stand met steun van Quick-win-project voor de korte keten Departement Landbouw en visserij Vlaamse Overheid

GEZOND TUSSENDOORTJEWinkeltje met hoeveproducten tijdens de speeltijd 6

Lokale soepdag 7

SCHOOLCATERINGLokaal criterium in de aanbesteding voor schoolmaaltijden 8

Duurzame producten in de eigen schoolkeuken 9

KLASOVERSCHRIJDENDE ACTIVITEITENSchoolmoestuin 10

Geldinzamelactie met lokale producten 11

FEEST OP SCHOOLKaasschotel 12

IJskarretje 13

VERGADERINGEN LERAARSKAMER TEAMPedagogische studiedag met hoeveproducten op de boerderij 14

Fruit in de leraarskamer 15

ACTIVITEITEN IN KLASVERBANDAppeltjeskring 16

Aan de slag met hoeveproducten na een bezoek aan de boer 17

Food Rock een duurzame maaltijd voor wereldsterren 18

DIDACTISCH MATERIAAL 19

ALGEMEEN 23

PRAKTIJKVOORBEELD lsquoEet lokaal met Lucy Natuurknaprsquo 24

PRAKTIJKVOORBEELD lsquoHet Smaakparadijsrsquo 25

SUBSIDIES EN BEGELEIDING 26

LOKAAL PLEZIER OP SCHOOL

LOKAAL PLEZIER IN DE KLAS

SCHOOLBELEID

ONDERSTEUNING

INLEIDING

Waarom lokale producten op school integreren

Werken rond de korte keten is een keuze voor bewus-ter consumeren Maar het is meer dan dat de korte

keten is naast een duurzaam afzetsysteem ook een ma-

nier om jongeren opnieuw in contact te brengen met de oorsprong van ons voedsel Het omvat een massa

aan themarsquos om projecten rond op te zetten gezonde

levensstijl zorg voor natuur en milieu landbouw de

seizoenen de voedselketen eerlijke handel duurzame

economieeumln voedselverwerking En vergeet ook het

fysieke aspect niet een bezoek aan de boerderij is de

ideale gelegenheid om te leren met alle zintuigen

Door in de school leerlingen inzicht en kennis te

verschaffen over de manier waarop wij vandaag in ons

voedsel voorzien laat je hen toe kritisch te kijken naar

hun eigen koopgedrag Maar weten is niet voldoende de

praktijk van de school is minstens even belangrijk wat

bieden we de leerlingen zelf aan Tonen wij zelf dat het

anders kan Deze uitgave reikt ideeeumln aan lesmaterialen

om kennis te onderbouwen en acties om deze kennis om

te zetten in de praktijk Laat de leerlingen meedenken

om jullie school tot een duurzame school uit te bouwen

Wie zijn wij

Deze gids is een uitgave van Inagro vzw een onder-

zoekscentrum voor land- en tuinbouw die oa hoeve-

producenten ondersteunt De dienst landbouweducatie

lsquoOnthaal op de boerderijrsquo tracht kinderen en jongeren

meer vertrouwd te maken met de landbouw en stelt

zich hierbij voorop een zo correct mogelijk beeld te

geven over hedendaagse landbouw en voedselvoorzie-

ning Het Strategisch Plan Korte Keten van de Vlaam-

se Overheid ondersteunt dit project financieel om de

korte keten onder de aandacht te brengen

De dienst landbouweducatie lsquoOnthaal op de boerde-rijrsquo geeft op haar website wwwonthaalopdeboerderij

be heel wat lesmateriaal naast een overzicht van de

verschillende bezoekboerderijen met hun aanbod aan

faciliteiten klasbezoek bezoek voor specifieke doel-

groepen aanpassingen voor mindervalide personen

overnachtingsmogelijkheid vergaderzaaltje hellip

Het label 100 West-Vlaams Hoeve- en Streekpro-ducten is een erkenning voor eerlijke authentieke en

kwalitatieve producten uit de streek Neem gerust een

kijkje op de website om er alle producenten in de buurt

te ontdekken www100procentwest-vlaamsbe

De korte keten en duurzaamheid toegelicht

De Vlaamse Overheid omschrijft de korte keten als een

duurzaam afzetsysteem dat gesteund is op vijf basis-

principes

- Betrokkenheid van de consument rechtstreekse

relatie tussen consument en producent (het verhaal

achter het product)

- Beperkt aantal schakels een transparante voedselketen

- Zeggenschap de producent is zelfstandig in zijn prijs-

zetting productiemethode en aanbod (eerlijke handel)

- Lokaal karakter plaatselijk geteelde producten wor-

den lokaal verkocht (beperkt aantal voedselkilome-

ters di de afstand van producent naar consument)

- Mogelijkheid om in contact te komen met de land-bouwpraktijk inzicht verkrijgen in productieprocessen

seizoenen en duurzaamheid van de productie en afzet

Duurzaamheid is het voorzien in eigen noden zonder

de noden van toekomstige generaties in gevaar te bren-

gen (naar analogie van de Brunlandt-definitie)

Deze gids is een wegwijzer voor scholen en leerkrachten die zich engageren voor gezonde en duurzame eetgewoontes Hij is het vervolg op de scholenwedstrijd lsquoLekker Lokaalrsquo Hierbij werden scholen gevraagd om hun acties rond lokale voeding in te zenden Het zijn deze acties die de basis vormen voor deze inspiratiegids Sommige zetten in op een lokaal schoolbeleid anderen maken kleine maar betekenisvolle inspanningen om de smaak te pakken te krijgen

Nieuwsgierig Lees snel verder en ontdek er alles over

5

- De ecologische pijler van duurzaamheid is de dui-

delijkste Dit is het zorg dragen voor ons milieu door

onnodige voedselkilometers en afval te beperken

- Daarnaast is er ook nood aan sociale duurzaamheid

Contact met de landbouwsector zorgt voor betrok-

kenheid van de consument bij het productieproces

en inzicht hierin Dit is een noodzakelijke voorwaarde

om samen aan de kar te trekken om onze voedselpro-

ductie duurzamer te maken want zonder draagvlak

komen de vele goedbedoelde initiatieven in onvrucht-

bare grond terecht

- Economische duurzaamheid heeft betrekking op

duurzaam handel voeren realistische prijzen en vak-

manschap waarderen

Duurzame voeding en consumptie is meer dan lokaal

eten Fair Trade-producten die een eerlijke prijs garande-

ren voor boeren in het Zuiden vormen het complement

van eerlijke handel in het Noorden

Wie wordt er beter van

In de eerste plaats de plaatselijke economie door de

eerlijke handel en de betrokkenheid van de consument

Doordat de boer een eerlijke prijs krijgt heeft deze de

mogelijkheid om ook maximaal in te zetten op ecolo-

gische (zoals het werken aan biodiversiteit) en sociale

aspecten (zoals het opstellen van het bedrijf voor educa-

tie en recreatie) van de landbouw

Het milieu door het verminderen van afval en transport

van het product

De leerlingen krijgen inzicht in de voedselketen en hun

consumentengedrag Bij een bezoek biedt de boerde-

rijomgeving een rijke leercontext De school wordt een

plek waar dit engagement de betrokkenheid tussen de

klassen stimuleert alsook tussen de school en (groot)ouders eacuten tussen de school en de lokale gemeenschap

En wat kost dat

De keuze voor seizoensgroenten en -vruchten van bij

de boer is niet duurder dan het aanbod uit de super-

markt Artisanale bereidingen van de hoeve (yoghurt

vlees ijs hellip) kunnen wel net iets duurder zijn Door voed-

selverspilling aan te pakken te letten op overbodige ver-

pakkingsmaterialen en af te wisselen met vegetarische

alternatieven kan je dit verschil goed compenseren

Lokale producten kan je vinden op www100west-vlaamsbe voor de West-Vlaamse hoeveswwwrechtvanbijdeboerbe voor de Vlaamse hoeves

Wist-je-dat Grootouders vaak staan te trappelen om zich te engageren in de school van hun kleinkinderen (zie school-beleid)

Wist-je-dat Duurzaam consumeren een aandachtspunt is van MOS (zie onder-steuning)

Wist-je-dat lsquoLokale duurzame productenrsquo het zesde criterium van de Fair-Trade-Gemeenten vormen (zie ondersteuning)

GO De Bevertjes

6Kan de boer het fruit leveren op school

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Gezond tussendoortje

Tips Appels en peren zijn langer houdbaar in de koelkast Vul vanaf de meimaand aan met aardbeien en klein fruit

Ga in de wiskundeles aan de slag met de fruitwinkel door samen met de leerlingen een kasboek bij te houden

GEZOND TUSSENDOORTJE

Fruitwinkeltje op de speelplaatsEen fruitwinkeltje met lokaal fruit tijdens de speeltijd Dagelijks of wekelijks fruit aanbieden zorgt voor een gezond snackpatroon eacuten laat geen afval na Laat leerlingen zelf het winkeltje openhouden

DOELGROEP Lager en secundair onderwijs

FREQUENTIE Dagelijks wekelijks

TAAKVERDELING Toezichthoudende leerkracht helpt indien nodig

LEERDOELEN Verschil lange en korte keten verantwoordelijkheid dragen

lichamelijke gezondheid functionele rekenvaardigheid organisatie-

bekwaamheid eerlijke handel totstandkoming van een prijs

SUCCESFACTOREN Duidelijke communicatie over lokale insteek

SBS Sint-Eloois Vijve

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

Het aanbod uitbreiden met zuivel-producten of appelsap Spreek de boer

aan over een automaat op school

7

VBS Boezinge

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Gezond tussendoortje

Een lokale soep kan ook als aanvulling op het middagmaal

Geen kok of kookouders Elke klas maakt om de beurt soep (met groentjes uit de schooltuin)

GEZOND TUSSENDOORTJE

Lokale soepdag Verwen jezelf collegarsquos en de leerlingen met een wekelijkse kom verse soep boordevol lokaal en seizoensgebonden groentjes

DOELGROEP Kleuter- lager of secundair onderwijs

FREQUENTIE Dagelijks wekelijks

PARTNERS Schoolkok enthousiaste groep (groot)ouders die

eacuteeacuten maal per week soep maken en uitdelen op school

LEERDOELEN De seizoenen lichamelijke gezondheid voedsel-

kilometers diversiteit groenten en hun herkomst

SUCCESFACTOREN Geeumlngageerde kok kookouders schoolbeleid rond

gezonde voeding bezoek aan een groenteteler

Tips Zet een klassikale discussie op rond duurzaam consumeren welke afstand legt het product af welke landbouwmethode werd gebruikt (volle grond (on)verwarmde serre) seizoens- gebondenheid kook- en bereidingswijze verpakkingsmateriaal transportmiddel product

Bespreek de seizoenen aan de hand van de groentekalender in de klas

VBS Boezinge

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Schoolcatering

Tips Neem eens een kijkje op wwwboterbijdeviswo1be deze website belicht landbouw en voedselvoorziening in WOI Wat aten mensen tijdens de oorlog Je vindt er ook authentieke receptenboekjes uit WOI

Hang in de eetzaal telkens het menu van de dag uit met daarbij de herkomst Zo maak je terug de koppeling tussen consumptie en productie

SCHOOLCATERING

Lokaal criterium in de aanbesteding voor schoolmaaltijdenlsquoKorte Ketenrsquo als element of selectiecriterium in de aanbesteding voor schoolmaaltijden zorgt ervoor dat je als school een duidelijke keuze maakt voor het verminderen van afval voedselkilometers pure producten met een verhaal en eerlijke handel

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

FREQUENTIE Permanent

KOSTPRIJS Hoeft niet duurder te zijn vraagt wel een andere kijk

Vlees neemt vaak de grootste hap uit het budget

je kan erover nadenken om eens af te wisselen met

een vegetarisch gerecht Zie tip

LEERDOELEN Bewustwording duurzaam consumeren seizoens-

gebonden producten voedselkilometers

SUCCESFACTOREN Geeumlngageerde directie inbedden in een school-

campagne rond duurzaam consumeren

communicatie in de klassen en buiten de school

8

VBS Desselgem

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Schoolcatering

SCHOOLCATERING

Duurzame producten in de eigen schoolkeuken Streef met de school naar een meer duurzame keuken kies voor authenticiteit en pure producten Door dit engagement in de klassen verder uit te diepen creeumler je betrokkenheid rond voeding binnen de school Bovendien heeft dergelijk eetgedrag een positief effect op studie- en werkprestaties in de namiddag

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

FREQUENTIE Permanent

PARTNERS Schoolkok lokale producenten

KOSTPRIJS Hoeft niet duurder te zijn (zie tip hieronder over afwisseling)

LEERDOELEN Herkomst voedsel voedseldriehoek de seizoenen duurzaam

consumeren

SUCCESFACTOREN Geeumlngageerde schoolkok en -directie bewustwording duurzaam

consumeren doortrekken naar de lessen communicatie naar ouders

Tips Draaiboek omtrent omschakelen naar een duurzame keuken zie duurzame overheidsrestaurants of Vredeseilanden

Afwisselen tussen vlees vis en vegetarisch is een goed idee voor de portemonnee Vlees en vis nemen immers een grote hap uit het budget en wegen op ons ecosysteem Door het afwisselen en anderzijds te kiezen voor een kwaliteitsvol stuk vlees of vis worden leerlingen zich meer bewust van de kostbaarheid ervan Daarnaast is deze manier van afwisselen ook heel erg gezond

Een lokale soepdag kan een eerste stap zijn om je schoolcatering duurzamer te maken

Rusthuis Zonnelied te Ieper staat erop kwa-liteit te serveren zo ook voor het vleesrdquo getuigt chefkok Bart Denys ldquoDe keuze voor hoeveslager rsquot Lindebos is een bewuste keuze Wij kiezen voor artisanale vleesbereidingen met kwaliteitsvolle ingredieumlnten en dat proef je De hoeveslager is verantwoordelijk van begin- tot eindproduct een weet dus perfect welke weg het eindproduct heeft afgelegdDe prijs is iets duurder maar de smaak zit dan ook een stuk beter en de consument is uitzonderlijk tevreden Het persoonlijk contact is voor mij ook een grote meer-waarde ik communiceer rechtstreeks met de producent Daarnaast speelt ook flexibiliteit een rol het vlees kan rsquos morgens vroeg geleverd wordenrdquo

ldquo

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

9

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Klasoverschrijdende activiteiten

Klein beginnen Ga aan de slag met enkele bloembakken of een palletKLASOVERSCHRIJDENDE ACTIVITEITEN

SchoolmoestuinZaaien planten wieden snoeienhellip Een moestuintje in de school laat toe te ervaren wat het is om zelf voedsel te produceren en vormt een rijk vertrekpunt om leerlingen in contact te brengen met de verschillende soorten gewassen Daarnaast is samen werken in de moestuin een mentaal en fysiek gezonde activiteit en komen er andere intelligenties aan bod in de klasgroep Landelijke Gilden en Velt bieden een praktische gids om met een schoolmoestuin te starten Er worden ook activiteiten beschreven per leeftijdsgroep van het kleuter- en lager onderwijs

DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs

PRAKTISCHE VEREISTEN Lapje grond tuingereedschap

FREQUENTIE Permanent

LEERDOELEN Fysieke activiteit de seizoenen probleemoplossend denken

mens en natuur techniek

SUCCESFACTOREN Groepje helpende (groot) ouders draagvlak op school en bij de ouders

INFO EN ONDERSTEUNING Landelijke Gilden en Velt

Tip Werk in de les geschiedenis rond landbouw door te vertrekken vanuit het moestuintje Hoe was landbouw bepalend voor onze huidige samenleving

10

VBS Desselgem

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

11

KLASOVERSCHRIJDENDE ACTIVITEITEN

Geldinzamelactie met lokale productenGeen koekjes dit jaar maar groentepakketten verse peren appelsap honing radijsjes kaas confituur vleeshellip van de hoeve om te verkopen ten voordele van de school Op deze manier wordt het duurzaam schoolbeleid ondersteund en uitgedragen buiten de school

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks

LEERDOELEN Eerlijke handel korte keten

SUCCESFACTOREN Ondersteunende communicatie

Breng een bezoek aan de boer en ontdek het verhaal achter de producten

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Klasoverschrijdende activiteiten

Zelfplukdag Goed te Mullem

12

FEEST OP SCHOOL

Kaasschotel Schoolfeest de ouderraad bedanken teambuilding hellip Schuif je voeten onder tafel en geniet van een ambachtelijk bereide kaasschotel Hoeve- kaas wordt gemaakt van melk van de hoeve Dat zorgt er niet alleen voor dat de producten erg vers zijn het biedt ook de mogelijkheid om het ver-haal achter het product te leren kennen via een bezoek aan de kaasboer

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

FREQUENTIE Eenmalig

LEERDOELEN Productieproces kaas eerlijke handel korte keten betrokken-

heid consument en producent traditionele ambacht

SUCCESFACTOREN Combinatie met een bezoek aan de kaasboer Serveren met

lokale of Fair Trade wijn stokbrood van een ambachtelijke

bakker hoeveconfituur en -boter Zichtbare communicatie

over de lokale insteek

Tip Projectweek rond zuivel

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Feest op school

Breng vooraf een bezoek aan de kaas-boer of nodig hem uit op school Zo leren leerlingen het verhaal achter het product kennen en kunnen zij dit enthousiast over-dragen tijdens het feestmaal

Er zijn vele variaties mogelijk een dessertbuffet koude schotel belegde broodjes

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

FEEST OP SCHOOL

IJskarretjeVerras jong en oud met een ijskarretje op het schoolfeest Een ijsje gemaakt van verse hoevemelk geeft een feestelijke toets aan het samenzijn Het is bovendien een dessertje met een minimum aan voedselkilometers en verpakkingsmateriaal

FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks

LEERDOELEN Afvalbewustwording eerlijke prijs traditionele

ambacht duurzaam consumeren

SUCCESFACTOREN Zichtbare communicatie rond engagement

Tip Combineer met een appelsaP-tap van de hoeve een gezonde feestelijke drank eacuten een minimum aan afval

Kies voor herbruikbare drinkbekers Je kunt ze oa ont- lenen via twee kringloopcentra in de provincie Kringloop-centrum West (regio Ieper 078155 005) en kringloop- centrum rsquot Rad (regio Brugge 050349 400) of via Imog

13

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Feest op school

VBS Desselgem

VERGADERINGEN LERAARSKAMER TEAM

Pedagogische studiedag op de boerderijSteek de koppen eens samen op de boerderij en kom op frisse ideeeumln Geniet tijdens het vergaderen van een heerlijke lunch met lokale producten of een hoeve-ijsje in de namiddag Vele hoeves hebben een vergaderzaaltje met koffie thee en broodjes ter beschikking

DOELGROEP Leerkrachten oudercomiteacute

FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks

DYNAMIEK Ontspannen teamvergadering

in een rustige omgeving

SUCCESFACTOREN Even pauzeren om de boerderij

te verkennen

PRAKTISCH Vind hoeves met vergaderzaaltje

op wwwonthaalopdeboerderijbe

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school VergaderingenLeraarskamerTeam

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

14

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school VergaderingenLeraarskamerTeam

September NovemberOktoberMaart MeiApril Juni AugustusJuli December FebruariJanuari

aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettedoperwtgroene selderijkomkommerkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipaprikapeultjespreiprinsessen-boonradijsrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaattuinboonuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel

aardbeiabrikoosbraamframbooskersnectarineperzikrabarberrode beszwarte bes

aardappelbloemkoolboerenkoolgroene selderijknolselderijpaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraapradijsrammenasrode bietrodekoolroodlofsavooikoolschorseneerspinaziespruitenuiveldslawarmoeswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appelrabarber

aardappelandijviebloemkoolgroene selderijpaddenstoelenpaksoipompoenpreiraapraapsteelradijsrode bietroodlofspinazieuiwarmoeswaterkerswortelwitlof

aardbeirabarber

aardappelandijvieaspergebloemkooldoperwtgroene selderijkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipeultjespreiraapraapsteelradijsrode bietroodlofspinaziespitskooluiwarmoeswaterkerswortel

aardbeirabarber

aardappelandijvieartisjokaspergebloemkoolbroccolidoperwtgroene selderijkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipeultjespreiprinsessen-boonraapradijsrode bietsavooikoolspinaziespitskooltomaattuinboonuivenkelwarmoeswaterkerswortel

aardbeiabrikoosframbooskersnectarineperzikrabarberrode beszwarte bes

aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslamaispaddenstoelenpaksoipaprikapompoenpreiprinsessen-boonraapsteelradijsrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaatuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel

aardbeiabrikoosappelbraamdruifframbooskersmeloennectarinepeerperzikpruimvijgzwarte bes

aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslamaispaddenstoelenpaksoipaprikapompoenpreiprinsessen-boonraap(steel)radijsrammenasrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaatuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel

appelbraamdruifframbooskiwibesmeloennectarinepeerperzikpruimvijg

aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijboerenkoolbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipaprikapastinaakpompoenpreiprinsessen-boonraap(steel)radijsrammenasrode bietrodekoolroodlofsavooikoolschorseneersnijboonspinaziespitskoolspruitentomaatuiveldslavenkelwarmoeswaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appelbraamdruifframbooskiwibesmeloenpeer

aardappelaardpeerandijviebleekselderijbloemkoolboerenkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslavenkelwarmoeswaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appeldruifmeloenpeer

aardappelaardpeerandijvieboerenkoolgroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appelpeer

aardappelaardpeerboerenkoolgroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appelpeer

aardappelboerenkoolgroene selderijknolselderijpaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawitlofwittekoolwortel

appelpeer

Meer info en seizoensrecepten wwwgroentekalenderbe

Gebruik deze handige groente- en fruit-kalender om per maand te ontdekken van welke groenten en vruchten je kunt genieten

Probeer de voedselkilometers zo veel mogelijk te beperken Kies altijd voor de groenten en vruchten die het dichtst bij huis zijn gekweekt Lees het etiket

Vruchten die in zuidelijke landen worden geteeld (zoals banaan citroen kiwi man-darijn mango pompelmoesgrapefuit en sinaasappel) kun je ter afwisseling eten bij voorkeur in de wintermaanden

VERGADERINGEN LERAARSKAMER TEAM

Fruit in de leraarskamerVerwen het team door een mand met seizoensgebonden fruit in de leraarskamer te plaatsten het is een gezond tussendoortje dat niet duur is en bovendien geen afval nalaat

DOELGROEP Leerkrachten

FREQUENTIE Dagelijks wekelijks

DYNAMIEK Gezonde snackgewoonte zonder afval

SUCCESFACTOREN Fruit kopen volgens de seizoenen zie seizoenskalender

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

15

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband

Tips Koppel de appeltjeskring aan een bezoek Zelf een appeltje plukken is de grootste motivatie om erin te bijten

Appels en peren zijn lang houdbaar in de koelkast

Appels snijden veel werk Probeer een appelsnijder

ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND

Appeltjeskring Tijdens het kringmoment schilt de leerkracht enkele stukken fruit voor de leerlingen Voor de kleinsten is een appel of peer vaak moeilijk om uit het vuistje te eten Op deze manier draag je als leerkracht bij tot een gezonde snackgewoonte

DOELGROEP Kleuteronderwijs eerste graad lager onderwijs

FREQUENTIE Wekelijks

TAAKVERDELING Beurtrol leerkrachten of laten meebrengen

door ouders

LEERDOELEN Lichamelijke gezondheid de seizoenen en hun

fruitteelten fruitgroei samen eten

SUCCESFACTOREN Koppeling aan een bezoek aan de fruitkweker

communiceren naar ouders via fotorsquos op de

schoolblog

VBS Desselgem

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

16

VBS Desselgem

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband

ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND

Aan de slag met hoeveproducten na een bezoek aan een lokale producent

Waar komt ons voedsel vandaan Melk prei aardappelen appels boter rundsvlees eitjes tomaten aardbeien yoghurthellip Laat de kleuters zelf aardappelen uit de grond halen laat leerlingen koeien voederen Misschien kunnen studenten huishoudkunde zelfs helpen bij het maken van hoeveproducten Daarna kan in de klas gekookt worden met de ingredieumlnten puree melkpudding becha-melsaushellip

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

FREQUENTIE Eeacutenmalig jaarlijks bezoek en kookactiviteit

LEERDOELEN Bewegen in verschillende milieus fysieke activiteit

landbouwpraktijk gezondheid en voeding

belevend leren omgang met dieren

SUCCESFACTOREN Klasoverschrijdend werken

KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie

per bezoek aan te vragen

PRAKTISCH Boerderij bezoeken Adresjes op maat in

West-Vlaanderen via wwwmetdeklasdeboeropbe

Tips Combineer het bezoek met een champignon- of witloof-teeltkit in de klas Jaarlijks te verkrijgen bij Inagro zie lesmaterialen

Je kan klasoverschrijdend werken door het fotoverslag van het bezoek in de eetzaal uit te hangen

Vaderdagscadeaursquotje aardbeien op een versierd schaaltje

Gemeenteschool Oostduinkerke

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

17

Ter Groene Poorte Brugge

VBS Sint-Lodewijk Deerlijk

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband

ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND

Food rock een duurzame maaltijd voor wereldsterrenWat heeft wereldhandel te maken met de voedselproblematiek en hoe kunnen we als consument ons steentje bijdragen door duurzamer te consumeren Dure woorden die een concrete invulling krijgen aan de hand van opdrachten in een workshop die via de festivalsfeer nauw aansluit bij de leefwereld van jongeren Leerlingen stellen na de toelichting zelf een duurzaam menu samen waaruit zal blijken dat er veel stof ter discussie is Smakelijk

DOELGROEP Secundair onderwijs versie ASO en versie TSO BSO

PRAKTISCHE De lespakketten kunnen besteld ontleend of gedownload wordenVEREISTEN - Schakel een Noord- en een Zuid-animator in voor de meest

beklijvende aanpak euro 160 basisprijs aangevuld met een

km-vergoeding en euro 40 voor de ingredieumlnten

- Of begeleid zelf de workshop met enkele leerkrachten van

de school

FREQUENTIE Eeacutenmalige workshop voor- en naverwerking in de klas

VOORBEREIDING - Met animatoren minimum voorbereidingstijd fiches

doornemen

- Zelf begeleiden materiaal halen en doornemen collegarsquos

aanspreken

LEERDOELEN leerlingen staan stil bij eigen koop- en

eetgedrag milieu-impact voedsel eerlijke

handel korte vs lange keten sociale

impact voedsel mening onderbouwen

samenwerken koken

SUCCESFACTOREN Begeleiding door de opgeleide animatoren

PRAKTISCH Alle praktische informatie zie lesmateria-

len Deze lesmaterialen kwamen tot stand

ism het Provinciaal Noord-Zuid Centrum

en Kleur Bekennen West-Vlaanderen

FOOD ROCK een duurzame maaltijd

voor wereldsterren

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

18

19

LESMATERIALEN

Werken rond lokale voeding BOERDERIJBEZOEK lsquoMET DE KLAS DE BOER OPrsquoBezoek een echte boerderij uit het netwerk van hedendaagse boerderijen die openstaan voor klasbezoeken Hier ervaar je hoe de landbouw vandaag in ons voedsel voorziet en kan je helpen bij de taken van de boer Ontdek de diverisiteit binnen de landbouw varkens melkvee fruitbomen groententeelt in serre of open lucht hoeveproducentenhellip

Waarom een landbouwbedrijf bezoeken Deze authentieke leer-omgeving heeft een aantal troeven die in een klassikale context

weinig aan bod komen

- Gezondheid de leerlingen bewegen een hele dag lang

- Welzijn het biedt kansen aan andere leerlingen om op de voor-

grond te treden vermindering stress en pestgedrag

- Duurzaam leven bezorgdheid om het milieu start met het

ervaren van het buitenleven

- Leervermogen concentratievermogen en creativiteit leren in

een authentieke context dringt dieper binnen in onze hersenen

doordat we meerdere zintuigen aanspreken

(Bron Van de Keere K Vervaet S (2013) Leren is onderzoeken Aan de slag met wetenschap in de klas Leuven Lannoo Campus)

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie per

bezoek aan te vragen

PRAKTISCH Vind jouw boerderij via wwwmetdeklasdeboeropbe

Tips Denk eraan de boerderij heeft niet enkel troeven voor jonge leer- lingen Klassiek schoolse inhouden zoals metend rekenen en fysica kunnen hier geleerd worden met alle zintuigen (Hoeveel kubieke meter past in deze maiumlskuil Hoelang is 100 meter )

Overleg met de boer over hoe je het bezoek wil invullen Wil je een rondleiding en wat klusjes opknappen in de voormiddag en hou je de namiddag om samen met de leer-lingen te rekenen op de boerderij Maak vooraf goede inhoudelijke en praktische afspraken voor een onvergetelijke ervaring

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

Bij een boerderijbezoek is voorbereiding en naverwerking essentieel Hierna volgt een greep uit het aanbod lesmaterialen ontwikkeld door de educatieve dienst van Inagro lsquoONTHAAL OP DE BOERDERIJrsquo om het bezoek samen met de leerlingen te kaderen

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

ONTDEK OOK DE EXTRArsquoS om het boerderijbezoek voor te bereiden of uit te breiden naar een projectweek lsquode Zuivelboxrsquo lsquoOver Bloesems en Bijtjesrsquo lsquoHoprsquo en lsquoBoer zoekt Klasrsquo

De digitale leeromgeving lsquowwwboerincarottebersquo laat toe de boerderij online te bezoeken ideaal als voorbereiding of naverwerking

Het taalplonsbad lsquoBonjour Boerrsquo is een boerderijbezoek in Wallonieuml of Frankrijk zie wwwbonjourboerbe

Stal Op Stelten is een educatief spel op de boerderij voor kleuters Deelnemende hoeves op wwwonthaalopdeboerderijbe

Boer in de Wolken vormt een evaluatiespel om op het eind van het bezoek enkele belangrijke zaken te herhalen beschikbaar bij diverse hoeves lsquoMet de klas de boer oprsquo

TEELTKITSKweek je eigen witloof of champignons in de klas

Deze kits worden jaarlijks ter beschikking gesteld

door Inagro en kunnen afgehaald worden na

bestelling

DOELGROEP Lager onderwijs

KOSTPRIJS Gratis af te halen na bestelling

(jaarlijkse actie)

BESTELLEN EN INFORMATIE

wwwonthaalopdeboerderijbe

SPELKOFFER VOEDINGSDRIEHOEK lsquoGEZOND UIT DE GRONDrsquoDriedimensionale voedselpiramide Bij de verschil-

lende voedingsproducten wordt de link gelegd met

de landbouwkundige oorsprong ervan

DOELGROEP Lager en secundair onderwijs

KOSTPRIJS Gratis

INFORMATIE EN BESTELLEN

Gratis ontlenen via

wwwonthaalopdeboerderijbe

BOER IN BEELD Fotomappen over heden-

daagse landbouw aan de

hand van een informatieve verhaallijn en opdrach-

ten voor de leerlingen

en een handleiding voor de leerkracht

Verschillende themarsquos worden behandeld

verschillend per graad zuivel witloof champig-

nons vlees groenten serreteeltenhellip

DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs per graad

KOSTPRIJS Pdf-versie gratis online of euro 7 per

themamap gedrukt op hard karton

BESTELLEN EN INFORMATIE

- Gratis downloaden via

wwwboerinbeeldbe

- Aankopen via provinciale e-shop

BOER IN BEELD LIVE Educatieve filmpjes die de

voedselketen illustreren

Drie jonge reporters gaan op

pad en ontdekken welke weg

groenten koekjes en vlees afleggen

DOELGROEP Lager onderwijs onderbouw

secundair onderwijs

KOSTPRIJS Gratis voor leerkrachten

BESTELLEN EN INFORMATIE

- Gratis downloaden via

wwwboerinbeeldlivebe

- Gratis afhalen Provinciaal

Informatiecentrum Tolhuis

Brugge 0800 20 021

20

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

21

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

PLATTELANDSKLASSEN VZW ondersteunt en ontwikkelt educatieve initiatieven om jongeren op een

in contact te brengen met land- en tuinbouw voeding en het platteland Project Het Smaakparadijs omvat

een reeks van drie boekjes lsquoHet draaiboek Smaakparadijsrsquo werd ontwikkeld en geschreven

nav een samenwerking tussen Plattelandsklassen en de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo in Gelrode Zij werkten

een heel schooljaar rond eetcultuur en smaakopvoeding Het boek bevat de omschrijving van hun project

achtergrondinformatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes en suggesties voor in de klas per graad

lsquoHet Schooltuinboek rsquo een praktische gids om te beginnen met een schooltuin als didactisch uitdagend

project voor de school En lsquoHet Hagelands Kinderkookboek rsquo bevat een reeks recepten die leerlingen in

de klas kunnen maken voor gezamenlijke lunchmomenten tijdens het Smaakparadijs-project

DOELGROEP Lager onderwijs

KOSTPRIJS draaiboek Smaakparadijs euro 18 Het Schooltuinboek euro 20 Hagelands Kinderkookboek euro 7

BESTELLEN INFORMATIE amp ANDERE DIDACTISCHE UITGAVES wwwplattelandsklassenbe

VELT staat voor lsquoVereniging voor Ecologisch Leven

en Tuinierenrsquo Velt wil bijdragen tot de ontwikkeling

van een duurzame levensstijl en daarvoor ontwik-

kelden zij educatieve materialen zoals de lsquoSchool-moestuinhandleidingrsquo educatieve pakketten

rond seizoensgroenten voedselverspilling (on)

kruiden groentenkalender met steekkaarten per

groente En een inspiratiegids duurzaam consume-

ren op school en in de klas

Meeste materialen zijn online ter beschikking

gesteld neem een kijkje op wwwveltbe

LANDBOUWMUSEA tonen het verhaal van streek-

eigen tradities verschillende musea vind je op

wwwonthaalopdeboerderijbe

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

VBS Desselgem

22

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

Werken rond duurzame ontwikkeling

FOOD ROCK een duurzame maaltijd

voor wereldsterren

SCHOON BOERENHoe maakt de land- en tuinbouwsector werk van

een duurzamer platteland voor ons allemaal

Duurzame landbouw wordt voorgesteld aan de

hand van de inspanningen van acht voorbeeld-

boeren tijdens de reizende tentoonstelling

Leerlingen verkennen zelf de tentoonstelling

met de werkboekjes Sommige bedrijven kunnen

ook bezocht worden tijdens de campagneperiode

DOELGROEP Lager onderwijs tweede en derde

graad Secundair onderwijs

KOSTPRIJS Gratis

ALLE INFORMATIE

Boekjes horend bij de tentoonstelling

aanvragen via wwwschoonboerenbe

BOERENVERSTANDDit DVD-spel is een interactief groepsspel over

landbouw in de wereld op basis van videobeelden

De videobeelden brengen 5 themarsquos aan die van

levensbelang zijn voor de landbouw water bodem

energie mest en kapitaal Elk thema biedt land-

bouwers in de hele wereld kansen maar ndash helaas ndash

ook problemen

In het spel nemen 4 teams het tegen elkaar op

Goed opletten tijdens de beelden zelf creatief voor

de dag komen en tactisch spelen zijn van cruciaal

belang tijdens het spel

DOELGROEP Derde graad secundair onderwijs

KOSTPRIJS euro 8 (dvd + brochure) wordt gratis

thuis geleverd

BESTELLEN EN INFORMATIE

Provinciaal Informatiecentrum

Tolhuis te Brugge 0800 20 021

LESMAPPEN FOOD ROCKEducatieve lesmappen voor het opzetten van

een workshop rond eerlijke handel duurzaam

consumeren in een mondiale context Zie

activiteiten in klasverband

DOELGROEP Secundair onderwijs

KOSTPRIJS - Lesmappen Gratis downloaden

uitlenen of aankopen voor euro 20

- Workshop euro 160 aangevuld met

een km-vergoeding en euro 40 voor de

ingredieumlnten

BESTELLEN EN INFORMATIE

- Gratis downloaden

wwwonthaalopdeboerderijbe

- Gratis ontlenen op diverse locaties

- Aankopen lesmap of workshop-

boeken via infoeducatieinagrobe

of 051 27 32 25LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Algemeen

De communicatie van de school rond gezond en duurzaam eten vormt de rode

draad om enerzijds de verschillende activiteiten te verbinden en anderzijds een

aanknopingspunt om ouders en grootouders mee te betrekken anderzijds

Een schoolbeleid is een handig instrument voor het secundair onderwijs om

optimaal en doorgedreven aan de VOETen te werken omgeving en duurzame

ontwikkeling lichamelijke gezondheid en veiligheid socio-economische samen-

leving en politiek-juridische samenleving

Voor het lager onderwijs sluit een dergelijk schoolbeleid aan bij de Edo-doel- stellingen leerlingen onderbouwen met de capaciteiten om bewuste keuzes te

maken in functie van een leefbare wereld voor ons en voor toekomstige generaties

het leergebied wereldorieumlntatie en het leergebied overschrijdende thema sociale

vaardigheden

Hoe zet je een gedragen schoolbeleid rond duurzaam eetgedrag op De initiatiefnemers nemen het voortouw en peilen naar het draagvlak in de school

bij collegarsquos directie ouders ondersteunend personeel leerlingen Een groot

draagvlak binnen de school is noodzakelijk

De stuwende motor achter de acties is de werkgroep bij het samenstellen van de

werkgroep is het belangrijk om alle mogelijke leden uit te nodigen om deel uit te

maken van de werkgroep Een gemengde werkgroep bundelt gemengde krachten

en opportuniteiten Het is niet de bedoeling dat alle taaklast op de initiatief nemende leerkrachten directie valt Spreek leerlingen ouders maar ook groot-

ouders en het ondersteunend amp administratief personeel aan

Het is belangrijk dat eacuteeacuten iemand het centraal aanspreekpunt is Deze persoon

neemt een cooumlrdinerende rol op zich Zij of hij bereidt de vergaderingen van de

werkgroep voor en leidt de vergadering Zij of hij maakt ook de vertaalslag naar de

schoolleiding

Kies een mascotte of een leuke slogan om de acties van de werkgroep een gezicht

of herkenbaarheid te geven

Denk eraan om vaak terug te koppelen naar de verschillende schoolniveaus

Heeft de school een lokale schoolcatering Dan kan hier in de klas rond gewerkt

worden en omgekeerd

Hulp nodig bij planning organisatie of uitvoering van het project Contacteer een MOS-begeleider van jouw provincie Meer info httpmilieuzorgopschoolbe (Bron MOS-handleiding)

SCH

OO

LBEL

EID

Schoolbeleid

Tips Laat de leerlingen na een stellingenspel over duurzaam voed-sel een affiche maken waarin zij hun mening of bezorgdheid illus-treren Deze affiches kunnen opgehangen worden in de eetzaal Zo worden andere leerlingen ook aangezet om na te denken over duurzaam consumeren en ga je klasoverschrijdend te werk

Na het behandelen van het thema duurzaam consumeren in de klas worden de leerlingen gestimuleerd zelf na te denken over hun eigen school Op welke zaken scoort onze school goed of min-der goed

Ga na het schoolfeest na hoeveel afval werd vermeden door te kiezen voor een duurzaam alternatief zoals een ijskarretje of herbruikbare drinkbekers

23

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld

PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinspVRIJEthinspBASISSCHOOLthinspDESSELGEMWinnaar van de scholenwedstrijd lsquoLekker Lokaalrsquo

Jo Bultheel pedagogisch directeur legt uit hoe

Lucy Natuurknap en haar bende geeumlngageerde

leerlingen de school wakker houden voor aller-

hande activiteiten rond lokaal en duurzaam eten

zoals het uitdelen van de wekelijkse appel

De werkgroep bestaat hier uit een kerngroep van drie leerkrachten aangevuld met MOS- medewerkers Dit zijn grootouders ouders en

vrijwilligers van TuinHier die bijspringen tijdens

de lessen en acties ondersteunen Het grootste

deel van de werkgroep bestaat uit jonge senio-ren Aanvankelijk was de werkgroep niet erg groot

maar na enkele jaren mond-aan-mond-reclame

zijn er veel geeumlngageerde leden bij gekomen Zo

zijn er de vaste teams die wekelijks komen en een

team van lsquoinspringersrsquo dat zijn de leden die spora-

disch inspringen als vaste leden niet kunnen

Deze school laat de leerlingen tuinieren in de

schoolmoestuin de MOS-medewerkers staan

de leerkrachten bij tijdens de les en staan ook in

voor het onderhoud van deze tuintjes Door zelf te

tuinieren en de verwerking van deze activiteit in

de klas staan de leerlingen stil bij de afkomst van

onze voeding

De zesdejaars maakten een filmpje rond het aan-tal voedselkilometers dat producten afleggen

voor ze op ons bord terecht komen Dit educatieve

filmpje werd ook getoond in de andere klassen

Daarna gingen ze zelf op onderzoek telkens

wanneer ze samen met hun ouders de supermarkt

bezochten gingen ze na hoe ver hun producten

hadden gereisd en streefden ze ernaar zo weinig

mogelijk kilometers in het winkelkarretje te laden

Op school hangt achteraan de klas een grote

kaart daar duiden leerlingen aan van welke landen

zij producten kochten

Zoals uit deze actie blijkt maakt de school er een

prioriteit van om ook de link te leggen naar thuis

Zo ook bij de stempelkaartactie Telkens een leer-

ling met zijn ouders naar een lokale hoeve gaat

ontvangt hij of zij een stempel van de boer Op het

einde van het schooljaar worden de spaarkaarten

vergeleken en degene met het meeste aantal

stempels wordt in de bloemetjes gezet

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep

FREQUENTIE Permanent

DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen koop- en eetgedrag en dragen dit ook over thuis

SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte Lucy Natuurknap communicatie binnen en buiten school

ldquoWij werken het hele jaar rond lsquoEet lokaal met Lucy Natuurknaprsquordquo

SCH

OO

LBEL

EID

24

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld

PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinsplsquoHETthinspSMAAKPARADIJSrsquoHet Smaakparadijs is een schoolproject rond

smaakopvoeding en eetcultuur om de leerlingen

aan te zetten tot een gezond voedingspatroon

De leerkrachten van de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo

en Plattelandsklassen vzw werkten een draaiboek

uit rond dit avontuur Yvonne en Yvette vormen

het duo dat de leerlingen doorheen het jaar mee-

neemt op deze culinaire reis langs de vijf basis-

smaken Het draaiboek bevat achtergrond-

informatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes

en suggesties voor in de klas

DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs

VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep

FREQUENTIE Permanent

DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen eetgedrag en de herkomst van het voedsel

SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte communicatie binnen en buiten school

MEER INFORMATIE wwwplattelandsklassenbe

25

SCH

OO

LBEL

EID

Subsidies klasbezoeken in West-Vlaanderen wwwmetdeklasdeboeropbe

Nood aan begeleiding op school om rond lokale voeding te werken Contacteer de MOS-begeleider

van jouw regio wwwmilieuzorgopschoolbe

Aanvraag voor financieumlle steun bij het opstarten van een schooltuintje telkens voor eind december

indienen via Landelijke Gilden wwwlandelijkegildenbe

Samenwerking met de lokale trekkersgroep Fair Trade gemeente om het zesde criterium te behalen

wwwfairetradegemeentenbe

Financieumlle steun via Kleur Bekennen voor leerkrachten in het basis- of secundair onderwijs bij projecten

op school rond wereldburgerschap en duurzame voeding

Regelmatig lanceert Kleur Bekennen een projectoproep Scholen die een project indienen maken kans

op een financieumlle stimulans waarmee je je project kunt realiseren in je school Zowel scholen die al lang

aan wereldburgerschap werken en wellicht al een schoolvisie hebben als scholen die nog nooit aan

wereldburgerschap werkten kunnen meedoen

Hou de website van wwwkleurbekennenbe in de gaten of schrijf je in op onze nieuwsbrief via onze web-

site Contact valentiengoethalswest-vlaanderenbe

Subsidies voor schoolmelk Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen

Subsidies voor schoolfruit Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen

Neem een kijkje op lsquoGezonde schoolrsquo website van het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en

Ziektepreventie voor tips rond het installeren van een gezondheidsbeleid op school

Met steun van Quick-win-project voor de korte keten Departement Landbouw en visserij Vlaamse Overheid

ON

DER

STE

UN

ING

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Ondersteuning

OndersteuningGemeenteschool Oostduinkerke

26

Breng de boerderij naar de klas Of net andersom Ontdek wwwonthaalopdeboerderijbeMeer informatie Inagro-Landbouweducatie Ieperseweg 87 8800 Rumbeke-Beitem051 27 32 00 - infoeducatieinagrobe - wwwonthaalopdeboerderijbe

Page 3: INSPIRATIEGIDS Lekker Lokaal - Inagro...Duurzame producten in de eigen schoolkeuken Streef met de school naar een meer duurzame keuken, kies voor authenticiteit en pure producten.

GEZOND TUSSENDOORTJEWinkeltje met hoeveproducten tijdens de speeltijd 6

Lokale soepdag 7

SCHOOLCATERINGLokaal criterium in de aanbesteding voor schoolmaaltijden 8

Duurzame producten in de eigen schoolkeuken 9

KLASOVERSCHRIJDENDE ACTIVITEITENSchoolmoestuin 10

Geldinzamelactie met lokale producten 11

FEEST OP SCHOOLKaasschotel 12

IJskarretje 13

VERGADERINGEN LERAARSKAMER TEAMPedagogische studiedag met hoeveproducten op de boerderij 14

Fruit in de leraarskamer 15

ACTIVITEITEN IN KLASVERBANDAppeltjeskring 16

Aan de slag met hoeveproducten na een bezoek aan de boer 17

Food Rock een duurzame maaltijd voor wereldsterren 18

DIDACTISCH MATERIAAL 19

ALGEMEEN 23

PRAKTIJKVOORBEELD lsquoEet lokaal met Lucy Natuurknaprsquo 24

PRAKTIJKVOORBEELD lsquoHet Smaakparadijsrsquo 25

SUBSIDIES EN BEGELEIDING 26

LOKAAL PLEZIER OP SCHOOL

LOKAAL PLEZIER IN DE KLAS

SCHOOLBELEID

ONDERSTEUNING

INLEIDING

Waarom lokale producten op school integreren

Werken rond de korte keten is een keuze voor bewus-ter consumeren Maar het is meer dan dat de korte

keten is naast een duurzaam afzetsysteem ook een ma-

nier om jongeren opnieuw in contact te brengen met de oorsprong van ons voedsel Het omvat een massa

aan themarsquos om projecten rond op te zetten gezonde

levensstijl zorg voor natuur en milieu landbouw de

seizoenen de voedselketen eerlijke handel duurzame

economieeumln voedselverwerking En vergeet ook het

fysieke aspect niet een bezoek aan de boerderij is de

ideale gelegenheid om te leren met alle zintuigen

Door in de school leerlingen inzicht en kennis te

verschaffen over de manier waarop wij vandaag in ons

voedsel voorzien laat je hen toe kritisch te kijken naar

hun eigen koopgedrag Maar weten is niet voldoende de

praktijk van de school is minstens even belangrijk wat

bieden we de leerlingen zelf aan Tonen wij zelf dat het

anders kan Deze uitgave reikt ideeeumln aan lesmaterialen

om kennis te onderbouwen en acties om deze kennis om

te zetten in de praktijk Laat de leerlingen meedenken

om jullie school tot een duurzame school uit te bouwen

Wie zijn wij

Deze gids is een uitgave van Inagro vzw een onder-

zoekscentrum voor land- en tuinbouw die oa hoeve-

producenten ondersteunt De dienst landbouweducatie

lsquoOnthaal op de boerderijrsquo tracht kinderen en jongeren

meer vertrouwd te maken met de landbouw en stelt

zich hierbij voorop een zo correct mogelijk beeld te

geven over hedendaagse landbouw en voedselvoorzie-

ning Het Strategisch Plan Korte Keten van de Vlaam-

se Overheid ondersteunt dit project financieel om de

korte keten onder de aandacht te brengen

De dienst landbouweducatie lsquoOnthaal op de boerde-rijrsquo geeft op haar website wwwonthaalopdeboerderij

be heel wat lesmateriaal naast een overzicht van de

verschillende bezoekboerderijen met hun aanbod aan

faciliteiten klasbezoek bezoek voor specifieke doel-

groepen aanpassingen voor mindervalide personen

overnachtingsmogelijkheid vergaderzaaltje hellip

Het label 100 West-Vlaams Hoeve- en Streekpro-ducten is een erkenning voor eerlijke authentieke en

kwalitatieve producten uit de streek Neem gerust een

kijkje op de website om er alle producenten in de buurt

te ontdekken www100procentwest-vlaamsbe

De korte keten en duurzaamheid toegelicht

De Vlaamse Overheid omschrijft de korte keten als een

duurzaam afzetsysteem dat gesteund is op vijf basis-

principes

- Betrokkenheid van de consument rechtstreekse

relatie tussen consument en producent (het verhaal

achter het product)

- Beperkt aantal schakels een transparante voedselketen

- Zeggenschap de producent is zelfstandig in zijn prijs-

zetting productiemethode en aanbod (eerlijke handel)

- Lokaal karakter plaatselijk geteelde producten wor-

den lokaal verkocht (beperkt aantal voedselkilome-

ters di de afstand van producent naar consument)

- Mogelijkheid om in contact te komen met de land-bouwpraktijk inzicht verkrijgen in productieprocessen

seizoenen en duurzaamheid van de productie en afzet

Duurzaamheid is het voorzien in eigen noden zonder

de noden van toekomstige generaties in gevaar te bren-

gen (naar analogie van de Brunlandt-definitie)

Deze gids is een wegwijzer voor scholen en leerkrachten die zich engageren voor gezonde en duurzame eetgewoontes Hij is het vervolg op de scholenwedstrijd lsquoLekker Lokaalrsquo Hierbij werden scholen gevraagd om hun acties rond lokale voeding in te zenden Het zijn deze acties die de basis vormen voor deze inspiratiegids Sommige zetten in op een lokaal schoolbeleid anderen maken kleine maar betekenisvolle inspanningen om de smaak te pakken te krijgen

Nieuwsgierig Lees snel verder en ontdek er alles over

5

- De ecologische pijler van duurzaamheid is de dui-

delijkste Dit is het zorg dragen voor ons milieu door

onnodige voedselkilometers en afval te beperken

- Daarnaast is er ook nood aan sociale duurzaamheid

Contact met de landbouwsector zorgt voor betrok-

kenheid van de consument bij het productieproces

en inzicht hierin Dit is een noodzakelijke voorwaarde

om samen aan de kar te trekken om onze voedselpro-

ductie duurzamer te maken want zonder draagvlak

komen de vele goedbedoelde initiatieven in onvrucht-

bare grond terecht

- Economische duurzaamheid heeft betrekking op

duurzaam handel voeren realistische prijzen en vak-

manschap waarderen

Duurzame voeding en consumptie is meer dan lokaal

eten Fair Trade-producten die een eerlijke prijs garande-

ren voor boeren in het Zuiden vormen het complement

van eerlijke handel in het Noorden

Wie wordt er beter van

In de eerste plaats de plaatselijke economie door de

eerlijke handel en de betrokkenheid van de consument

Doordat de boer een eerlijke prijs krijgt heeft deze de

mogelijkheid om ook maximaal in te zetten op ecolo-

gische (zoals het werken aan biodiversiteit) en sociale

aspecten (zoals het opstellen van het bedrijf voor educa-

tie en recreatie) van de landbouw

Het milieu door het verminderen van afval en transport

van het product

De leerlingen krijgen inzicht in de voedselketen en hun

consumentengedrag Bij een bezoek biedt de boerde-

rijomgeving een rijke leercontext De school wordt een

plek waar dit engagement de betrokkenheid tussen de

klassen stimuleert alsook tussen de school en (groot)ouders eacuten tussen de school en de lokale gemeenschap

En wat kost dat

De keuze voor seizoensgroenten en -vruchten van bij

de boer is niet duurder dan het aanbod uit de super-

markt Artisanale bereidingen van de hoeve (yoghurt

vlees ijs hellip) kunnen wel net iets duurder zijn Door voed-

selverspilling aan te pakken te letten op overbodige ver-

pakkingsmaterialen en af te wisselen met vegetarische

alternatieven kan je dit verschil goed compenseren

Lokale producten kan je vinden op www100west-vlaamsbe voor de West-Vlaamse hoeveswwwrechtvanbijdeboerbe voor de Vlaamse hoeves

Wist-je-dat Grootouders vaak staan te trappelen om zich te engageren in de school van hun kleinkinderen (zie school-beleid)

Wist-je-dat Duurzaam consumeren een aandachtspunt is van MOS (zie onder-steuning)

Wist-je-dat lsquoLokale duurzame productenrsquo het zesde criterium van de Fair-Trade-Gemeenten vormen (zie ondersteuning)

GO De Bevertjes

6Kan de boer het fruit leveren op school

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Gezond tussendoortje

Tips Appels en peren zijn langer houdbaar in de koelkast Vul vanaf de meimaand aan met aardbeien en klein fruit

Ga in de wiskundeles aan de slag met de fruitwinkel door samen met de leerlingen een kasboek bij te houden

GEZOND TUSSENDOORTJE

Fruitwinkeltje op de speelplaatsEen fruitwinkeltje met lokaal fruit tijdens de speeltijd Dagelijks of wekelijks fruit aanbieden zorgt voor een gezond snackpatroon eacuten laat geen afval na Laat leerlingen zelf het winkeltje openhouden

DOELGROEP Lager en secundair onderwijs

FREQUENTIE Dagelijks wekelijks

TAAKVERDELING Toezichthoudende leerkracht helpt indien nodig

LEERDOELEN Verschil lange en korte keten verantwoordelijkheid dragen

lichamelijke gezondheid functionele rekenvaardigheid organisatie-

bekwaamheid eerlijke handel totstandkoming van een prijs

SUCCESFACTOREN Duidelijke communicatie over lokale insteek

SBS Sint-Eloois Vijve

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

Het aanbod uitbreiden met zuivel-producten of appelsap Spreek de boer

aan over een automaat op school

7

VBS Boezinge

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Gezond tussendoortje

Een lokale soep kan ook als aanvulling op het middagmaal

Geen kok of kookouders Elke klas maakt om de beurt soep (met groentjes uit de schooltuin)

GEZOND TUSSENDOORTJE

Lokale soepdag Verwen jezelf collegarsquos en de leerlingen met een wekelijkse kom verse soep boordevol lokaal en seizoensgebonden groentjes

DOELGROEP Kleuter- lager of secundair onderwijs

FREQUENTIE Dagelijks wekelijks

PARTNERS Schoolkok enthousiaste groep (groot)ouders die

eacuteeacuten maal per week soep maken en uitdelen op school

LEERDOELEN De seizoenen lichamelijke gezondheid voedsel-

kilometers diversiteit groenten en hun herkomst

SUCCESFACTOREN Geeumlngageerde kok kookouders schoolbeleid rond

gezonde voeding bezoek aan een groenteteler

Tips Zet een klassikale discussie op rond duurzaam consumeren welke afstand legt het product af welke landbouwmethode werd gebruikt (volle grond (on)verwarmde serre) seizoens- gebondenheid kook- en bereidingswijze verpakkingsmateriaal transportmiddel product

Bespreek de seizoenen aan de hand van de groentekalender in de klas

VBS Boezinge

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Schoolcatering

Tips Neem eens een kijkje op wwwboterbijdeviswo1be deze website belicht landbouw en voedselvoorziening in WOI Wat aten mensen tijdens de oorlog Je vindt er ook authentieke receptenboekjes uit WOI

Hang in de eetzaal telkens het menu van de dag uit met daarbij de herkomst Zo maak je terug de koppeling tussen consumptie en productie

SCHOOLCATERING

Lokaal criterium in de aanbesteding voor schoolmaaltijdenlsquoKorte Ketenrsquo als element of selectiecriterium in de aanbesteding voor schoolmaaltijden zorgt ervoor dat je als school een duidelijke keuze maakt voor het verminderen van afval voedselkilometers pure producten met een verhaal en eerlijke handel

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

FREQUENTIE Permanent

KOSTPRIJS Hoeft niet duurder te zijn vraagt wel een andere kijk

Vlees neemt vaak de grootste hap uit het budget

je kan erover nadenken om eens af te wisselen met

een vegetarisch gerecht Zie tip

LEERDOELEN Bewustwording duurzaam consumeren seizoens-

gebonden producten voedselkilometers

SUCCESFACTOREN Geeumlngageerde directie inbedden in een school-

campagne rond duurzaam consumeren

communicatie in de klassen en buiten de school

8

VBS Desselgem

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Schoolcatering

SCHOOLCATERING

Duurzame producten in de eigen schoolkeuken Streef met de school naar een meer duurzame keuken kies voor authenticiteit en pure producten Door dit engagement in de klassen verder uit te diepen creeumler je betrokkenheid rond voeding binnen de school Bovendien heeft dergelijk eetgedrag een positief effect op studie- en werkprestaties in de namiddag

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

FREQUENTIE Permanent

PARTNERS Schoolkok lokale producenten

KOSTPRIJS Hoeft niet duurder te zijn (zie tip hieronder over afwisseling)

LEERDOELEN Herkomst voedsel voedseldriehoek de seizoenen duurzaam

consumeren

SUCCESFACTOREN Geeumlngageerde schoolkok en -directie bewustwording duurzaam

consumeren doortrekken naar de lessen communicatie naar ouders

Tips Draaiboek omtrent omschakelen naar een duurzame keuken zie duurzame overheidsrestaurants of Vredeseilanden

Afwisselen tussen vlees vis en vegetarisch is een goed idee voor de portemonnee Vlees en vis nemen immers een grote hap uit het budget en wegen op ons ecosysteem Door het afwisselen en anderzijds te kiezen voor een kwaliteitsvol stuk vlees of vis worden leerlingen zich meer bewust van de kostbaarheid ervan Daarnaast is deze manier van afwisselen ook heel erg gezond

Een lokale soepdag kan een eerste stap zijn om je schoolcatering duurzamer te maken

Rusthuis Zonnelied te Ieper staat erop kwa-liteit te serveren zo ook voor het vleesrdquo getuigt chefkok Bart Denys ldquoDe keuze voor hoeveslager rsquot Lindebos is een bewuste keuze Wij kiezen voor artisanale vleesbereidingen met kwaliteitsvolle ingredieumlnten en dat proef je De hoeveslager is verantwoordelijk van begin- tot eindproduct een weet dus perfect welke weg het eindproduct heeft afgelegdDe prijs is iets duurder maar de smaak zit dan ook een stuk beter en de consument is uitzonderlijk tevreden Het persoonlijk contact is voor mij ook een grote meer-waarde ik communiceer rechtstreeks met de producent Daarnaast speelt ook flexibiliteit een rol het vlees kan rsquos morgens vroeg geleverd wordenrdquo

ldquo

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

9

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Klasoverschrijdende activiteiten

Klein beginnen Ga aan de slag met enkele bloembakken of een palletKLASOVERSCHRIJDENDE ACTIVITEITEN

SchoolmoestuinZaaien planten wieden snoeienhellip Een moestuintje in de school laat toe te ervaren wat het is om zelf voedsel te produceren en vormt een rijk vertrekpunt om leerlingen in contact te brengen met de verschillende soorten gewassen Daarnaast is samen werken in de moestuin een mentaal en fysiek gezonde activiteit en komen er andere intelligenties aan bod in de klasgroep Landelijke Gilden en Velt bieden een praktische gids om met een schoolmoestuin te starten Er worden ook activiteiten beschreven per leeftijdsgroep van het kleuter- en lager onderwijs

DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs

PRAKTISCHE VEREISTEN Lapje grond tuingereedschap

FREQUENTIE Permanent

LEERDOELEN Fysieke activiteit de seizoenen probleemoplossend denken

mens en natuur techniek

SUCCESFACTOREN Groepje helpende (groot) ouders draagvlak op school en bij de ouders

INFO EN ONDERSTEUNING Landelijke Gilden en Velt

Tip Werk in de les geschiedenis rond landbouw door te vertrekken vanuit het moestuintje Hoe was landbouw bepalend voor onze huidige samenleving

10

VBS Desselgem

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

11

KLASOVERSCHRIJDENDE ACTIVITEITEN

Geldinzamelactie met lokale productenGeen koekjes dit jaar maar groentepakketten verse peren appelsap honing radijsjes kaas confituur vleeshellip van de hoeve om te verkopen ten voordele van de school Op deze manier wordt het duurzaam schoolbeleid ondersteund en uitgedragen buiten de school

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks

LEERDOELEN Eerlijke handel korte keten

SUCCESFACTOREN Ondersteunende communicatie

Breng een bezoek aan de boer en ontdek het verhaal achter de producten

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Klasoverschrijdende activiteiten

Zelfplukdag Goed te Mullem

12

FEEST OP SCHOOL

Kaasschotel Schoolfeest de ouderraad bedanken teambuilding hellip Schuif je voeten onder tafel en geniet van een ambachtelijk bereide kaasschotel Hoeve- kaas wordt gemaakt van melk van de hoeve Dat zorgt er niet alleen voor dat de producten erg vers zijn het biedt ook de mogelijkheid om het ver-haal achter het product te leren kennen via een bezoek aan de kaasboer

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

FREQUENTIE Eenmalig

LEERDOELEN Productieproces kaas eerlijke handel korte keten betrokken-

heid consument en producent traditionele ambacht

SUCCESFACTOREN Combinatie met een bezoek aan de kaasboer Serveren met

lokale of Fair Trade wijn stokbrood van een ambachtelijke

bakker hoeveconfituur en -boter Zichtbare communicatie

over de lokale insteek

Tip Projectweek rond zuivel

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Feest op school

Breng vooraf een bezoek aan de kaas-boer of nodig hem uit op school Zo leren leerlingen het verhaal achter het product kennen en kunnen zij dit enthousiast over-dragen tijdens het feestmaal

Er zijn vele variaties mogelijk een dessertbuffet koude schotel belegde broodjes

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

FEEST OP SCHOOL

IJskarretjeVerras jong en oud met een ijskarretje op het schoolfeest Een ijsje gemaakt van verse hoevemelk geeft een feestelijke toets aan het samenzijn Het is bovendien een dessertje met een minimum aan voedselkilometers en verpakkingsmateriaal

FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks

LEERDOELEN Afvalbewustwording eerlijke prijs traditionele

ambacht duurzaam consumeren

SUCCESFACTOREN Zichtbare communicatie rond engagement

Tip Combineer met een appelsaP-tap van de hoeve een gezonde feestelijke drank eacuten een minimum aan afval

Kies voor herbruikbare drinkbekers Je kunt ze oa ont- lenen via twee kringloopcentra in de provincie Kringloop-centrum West (regio Ieper 078155 005) en kringloop- centrum rsquot Rad (regio Brugge 050349 400) of via Imog

13

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Feest op school

VBS Desselgem

VERGADERINGEN LERAARSKAMER TEAM

Pedagogische studiedag op de boerderijSteek de koppen eens samen op de boerderij en kom op frisse ideeeumln Geniet tijdens het vergaderen van een heerlijke lunch met lokale producten of een hoeve-ijsje in de namiddag Vele hoeves hebben een vergaderzaaltje met koffie thee en broodjes ter beschikking

DOELGROEP Leerkrachten oudercomiteacute

FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks

DYNAMIEK Ontspannen teamvergadering

in een rustige omgeving

SUCCESFACTOREN Even pauzeren om de boerderij

te verkennen

PRAKTISCH Vind hoeves met vergaderzaaltje

op wwwonthaalopdeboerderijbe

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school VergaderingenLeraarskamerTeam

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

14

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school VergaderingenLeraarskamerTeam

September NovemberOktoberMaart MeiApril Juni AugustusJuli December FebruariJanuari

aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettedoperwtgroene selderijkomkommerkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipaprikapeultjespreiprinsessen-boonradijsrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaattuinboonuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel

aardbeiabrikoosbraamframbooskersnectarineperzikrabarberrode beszwarte bes

aardappelbloemkoolboerenkoolgroene selderijknolselderijpaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraapradijsrammenasrode bietrodekoolroodlofsavooikoolschorseneerspinaziespruitenuiveldslawarmoeswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appelrabarber

aardappelandijviebloemkoolgroene selderijpaddenstoelenpaksoipompoenpreiraapraapsteelradijsrode bietroodlofspinazieuiwarmoeswaterkerswortelwitlof

aardbeirabarber

aardappelandijvieaspergebloemkooldoperwtgroene selderijkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipeultjespreiraapraapsteelradijsrode bietroodlofspinaziespitskooluiwarmoeswaterkerswortel

aardbeirabarber

aardappelandijvieartisjokaspergebloemkoolbroccolidoperwtgroene selderijkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipeultjespreiprinsessen-boonraapradijsrode bietsavooikoolspinaziespitskooltomaattuinboonuivenkelwarmoeswaterkerswortel

aardbeiabrikoosframbooskersnectarineperzikrabarberrode beszwarte bes

aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslamaispaddenstoelenpaksoipaprikapompoenpreiprinsessen-boonraapsteelradijsrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaatuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel

aardbeiabrikoosappelbraamdruifframbooskersmeloennectarinepeerperzikpruimvijgzwarte bes

aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslamaispaddenstoelenpaksoipaprikapompoenpreiprinsessen-boonraap(steel)radijsrammenasrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaatuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel

appelbraamdruifframbooskiwibesmeloennectarinepeerperzikpruimvijg

aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijboerenkoolbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipaprikapastinaakpompoenpreiprinsessen-boonraap(steel)radijsrammenasrode bietrodekoolroodlofsavooikoolschorseneersnijboonspinaziespitskoolspruitentomaatuiveldslavenkelwarmoeswaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appelbraamdruifframbooskiwibesmeloenpeer

aardappelaardpeerandijviebleekselderijbloemkoolboerenkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslavenkelwarmoeswaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appeldruifmeloenpeer

aardappelaardpeerandijvieboerenkoolgroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appelpeer

aardappelaardpeerboerenkoolgroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appelpeer

aardappelboerenkoolgroene selderijknolselderijpaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawitlofwittekoolwortel

appelpeer

Meer info en seizoensrecepten wwwgroentekalenderbe

Gebruik deze handige groente- en fruit-kalender om per maand te ontdekken van welke groenten en vruchten je kunt genieten

Probeer de voedselkilometers zo veel mogelijk te beperken Kies altijd voor de groenten en vruchten die het dichtst bij huis zijn gekweekt Lees het etiket

Vruchten die in zuidelijke landen worden geteeld (zoals banaan citroen kiwi man-darijn mango pompelmoesgrapefuit en sinaasappel) kun je ter afwisseling eten bij voorkeur in de wintermaanden

VERGADERINGEN LERAARSKAMER TEAM

Fruit in de leraarskamerVerwen het team door een mand met seizoensgebonden fruit in de leraarskamer te plaatsten het is een gezond tussendoortje dat niet duur is en bovendien geen afval nalaat

DOELGROEP Leerkrachten

FREQUENTIE Dagelijks wekelijks

DYNAMIEK Gezonde snackgewoonte zonder afval

SUCCESFACTOREN Fruit kopen volgens de seizoenen zie seizoenskalender

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

15

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband

Tips Koppel de appeltjeskring aan een bezoek Zelf een appeltje plukken is de grootste motivatie om erin te bijten

Appels en peren zijn lang houdbaar in de koelkast

Appels snijden veel werk Probeer een appelsnijder

ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND

Appeltjeskring Tijdens het kringmoment schilt de leerkracht enkele stukken fruit voor de leerlingen Voor de kleinsten is een appel of peer vaak moeilijk om uit het vuistje te eten Op deze manier draag je als leerkracht bij tot een gezonde snackgewoonte

DOELGROEP Kleuteronderwijs eerste graad lager onderwijs

FREQUENTIE Wekelijks

TAAKVERDELING Beurtrol leerkrachten of laten meebrengen

door ouders

LEERDOELEN Lichamelijke gezondheid de seizoenen en hun

fruitteelten fruitgroei samen eten

SUCCESFACTOREN Koppeling aan een bezoek aan de fruitkweker

communiceren naar ouders via fotorsquos op de

schoolblog

VBS Desselgem

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

16

VBS Desselgem

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband

ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND

Aan de slag met hoeveproducten na een bezoek aan een lokale producent

Waar komt ons voedsel vandaan Melk prei aardappelen appels boter rundsvlees eitjes tomaten aardbeien yoghurthellip Laat de kleuters zelf aardappelen uit de grond halen laat leerlingen koeien voederen Misschien kunnen studenten huishoudkunde zelfs helpen bij het maken van hoeveproducten Daarna kan in de klas gekookt worden met de ingredieumlnten puree melkpudding becha-melsaushellip

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

FREQUENTIE Eeacutenmalig jaarlijks bezoek en kookactiviteit

LEERDOELEN Bewegen in verschillende milieus fysieke activiteit

landbouwpraktijk gezondheid en voeding

belevend leren omgang met dieren

SUCCESFACTOREN Klasoverschrijdend werken

KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie

per bezoek aan te vragen

PRAKTISCH Boerderij bezoeken Adresjes op maat in

West-Vlaanderen via wwwmetdeklasdeboeropbe

Tips Combineer het bezoek met een champignon- of witloof-teeltkit in de klas Jaarlijks te verkrijgen bij Inagro zie lesmaterialen

Je kan klasoverschrijdend werken door het fotoverslag van het bezoek in de eetzaal uit te hangen

Vaderdagscadeaursquotje aardbeien op een versierd schaaltje

Gemeenteschool Oostduinkerke

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

17

Ter Groene Poorte Brugge

VBS Sint-Lodewijk Deerlijk

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband

ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND

Food rock een duurzame maaltijd voor wereldsterrenWat heeft wereldhandel te maken met de voedselproblematiek en hoe kunnen we als consument ons steentje bijdragen door duurzamer te consumeren Dure woorden die een concrete invulling krijgen aan de hand van opdrachten in een workshop die via de festivalsfeer nauw aansluit bij de leefwereld van jongeren Leerlingen stellen na de toelichting zelf een duurzaam menu samen waaruit zal blijken dat er veel stof ter discussie is Smakelijk

DOELGROEP Secundair onderwijs versie ASO en versie TSO BSO

PRAKTISCHE De lespakketten kunnen besteld ontleend of gedownload wordenVEREISTEN - Schakel een Noord- en een Zuid-animator in voor de meest

beklijvende aanpak euro 160 basisprijs aangevuld met een

km-vergoeding en euro 40 voor de ingredieumlnten

- Of begeleid zelf de workshop met enkele leerkrachten van

de school

FREQUENTIE Eeacutenmalige workshop voor- en naverwerking in de klas

VOORBEREIDING - Met animatoren minimum voorbereidingstijd fiches

doornemen

- Zelf begeleiden materiaal halen en doornemen collegarsquos

aanspreken

LEERDOELEN leerlingen staan stil bij eigen koop- en

eetgedrag milieu-impact voedsel eerlijke

handel korte vs lange keten sociale

impact voedsel mening onderbouwen

samenwerken koken

SUCCESFACTOREN Begeleiding door de opgeleide animatoren

PRAKTISCH Alle praktische informatie zie lesmateria-

len Deze lesmaterialen kwamen tot stand

ism het Provinciaal Noord-Zuid Centrum

en Kleur Bekennen West-Vlaanderen

FOOD ROCK een duurzame maaltijd

voor wereldsterren

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

18

19

LESMATERIALEN

Werken rond lokale voeding BOERDERIJBEZOEK lsquoMET DE KLAS DE BOER OPrsquoBezoek een echte boerderij uit het netwerk van hedendaagse boerderijen die openstaan voor klasbezoeken Hier ervaar je hoe de landbouw vandaag in ons voedsel voorziet en kan je helpen bij de taken van de boer Ontdek de diverisiteit binnen de landbouw varkens melkvee fruitbomen groententeelt in serre of open lucht hoeveproducentenhellip

Waarom een landbouwbedrijf bezoeken Deze authentieke leer-omgeving heeft een aantal troeven die in een klassikale context

weinig aan bod komen

- Gezondheid de leerlingen bewegen een hele dag lang

- Welzijn het biedt kansen aan andere leerlingen om op de voor-

grond te treden vermindering stress en pestgedrag

- Duurzaam leven bezorgdheid om het milieu start met het

ervaren van het buitenleven

- Leervermogen concentratievermogen en creativiteit leren in

een authentieke context dringt dieper binnen in onze hersenen

doordat we meerdere zintuigen aanspreken

(Bron Van de Keere K Vervaet S (2013) Leren is onderzoeken Aan de slag met wetenschap in de klas Leuven Lannoo Campus)

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie per

bezoek aan te vragen

PRAKTISCH Vind jouw boerderij via wwwmetdeklasdeboeropbe

Tips Denk eraan de boerderij heeft niet enkel troeven voor jonge leer- lingen Klassiek schoolse inhouden zoals metend rekenen en fysica kunnen hier geleerd worden met alle zintuigen (Hoeveel kubieke meter past in deze maiumlskuil Hoelang is 100 meter )

Overleg met de boer over hoe je het bezoek wil invullen Wil je een rondleiding en wat klusjes opknappen in de voormiddag en hou je de namiddag om samen met de leer-lingen te rekenen op de boerderij Maak vooraf goede inhoudelijke en praktische afspraken voor een onvergetelijke ervaring

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

Bij een boerderijbezoek is voorbereiding en naverwerking essentieel Hierna volgt een greep uit het aanbod lesmaterialen ontwikkeld door de educatieve dienst van Inagro lsquoONTHAAL OP DE BOERDERIJrsquo om het bezoek samen met de leerlingen te kaderen

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

ONTDEK OOK DE EXTRArsquoS om het boerderijbezoek voor te bereiden of uit te breiden naar een projectweek lsquode Zuivelboxrsquo lsquoOver Bloesems en Bijtjesrsquo lsquoHoprsquo en lsquoBoer zoekt Klasrsquo

De digitale leeromgeving lsquowwwboerincarottebersquo laat toe de boerderij online te bezoeken ideaal als voorbereiding of naverwerking

Het taalplonsbad lsquoBonjour Boerrsquo is een boerderijbezoek in Wallonieuml of Frankrijk zie wwwbonjourboerbe

Stal Op Stelten is een educatief spel op de boerderij voor kleuters Deelnemende hoeves op wwwonthaalopdeboerderijbe

Boer in de Wolken vormt een evaluatiespel om op het eind van het bezoek enkele belangrijke zaken te herhalen beschikbaar bij diverse hoeves lsquoMet de klas de boer oprsquo

TEELTKITSKweek je eigen witloof of champignons in de klas

Deze kits worden jaarlijks ter beschikking gesteld

door Inagro en kunnen afgehaald worden na

bestelling

DOELGROEP Lager onderwijs

KOSTPRIJS Gratis af te halen na bestelling

(jaarlijkse actie)

BESTELLEN EN INFORMATIE

wwwonthaalopdeboerderijbe

SPELKOFFER VOEDINGSDRIEHOEK lsquoGEZOND UIT DE GRONDrsquoDriedimensionale voedselpiramide Bij de verschil-

lende voedingsproducten wordt de link gelegd met

de landbouwkundige oorsprong ervan

DOELGROEP Lager en secundair onderwijs

KOSTPRIJS Gratis

INFORMATIE EN BESTELLEN

Gratis ontlenen via

wwwonthaalopdeboerderijbe

BOER IN BEELD Fotomappen over heden-

daagse landbouw aan de

hand van een informatieve verhaallijn en opdrach-

ten voor de leerlingen

en een handleiding voor de leerkracht

Verschillende themarsquos worden behandeld

verschillend per graad zuivel witloof champig-

nons vlees groenten serreteeltenhellip

DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs per graad

KOSTPRIJS Pdf-versie gratis online of euro 7 per

themamap gedrukt op hard karton

BESTELLEN EN INFORMATIE

- Gratis downloaden via

wwwboerinbeeldbe

- Aankopen via provinciale e-shop

BOER IN BEELD LIVE Educatieve filmpjes die de

voedselketen illustreren

Drie jonge reporters gaan op

pad en ontdekken welke weg

groenten koekjes en vlees afleggen

DOELGROEP Lager onderwijs onderbouw

secundair onderwijs

KOSTPRIJS Gratis voor leerkrachten

BESTELLEN EN INFORMATIE

- Gratis downloaden via

wwwboerinbeeldlivebe

- Gratis afhalen Provinciaal

Informatiecentrum Tolhuis

Brugge 0800 20 021

20

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

21

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

PLATTELANDSKLASSEN VZW ondersteunt en ontwikkelt educatieve initiatieven om jongeren op een

in contact te brengen met land- en tuinbouw voeding en het platteland Project Het Smaakparadijs omvat

een reeks van drie boekjes lsquoHet draaiboek Smaakparadijsrsquo werd ontwikkeld en geschreven

nav een samenwerking tussen Plattelandsklassen en de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo in Gelrode Zij werkten

een heel schooljaar rond eetcultuur en smaakopvoeding Het boek bevat de omschrijving van hun project

achtergrondinformatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes en suggesties voor in de klas per graad

lsquoHet Schooltuinboek rsquo een praktische gids om te beginnen met een schooltuin als didactisch uitdagend

project voor de school En lsquoHet Hagelands Kinderkookboek rsquo bevat een reeks recepten die leerlingen in

de klas kunnen maken voor gezamenlijke lunchmomenten tijdens het Smaakparadijs-project

DOELGROEP Lager onderwijs

KOSTPRIJS draaiboek Smaakparadijs euro 18 Het Schooltuinboek euro 20 Hagelands Kinderkookboek euro 7

BESTELLEN INFORMATIE amp ANDERE DIDACTISCHE UITGAVES wwwplattelandsklassenbe

VELT staat voor lsquoVereniging voor Ecologisch Leven

en Tuinierenrsquo Velt wil bijdragen tot de ontwikkeling

van een duurzame levensstijl en daarvoor ontwik-

kelden zij educatieve materialen zoals de lsquoSchool-moestuinhandleidingrsquo educatieve pakketten

rond seizoensgroenten voedselverspilling (on)

kruiden groentenkalender met steekkaarten per

groente En een inspiratiegids duurzaam consume-

ren op school en in de klas

Meeste materialen zijn online ter beschikking

gesteld neem een kijkje op wwwveltbe

LANDBOUWMUSEA tonen het verhaal van streek-

eigen tradities verschillende musea vind je op

wwwonthaalopdeboerderijbe

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

VBS Desselgem

22

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

Werken rond duurzame ontwikkeling

FOOD ROCK een duurzame maaltijd

voor wereldsterren

SCHOON BOERENHoe maakt de land- en tuinbouwsector werk van

een duurzamer platteland voor ons allemaal

Duurzame landbouw wordt voorgesteld aan de

hand van de inspanningen van acht voorbeeld-

boeren tijdens de reizende tentoonstelling

Leerlingen verkennen zelf de tentoonstelling

met de werkboekjes Sommige bedrijven kunnen

ook bezocht worden tijdens de campagneperiode

DOELGROEP Lager onderwijs tweede en derde

graad Secundair onderwijs

KOSTPRIJS Gratis

ALLE INFORMATIE

Boekjes horend bij de tentoonstelling

aanvragen via wwwschoonboerenbe

BOERENVERSTANDDit DVD-spel is een interactief groepsspel over

landbouw in de wereld op basis van videobeelden

De videobeelden brengen 5 themarsquos aan die van

levensbelang zijn voor de landbouw water bodem

energie mest en kapitaal Elk thema biedt land-

bouwers in de hele wereld kansen maar ndash helaas ndash

ook problemen

In het spel nemen 4 teams het tegen elkaar op

Goed opletten tijdens de beelden zelf creatief voor

de dag komen en tactisch spelen zijn van cruciaal

belang tijdens het spel

DOELGROEP Derde graad secundair onderwijs

KOSTPRIJS euro 8 (dvd + brochure) wordt gratis

thuis geleverd

BESTELLEN EN INFORMATIE

Provinciaal Informatiecentrum

Tolhuis te Brugge 0800 20 021

LESMAPPEN FOOD ROCKEducatieve lesmappen voor het opzetten van

een workshop rond eerlijke handel duurzaam

consumeren in een mondiale context Zie

activiteiten in klasverband

DOELGROEP Secundair onderwijs

KOSTPRIJS - Lesmappen Gratis downloaden

uitlenen of aankopen voor euro 20

- Workshop euro 160 aangevuld met

een km-vergoeding en euro 40 voor de

ingredieumlnten

BESTELLEN EN INFORMATIE

- Gratis downloaden

wwwonthaalopdeboerderijbe

- Gratis ontlenen op diverse locaties

- Aankopen lesmap of workshop-

boeken via infoeducatieinagrobe

of 051 27 32 25LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Algemeen

De communicatie van de school rond gezond en duurzaam eten vormt de rode

draad om enerzijds de verschillende activiteiten te verbinden en anderzijds een

aanknopingspunt om ouders en grootouders mee te betrekken anderzijds

Een schoolbeleid is een handig instrument voor het secundair onderwijs om

optimaal en doorgedreven aan de VOETen te werken omgeving en duurzame

ontwikkeling lichamelijke gezondheid en veiligheid socio-economische samen-

leving en politiek-juridische samenleving

Voor het lager onderwijs sluit een dergelijk schoolbeleid aan bij de Edo-doel- stellingen leerlingen onderbouwen met de capaciteiten om bewuste keuzes te

maken in functie van een leefbare wereld voor ons en voor toekomstige generaties

het leergebied wereldorieumlntatie en het leergebied overschrijdende thema sociale

vaardigheden

Hoe zet je een gedragen schoolbeleid rond duurzaam eetgedrag op De initiatiefnemers nemen het voortouw en peilen naar het draagvlak in de school

bij collegarsquos directie ouders ondersteunend personeel leerlingen Een groot

draagvlak binnen de school is noodzakelijk

De stuwende motor achter de acties is de werkgroep bij het samenstellen van de

werkgroep is het belangrijk om alle mogelijke leden uit te nodigen om deel uit te

maken van de werkgroep Een gemengde werkgroep bundelt gemengde krachten

en opportuniteiten Het is niet de bedoeling dat alle taaklast op de initiatief nemende leerkrachten directie valt Spreek leerlingen ouders maar ook groot-

ouders en het ondersteunend amp administratief personeel aan

Het is belangrijk dat eacuteeacuten iemand het centraal aanspreekpunt is Deze persoon

neemt een cooumlrdinerende rol op zich Zij of hij bereidt de vergaderingen van de

werkgroep voor en leidt de vergadering Zij of hij maakt ook de vertaalslag naar de

schoolleiding

Kies een mascotte of een leuke slogan om de acties van de werkgroep een gezicht

of herkenbaarheid te geven

Denk eraan om vaak terug te koppelen naar de verschillende schoolniveaus

Heeft de school een lokale schoolcatering Dan kan hier in de klas rond gewerkt

worden en omgekeerd

Hulp nodig bij planning organisatie of uitvoering van het project Contacteer een MOS-begeleider van jouw provincie Meer info httpmilieuzorgopschoolbe (Bron MOS-handleiding)

SCH

OO

LBEL

EID

Schoolbeleid

Tips Laat de leerlingen na een stellingenspel over duurzaam voed-sel een affiche maken waarin zij hun mening of bezorgdheid illus-treren Deze affiches kunnen opgehangen worden in de eetzaal Zo worden andere leerlingen ook aangezet om na te denken over duurzaam consumeren en ga je klasoverschrijdend te werk

Na het behandelen van het thema duurzaam consumeren in de klas worden de leerlingen gestimuleerd zelf na te denken over hun eigen school Op welke zaken scoort onze school goed of min-der goed

Ga na het schoolfeest na hoeveel afval werd vermeden door te kiezen voor een duurzaam alternatief zoals een ijskarretje of herbruikbare drinkbekers

23

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld

PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinspVRIJEthinspBASISSCHOOLthinspDESSELGEMWinnaar van de scholenwedstrijd lsquoLekker Lokaalrsquo

Jo Bultheel pedagogisch directeur legt uit hoe

Lucy Natuurknap en haar bende geeumlngageerde

leerlingen de school wakker houden voor aller-

hande activiteiten rond lokaal en duurzaam eten

zoals het uitdelen van de wekelijkse appel

De werkgroep bestaat hier uit een kerngroep van drie leerkrachten aangevuld met MOS- medewerkers Dit zijn grootouders ouders en

vrijwilligers van TuinHier die bijspringen tijdens

de lessen en acties ondersteunen Het grootste

deel van de werkgroep bestaat uit jonge senio-ren Aanvankelijk was de werkgroep niet erg groot

maar na enkele jaren mond-aan-mond-reclame

zijn er veel geeumlngageerde leden bij gekomen Zo

zijn er de vaste teams die wekelijks komen en een

team van lsquoinspringersrsquo dat zijn de leden die spora-

disch inspringen als vaste leden niet kunnen

Deze school laat de leerlingen tuinieren in de

schoolmoestuin de MOS-medewerkers staan

de leerkrachten bij tijdens de les en staan ook in

voor het onderhoud van deze tuintjes Door zelf te

tuinieren en de verwerking van deze activiteit in

de klas staan de leerlingen stil bij de afkomst van

onze voeding

De zesdejaars maakten een filmpje rond het aan-tal voedselkilometers dat producten afleggen

voor ze op ons bord terecht komen Dit educatieve

filmpje werd ook getoond in de andere klassen

Daarna gingen ze zelf op onderzoek telkens

wanneer ze samen met hun ouders de supermarkt

bezochten gingen ze na hoe ver hun producten

hadden gereisd en streefden ze ernaar zo weinig

mogelijk kilometers in het winkelkarretje te laden

Op school hangt achteraan de klas een grote

kaart daar duiden leerlingen aan van welke landen

zij producten kochten

Zoals uit deze actie blijkt maakt de school er een

prioriteit van om ook de link te leggen naar thuis

Zo ook bij de stempelkaartactie Telkens een leer-

ling met zijn ouders naar een lokale hoeve gaat

ontvangt hij of zij een stempel van de boer Op het

einde van het schooljaar worden de spaarkaarten

vergeleken en degene met het meeste aantal

stempels wordt in de bloemetjes gezet

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep

FREQUENTIE Permanent

DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen koop- en eetgedrag en dragen dit ook over thuis

SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte Lucy Natuurknap communicatie binnen en buiten school

ldquoWij werken het hele jaar rond lsquoEet lokaal met Lucy Natuurknaprsquordquo

SCH

OO

LBEL

EID

24

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld

PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinsplsquoHETthinspSMAAKPARADIJSrsquoHet Smaakparadijs is een schoolproject rond

smaakopvoeding en eetcultuur om de leerlingen

aan te zetten tot een gezond voedingspatroon

De leerkrachten van de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo

en Plattelandsklassen vzw werkten een draaiboek

uit rond dit avontuur Yvonne en Yvette vormen

het duo dat de leerlingen doorheen het jaar mee-

neemt op deze culinaire reis langs de vijf basis-

smaken Het draaiboek bevat achtergrond-

informatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes

en suggesties voor in de klas

DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs

VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep

FREQUENTIE Permanent

DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen eetgedrag en de herkomst van het voedsel

SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte communicatie binnen en buiten school

MEER INFORMATIE wwwplattelandsklassenbe

25

SCH

OO

LBEL

EID

Subsidies klasbezoeken in West-Vlaanderen wwwmetdeklasdeboeropbe

Nood aan begeleiding op school om rond lokale voeding te werken Contacteer de MOS-begeleider

van jouw regio wwwmilieuzorgopschoolbe

Aanvraag voor financieumlle steun bij het opstarten van een schooltuintje telkens voor eind december

indienen via Landelijke Gilden wwwlandelijkegildenbe

Samenwerking met de lokale trekkersgroep Fair Trade gemeente om het zesde criterium te behalen

wwwfairetradegemeentenbe

Financieumlle steun via Kleur Bekennen voor leerkrachten in het basis- of secundair onderwijs bij projecten

op school rond wereldburgerschap en duurzame voeding

Regelmatig lanceert Kleur Bekennen een projectoproep Scholen die een project indienen maken kans

op een financieumlle stimulans waarmee je je project kunt realiseren in je school Zowel scholen die al lang

aan wereldburgerschap werken en wellicht al een schoolvisie hebben als scholen die nog nooit aan

wereldburgerschap werkten kunnen meedoen

Hou de website van wwwkleurbekennenbe in de gaten of schrijf je in op onze nieuwsbrief via onze web-

site Contact valentiengoethalswest-vlaanderenbe

Subsidies voor schoolmelk Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen

Subsidies voor schoolfruit Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen

Neem een kijkje op lsquoGezonde schoolrsquo website van het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en

Ziektepreventie voor tips rond het installeren van een gezondheidsbeleid op school

Met steun van Quick-win-project voor de korte keten Departement Landbouw en visserij Vlaamse Overheid

ON

DER

STE

UN

ING

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Ondersteuning

OndersteuningGemeenteschool Oostduinkerke

26

Breng de boerderij naar de klas Of net andersom Ontdek wwwonthaalopdeboerderijbeMeer informatie Inagro-Landbouweducatie Ieperseweg 87 8800 Rumbeke-Beitem051 27 32 00 - infoeducatieinagrobe - wwwonthaalopdeboerderijbe

Page 4: INSPIRATIEGIDS Lekker Lokaal - Inagro...Duurzame producten in de eigen schoolkeuken Streef met de school naar een meer duurzame keuken, kies voor authenticiteit en pure producten.

INLEIDING

Waarom lokale producten op school integreren

Werken rond de korte keten is een keuze voor bewus-ter consumeren Maar het is meer dan dat de korte

keten is naast een duurzaam afzetsysteem ook een ma-

nier om jongeren opnieuw in contact te brengen met de oorsprong van ons voedsel Het omvat een massa

aan themarsquos om projecten rond op te zetten gezonde

levensstijl zorg voor natuur en milieu landbouw de

seizoenen de voedselketen eerlijke handel duurzame

economieeumln voedselverwerking En vergeet ook het

fysieke aspect niet een bezoek aan de boerderij is de

ideale gelegenheid om te leren met alle zintuigen

Door in de school leerlingen inzicht en kennis te

verschaffen over de manier waarop wij vandaag in ons

voedsel voorzien laat je hen toe kritisch te kijken naar

hun eigen koopgedrag Maar weten is niet voldoende de

praktijk van de school is minstens even belangrijk wat

bieden we de leerlingen zelf aan Tonen wij zelf dat het

anders kan Deze uitgave reikt ideeeumln aan lesmaterialen

om kennis te onderbouwen en acties om deze kennis om

te zetten in de praktijk Laat de leerlingen meedenken

om jullie school tot een duurzame school uit te bouwen

Wie zijn wij

Deze gids is een uitgave van Inagro vzw een onder-

zoekscentrum voor land- en tuinbouw die oa hoeve-

producenten ondersteunt De dienst landbouweducatie

lsquoOnthaal op de boerderijrsquo tracht kinderen en jongeren

meer vertrouwd te maken met de landbouw en stelt

zich hierbij voorop een zo correct mogelijk beeld te

geven over hedendaagse landbouw en voedselvoorzie-

ning Het Strategisch Plan Korte Keten van de Vlaam-

se Overheid ondersteunt dit project financieel om de

korte keten onder de aandacht te brengen

De dienst landbouweducatie lsquoOnthaal op de boerde-rijrsquo geeft op haar website wwwonthaalopdeboerderij

be heel wat lesmateriaal naast een overzicht van de

verschillende bezoekboerderijen met hun aanbod aan

faciliteiten klasbezoek bezoek voor specifieke doel-

groepen aanpassingen voor mindervalide personen

overnachtingsmogelijkheid vergaderzaaltje hellip

Het label 100 West-Vlaams Hoeve- en Streekpro-ducten is een erkenning voor eerlijke authentieke en

kwalitatieve producten uit de streek Neem gerust een

kijkje op de website om er alle producenten in de buurt

te ontdekken www100procentwest-vlaamsbe

De korte keten en duurzaamheid toegelicht

De Vlaamse Overheid omschrijft de korte keten als een

duurzaam afzetsysteem dat gesteund is op vijf basis-

principes

- Betrokkenheid van de consument rechtstreekse

relatie tussen consument en producent (het verhaal

achter het product)

- Beperkt aantal schakels een transparante voedselketen

- Zeggenschap de producent is zelfstandig in zijn prijs-

zetting productiemethode en aanbod (eerlijke handel)

- Lokaal karakter plaatselijk geteelde producten wor-

den lokaal verkocht (beperkt aantal voedselkilome-

ters di de afstand van producent naar consument)

- Mogelijkheid om in contact te komen met de land-bouwpraktijk inzicht verkrijgen in productieprocessen

seizoenen en duurzaamheid van de productie en afzet

Duurzaamheid is het voorzien in eigen noden zonder

de noden van toekomstige generaties in gevaar te bren-

gen (naar analogie van de Brunlandt-definitie)

Deze gids is een wegwijzer voor scholen en leerkrachten die zich engageren voor gezonde en duurzame eetgewoontes Hij is het vervolg op de scholenwedstrijd lsquoLekker Lokaalrsquo Hierbij werden scholen gevraagd om hun acties rond lokale voeding in te zenden Het zijn deze acties die de basis vormen voor deze inspiratiegids Sommige zetten in op een lokaal schoolbeleid anderen maken kleine maar betekenisvolle inspanningen om de smaak te pakken te krijgen

Nieuwsgierig Lees snel verder en ontdek er alles over

5

- De ecologische pijler van duurzaamheid is de dui-

delijkste Dit is het zorg dragen voor ons milieu door

onnodige voedselkilometers en afval te beperken

- Daarnaast is er ook nood aan sociale duurzaamheid

Contact met de landbouwsector zorgt voor betrok-

kenheid van de consument bij het productieproces

en inzicht hierin Dit is een noodzakelijke voorwaarde

om samen aan de kar te trekken om onze voedselpro-

ductie duurzamer te maken want zonder draagvlak

komen de vele goedbedoelde initiatieven in onvrucht-

bare grond terecht

- Economische duurzaamheid heeft betrekking op

duurzaam handel voeren realistische prijzen en vak-

manschap waarderen

Duurzame voeding en consumptie is meer dan lokaal

eten Fair Trade-producten die een eerlijke prijs garande-

ren voor boeren in het Zuiden vormen het complement

van eerlijke handel in het Noorden

Wie wordt er beter van

In de eerste plaats de plaatselijke economie door de

eerlijke handel en de betrokkenheid van de consument

Doordat de boer een eerlijke prijs krijgt heeft deze de

mogelijkheid om ook maximaal in te zetten op ecolo-

gische (zoals het werken aan biodiversiteit) en sociale

aspecten (zoals het opstellen van het bedrijf voor educa-

tie en recreatie) van de landbouw

Het milieu door het verminderen van afval en transport

van het product

De leerlingen krijgen inzicht in de voedselketen en hun

consumentengedrag Bij een bezoek biedt de boerde-

rijomgeving een rijke leercontext De school wordt een

plek waar dit engagement de betrokkenheid tussen de

klassen stimuleert alsook tussen de school en (groot)ouders eacuten tussen de school en de lokale gemeenschap

En wat kost dat

De keuze voor seizoensgroenten en -vruchten van bij

de boer is niet duurder dan het aanbod uit de super-

markt Artisanale bereidingen van de hoeve (yoghurt

vlees ijs hellip) kunnen wel net iets duurder zijn Door voed-

selverspilling aan te pakken te letten op overbodige ver-

pakkingsmaterialen en af te wisselen met vegetarische

alternatieven kan je dit verschil goed compenseren

Lokale producten kan je vinden op www100west-vlaamsbe voor de West-Vlaamse hoeveswwwrechtvanbijdeboerbe voor de Vlaamse hoeves

Wist-je-dat Grootouders vaak staan te trappelen om zich te engageren in de school van hun kleinkinderen (zie school-beleid)

Wist-je-dat Duurzaam consumeren een aandachtspunt is van MOS (zie onder-steuning)

Wist-je-dat lsquoLokale duurzame productenrsquo het zesde criterium van de Fair-Trade-Gemeenten vormen (zie ondersteuning)

GO De Bevertjes

6Kan de boer het fruit leveren op school

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Gezond tussendoortje

Tips Appels en peren zijn langer houdbaar in de koelkast Vul vanaf de meimaand aan met aardbeien en klein fruit

Ga in de wiskundeles aan de slag met de fruitwinkel door samen met de leerlingen een kasboek bij te houden

GEZOND TUSSENDOORTJE

Fruitwinkeltje op de speelplaatsEen fruitwinkeltje met lokaal fruit tijdens de speeltijd Dagelijks of wekelijks fruit aanbieden zorgt voor een gezond snackpatroon eacuten laat geen afval na Laat leerlingen zelf het winkeltje openhouden

DOELGROEP Lager en secundair onderwijs

FREQUENTIE Dagelijks wekelijks

TAAKVERDELING Toezichthoudende leerkracht helpt indien nodig

LEERDOELEN Verschil lange en korte keten verantwoordelijkheid dragen

lichamelijke gezondheid functionele rekenvaardigheid organisatie-

bekwaamheid eerlijke handel totstandkoming van een prijs

SUCCESFACTOREN Duidelijke communicatie over lokale insteek

SBS Sint-Eloois Vijve

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

Het aanbod uitbreiden met zuivel-producten of appelsap Spreek de boer

aan over een automaat op school

7

VBS Boezinge

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Gezond tussendoortje

Een lokale soep kan ook als aanvulling op het middagmaal

Geen kok of kookouders Elke klas maakt om de beurt soep (met groentjes uit de schooltuin)

GEZOND TUSSENDOORTJE

Lokale soepdag Verwen jezelf collegarsquos en de leerlingen met een wekelijkse kom verse soep boordevol lokaal en seizoensgebonden groentjes

DOELGROEP Kleuter- lager of secundair onderwijs

FREQUENTIE Dagelijks wekelijks

PARTNERS Schoolkok enthousiaste groep (groot)ouders die

eacuteeacuten maal per week soep maken en uitdelen op school

LEERDOELEN De seizoenen lichamelijke gezondheid voedsel-

kilometers diversiteit groenten en hun herkomst

SUCCESFACTOREN Geeumlngageerde kok kookouders schoolbeleid rond

gezonde voeding bezoek aan een groenteteler

Tips Zet een klassikale discussie op rond duurzaam consumeren welke afstand legt het product af welke landbouwmethode werd gebruikt (volle grond (on)verwarmde serre) seizoens- gebondenheid kook- en bereidingswijze verpakkingsmateriaal transportmiddel product

Bespreek de seizoenen aan de hand van de groentekalender in de klas

VBS Boezinge

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Schoolcatering

Tips Neem eens een kijkje op wwwboterbijdeviswo1be deze website belicht landbouw en voedselvoorziening in WOI Wat aten mensen tijdens de oorlog Je vindt er ook authentieke receptenboekjes uit WOI

Hang in de eetzaal telkens het menu van de dag uit met daarbij de herkomst Zo maak je terug de koppeling tussen consumptie en productie

SCHOOLCATERING

Lokaal criterium in de aanbesteding voor schoolmaaltijdenlsquoKorte Ketenrsquo als element of selectiecriterium in de aanbesteding voor schoolmaaltijden zorgt ervoor dat je als school een duidelijke keuze maakt voor het verminderen van afval voedselkilometers pure producten met een verhaal en eerlijke handel

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

FREQUENTIE Permanent

KOSTPRIJS Hoeft niet duurder te zijn vraagt wel een andere kijk

Vlees neemt vaak de grootste hap uit het budget

je kan erover nadenken om eens af te wisselen met

een vegetarisch gerecht Zie tip

LEERDOELEN Bewustwording duurzaam consumeren seizoens-

gebonden producten voedselkilometers

SUCCESFACTOREN Geeumlngageerde directie inbedden in een school-

campagne rond duurzaam consumeren

communicatie in de klassen en buiten de school

8

VBS Desselgem

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Schoolcatering

SCHOOLCATERING

Duurzame producten in de eigen schoolkeuken Streef met de school naar een meer duurzame keuken kies voor authenticiteit en pure producten Door dit engagement in de klassen verder uit te diepen creeumler je betrokkenheid rond voeding binnen de school Bovendien heeft dergelijk eetgedrag een positief effect op studie- en werkprestaties in de namiddag

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

FREQUENTIE Permanent

PARTNERS Schoolkok lokale producenten

KOSTPRIJS Hoeft niet duurder te zijn (zie tip hieronder over afwisseling)

LEERDOELEN Herkomst voedsel voedseldriehoek de seizoenen duurzaam

consumeren

SUCCESFACTOREN Geeumlngageerde schoolkok en -directie bewustwording duurzaam

consumeren doortrekken naar de lessen communicatie naar ouders

Tips Draaiboek omtrent omschakelen naar een duurzame keuken zie duurzame overheidsrestaurants of Vredeseilanden

Afwisselen tussen vlees vis en vegetarisch is een goed idee voor de portemonnee Vlees en vis nemen immers een grote hap uit het budget en wegen op ons ecosysteem Door het afwisselen en anderzijds te kiezen voor een kwaliteitsvol stuk vlees of vis worden leerlingen zich meer bewust van de kostbaarheid ervan Daarnaast is deze manier van afwisselen ook heel erg gezond

Een lokale soepdag kan een eerste stap zijn om je schoolcatering duurzamer te maken

Rusthuis Zonnelied te Ieper staat erop kwa-liteit te serveren zo ook voor het vleesrdquo getuigt chefkok Bart Denys ldquoDe keuze voor hoeveslager rsquot Lindebos is een bewuste keuze Wij kiezen voor artisanale vleesbereidingen met kwaliteitsvolle ingredieumlnten en dat proef je De hoeveslager is verantwoordelijk van begin- tot eindproduct een weet dus perfect welke weg het eindproduct heeft afgelegdDe prijs is iets duurder maar de smaak zit dan ook een stuk beter en de consument is uitzonderlijk tevreden Het persoonlijk contact is voor mij ook een grote meer-waarde ik communiceer rechtstreeks met de producent Daarnaast speelt ook flexibiliteit een rol het vlees kan rsquos morgens vroeg geleverd wordenrdquo

ldquo

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

9

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Klasoverschrijdende activiteiten

Klein beginnen Ga aan de slag met enkele bloembakken of een palletKLASOVERSCHRIJDENDE ACTIVITEITEN

SchoolmoestuinZaaien planten wieden snoeienhellip Een moestuintje in de school laat toe te ervaren wat het is om zelf voedsel te produceren en vormt een rijk vertrekpunt om leerlingen in contact te brengen met de verschillende soorten gewassen Daarnaast is samen werken in de moestuin een mentaal en fysiek gezonde activiteit en komen er andere intelligenties aan bod in de klasgroep Landelijke Gilden en Velt bieden een praktische gids om met een schoolmoestuin te starten Er worden ook activiteiten beschreven per leeftijdsgroep van het kleuter- en lager onderwijs

DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs

PRAKTISCHE VEREISTEN Lapje grond tuingereedschap

FREQUENTIE Permanent

LEERDOELEN Fysieke activiteit de seizoenen probleemoplossend denken

mens en natuur techniek

SUCCESFACTOREN Groepje helpende (groot) ouders draagvlak op school en bij de ouders

INFO EN ONDERSTEUNING Landelijke Gilden en Velt

Tip Werk in de les geschiedenis rond landbouw door te vertrekken vanuit het moestuintje Hoe was landbouw bepalend voor onze huidige samenleving

10

VBS Desselgem

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

11

KLASOVERSCHRIJDENDE ACTIVITEITEN

Geldinzamelactie met lokale productenGeen koekjes dit jaar maar groentepakketten verse peren appelsap honing radijsjes kaas confituur vleeshellip van de hoeve om te verkopen ten voordele van de school Op deze manier wordt het duurzaam schoolbeleid ondersteund en uitgedragen buiten de school

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks

LEERDOELEN Eerlijke handel korte keten

SUCCESFACTOREN Ondersteunende communicatie

Breng een bezoek aan de boer en ontdek het verhaal achter de producten

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Klasoverschrijdende activiteiten

Zelfplukdag Goed te Mullem

12

FEEST OP SCHOOL

Kaasschotel Schoolfeest de ouderraad bedanken teambuilding hellip Schuif je voeten onder tafel en geniet van een ambachtelijk bereide kaasschotel Hoeve- kaas wordt gemaakt van melk van de hoeve Dat zorgt er niet alleen voor dat de producten erg vers zijn het biedt ook de mogelijkheid om het ver-haal achter het product te leren kennen via een bezoek aan de kaasboer

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

FREQUENTIE Eenmalig

LEERDOELEN Productieproces kaas eerlijke handel korte keten betrokken-

heid consument en producent traditionele ambacht

SUCCESFACTOREN Combinatie met een bezoek aan de kaasboer Serveren met

lokale of Fair Trade wijn stokbrood van een ambachtelijke

bakker hoeveconfituur en -boter Zichtbare communicatie

over de lokale insteek

Tip Projectweek rond zuivel

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Feest op school

Breng vooraf een bezoek aan de kaas-boer of nodig hem uit op school Zo leren leerlingen het verhaal achter het product kennen en kunnen zij dit enthousiast over-dragen tijdens het feestmaal

Er zijn vele variaties mogelijk een dessertbuffet koude schotel belegde broodjes

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

FEEST OP SCHOOL

IJskarretjeVerras jong en oud met een ijskarretje op het schoolfeest Een ijsje gemaakt van verse hoevemelk geeft een feestelijke toets aan het samenzijn Het is bovendien een dessertje met een minimum aan voedselkilometers en verpakkingsmateriaal

FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks

LEERDOELEN Afvalbewustwording eerlijke prijs traditionele

ambacht duurzaam consumeren

SUCCESFACTOREN Zichtbare communicatie rond engagement

Tip Combineer met een appelsaP-tap van de hoeve een gezonde feestelijke drank eacuten een minimum aan afval

Kies voor herbruikbare drinkbekers Je kunt ze oa ont- lenen via twee kringloopcentra in de provincie Kringloop-centrum West (regio Ieper 078155 005) en kringloop- centrum rsquot Rad (regio Brugge 050349 400) of via Imog

13

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Feest op school

VBS Desselgem

VERGADERINGEN LERAARSKAMER TEAM

Pedagogische studiedag op de boerderijSteek de koppen eens samen op de boerderij en kom op frisse ideeeumln Geniet tijdens het vergaderen van een heerlijke lunch met lokale producten of een hoeve-ijsje in de namiddag Vele hoeves hebben een vergaderzaaltje met koffie thee en broodjes ter beschikking

DOELGROEP Leerkrachten oudercomiteacute

FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks

DYNAMIEK Ontspannen teamvergadering

in een rustige omgeving

SUCCESFACTOREN Even pauzeren om de boerderij

te verkennen

PRAKTISCH Vind hoeves met vergaderzaaltje

op wwwonthaalopdeboerderijbe

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school VergaderingenLeraarskamerTeam

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

14

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school VergaderingenLeraarskamerTeam

September NovemberOktoberMaart MeiApril Juni AugustusJuli December FebruariJanuari

aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettedoperwtgroene selderijkomkommerkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipaprikapeultjespreiprinsessen-boonradijsrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaattuinboonuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel

aardbeiabrikoosbraamframbooskersnectarineperzikrabarberrode beszwarte bes

aardappelbloemkoolboerenkoolgroene selderijknolselderijpaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraapradijsrammenasrode bietrodekoolroodlofsavooikoolschorseneerspinaziespruitenuiveldslawarmoeswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appelrabarber

aardappelandijviebloemkoolgroene selderijpaddenstoelenpaksoipompoenpreiraapraapsteelradijsrode bietroodlofspinazieuiwarmoeswaterkerswortelwitlof

aardbeirabarber

aardappelandijvieaspergebloemkooldoperwtgroene selderijkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipeultjespreiraapraapsteelradijsrode bietroodlofspinaziespitskooluiwarmoeswaterkerswortel

aardbeirabarber

aardappelandijvieartisjokaspergebloemkoolbroccolidoperwtgroene selderijkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipeultjespreiprinsessen-boonraapradijsrode bietsavooikoolspinaziespitskooltomaattuinboonuivenkelwarmoeswaterkerswortel

aardbeiabrikoosframbooskersnectarineperzikrabarberrode beszwarte bes

aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslamaispaddenstoelenpaksoipaprikapompoenpreiprinsessen-boonraapsteelradijsrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaatuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel

aardbeiabrikoosappelbraamdruifframbooskersmeloennectarinepeerperzikpruimvijgzwarte bes

aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslamaispaddenstoelenpaksoipaprikapompoenpreiprinsessen-boonraap(steel)radijsrammenasrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaatuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel

appelbraamdruifframbooskiwibesmeloennectarinepeerperzikpruimvijg

aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijboerenkoolbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipaprikapastinaakpompoenpreiprinsessen-boonraap(steel)radijsrammenasrode bietrodekoolroodlofsavooikoolschorseneersnijboonspinaziespitskoolspruitentomaatuiveldslavenkelwarmoeswaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appelbraamdruifframbooskiwibesmeloenpeer

aardappelaardpeerandijviebleekselderijbloemkoolboerenkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslavenkelwarmoeswaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appeldruifmeloenpeer

aardappelaardpeerandijvieboerenkoolgroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appelpeer

aardappelaardpeerboerenkoolgroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appelpeer

aardappelboerenkoolgroene selderijknolselderijpaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawitlofwittekoolwortel

appelpeer

Meer info en seizoensrecepten wwwgroentekalenderbe

Gebruik deze handige groente- en fruit-kalender om per maand te ontdekken van welke groenten en vruchten je kunt genieten

Probeer de voedselkilometers zo veel mogelijk te beperken Kies altijd voor de groenten en vruchten die het dichtst bij huis zijn gekweekt Lees het etiket

Vruchten die in zuidelijke landen worden geteeld (zoals banaan citroen kiwi man-darijn mango pompelmoesgrapefuit en sinaasappel) kun je ter afwisseling eten bij voorkeur in de wintermaanden

VERGADERINGEN LERAARSKAMER TEAM

Fruit in de leraarskamerVerwen het team door een mand met seizoensgebonden fruit in de leraarskamer te plaatsten het is een gezond tussendoortje dat niet duur is en bovendien geen afval nalaat

DOELGROEP Leerkrachten

FREQUENTIE Dagelijks wekelijks

DYNAMIEK Gezonde snackgewoonte zonder afval

SUCCESFACTOREN Fruit kopen volgens de seizoenen zie seizoenskalender

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

15

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband

Tips Koppel de appeltjeskring aan een bezoek Zelf een appeltje plukken is de grootste motivatie om erin te bijten

Appels en peren zijn lang houdbaar in de koelkast

Appels snijden veel werk Probeer een appelsnijder

ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND

Appeltjeskring Tijdens het kringmoment schilt de leerkracht enkele stukken fruit voor de leerlingen Voor de kleinsten is een appel of peer vaak moeilijk om uit het vuistje te eten Op deze manier draag je als leerkracht bij tot een gezonde snackgewoonte

DOELGROEP Kleuteronderwijs eerste graad lager onderwijs

FREQUENTIE Wekelijks

TAAKVERDELING Beurtrol leerkrachten of laten meebrengen

door ouders

LEERDOELEN Lichamelijke gezondheid de seizoenen en hun

fruitteelten fruitgroei samen eten

SUCCESFACTOREN Koppeling aan een bezoek aan de fruitkweker

communiceren naar ouders via fotorsquos op de

schoolblog

VBS Desselgem

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

16

VBS Desselgem

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband

ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND

Aan de slag met hoeveproducten na een bezoek aan een lokale producent

Waar komt ons voedsel vandaan Melk prei aardappelen appels boter rundsvlees eitjes tomaten aardbeien yoghurthellip Laat de kleuters zelf aardappelen uit de grond halen laat leerlingen koeien voederen Misschien kunnen studenten huishoudkunde zelfs helpen bij het maken van hoeveproducten Daarna kan in de klas gekookt worden met de ingredieumlnten puree melkpudding becha-melsaushellip

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

FREQUENTIE Eeacutenmalig jaarlijks bezoek en kookactiviteit

LEERDOELEN Bewegen in verschillende milieus fysieke activiteit

landbouwpraktijk gezondheid en voeding

belevend leren omgang met dieren

SUCCESFACTOREN Klasoverschrijdend werken

KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie

per bezoek aan te vragen

PRAKTISCH Boerderij bezoeken Adresjes op maat in

West-Vlaanderen via wwwmetdeklasdeboeropbe

Tips Combineer het bezoek met een champignon- of witloof-teeltkit in de klas Jaarlijks te verkrijgen bij Inagro zie lesmaterialen

Je kan klasoverschrijdend werken door het fotoverslag van het bezoek in de eetzaal uit te hangen

Vaderdagscadeaursquotje aardbeien op een versierd schaaltje

Gemeenteschool Oostduinkerke

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

17

Ter Groene Poorte Brugge

VBS Sint-Lodewijk Deerlijk

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband

ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND

Food rock een duurzame maaltijd voor wereldsterrenWat heeft wereldhandel te maken met de voedselproblematiek en hoe kunnen we als consument ons steentje bijdragen door duurzamer te consumeren Dure woorden die een concrete invulling krijgen aan de hand van opdrachten in een workshop die via de festivalsfeer nauw aansluit bij de leefwereld van jongeren Leerlingen stellen na de toelichting zelf een duurzaam menu samen waaruit zal blijken dat er veel stof ter discussie is Smakelijk

DOELGROEP Secundair onderwijs versie ASO en versie TSO BSO

PRAKTISCHE De lespakketten kunnen besteld ontleend of gedownload wordenVEREISTEN - Schakel een Noord- en een Zuid-animator in voor de meest

beklijvende aanpak euro 160 basisprijs aangevuld met een

km-vergoeding en euro 40 voor de ingredieumlnten

- Of begeleid zelf de workshop met enkele leerkrachten van

de school

FREQUENTIE Eeacutenmalige workshop voor- en naverwerking in de klas

VOORBEREIDING - Met animatoren minimum voorbereidingstijd fiches

doornemen

- Zelf begeleiden materiaal halen en doornemen collegarsquos

aanspreken

LEERDOELEN leerlingen staan stil bij eigen koop- en

eetgedrag milieu-impact voedsel eerlijke

handel korte vs lange keten sociale

impact voedsel mening onderbouwen

samenwerken koken

SUCCESFACTOREN Begeleiding door de opgeleide animatoren

PRAKTISCH Alle praktische informatie zie lesmateria-

len Deze lesmaterialen kwamen tot stand

ism het Provinciaal Noord-Zuid Centrum

en Kleur Bekennen West-Vlaanderen

FOOD ROCK een duurzame maaltijd

voor wereldsterren

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

18

19

LESMATERIALEN

Werken rond lokale voeding BOERDERIJBEZOEK lsquoMET DE KLAS DE BOER OPrsquoBezoek een echte boerderij uit het netwerk van hedendaagse boerderijen die openstaan voor klasbezoeken Hier ervaar je hoe de landbouw vandaag in ons voedsel voorziet en kan je helpen bij de taken van de boer Ontdek de diverisiteit binnen de landbouw varkens melkvee fruitbomen groententeelt in serre of open lucht hoeveproducentenhellip

Waarom een landbouwbedrijf bezoeken Deze authentieke leer-omgeving heeft een aantal troeven die in een klassikale context

weinig aan bod komen

- Gezondheid de leerlingen bewegen een hele dag lang

- Welzijn het biedt kansen aan andere leerlingen om op de voor-

grond te treden vermindering stress en pestgedrag

- Duurzaam leven bezorgdheid om het milieu start met het

ervaren van het buitenleven

- Leervermogen concentratievermogen en creativiteit leren in

een authentieke context dringt dieper binnen in onze hersenen

doordat we meerdere zintuigen aanspreken

(Bron Van de Keere K Vervaet S (2013) Leren is onderzoeken Aan de slag met wetenschap in de klas Leuven Lannoo Campus)

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie per

bezoek aan te vragen

PRAKTISCH Vind jouw boerderij via wwwmetdeklasdeboeropbe

Tips Denk eraan de boerderij heeft niet enkel troeven voor jonge leer- lingen Klassiek schoolse inhouden zoals metend rekenen en fysica kunnen hier geleerd worden met alle zintuigen (Hoeveel kubieke meter past in deze maiumlskuil Hoelang is 100 meter )

Overleg met de boer over hoe je het bezoek wil invullen Wil je een rondleiding en wat klusjes opknappen in de voormiddag en hou je de namiddag om samen met de leer-lingen te rekenen op de boerderij Maak vooraf goede inhoudelijke en praktische afspraken voor een onvergetelijke ervaring

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

Bij een boerderijbezoek is voorbereiding en naverwerking essentieel Hierna volgt een greep uit het aanbod lesmaterialen ontwikkeld door de educatieve dienst van Inagro lsquoONTHAAL OP DE BOERDERIJrsquo om het bezoek samen met de leerlingen te kaderen

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

ONTDEK OOK DE EXTRArsquoS om het boerderijbezoek voor te bereiden of uit te breiden naar een projectweek lsquode Zuivelboxrsquo lsquoOver Bloesems en Bijtjesrsquo lsquoHoprsquo en lsquoBoer zoekt Klasrsquo

De digitale leeromgeving lsquowwwboerincarottebersquo laat toe de boerderij online te bezoeken ideaal als voorbereiding of naverwerking

Het taalplonsbad lsquoBonjour Boerrsquo is een boerderijbezoek in Wallonieuml of Frankrijk zie wwwbonjourboerbe

Stal Op Stelten is een educatief spel op de boerderij voor kleuters Deelnemende hoeves op wwwonthaalopdeboerderijbe

Boer in de Wolken vormt een evaluatiespel om op het eind van het bezoek enkele belangrijke zaken te herhalen beschikbaar bij diverse hoeves lsquoMet de klas de boer oprsquo

TEELTKITSKweek je eigen witloof of champignons in de klas

Deze kits worden jaarlijks ter beschikking gesteld

door Inagro en kunnen afgehaald worden na

bestelling

DOELGROEP Lager onderwijs

KOSTPRIJS Gratis af te halen na bestelling

(jaarlijkse actie)

BESTELLEN EN INFORMATIE

wwwonthaalopdeboerderijbe

SPELKOFFER VOEDINGSDRIEHOEK lsquoGEZOND UIT DE GRONDrsquoDriedimensionale voedselpiramide Bij de verschil-

lende voedingsproducten wordt de link gelegd met

de landbouwkundige oorsprong ervan

DOELGROEP Lager en secundair onderwijs

KOSTPRIJS Gratis

INFORMATIE EN BESTELLEN

Gratis ontlenen via

wwwonthaalopdeboerderijbe

BOER IN BEELD Fotomappen over heden-

daagse landbouw aan de

hand van een informatieve verhaallijn en opdrach-

ten voor de leerlingen

en een handleiding voor de leerkracht

Verschillende themarsquos worden behandeld

verschillend per graad zuivel witloof champig-

nons vlees groenten serreteeltenhellip

DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs per graad

KOSTPRIJS Pdf-versie gratis online of euro 7 per

themamap gedrukt op hard karton

BESTELLEN EN INFORMATIE

- Gratis downloaden via

wwwboerinbeeldbe

- Aankopen via provinciale e-shop

BOER IN BEELD LIVE Educatieve filmpjes die de

voedselketen illustreren

Drie jonge reporters gaan op

pad en ontdekken welke weg

groenten koekjes en vlees afleggen

DOELGROEP Lager onderwijs onderbouw

secundair onderwijs

KOSTPRIJS Gratis voor leerkrachten

BESTELLEN EN INFORMATIE

- Gratis downloaden via

wwwboerinbeeldlivebe

- Gratis afhalen Provinciaal

Informatiecentrum Tolhuis

Brugge 0800 20 021

20

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

21

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

PLATTELANDSKLASSEN VZW ondersteunt en ontwikkelt educatieve initiatieven om jongeren op een

in contact te brengen met land- en tuinbouw voeding en het platteland Project Het Smaakparadijs omvat

een reeks van drie boekjes lsquoHet draaiboek Smaakparadijsrsquo werd ontwikkeld en geschreven

nav een samenwerking tussen Plattelandsklassen en de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo in Gelrode Zij werkten

een heel schooljaar rond eetcultuur en smaakopvoeding Het boek bevat de omschrijving van hun project

achtergrondinformatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes en suggesties voor in de klas per graad

lsquoHet Schooltuinboek rsquo een praktische gids om te beginnen met een schooltuin als didactisch uitdagend

project voor de school En lsquoHet Hagelands Kinderkookboek rsquo bevat een reeks recepten die leerlingen in

de klas kunnen maken voor gezamenlijke lunchmomenten tijdens het Smaakparadijs-project

DOELGROEP Lager onderwijs

KOSTPRIJS draaiboek Smaakparadijs euro 18 Het Schooltuinboek euro 20 Hagelands Kinderkookboek euro 7

BESTELLEN INFORMATIE amp ANDERE DIDACTISCHE UITGAVES wwwplattelandsklassenbe

VELT staat voor lsquoVereniging voor Ecologisch Leven

en Tuinierenrsquo Velt wil bijdragen tot de ontwikkeling

van een duurzame levensstijl en daarvoor ontwik-

kelden zij educatieve materialen zoals de lsquoSchool-moestuinhandleidingrsquo educatieve pakketten

rond seizoensgroenten voedselverspilling (on)

kruiden groentenkalender met steekkaarten per

groente En een inspiratiegids duurzaam consume-

ren op school en in de klas

Meeste materialen zijn online ter beschikking

gesteld neem een kijkje op wwwveltbe

LANDBOUWMUSEA tonen het verhaal van streek-

eigen tradities verschillende musea vind je op

wwwonthaalopdeboerderijbe

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

VBS Desselgem

22

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

Werken rond duurzame ontwikkeling

FOOD ROCK een duurzame maaltijd

voor wereldsterren

SCHOON BOERENHoe maakt de land- en tuinbouwsector werk van

een duurzamer platteland voor ons allemaal

Duurzame landbouw wordt voorgesteld aan de

hand van de inspanningen van acht voorbeeld-

boeren tijdens de reizende tentoonstelling

Leerlingen verkennen zelf de tentoonstelling

met de werkboekjes Sommige bedrijven kunnen

ook bezocht worden tijdens de campagneperiode

DOELGROEP Lager onderwijs tweede en derde

graad Secundair onderwijs

KOSTPRIJS Gratis

ALLE INFORMATIE

Boekjes horend bij de tentoonstelling

aanvragen via wwwschoonboerenbe

BOERENVERSTANDDit DVD-spel is een interactief groepsspel over

landbouw in de wereld op basis van videobeelden

De videobeelden brengen 5 themarsquos aan die van

levensbelang zijn voor de landbouw water bodem

energie mest en kapitaal Elk thema biedt land-

bouwers in de hele wereld kansen maar ndash helaas ndash

ook problemen

In het spel nemen 4 teams het tegen elkaar op

Goed opletten tijdens de beelden zelf creatief voor

de dag komen en tactisch spelen zijn van cruciaal

belang tijdens het spel

DOELGROEP Derde graad secundair onderwijs

KOSTPRIJS euro 8 (dvd + brochure) wordt gratis

thuis geleverd

BESTELLEN EN INFORMATIE

Provinciaal Informatiecentrum

Tolhuis te Brugge 0800 20 021

LESMAPPEN FOOD ROCKEducatieve lesmappen voor het opzetten van

een workshop rond eerlijke handel duurzaam

consumeren in een mondiale context Zie

activiteiten in klasverband

DOELGROEP Secundair onderwijs

KOSTPRIJS - Lesmappen Gratis downloaden

uitlenen of aankopen voor euro 20

- Workshop euro 160 aangevuld met

een km-vergoeding en euro 40 voor de

ingredieumlnten

BESTELLEN EN INFORMATIE

- Gratis downloaden

wwwonthaalopdeboerderijbe

- Gratis ontlenen op diverse locaties

- Aankopen lesmap of workshop-

boeken via infoeducatieinagrobe

of 051 27 32 25LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Algemeen

De communicatie van de school rond gezond en duurzaam eten vormt de rode

draad om enerzijds de verschillende activiteiten te verbinden en anderzijds een

aanknopingspunt om ouders en grootouders mee te betrekken anderzijds

Een schoolbeleid is een handig instrument voor het secundair onderwijs om

optimaal en doorgedreven aan de VOETen te werken omgeving en duurzame

ontwikkeling lichamelijke gezondheid en veiligheid socio-economische samen-

leving en politiek-juridische samenleving

Voor het lager onderwijs sluit een dergelijk schoolbeleid aan bij de Edo-doel- stellingen leerlingen onderbouwen met de capaciteiten om bewuste keuzes te

maken in functie van een leefbare wereld voor ons en voor toekomstige generaties

het leergebied wereldorieumlntatie en het leergebied overschrijdende thema sociale

vaardigheden

Hoe zet je een gedragen schoolbeleid rond duurzaam eetgedrag op De initiatiefnemers nemen het voortouw en peilen naar het draagvlak in de school

bij collegarsquos directie ouders ondersteunend personeel leerlingen Een groot

draagvlak binnen de school is noodzakelijk

De stuwende motor achter de acties is de werkgroep bij het samenstellen van de

werkgroep is het belangrijk om alle mogelijke leden uit te nodigen om deel uit te

maken van de werkgroep Een gemengde werkgroep bundelt gemengde krachten

en opportuniteiten Het is niet de bedoeling dat alle taaklast op de initiatief nemende leerkrachten directie valt Spreek leerlingen ouders maar ook groot-

ouders en het ondersteunend amp administratief personeel aan

Het is belangrijk dat eacuteeacuten iemand het centraal aanspreekpunt is Deze persoon

neemt een cooumlrdinerende rol op zich Zij of hij bereidt de vergaderingen van de

werkgroep voor en leidt de vergadering Zij of hij maakt ook de vertaalslag naar de

schoolleiding

Kies een mascotte of een leuke slogan om de acties van de werkgroep een gezicht

of herkenbaarheid te geven

Denk eraan om vaak terug te koppelen naar de verschillende schoolniveaus

Heeft de school een lokale schoolcatering Dan kan hier in de klas rond gewerkt

worden en omgekeerd

Hulp nodig bij planning organisatie of uitvoering van het project Contacteer een MOS-begeleider van jouw provincie Meer info httpmilieuzorgopschoolbe (Bron MOS-handleiding)

SCH

OO

LBEL

EID

Schoolbeleid

Tips Laat de leerlingen na een stellingenspel over duurzaam voed-sel een affiche maken waarin zij hun mening of bezorgdheid illus-treren Deze affiches kunnen opgehangen worden in de eetzaal Zo worden andere leerlingen ook aangezet om na te denken over duurzaam consumeren en ga je klasoverschrijdend te werk

Na het behandelen van het thema duurzaam consumeren in de klas worden de leerlingen gestimuleerd zelf na te denken over hun eigen school Op welke zaken scoort onze school goed of min-der goed

Ga na het schoolfeest na hoeveel afval werd vermeden door te kiezen voor een duurzaam alternatief zoals een ijskarretje of herbruikbare drinkbekers

23

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld

PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinspVRIJEthinspBASISSCHOOLthinspDESSELGEMWinnaar van de scholenwedstrijd lsquoLekker Lokaalrsquo

Jo Bultheel pedagogisch directeur legt uit hoe

Lucy Natuurknap en haar bende geeumlngageerde

leerlingen de school wakker houden voor aller-

hande activiteiten rond lokaal en duurzaam eten

zoals het uitdelen van de wekelijkse appel

De werkgroep bestaat hier uit een kerngroep van drie leerkrachten aangevuld met MOS- medewerkers Dit zijn grootouders ouders en

vrijwilligers van TuinHier die bijspringen tijdens

de lessen en acties ondersteunen Het grootste

deel van de werkgroep bestaat uit jonge senio-ren Aanvankelijk was de werkgroep niet erg groot

maar na enkele jaren mond-aan-mond-reclame

zijn er veel geeumlngageerde leden bij gekomen Zo

zijn er de vaste teams die wekelijks komen en een

team van lsquoinspringersrsquo dat zijn de leden die spora-

disch inspringen als vaste leden niet kunnen

Deze school laat de leerlingen tuinieren in de

schoolmoestuin de MOS-medewerkers staan

de leerkrachten bij tijdens de les en staan ook in

voor het onderhoud van deze tuintjes Door zelf te

tuinieren en de verwerking van deze activiteit in

de klas staan de leerlingen stil bij de afkomst van

onze voeding

De zesdejaars maakten een filmpje rond het aan-tal voedselkilometers dat producten afleggen

voor ze op ons bord terecht komen Dit educatieve

filmpje werd ook getoond in de andere klassen

Daarna gingen ze zelf op onderzoek telkens

wanneer ze samen met hun ouders de supermarkt

bezochten gingen ze na hoe ver hun producten

hadden gereisd en streefden ze ernaar zo weinig

mogelijk kilometers in het winkelkarretje te laden

Op school hangt achteraan de klas een grote

kaart daar duiden leerlingen aan van welke landen

zij producten kochten

Zoals uit deze actie blijkt maakt de school er een

prioriteit van om ook de link te leggen naar thuis

Zo ook bij de stempelkaartactie Telkens een leer-

ling met zijn ouders naar een lokale hoeve gaat

ontvangt hij of zij een stempel van de boer Op het

einde van het schooljaar worden de spaarkaarten

vergeleken en degene met het meeste aantal

stempels wordt in de bloemetjes gezet

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep

FREQUENTIE Permanent

DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen koop- en eetgedrag en dragen dit ook over thuis

SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte Lucy Natuurknap communicatie binnen en buiten school

ldquoWij werken het hele jaar rond lsquoEet lokaal met Lucy Natuurknaprsquordquo

SCH

OO

LBEL

EID

24

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld

PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinsplsquoHETthinspSMAAKPARADIJSrsquoHet Smaakparadijs is een schoolproject rond

smaakopvoeding en eetcultuur om de leerlingen

aan te zetten tot een gezond voedingspatroon

De leerkrachten van de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo

en Plattelandsklassen vzw werkten een draaiboek

uit rond dit avontuur Yvonne en Yvette vormen

het duo dat de leerlingen doorheen het jaar mee-

neemt op deze culinaire reis langs de vijf basis-

smaken Het draaiboek bevat achtergrond-

informatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes

en suggesties voor in de klas

DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs

VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep

FREQUENTIE Permanent

DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen eetgedrag en de herkomst van het voedsel

SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte communicatie binnen en buiten school

MEER INFORMATIE wwwplattelandsklassenbe

25

SCH

OO

LBEL

EID

Subsidies klasbezoeken in West-Vlaanderen wwwmetdeklasdeboeropbe

Nood aan begeleiding op school om rond lokale voeding te werken Contacteer de MOS-begeleider

van jouw regio wwwmilieuzorgopschoolbe

Aanvraag voor financieumlle steun bij het opstarten van een schooltuintje telkens voor eind december

indienen via Landelijke Gilden wwwlandelijkegildenbe

Samenwerking met de lokale trekkersgroep Fair Trade gemeente om het zesde criterium te behalen

wwwfairetradegemeentenbe

Financieumlle steun via Kleur Bekennen voor leerkrachten in het basis- of secundair onderwijs bij projecten

op school rond wereldburgerschap en duurzame voeding

Regelmatig lanceert Kleur Bekennen een projectoproep Scholen die een project indienen maken kans

op een financieumlle stimulans waarmee je je project kunt realiseren in je school Zowel scholen die al lang

aan wereldburgerschap werken en wellicht al een schoolvisie hebben als scholen die nog nooit aan

wereldburgerschap werkten kunnen meedoen

Hou de website van wwwkleurbekennenbe in de gaten of schrijf je in op onze nieuwsbrief via onze web-

site Contact valentiengoethalswest-vlaanderenbe

Subsidies voor schoolmelk Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen

Subsidies voor schoolfruit Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen

Neem een kijkje op lsquoGezonde schoolrsquo website van het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en

Ziektepreventie voor tips rond het installeren van een gezondheidsbeleid op school

Met steun van Quick-win-project voor de korte keten Departement Landbouw en visserij Vlaamse Overheid

ON

DER

STE

UN

ING

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Ondersteuning

OndersteuningGemeenteschool Oostduinkerke

26

Breng de boerderij naar de klas Of net andersom Ontdek wwwonthaalopdeboerderijbeMeer informatie Inagro-Landbouweducatie Ieperseweg 87 8800 Rumbeke-Beitem051 27 32 00 - infoeducatieinagrobe - wwwonthaalopdeboerderijbe

Page 5: INSPIRATIEGIDS Lekker Lokaal - Inagro...Duurzame producten in de eigen schoolkeuken Streef met de school naar een meer duurzame keuken, kies voor authenticiteit en pure producten.

5

- De ecologische pijler van duurzaamheid is de dui-

delijkste Dit is het zorg dragen voor ons milieu door

onnodige voedselkilometers en afval te beperken

- Daarnaast is er ook nood aan sociale duurzaamheid

Contact met de landbouwsector zorgt voor betrok-

kenheid van de consument bij het productieproces

en inzicht hierin Dit is een noodzakelijke voorwaarde

om samen aan de kar te trekken om onze voedselpro-

ductie duurzamer te maken want zonder draagvlak

komen de vele goedbedoelde initiatieven in onvrucht-

bare grond terecht

- Economische duurzaamheid heeft betrekking op

duurzaam handel voeren realistische prijzen en vak-

manschap waarderen

Duurzame voeding en consumptie is meer dan lokaal

eten Fair Trade-producten die een eerlijke prijs garande-

ren voor boeren in het Zuiden vormen het complement

van eerlijke handel in het Noorden

Wie wordt er beter van

In de eerste plaats de plaatselijke economie door de

eerlijke handel en de betrokkenheid van de consument

Doordat de boer een eerlijke prijs krijgt heeft deze de

mogelijkheid om ook maximaal in te zetten op ecolo-

gische (zoals het werken aan biodiversiteit) en sociale

aspecten (zoals het opstellen van het bedrijf voor educa-

tie en recreatie) van de landbouw

Het milieu door het verminderen van afval en transport

van het product

De leerlingen krijgen inzicht in de voedselketen en hun

consumentengedrag Bij een bezoek biedt de boerde-

rijomgeving een rijke leercontext De school wordt een

plek waar dit engagement de betrokkenheid tussen de

klassen stimuleert alsook tussen de school en (groot)ouders eacuten tussen de school en de lokale gemeenschap

En wat kost dat

De keuze voor seizoensgroenten en -vruchten van bij

de boer is niet duurder dan het aanbod uit de super-

markt Artisanale bereidingen van de hoeve (yoghurt

vlees ijs hellip) kunnen wel net iets duurder zijn Door voed-

selverspilling aan te pakken te letten op overbodige ver-

pakkingsmaterialen en af te wisselen met vegetarische

alternatieven kan je dit verschil goed compenseren

Lokale producten kan je vinden op www100west-vlaamsbe voor de West-Vlaamse hoeveswwwrechtvanbijdeboerbe voor de Vlaamse hoeves

Wist-je-dat Grootouders vaak staan te trappelen om zich te engageren in de school van hun kleinkinderen (zie school-beleid)

Wist-je-dat Duurzaam consumeren een aandachtspunt is van MOS (zie onder-steuning)

Wist-je-dat lsquoLokale duurzame productenrsquo het zesde criterium van de Fair-Trade-Gemeenten vormen (zie ondersteuning)

GO De Bevertjes

6Kan de boer het fruit leveren op school

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Gezond tussendoortje

Tips Appels en peren zijn langer houdbaar in de koelkast Vul vanaf de meimaand aan met aardbeien en klein fruit

Ga in de wiskundeles aan de slag met de fruitwinkel door samen met de leerlingen een kasboek bij te houden

GEZOND TUSSENDOORTJE

Fruitwinkeltje op de speelplaatsEen fruitwinkeltje met lokaal fruit tijdens de speeltijd Dagelijks of wekelijks fruit aanbieden zorgt voor een gezond snackpatroon eacuten laat geen afval na Laat leerlingen zelf het winkeltje openhouden

DOELGROEP Lager en secundair onderwijs

FREQUENTIE Dagelijks wekelijks

TAAKVERDELING Toezichthoudende leerkracht helpt indien nodig

LEERDOELEN Verschil lange en korte keten verantwoordelijkheid dragen

lichamelijke gezondheid functionele rekenvaardigheid organisatie-

bekwaamheid eerlijke handel totstandkoming van een prijs

SUCCESFACTOREN Duidelijke communicatie over lokale insteek

SBS Sint-Eloois Vijve

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

Het aanbod uitbreiden met zuivel-producten of appelsap Spreek de boer

aan over een automaat op school

7

VBS Boezinge

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Gezond tussendoortje

Een lokale soep kan ook als aanvulling op het middagmaal

Geen kok of kookouders Elke klas maakt om de beurt soep (met groentjes uit de schooltuin)

GEZOND TUSSENDOORTJE

Lokale soepdag Verwen jezelf collegarsquos en de leerlingen met een wekelijkse kom verse soep boordevol lokaal en seizoensgebonden groentjes

DOELGROEP Kleuter- lager of secundair onderwijs

FREQUENTIE Dagelijks wekelijks

PARTNERS Schoolkok enthousiaste groep (groot)ouders die

eacuteeacuten maal per week soep maken en uitdelen op school

LEERDOELEN De seizoenen lichamelijke gezondheid voedsel-

kilometers diversiteit groenten en hun herkomst

SUCCESFACTOREN Geeumlngageerde kok kookouders schoolbeleid rond

gezonde voeding bezoek aan een groenteteler

Tips Zet een klassikale discussie op rond duurzaam consumeren welke afstand legt het product af welke landbouwmethode werd gebruikt (volle grond (on)verwarmde serre) seizoens- gebondenheid kook- en bereidingswijze verpakkingsmateriaal transportmiddel product

Bespreek de seizoenen aan de hand van de groentekalender in de klas

VBS Boezinge

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Schoolcatering

Tips Neem eens een kijkje op wwwboterbijdeviswo1be deze website belicht landbouw en voedselvoorziening in WOI Wat aten mensen tijdens de oorlog Je vindt er ook authentieke receptenboekjes uit WOI

Hang in de eetzaal telkens het menu van de dag uit met daarbij de herkomst Zo maak je terug de koppeling tussen consumptie en productie

SCHOOLCATERING

Lokaal criterium in de aanbesteding voor schoolmaaltijdenlsquoKorte Ketenrsquo als element of selectiecriterium in de aanbesteding voor schoolmaaltijden zorgt ervoor dat je als school een duidelijke keuze maakt voor het verminderen van afval voedselkilometers pure producten met een verhaal en eerlijke handel

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

FREQUENTIE Permanent

KOSTPRIJS Hoeft niet duurder te zijn vraagt wel een andere kijk

Vlees neemt vaak de grootste hap uit het budget

je kan erover nadenken om eens af te wisselen met

een vegetarisch gerecht Zie tip

LEERDOELEN Bewustwording duurzaam consumeren seizoens-

gebonden producten voedselkilometers

SUCCESFACTOREN Geeumlngageerde directie inbedden in een school-

campagne rond duurzaam consumeren

communicatie in de klassen en buiten de school

8

VBS Desselgem

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Schoolcatering

SCHOOLCATERING

Duurzame producten in de eigen schoolkeuken Streef met de school naar een meer duurzame keuken kies voor authenticiteit en pure producten Door dit engagement in de klassen verder uit te diepen creeumler je betrokkenheid rond voeding binnen de school Bovendien heeft dergelijk eetgedrag een positief effect op studie- en werkprestaties in de namiddag

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

FREQUENTIE Permanent

PARTNERS Schoolkok lokale producenten

KOSTPRIJS Hoeft niet duurder te zijn (zie tip hieronder over afwisseling)

LEERDOELEN Herkomst voedsel voedseldriehoek de seizoenen duurzaam

consumeren

SUCCESFACTOREN Geeumlngageerde schoolkok en -directie bewustwording duurzaam

consumeren doortrekken naar de lessen communicatie naar ouders

Tips Draaiboek omtrent omschakelen naar een duurzame keuken zie duurzame overheidsrestaurants of Vredeseilanden

Afwisselen tussen vlees vis en vegetarisch is een goed idee voor de portemonnee Vlees en vis nemen immers een grote hap uit het budget en wegen op ons ecosysteem Door het afwisselen en anderzijds te kiezen voor een kwaliteitsvol stuk vlees of vis worden leerlingen zich meer bewust van de kostbaarheid ervan Daarnaast is deze manier van afwisselen ook heel erg gezond

Een lokale soepdag kan een eerste stap zijn om je schoolcatering duurzamer te maken

Rusthuis Zonnelied te Ieper staat erop kwa-liteit te serveren zo ook voor het vleesrdquo getuigt chefkok Bart Denys ldquoDe keuze voor hoeveslager rsquot Lindebos is een bewuste keuze Wij kiezen voor artisanale vleesbereidingen met kwaliteitsvolle ingredieumlnten en dat proef je De hoeveslager is verantwoordelijk van begin- tot eindproduct een weet dus perfect welke weg het eindproduct heeft afgelegdDe prijs is iets duurder maar de smaak zit dan ook een stuk beter en de consument is uitzonderlijk tevreden Het persoonlijk contact is voor mij ook een grote meer-waarde ik communiceer rechtstreeks met de producent Daarnaast speelt ook flexibiliteit een rol het vlees kan rsquos morgens vroeg geleverd wordenrdquo

ldquo

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

9

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Klasoverschrijdende activiteiten

Klein beginnen Ga aan de slag met enkele bloembakken of een palletKLASOVERSCHRIJDENDE ACTIVITEITEN

SchoolmoestuinZaaien planten wieden snoeienhellip Een moestuintje in de school laat toe te ervaren wat het is om zelf voedsel te produceren en vormt een rijk vertrekpunt om leerlingen in contact te brengen met de verschillende soorten gewassen Daarnaast is samen werken in de moestuin een mentaal en fysiek gezonde activiteit en komen er andere intelligenties aan bod in de klasgroep Landelijke Gilden en Velt bieden een praktische gids om met een schoolmoestuin te starten Er worden ook activiteiten beschreven per leeftijdsgroep van het kleuter- en lager onderwijs

DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs

PRAKTISCHE VEREISTEN Lapje grond tuingereedschap

FREQUENTIE Permanent

LEERDOELEN Fysieke activiteit de seizoenen probleemoplossend denken

mens en natuur techniek

SUCCESFACTOREN Groepje helpende (groot) ouders draagvlak op school en bij de ouders

INFO EN ONDERSTEUNING Landelijke Gilden en Velt

Tip Werk in de les geschiedenis rond landbouw door te vertrekken vanuit het moestuintje Hoe was landbouw bepalend voor onze huidige samenleving

10

VBS Desselgem

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

11

KLASOVERSCHRIJDENDE ACTIVITEITEN

Geldinzamelactie met lokale productenGeen koekjes dit jaar maar groentepakketten verse peren appelsap honing radijsjes kaas confituur vleeshellip van de hoeve om te verkopen ten voordele van de school Op deze manier wordt het duurzaam schoolbeleid ondersteund en uitgedragen buiten de school

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks

LEERDOELEN Eerlijke handel korte keten

SUCCESFACTOREN Ondersteunende communicatie

Breng een bezoek aan de boer en ontdek het verhaal achter de producten

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Klasoverschrijdende activiteiten

Zelfplukdag Goed te Mullem

12

FEEST OP SCHOOL

Kaasschotel Schoolfeest de ouderraad bedanken teambuilding hellip Schuif je voeten onder tafel en geniet van een ambachtelijk bereide kaasschotel Hoeve- kaas wordt gemaakt van melk van de hoeve Dat zorgt er niet alleen voor dat de producten erg vers zijn het biedt ook de mogelijkheid om het ver-haal achter het product te leren kennen via een bezoek aan de kaasboer

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

FREQUENTIE Eenmalig

LEERDOELEN Productieproces kaas eerlijke handel korte keten betrokken-

heid consument en producent traditionele ambacht

SUCCESFACTOREN Combinatie met een bezoek aan de kaasboer Serveren met

lokale of Fair Trade wijn stokbrood van een ambachtelijke

bakker hoeveconfituur en -boter Zichtbare communicatie

over de lokale insteek

Tip Projectweek rond zuivel

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Feest op school

Breng vooraf een bezoek aan de kaas-boer of nodig hem uit op school Zo leren leerlingen het verhaal achter het product kennen en kunnen zij dit enthousiast over-dragen tijdens het feestmaal

Er zijn vele variaties mogelijk een dessertbuffet koude schotel belegde broodjes

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

FEEST OP SCHOOL

IJskarretjeVerras jong en oud met een ijskarretje op het schoolfeest Een ijsje gemaakt van verse hoevemelk geeft een feestelijke toets aan het samenzijn Het is bovendien een dessertje met een minimum aan voedselkilometers en verpakkingsmateriaal

FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks

LEERDOELEN Afvalbewustwording eerlijke prijs traditionele

ambacht duurzaam consumeren

SUCCESFACTOREN Zichtbare communicatie rond engagement

Tip Combineer met een appelsaP-tap van de hoeve een gezonde feestelijke drank eacuten een minimum aan afval

Kies voor herbruikbare drinkbekers Je kunt ze oa ont- lenen via twee kringloopcentra in de provincie Kringloop-centrum West (regio Ieper 078155 005) en kringloop- centrum rsquot Rad (regio Brugge 050349 400) of via Imog

13

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Feest op school

VBS Desselgem

VERGADERINGEN LERAARSKAMER TEAM

Pedagogische studiedag op de boerderijSteek de koppen eens samen op de boerderij en kom op frisse ideeeumln Geniet tijdens het vergaderen van een heerlijke lunch met lokale producten of een hoeve-ijsje in de namiddag Vele hoeves hebben een vergaderzaaltje met koffie thee en broodjes ter beschikking

DOELGROEP Leerkrachten oudercomiteacute

FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks

DYNAMIEK Ontspannen teamvergadering

in een rustige omgeving

SUCCESFACTOREN Even pauzeren om de boerderij

te verkennen

PRAKTISCH Vind hoeves met vergaderzaaltje

op wwwonthaalopdeboerderijbe

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school VergaderingenLeraarskamerTeam

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

14

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school VergaderingenLeraarskamerTeam

September NovemberOktoberMaart MeiApril Juni AugustusJuli December FebruariJanuari

aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettedoperwtgroene selderijkomkommerkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipaprikapeultjespreiprinsessen-boonradijsrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaattuinboonuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel

aardbeiabrikoosbraamframbooskersnectarineperzikrabarberrode beszwarte bes

aardappelbloemkoolboerenkoolgroene selderijknolselderijpaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraapradijsrammenasrode bietrodekoolroodlofsavooikoolschorseneerspinaziespruitenuiveldslawarmoeswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appelrabarber

aardappelandijviebloemkoolgroene selderijpaddenstoelenpaksoipompoenpreiraapraapsteelradijsrode bietroodlofspinazieuiwarmoeswaterkerswortelwitlof

aardbeirabarber

aardappelandijvieaspergebloemkooldoperwtgroene selderijkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipeultjespreiraapraapsteelradijsrode bietroodlofspinaziespitskooluiwarmoeswaterkerswortel

aardbeirabarber

aardappelandijvieartisjokaspergebloemkoolbroccolidoperwtgroene selderijkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipeultjespreiprinsessen-boonraapradijsrode bietsavooikoolspinaziespitskooltomaattuinboonuivenkelwarmoeswaterkerswortel

aardbeiabrikoosframbooskersnectarineperzikrabarberrode beszwarte bes

aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslamaispaddenstoelenpaksoipaprikapompoenpreiprinsessen-boonraapsteelradijsrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaatuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel

aardbeiabrikoosappelbraamdruifframbooskersmeloennectarinepeerperzikpruimvijgzwarte bes

aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslamaispaddenstoelenpaksoipaprikapompoenpreiprinsessen-boonraap(steel)radijsrammenasrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaatuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel

appelbraamdruifframbooskiwibesmeloennectarinepeerperzikpruimvijg

aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijboerenkoolbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipaprikapastinaakpompoenpreiprinsessen-boonraap(steel)radijsrammenasrode bietrodekoolroodlofsavooikoolschorseneersnijboonspinaziespitskoolspruitentomaatuiveldslavenkelwarmoeswaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appelbraamdruifframbooskiwibesmeloenpeer

aardappelaardpeerandijviebleekselderijbloemkoolboerenkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslavenkelwarmoeswaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appeldruifmeloenpeer

aardappelaardpeerandijvieboerenkoolgroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appelpeer

aardappelaardpeerboerenkoolgroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appelpeer

aardappelboerenkoolgroene selderijknolselderijpaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawitlofwittekoolwortel

appelpeer

Meer info en seizoensrecepten wwwgroentekalenderbe

Gebruik deze handige groente- en fruit-kalender om per maand te ontdekken van welke groenten en vruchten je kunt genieten

Probeer de voedselkilometers zo veel mogelijk te beperken Kies altijd voor de groenten en vruchten die het dichtst bij huis zijn gekweekt Lees het etiket

Vruchten die in zuidelijke landen worden geteeld (zoals banaan citroen kiwi man-darijn mango pompelmoesgrapefuit en sinaasappel) kun je ter afwisseling eten bij voorkeur in de wintermaanden

VERGADERINGEN LERAARSKAMER TEAM

Fruit in de leraarskamerVerwen het team door een mand met seizoensgebonden fruit in de leraarskamer te plaatsten het is een gezond tussendoortje dat niet duur is en bovendien geen afval nalaat

DOELGROEP Leerkrachten

FREQUENTIE Dagelijks wekelijks

DYNAMIEK Gezonde snackgewoonte zonder afval

SUCCESFACTOREN Fruit kopen volgens de seizoenen zie seizoenskalender

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

15

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband

Tips Koppel de appeltjeskring aan een bezoek Zelf een appeltje plukken is de grootste motivatie om erin te bijten

Appels en peren zijn lang houdbaar in de koelkast

Appels snijden veel werk Probeer een appelsnijder

ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND

Appeltjeskring Tijdens het kringmoment schilt de leerkracht enkele stukken fruit voor de leerlingen Voor de kleinsten is een appel of peer vaak moeilijk om uit het vuistje te eten Op deze manier draag je als leerkracht bij tot een gezonde snackgewoonte

DOELGROEP Kleuteronderwijs eerste graad lager onderwijs

FREQUENTIE Wekelijks

TAAKVERDELING Beurtrol leerkrachten of laten meebrengen

door ouders

LEERDOELEN Lichamelijke gezondheid de seizoenen en hun

fruitteelten fruitgroei samen eten

SUCCESFACTOREN Koppeling aan een bezoek aan de fruitkweker

communiceren naar ouders via fotorsquos op de

schoolblog

VBS Desselgem

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

16

VBS Desselgem

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband

ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND

Aan de slag met hoeveproducten na een bezoek aan een lokale producent

Waar komt ons voedsel vandaan Melk prei aardappelen appels boter rundsvlees eitjes tomaten aardbeien yoghurthellip Laat de kleuters zelf aardappelen uit de grond halen laat leerlingen koeien voederen Misschien kunnen studenten huishoudkunde zelfs helpen bij het maken van hoeveproducten Daarna kan in de klas gekookt worden met de ingredieumlnten puree melkpudding becha-melsaushellip

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

FREQUENTIE Eeacutenmalig jaarlijks bezoek en kookactiviteit

LEERDOELEN Bewegen in verschillende milieus fysieke activiteit

landbouwpraktijk gezondheid en voeding

belevend leren omgang met dieren

SUCCESFACTOREN Klasoverschrijdend werken

KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie

per bezoek aan te vragen

PRAKTISCH Boerderij bezoeken Adresjes op maat in

West-Vlaanderen via wwwmetdeklasdeboeropbe

Tips Combineer het bezoek met een champignon- of witloof-teeltkit in de klas Jaarlijks te verkrijgen bij Inagro zie lesmaterialen

Je kan klasoverschrijdend werken door het fotoverslag van het bezoek in de eetzaal uit te hangen

Vaderdagscadeaursquotje aardbeien op een versierd schaaltje

Gemeenteschool Oostduinkerke

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

17

Ter Groene Poorte Brugge

VBS Sint-Lodewijk Deerlijk

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband

ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND

Food rock een duurzame maaltijd voor wereldsterrenWat heeft wereldhandel te maken met de voedselproblematiek en hoe kunnen we als consument ons steentje bijdragen door duurzamer te consumeren Dure woorden die een concrete invulling krijgen aan de hand van opdrachten in een workshop die via de festivalsfeer nauw aansluit bij de leefwereld van jongeren Leerlingen stellen na de toelichting zelf een duurzaam menu samen waaruit zal blijken dat er veel stof ter discussie is Smakelijk

DOELGROEP Secundair onderwijs versie ASO en versie TSO BSO

PRAKTISCHE De lespakketten kunnen besteld ontleend of gedownload wordenVEREISTEN - Schakel een Noord- en een Zuid-animator in voor de meest

beklijvende aanpak euro 160 basisprijs aangevuld met een

km-vergoeding en euro 40 voor de ingredieumlnten

- Of begeleid zelf de workshop met enkele leerkrachten van

de school

FREQUENTIE Eeacutenmalige workshop voor- en naverwerking in de klas

VOORBEREIDING - Met animatoren minimum voorbereidingstijd fiches

doornemen

- Zelf begeleiden materiaal halen en doornemen collegarsquos

aanspreken

LEERDOELEN leerlingen staan stil bij eigen koop- en

eetgedrag milieu-impact voedsel eerlijke

handel korte vs lange keten sociale

impact voedsel mening onderbouwen

samenwerken koken

SUCCESFACTOREN Begeleiding door de opgeleide animatoren

PRAKTISCH Alle praktische informatie zie lesmateria-

len Deze lesmaterialen kwamen tot stand

ism het Provinciaal Noord-Zuid Centrum

en Kleur Bekennen West-Vlaanderen

FOOD ROCK een duurzame maaltijd

voor wereldsterren

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

18

19

LESMATERIALEN

Werken rond lokale voeding BOERDERIJBEZOEK lsquoMET DE KLAS DE BOER OPrsquoBezoek een echte boerderij uit het netwerk van hedendaagse boerderijen die openstaan voor klasbezoeken Hier ervaar je hoe de landbouw vandaag in ons voedsel voorziet en kan je helpen bij de taken van de boer Ontdek de diverisiteit binnen de landbouw varkens melkvee fruitbomen groententeelt in serre of open lucht hoeveproducentenhellip

Waarom een landbouwbedrijf bezoeken Deze authentieke leer-omgeving heeft een aantal troeven die in een klassikale context

weinig aan bod komen

- Gezondheid de leerlingen bewegen een hele dag lang

- Welzijn het biedt kansen aan andere leerlingen om op de voor-

grond te treden vermindering stress en pestgedrag

- Duurzaam leven bezorgdheid om het milieu start met het

ervaren van het buitenleven

- Leervermogen concentratievermogen en creativiteit leren in

een authentieke context dringt dieper binnen in onze hersenen

doordat we meerdere zintuigen aanspreken

(Bron Van de Keere K Vervaet S (2013) Leren is onderzoeken Aan de slag met wetenschap in de klas Leuven Lannoo Campus)

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie per

bezoek aan te vragen

PRAKTISCH Vind jouw boerderij via wwwmetdeklasdeboeropbe

Tips Denk eraan de boerderij heeft niet enkel troeven voor jonge leer- lingen Klassiek schoolse inhouden zoals metend rekenen en fysica kunnen hier geleerd worden met alle zintuigen (Hoeveel kubieke meter past in deze maiumlskuil Hoelang is 100 meter )

Overleg met de boer over hoe je het bezoek wil invullen Wil je een rondleiding en wat klusjes opknappen in de voormiddag en hou je de namiddag om samen met de leer-lingen te rekenen op de boerderij Maak vooraf goede inhoudelijke en praktische afspraken voor een onvergetelijke ervaring

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

Bij een boerderijbezoek is voorbereiding en naverwerking essentieel Hierna volgt een greep uit het aanbod lesmaterialen ontwikkeld door de educatieve dienst van Inagro lsquoONTHAAL OP DE BOERDERIJrsquo om het bezoek samen met de leerlingen te kaderen

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

ONTDEK OOK DE EXTRArsquoS om het boerderijbezoek voor te bereiden of uit te breiden naar een projectweek lsquode Zuivelboxrsquo lsquoOver Bloesems en Bijtjesrsquo lsquoHoprsquo en lsquoBoer zoekt Klasrsquo

De digitale leeromgeving lsquowwwboerincarottebersquo laat toe de boerderij online te bezoeken ideaal als voorbereiding of naverwerking

Het taalplonsbad lsquoBonjour Boerrsquo is een boerderijbezoek in Wallonieuml of Frankrijk zie wwwbonjourboerbe

Stal Op Stelten is een educatief spel op de boerderij voor kleuters Deelnemende hoeves op wwwonthaalopdeboerderijbe

Boer in de Wolken vormt een evaluatiespel om op het eind van het bezoek enkele belangrijke zaken te herhalen beschikbaar bij diverse hoeves lsquoMet de klas de boer oprsquo

TEELTKITSKweek je eigen witloof of champignons in de klas

Deze kits worden jaarlijks ter beschikking gesteld

door Inagro en kunnen afgehaald worden na

bestelling

DOELGROEP Lager onderwijs

KOSTPRIJS Gratis af te halen na bestelling

(jaarlijkse actie)

BESTELLEN EN INFORMATIE

wwwonthaalopdeboerderijbe

SPELKOFFER VOEDINGSDRIEHOEK lsquoGEZOND UIT DE GRONDrsquoDriedimensionale voedselpiramide Bij de verschil-

lende voedingsproducten wordt de link gelegd met

de landbouwkundige oorsprong ervan

DOELGROEP Lager en secundair onderwijs

KOSTPRIJS Gratis

INFORMATIE EN BESTELLEN

Gratis ontlenen via

wwwonthaalopdeboerderijbe

BOER IN BEELD Fotomappen over heden-

daagse landbouw aan de

hand van een informatieve verhaallijn en opdrach-

ten voor de leerlingen

en een handleiding voor de leerkracht

Verschillende themarsquos worden behandeld

verschillend per graad zuivel witloof champig-

nons vlees groenten serreteeltenhellip

DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs per graad

KOSTPRIJS Pdf-versie gratis online of euro 7 per

themamap gedrukt op hard karton

BESTELLEN EN INFORMATIE

- Gratis downloaden via

wwwboerinbeeldbe

- Aankopen via provinciale e-shop

BOER IN BEELD LIVE Educatieve filmpjes die de

voedselketen illustreren

Drie jonge reporters gaan op

pad en ontdekken welke weg

groenten koekjes en vlees afleggen

DOELGROEP Lager onderwijs onderbouw

secundair onderwijs

KOSTPRIJS Gratis voor leerkrachten

BESTELLEN EN INFORMATIE

- Gratis downloaden via

wwwboerinbeeldlivebe

- Gratis afhalen Provinciaal

Informatiecentrum Tolhuis

Brugge 0800 20 021

20

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

21

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

PLATTELANDSKLASSEN VZW ondersteunt en ontwikkelt educatieve initiatieven om jongeren op een

in contact te brengen met land- en tuinbouw voeding en het platteland Project Het Smaakparadijs omvat

een reeks van drie boekjes lsquoHet draaiboek Smaakparadijsrsquo werd ontwikkeld en geschreven

nav een samenwerking tussen Plattelandsklassen en de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo in Gelrode Zij werkten

een heel schooljaar rond eetcultuur en smaakopvoeding Het boek bevat de omschrijving van hun project

achtergrondinformatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes en suggesties voor in de klas per graad

lsquoHet Schooltuinboek rsquo een praktische gids om te beginnen met een schooltuin als didactisch uitdagend

project voor de school En lsquoHet Hagelands Kinderkookboek rsquo bevat een reeks recepten die leerlingen in

de klas kunnen maken voor gezamenlijke lunchmomenten tijdens het Smaakparadijs-project

DOELGROEP Lager onderwijs

KOSTPRIJS draaiboek Smaakparadijs euro 18 Het Schooltuinboek euro 20 Hagelands Kinderkookboek euro 7

BESTELLEN INFORMATIE amp ANDERE DIDACTISCHE UITGAVES wwwplattelandsklassenbe

VELT staat voor lsquoVereniging voor Ecologisch Leven

en Tuinierenrsquo Velt wil bijdragen tot de ontwikkeling

van een duurzame levensstijl en daarvoor ontwik-

kelden zij educatieve materialen zoals de lsquoSchool-moestuinhandleidingrsquo educatieve pakketten

rond seizoensgroenten voedselverspilling (on)

kruiden groentenkalender met steekkaarten per

groente En een inspiratiegids duurzaam consume-

ren op school en in de klas

Meeste materialen zijn online ter beschikking

gesteld neem een kijkje op wwwveltbe

LANDBOUWMUSEA tonen het verhaal van streek-

eigen tradities verschillende musea vind je op

wwwonthaalopdeboerderijbe

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

VBS Desselgem

22

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

Werken rond duurzame ontwikkeling

FOOD ROCK een duurzame maaltijd

voor wereldsterren

SCHOON BOERENHoe maakt de land- en tuinbouwsector werk van

een duurzamer platteland voor ons allemaal

Duurzame landbouw wordt voorgesteld aan de

hand van de inspanningen van acht voorbeeld-

boeren tijdens de reizende tentoonstelling

Leerlingen verkennen zelf de tentoonstelling

met de werkboekjes Sommige bedrijven kunnen

ook bezocht worden tijdens de campagneperiode

DOELGROEP Lager onderwijs tweede en derde

graad Secundair onderwijs

KOSTPRIJS Gratis

ALLE INFORMATIE

Boekjes horend bij de tentoonstelling

aanvragen via wwwschoonboerenbe

BOERENVERSTANDDit DVD-spel is een interactief groepsspel over

landbouw in de wereld op basis van videobeelden

De videobeelden brengen 5 themarsquos aan die van

levensbelang zijn voor de landbouw water bodem

energie mest en kapitaal Elk thema biedt land-

bouwers in de hele wereld kansen maar ndash helaas ndash

ook problemen

In het spel nemen 4 teams het tegen elkaar op

Goed opletten tijdens de beelden zelf creatief voor

de dag komen en tactisch spelen zijn van cruciaal

belang tijdens het spel

DOELGROEP Derde graad secundair onderwijs

KOSTPRIJS euro 8 (dvd + brochure) wordt gratis

thuis geleverd

BESTELLEN EN INFORMATIE

Provinciaal Informatiecentrum

Tolhuis te Brugge 0800 20 021

LESMAPPEN FOOD ROCKEducatieve lesmappen voor het opzetten van

een workshop rond eerlijke handel duurzaam

consumeren in een mondiale context Zie

activiteiten in klasverband

DOELGROEP Secundair onderwijs

KOSTPRIJS - Lesmappen Gratis downloaden

uitlenen of aankopen voor euro 20

- Workshop euro 160 aangevuld met

een km-vergoeding en euro 40 voor de

ingredieumlnten

BESTELLEN EN INFORMATIE

- Gratis downloaden

wwwonthaalopdeboerderijbe

- Gratis ontlenen op diverse locaties

- Aankopen lesmap of workshop-

boeken via infoeducatieinagrobe

of 051 27 32 25LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Algemeen

De communicatie van de school rond gezond en duurzaam eten vormt de rode

draad om enerzijds de verschillende activiteiten te verbinden en anderzijds een

aanknopingspunt om ouders en grootouders mee te betrekken anderzijds

Een schoolbeleid is een handig instrument voor het secundair onderwijs om

optimaal en doorgedreven aan de VOETen te werken omgeving en duurzame

ontwikkeling lichamelijke gezondheid en veiligheid socio-economische samen-

leving en politiek-juridische samenleving

Voor het lager onderwijs sluit een dergelijk schoolbeleid aan bij de Edo-doel- stellingen leerlingen onderbouwen met de capaciteiten om bewuste keuzes te

maken in functie van een leefbare wereld voor ons en voor toekomstige generaties

het leergebied wereldorieumlntatie en het leergebied overschrijdende thema sociale

vaardigheden

Hoe zet je een gedragen schoolbeleid rond duurzaam eetgedrag op De initiatiefnemers nemen het voortouw en peilen naar het draagvlak in de school

bij collegarsquos directie ouders ondersteunend personeel leerlingen Een groot

draagvlak binnen de school is noodzakelijk

De stuwende motor achter de acties is de werkgroep bij het samenstellen van de

werkgroep is het belangrijk om alle mogelijke leden uit te nodigen om deel uit te

maken van de werkgroep Een gemengde werkgroep bundelt gemengde krachten

en opportuniteiten Het is niet de bedoeling dat alle taaklast op de initiatief nemende leerkrachten directie valt Spreek leerlingen ouders maar ook groot-

ouders en het ondersteunend amp administratief personeel aan

Het is belangrijk dat eacuteeacuten iemand het centraal aanspreekpunt is Deze persoon

neemt een cooumlrdinerende rol op zich Zij of hij bereidt de vergaderingen van de

werkgroep voor en leidt de vergadering Zij of hij maakt ook de vertaalslag naar de

schoolleiding

Kies een mascotte of een leuke slogan om de acties van de werkgroep een gezicht

of herkenbaarheid te geven

Denk eraan om vaak terug te koppelen naar de verschillende schoolniveaus

Heeft de school een lokale schoolcatering Dan kan hier in de klas rond gewerkt

worden en omgekeerd

Hulp nodig bij planning organisatie of uitvoering van het project Contacteer een MOS-begeleider van jouw provincie Meer info httpmilieuzorgopschoolbe (Bron MOS-handleiding)

SCH

OO

LBEL

EID

Schoolbeleid

Tips Laat de leerlingen na een stellingenspel over duurzaam voed-sel een affiche maken waarin zij hun mening of bezorgdheid illus-treren Deze affiches kunnen opgehangen worden in de eetzaal Zo worden andere leerlingen ook aangezet om na te denken over duurzaam consumeren en ga je klasoverschrijdend te werk

Na het behandelen van het thema duurzaam consumeren in de klas worden de leerlingen gestimuleerd zelf na te denken over hun eigen school Op welke zaken scoort onze school goed of min-der goed

Ga na het schoolfeest na hoeveel afval werd vermeden door te kiezen voor een duurzaam alternatief zoals een ijskarretje of herbruikbare drinkbekers

23

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld

PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinspVRIJEthinspBASISSCHOOLthinspDESSELGEMWinnaar van de scholenwedstrijd lsquoLekker Lokaalrsquo

Jo Bultheel pedagogisch directeur legt uit hoe

Lucy Natuurknap en haar bende geeumlngageerde

leerlingen de school wakker houden voor aller-

hande activiteiten rond lokaal en duurzaam eten

zoals het uitdelen van de wekelijkse appel

De werkgroep bestaat hier uit een kerngroep van drie leerkrachten aangevuld met MOS- medewerkers Dit zijn grootouders ouders en

vrijwilligers van TuinHier die bijspringen tijdens

de lessen en acties ondersteunen Het grootste

deel van de werkgroep bestaat uit jonge senio-ren Aanvankelijk was de werkgroep niet erg groot

maar na enkele jaren mond-aan-mond-reclame

zijn er veel geeumlngageerde leden bij gekomen Zo

zijn er de vaste teams die wekelijks komen en een

team van lsquoinspringersrsquo dat zijn de leden die spora-

disch inspringen als vaste leden niet kunnen

Deze school laat de leerlingen tuinieren in de

schoolmoestuin de MOS-medewerkers staan

de leerkrachten bij tijdens de les en staan ook in

voor het onderhoud van deze tuintjes Door zelf te

tuinieren en de verwerking van deze activiteit in

de klas staan de leerlingen stil bij de afkomst van

onze voeding

De zesdejaars maakten een filmpje rond het aan-tal voedselkilometers dat producten afleggen

voor ze op ons bord terecht komen Dit educatieve

filmpje werd ook getoond in de andere klassen

Daarna gingen ze zelf op onderzoek telkens

wanneer ze samen met hun ouders de supermarkt

bezochten gingen ze na hoe ver hun producten

hadden gereisd en streefden ze ernaar zo weinig

mogelijk kilometers in het winkelkarretje te laden

Op school hangt achteraan de klas een grote

kaart daar duiden leerlingen aan van welke landen

zij producten kochten

Zoals uit deze actie blijkt maakt de school er een

prioriteit van om ook de link te leggen naar thuis

Zo ook bij de stempelkaartactie Telkens een leer-

ling met zijn ouders naar een lokale hoeve gaat

ontvangt hij of zij een stempel van de boer Op het

einde van het schooljaar worden de spaarkaarten

vergeleken en degene met het meeste aantal

stempels wordt in de bloemetjes gezet

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep

FREQUENTIE Permanent

DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen koop- en eetgedrag en dragen dit ook over thuis

SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte Lucy Natuurknap communicatie binnen en buiten school

ldquoWij werken het hele jaar rond lsquoEet lokaal met Lucy Natuurknaprsquordquo

SCH

OO

LBEL

EID

24

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld

PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinsplsquoHETthinspSMAAKPARADIJSrsquoHet Smaakparadijs is een schoolproject rond

smaakopvoeding en eetcultuur om de leerlingen

aan te zetten tot een gezond voedingspatroon

De leerkrachten van de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo

en Plattelandsklassen vzw werkten een draaiboek

uit rond dit avontuur Yvonne en Yvette vormen

het duo dat de leerlingen doorheen het jaar mee-

neemt op deze culinaire reis langs de vijf basis-

smaken Het draaiboek bevat achtergrond-

informatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes

en suggesties voor in de klas

DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs

VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep

FREQUENTIE Permanent

DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen eetgedrag en de herkomst van het voedsel

SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte communicatie binnen en buiten school

MEER INFORMATIE wwwplattelandsklassenbe

25

SCH

OO

LBEL

EID

Subsidies klasbezoeken in West-Vlaanderen wwwmetdeklasdeboeropbe

Nood aan begeleiding op school om rond lokale voeding te werken Contacteer de MOS-begeleider

van jouw regio wwwmilieuzorgopschoolbe

Aanvraag voor financieumlle steun bij het opstarten van een schooltuintje telkens voor eind december

indienen via Landelijke Gilden wwwlandelijkegildenbe

Samenwerking met de lokale trekkersgroep Fair Trade gemeente om het zesde criterium te behalen

wwwfairetradegemeentenbe

Financieumlle steun via Kleur Bekennen voor leerkrachten in het basis- of secundair onderwijs bij projecten

op school rond wereldburgerschap en duurzame voeding

Regelmatig lanceert Kleur Bekennen een projectoproep Scholen die een project indienen maken kans

op een financieumlle stimulans waarmee je je project kunt realiseren in je school Zowel scholen die al lang

aan wereldburgerschap werken en wellicht al een schoolvisie hebben als scholen die nog nooit aan

wereldburgerschap werkten kunnen meedoen

Hou de website van wwwkleurbekennenbe in de gaten of schrijf je in op onze nieuwsbrief via onze web-

site Contact valentiengoethalswest-vlaanderenbe

Subsidies voor schoolmelk Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen

Subsidies voor schoolfruit Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen

Neem een kijkje op lsquoGezonde schoolrsquo website van het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en

Ziektepreventie voor tips rond het installeren van een gezondheidsbeleid op school

Met steun van Quick-win-project voor de korte keten Departement Landbouw en visserij Vlaamse Overheid

ON

DER

STE

UN

ING

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Ondersteuning

OndersteuningGemeenteschool Oostduinkerke

26

Breng de boerderij naar de klas Of net andersom Ontdek wwwonthaalopdeboerderijbeMeer informatie Inagro-Landbouweducatie Ieperseweg 87 8800 Rumbeke-Beitem051 27 32 00 - infoeducatieinagrobe - wwwonthaalopdeboerderijbe

Page 6: INSPIRATIEGIDS Lekker Lokaal - Inagro...Duurzame producten in de eigen schoolkeuken Streef met de school naar een meer duurzame keuken, kies voor authenticiteit en pure producten.

6Kan de boer het fruit leveren op school

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Gezond tussendoortje

Tips Appels en peren zijn langer houdbaar in de koelkast Vul vanaf de meimaand aan met aardbeien en klein fruit

Ga in de wiskundeles aan de slag met de fruitwinkel door samen met de leerlingen een kasboek bij te houden

GEZOND TUSSENDOORTJE

Fruitwinkeltje op de speelplaatsEen fruitwinkeltje met lokaal fruit tijdens de speeltijd Dagelijks of wekelijks fruit aanbieden zorgt voor een gezond snackpatroon eacuten laat geen afval na Laat leerlingen zelf het winkeltje openhouden

DOELGROEP Lager en secundair onderwijs

FREQUENTIE Dagelijks wekelijks

TAAKVERDELING Toezichthoudende leerkracht helpt indien nodig

LEERDOELEN Verschil lange en korte keten verantwoordelijkheid dragen

lichamelijke gezondheid functionele rekenvaardigheid organisatie-

bekwaamheid eerlijke handel totstandkoming van een prijs

SUCCESFACTOREN Duidelijke communicatie over lokale insteek

SBS Sint-Eloois Vijve

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

Het aanbod uitbreiden met zuivel-producten of appelsap Spreek de boer

aan over een automaat op school

7

VBS Boezinge

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Gezond tussendoortje

Een lokale soep kan ook als aanvulling op het middagmaal

Geen kok of kookouders Elke klas maakt om de beurt soep (met groentjes uit de schooltuin)

GEZOND TUSSENDOORTJE

Lokale soepdag Verwen jezelf collegarsquos en de leerlingen met een wekelijkse kom verse soep boordevol lokaal en seizoensgebonden groentjes

DOELGROEP Kleuter- lager of secundair onderwijs

FREQUENTIE Dagelijks wekelijks

PARTNERS Schoolkok enthousiaste groep (groot)ouders die

eacuteeacuten maal per week soep maken en uitdelen op school

LEERDOELEN De seizoenen lichamelijke gezondheid voedsel-

kilometers diversiteit groenten en hun herkomst

SUCCESFACTOREN Geeumlngageerde kok kookouders schoolbeleid rond

gezonde voeding bezoek aan een groenteteler

Tips Zet een klassikale discussie op rond duurzaam consumeren welke afstand legt het product af welke landbouwmethode werd gebruikt (volle grond (on)verwarmde serre) seizoens- gebondenheid kook- en bereidingswijze verpakkingsmateriaal transportmiddel product

Bespreek de seizoenen aan de hand van de groentekalender in de klas

VBS Boezinge

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Schoolcatering

Tips Neem eens een kijkje op wwwboterbijdeviswo1be deze website belicht landbouw en voedselvoorziening in WOI Wat aten mensen tijdens de oorlog Je vindt er ook authentieke receptenboekjes uit WOI

Hang in de eetzaal telkens het menu van de dag uit met daarbij de herkomst Zo maak je terug de koppeling tussen consumptie en productie

SCHOOLCATERING

Lokaal criterium in de aanbesteding voor schoolmaaltijdenlsquoKorte Ketenrsquo als element of selectiecriterium in de aanbesteding voor schoolmaaltijden zorgt ervoor dat je als school een duidelijke keuze maakt voor het verminderen van afval voedselkilometers pure producten met een verhaal en eerlijke handel

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

FREQUENTIE Permanent

KOSTPRIJS Hoeft niet duurder te zijn vraagt wel een andere kijk

Vlees neemt vaak de grootste hap uit het budget

je kan erover nadenken om eens af te wisselen met

een vegetarisch gerecht Zie tip

LEERDOELEN Bewustwording duurzaam consumeren seizoens-

gebonden producten voedselkilometers

SUCCESFACTOREN Geeumlngageerde directie inbedden in een school-

campagne rond duurzaam consumeren

communicatie in de klassen en buiten de school

8

VBS Desselgem

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Schoolcatering

SCHOOLCATERING

Duurzame producten in de eigen schoolkeuken Streef met de school naar een meer duurzame keuken kies voor authenticiteit en pure producten Door dit engagement in de klassen verder uit te diepen creeumler je betrokkenheid rond voeding binnen de school Bovendien heeft dergelijk eetgedrag een positief effect op studie- en werkprestaties in de namiddag

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

FREQUENTIE Permanent

PARTNERS Schoolkok lokale producenten

KOSTPRIJS Hoeft niet duurder te zijn (zie tip hieronder over afwisseling)

LEERDOELEN Herkomst voedsel voedseldriehoek de seizoenen duurzaam

consumeren

SUCCESFACTOREN Geeumlngageerde schoolkok en -directie bewustwording duurzaam

consumeren doortrekken naar de lessen communicatie naar ouders

Tips Draaiboek omtrent omschakelen naar een duurzame keuken zie duurzame overheidsrestaurants of Vredeseilanden

Afwisselen tussen vlees vis en vegetarisch is een goed idee voor de portemonnee Vlees en vis nemen immers een grote hap uit het budget en wegen op ons ecosysteem Door het afwisselen en anderzijds te kiezen voor een kwaliteitsvol stuk vlees of vis worden leerlingen zich meer bewust van de kostbaarheid ervan Daarnaast is deze manier van afwisselen ook heel erg gezond

Een lokale soepdag kan een eerste stap zijn om je schoolcatering duurzamer te maken

Rusthuis Zonnelied te Ieper staat erop kwa-liteit te serveren zo ook voor het vleesrdquo getuigt chefkok Bart Denys ldquoDe keuze voor hoeveslager rsquot Lindebos is een bewuste keuze Wij kiezen voor artisanale vleesbereidingen met kwaliteitsvolle ingredieumlnten en dat proef je De hoeveslager is verantwoordelijk van begin- tot eindproduct een weet dus perfect welke weg het eindproduct heeft afgelegdDe prijs is iets duurder maar de smaak zit dan ook een stuk beter en de consument is uitzonderlijk tevreden Het persoonlijk contact is voor mij ook een grote meer-waarde ik communiceer rechtstreeks met de producent Daarnaast speelt ook flexibiliteit een rol het vlees kan rsquos morgens vroeg geleverd wordenrdquo

ldquo

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

9

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Klasoverschrijdende activiteiten

Klein beginnen Ga aan de slag met enkele bloembakken of een palletKLASOVERSCHRIJDENDE ACTIVITEITEN

SchoolmoestuinZaaien planten wieden snoeienhellip Een moestuintje in de school laat toe te ervaren wat het is om zelf voedsel te produceren en vormt een rijk vertrekpunt om leerlingen in contact te brengen met de verschillende soorten gewassen Daarnaast is samen werken in de moestuin een mentaal en fysiek gezonde activiteit en komen er andere intelligenties aan bod in de klasgroep Landelijke Gilden en Velt bieden een praktische gids om met een schoolmoestuin te starten Er worden ook activiteiten beschreven per leeftijdsgroep van het kleuter- en lager onderwijs

DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs

PRAKTISCHE VEREISTEN Lapje grond tuingereedschap

FREQUENTIE Permanent

LEERDOELEN Fysieke activiteit de seizoenen probleemoplossend denken

mens en natuur techniek

SUCCESFACTOREN Groepje helpende (groot) ouders draagvlak op school en bij de ouders

INFO EN ONDERSTEUNING Landelijke Gilden en Velt

Tip Werk in de les geschiedenis rond landbouw door te vertrekken vanuit het moestuintje Hoe was landbouw bepalend voor onze huidige samenleving

10

VBS Desselgem

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

11

KLASOVERSCHRIJDENDE ACTIVITEITEN

Geldinzamelactie met lokale productenGeen koekjes dit jaar maar groentepakketten verse peren appelsap honing radijsjes kaas confituur vleeshellip van de hoeve om te verkopen ten voordele van de school Op deze manier wordt het duurzaam schoolbeleid ondersteund en uitgedragen buiten de school

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks

LEERDOELEN Eerlijke handel korte keten

SUCCESFACTOREN Ondersteunende communicatie

Breng een bezoek aan de boer en ontdek het verhaal achter de producten

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Klasoverschrijdende activiteiten

Zelfplukdag Goed te Mullem

12

FEEST OP SCHOOL

Kaasschotel Schoolfeest de ouderraad bedanken teambuilding hellip Schuif je voeten onder tafel en geniet van een ambachtelijk bereide kaasschotel Hoeve- kaas wordt gemaakt van melk van de hoeve Dat zorgt er niet alleen voor dat de producten erg vers zijn het biedt ook de mogelijkheid om het ver-haal achter het product te leren kennen via een bezoek aan de kaasboer

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

FREQUENTIE Eenmalig

LEERDOELEN Productieproces kaas eerlijke handel korte keten betrokken-

heid consument en producent traditionele ambacht

SUCCESFACTOREN Combinatie met een bezoek aan de kaasboer Serveren met

lokale of Fair Trade wijn stokbrood van een ambachtelijke

bakker hoeveconfituur en -boter Zichtbare communicatie

over de lokale insteek

Tip Projectweek rond zuivel

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Feest op school

Breng vooraf een bezoek aan de kaas-boer of nodig hem uit op school Zo leren leerlingen het verhaal achter het product kennen en kunnen zij dit enthousiast over-dragen tijdens het feestmaal

Er zijn vele variaties mogelijk een dessertbuffet koude schotel belegde broodjes

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

FEEST OP SCHOOL

IJskarretjeVerras jong en oud met een ijskarretje op het schoolfeest Een ijsje gemaakt van verse hoevemelk geeft een feestelijke toets aan het samenzijn Het is bovendien een dessertje met een minimum aan voedselkilometers en verpakkingsmateriaal

FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks

LEERDOELEN Afvalbewustwording eerlijke prijs traditionele

ambacht duurzaam consumeren

SUCCESFACTOREN Zichtbare communicatie rond engagement

Tip Combineer met een appelsaP-tap van de hoeve een gezonde feestelijke drank eacuten een minimum aan afval

Kies voor herbruikbare drinkbekers Je kunt ze oa ont- lenen via twee kringloopcentra in de provincie Kringloop-centrum West (regio Ieper 078155 005) en kringloop- centrum rsquot Rad (regio Brugge 050349 400) of via Imog

13

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Feest op school

VBS Desselgem

VERGADERINGEN LERAARSKAMER TEAM

Pedagogische studiedag op de boerderijSteek de koppen eens samen op de boerderij en kom op frisse ideeeumln Geniet tijdens het vergaderen van een heerlijke lunch met lokale producten of een hoeve-ijsje in de namiddag Vele hoeves hebben een vergaderzaaltje met koffie thee en broodjes ter beschikking

DOELGROEP Leerkrachten oudercomiteacute

FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks

DYNAMIEK Ontspannen teamvergadering

in een rustige omgeving

SUCCESFACTOREN Even pauzeren om de boerderij

te verkennen

PRAKTISCH Vind hoeves met vergaderzaaltje

op wwwonthaalopdeboerderijbe

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school VergaderingenLeraarskamerTeam

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

14

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school VergaderingenLeraarskamerTeam

September NovemberOktoberMaart MeiApril Juni AugustusJuli December FebruariJanuari

aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettedoperwtgroene selderijkomkommerkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipaprikapeultjespreiprinsessen-boonradijsrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaattuinboonuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel

aardbeiabrikoosbraamframbooskersnectarineperzikrabarberrode beszwarte bes

aardappelbloemkoolboerenkoolgroene selderijknolselderijpaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraapradijsrammenasrode bietrodekoolroodlofsavooikoolschorseneerspinaziespruitenuiveldslawarmoeswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appelrabarber

aardappelandijviebloemkoolgroene selderijpaddenstoelenpaksoipompoenpreiraapraapsteelradijsrode bietroodlofspinazieuiwarmoeswaterkerswortelwitlof

aardbeirabarber

aardappelandijvieaspergebloemkooldoperwtgroene selderijkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipeultjespreiraapraapsteelradijsrode bietroodlofspinaziespitskooluiwarmoeswaterkerswortel

aardbeirabarber

aardappelandijvieartisjokaspergebloemkoolbroccolidoperwtgroene selderijkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipeultjespreiprinsessen-boonraapradijsrode bietsavooikoolspinaziespitskooltomaattuinboonuivenkelwarmoeswaterkerswortel

aardbeiabrikoosframbooskersnectarineperzikrabarberrode beszwarte bes

aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslamaispaddenstoelenpaksoipaprikapompoenpreiprinsessen-boonraapsteelradijsrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaatuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel

aardbeiabrikoosappelbraamdruifframbooskersmeloennectarinepeerperzikpruimvijgzwarte bes

aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslamaispaddenstoelenpaksoipaprikapompoenpreiprinsessen-boonraap(steel)radijsrammenasrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaatuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel

appelbraamdruifframbooskiwibesmeloennectarinepeerperzikpruimvijg

aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijboerenkoolbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipaprikapastinaakpompoenpreiprinsessen-boonraap(steel)radijsrammenasrode bietrodekoolroodlofsavooikoolschorseneersnijboonspinaziespitskoolspruitentomaatuiveldslavenkelwarmoeswaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appelbraamdruifframbooskiwibesmeloenpeer

aardappelaardpeerandijviebleekselderijbloemkoolboerenkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslavenkelwarmoeswaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appeldruifmeloenpeer

aardappelaardpeerandijvieboerenkoolgroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appelpeer

aardappelaardpeerboerenkoolgroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appelpeer

aardappelboerenkoolgroene selderijknolselderijpaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawitlofwittekoolwortel

appelpeer

Meer info en seizoensrecepten wwwgroentekalenderbe

Gebruik deze handige groente- en fruit-kalender om per maand te ontdekken van welke groenten en vruchten je kunt genieten

Probeer de voedselkilometers zo veel mogelijk te beperken Kies altijd voor de groenten en vruchten die het dichtst bij huis zijn gekweekt Lees het etiket

Vruchten die in zuidelijke landen worden geteeld (zoals banaan citroen kiwi man-darijn mango pompelmoesgrapefuit en sinaasappel) kun je ter afwisseling eten bij voorkeur in de wintermaanden

VERGADERINGEN LERAARSKAMER TEAM

Fruit in de leraarskamerVerwen het team door een mand met seizoensgebonden fruit in de leraarskamer te plaatsten het is een gezond tussendoortje dat niet duur is en bovendien geen afval nalaat

DOELGROEP Leerkrachten

FREQUENTIE Dagelijks wekelijks

DYNAMIEK Gezonde snackgewoonte zonder afval

SUCCESFACTOREN Fruit kopen volgens de seizoenen zie seizoenskalender

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

15

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband

Tips Koppel de appeltjeskring aan een bezoek Zelf een appeltje plukken is de grootste motivatie om erin te bijten

Appels en peren zijn lang houdbaar in de koelkast

Appels snijden veel werk Probeer een appelsnijder

ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND

Appeltjeskring Tijdens het kringmoment schilt de leerkracht enkele stukken fruit voor de leerlingen Voor de kleinsten is een appel of peer vaak moeilijk om uit het vuistje te eten Op deze manier draag je als leerkracht bij tot een gezonde snackgewoonte

DOELGROEP Kleuteronderwijs eerste graad lager onderwijs

FREQUENTIE Wekelijks

TAAKVERDELING Beurtrol leerkrachten of laten meebrengen

door ouders

LEERDOELEN Lichamelijke gezondheid de seizoenen en hun

fruitteelten fruitgroei samen eten

SUCCESFACTOREN Koppeling aan een bezoek aan de fruitkweker

communiceren naar ouders via fotorsquos op de

schoolblog

VBS Desselgem

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

16

VBS Desselgem

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband

ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND

Aan de slag met hoeveproducten na een bezoek aan een lokale producent

Waar komt ons voedsel vandaan Melk prei aardappelen appels boter rundsvlees eitjes tomaten aardbeien yoghurthellip Laat de kleuters zelf aardappelen uit de grond halen laat leerlingen koeien voederen Misschien kunnen studenten huishoudkunde zelfs helpen bij het maken van hoeveproducten Daarna kan in de klas gekookt worden met de ingredieumlnten puree melkpudding becha-melsaushellip

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

FREQUENTIE Eeacutenmalig jaarlijks bezoek en kookactiviteit

LEERDOELEN Bewegen in verschillende milieus fysieke activiteit

landbouwpraktijk gezondheid en voeding

belevend leren omgang met dieren

SUCCESFACTOREN Klasoverschrijdend werken

KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie

per bezoek aan te vragen

PRAKTISCH Boerderij bezoeken Adresjes op maat in

West-Vlaanderen via wwwmetdeklasdeboeropbe

Tips Combineer het bezoek met een champignon- of witloof-teeltkit in de klas Jaarlijks te verkrijgen bij Inagro zie lesmaterialen

Je kan klasoverschrijdend werken door het fotoverslag van het bezoek in de eetzaal uit te hangen

Vaderdagscadeaursquotje aardbeien op een versierd schaaltje

Gemeenteschool Oostduinkerke

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

17

Ter Groene Poorte Brugge

VBS Sint-Lodewijk Deerlijk

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband

ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND

Food rock een duurzame maaltijd voor wereldsterrenWat heeft wereldhandel te maken met de voedselproblematiek en hoe kunnen we als consument ons steentje bijdragen door duurzamer te consumeren Dure woorden die een concrete invulling krijgen aan de hand van opdrachten in een workshop die via de festivalsfeer nauw aansluit bij de leefwereld van jongeren Leerlingen stellen na de toelichting zelf een duurzaam menu samen waaruit zal blijken dat er veel stof ter discussie is Smakelijk

DOELGROEP Secundair onderwijs versie ASO en versie TSO BSO

PRAKTISCHE De lespakketten kunnen besteld ontleend of gedownload wordenVEREISTEN - Schakel een Noord- en een Zuid-animator in voor de meest

beklijvende aanpak euro 160 basisprijs aangevuld met een

km-vergoeding en euro 40 voor de ingredieumlnten

- Of begeleid zelf de workshop met enkele leerkrachten van

de school

FREQUENTIE Eeacutenmalige workshop voor- en naverwerking in de klas

VOORBEREIDING - Met animatoren minimum voorbereidingstijd fiches

doornemen

- Zelf begeleiden materiaal halen en doornemen collegarsquos

aanspreken

LEERDOELEN leerlingen staan stil bij eigen koop- en

eetgedrag milieu-impact voedsel eerlijke

handel korte vs lange keten sociale

impact voedsel mening onderbouwen

samenwerken koken

SUCCESFACTOREN Begeleiding door de opgeleide animatoren

PRAKTISCH Alle praktische informatie zie lesmateria-

len Deze lesmaterialen kwamen tot stand

ism het Provinciaal Noord-Zuid Centrum

en Kleur Bekennen West-Vlaanderen

FOOD ROCK een duurzame maaltijd

voor wereldsterren

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

18

19

LESMATERIALEN

Werken rond lokale voeding BOERDERIJBEZOEK lsquoMET DE KLAS DE BOER OPrsquoBezoek een echte boerderij uit het netwerk van hedendaagse boerderijen die openstaan voor klasbezoeken Hier ervaar je hoe de landbouw vandaag in ons voedsel voorziet en kan je helpen bij de taken van de boer Ontdek de diverisiteit binnen de landbouw varkens melkvee fruitbomen groententeelt in serre of open lucht hoeveproducentenhellip

Waarom een landbouwbedrijf bezoeken Deze authentieke leer-omgeving heeft een aantal troeven die in een klassikale context

weinig aan bod komen

- Gezondheid de leerlingen bewegen een hele dag lang

- Welzijn het biedt kansen aan andere leerlingen om op de voor-

grond te treden vermindering stress en pestgedrag

- Duurzaam leven bezorgdheid om het milieu start met het

ervaren van het buitenleven

- Leervermogen concentratievermogen en creativiteit leren in

een authentieke context dringt dieper binnen in onze hersenen

doordat we meerdere zintuigen aanspreken

(Bron Van de Keere K Vervaet S (2013) Leren is onderzoeken Aan de slag met wetenschap in de klas Leuven Lannoo Campus)

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie per

bezoek aan te vragen

PRAKTISCH Vind jouw boerderij via wwwmetdeklasdeboeropbe

Tips Denk eraan de boerderij heeft niet enkel troeven voor jonge leer- lingen Klassiek schoolse inhouden zoals metend rekenen en fysica kunnen hier geleerd worden met alle zintuigen (Hoeveel kubieke meter past in deze maiumlskuil Hoelang is 100 meter )

Overleg met de boer over hoe je het bezoek wil invullen Wil je een rondleiding en wat klusjes opknappen in de voormiddag en hou je de namiddag om samen met de leer-lingen te rekenen op de boerderij Maak vooraf goede inhoudelijke en praktische afspraken voor een onvergetelijke ervaring

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

Bij een boerderijbezoek is voorbereiding en naverwerking essentieel Hierna volgt een greep uit het aanbod lesmaterialen ontwikkeld door de educatieve dienst van Inagro lsquoONTHAAL OP DE BOERDERIJrsquo om het bezoek samen met de leerlingen te kaderen

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

ONTDEK OOK DE EXTRArsquoS om het boerderijbezoek voor te bereiden of uit te breiden naar een projectweek lsquode Zuivelboxrsquo lsquoOver Bloesems en Bijtjesrsquo lsquoHoprsquo en lsquoBoer zoekt Klasrsquo

De digitale leeromgeving lsquowwwboerincarottebersquo laat toe de boerderij online te bezoeken ideaal als voorbereiding of naverwerking

Het taalplonsbad lsquoBonjour Boerrsquo is een boerderijbezoek in Wallonieuml of Frankrijk zie wwwbonjourboerbe

Stal Op Stelten is een educatief spel op de boerderij voor kleuters Deelnemende hoeves op wwwonthaalopdeboerderijbe

Boer in de Wolken vormt een evaluatiespel om op het eind van het bezoek enkele belangrijke zaken te herhalen beschikbaar bij diverse hoeves lsquoMet de klas de boer oprsquo

TEELTKITSKweek je eigen witloof of champignons in de klas

Deze kits worden jaarlijks ter beschikking gesteld

door Inagro en kunnen afgehaald worden na

bestelling

DOELGROEP Lager onderwijs

KOSTPRIJS Gratis af te halen na bestelling

(jaarlijkse actie)

BESTELLEN EN INFORMATIE

wwwonthaalopdeboerderijbe

SPELKOFFER VOEDINGSDRIEHOEK lsquoGEZOND UIT DE GRONDrsquoDriedimensionale voedselpiramide Bij de verschil-

lende voedingsproducten wordt de link gelegd met

de landbouwkundige oorsprong ervan

DOELGROEP Lager en secundair onderwijs

KOSTPRIJS Gratis

INFORMATIE EN BESTELLEN

Gratis ontlenen via

wwwonthaalopdeboerderijbe

BOER IN BEELD Fotomappen over heden-

daagse landbouw aan de

hand van een informatieve verhaallijn en opdrach-

ten voor de leerlingen

en een handleiding voor de leerkracht

Verschillende themarsquos worden behandeld

verschillend per graad zuivel witloof champig-

nons vlees groenten serreteeltenhellip

DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs per graad

KOSTPRIJS Pdf-versie gratis online of euro 7 per

themamap gedrukt op hard karton

BESTELLEN EN INFORMATIE

- Gratis downloaden via

wwwboerinbeeldbe

- Aankopen via provinciale e-shop

BOER IN BEELD LIVE Educatieve filmpjes die de

voedselketen illustreren

Drie jonge reporters gaan op

pad en ontdekken welke weg

groenten koekjes en vlees afleggen

DOELGROEP Lager onderwijs onderbouw

secundair onderwijs

KOSTPRIJS Gratis voor leerkrachten

BESTELLEN EN INFORMATIE

- Gratis downloaden via

wwwboerinbeeldlivebe

- Gratis afhalen Provinciaal

Informatiecentrum Tolhuis

Brugge 0800 20 021

20

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

21

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

PLATTELANDSKLASSEN VZW ondersteunt en ontwikkelt educatieve initiatieven om jongeren op een

in contact te brengen met land- en tuinbouw voeding en het platteland Project Het Smaakparadijs omvat

een reeks van drie boekjes lsquoHet draaiboek Smaakparadijsrsquo werd ontwikkeld en geschreven

nav een samenwerking tussen Plattelandsklassen en de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo in Gelrode Zij werkten

een heel schooljaar rond eetcultuur en smaakopvoeding Het boek bevat de omschrijving van hun project

achtergrondinformatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes en suggesties voor in de klas per graad

lsquoHet Schooltuinboek rsquo een praktische gids om te beginnen met een schooltuin als didactisch uitdagend

project voor de school En lsquoHet Hagelands Kinderkookboek rsquo bevat een reeks recepten die leerlingen in

de klas kunnen maken voor gezamenlijke lunchmomenten tijdens het Smaakparadijs-project

DOELGROEP Lager onderwijs

KOSTPRIJS draaiboek Smaakparadijs euro 18 Het Schooltuinboek euro 20 Hagelands Kinderkookboek euro 7

BESTELLEN INFORMATIE amp ANDERE DIDACTISCHE UITGAVES wwwplattelandsklassenbe

VELT staat voor lsquoVereniging voor Ecologisch Leven

en Tuinierenrsquo Velt wil bijdragen tot de ontwikkeling

van een duurzame levensstijl en daarvoor ontwik-

kelden zij educatieve materialen zoals de lsquoSchool-moestuinhandleidingrsquo educatieve pakketten

rond seizoensgroenten voedselverspilling (on)

kruiden groentenkalender met steekkaarten per

groente En een inspiratiegids duurzaam consume-

ren op school en in de klas

Meeste materialen zijn online ter beschikking

gesteld neem een kijkje op wwwveltbe

LANDBOUWMUSEA tonen het verhaal van streek-

eigen tradities verschillende musea vind je op

wwwonthaalopdeboerderijbe

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

VBS Desselgem

22

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

Werken rond duurzame ontwikkeling

FOOD ROCK een duurzame maaltijd

voor wereldsterren

SCHOON BOERENHoe maakt de land- en tuinbouwsector werk van

een duurzamer platteland voor ons allemaal

Duurzame landbouw wordt voorgesteld aan de

hand van de inspanningen van acht voorbeeld-

boeren tijdens de reizende tentoonstelling

Leerlingen verkennen zelf de tentoonstelling

met de werkboekjes Sommige bedrijven kunnen

ook bezocht worden tijdens de campagneperiode

DOELGROEP Lager onderwijs tweede en derde

graad Secundair onderwijs

KOSTPRIJS Gratis

ALLE INFORMATIE

Boekjes horend bij de tentoonstelling

aanvragen via wwwschoonboerenbe

BOERENVERSTANDDit DVD-spel is een interactief groepsspel over

landbouw in de wereld op basis van videobeelden

De videobeelden brengen 5 themarsquos aan die van

levensbelang zijn voor de landbouw water bodem

energie mest en kapitaal Elk thema biedt land-

bouwers in de hele wereld kansen maar ndash helaas ndash

ook problemen

In het spel nemen 4 teams het tegen elkaar op

Goed opletten tijdens de beelden zelf creatief voor

de dag komen en tactisch spelen zijn van cruciaal

belang tijdens het spel

DOELGROEP Derde graad secundair onderwijs

KOSTPRIJS euro 8 (dvd + brochure) wordt gratis

thuis geleverd

BESTELLEN EN INFORMATIE

Provinciaal Informatiecentrum

Tolhuis te Brugge 0800 20 021

LESMAPPEN FOOD ROCKEducatieve lesmappen voor het opzetten van

een workshop rond eerlijke handel duurzaam

consumeren in een mondiale context Zie

activiteiten in klasverband

DOELGROEP Secundair onderwijs

KOSTPRIJS - Lesmappen Gratis downloaden

uitlenen of aankopen voor euro 20

- Workshop euro 160 aangevuld met

een km-vergoeding en euro 40 voor de

ingredieumlnten

BESTELLEN EN INFORMATIE

- Gratis downloaden

wwwonthaalopdeboerderijbe

- Gratis ontlenen op diverse locaties

- Aankopen lesmap of workshop-

boeken via infoeducatieinagrobe

of 051 27 32 25LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Algemeen

De communicatie van de school rond gezond en duurzaam eten vormt de rode

draad om enerzijds de verschillende activiteiten te verbinden en anderzijds een

aanknopingspunt om ouders en grootouders mee te betrekken anderzijds

Een schoolbeleid is een handig instrument voor het secundair onderwijs om

optimaal en doorgedreven aan de VOETen te werken omgeving en duurzame

ontwikkeling lichamelijke gezondheid en veiligheid socio-economische samen-

leving en politiek-juridische samenleving

Voor het lager onderwijs sluit een dergelijk schoolbeleid aan bij de Edo-doel- stellingen leerlingen onderbouwen met de capaciteiten om bewuste keuzes te

maken in functie van een leefbare wereld voor ons en voor toekomstige generaties

het leergebied wereldorieumlntatie en het leergebied overschrijdende thema sociale

vaardigheden

Hoe zet je een gedragen schoolbeleid rond duurzaam eetgedrag op De initiatiefnemers nemen het voortouw en peilen naar het draagvlak in de school

bij collegarsquos directie ouders ondersteunend personeel leerlingen Een groot

draagvlak binnen de school is noodzakelijk

De stuwende motor achter de acties is de werkgroep bij het samenstellen van de

werkgroep is het belangrijk om alle mogelijke leden uit te nodigen om deel uit te

maken van de werkgroep Een gemengde werkgroep bundelt gemengde krachten

en opportuniteiten Het is niet de bedoeling dat alle taaklast op de initiatief nemende leerkrachten directie valt Spreek leerlingen ouders maar ook groot-

ouders en het ondersteunend amp administratief personeel aan

Het is belangrijk dat eacuteeacuten iemand het centraal aanspreekpunt is Deze persoon

neemt een cooumlrdinerende rol op zich Zij of hij bereidt de vergaderingen van de

werkgroep voor en leidt de vergadering Zij of hij maakt ook de vertaalslag naar de

schoolleiding

Kies een mascotte of een leuke slogan om de acties van de werkgroep een gezicht

of herkenbaarheid te geven

Denk eraan om vaak terug te koppelen naar de verschillende schoolniveaus

Heeft de school een lokale schoolcatering Dan kan hier in de klas rond gewerkt

worden en omgekeerd

Hulp nodig bij planning organisatie of uitvoering van het project Contacteer een MOS-begeleider van jouw provincie Meer info httpmilieuzorgopschoolbe (Bron MOS-handleiding)

SCH

OO

LBEL

EID

Schoolbeleid

Tips Laat de leerlingen na een stellingenspel over duurzaam voed-sel een affiche maken waarin zij hun mening of bezorgdheid illus-treren Deze affiches kunnen opgehangen worden in de eetzaal Zo worden andere leerlingen ook aangezet om na te denken over duurzaam consumeren en ga je klasoverschrijdend te werk

Na het behandelen van het thema duurzaam consumeren in de klas worden de leerlingen gestimuleerd zelf na te denken over hun eigen school Op welke zaken scoort onze school goed of min-der goed

Ga na het schoolfeest na hoeveel afval werd vermeden door te kiezen voor een duurzaam alternatief zoals een ijskarretje of herbruikbare drinkbekers

23

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld

PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinspVRIJEthinspBASISSCHOOLthinspDESSELGEMWinnaar van de scholenwedstrijd lsquoLekker Lokaalrsquo

Jo Bultheel pedagogisch directeur legt uit hoe

Lucy Natuurknap en haar bende geeumlngageerde

leerlingen de school wakker houden voor aller-

hande activiteiten rond lokaal en duurzaam eten

zoals het uitdelen van de wekelijkse appel

De werkgroep bestaat hier uit een kerngroep van drie leerkrachten aangevuld met MOS- medewerkers Dit zijn grootouders ouders en

vrijwilligers van TuinHier die bijspringen tijdens

de lessen en acties ondersteunen Het grootste

deel van de werkgroep bestaat uit jonge senio-ren Aanvankelijk was de werkgroep niet erg groot

maar na enkele jaren mond-aan-mond-reclame

zijn er veel geeumlngageerde leden bij gekomen Zo

zijn er de vaste teams die wekelijks komen en een

team van lsquoinspringersrsquo dat zijn de leden die spora-

disch inspringen als vaste leden niet kunnen

Deze school laat de leerlingen tuinieren in de

schoolmoestuin de MOS-medewerkers staan

de leerkrachten bij tijdens de les en staan ook in

voor het onderhoud van deze tuintjes Door zelf te

tuinieren en de verwerking van deze activiteit in

de klas staan de leerlingen stil bij de afkomst van

onze voeding

De zesdejaars maakten een filmpje rond het aan-tal voedselkilometers dat producten afleggen

voor ze op ons bord terecht komen Dit educatieve

filmpje werd ook getoond in de andere klassen

Daarna gingen ze zelf op onderzoek telkens

wanneer ze samen met hun ouders de supermarkt

bezochten gingen ze na hoe ver hun producten

hadden gereisd en streefden ze ernaar zo weinig

mogelijk kilometers in het winkelkarretje te laden

Op school hangt achteraan de klas een grote

kaart daar duiden leerlingen aan van welke landen

zij producten kochten

Zoals uit deze actie blijkt maakt de school er een

prioriteit van om ook de link te leggen naar thuis

Zo ook bij de stempelkaartactie Telkens een leer-

ling met zijn ouders naar een lokale hoeve gaat

ontvangt hij of zij een stempel van de boer Op het

einde van het schooljaar worden de spaarkaarten

vergeleken en degene met het meeste aantal

stempels wordt in de bloemetjes gezet

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep

FREQUENTIE Permanent

DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen koop- en eetgedrag en dragen dit ook over thuis

SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte Lucy Natuurknap communicatie binnen en buiten school

ldquoWij werken het hele jaar rond lsquoEet lokaal met Lucy Natuurknaprsquordquo

SCH

OO

LBEL

EID

24

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld

PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinsplsquoHETthinspSMAAKPARADIJSrsquoHet Smaakparadijs is een schoolproject rond

smaakopvoeding en eetcultuur om de leerlingen

aan te zetten tot een gezond voedingspatroon

De leerkrachten van de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo

en Plattelandsklassen vzw werkten een draaiboek

uit rond dit avontuur Yvonne en Yvette vormen

het duo dat de leerlingen doorheen het jaar mee-

neemt op deze culinaire reis langs de vijf basis-

smaken Het draaiboek bevat achtergrond-

informatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes

en suggesties voor in de klas

DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs

VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep

FREQUENTIE Permanent

DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen eetgedrag en de herkomst van het voedsel

SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte communicatie binnen en buiten school

MEER INFORMATIE wwwplattelandsklassenbe

25

SCH

OO

LBEL

EID

Subsidies klasbezoeken in West-Vlaanderen wwwmetdeklasdeboeropbe

Nood aan begeleiding op school om rond lokale voeding te werken Contacteer de MOS-begeleider

van jouw regio wwwmilieuzorgopschoolbe

Aanvraag voor financieumlle steun bij het opstarten van een schooltuintje telkens voor eind december

indienen via Landelijke Gilden wwwlandelijkegildenbe

Samenwerking met de lokale trekkersgroep Fair Trade gemeente om het zesde criterium te behalen

wwwfairetradegemeentenbe

Financieumlle steun via Kleur Bekennen voor leerkrachten in het basis- of secundair onderwijs bij projecten

op school rond wereldburgerschap en duurzame voeding

Regelmatig lanceert Kleur Bekennen een projectoproep Scholen die een project indienen maken kans

op een financieumlle stimulans waarmee je je project kunt realiseren in je school Zowel scholen die al lang

aan wereldburgerschap werken en wellicht al een schoolvisie hebben als scholen die nog nooit aan

wereldburgerschap werkten kunnen meedoen

Hou de website van wwwkleurbekennenbe in de gaten of schrijf je in op onze nieuwsbrief via onze web-

site Contact valentiengoethalswest-vlaanderenbe

Subsidies voor schoolmelk Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen

Subsidies voor schoolfruit Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen

Neem een kijkje op lsquoGezonde schoolrsquo website van het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en

Ziektepreventie voor tips rond het installeren van een gezondheidsbeleid op school

Met steun van Quick-win-project voor de korte keten Departement Landbouw en visserij Vlaamse Overheid

ON

DER

STE

UN

ING

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Ondersteuning

OndersteuningGemeenteschool Oostduinkerke

26

Breng de boerderij naar de klas Of net andersom Ontdek wwwonthaalopdeboerderijbeMeer informatie Inagro-Landbouweducatie Ieperseweg 87 8800 Rumbeke-Beitem051 27 32 00 - infoeducatieinagrobe - wwwonthaalopdeboerderijbe

Page 7: INSPIRATIEGIDS Lekker Lokaal - Inagro...Duurzame producten in de eigen schoolkeuken Streef met de school naar een meer duurzame keuken, kies voor authenticiteit en pure producten.

7

VBS Boezinge

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Gezond tussendoortje

Een lokale soep kan ook als aanvulling op het middagmaal

Geen kok of kookouders Elke klas maakt om de beurt soep (met groentjes uit de schooltuin)

GEZOND TUSSENDOORTJE

Lokale soepdag Verwen jezelf collegarsquos en de leerlingen met een wekelijkse kom verse soep boordevol lokaal en seizoensgebonden groentjes

DOELGROEP Kleuter- lager of secundair onderwijs

FREQUENTIE Dagelijks wekelijks

PARTNERS Schoolkok enthousiaste groep (groot)ouders die

eacuteeacuten maal per week soep maken en uitdelen op school

LEERDOELEN De seizoenen lichamelijke gezondheid voedsel-

kilometers diversiteit groenten en hun herkomst

SUCCESFACTOREN Geeumlngageerde kok kookouders schoolbeleid rond

gezonde voeding bezoek aan een groenteteler

Tips Zet een klassikale discussie op rond duurzaam consumeren welke afstand legt het product af welke landbouwmethode werd gebruikt (volle grond (on)verwarmde serre) seizoens- gebondenheid kook- en bereidingswijze verpakkingsmateriaal transportmiddel product

Bespreek de seizoenen aan de hand van de groentekalender in de klas

VBS Boezinge

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Schoolcatering

Tips Neem eens een kijkje op wwwboterbijdeviswo1be deze website belicht landbouw en voedselvoorziening in WOI Wat aten mensen tijdens de oorlog Je vindt er ook authentieke receptenboekjes uit WOI

Hang in de eetzaal telkens het menu van de dag uit met daarbij de herkomst Zo maak je terug de koppeling tussen consumptie en productie

SCHOOLCATERING

Lokaal criterium in de aanbesteding voor schoolmaaltijdenlsquoKorte Ketenrsquo als element of selectiecriterium in de aanbesteding voor schoolmaaltijden zorgt ervoor dat je als school een duidelijke keuze maakt voor het verminderen van afval voedselkilometers pure producten met een verhaal en eerlijke handel

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

FREQUENTIE Permanent

KOSTPRIJS Hoeft niet duurder te zijn vraagt wel een andere kijk

Vlees neemt vaak de grootste hap uit het budget

je kan erover nadenken om eens af te wisselen met

een vegetarisch gerecht Zie tip

LEERDOELEN Bewustwording duurzaam consumeren seizoens-

gebonden producten voedselkilometers

SUCCESFACTOREN Geeumlngageerde directie inbedden in een school-

campagne rond duurzaam consumeren

communicatie in de klassen en buiten de school

8

VBS Desselgem

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Schoolcatering

SCHOOLCATERING

Duurzame producten in de eigen schoolkeuken Streef met de school naar een meer duurzame keuken kies voor authenticiteit en pure producten Door dit engagement in de klassen verder uit te diepen creeumler je betrokkenheid rond voeding binnen de school Bovendien heeft dergelijk eetgedrag een positief effect op studie- en werkprestaties in de namiddag

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

FREQUENTIE Permanent

PARTNERS Schoolkok lokale producenten

KOSTPRIJS Hoeft niet duurder te zijn (zie tip hieronder over afwisseling)

LEERDOELEN Herkomst voedsel voedseldriehoek de seizoenen duurzaam

consumeren

SUCCESFACTOREN Geeumlngageerde schoolkok en -directie bewustwording duurzaam

consumeren doortrekken naar de lessen communicatie naar ouders

Tips Draaiboek omtrent omschakelen naar een duurzame keuken zie duurzame overheidsrestaurants of Vredeseilanden

Afwisselen tussen vlees vis en vegetarisch is een goed idee voor de portemonnee Vlees en vis nemen immers een grote hap uit het budget en wegen op ons ecosysteem Door het afwisselen en anderzijds te kiezen voor een kwaliteitsvol stuk vlees of vis worden leerlingen zich meer bewust van de kostbaarheid ervan Daarnaast is deze manier van afwisselen ook heel erg gezond

Een lokale soepdag kan een eerste stap zijn om je schoolcatering duurzamer te maken

Rusthuis Zonnelied te Ieper staat erop kwa-liteit te serveren zo ook voor het vleesrdquo getuigt chefkok Bart Denys ldquoDe keuze voor hoeveslager rsquot Lindebos is een bewuste keuze Wij kiezen voor artisanale vleesbereidingen met kwaliteitsvolle ingredieumlnten en dat proef je De hoeveslager is verantwoordelijk van begin- tot eindproduct een weet dus perfect welke weg het eindproduct heeft afgelegdDe prijs is iets duurder maar de smaak zit dan ook een stuk beter en de consument is uitzonderlijk tevreden Het persoonlijk contact is voor mij ook een grote meer-waarde ik communiceer rechtstreeks met de producent Daarnaast speelt ook flexibiliteit een rol het vlees kan rsquos morgens vroeg geleverd wordenrdquo

ldquo

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

9

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Klasoverschrijdende activiteiten

Klein beginnen Ga aan de slag met enkele bloembakken of een palletKLASOVERSCHRIJDENDE ACTIVITEITEN

SchoolmoestuinZaaien planten wieden snoeienhellip Een moestuintje in de school laat toe te ervaren wat het is om zelf voedsel te produceren en vormt een rijk vertrekpunt om leerlingen in contact te brengen met de verschillende soorten gewassen Daarnaast is samen werken in de moestuin een mentaal en fysiek gezonde activiteit en komen er andere intelligenties aan bod in de klasgroep Landelijke Gilden en Velt bieden een praktische gids om met een schoolmoestuin te starten Er worden ook activiteiten beschreven per leeftijdsgroep van het kleuter- en lager onderwijs

DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs

PRAKTISCHE VEREISTEN Lapje grond tuingereedschap

FREQUENTIE Permanent

LEERDOELEN Fysieke activiteit de seizoenen probleemoplossend denken

mens en natuur techniek

SUCCESFACTOREN Groepje helpende (groot) ouders draagvlak op school en bij de ouders

INFO EN ONDERSTEUNING Landelijke Gilden en Velt

Tip Werk in de les geschiedenis rond landbouw door te vertrekken vanuit het moestuintje Hoe was landbouw bepalend voor onze huidige samenleving

10

VBS Desselgem

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

11

KLASOVERSCHRIJDENDE ACTIVITEITEN

Geldinzamelactie met lokale productenGeen koekjes dit jaar maar groentepakketten verse peren appelsap honing radijsjes kaas confituur vleeshellip van de hoeve om te verkopen ten voordele van de school Op deze manier wordt het duurzaam schoolbeleid ondersteund en uitgedragen buiten de school

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks

LEERDOELEN Eerlijke handel korte keten

SUCCESFACTOREN Ondersteunende communicatie

Breng een bezoek aan de boer en ontdek het verhaal achter de producten

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Klasoverschrijdende activiteiten

Zelfplukdag Goed te Mullem

12

FEEST OP SCHOOL

Kaasschotel Schoolfeest de ouderraad bedanken teambuilding hellip Schuif je voeten onder tafel en geniet van een ambachtelijk bereide kaasschotel Hoeve- kaas wordt gemaakt van melk van de hoeve Dat zorgt er niet alleen voor dat de producten erg vers zijn het biedt ook de mogelijkheid om het ver-haal achter het product te leren kennen via een bezoek aan de kaasboer

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

FREQUENTIE Eenmalig

LEERDOELEN Productieproces kaas eerlijke handel korte keten betrokken-

heid consument en producent traditionele ambacht

SUCCESFACTOREN Combinatie met een bezoek aan de kaasboer Serveren met

lokale of Fair Trade wijn stokbrood van een ambachtelijke

bakker hoeveconfituur en -boter Zichtbare communicatie

over de lokale insteek

Tip Projectweek rond zuivel

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Feest op school

Breng vooraf een bezoek aan de kaas-boer of nodig hem uit op school Zo leren leerlingen het verhaal achter het product kennen en kunnen zij dit enthousiast over-dragen tijdens het feestmaal

Er zijn vele variaties mogelijk een dessertbuffet koude schotel belegde broodjes

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

FEEST OP SCHOOL

IJskarretjeVerras jong en oud met een ijskarretje op het schoolfeest Een ijsje gemaakt van verse hoevemelk geeft een feestelijke toets aan het samenzijn Het is bovendien een dessertje met een minimum aan voedselkilometers en verpakkingsmateriaal

FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks

LEERDOELEN Afvalbewustwording eerlijke prijs traditionele

ambacht duurzaam consumeren

SUCCESFACTOREN Zichtbare communicatie rond engagement

Tip Combineer met een appelsaP-tap van de hoeve een gezonde feestelijke drank eacuten een minimum aan afval

Kies voor herbruikbare drinkbekers Je kunt ze oa ont- lenen via twee kringloopcentra in de provincie Kringloop-centrum West (regio Ieper 078155 005) en kringloop- centrum rsquot Rad (regio Brugge 050349 400) of via Imog

13

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Feest op school

VBS Desselgem

VERGADERINGEN LERAARSKAMER TEAM

Pedagogische studiedag op de boerderijSteek de koppen eens samen op de boerderij en kom op frisse ideeeumln Geniet tijdens het vergaderen van een heerlijke lunch met lokale producten of een hoeve-ijsje in de namiddag Vele hoeves hebben een vergaderzaaltje met koffie thee en broodjes ter beschikking

DOELGROEP Leerkrachten oudercomiteacute

FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks

DYNAMIEK Ontspannen teamvergadering

in een rustige omgeving

SUCCESFACTOREN Even pauzeren om de boerderij

te verkennen

PRAKTISCH Vind hoeves met vergaderzaaltje

op wwwonthaalopdeboerderijbe

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school VergaderingenLeraarskamerTeam

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

14

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school VergaderingenLeraarskamerTeam

September NovemberOktoberMaart MeiApril Juni AugustusJuli December FebruariJanuari

aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettedoperwtgroene selderijkomkommerkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipaprikapeultjespreiprinsessen-boonradijsrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaattuinboonuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel

aardbeiabrikoosbraamframbooskersnectarineperzikrabarberrode beszwarte bes

aardappelbloemkoolboerenkoolgroene selderijknolselderijpaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraapradijsrammenasrode bietrodekoolroodlofsavooikoolschorseneerspinaziespruitenuiveldslawarmoeswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appelrabarber

aardappelandijviebloemkoolgroene selderijpaddenstoelenpaksoipompoenpreiraapraapsteelradijsrode bietroodlofspinazieuiwarmoeswaterkerswortelwitlof

aardbeirabarber

aardappelandijvieaspergebloemkooldoperwtgroene selderijkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipeultjespreiraapraapsteelradijsrode bietroodlofspinaziespitskooluiwarmoeswaterkerswortel

aardbeirabarber

aardappelandijvieartisjokaspergebloemkoolbroccolidoperwtgroene selderijkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipeultjespreiprinsessen-boonraapradijsrode bietsavooikoolspinaziespitskooltomaattuinboonuivenkelwarmoeswaterkerswortel

aardbeiabrikoosframbooskersnectarineperzikrabarberrode beszwarte bes

aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslamaispaddenstoelenpaksoipaprikapompoenpreiprinsessen-boonraapsteelradijsrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaatuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel

aardbeiabrikoosappelbraamdruifframbooskersmeloennectarinepeerperzikpruimvijgzwarte bes

aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslamaispaddenstoelenpaksoipaprikapompoenpreiprinsessen-boonraap(steel)radijsrammenasrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaatuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel

appelbraamdruifframbooskiwibesmeloennectarinepeerperzikpruimvijg

aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijboerenkoolbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipaprikapastinaakpompoenpreiprinsessen-boonraap(steel)radijsrammenasrode bietrodekoolroodlofsavooikoolschorseneersnijboonspinaziespitskoolspruitentomaatuiveldslavenkelwarmoeswaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appelbraamdruifframbooskiwibesmeloenpeer

aardappelaardpeerandijviebleekselderijbloemkoolboerenkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslavenkelwarmoeswaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appeldruifmeloenpeer

aardappelaardpeerandijvieboerenkoolgroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appelpeer

aardappelaardpeerboerenkoolgroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appelpeer

aardappelboerenkoolgroene selderijknolselderijpaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawitlofwittekoolwortel

appelpeer

Meer info en seizoensrecepten wwwgroentekalenderbe

Gebruik deze handige groente- en fruit-kalender om per maand te ontdekken van welke groenten en vruchten je kunt genieten

Probeer de voedselkilometers zo veel mogelijk te beperken Kies altijd voor de groenten en vruchten die het dichtst bij huis zijn gekweekt Lees het etiket

Vruchten die in zuidelijke landen worden geteeld (zoals banaan citroen kiwi man-darijn mango pompelmoesgrapefuit en sinaasappel) kun je ter afwisseling eten bij voorkeur in de wintermaanden

VERGADERINGEN LERAARSKAMER TEAM

Fruit in de leraarskamerVerwen het team door een mand met seizoensgebonden fruit in de leraarskamer te plaatsten het is een gezond tussendoortje dat niet duur is en bovendien geen afval nalaat

DOELGROEP Leerkrachten

FREQUENTIE Dagelijks wekelijks

DYNAMIEK Gezonde snackgewoonte zonder afval

SUCCESFACTOREN Fruit kopen volgens de seizoenen zie seizoenskalender

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

15

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband

Tips Koppel de appeltjeskring aan een bezoek Zelf een appeltje plukken is de grootste motivatie om erin te bijten

Appels en peren zijn lang houdbaar in de koelkast

Appels snijden veel werk Probeer een appelsnijder

ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND

Appeltjeskring Tijdens het kringmoment schilt de leerkracht enkele stukken fruit voor de leerlingen Voor de kleinsten is een appel of peer vaak moeilijk om uit het vuistje te eten Op deze manier draag je als leerkracht bij tot een gezonde snackgewoonte

DOELGROEP Kleuteronderwijs eerste graad lager onderwijs

FREQUENTIE Wekelijks

TAAKVERDELING Beurtrol leerkrachten of laten meebrengen

door ouders

LEERDOELEN Lichamelijke gezondheid de seizoenen en hun

fruitteelten fruitgroei samen eten

SUCCESFACTOREN Koppeling aan een bezoek aan de fruitkweker

communiceren naar ouders via fotorsquos op de

schoolblog

VBS Desselgem

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

16

VBS Desselgem

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband

ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND

Aan de slag met hoeveproducten na een bezoek aan een lokale producent

Waar komt ons voedsel vandaan Melk prei aardappelen appels boter rundsvlees eitjes tomaten aardbeien yoghurthellip Laat de kleuters zelf aardappelen uit de grond halen laat leerlingen koeien voederen Misschien kunnen studenten huishoudkunde zelfs helpen bij het maken van hoeveproducten Daarna kan in de klas gekookt worden met de ingredieumlnten puree melkpudding becha-melsaushellip

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

FREQUENTIE Eeacutenmalig jaarlijks bezoek en kookactiviteit

LEERDOELEN Bewegen in verschillende milieus fysieke activiteit

landbouwpraktijk gezondheid en voeding

belevend leren omgang met dieren

SUCCESFACTOREN Klasoverschrijdend werken

KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie

per bezoek aan te vragen

PRAKTISCH Boerderij bezoeken Adresjes op maat in

West-Vlaanderen via wwwmetdeklasdeboeropbe

Tips Combineer het bezoek met een champignon- of witloof-teeltkit in de klas Jaarlijks te verkrijgen bij Inagro zie lesmaterialen

Je kan klasoverschrijdend werken door het fotoverslag van het bezoek in de eetzaal uit te hangen

Vaderdagscadeaursquotje aardbeien op een versierd schaaltje

Gemeenteschool Oostduinkerke

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

17

Ter Groene Poorte Brugge

VBS Sint-Lodewijk Deerlijk

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband

ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND

Food rock een duurzame maaltijd voor wereldsterrenWat heeft wereldhandel te maken met de voedselproblematiek en hoe kunnen we als consument ons steentje bijdragen door duurzamer te consumeren Dure woorden die een concrete invulling krijgen aan de hand van opdrachten in een workshop die via de festivalsfeer nauw aansluit bij de leefwereld van jongeren Leerlingen stellen na de toelichting zelf een duurzaam menu samen waaruit zal blijken dat er veel stof ter discussie is Smakelijk

DOELGROEP Secundair onderwijs versie ASO en versie TSO BSO

PRAKTISCHE De lespakketten kunnen besteld ontleend of gedownload wordenVEREISTEN - Schakel een Noord- en een Zuid-animator in voor de meest

beklijvende aanpak euro 160 basisprijs aangevuld met een

km-vergoeding en euro 40 voor de ingredieumlnten

- Of begeleid zelf de workshop met enkele leerkrachten van

de school

FREQUENTIE Eeacutenmalige workshop voor- en naverwerking in de klas

VOORBEREIDING - Met animatoren minimum voorbereidingstijd fiches

doornemen

- Zelf begeleiden materiaal halen en doornemen collegarsquos

aanspreken

LEERDOELEN leerlingen staan stil bij eigen koop- en

eetgedrag milieu-impact voedsel eerlijke

handel korte vs lange keten sociale

impact voedsel mening onderbouwen

samenwerken koken

SUCCESFACTOREN Begeleiding door de opgeleide animatoren

PRAKTISCH Alle praktische informatie zie lesmateria-

len Deze lesmaterialen kwamen tot stand

ism het Provinciaal Noord-Zuid Centrum

en Kleur Bekennen West-Vlaanderen

FOOD ROCK een duurzame maaltijd

voor wereldsterren

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

18

19

LESMATERIALEN

Werken rond lokale voeding BOERDERIJBEZOEK lsquoMET DE KLAS DE BOER OPrsquoBezoek een echte boerderij uit het netwerk van hedendaagse boerderijen die openstaan voor klasbezoeken Hier ervaar je hoe de landbouw vandaag in ons voedsel voorziet en kan je helpen bij de taken van de boer Ontdek de diverisiteit binnen de landbouw varkens melkvee fruitbomen groententeelt in serre of open lucht hoeveproducentenhellip

Waarom een landbouwbedrijf bezoeken Deze authentieke leer-omgeving heeft een aantal troeven die in een klassikale context

weinig aan bod komen

- Gezondheid de leerlingen bewegen een hele dag lang

- Welzijn het biedt kansen aan andere leerlingen om op de voor-

grond te treden vermindering stress en pestgedrag

- Duurzaam leven bezorgdheid om het milieu start met het

ervaren van het buitenleven

- Leervermogen concentratievermogen en creativiteit leren in

een authentieke context dringt dieper binnen in onze hersenen

doordat we meerdere zintuigen aanspreken

(Bron Van de Keere K Vervaet S (2013) Leren is onderzoeken Aan de slag met wetenschap in de klas Leuven Lannoo Campus)

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie per

bezoek aan te vragen

PRAKTISCH Vind jouw boerderij via wwwmetdeklasdeboeropbe

Tips Denk eraan de boerderij heeft niet enkel troeven voor jonge leer- lingen Klassiek schoolse inhouden zoals metend rekenen en fysica kunnen hier geleerd worden met alle zintuigen (Hoeveel kubieke meter past in deze maiumlskuil Hoelang is 100 meter )

Overleg met de boer over hoe je het bezoek wil invullen Wil je een rondleiding en wat klusjes opknappen in de voormiddag en hou je de namiddag om samen met de leer-lingen te rekenen op de boerderij Maak vooraf goede inhoudelijke en praktische afspraken voor een onvergetelijke ervaring

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

Bij een boerderijbezoek is voorbereiding en naverwerking essentieel Hierna volgt een greep uit het aanbod lesmaterialen ontwikkeld door de educatieve dienst van Inagro lsquoONTHAAL OP DE BOERDERIJrsquo om het bezoek samen met de leerlingen te kaderen

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

ONTDEK OOK DE EXTRArsquoS om het boerderijbezoek voor te bereiden of uit te breiden naar een projectweek lsquode Zuivelboxrsquo lsquoOver Bloesems en Bijtjesrsquo lsquoHoprsquo en lsquoBoer zoekt Klasrsquo

De digitale leeromgeving lsquowwwboerincarottebersquo laat toe de boerderij online te bezoeken ideaal als voorbereiding of naverwerking

Het taalplonsbad lsquoBonjour Boerrsquo is een boerderijbezoek in Wallonieuml of Frankrijk zie wwwbonjourboerbe

Stal Op Stelten is een educatief spel op de boerderij voor kleuters Deelnemende hoeves op wwwonthaalopdeboerderijbe

Boer in de Wolken vormt een evaluatiespel om op het eind van het bezoek enkele belangrijke zaken te herhalen beschikbaar bij diverse hoeves lsquoMet de klas de boer oprsquo

TEELTKITSKweek je eigen witloof of champignons in de klas

Deze kits worden jaarlijks ter beschikking gesteld

door Inagro en kunnen afgehaald worden na

bestelling

DOELGROEP Lager onderwijs

KOSTPRIJS Gratis af te halen na bestelling

(jaarlijkse actie)

BESTELLEN EN INFORMATIE

wwwonthaalopdeboerderijbe

SPELKOFFER VOEDINGSDRIEHOEK lsquoGEZOND UIT DE GRONDrsquoDriedimensionale voedselpiramide Bij de verschil-

lende voedingsproducten wordt de link gelegd met

de landbouwkundige oorsprong ervan

DOELGROEP Lager en secundair onderwijs

KOSTPRIJS Gratis

INFORMATIE EN BESTELLEN

Gratis ontlenen via

wwwonthaalopdeboerderijbe

BOER IN BEELD Fotomappen over heden-

daagse landbouw aan de

hand van een informatieve verhaallijn en opdrach-

ten voor de leerlingen

en een handleiding voor de leerkracht

Verschillende themarsquos worden behandeld

verschillend per graad zuivel witloof champig-

nons vlees groenten serreteeltenhellip

DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs per graad

KOSTPRIJS Pdf-versie gratis online of euro 7 per

themamap gedrukt op hard karton

BESTELLEN EN INFORMATIE

- Gratis downloaden via

wwwboerinbeeldbe

- Aankopen via provinciale e-shop

BOER IN BEELD LIVE Educatieve filmpjes die de

voedselketen illustreren

Drie jonge reporters gaan op

pad en ontdekken welke weg

groenten koekjes en vlees afleggen

DOELGROEP Lager onderwijs onderbouw

secundair onderwijs

KOSTPRIJS Gratis voor leerkrachten

BESTELLEN EN INFORMATIE

- Gratis downloaden via

wwwboerinbeeldlivebe

- Gratis afhalen Provinciaal

Informatiecentrum Tolhuis

Brugge 0800 20 021

20

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

21

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

PLATTELANDSKLASSEN VZW ondersteunt en ontwikkelt educatieve initiatieven om jongeren op een

in contact te brengen met land- en tuinbouw voeding en het platteland Project Het Smaakparadijs omvat

een reeks van drie boekjes lsquoHet draaiboek Smaakparadijsrsquo werd ontwikkeld en geschreven

nav een samenwerking tussen Plattelandsklassen en de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo in Gelrode Zij werkten

een heel schooljaar rond eetcultuur en smaakopvoeding Het boek bevat de omschrijving van hun project

achtergrondinformatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes en suggesties voor in de klas per graad

lsquoHet Schooltuinboek rsquo een praktische gids om te beginnen met een schooltuin als didactisch uitdagend

project voor de school En lsquoHet Hagelands Kinderkookboek rsquo bevat een reeks recepten die leerlingen in

de klas kunnen maken voor gezamenlijke lunchmomenten tijdens het Smaakparadijs-project

DOELGROEP Lager onderwijs

KOSTPRIJS draaiboek Smaakparadijs euro 18 Het Schooltuinboek euro 20 Hagelands Kinderkookboek euro 7

BESTELLEN INFORMATIE amp ANDERE DIDACTISCHE UITGAVES wwwplattelandsklassenbe

VELT staat voor lsquoVereniging voor Ecologisch Leven

en Tuinierenrsquo Velt wil bijdragen tot de ontwikkeling

van een duurzame levensstijl en daarvoor ontwik-

kelden zij educatieve materialen zoals de lsquoSchool-moestuinhandleidingrsquo educatieve pakketten

rond seizoensgroenten voedselverspilling (on)

kruiden groentenkalender met steekkaarten per

groente En een inspiratiegids duurzaam consume-

ren op school en in de klas

Meeste materialen zijn online ter beschikking

gesteld neem een kijkje op wwwveltbe

LANDBOUWMUSEA tonen het verhaal van streek-

eigen tradities verschillende musea vind je op

wwwonthaalopdeboerderijbe

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

VBS Desselgem

22

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

Werken rond duurzame ontwikkeling

FOOD ROCK een duurzame maaltijd

voor wereldsterren

SCHOON BOERENHoe maakt de land- en tuinbouwsector werk van

een duurzamer platteland voor ons allemaal

Duurzame landbouw wordt voorgesteld aan de

hand van de inspanningen van acht voorbeeld-

boeren tijdens de reizende tentoonstelling

Leerlingen verkennen zelf de tentoonstelling

met de werkboekjes Sommige bedrijven kunnen

ook bezocht worden tijdens de campagneperiode

DOELGROEP Lager onderwijs tweede en derde

graad Secundair onderwijs

KOSTPRIJS Gratis

ALLE INFORMATIE

Boekjes horend bij de tentoonstelling

aanvragen via wwwschoonboerenbe

BOERENVERSTANDDit DVD-spel is een interactief groepsspel over

landbouw in de wereld op basis van videobeelden

De videobeelden brengen 5 themarsquos aan die van

levensbelang zijn voor de landbouw water bodem

energie mest en kapitaal Elk thema biedt land-

bouwers in de hele wereld kansen maar ndash helaas ndash

ook problemen

In het spel nemen 4 teams het tegen elkaar op

Goed opletten tijdens de beelden zelf creatief voor

de dag komen en tactisch spelen zijn van cruciaal

belang tijdens het spel

DOELGROEP Derde graad secundair onderwijs

KOSTPRIJS euro 8 (dvd + brochure) wordt gratis

thuis geleverd

BESTELLEN EN INFORMATIE

Provinciaal Informatiecentrum

Tolhuis te Brugge 0800 20 021

LESMAPPEN FOOD ROCKEducatieve lesmappen voor het opzetten van

een workshop rond eerlijke handel duurzaam

consumeren in een mondiale context Zie

activiteiten in klasverband

DOELGROEP Secundair onderwijs

KOSTPRIJS - Lesmappen Gratis downloaden

uitlenen of aankopen voor euro 20

- Workshop euro 160 aangevuld met

een km-vergoeding en euro 40 voor de

ingredieumlnten

BESTELLEN EN INFORMATIE

- Gratis downloaden

wwwonthaalopdeboerderijbe

- Gratis ontlenen op diverse locaties

- Aankopen lesmap of workshop-

boeken via infoeducatieinagrobe

of 051 27 32 25LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Algemeen

De communicatie van de school rond gezond en duurzaam eten vormt de rode

draad om enerzijds de verschillende activiteiten te verbinden en anderzijds een

aanknopingspunt om ouders en grootouders mee te betrekken anderzijds

Een schoolbeleid is een handig instrument voor het secundair onderwijs om

optimaal en doorgedreven aan de VOETen te werken omgeving en duurzame

ontwikkeling lichamelijke gezondheid en veiligheid socio-economische samen-

leving en politiek-juridische samenleving

Voor het lager onderwijs sluit een dergelijk schoolbeleid aan bij de Edo-doel- stellingen leerlingen onderbouwen met de capaciteiten om bewuste keuzes te

maken in functie van een leefbare wereld voor ons en voor toekomstige generaties

het leergebied wereldorieumlntatie en het leergebied overschrijdende thema sociale

vaardigheden

Hoe zet je een gedragen schoolbeleid rond duurzaam eetgedrag op De initiatiefnemers nemen het voortouw en peilen naar het draagvlak in de school

bij collegarsquos directie ouders ondersteunend personeel leerlingen Een groot

draagvlak binnen de school is noodzakelijk

De stuwende motor achter de acties is de werkgroep bij het samenstellen van de

werkgroep is het belangrijk om alle mogelijke leden uit te nodigen om deel uit te

maken van de werkgroep Een gemengde werkgroep bundelt gemengde krachten

en opportuniteiten Het is niet de bedoeling dat alle taaklast op de initiatief nemende leerkrachten directie valt Spreek leerlingen ouders maar ook groot-

ouders en het ondersteunend amp administratief personeel aan

Het is belangrijk dat eacuteeacuten iemand het centraal aanspreekpunt is Deze persoon

neemt een cooumlrdinerende rol op zich Zij of hij bereidt de vergaderingen van de

werkgroep voor en leidt de vergadering Zij of hij maakt ook de vertaalslag naar de

schoolleiding

Kies een mascotte of een leuke slogan om de acties van de werkgroep een gezicht

of herkenbaarheid te geven

Denk eraan om vaak terug te koppelen naar de verschillende schoolniveaus

Heeft de school een lokale schoolcatering Dan kan hier in de klas rond gewerkt

worden en omgekeerd

Hulp nodig bij planning organisatie of uitvoering van het project Contacteer een MOS-begeleider van jouw provincie Meer info httpmilieuzorgopschoolbe (Bron MOS-handleiding)

SCH

OO

LBEL

EID

Schoolbeleid

Tips Laat de leerlingen na een stellingenspel over duurzaam voed-sel een affiche maken waarin zij hun mening of bezorgdheid illus-treren Deze affiches kunnen opgehangen worden in de eetzaal Zo worden andere leerlingen ook aangezet om na te denken over duurzaam consumeren en ga je klasoverschrijdend te werk

Na het behandelen van het thema duurzaam consumeren in de klas worden de leerlingen gestimuleerd zelf na te denken over hun eigen school Op welke zaken scoort onze school goed of min-der goed

Ga na het schoolfeest na hoeveel afval werd vermeden door te kiezen voor een duurzaam alternatief zoals een ijskarretje of herbruikbare drinkbekers

23

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld

PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinspVRIJEthinspBASISSCHOOLthinspDESSELGEMWinnaar van de scholenwedstrijd lsquoLekker Lokaalrsquo

Jo Bultheel pedagogisch directeur legt uit hoe

Lucy Natuurknap en haar bende geeumlngageerde

leerlingen de school wakker houden voor aller-

hande activiteiten rond lokaal en duurzaam eten

zoals het uitdelen van de wekelijkse appel

De werkgroep bestaat hier uit een kerngroep van drie leerkrachten aangevuld met MOS- medewerkers Dit zijn grootouders ouders en

vrijwilligers van TuinHier die bijspringen tijdens

de lessen en acties ondersteunen Het grootste

deel van de werkgroep bestaat uit jonge senio-ren Aanvankelijk was de werkgroep niet erg groot

maar na enkele jaren mond-aan-mond-reclame

zijn er veel geeumlngageerde leden bij gekomen Zo

zijn er de vaste teams die wekelijks komen en een

team van lsquoinspringersrsquo dat zijn de leden die spora-

disch inspringen als vaste leden niet kunnen

Deze school laat de leerlingen tuinieren in de

schoolmoestuin de MOS-medewerkers staan

de leerkrachten bij tijdens de les en staan ook in

voor het onderhoud van deze tuintjes Door zelf te

tuinieren en de verwerking van deze activiteit in

de klas staan de leerlingen stil bij de afkomst van

onze voeding

De zesdejaars maakten een filmpje rond het aan-tal voedselkilometers dat producten afleggen

voor ze op ons bord terecht komen Dit educatieve

filmpje werd ook getoond in de andere klassen

Daarna gingen ze zelf op onderzoek telkens

wanneer ze samen met hun ouders de supermarkt

bezochten gingen ze na hoe ver hun producten

hadden gereisd en streefden ze ernaar zo weinig

mogelijk kilometers in het winkelkarretje te laden

Op school hangt achteraan de klas een grote

kaart daar duiden leerlingen aan van welke landen

zij producten kochten

Zoals uit deze actie blijkt maakt de school er een

prioriteit van om ook de link te leggen naar thuis

Zo ook bij de stempelkaartactie Telkens een leer-

ling met zijn ouders naar een lokale hoeve gaat

ontvangt hij of zij een stempel van de boer Op het

einde van het schooljaar worden de spaarkaarten

vergeleken en degene met het meeste aantal

stempels wordt in de bloemetjes gezet

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep

FREQUENTIE Permanent

DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen koop- en eetgedrag en dragen dit ook over thuis

SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte Lucy Natuurknap communicatie binnen en buiten school

ldquoWij werken het hele jaar rond lsquoEet lokaal met Lucy Natuurknaprsquordquo

SCH

OO

LBEL

EID

24

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld

PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinsplsquoHETthinspSMAAKPARADIJSrsquoHet Smaakparadijs is een schoolproject rond

smaakopvoeding en eetcultuur om de leerlingen

aan te zetten tot een gezond voedingspatroon

De leerkrachten van de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo

en Plattelandsklassen vzw werkten een draaiboek

uit rond dit avontuur Yvonne en Yvette vormen

het duo dat de leerlingen doorheen het jaar mee-

neemt op deze culinaire reis langs de vijf basis-

smaken Het draaiboek bevat achtergrond-

informatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes

en suggesties voor in de klas

DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs

VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep

FREQUENTIE Permanent

DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen eetgedrag en de herkomst van het voedsel

SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte communicatie binnen en buiten school

MEER INFORMATIE wwwplattelandsklassenbe

25

SCH

OO

LBEL

EID

Subsidies klasbezoeken in West-Vlaanderen wwwmetdeklasdeboeropbe

Nood aan begeleiding op school om rond lokale voeding te werken Contacteer de MOS-begeleider

van jouw regio wwwmilieuzorgopschoolbe

Aanvraag voor financieumlle steun bij het opstarten van een schooltuintje telkens voor eind december

indienen via Landelijke Gilden wwwlandelijkegildenbe

Samenwerking met de lokale trekkersgroep Fair Trade gemeente om het zesde criterium te behalen

wwwfairetradegemeentenbe

Financieumlle steun via Kleur Bekennen voor leerkrachten in het basis- of secundair onderwijs bij projecten

op school rond wereldburgerschap en duurzame voeding

Regelmatig lanceert Kleur Bekennen een projectoproep Scholen die een project indienen maken kans

op een financieumlle stimulans waarmee je je project kunt realiseren in je school Zowel scholen die al lang

aan wereldburgerschap werken en wellicht al een schoolvisie hebben als scholen die nog nooit aan

wereldburgerschap werkten kunnen meedoen

Hou de website van wwwkleurbekennenbe in de gaten of schrijf je in op onze nieuwsbrief via onze web-

site Contact valentiengoethalswest-vlaanderenbe

Subsidies voor schoolmelk Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen

Subsidies voor schoolfruit Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen

Neem een kijkje op lsquoGezonde schoolrsquo website van het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en

Ziektepreventie voor tips rond het installeren van een gezondheidsbeleid op school

Met steun van Quick-win-project voor de korte keten Departement Landbouw en visserij Vlaamse Overheid

ON

DER

STE

UN

ING

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Ondersteuning

OndersteuningGemeenteschool Oostduinkerke

26

Breng de boerderij naar de klas Of net andersom Ontdek wwwonthaalopdeboerderijbeMeer informatie Inagro-Landbouweducatie Ieperseweg 87 8800 Rumbeke-Beitem051 27 32 00 - infoeducatieinagrobe - wwwonthaalopdeboerderijbe

Page 8: INSPIRATIEGIDS Lekker Lokaal - Inagro...Duurzame producten in de eigen schoolkeuken Streef met de school naar een meer duurzame keuken, kies voor authenticiteit en pure producten.

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Schoolcatering

Tips Neem eens een kijkje op wwwboterbijdeviswo1be deze website belicht landbouw en voedselvoorziening in WOI Wat aten mensen tijdens de oorlog Je vindt er ook authentieke receptenboekjes uit WOI

Hang in de eetzaal telkens het menu van de dag uit met daarbij de herkomst Zo maak je terug de koppeling tussen consumptie en productie

SCHOOLCATERING

Lokaal criterium in de aanbesteding voor schoolmaaltijdenlsquoKorte Ketenrsquo als element of selectiecriterium in de aanbesteding voor schoolmaaltijden zorgt ervoor dat je als school een duidelijke keuze maakt voor het verminderen van afval voedselkilometers pure producten met een verhaal en eerlijke handel

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

FREQUENTIE Permanent

KOSTPRIJS Hoeft niet duurder te zijn vraagt wel een andere kijk

Vlees neemt vaak de grootste hap uit het budget

je kan erover nadenken om eens af te wisselen met

een vegetarisch gerecht Zie tip

LEERDOELEN Bewustwording duurzaam consumeren seizoens-

gebonden producten voedselkilometers

SUCCESFACTOREN Geeumlngageerde directie inbedden in een school-

campagne rond duurzaam consumeren

communicatie in de klassen en buiten de school

8

VBS Desselgem

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Schoolcatering

SCHOOLCATERING

Duurzame producten in de eigen schoolkeuken Streef met de school naar een meer duurzame keuken kies voor authenticiteit en pure producten Door dit engagement in de klassen verder uit te diepen creeumler je betrokkenheid rond voeding binnen de school Bovendien heeft dergelijk eetgedrag een positief effect op studie- en werkprestaties in de namiddag

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

FREQUENTIE Permanent

PARTNERS Schoolkok lokale producenten

KOSTPRIJS Hoeft niet duurder te zijn (zie tip hieronder over afwisseling)

LEERDOELEN Herkomst voedsel voedseldriehoek de seizoenen duurzaam

consumeren

SUCCESFACTOREN Geeumlngageerde schoolkok en -directie bewustwording duurzaam

consumeren doortrekken naar de lessen communicatie naar ouders

Tips Draaiboek omtrent omschakelen naar een duurzame keuken zie duurzame overheidsrestaurants of Vredeseilanden

Afwisselen tussen vlees vis en vegetarisch is een goed idee voor de portemonnee Vlees en vis nemen immers een grote hap uit het budget en wegen op ons ecosysteem Door het afwisselen en anderzijds te kiezen voor een kwaliteitsvol stuk vlees of vis worden leerlingen zich meer bewust van de kostbaarheid ervan Daarnaast is deze manier van afwisselen ook heel erg gezond

Een lokale soepdag kan een eerste stap zijn om je schoolcatering duurzamer te maken

Rusthuis Zonnelied te Ieper staat erop kwa-liteit te serveren zo ook voor het vleesrdquo getuigt chefkok Bart Denys ldquoDe keuze voor hoeveslager rsquot Lindebos is een bewuste keuze Wij kiezen voor artisanale vleesbereidingen met kwaliteitsvolle ingredieumlnten en dat proef je De hoeveslager is verantwoordelijk van begin- tot eindproduct een weet dus perfect welke weg het eindproduct heeft afgelegdDe prijs is iets duurder maar de smaak zit dan ook een stuk beter en de consument is uitzonderlijk tevreden Het persoonlijk contact is voor mij ook een grote meer-waarde ik communiceer rechtstreeks met de producent Daarnaast speelt ook flexibiliteit een rol het vlees kan rsquos morgens vroeg geleverd wordenrdquo

ldquo

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

9

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Klasoverschrijdende activiteiten

Klein beginnen Ga aan de slag met enkele bloembakken of een palletKLASOVERSCHRIJDENDE ACTIVITEITEN

SchoolmoestuinZaaien planten wieden snoeienhellip Een moestuintje in de school laat toe te ervaren wat het is om zelf voedsel te produceren en vormt een rijk vertrekpunt om leerlingen in contact te brengen met de verschillende soorten gewassen Daarnaast is samen werken in de moestuin een mentaal en fysiek gezonde activiteit en komen er andere intelligenties aan bod in de klasgroep Landelijke Gilden en Velt bieden een praktische gids om met een schoolmoestuin te starten Er worden ook activiteiten beschreven per leeftijdsgroep van het kleuter- en lager onderwijs

DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs

PRAKTISCHE VEREISTEN Lapje grond tuingereedschap

FREQUENTIE Permanent

LEERDOELEN Fysieke activiteit de seizoenen probleemoplossend denken

mens en natuur techniek

SUCCESFACTOREN Groepje helpende (groot) ouders draagvlak op school en bij de ouders

INFO EN ONDERSTEUNING Landelijke Gilden en Velt

Tip Werk in de les geschiedenis rond landbouw door te vertrekken vanuit het moestuintje Hoe was landbouw bepalend voor onze huidige samenleving

10

VBS Desselgem

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

11

KLASOVERSCHRIJDENDE ACTIVITEITEN

Geldinzamelactie met lokale productenGeen koekjes dit jaar maar groentepakketten verse peren appelsap honing radijsjes kaas confituur vleeshellip van de hoeve om te verkopen ten voordele van de school Op deze manier wordt het duurzaam schoolbeleid ondersteund en uitgedragen buiten de school

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks

LEERDOELEN Eerlijke handel korte keten

SUCCESFACTOREN Ondersteunende communicatie

Breng een bezoek aan de boer en ontdek het verhaal achter de producten

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Klasoverschrijdende activiteiten

Zelfplukdag Goed te Mullem

12

FEEST OP SCHOOL

Kaasschotel Schoolfeest de ouderraad bedanken teambuilding hellip Schuif je voeten onder tafel en geniet van een ambachtelijk bereide kaasschotel Hoeve- kaas wordt gemaakt van melk van de hoeve Dat zorgt er niet alleen voor dat de producten erg vers zijn het biedt ook de mogelijkheid om het ver-haal achter het product te leren kennen via een bezoek aan de kaasboer

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

FREQUENTIE Eenmalig

LEERDOELEN Productieproces kaas eerlijke handel korte keten betrokken-

heid consument en producent traditionele ambacht

SUCCESFACTOREN Combinatie met een bezoek aan de kaasboer Serveren met

lokale of Fair Trade wijn stokbrood van een ambachtelijke

bakker hoeveconfituur en -boter Zichtbare communicatie

over de lokale insteek

Tip Projectweek rond zuivel

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Feest op school

Breng vooraf een bezoek aan de kaas-boer of nodig hem uit op school Zo leren leerlingen het verhaal achter het product kennen en kunnen zij dit enthousiast over-dragen tijdens het feestmaal

Er zijn vele variaties mogelijk een dessertbuffet koude schotel belegde broodjes

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

FEEST OP SCHOOL

IJskarretjeVerras jong en oud met een ijskarretje op het schoolfeest Een ijsje gemaakt van verse hoevemelk geeft een feestelijke toets aan het samenzijn Het is bovendien een dessertje met een minimum aan voedselkilometers en verpakkingsmateriaal

FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks

LEERDOELEN Afvalbewustwording eerlijke prijs traditionele

ambacht duurzaam consumeren

SUCCESFACTOREN Zichtbare communicatie rond engagement

Tip Combineer met een appelsaP-tap van de hoeve een gezonde feestelijke drank eacuten een minimum aan afval

Kies voor herbruikbare drinkbekers Je kunt ze oa ont- lenen via twee kringloopcentra in de provincie Kringloop-centrum West (regio Ieper 078155 005) en kringloop- centrum rsquot Rad (regio Brugge 050349 400) of via Imog

13

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Feest op school

VBS Desselgem

VERGADERINGEN LERAARSKAMER TEAM

Pedagogische studiedag op de boerderijSteek de koppen eens samen op de boerderij en kom op frisse ideeeumln Geniet tijdens het vergaderen van een heerlijke lunch met lokale producten of een hoeve-ijsje in de namiddag Vele hoeves hebben een vergaderzaaltje met koffie thee en broodjes ter beschikking

DOELGROEP Leerkrachten oudercomiteacute

FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks

DYNAMIEK Ontspannen teamvergadering

in een rustige omgeving

SUCCESFACTOREN Even pauzeren om de boerderij

te verkennen

PRAKTISCH Vind hoeves met vergaderzaaltje

op wwwonthaalopdeboerderijbe

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school VergaderingenLeraarskamerTeam

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

14

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school VergaderingenLeraarskamerTeam

September NovemberOktoberMaart MeiApril Juni AugustusJuli December FebruariJanuari

aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettedoperwtgroene selderijkomkommerkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipaprikapeultjespreiprinsessen-boonradijsrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaattuinboonuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel

aardbeiabrikoosbraamframbooskersnectarineperzikrabarberrode beszwarte bes

aardappelbloemkoolboerenkoolgroene selderijknolselderijpaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraapradijsrammenasrode bietrodekoolroodlofsavooikoolschorseneerspinaziespruitenuiveldslawarmoeswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appelrabarber

aardappelandijviebloemkoolgroene selderijpaddenstoelenpaksoipompoenpreiraapraapsteelradijsrode bietroodlofspinazieuiwarmoeswaterkerswortelwitlof

aardbeirabarber

aardappelandijvieaspergebloemkooldoperwtgroene selderijkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipeultjespreiraapraapsteelradijsrode bietroodlofspinaziespitskooluiwarmoeswaterkerswortel

aardbeirabarber

aardappelandijvieartisjokaspergebloemkoolbroccolidoperwtgroene selderijkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipeultjespreiprinsessen-boonraapradijsrode bietsavooikoolspinaziespitskooltomaattuinboonuivenkelwarmoeswaterkerswortel

aardbeiabrikoosframbooskersnectarineperzikrabarberrode beszwarte bes

aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslamaispaddenstoelenpaksoipaprikapompoenpreiprinsessen-boonraapsteelradijsrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaatuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel

aardbeiabrikoosappelbraamdruifframbooskersmeloennectarinepeerperzikpruimvijgzwarte bes

aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslamaispaddenstoelenpaksoipaprikapompoenpreiprinsessen-boonraap(steel)radijsrammenasrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaatuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel

appelbraamdruifframbooskiwibesmeloennectarinepeerperzikpruimvijg

aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijboerenkoolbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipaprikapastinaakpompoenpreiprinsessen-boonraap(steel)radijsrammenasrode bietrodekoolroodlofsavooikoolschorseneersnijboonspinaziespitskoolspruitentomaatuiveldslavenkelwarmoeswaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appelbraamdruifframbooskiwibesmeloenpeer

aardappelaardpeerandijviebleekselderijbloemkoolboerenkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslavenkelwarmoeswaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appeldruifmeloenpeer

aardappelaardpeerandijvieboerenkoolgroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appelpeer

aardappelaardpeerboerenkoolgroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appelpeer

aardappelboerenkoolgroene selderijknolselderijpaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawitlofwittekoolwortel

appelpeer

Meer info en seizoensrecepten wwwgroentekalenderbe

Gebruik deze handige groente- en fruit-kalender om per maand te ontdekken van welke groenten en vruchten je kunt genieten

Probeer de voedselkilometers zo veel mogelijk te beperken Kies altijd voor de groenten en vruchten die het dichtst bij huis zijn gekweekt Lees het etiket

Vruchten die in zuidelijke landen worden geteeld (zoals banaan citroen kiwi man-darijn mango pompelmoesgrapefuit en sinaasappel) kun je ter afwisseling eten bij voorkeur in de wintermaanden

VERGADERINGEN LERAARSKAMER TEAM

Fruit in de leraarskamerVerwen het team door een mand met seizoensgebonden fruit in de leraarskamer te plaatsten het is een gezond tussendoortje dat niet duur is en bovendien geen afval nalaat

DOELGROEP Leerkrachten

FREQUENTIE Dagelijks wekelijks

DYNAMIEK Gezonde snackgewoonte zonder afval

SUCCESFACTOREN Fruit kopen volgens de seizoenen zie seizoenskalender

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

15

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband

Tips Koppel de appeltjeskring aan een bezoek Zelf een appeltje plukken is de grootste motivatie om erin te bijten

Appels en peren zijn lang houdbaar in de koelkast

Appels snijden veel werk Probeer een appelsnijder

ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND

Appeltjeskring Tijdens het kringmoment schilt de leerkracht enkele stukken fruit voor de leerlingen Voor de kleinsten is een appel of peer vaak moeilijk om uit het vuistje te eten Op deze manier draag je als leerkracht bij tot een gezonde snackgewoonte

DOELGROEP Kleuteronderwijs eerste graad lager onderwijs

FREQUENTIE Wekelijks

TAAKVERDELING Beurtrol leerkrachten of laten meebrengen

door ouders

LEERDOELEN Lichamelijke gezondheid de seizoenen en hun

fruitteelten fruitgroei samen eten

SUCCESFACTOREN Koppeling aan een bezoek aan de fruitkweker

communiceren naar ouders via fotorsquos op de

schoolblog

VBS Desselgem

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

16

VBS Desselgem

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband

ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND

Aan de slag met hoeveproducten na een bezoek aan een lokale producent

Waar komt ons voedsel vandaan Melk prei aardappelen appels boter rundsvlees eitjes tomaten aardbeien yoghurthellip Laat de kleuters zelf aardappelen uit de grond halen laat leerlingen koeien voederen Misschien kunnen studenten huishoudkunde zelfs helpen bij het maken van hoeveproducten Daarna kan in de klas gekookt worden met de ingredieumlnten puree melkpudding becha-melsaushellip

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

FREQUENTIE Eeacutenmalig jaarlijks bezoek en kookactiviteit

LEERDOELEN Bewegen in verschillende milieus fysieke activiteit

landbouwpraktijk gezondheid en voeding

belevend leren omgang met dieren

SUCCESFACTOREN Klasoverschrijdend werken

KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie

per bezoek aan te vragen

PRAKTISCH Boerderij bezoeken Adresjes op maat in

West-Vlaanderen via wwwmetdeklasdeboeropbe

Tips Combineer het bezoek met een champignon- of witloof-teeltkit in de klas Jaarlijks te verkrijgen bij Inagro zie lesmaterialen

Je kan klasoverschrijdend werken door het fotoverslag van het bezoek in de eetzaal uit te hangen

Vaderdagscadeaursquotje aardbeien op een versierd schaaltje

Gemeenteschool Oostduinkerke

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

17

Ter Groene Poorte Brugge

VBS Sint-Lodewijk Deerlijk

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband

ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND

Food rock een duurzame maaltijd voor wereldsterrenWat heeft wereldhandel te maken met de voedselproblematiek en hoe kunnen we als consument ons steentje bijdragen door duurzamer te consumeren Dure woorden die een concrete invulling krijgen aan de hand van opdrachten in een workshop die via de festivalsfeer nauw aansluit bij de leefwereld van jongeren Leerlingen stellen na de toelichting zelf een duurzaam menu samen waaruit zal blijken dat er veel stof ter discussie is Smakelijk

DOELGROEP Secundair onderwijs versie ASO en versie TSO BSO

PRAKTISCHE De lespakketten kunnen besteld ontleend of gedownload wordenVEREISTEN - Schakel een Noord- en een Zuid-animator in voor de meest

beklijvende aanpak euro 160 basisprijs aangevuld met een

km-vergoeding en euro 40 voor de ingredieumlnten

- Of begeleid zelf de workshop met enkele leerkrachten van

de school

FREQUENTIE Eeacutenmalige workshop voor- en naverwerking in de klas

VOORBEREIDING - Met animatoren minimum voorbereidingstijd fiches

doornemen

- Zelf begeleiden materiaal halen en doornemen collegarsquos

aanspreken

LEERDOELEN leerlingen staan stil bij eigen koop- en

eetgedrag milieu-impact voedsel eerlijke

handel korte vs lange keten sociale

impact voedsel mening onderbouwen

samenwerken koken

SUCCESFACTOREN Begeleiding door de opgeleide animatoren

PRAKTISCH Alle praktische informatie zie lesmateria-

len Deze lesmaterialen kwamen tot stand

ism het Provinciaal Noord-Zuid Centrum

en Kleur Bekennen West-Vlaanderen

FOOD ROCK een duurzame maaltijd

voor wereldsterren

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

18

19

LESMATERIALEN

Werken rond lokale voeding BOERDERIJBEZOEK lsquoMET DE KLAS DE BOER OPrsquoBezoek een echte boerderij uit het netwerk van hedendaagse boerderijen die openstaan voor klasbezoeken Hier ervaar je hoe de landbouw vandaag in ons voedsel voorziet en kan je helpen bij de taken van de boer Ontdek de diverisiteit binnen de landbouw varkens melkvee fruitbomen groententeelt in serre of open lucht hoeveproducentenhellip

Waarom een landbouwbedrijf bezoeken Deze authentieke leer-omgeving heeft een aantal troeven die in een klassikale context

weinig aan bod komen

- Gezondheid de leerlingen bewegen een hele dag lang

- Welzijn het biedt kansen aan andere leerlingen om op de voor-

grond te treden vermindering stress en pestgedrag

- Duurzaam leven bezorgdheid om het milieu start met het

ervaren van het buitenleven

- Leervermogen concentratievermogen en creativiteit leren in

een authentieke context dringt dieper binnen in onze hersenen

doordat we meerdere zintuigen aanspreken

(Bron Van de Keere K Vervaet S (2013) Leren is onderzoeken Aan de slag met wetenschap in de klas Leuven Lannoo Campus)

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie per

bezoek aan te vragen

PRAKTISCH Vind jouw boerderij via wwwmetdeklasdeboeropbe

Tips Denk eraan de boerderij heeft niet enkel troeven voor jonge leer- lingen Klassiek schoolse inhouden zoals metend rekenen en fysica kunnen hier geleerd worden met alle zintuigen (Hoeveel kubieke meter past in deze maiumlskuil Hoelang is 100 meter )

Overleg met de boer over hoe je het bezoek wil invullen Wil je een rondleiding en wat klusjes opknappen in de voormiddag en hou je de namiddag om samen met de leer-lingen te rekenen op de boerderij Maak vooraf goede inhoudelijke en praktische afspraken voor een onvergetelijke ervaring

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

Bij een boerderijbezoek is voorbereiding en naverwerking essentieel Hierna volgt een greep uit het aanbod lesmaterialen ontwikkeld door de educatieve dienst van Inagro lsquoONTHAAL OP DE BOERDERIJrsquo om het bezoek samen met de leerlingen te kaderen

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

ONTDEK OOK DE EXTRArsquoS om het boerderijbezoek voor te bereiden of uit te breiden naar een projectweek lsquode Zuivelboxrsquo lsquoOver Bloesems en Bijtjesrsquo lsquoHoprsquo en lsquoBoer zoekt Klasrsquo

De digitale leeromgeving lsquowwwboerincarottebersquo laat toe de boerderij online te bezoeken ideaal als voorbereiding of naverwerking

Het taalplonsbad lsquoBonjour Boerrsquo is een boerderijbezoek in Wallonieuml of Frankrijk zie wwwbonjourboerbe

Stal Op Stelten is een educatief spel op de boerderij voor kleuters Deelnemende hoeves op wwwonthaalopdeboerderijbe

Boer in de Wolken vormt een evaluatiespel om op het eind van het bezoek enkele belangrijke zaken te herhalen beschikbaar bij diverse hoeves lsquoMet de klas de boer oprsquo

TEELTKITSKweek je eigen witloof of champignons in de klas

Deze kits worden jaarlijks ter beschikking gesteld

door Inagro en kunnen afgehaald worden na

bestelling

DOELGROEP Lager onderwijs

KOSTPRIJS Gratis af te halen na bestelling

(jaarlijkse actie)

BESTELLEN EN INFORMATIE

wwwonthaalopdeboerderijbe

SPELKOFFER VOEDINGSDRIEHOEK lsquoGEZOND UIT DE GRONDrsquoDriedimensionale voedselpiramide Bij de verschil-

lende voedingsproducten wordt de link gelegd met

de landbouwkundige oorsprong ervan

DOELGROEP Lager en secundair onderwijs

KOSTPRIJS Gratis

INFORMATIE EN BESTELLEN

Gratis ontlenen via

wwwonthaalopdeboerderijbe

BOER IN BEELD Fotomappen over heden-

daagse landbouw aan de

hand van een informatieve verhaallijn en opdrach-

ten voor de leerlingen

en een handleiding voor de leerkracht

Verschillende themarsquos worden behandeld

verschillend per graad zuivel witloof champig-

nons vlees groenten serreteeltenhellip

DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs per graad

KOSTPRIJS Pdf-versie gratis online of euro 7 per

themamap gedrukt op hard karton

BESTELLEN EN INFORMATIE

- Gratis downloaden via

wwwboerinbeeldbe

- Aankopen via provinciale e-shop

BOER IN BEELD LIVE Educatieve filmpjes die de

voedselketen illustreren

Drie jonge reporters gaan op

pad en ontdekken welke weg

groenten koekjes en vlees afleggen

DOELGROEP Lager onderwijs onderbouw

secundair onderwijs

KOSTPRIJS Gratis voor leerkrachten

BESTELLEN EN INFORMATIE

- Gratis downloaden via

wwwboerinbeeldlivebe

- Gratis afhalen Provinciaal

Informatiecentrum Tolhuis

Brugge 0800 20 021

20

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

21

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

PLATTELANDSKLASSEN VZW ondersteunt en ontwikkelt educatieve initiatieven om jongeren op een

in contact te brengen met land- en tuinbouw voeding en het platteland Project Het Smaakparadijs omvat

een reeks van drie boekjes lsquoHet draaiboek Smaakparadijsrsquo werd ontwikkeld en geschreven

nav een samenwerking tussen Plattelandsklassen en de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo in Gelrode Zij werkten

een heel schooljaar rond eetcultuur en smaakopvoeding Het boek bevat de omschrijving van hun project

achtergrondinformatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes en suggesties voor in de klas per graad

lsquoHet Schooltuinboek rsquo een praktische gids om te beginnen met een schooltuin als didactisch uitdagend

project voor de school En lsquoHet Hagelands Kinderkookboek rsquo bevat een reeks recepten die leerlingen in

de klas kunnen maken voor gezamenlijke lunchmomenten tijdens het Smaakparadijs-project

DOELGROEP Lager onderwijs

KOSTPRIJS draaiboek Smaakparadijs euro 18 Het Schooltuinboek euro 20 Hagelands Kinderkookboek euro 7

BESTELLEN INFORMATIE amp ANDERE DIDACTISCHE UITGAVES wwwplattelandsklassenbe

VELT staat voor lsquoVereniging voor Ecologisch Leven

en Tuinierenrsquo Velt wil bijdragen tot de ontwikkeling

van een duurzame levensstijl en daarvoor ontwik-

kelden zij educatieve materialen zoals de lsquoSchool-moestuinhandleidingrsquo educatieve pakketten

rond seizoensgroenten voedselverspilling (on)

kruiden groentenkalender met steekkaarten per

groente En een inspiratiegids duurzaam consume-

ren op school en in de klas

Meeste materialen zijn online ter beschikking

gesteld neem een kijkje op wwwveltbe

LANDBOUWMUSEA tonen het verhaal van streek-

eigen tradities verschillende musea vind je op

wwwonthaalopdeboerderijbe

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

VBS Desselgem

22

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

Werken rond duurzame ontwikkeling

FOOD ROCK een duurzame maaltijd

voor wereldsterren

SCHOON BOERENHoe maakt de land- en tuinbouwsector werk van

een duurzamer platteland voor ons allemaal

Duurzame landbouw wordt voorgesteld aan de

hand van de inspanningen van acht voorbeeld-

boeren tijdens de reizende tentoonstelling

Leerlingen verkennen zelf de tentoonstelling

met de werkboekjes Sommige bedrijven kunnen

ook bezocht worden tijdens de campagneperiode

DOELGROEP Lager onderwijs tweede en derde

graad Secundair onderwijs

KOSTPRIJS Gratis

ALLE INFORMATIE

Boekjes horend bij de tentoonstelling

aanvragen via wwwschoonboerenbe

BOERENVERSTANDDit DVD-spel is een interactief groepsspel over

landbouw in de wereld op basis van videobeelden

De videobeelden brengen 5 themarsquos aan die van

levensbelang zijn voor de landbouw water bodem

energie mest en kapitaal Elk thema biedt land-

bouwers in de hele wereld kansen maar ndash helaas ndash

ook problemen

In het spel nemen 4 teams het tegen elkaar op

Goed opletten tijdens de beelden zelf creatief voor

de dag komen en tactisch spelen zijn van cruciaal

belang tijdens het spel

DOELGROEP Derde graad secundair onderwijs

KOSTPRIJS euro 8 (dvd + brochure) wordt gratis

thuis geleverd

BESTELLEN EN INFORMATIE

Provinciaal Informatiecentrum

Tolhuis te Brugge 0800 20 021

LESMAPPEN FOOD ROCKEducatieve lesmappen voor het opzetten van

een workshop rond eerlijke handel duurzaam

consumeren in een mondiale context Zie

activiteiten in klasverband

DOELGROEP Secundair onderwijs

KOSTPRIJS - Lesmappen Gratis downloaden

uitlenen of aankopen voor euro 20

- Workshop euro 160 aangevuld met

een km-vergoeding en euro 40 voor de

ingredieumlnten

BESTELLEN EN INFORMATIE

- Gratis downloaden

wwwonthaalopdeboerderijbe

- Gratis ontlenen op diverse locaties

- Aankopen lesmap of workshop-

boeken via infoeducatieinagrobe

of 051 27 32 25LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Algemeen

De communicatie van de school rond gezond en duurzaam eten vormt de rode

draad om enerzijds de verschillende activiteiten te verbinden en anderzijds een

aanknopingspunt om ouders en grootouders mee te betrekken anderzijds

Een schoolbeleid is een handig instrument voor het secundair onderwijs om

optimaal en doorgedreven aan de VOETen te werken omgeving en duurzame

ontwikkeling lichamelijke gezondheid en veiligheid socio-economische samen-

leving en politiek-juridische samenleving

Voor het lager onderwijs sluit een dergelijk schoolbeleid aan bij de Edo-doel- stellingen leerlingen onderbouwen met de capaciteiten om bewuste keuzes te

maken in functie van een leefbare wereld voor ons en voor toekomstige generaties

het leergebied wereldorieumlntatie en het leergebied overschrijdende thema sociale

vaardigheden

Hoe zet je een gedragen schoolbeleid rond duurzaam eetgedrag op De initiatiefnemers nemen het voortouw en peilen naar het draagvlak in de school

bij collegarsquos directie ouders ondersteunend personeel leerlingen Een groot

draagvlak binnen de school is noodzakelijk

De stuwende motor achter de acties is de werkgroep bij het samenstellen van de

werkgroep is het belangrijk om alle mogelijke leden uit te nodigen om deel uit te

maken van de werkgroep Een gemengde werkgroep bundelt gemengde krachten

en opportuniteiten Het is niet de bedoeling dat alle taaklast op de initiatief nemende leerkrachten directie valt Spreek leerlingen ouders maar ook groot-

ouders en het ondersteunend amp administratief personeel aan

Het is belangrijk dat eacuteeacuten iemand het centraal aanspreekpunt is Deze persoon

neemt een cooumlrdinerende rol op zich Zij of hij bereidt de vergaderingen van de

werkgroep voor en leidt de vergadering Zij of hij maakt ook de vertaalslag naar de

schoolleiding

Kies een mascotte of een leuke slogan om de acties van de werkgroep een gezicht

of herkenbaarheid te geven

Denk eraan om vaak terug te koppelen naar de verschillende schoolniveaus

Heeft de school een lokale schoolcatering Dan kan hier in de klas rond gewerkt

worden en omgekeerd

Hulp nodig bij planning organisatie of uitvoering van het project Contacteer een MOS-begeleider van jouw provincie Meer info httpmilieuzorgopschoolbe (Bron MOS-handleiding)

SCH

OO

LBEL

EID

Schoolbeleid

Tips Laat de leerlingen na een stellingenspel over duurzaam voed-sel een affiche maken waarin zij hun mening of bezorgdheid illus-treren Deze affiches kunnen opgehangen worden in de eetzaal Zo worden andere leerlingen ook aangezet om na te denken over duurzaam consumeren en ga je klasoverschrijdend te werk

Na het behandelen van het thema duurzaam consumeren in de klas worden de leerlingen gestimuleerd zelf na te denken over hun eigen school Op welke zaken scoort onze school goed of min-der goed

Ga na het schoolfeest na hoeveel afval werd vermeden door te kiezen voor een duurzaam alternatief zoals een ijskarretje of herbruikbare drinkbekers

23

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld

PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinspVRIJEthinspBASISSCHOOLthinspDESSELGEMWinnaar van de scholenwedstrijd lsquoLekker Lokaalrsquo

Jo Bultheel pedagogisch directeur legt uit hoe

Lucy Natuurknap en haar bende geeumlngageerde

leerlingen de school wakker houden voor aller-

hande activiteiten rond lokaal en duurzaam eten

zoals het uitdelen van de wekelijkse appel

De werkgroep bestaat hier uit een kerngroep van drie leerkrachten aangevuld met MOS- medewerkers Dit zijn grootouders ouders en

vrijwilligers van TuinHier die bijspringen tijdens

de lessen en acties ondersteunen Het grootste

deel van de werkgroep bestaat uit jonge senio-ren Aanvankelijk was de werkgroep niet erg groot

maar na enkele jaren mond-aan-mond-reclame

zijn er veel geeumlngageerde leden bij gekomen Zo

zijn er de vaste teams die wekelijks komen en een

team van lsquoinspringersrsquo dat zijn de leden die spora-

disch inspringen als vaste leden niet kunnen

Deze school laat de leerlingen tuinieren in de

schoolmoestuin de MOS-medewerkers staan

de leerkrachten bij tijdens de les en staan ook in

voor het onderhoud van deze tuintjes Door zelf te

tuinieren en de verwerking van deze activiteit in

de klas staan de leerlingen stil bij de afkomst van

onze voeding

De zesdejaars maakten een filmpje rond het aan-tal voedselkilometers dat producten afleggen

voor ze op ons bord terecht komen Dit educatieve

filmpje werd ook getoond in de andere klassen

Daarna gingen ze zelf op onderzoek telkens

wanneer ze samen met hun ouders de supermarkt

bezochten gingen ze na hoe ver hun producten

hadden gereisd en streefden ze ernaar zo weinig

mogelijk kilometers in het winkelkarretje te laden

Op school hangt achteraan de klas een grote

kaart daar duiden leerlingen aan van welke landen

zij producten kochten

Zoals uit deze actie blijkt maakt de school er een

prioriteit van om ook de link te leggen naar thuis

Zo ook bij de stempelkaartactie Telkens een leer-

ling met zijn ouders naar een lokale hoeve gaat

ontvangt hij of zij een stempel van de boer Op het

einde van het schooljaar worden de spaarkaarten

vergeleken en degene met het meeste aantal

stempels wordt in de bloemetjes gezet

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep

FREQUENTIE Permanent

DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen koop- en eetgedrag en dragen dit ook over thuis

SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte Lucy Natuurknap communicatie binnen en buiten school

ldquoWij werken het hele jaar rond lsquoEet lokaal met Lucy Natuurknaprsquordquo

SCH

OO

LBEL

EID

24

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld

PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinsplsquoHETthinspSMAAKPARADIJSrsquoHet Smaakparadijs is een schoolproject rond

smaakopvoeding en eetcultuur om de leerlingen

aan te zetten tot een gezond voedingspatroon

De leerkrachten van de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo

en Plattelandsklassen vzw werkten een draaiboek

uit rond dit avontuur Yvonne en Yvette vormen

het duo dat de leerlingen doorheen het jaar mee-

neemt op deze culinaire reis langs de vijf basis-

smaken Het draaiboek bevat achtergrond-

informatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes

en suggesties voor in de klas

DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs

VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep

FREQUENTIE Permanent

DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen eetgedrag en de herkomst van het voedsel

SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte communicatie binnen en buiten school

MEER INFORMATIE wwwplattelandsklassenbe

25

SCH

OO

LBEL

EID

Subsidies klasbezoeken in West-Vlaanderen wwwmetdeklasdeboeropbe

Nood aan begeleiding op school om rond lokale voeding te werken Contacteer de MOS-begeleider

van jouw regio wwwmilieuzorgopschoolbe

Aanvraag voor financieumlle steun bij het opstarten van een schooltuintje telkens voor eind december

indienen via Landelijke Gilden wwwlandelijkegildenbe

Samenwerking met de lokale trekkersgroep Fair Trade gemeente om het zesde criterium te behalen

wwwfairetradegemeentenbe

Financieumlle steun via Kleur Bekennen voor leerkrachten in het basis- of secundair onderwijs bij projecten

op school rond wereldburgerschap en duurzame voeding

Regelmatig lanceert Kleur Bekennen een projectoproep Scholen die een project indienen maken kans

op een financieumlle stimulans waarmee je je project kunt realiseren in je school Zowel scholen die al lang

aan wereldburgerschap werken en wellicht al een schoolvisie hebben als scholen die nog nooit aan

wereldburgerschap werkten kunnen meedoen

Hou de website van wwwkleurbekennenbe in de gaten of schrijf je in op onze nieuwsbrief via onze web-

site Contact valentiengoethalswest-vlaanderenbe

Subsidies voor schoolmelk Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen

Subsidies voor schoolfruit Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen

Neem een kijkje op lsquoGezonde schoolrsquo website van het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en

Ziektepreventie voor tips rond het installeren van een gezondheidsbeleid op school

Met steun van Quick-win-project voor de korte keten Departement Landbouw en visserij Vlaamse Overheid

ON

DER

STE

UN

ING

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Ondersteuning

OndersteuningGemeenteschool Oostduinkerke

26

Breng de boerderij naar de klas Of net andersom Ontdek wwwonthaalopdeboerderijbeMeer informatie Inagro-Landbouweducatie Ieperseweg 87 8800 Rumbeke-Beitem051 27 32 00 - infoeducatieinagrobe - wwwonthaalopdeboerderijbe

Page 9: INSPIRATIEGIDS Lekker Lokaal - Inagro...Duurzame producten in de eigen schoolkeuken Streef met de school naar een meer duurzame keuken, kies voor authenticiteit en pure producten.

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Schoolcatering

SCHOOLCATERING

Duurzame producten in de eigen schoolkeuken Streef met de school naar een meer duurzame keuken kies voor authenticiteit en pure producten Door dit engagement in de klassen verder uit te diepen creeumler je betrokkenheid rond voeding binnen de school Bovendien heeft dergelijk eetgedrag een positief effect op studie- en werkprestaties in de namiddag

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

FREQUENTIE Permanent

PARTNERS Schoolkok lokale producenten

KOSTPRIJS Hoeft niet duurder te zijn (zie tip hieronder over afwisseling)

LEERDOELEN Herkomst voedsel voedseldriehoek de seizoenen duurzaam

consumeren

SUCCESFACTOREN Geeumlngageerde schoolkok en -directie bewustwording duurzaam

consumeren doortrekken naar de lessen communicatie naar ouders

Tips Draaiboek omtrent omschakelen naar een duurzame keuken zie duurzame overheidsrestaurants of Vredeseilanden

Afwisselen tussen vlees vis en vegetarisch is een goed idee voor de portemonnee Vlees en vis nemen immers een grote hap uit het budget en wegen op ons ecosysteem Door het afwisselen en anderzijds te kiezen voor een kwaliteitsvol stuk vlees of vis worden leerlingen zich meer bewust van de kostbaarheid ervan Daarnaast is deze manier van afwisselen ook heel erg gezond

Een lokale soepdag kan een eerste stap zijn om je schoolcatering duurzamer te maken

Rusthuis Zonnelied te Ieper staat erop kwa-liteit te serveren zo ook voor het vleesrdquo getuigt chefkok Bart Denys ldquoDe keuze voor hoeveslager rsquot Lindebos is een bewuste keuze Wij kiezen voor artisanale vleesbereidingen met kwaliteitsvolle ingredieumlnten en dat proef je De hoeveslager is verantwoordelijk van begin- tot eindproduct een weet dus perfect welke weg het eindproduct heeft afgelegdDe prijs is iets duurder maar de smaak zit dan ook een stuk beter en de consument is uitzonderlijk tevreden Het persoonlijk contact is voor mij ook een grote meer-waarde ik communiceer rechtstreeks met de producent Daarnaast speelt ook flexibiliteit een rol het vlees kan rsquos morgens vroeg geleverd wordenrdquo

ldquo

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

9

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Klasoverschrijdende activiteiten

Klein beginnen Ga aan de slag met enkele bloembakken of een palletKLASOVERSCHRIJDENDE ACTIVITEITEN

SchoolmoestuinZaaien planten wieden snoeienhellip Een moestuintje in de school laat toe te ervaren wat het is om zelf voedsel te produceren en vormt een rijk vertrekpunt om leerlingen in contact te brengen met de verschillende soorten gewassen Daarnaast is samen werken in de moestuin een mentaal en fysiek gezonde activiteit en komen er andere intelligenties aan bod in de klasgroep Landelijke Gilden en Velt bieden een praktische gids om met een schoolmoestuin te starten Er worden ook activiteiten beschreven per leeftijdsgroep van het kleuter- en lager onderwijs

DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs

PRAKTISCHE VEREISTEN Lapje grond tuingereedschap

FREQUENTIE Permanent

LEERDOELEN Fysieke activiteit de seizoenen probleemoplossend denken

mens en natuur techniek

SUCCESFACTOREN Groepje helpende (groot) ouders draagvlak op school en bij de ouders

INFO EN ONDERSTEUNING Landelijke Gilden en Velt

Tip Werk in de les geschiedenis rond landbouw door te vertrekken vanuit het moestuintje Hoe was landbouw bepalend voor onze huidige samenleving

10

VBS Desselgem

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

11

KLASOVERSCHRIJDENDE ACTIVITEITEN

Geldinzamelactie met lokale productenGeen koekjes dit jaar maar groentepakketten verse peren appelsap honing radijsjes kaas confituur vleeshellip van de hoeve om te verkopen ten voordele van de school Op deze manier wordt het duurzaam schoolbeleid ondersteund en uitgedragen buiten de school

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks

LEERDOELEN Eerlijke handel korte keten

SUCCESFACTOREN Ondersteunende communicatie

Breng een bezoek aan de boer en ontdek het verhaal achter de producten

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Klasoverschrijdende activiteiten

Zelfplukdag Goed te Mullem

12

FEEST OP SCHOOL

Kaasschotel Schoolfeest de ouderraad bedanken teambuilding hellip Schuif je voeten onder tafel en geniet van een ambachtelijk bereide kaasschotel Hoeve- kaas wordt gemaakt van melk van de hoeve Dat zorgt er niet alleen voor dat de producten erg vers zijn het biedt ook de mogelijkheid om het ver-haal achter het product te leren kennen via een bezoek aan de kaasboer

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

FREQUENTIE Eenmalig

LEERDOELEN Productieproces kaas eerlijke handel korte keten betrokken-

heid consument en producent traditionele ambacht

SUCCESFACTOREN Combinatie met een bezoek aan de kaasboer Serveren met

lokale of Fair Trade wijn stokbrood van een ambachtelijke

bakker hoeveconfituur en -boter Zichtbare communicatie

over de lokale insteek

Tip Projectweek rond zuivel

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Feest op school

Breng vooraf een bezoek aan de kaas-boer of nodig hem uit op school Zo leren leerlingen het verhaal achter het product kennen en kunnen zij dit enthousiast over-dragen tijdens het feestmaal

Er zijn vele variaties mogelijk een dessertbuffet koude schotel belegde broodjes

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

FEEST OP SCHOOL

IJskarretjeVerras jong en oud met een ijskarretje op het schoolfeest Een ijsje gemaakt van verse hoevemelk geeft een feestelijke toets aan het samenzijn Het is bovendien een dessertje met een minimum aan voedselkilometers en verpakkingsmateriaal

FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks

LEERDOELEN Afvalbewustwording eerlijke prijs traditionele

ambacht duurzaam consumeren

SUCCESFACTOREN Zichtbare communicatie rond engagement

Tip Combineer met een appelsaP-tap van de hoeve een gezonde feestelijke drank eacuten een minimum aan afval

Kies voor herbruikbare drinkbekers Je kunt ze oa ont- lenen via twee kringloopcentra in de provincie Kringloop-centrum West (regio Ieper 078155 005) en kringloop- centrum rsquot Rad (regio Brugge 050349 400) of via Imog

13

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Feest op school

VBS Desselgem

VERGADERINGEN LERAARSKAMER TEAM

Pedagogische studiedag op de boerderijSteek de koppen eens samen op de boerderij en kom op frisse ideeeumln Geniet tijdens het vergaderen van een heerlijke lunch met lokale producten of een hoeve-ijsje in de namiddag Vele hoeves hebben een vergaderzaaltje met koffie thee en broodjes ter beschikking

DOELGROEP Leerkrachten oudercomiteacute

FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks

DYNAMIEK Ontspannen teamvergadering

in een rustige omgeving

SUCCESFACTOREN Even pauzeren om de boerderij

te verkennen

PRAKTISCH Vind hoeves met vergaderzaaltje

op wwwonthaalopdeboerderijbe

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school VergaderingenLeraarskamerTeam

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

14

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school VergaderingenLeraarskamerTeam

September NovemberOktoberMaart MeiApril Juni AugustusJuli December FebruariJanuari

aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettedoperwtgroene selderijkomkommerkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipaprikapeultjespreiprinsessen-boonradijsrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaattuinboonuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel

aardbeiabrikoosbraamframbooskersnectarineperzikrabarberrode beszwarte bes

aardappelbloemkoolboerenkoolgroene selderijknolselderijpaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraapradijsrammenasrode bietrodekoolroodlofsavooikoolschorseneerspinaziespruitenuiveldslawarmoeswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appelrabarber

aardappelandijviebloemkoolgroene selderijpaddenstoelenpaksoipompoenpreiraapraapsteelradijsrode bietroodlofspinazieuiwarmoeswaterkerswortelwitlof

aardbeirabarber

aardappelandijvieaspergebloemkooldoperwtgroene selderijkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipeultjespreiraapraapsteelradijsrode bietroodlofspinaziespitskooluiwarmoeswaterkerswortel

aardbeirabarber

aardappelandijvieartisjokaspergebloemkoolbroccolidoperwtgroene selderijkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipeultjespreiprinsessen-boonraapradijsrode bietsavooikoolspinaziespitskooltomaattuinboonuivenkelwarmoeswaterkerswortel

aardbeiabrikoosframbooskersnectarineperzikrabarberrode beszwarte bes

aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslamaispaddenstoelenpaksoipaprikapompoenpreiprinsessen-boonraapsteelradijsrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaatuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel

aardbeiabrikoosappelbraamdruifframbooskersmeloennectarinepeerperzikpruimvijgzwarte bes

aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslamaispaddenstoelenpaksoipaprikapompoenpreiprinsessen-boonraap(steel)radijsrammenasrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaatuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel

appelbraamdruifframbooskiwibesmeloennectarinepeerperzikpruimvijg

aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijboerenkoolbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipaprikapastinaakpompoenpreiprinsessen-boonraap(steel)radijsrammenasrode bietrodekoolroodlofsavooikoolschorseneersnijboonspinaziespitskoolspruitentomaatuiveldslavenkelwarmoeswaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appelbraamdruifframbooskiwibesmeloenpeer

aardappelaardpeerandijviebleekselderijbloemkoolboerenkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslavenkelwarmoeswaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appeldruifmeloenpeer

aardappelaardpeerandijvieboerenkoolgroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appelpeer

aardappelaardpeerboerenkoolgroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appelpeer

aardappelboerenkoolgroene selderijknolselderijpaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawitlofwittekoolwortel

appelpeer

Meer info en seizoensrecepten wwwgroentekalenderbe

Gebruik deze handige groente- en fruit-kalender om per maand te ontdekken van welke groenten en vruchten je kunt genieten

Probeer de voedselkilometers zo veel mogelijk te beperken Kies altijd voor de groenten en vruchten die het dichtst bij huis zijn gekweekt Lees het etiket

Vruchten die in zuidelijke landen worden geteeld (zoals banaan citroen kiwi man-darijn mango pompelmoesgrapefuit en sinaasappel) kun je ter afwisseling eten bij voorkeur in de wintermaanden

VERGADERINGEN LERAARSKAMER TEAM

Fruit in de leraarskamerVerwen het team door een mand met seizoensgebonden fruit in de leraarskamer te plaatsten het is een gezond tussendoortje dat niet duur is en bovendien geen afval nalaat

DOELGROEP Leerkrachten

FREQUENTIE Dagelijks wekelijks

DYNAMIEK Gezonde snackgewoonte zonder afval

SUCCESFACTOREN Fruit kopen volgens de seizoenen zie seizoenskalender

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

15

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband

Tips Koppel de appeltjeskring aan een bezoek Zelf een appeltje plukken is de grootste motivatie om erin te bijten

Appels en peren zijn lang houdbaar in de koelkast

Appels snijden veel werk Probeer een appelsnijder

ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND

Appeltjeskring Tijdens het kringmoment schilt de leerkracht enkele stukken fruit voor de leerlingen Voor de kleinsten is een appel of peer vaak moeilijk om uit het vuistje te eten Op deze manier draag je als leerkracht bij tot een gezonde snackgewoonte

DOELGROEP Kleuteronderwijs eerste graad lager onderwijs

FREQUENTIE Wekelijks

TAAKVERDELING Beurtrol leerkrachten of laten meebrengen

door ouders

LEERDOELEN Lichamelijke gezondheid de seizoenen en hun

fruitteelten fruitgroei samen eten

SUCCESFACTOREN Koppeling aan een bezoek aan de fruitkweker

communiceren naar ouders via fotorsquos op de

schoolblog

VBS Desselgem

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

16

VBS Desselgem

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband

ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND

Aan de slag met hoeveproducten na een bezoek aan een lokale producent

Waar komt ons voedsel vandaan Melk prei aardappelen appels boter rundsvlees eitjes tomaten aardbeien yoghurthellip Laat de kleuters zelf aardappelen uit de grond halen laat leerlingen koeien voederen Misschien kunnen studenten huishoudkunde zelfs helpen bij het maken van hoeveproducten Daarna kan in de klas gekookt worden met de ingredieumlnten puree melkpudding becha-melsaushellip

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

FREQUENTIE Eeacutenmalig jaarlijks bezoek en kookactiviteit

LEERDOELEN Bewegen in verschillende milieus fysieke activiteit

landbouwpraktijk gezondheid en voeding

belevend leren omgang met dieren

SUCCESFACTOREN Klasoverschrijdend werken

KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie

per bezoek aan te vragen

PRAKTISCH Boerderij bezoeken Adresjes op maat in

West-Vlaanderen via wwwmetdeklasdeboeropbe

Tips Combineer het bezoek met een champignon- of witloof-teeltkit in de klas Jaarlijks te verkrijgen bij Inagro zie lesmaterialen

Je kan klasoverschrijdend werken door het fotoverslag van het bezoek in de eetzaal uit te hangen

Vaderdagscadeaursquotje aardbeien op een versierd schaaltje

Gemeenteschool Oostduinkerke

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

17

Ter Groene Poorte Brugge

VBS Sint-Lodewijk Deerlijk

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband

ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND

Food rock een duurzame maaltijd voor wereldsterrenWat heeft wereldhandel te maken met de voedselproblematiek en hoe kunnen we als consument ons steentje bijdragen door duurzamer te consumeren Dure woorden die een concrete invulling krijgen aan de hand van opdrachten in een workshop die via de festivalsfeer nauw aansluit bij de leefwereld van jongeren Leerlingen stellen na de toelichting zelf een duurzaam menu samen waaruit zal blijken dat er veel stof ter discussie is Smakelijk

DOELGROEP Secundair onderwijs versie ASO en versie TSO BSO

PRAKTISCHE De lespakketten kunnen besteld ontleend of gedownload wordenVEREISTEN - Schakel een Noord- en een Zuid-animator in voor de meest

beklijvende aanpak euro 160 basisprijs aangevuld met een

km-vergoeding en euro 40 voor de ingredieumlnten

- Of begeleid zelf de workshop met enkele leerkrachten van

de school

FREQUENTIE Eeacutenmalige workshop voor- en naverwerking in de klas

VOORBEREIDING - Met animatoren minimum voorbereidingstijd fiches

doornemen

- Zelf begeleiden materiaal halen en doornemen collegarsquos

aanspreken

LEERDOELEN leerlingen staan stil bij eigen koop- en

eetgedrag milieu-impact voedsel eerlijke

handel korte vs lange keten sociale

impact voedsel mening onderbouwen

samenwerken koken

SUCCESFACTOREN Begeleiding door de opgeleide animatoren

PRAKTISCH Alle praktische informatie zie lesmateria-

len Deze lesmaterialen kwamen tot stand

ism het Provinciaal Noord-Zuid Centrum

en Kleur Bekennen West-Vlaanderen

FOOD ROCK een duurzame maaltijd

voor wereldsterren

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

18

19

LESMATERIALEN

Werken rond lokale voeding BOERDERIJBEZOEK lsquoMET DE KLAS DE BOER OPrsquoBezoek een echte boerderij uit het netwerk van hedendaagse boerderijen die openstaan voor klasbezoeken Hier ervaar je hoe de landbouw vandaag in ons voedsel voorziet en kan je helpen bij de taken van de boer Ontdek de diverisiteit binnen de landbouw varkens melkvee fruitbomen groententeelt in serre of open lucht hoeveproducentenhellip

Waarom een landbouwbedrijf bezoeken Deze authentieke leer-omgeving heeft een aantal troeven die in een klassikale context

weinig aan bod komen

- Gezondheid de leerlingen bewegen een hele dag lang

- Welzijn het biedt kansen aan andere leerlingen om op de voor-

grond te treden vermindering stress en pestgedrag

- Duurzaam leven bezorgdheid om het milieu start met het

ervaren van het buitenleven

- Leervermogen concentratievermogen en creativiteit leren in

een authentieke context dringt dieper binnen in onze hersenen

doordat we meerdere zintuigen aanspreken

(Bron Van de Keere K Vervaet S (2013) Leren is onderzoeken Aan de slag met wetenschap in de klas Leuven Lannoo Campus)

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie per

bezoek aan te vragen

PRAKTISCH Vind jouw boerderij via wwwmetdeklasdeboeropbe

Tips Denk eraan de boerderij heeft niet enkel troeven voor jonge leer- lingen Klassiek schoolse inhouden zoals metend rekenen en fysica kunnen hier geleerd worden met alle zintuigen (Hoeveel kubieke meter past in deze maiumlskuil Hoelang is 100 meter )

Overleg met de boer over hoe je het bezoek wil invullen Wil je een rondleiding en wat klusjes opknappen in de voormiddag en hou je de namiddag om samen met de leer-lingen te rekenen op de boerderij Maak vooraf goede inhoudelijke en praktische afspraken voor een onvergetelijke ervaring

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

Bij een boerderijbezoek is voorbereiding en naverwerking essentieel Hierna volgt een greep uit het aanbod lesmaterialen ontwikkeld door de educatieve dienst van Inagro lsquoONTHAAL OP DE BOERDERIJrsquo om het bezoek samen met de leerlingen te kaderen

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

ONTDEK OOK DE EXTRArsquoS om het boerderijbezoek voor te bereiden of uit te breiden naar een projectweek lsquode Zuivelboxrsquo lsquoOver Bloesems en Bijtjesrsquo lsquoHoprsquo en lsquoBoer zoekt Klasrsquo

De digitale leeromgeving lsquowwwboerincarottebersquo laat toe de boerderij online te bezoeken ideaal als voorbereiding of naverwerking

Het taalplonsbad lsquoBonjour Boerrsquo is een boerderijbezoek in Wallonieuml of Frankrijk zie wwwbonjourboerbe

Stal Op Stelten is een educatief spel op de boerderij voor kleuters Deelnemende hoeves op wwwonthaalopdeboerderijbe

Boer in de Wolken vormt een evaluatiespel om op het eind van het bezoek enkele belangrijke zaken te herhalen beschikbaar bij diverse hoeves lsquoMet de klas de boer oprsquo

TEELTKITSKweek je eigen witloof of champignons in de klas

Deze kits worden jaarlijks ter beschikking gesteld

door Inagro en kunnen afgehaald worden na

bestelling

DOELGROEP Lager onderwijs

KOSTPRIJS Gratis af te halen na bestelling

(jaarlijkse actie)

BESTELLEN EN INFORMATIE

wwwonthaalopdeboerderijbe

SPELKOFFER VOEDINGSDRIEHOEK lsquoGEZOND UIT DE GRONDrsquoDriedimensionale voedselpiramide Bij de verschil-

lende voedingsproducten wordt de link gelegd met

de landbouwkundige oorsprong ervan

DOELGROEP Lager en secundair onderwijs

KOSTPRIJS Gratis

INFORMATIE EN BESTELLEN

Gratis ontlenen via

wwwonthaalopdeboerderijbe

BOER IN BEELD Fotomappen over heden-

daagse landbouw aan de

hand van een informatieve verhaallijn en opdrach-

ten voor de leerlingen

en een handleiding voor de leerkracht

Verschillende themarsquos worden behandeld

verschillend per graad zuivel witloof champig-

nons vlees groenten serreteeltenhellip

DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs per graad

KOSTPRIJS Pdf-versie gratis online of euro 7 per

themamap gedrukt op hard karton

BESTELLEN EN INFORMATIE

- Gratis downloaden via

wwwboerinbeeldbe

- Aankopen via provinciale e-shop

BOER IN BEELD LIVE Educatieve filmpjes die de

voedselketen illustreren

Drie jonge reporters gaan op

pad en ontdekken welke weg

groenten koekjes en vlees afleggen

DOELGROEP Lager onderwijs onderbouw

secundair onderwijs

KOSTPRIJS Gratis voor leerkrachten

BESTELLEN EN INFORMATIE

- Gratis downloaden via

wwwboerinbeeldlivebe

- Gratis afhalen Provinciaal

Informatiecentrum Tolhuis

Brugge 0800 20 021

20

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

21

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

PLATTELANDSKLASSEN VZW ondersteunt en ontwikkelt educatieve initiatieven om jongeren op een

in contact te brengen met land- en tuinbouw voeding en het platteland Project Het Smaakparadijs omvat

een reeks van drie boekjes lsquoHet draaiboek Smaakparadijsrsquo werd ontwikkeld en geschreven

nav een samenwerking tussen Plattelandsklassen en de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo in Gelrode Zij werkten

een heel schooljaar rond eetcultuur en smaakopvoeding Het boek bevat de omschrijving van hun project

achtergrondinformatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes en suggesties voor in de klas per graad

lsquoHet Schooltuinboek rsquo een praktische gids om te beginnen met een schooltuin als didactisch uitdagend

project voor de school En lsquoHet Hagelands Kinderkookboek rsquo bevat een reeks recepten die leerlingen in

de klas kunnen maken voor gezamenlijke lunchmomenten tijdens het Smaakparadijs-project

DOELGROEP Lager onderwijs

KOSTPRIJS draaiboek Smaakparadijs euro 18 Het Schooltuinboek euro 20 Hagelands Kinderkookboek euro 7

BESTELLEN INFORMATIE amp ANDERE DIDACTISCHE UITGAVES wwwplattelandsklassenbe

VELT staat voor lsquoVereniging voor Ecologisch Leven

en Tuinierenrsquo Velt wil bijdragen tot de ontwikkeling

van een duurzame levensstijl en daarvoor ontwik-

kelden zij educatieve materialen zoals de lsquoSchool-moestuinhandleidingrsquo educatieve pakketten

rond seizoensgroenten voedselverspilling (on)

kruiden groentenkalender met steekkaarten per

groente En een inspiratiegids duurzaam consume-

ren op school en in de klas

Meeste materialen zijn online ter beschikking

gesteld neem een kijkje op wwwveltbe

LANDBOUWMUSEA tonen het verhaal van streek-

eigen tradities verschillende musea vind je op

wwwonthaalopdeboerderijbe

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

VBS Desselgem

22

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

Werken rond duurzame ontwikkeling

FOOD ROCK een duurzame maaltijd

voor wereldsterren

SCHOON BOERENHoe maakt de land- en tuinbouwsector werk van

een duurzamer platteland voor ons allemaal

Duurzame landbouw wordt voorgesteld aan de

hand van de inspanningen van acht voorbeeld-

boeren tijdens de reizende tentoonstelling

Leerlingen verkennen zelf de tentoonstelling

met de werkboekjes Sommige bedrijven kunnen

ook bezocht worden tijdens de campagneperiode

DOELGROEP Lager onderwijs tweede en derde

graad Secundair onderwijs

KOSTPRIJS Gratis

ALLE INFORMATIE

Boekjes horend bij de tentoonstelling

aanvragen via wwwschoonboerenbe

BOERENVERSTANDDit DVD-spel is een interactief groepsspel over

landbouw in de wereld op basis van videobeelden

De videobeelden brengen 5 themarsquos aan die van

levensbelang zijn voor de landbouw water bodem

energie mest en kapitaal Elk thema biedt land-

bouwers in de hele wereld kansen maar ndash helaas ndash

ook problemen

In het spel nemen 4 teams het tegen elkaar op

Goed opletten tijdens de beelden zelf creatief voor

de dag komen en tactisch spelen zijn van cruciaal

belang tijdens het spel

DOELGROEP Derde graad secundair onderwijs

KOSTPRIJS euro 8 (dvd + brochure) wordt gratis

thuis geleverd

BESTELLEN EN INFORMATIE

Provinciaal Informatiecentrum

Tolhuis te Brugge 0800 20 021

LESMAPPEN FOOD ROCKEducatieve lesmappen voor het opzetten van

een workshop rond eerlijke handel duurzaam

consumeren in een mondiale context Zie

activiteiten in klasverband

DOELGROEP Secundair onderwijs

KOSTPRIJS - Lesmappen Gratis downloaden

uitlenen of aankopen voor euro 20

- Workshop euro 160 aangevuld met

een km-vergoeding en euro 40 voor de

ingredieumlnten

BESTELLEN EN INFORMATIE

- Gratis downloaden

wwwonthaalopdeboerderijbe

- Gratis ontlenen op diverse locaties

- Aankopen lesmap of workshop-

boeken via infoeducatieinagrobe

of 051 27 32 25LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Algemeen

De communicatie van de school rond gezond en duurzaam eten vormt de rode

draad om enerzijds de verschillende activiteiten te verbinden en anderzijds een

aanknopingspunt om ouders en grootouders mee te betrekken anderzijds

Een schoolbeleid is een handig instrument voor het secundair onderwijs om

optimaal en doorgedreven aan de VOETen te werken omgeving en duurzame

ontwikkeling lichamelijke gezondheid en veiligheid socio-economische samen-

leving en politiek-juridische samenleving

Voor het lager onderwijs sluit een dergelijk schoolbeleid aan bij de Edo-doel- stellingen leerlingen onderbouwen met de capaciteiten om bewuste keuzes te

maken in functie van een leefbare wereld voor ons en voor toekomstige generaties

het leergebied wereldorieumlntatie en het leergebied overschrijdende thema sociale

vaardigheden

Hoe zet je een gedragen schoolbeleid rond duurzaam eetgedrag op De initiatiefnemers nemen het voortouw en peilen naar het draagvlak in de school

bij collegarsquos directie ouders ondersteunend personeel leerlingen Een groot

draagvlak binnen de school is noodzakelijk

De stuwende motor achter de acties is de werkgroep bij het samenstellen van de

werkgroep is het belangrijk om alle mogelijke leden uit te nodigen om deel uit te

maken van de werkgroep Een gemengde werkgroep bundelt gemengde krachten

en opportuniteiten Het is niet de bedoeling dat alle taaklast op de initiatief nemende leerkrachten directie valt Spreek leerlingen ouders maar ook groot-

ouders en het ondersteunend amp administratief personeel aan

Het is belangrijk dat eacuteeacuten iemand het centraal aanspreekpunt is Deze persoon

neemt een cooumlrdinerende rol op zich Zij of hij bereidt de vergaderingen van de

werkgroep voor en leidt de vergadering Zij of hij maakt ook de vertaalslag naar de

schoolleiding

Kies een mascotte of een leuke slogan om de acties van de werkgroep een gezicht

of herkenbaarheid te geven

Denk eraan om vaak terug te koppelen naar de verschillende schoolniveaus

Heeft de school een lokale schoolcatering Dan kan hier in de klas rond gewerkt

worden en omgekeerd

Hulp nodig bij planning organisatie of uitvoering van het project Contacteer een MOS-begeleider van jouw provincie Meer info httpmilieuzorgopschoolbe (Bron MOS-handleiding)

SCH

OO

LBEL

EID

Schoolbeleid

Tips Laat de leerlingen na een stellingenspel over duurzaam voed-sel een affiche maken waarin zij hun mening of bezorgdheid illus-treren Deze affiches kunnen opgehangen worden in de eetzaal Zo worden andere leerlingen ook aangezet om na te denken over duurzaam consumeren en ga je klasoverschrijdend te werk

Na het behandelen van het thema duurzaam consumeren in de klas worden de leerlingen gestimuleerd zelf na te denken over hun eigen school Op welke zaken scoort onze school goed of min-der goed

Ga na het schoolfeest na hoeveel afval werd vermeden door te kiezen voor een duurzaam alternatief zoals een ijskarretje of herbruikbare drinkbekers

23

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld

PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinspVRIJEthinspBASISSCHOOLthinspDESSELGEMWinnaar van de scholenwedstrijd lsquoLekker Lokaalrsquo

Jo Bultheel pedagogisch directeur legt uit hoe

Lucy Natuurknap en haar bende geeumlngageerde

leerlingen de school wakker houden voor aller-

hande activiteiten rond lokaal en duurzaam eten

zoals het uitdelen van de wekelijkse appel

De werkgroep bestaat hier uit een kerngroep van drie leerkrachten aangevuld met MOS- medewerkers Dit zijn grootouders ouders en

vrijwilligers van TuinHier die bijspringen tijdens

de lessen en acties ondersteunen Het grootste

deel van de werkgroep bestaat uit jonge senio-ren Aanvankelijk was de werkgroep niet erg groot

maar na enkele jaren mond-aan-mond-reclame

zijn er veel geeumlngageerde leden bij gekomen Zo

zijn er de vaste teams die wekelijks komen en een

team van lsquoinspringersrsquo dat zijn de leden die spora-

disch inspringen als vaste leden niet kunnen

Deze school laat de leerlingen tuinieren in de

schoolmoestuin de MOS-medewerkers staan

de leerkrachten bij tijdens de les en staan ook in

voor het onderhoud van deze tuintjes Door zelf te

tuinieren en de verwerking van deze activiteit in

de klas staan de leerlingen stil bij de afkomst van

onze voeding

De zesdejaars maakten een filmpje rond het aan-tal voedselkilometers dat producten afleggen

voor ze op ons bord terecht komen Dit educatieve

filmpje werd ook getoond in de andere klassen

Daarna gingen ze zelf op onderzoek telkens

wanneer ze samen met hun ouders de supermarkt

bezochten gingen ze na hoe ver hun producten

hadden gereisd en streefden ze ernaar zo weinig

mogelijk kilometers in het winkelkarretje te laden

Op school hangt achteraan de klas een grote

kaart daar duiden leerlingen aan van welke landen

zij producten kochten

Zoals uit deze actie blijkt maakt de school er een

prioriteit van om ook de link te leggen naar thuis

Zo ook bij de stempelkaartactie Telkens een leer-

ling met zijn ouders naar een lokale hoeve gaat

ontvangt hij of zij een stempel van de boer Op het

einde van het schooljaar worden de spaarkaarten

vergeleken en degene met het meeste aantal

stempels wordt in de bloemetjes gezet

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep

FREQUENTIE Permanent

DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen koop- en eetgedrag en dragen dit ook over thuis

SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte Lucy Natuurknap communicatie binnen en buiten school

ldquoWij werken het hele jaar rond lsquoEet lokaal met Lucy Natuurknaprsquordquo

SCH

OO

LBEL

EID

24

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld

PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinsplsquoHETthinspSMAAKPARADIJSrsquoHet Smaakparadijs is een schoolproject rond

smaakopvoeding en eetcultuur om de leerlingen

aan te zetten tot een gezond voedingspatroon

De leerkrachten van de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo

en Plattelandsklassen vzw werkten een draaiboek

uit rond dit avontuur Yvonne en Yvette vormen

het duo dat de leerlingen doorheen het jaar mee-

neemt op deze culinaire reis langs de vijf basis-

smaken Het draaiboek bevat achtergrond-

informatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes

en suggesties voor in de klas

DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs

VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep

FREQUENTIE Permanent

DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen eetgedrag en de herkomst van het voedsel

SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte communicatie binnen en buiten school

MEER INFORMATIE wwwplattelandsklassenbe

25

SCH

OO

LBEL

EID

Subsidies klasbezoeken in West-Vlaanderen wwwmetdeklasdeboeropbe

Nood aan begeleiding op school om rond lokale voeding te werken Contacteer de MOS-begeleider

van jouw regio wwwmilieuzorgopschoolbe

Aanvraag voor financieumlle steun bij het opstarten van een schooltuintje telkens voor eind december

indienen via Landelijke Gilden wwwlandelijkegildenbe

Samenwerking met de lokale trekkersgroep Fair Trade gemeente om het zesde criterium te behalen

wwwfairetradegemeentenbe

Financieumlle steun via Kleur Bekennen voor leerkrachten in het basis- of secundair onderwijs bij projecten

op school rond wereldburgerschap en duurzame voeding

Regelmatig lanceert Kleur Bekennen een projectoproep Scholen die een project indienen maken kans

op een financieumlle stimulans waarmee je je project kunt realiseren in je school Zowel scholen die al lang

aan wereldburgerschap werken en wellicht al een schoolvisie hebben als scholen die nog nooit aan

wereldburgerschap werkten kunnen meedoen

Hou de website van wwwkleurbekennenbe in de gaten of schrijf je in op onze nieuwsbrief via onze web-

site Contact valentiengoethalswest-vlaanderenbe

Subsidies voor schoolmelk Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen

Subsidies voor schoolfruit Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen

Neem een kijkje op lsquoGezonde schoolrsquo website van het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en

Ziektepreventie voor tips rond het installeren van een gezondheidsbeleid op school

Met steun van Quick-win-project voor de korte keten Departement Landbouw en visserij Vlaamse Overheid

ON

DER

STE

UN

ING

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Ondersteuning

OndersteuningGemeenteschool Oostduinkerke

26

Breng de boerderij naar de klas Of net andersom Ontdek wwwonthaalopdeboerderijbeMeer informatie Inagro-Landbouweducatie Ieperseweg 87 8800 Rumbeke-Beitem051 27 32 00 - infoeducatieinagrobe - wwwonthaalopdeboerderijbe

Page 10: INSPIRATIEGIDS Lekker Lokaal - Inagro...Duurzame producten in de eigen schoolkeuken Streef met de school naar een meer duurzame keuken, kies voor authenticiteit en pure producten.

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Klasoverschrijdende activiteiten

Klein beginnen Ga aan de slag met enkele bloembakken of een palletKLASOVERSCHRIJDENDE ACTIVITEITEN

SchoolmoestuinZaaien planten wieden snoeienhellip Een moestuintje in de school laat toe te ervaren wat het is om zelf voedsel te produceren en vormt een rijk vertrekpunt om leerlingen in contact te brengen met de verschillende soorten gewassen Daarnaast is samen werken in de moestuin een mentaal en fysiek gezonde activiteit en komen er andere intelligenties aan bod in de klasgroep Landelijke Gilden en Velt bieden een praktische gids om met een schoolmoestuin te starten Er worden ook activiteiten beschreven per leeftijdsgroep van het kleuter- en lager onderwijs

DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs

PRAKTISCHE VEREISTEN Lapje grond tuingereedschap

FREQUENTIE Permanent

LEERDOELEN Fysieke activiteit de seizoenen probleemoplossend denken

mens en natuur techniek

SUCCESFACTOREN Groepje helpende (groot) ouders draagvlak op school en bij de ouders

INFO EN ONDERSTEUNING Landelijke Gilden en Velt

Tip Werk in de les geschiedenis rond landbouw door te vertrekken vanuit het moestuintje Hoe was landbouw bepalend voor onze huidige samenleving

10

VBS Desselgem

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

11

KLASOVERSCHRIJDENDE ACTIVITEITEN

Geldinzamelactie met lokale productenGeen koekjes dit jaar maar groentepakketten verse peren appelsap honing radijsjes kaas confituur vleeshellip van de hoeve om te verkopen ten voordele van de school Op deze manier wordt het duurzaam schoolbeleid ondersteund en uitgedragen buiten de school

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks

LEERDOELEN Eerlijke handel korte keten

SUCCESFACTOREN Ondersteunende communicatie

Breng een bezoek aan de boer en ontdek het verhaal achter de producten

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Klasoverschrijdende activiteiten

Zelfplukdag Goed te Mullem

12

FEEST OP SCHOOL

Kaasschotel Schoolfeest de ouderraad bedanken teambuilding hellip Schuif je voeten onder tafel en geniet van een ambachtelijk bereide kaasschotel Hoeve- kaas wordt gemaakt van melk van de hoeve Dat zorgt er niet alleen voor dat de producten erg vers zijn het biedt ook de mogelijkheid om het ver-haal achter het product te leren kennen via een bezoek aan de kaasboer

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

FREQUENTIE Eenmalig

LEERDOELEN Productieproces kaas eerlijke handel korte keten betrokken-

heid consument en producent traditionele ambacht

SUCCESFACTOREN Combinatie met een bezoek aan de kaasboer Serveren met

lokale of Fair Trade wijn stokbrood van een ambachtelijke

bakker hoeveconfituur en -boter Zichtbare communicatie

over de lokale insteek

Tip Projectweek rond zuivel

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Feest op school

Breng vooraf een bezoek aan de kaas-boer of nodig hem uit op school Zo leren leerlingen het verhaal achter het product kennen en kunnen zij dit enthousiast over-dragen tijdens het feestmaal

Er zijn vele variaties mogelijk een dessertbuffet koude schotel belegde broodjes

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

FEEST OP SCHOOL

IJskarretjeVerras jong en oud met een ijskarretje op het schoolfeest Een ijsje gemaakt van verse hoevemelk geeft een feestelijke toets aan het samenzijn Het is bovendien een dessertje met een minimum aan voedselkilometers en verpakkingsmateriaal

FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks

LEERDOELEN Afvalbewustwording eerlijke prijs traditionele

ambacht duurzaam consumeren

SUCCESFACTOREN Zichtbare communicatie rond engagement

Tip Combineer met een appelsaP-tap van de hoeve een gezonde feestelijke drank eacuten een minimum aan afval

Kies voor herbruikbare drinkbekers Je kunt ze oa ont- lenen via twee kringloopcentra in de provincie Kringloop-centrum West (regio Ieper 078155 005) en kringloop- centrum rsquot Rad (regio Brugge 050349 400) of via Imog

13

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Feest op school

VBS Desselgem

VERGADERINGEN LERAARSKAMER TEAM

Pedagogische studiedag op de boerderijSteek de koppen eens samen op de boerderij en kom op frisse ideeeumln Geniet tijdens het vergaderen van een heerlijke lunch met lokale producten of een hoeve-ijsje in de namiddag Vele hoeves hebben een vergaderzaaltje met koffie thee en broodjes ter beschikking

DOELGROEP Leerkrachten oudercomiteacute

FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks

DYNAMIEK Ontspannen teamvergadering

in een rustige omgeving

SUCCESFACTOREN Even pauzeren om de boerderij

te verkennen

PRAKTISCH Vind hoeves met vergaderzaaltje

op wwwonthaalopdeboerderijbe

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school VergaderingenLeraarskamerTeam

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

14

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school VergaderingenLeraarskamerTeam

September NovemberOktoberMaart MeiApril Juni AugustusJuli December FebruariJanuari

aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettedoperwtgroene selderijkomkommerkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipaprikapeultjespreiprinsessen-boonradijsrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaattuinboonuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel

aardbeiabrikoosbraamframbooskersnectarineperzikrabarberrode beszwarte bes

aardappelbloemkoolboerenkoolgroene selderijknolselderijpaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraapradijsrammenasrode bietrodekoolroodlofsavooikoolschorseneerspinaziespruitenuiveldslawarmoeswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appelrabarber

aardappelandijviebloemkoolgroene selderijpaddenstoelenpaksoipompoenpreiraapraapsteelradijsrode bietroodlofspinazieuiwarmoeswaterkerswortelwitlof

aardbeirabarber

aardappelandijvieaspergebloemkooldoperwtgroene selderijkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipeultjespreiraapraapsteelradijsrode bietroodlofspinaziespitskooluiwarmoeswaterkerswortel

aardbeirabarber

aardappelandijvieartisjokaspergebloemkoolbroccolidoperwtgroene selderijkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipeultjespreiprinsessen-boonraapradijsrode bietsavooikoolspinaziespitskooltomaattuinboonuivenkelwarmoeswaterkerswortel

aardbeiabrikoosframbooskersnectarineperzikrabarberrode beszwarte bes

aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslamaispaddenstoelenpaksoipaprikapompoenpreiprinsessen-boonraapsteelradijsrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaatuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel

aardbeiabrikoosappelbraamdruifframbooskersmeloennectarinepeerperzikpruimvijgzwarte bes

aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslamaispaddenstoelenpaksoipaprikapompoenpreiprinsessen-boonraap(steel)radijsrammenasrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaatuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel

appelbraamdruifframbooskiwibesmeloennectarinepeerperzikpruimvijg

aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijboerenkoolbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipaprikapastinaakpompoenpreiprinsessen-boonraap(steel)radijsrammenasrode bietrodekoolroodlofsavooikoolschorseneersnijboonspinaziespitskoolspruitentomaatuiveldslavenkelwarmoeswaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appelbraamdruifframbooskiwibesmeloenpeer

aardappelaardpeerandijviebleekselderijbloemkoolboerenkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslavenkelwarmoeswaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appeldruifmeloenpeer

aardappelaardpeerandijvieboerenkoolgroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appelpeer

aardappelaardpeerboerenkoolgroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appelpeer

aardappelboerenkoolgroene selderijknolselderijpaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawitlofwittekoolwortel

appelpeer

Meer info en seizoensrecepten wwwgroentekalenderbe

Gebruik deze handige groente- en fruit-kalender om per maand te ontdekken van welke groenten en vruchten je kunt genieten

Probeer de voedselkilometers zo veel mogelijk te beperken Kies altijd voor de groenten en vruchten die het dichtst bij huis zijn gekweekt Lees het etiket

Vruchten die in zuidelijke landen worden geteeld (zoals banaan citroen kiwi man-darijn mango pompelmoesgrapefuit en sinaasappel) kun je ter afwisseling eten bij voorkeur in de wintermaanden

VERGADERINGEN LERAARSKAMER TEAM

Fruit in de leraarskamerVerwen het team door een mand met seizoensgebonden fruit in de leraarskamer te plaatsten het is een gezond tussendoortje dat niet duur is en bovendien geen afval nalaat

DOELGROEP Leerkrachten

FREQUENTIE Dagelijks wekelijks

DYNAMIEK Gezonde snackgewoonte zonder afval

SUCCESFACTOREN Fruit kopen volgens de seizoenen zie seizoenskalender

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

15

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband

Tips Koppel de appeltjeskring aan een bezoek Zelf een appeltje plukken is de grootste motivatie om erin te bijten

Appels en peren zijn lang houdbaar in de koelkast

Appels snijden veel werk Probeer een appelsnijder

ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND

Appeltjeskring Tijdens het kringmoment schilt de leerkracht enkele stukken fruit voor de leerlingen Voor de kleinsten is een appel of peer vaak moeilijk om uit het vuistje te eten Op deze manier draag je als leerkracht bij tot een gezonde snackgewoonte

DOELGROEP Kleuteronderwijs eerste graad lager onderwijs

FREQUENTIE Wekelijks

TAAKVERDELING Beurtrol leerkrachten of laten meebrengen

door ouders

LEERDOELEN Lichamelijke gezondheid de seizoenen en hun

fruitteelten fruitgroei samen eten

SUCCESFACTOREN Koppeling aan een bezoek aan de fruitkweker

communiceren naar ouders via fotorsquos op de

schoolblog

VBS Desselgem

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

16

VBS Desselgem

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband

ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND

Aan de slag met hoeveproducten na een bezoek aan een lokale producent

Waar komt ons voedsel vandaan Melk prei aardappelen appels boter rundsvlees eitjes tomaten aardbeien yoghurthellip Laat de kleuters zelf aardappelen uit de grond halen laat leerlingen koeien voederen Misschien kunnen studenten huishoudkunde zelfs helpen bij het maken van hoeveproducten Daarna kan in de klas gekookt worden met de ingredieumlnten puree melkpudding becha-melsaushellip

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

FREQUENTIE Eeacutenmalig jaarlijks bezoek en kookactiviteit

LEERDOELEN Bewegen in verschillende milieus fysieke activiteit

landbouwpraktijk gezondheid en voeding

belevend leren omgang met dieren

SUCCESFACTOREN Klasoverschrijdend werken

KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie

per bezoek aan te vragen

PRAKTISCH Boerderij bezoeken Adresjes op maat in

West-Vlaanderen via wwwmetdeklasdeboeropbe

Tips Combineer het bezoek met een champignon- of witloof-teeltkit in de klas Jaarlijks te verkrijgen bij Inagro zie lesmaterialen

Je kan klasoverschrijdend werken door het fotoverslag van het bezoek in de eetzaal uit te hangen

Vaderdagscadeaursquotje aardbeien op een versierd schaaltje

Gemeenteschool Oostduinkerke

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

17

Ter Groene Poorte Brugge

VBS Sint-Lodewijk Deerlijk

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband

ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND

Food rock een duurzame maaltijd voor wereldsterrenWat heeft wereldhandel te maken met de voedselproblematiek en hoe kunnen we als consument ons steentje bijdragen door duurzamer te consumeren Dure woorden die een concrete invulling krijgen aan de hand van opdrachten in een workshop die via de festivalsfeer nauw aansluit bij de leefwereld van jongeren Leerlingen stellen na de toelichting zelf een duurzaam menu samen waaruit zal blijken dat er veel stof ter discussie is Smakelijk

DOELGROEP Secundair onderwijs versie ASO en versie TSO BSO

PRAKTISCHE De lespakketten kunnen besteld ontleend of gedownload wordenVEREISTEN - Schakel een Noord- en een Zuid-animator in voor de meest

beklijvende aanpak euro 160 basisprijs aangevuld met een

km-vergoeding en euro 40 voor de ingredieumlnten

- Of begeleid zelf de workshop met enkele leerkrachten van

de school

FREQUENTIE Eeacutenmalige workshop voor- en naverwerking in de klas

VOORBEREIDING - Met animatoren minimum voorbereidingstijd fiches

doornemen

- Zelf begeleiden materiaal halen en doornemen collegarsquos

aanspreken

LEERDOELEN leerlingen staan stil bij eigen koop- en

eetgedrag milieu-impact voedsel eerlijke

handel korte vs lange keten sociale

impact voedsel mening onderbouwen

samenwerken koken

SUCCESFACTOREN Begeleiding door de opgeleide animatoren

PRAKTISCH Alle praktische informatie zie lesmateria-

len Deze lesmaterialen kwamen tot stand

ism het Provinciaal Noord-Zuid Centrum

en Kleur Bekennen West-Vlaanderen

FOOD ROCK een duurzame maaltijd

voor wereldsterren

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

18

19

LESMATERIALEN

Werken rond lokale voeding BOERDERIJBEZOEK lsquoMET DE KLAS DE BOER OPrsquoBezoek een echte boerderij uit het netwerk van hedendaagse boerderijen die openstaan voor klasbezoeken Hier ervaar je hoe de landbouw vandaag in ons voedsel voorziet en kan je helpen bij de taken van de boer Ontdek de diverisiteit binnen de landbouw varkens melkvee fruitbomen groententeelt in serre of open lucht hoeveproducentenhellip

Waarom een landbouwbedrijf bezoeken Deze authentieke leer-omgeving heeft een aantal troeven die in een klassikale context

weinig aan bod komen

- Gezondheid de leerlingen bewegen een hele dag lang

- Welzijn het biedt kansen aan andere leerlingen om op de voor-

grond te treden vermindering stress en pestgedrag

- Duurzaam leven bezorgdheid om het milieu start met het

ervaren van het buitenleven

- Leervermogen concentratievermogen en creativiteit leren in

een authentieke context dringt dieper binnen in onze hersenen

doordat we meerdere zintuigen aanspreken

(Bron Van de Keere K Vervaet S (2013) Leren is onderzoeken Aan de slag met wetenschap in de klas Leuven Lannoo Campus)

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie per

bezoek aan te vragen

PRAKTISCH Vind jouw boerderij via wwwmetdeklasdeboeropbe

Tips Denk eraan de boerderij heeft niet enkel troeven voor jonge leer- lingen Klassiek schoolse inhouden zoals metend rekenen en fysica kunnen hier geleerd worden met alle zintuigen (Hoeveel kubieke meter past in deze maiumlskuil Hoelang is 100 meter )

Overleg met de boer over hoe je het bezoek wil invullen Wil je een rondleiding en wat klusjes opknappen in de voormiddag en hou je de namiddag om samen met de leer-lingen te rekenen op de boerderij Maak vooraf goede inhoudelijke en praktische afspraken voor een onvergetelijke ervaring

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

Bij een boerderijbezoek is voorbereiding en naverwerking essentieel Hierna volgt een greep uit het aanbod lesmaterialen ontwikkeld door de educatieve dienst van Inagro lsquoONTHAAL OP DE BOERDERIJrsquo om het bezoek samen met de leerlingen te kaderen

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

ONTDEK OOK DE EXTRArsquoS om het boerderijbezoek voor te bereiden of uit te breiden naar een projectweek lsquode Zuivelboxrsquo lsquoOver Bloesems en Bijtjesrsquo lsquoHoprsquo en lsquoBoer zoekt Klasrsquo

De digitale leeromgeving lsquowwwboerincarottebersquo laat toe de boerderij online te bezoeken ideaal als voorbereiding of naverwerking

Het taalplonsbad lsquoBonjour Boerrsquo is een boerderijbezoek in Wallonieuml of Frankrijk zie wwwbonjourboerbe

Stal Op Stelten is een educatief spel op de boerderij voor kleuters Deelnemende hoeves op wwwonthaalopdeboerderijbe

Boer in de Wolken vormt een evaluatiespel om op het eind van het bezoek enkele belangrijke zaken te herhalen beschikbaar bij diverse hoeves lsquoMet de klas de boer oprsquo

TEELTKITSKweek je eigen witloof of champignons in de klas

Deze kits worden jaarlijks ter beschikking gesteld

door Inagro en kunnen afgehaald worden na

bestelling

DOELGROEP Lager onderwijs

KOSTPRIJS Gratis af te halen na bestelling

(jaarlijkse actie)

BESTELLEN EN INFORMATIE

wwwonthaalopdeboerderijbe

SPELKOFFER VOEDINGSDRIEHOEK lsquoGEZOND UIT DE GRONDrsquoDriedimensionale voedselpiramide Bij de verschil-

lende voedingsproducten wordt de link gelegd met

de landbouwkundige oorsprong ervan

DOELGROEP Lager en secundair onderwijs

KOSTPRIJS Gratis

INFORMATIE EN BESTELLEN

Gratis ontlenen via

wwwonthaalopdeboerderijbe

BOER IN BEELD Fotomappen over heden-

daagse landbouw aan de

hand van een informatieve verhaallijn en opdrach-

ten voor de leerlingen

en een handleiding voor de leerkracht

Verschillende themarsquos worden behandeld

verschillend per graad zuivel witloof champig-

nons vlees groenten serreteeltenhellip

DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs per graad

KOSTPRIJS Pdf-versie gratis online of euro 7 per

themamap gedrukt op hard karton

BESTELLEN EN INFORMATIE

- Gratis downloaden via

wwwboerinbeeldbe

- Aankopen via provinciale e-shop

BOER IN BEELD LIVE Educatieve filmpjes die de

voedselketen illustreren

Drie jonge reporters gaan op

pad en ontdekken welke weg

groenten koekjes en vlees afleggen

DOELGROEP Lager onderwijs onderbouw

secundair onderwijs

KOSTPRIJS Gratis voor leerkrachten

BESTELLEN EN INFORMATIE

- Gratis downloaden via

wwwboerinbeeldlivebe

- Gratis afhalen Provinciaal

Informatiecentrum Tolhuis

Brugge 0800 20 021

20

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

21

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

PLATTELANDSKLASSEN VZW ondersteunt en ontwikkelt educatieve initiatieven om jongeren op een

in contact te brengen met land- en tuinbouw voeding en het platteland Project Het Smaakparadijs omvat

een reeks van drie boekjes lsquoHet draaiboek Smaakparadijsrsquo werd ontwikkeld en geschreven

nav een samenwerking tussen Plattelandsklassen en de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo in Gelrode Zij werkten

een heel schooljaar rond eetcultuur en smaakopvoeding Het boek bevat de omschrijving van hun project

achtergrondinformatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes en suggesties voor in de klas per graad

lsquoHet Schooltuinboek rsquo een praktische gids om te beginnen met een schooltuin als didactisch uitdagend

project voor de school En lsquoHet Hagelands Kinderkookboek rsquo bevat een reeks recepten die leerlingen in

de klas kunnen maken voor gezamenlijke lunchmomenten tijdens het Smaakparadijs-project

DOELGROEP Lager onderwijs

KOSTPRIJS draaiboek Smaakparadijs euro 18 Het Schooltuinboek euro 20 Hagelands Kinderkookboek euro 7

BESTELLEN INFORMATIE amp ANDERE DIDACTISCHE UITGAVES wwwplattelandsklassenbe

VELT staat voor lsquoVereniging voor Ecologisch Leven

en Tuinierenrsquo Velt wil bijdragen tot de ontwikkeling

van een duurzame levensstijl en daarvoor ontwik-

kelden zij educatieve materialen zoals de lsquoSchool-moestuinhandleidingrsquo educatieve pakketten

rond seizoensgroenten voedselverspilling (on)

kruiden groentenkalender met steekkaarten per

groente En een inspiratiegids duurzaam consume-

ren op school en in de klas

Meeste materialen zijn online ter beschikking

gesteld neem een kijkje op wwwveltbe

LANDBOUWMUSEA tonen het verhaal van streek-

eigen tradities verschillende musea vind je op

wwwonthaalopdeboerderijbe

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

VBS Desselgem

22

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

Werken rond duurzame ontwikkeling

FOOD ROCK een duurzame maaltijd

voor wereldsterren

SCHOON BOERENHoe maakt de land- en tuinbouwsector werk van

een duurzamer platteland voor ons allemaal

Duurzame landbouw wordt voorgesteld aan de

hand van de inspanningen van acht voorbeeld-

boeren tijdens de reizende tentoonstelling

Leerlingen verkennen zelf de tentoonstelling

met de werkboekjes Sommige bedrijven kunnen

ook bezocht worden tijdens de campagneperiode

DOELGROEP Lager onderwijs tweede en derde

graad Secundair onderwijs

KOSTPRIJS Gratis

ALLE INFORMATIE

Boekjes horend bij de tentoonstelling

aanvragen via wwwschoonboerenbe

BOERENVERSTANDDit DVD-spel is een interactief groepsspel over

landbouw in de wereld op basis van videobeelden

De videobeelden brengen 5 themarsquos aan die van

levensbelang zijn voor de landbouw water bodem

energie mest en kapitaal Elk thema biedt land-

bouwers in de hele wereld kansen maar ndash helaas ndash

ook problemen

In het spel nemen 4 teams het tegen elkaar op

Goed opletten tijdens de beelden zelf creatief voor

de dag komen en tactisch spelen zijn van cruciaal

belang tijdens het spel

DOELGROEP Derde graad secundair onderwijs

KOSTPRIJS euro 8 (dvd + brochure) wordt gratis

thuis geleverd

BESTELLEN EN INFORMATIE

Provinciaal Informatiecentrum

Tolhuis te Brugge 0800 20 021

LESMAPPEN FOOD ROCKEducatieve lesmappen voor het opzetten van

een workshop rond eerlijke handel duurzaam

consumeren in een mondiale context Zie

activiteiten in klasverband

DOELGROEP Secundair onderwijs

KOSTPRIJS - Lesmappen Gratis downloaden

uitlenen of aankopen voor euro 20

- Workshop euro 160 aangevuld met

een km-vergoeding en euro 40 voor de

ingredieumlnten

BESTELLEN EN INFORMATIE

- Gratis downloaden

wwwonthaalopdeboerderijbe

- Gratis ontlenen op diverse locaties

- Aankopen lesmap of workshop-

boeken via infoeducatieinagrobe

of 051 27 32 25LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Algemeen

De communicatie van de school rond gezond en duurzaam eten vormt de rode

draad om enerzijds de verschillende activiteiten te verbinden en anderzijds een

aanknopingspunt om ouders en grootouders mee te betrekken anderzijds

Een schoolbeleid is een handig instrument voor het secundair onderwijs om

optimaal en doorgedreven aan de VOETen te werken omgeving en duurzame

ontwikkeling lichamelijke gezondheid en veiligheid socio-economische samen-

leving en politiek-juridische samenleving

Voor het lager onderwijs sluit een dergelijk schoolbeleid aan bij de Edo-doel- stellingen leerlingen onderbouwen met de capaciteiten om bewuste keuzes te

maken in functie van een leefbare wereld voor ons en voor toekomstige generaties

het leergebied wereldorieumlntatie en het leergebied overschrijdende thema sociale

vaardigheden

Hoe zet je een gedragen schoolbeleid rond duurzaam eetgedrag op De initiatiefnemers nemen het voortouw en peilen naar het draagvlak in de school

bij collegarsquos directie ouders ondersteunend personeel leerlingen Een groot

draagvlak binnen de school is noodzakelijk

De stuwende motor achter de acties is de werkgroep bij het samenstellen van de

werkgroep is het belangrijk om alle mogelijke leden uit te nodigen om deel uit te

maken van de werkgroep Een gemengde werkgroep bundelt gemengde krachten

en opportuniteiten Het is niet de bedoeling dat alle taaklast op de initiatief nemende leerkrachten directie valt Spreek leerlingen ouders maar ook groot-

ouders en het ondersteunend amp administratief personeel aan

Het is belangrijk dat eacuteeacuten iemand het centraal aanspreekpunt is Deze persoon

neemt een cooumlrdinerende rol op zich Zij of hij bereidt de vergaderingen van de

werkgroep voor en leidt de vergadering Zij of hij maakt ook de vertaalslag naar de

schoolleiding

Kies een mascotte of een leuke slogan om de acties van de werkgroep een gezicht

of herkenbaarheid te geven

Denk eraan om vaak terug te koppelen naar de verschillende schoolniveaus

Heeft de school een lokale schoolcatering Dan kan hier in de klas rond gewerkt

worden en omgekeerd

Hulp nodig bij planning organisatie of uitvoering van het project Contacteer een MOS-begeleider van jouw provincie Meer info httpmilieuzorgopschoolbe (Bron MOS-handleiding)

SCH

OO

LBEL

EID

Schoolbeleid

Tips Laat de leerlingen na een stellingenspel over duurzaam voed-sel een affiche maken waarin zij hun mening of bezorgdheid illus-treren Deze affiches kunnen opgehangen worden in de eetzaal Zo worden andere leerlingen ook aangezet om na te denken over duurzaam consumeren en ga je klasoverschrijdend te werk

Na het behandelen van het thema duurzaam consumeren in de klas worden de leerlingen gestimuleerd zelf na te denken over hun eigen school Op welke zaken scoort onze school goed of min-der goed

Ga na het schoolfeest na hoeveel afval werd vermeden door te kiezen voor een duurzaam alternatief zoals een ijskarretje of herbruikbare drinkbekers

23

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld

PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinspVRIJEthinspBASISSCHOOLthinspDESSELGEMWinnaar van de scholenwedstrijd lsquoLekker Lokaalrsquo

Jo Bultheel pedagogisch directeur legt uit hoe

Lucy Natuurknap en haar bende geeumlngageerde

leerlingen de school wakker houden voor aller-

hande activiteiten rond lokaal en duurzaam eten

zoals het uitdelen van de wekelijkse appel

De werkgroep bestaat hier uit een kerngroep van drie leerkrachten aangevuld met MOS- medewerkers Dit zijn grootouders ouders en

vrijwilligers van TuinHier die bijspringen tijdens

de lessen en acties ondersteunen Het grootste

deel van de werkgroep bestaat uit jonge senio-ren Aanvankelijk was de werkgroep niet erg groot

maar na enkele jaren mond-aan-mond-reclame

zijn er veel geeumlngageerde leden bij gekomen Zo

zijn er de vaste teams die wekelijks komen en een

team van lsquoinspringersrsquo dat zijn de leden die spora-

disch inspringen als vaste leden niet kunnen

Deze school laat de leerlingen tuinieren in de

schoolmoestuin de MOS-medewerkers staan

de leerkrachten bij tijdens de les en staan ook in

voor het onderhoud van deze tuintjes Door zelf te

tuinieren en de verwerking van deze activiteit in

de klas staan de leerlingen stil bij de afkomst van

onze voeding

De zesdejaars maakten een filmpje rond het aan-tal voedselkilometers dat producten afleggen

voor ze op ons bord terecht komen Dit educatieve

filmpje werd ook getoond in de andere klassen

Daarna gingen ze zelf op onderzoek telkens

wanneer ze samen met hun ouders de supermarkt

bezochten gingen ze na hoe ver hun producten

hadden gereisd en streefden ze ernaar zo weinig

mogelijk kilometers in het winkelkarretje te laden

Op school hangt achteraan de klas een grote

kaart daar duiden leerlingen aan van welke landen

zij producten kochten

Zoals uit deze actie blijkt maakt de school er een

prioriteit van om ook de link te leggen naar thuis

Zo ook bij de stempelkaartactie Telkens een leer-

ling met zijn ouders naar een lokale hoeve gaat

ontvangt hij of zij een stempel van de boer Op het

einde van het schooljaar worden de spaarkaarten

vergeleken en degene met het meeste aantal

stempels wordt in de bloemetjes gezet

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep

FREQUENTIE Permanent

DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen koop- en eetgedrag en dragen dit ook over thuis

SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte Lucy Natuurknap communicatie binnen en buiten school

ldquoWij werken het hele jaar rond lsquoEet lokaal met Lucy Natuurknaprsquordquo

SCH

OO

LBEL

EID

24

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld

PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinsplsquoHETthinspSMAAKPARADIJSrsquoHet Smaakparadijs is een schoolproject rond

smaakopvoeding en eetcultuur om de leerlingen

aan te zetten tot een gezond voedingspatroon

De leerkrachten van de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo

en Plattelandsklassen vzw werkten een draaiboek

uit rond dit avontuur Yvonne en Yvette vormen

het duo dat de leerlingen doorheen het jaar mee-

neemt op deze culinaire reis langs de vijf basis-

smaken Het draaiboek bevat achtergrond-

informatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes

en suggesties voor in de klas

DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs

VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep

FREQUENTIE Permanent

DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen eetgedrag en de herkomst van het voedsel

SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte communicatie binnen en buiten school

MEER INFORMATIE wwwplattelandsklassenbe

25

SCH

OO

LBEL

EID

Subsidies klasbezoeken in West-Vlaanderen wwwmetdeklasdeboeropbe

Nood aan begeleiding op school om rond lokale voeding te werken Contacteer de MOS-begeleider

van jouw regio wwwmilieuzorgopschoolbe

Aanvraag voor financieumlle steun bij het opstarten van een schooltuintje telkens voor eind december

indienen via Landelijke Gilden wwwlandelijkegildenbe

Samenwerking met de lokale trekkersgroep Fair Trade gemeente om het zesde criterium te behalen

wwwfairetradegemeentenbe

Financieumlle steun via Kleur Bekennen voor leerkrachten in het basis- of secundair onderwijs bij projecten

op school rond wereldburgerschap en duurzame voeding

Regelmatig lanceert Kleur Bekennen een projectoproep Scholen die een project indienen maken kans

op een financieumlle stimulans waarmee je je project kunt realiseren in je school Zowel scholen die al lang

aan wereldburgerschap werken en wellicht al een schoolvisie hebben als scholen die nog nooit aan

wereldburgerschap werkten kunnen meedoen

Hou de website van wwwkleurbekennenbe in de gaten of schrijf je in op onze nieuwsbrief via onze web-

site Contact valentiengoethalswest-vlaanderenbe

Subsidies voor schoolmelk Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen

Subsidies voor schoolfruit Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen

Neem een kijkje op lsquoGezonde schoolrsquo website van het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en

Ziektepreventie voor tips rond het installeren van een gezondheidsbeleid op school

Met steun van Quick-win-project voor de korte keten Departement Landbouw en visserij Vlaamse Overheid

ON

DER

STE

UN

ING

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Ondersteuning

OndersteuningGemeenteschool Oostduinkerke

26

Breng de boerderij naar de klas Of net andersom Ontdek wwwonthaalopdeboerderijbeMeer informatie Inagro-Landbouweducatie Ieperseweg 87 8800 Rumbeke-Beitem051 27 32 00 - infoeducatieinagrobe - wwwonthaalopdeboerderijbe

Page 11: INSPIRATIEGIDS Lekker Lokaal - Inagro...Duurzame producten in de eigen schoolkeuken Streef met de school naar een meer duurzame keuken, kies voor authenticiteit en pure producten.

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

11

KLASOVERSCHRIJDENDE ACTIVITEITEN

Geldinzamelactie met lokale productenGeen koekjes dit jaar maar groentepakketten verse peren appelsap honing radijsjes kaas confituur vleeshellip van de hoeve om te verkopen ten voordele van de school Op deze manier wordt het duurzaam schoolbeleid ondersteund en uitgedragen buiten de school

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks

LEERDOELEN Eerlijke handel korte keten

SUCCESFACTOREN Ondersteunende communicatie

Breng een bezoek aan de boer en ontdek het verhaal achter de producten

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Klasoverschrijdende activiteiten

Zelfplukdag Goed te Mullem

12

FEEST OP SCHOOL

Kaasschotel Schoolfeest de ouderraad bedanken teambuilding hellip Schuif je voeten onder tafel en geniet van een ambachtelijk bereide kaasschotel Hoeve- kaas wordt gemaakt van melk van de hoeve Dat zorgt er niet alleen voor dat de producten erg vers zijn het biedt ook de mogelijkheid om het ver-haal achter het product te leren kennen via een bezoek aan de kaasboer

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

FREQUENTIE Eenmalig

LEERDOELEN Productieproces kaas eerlijke handel korte keten betrokken-

heid consument en producent traditionele ambacht

SUCCESFACTOREN Combinatie met een bezoek aan de kaasboer Serveren met

lokale of Fair Trade wijn stokbrood van een ambachtelijke

bakker hoeveconfituur en -boter Zichtbare communicatie

over de lokale insteek

Tip Projectweek rond zuivel

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Feest op school

Breng vooraf een bezoek aan de kaas-boer of nodig hem uit op school Zo leren leerlingen het verhaal achter het product kennen en kunnen zij dit enthousiast over-dragen tijdens het feestmaal

Er zijn vele variaties mogelijk een dessertbuffet koude schotel belegde broodjes

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

FEEST OP SCHOOL

IJskarretjeVerras jong en oud met een ijskarretje op het schoolfeest Een ijsje gemaakt van verse hoevemelk geeft een feestelijke toets aan het samenzijn Het is bovendien een dessertje met een minimum aan voedselkilometers en verpakkingsmateriaal

FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks

LEERDOELEN Afvalbewustwording eerlijke prijs traditionele

ambacht duurzaam consumeren

SUCCESFACTOREN Zichtbare communicatie rond engagement

Tip Combineer met een appelsaP-tap van de hoeve een gezonde feestelijke drank eacuten een minimum aan afval

Kies voor herbruikbare drinkbekers Je kunt ze oa ont- lenen via twee kringloopcentra in de provincie Kringloop-centrum West (regio Ieper 078155 005) en kringloop- centrum rsquot Rad (regio Brugge 050349 400) of via Imog

13

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Feest op school

VBS Desselgem

VERGADERINGEN LERAARSKAMER TEAM

Pedagogische studiedag op de boerderijSteek de koppen eens samen op de boerderij en kom op frisse ideeeumln Geniet tijdens het vergaderen van een heerlijke lunch met lokale producten of een hoeve-ijsje in de namiddag Vele hoeves hebben een vergaderzaaltje met koffie thee en broodjes ter beschikking

DOELGROEP Leerkrachten oudercomiteacute

FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks

DYNAMIEK Ontspannen teamvergadering

in een rustige omgeving

SUCCESFACTOREN Even pauzeren om de boerderij

te verkennen

PRAKTISCH Vind hoeves met vergaderzaaltje

op wwwonthaalopdeboerderijbe

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school VergaderingenLeraarskamerTeam

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

14

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school VergaderingenLeraarskamerTeam

September NovemberOktoberMaart MeiApril Juni AugustusJuli December FebruariJanuari

aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettedoperwtgroene selderijkomkommerkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipaprikapeultjespreiprinsessen-boonradijsrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaattuinboonuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel

aardbeiabrikoosbraamframbooskersnectarineperzikrabarberrode beszwarte bes

aardappelbloemkoolboerenkoolgroene selderijknolselderijpaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraapradijsrammenasrode bietrodekoolroodlofsavooikoolschorseneerspinaziespruitenuiveldslawarmoeswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appelrabarber

aardappelandijviebloemkoolgroene selderijpaddenstoelenpaksoipompoenpreiraapraapsteelradijsrode bietroodlofspinazieuiwarmoeswaterkerswortelwitlof

aardbeirabarber

aardappelandijvieaspergebloemkooldoperwtgroene selderijkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipeultjespreiraapraapsteelradijsrode bietroodlofspinaziespitskooluiwarmoeswaterkerswortel

aardbeirabarber

aardappelandijvieartisjokaspergebloemkoolbroccolidoperwtgroene selderijkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipeultjespreiprinsessen-boonraapradijsrode bietsavooikoolspinaziespitskooltomaattuinboonuivenkelwarmoeswaterkerswortel

aardbeiabrikoosframbooskersnectarineperzikrabarberrode beszwarte bes

aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslamaispaddenstoelenpaksoipaprikapompoenpreiprinsessen-boonraapsteelradijsrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaatuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel

aardbeiabrikoosappelbraamdruifframbooskersmeloennectarinepeerperzikpruimvijgzwarte bes

aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslamaispaddenstoelenpaksoipaprikapompoenpreiprinsessen-boonraap(steel)radijsrammenasrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaatuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel

appelbraamdruifframbooskiwibesmeloennectarinepeerperzikpruimvijg

aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijboerenkoolbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipaprikapastinaakpompoenpreiprinsessen-boonraap(steel)radijsrammenasrode bietrodekoolroodlofsavooikoolschorseneersnijboonspinaziespitskoolspruitentomaatuiveldslavenkelwarmoeswaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appelbraamdruifframbooskiwibesmeloenpeer

aardappelaardpeerandijviebleekselderijbloemkoolboerenkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslavenkelwarmoeswaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appeldruifmeloenpeer

aardappelaardpeerandijvieboerenkoolgroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appelpeer

aardappelaardpeerboerenkoolgroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appelpeer

aardappelboerenkoolgroene selderijknolselderijpaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawitlofwittekoolwortel

appelpeer

Meer info en seizoensrecepten wwwgroentekalenderbe

Gebruik deze handige groente- en fruit-kalender om per maand te ontdekken van welke groenten en vruchten je kunt genieten

Probeer de voedselkilometers zo veel mogelijk te beperken Kies altijd voor de groenten en vruchten die het dichtst bij huis zijn gekweekt Lees het etiket

Vruchten die in zuidelijke landen worden geteeld (zoals banaan citroen kiwi man-darijn mango pompelmoesgrapefuit en sinaasappel) kun je ter afwisseling eten bij voorkeur in de wintermaanden

VERGADERINGEN LERAARSKAMER TEAM

Fruit in de leraarskamerVerwen het team door een mand met seizoensgebonden fruit in de leraarskamer te plaatsten het is een gezond tussendoortje dat niet duur is en bovendien geen afval nalaat

DOELGROEP Leerkrachten

FREQUENTIE Dagelijks wekelijks

DYNAMIEK Gezonde snackgewoonte zonder afval

SUCCESFACTOREN Fruit kopen volgens de seizoenen zie seizoenskalender

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

15

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband

Tips Koppel de appeltjeskring aan een bezoek Zelf een appeltje plukken is de grootste motivatie om erin te bijten

Appels en peren zijn lang houdbaar in de koelkast

Appels snijden veel werk Probeer een appelsnijder

ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND

Appeltjeskring Tijdens het kringmoment schilt de leerkracht enkele stukken fruit voor de leerlingen Voor de kleinsten is een appel of peer vaak moeilijk om uit het vuistje te eten Op deze manier draag je als leerkracht bij tot een gezonde snackgewoonte

DOELGROEP Kleuteronderwijs eerste graad lager onderwijs

FREQUENTIE Wekelijks

TAAKVERDELING Beurtrol leerkrachten of laten meebrengen

door ouders

LEERDOELEN Lichamelijke gezondheid de seizoenen en hun

fruitteelten fruitgroei samen eten

SUCCESFACTOREN Koppeling aan een bezoek aan de fruitkweker

communiceren naar ouders via fotorsquos op de

schoolblog

VBS Desselgem

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

16

VBS Desselgem

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband

ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND

Aan de slag met hoeveproducten na een bezoek aan een lokale producent

Waar komt ons voedsel vandaan Melk prei aardappelen appels boter rundsvlees eitjes tomaten aardbeien yoghurthellip Laat de kleuters zelf aardappelen uit de grond halen laat leerlingen koeien voederen Misschien kunnen studenten huishoudkunde zelfs helpen bij het maken van hoeveproducten Daarna kan in de klas gekookt worden met de ingredieumlnten puree melkpudding becha-melsaushellip

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

FREQUENTIE Eeacutenmalig jaarlijks bezoek en kookactiviteit

LEERDOELEN Bewegen in verschillende milieus fysieke activiteit

landbouwpraktijk gezondheid en voeding

belevend leren omgang met dieren

SUCCESFACTOREN Klasoverschrijdend werken

KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie

per bezoek aan te vragen

PRAKTISCH Boerderij bezoeken Adresjes op maat in

West-Vlaanderen via wwwmetdeklasdeboeropbe

Tips Combineer het bezoek met een champignon- of witloof-teeltkit in de klas Jaarlijks te verkrijgen bij Inagro zie lesmaterialen

Je kan klasoverschrijdend werken door het fotoverslag van het bezoek in de eetzaal uit te hangen

Vaderdagscadeaursquotje aardbeien op een versierd schaaltje

Gemeenteschool Oostduinkerke

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

17

Ter Groene Poorte Brugge

VBS Sint-Lodewijk Deerlijk

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband

ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND

Food rock een duurzame maaltijd voor wereldsterrenWat heeft wereldhandel te maken met de voedselproblematiek en hoe kunnen we als consument ons steentje bijdragen door duurzamer te consumeren Dure woorden die een concrete invulling krijgen aan de hand van opdrachten in een workshop die via de festivalsfeer nauw aansluit bij de leefwereld van jongeren Leerlingen stellen na de toelichting zelf een duurzaam menu samen waaruit zal blijken dat er veel stof ter discussie is Smakelijk

DOELGROEP Secundair onderwijs versie ASO en versie TSO BSO

PRAKTISCHE De lespakketten kunnen besteld ontleend of gedownload wordenVEREISTEN - Schakel een Noord- en een Zuid-animator in voor de meest

beklijvende aanpak euro 160 basisprijs aangevuld met een

km-vergoeding en euro 40 voor de ingredieumlnten

- Of begeleid zelf de workshop met enkele leerkrachten van

de school

FREQUENTIE Eeacutenmalige workshop voor- en naverwerking in de klas

VOORBEREIDING - Met animatoren minimum voorbereidingstijd fiches

doornemen

- Zelf begeleiden materiaal halen en doornemen collegarsquos

aanspreken

LEERDOELEN leerlingen staan stil bij eigen koop- en

eetgedrag milieu-impact voedsel eerlijke

handel korte vs lange keten sociale

impact voedsel mening onderbouwen

samenwerken koken

SUCCESFACTOREN Begeleiding door de opgeleide animatoren

PRAKTISCH Alle praktische informatie zie lesmateria-

len Deze lesmaterialen kwamen tot stand

ism het Provinciaal Noord-Zuid Centrum

en Kleur Bekennen West-Vlaanderen

FOOD ROCK een duurzame maaltijd

voor wereldsterren

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

18

19

LESMATERIALEN

Werken rond lokale voeding BOERDERIJBEZOEK lsquoMET DE KLAS DE BOER OPrsquoBezoek een echte boerderij uit het netwerk van hedendaagse boerderijen die openstaan voor klasbezoeken Hier ervaar je hoe de landbouw vandaag in ons voedsel voorziet en kan je helpen bij de taken van de boer Ontdek de diverisiteit binnen de landbouw varkens melkvee fruitbomen groententeelt in serre of open lucht hoeveproducentenhellip

Waarom een landbouwbedrijf bezoeken Deze authentieke leer-omgeving heeft een aantal troeven die in een klassikale context

weinig aan bod komen

- Gezondheid de leerlingen bewegen een hele dag lang

- Welzijn het biedt kansen aan andere leerlingen om op de voor-

grond te treden vermindering stress en pestgedrag

- Duurzaam leven bezorgdheid om het milieu start met het

ervaren van het buitenleven

- Leervermogen concentratievermogen en creativiteit leren in

een authentieke context dringt dieper binnen in onze hersenen

doordat we meerdere zintuigen aanspreken

(Bron Van de Keere K Vervaet S (2013) Leren is onderzoeken Aan de slag met wetenschap in de klas Leuven Lannoo Campus)

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie per

bezoek aan te vragen

PRAKTISCH Vind jouw boerderij via wwwmetdeklasdeboeropbe

Tips Denk eraan de boerderij heeft niet enkel troeven voor jonge leer- lingen Klassiek schoolse inhouden zoals metend rekenen en fysica kunnen hier geleerd worden met alle zintuigen (Hoeveel kubieke meter past in deze maiumlskuil Hoelang is 100 meter )

Overleg met de boer over hoe je het bezoek wil invullen Wil je een rondleiding en wat klusjes opknappen in de voormiddag en hou je de namiddag om samen met de leer-lingen te rekenen op de boerderij Maak vooraf goede inhoudelijke en praktische afspraken voor een onvergetelijke ervaring

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

Bij een boerderijbezoek is voorbereiding en naverwerking essentieel Hierna volgt een greep uit het aanbod lesmaterialen ontwikkeld door de educatieve dienst van Inagro lsquoONTHAAL OP DE BOERDERIJrsquo om het bezoek samen met de leerlingen te kaderen

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

ONTDEK OOK DE EXTRArsquoS om het boerderijbezoek voor te bereiden of uit te breiden naar een projectweek lsquode Zuivelboxrsquo lsquoOver Bloesems en Bijtjesrsquo lsquoHoprsquo en lsquoBoer zoekt Klasrsquo

De digitale leeromgeving lsquowwwboerincarottebersquo laat toe de boerderij online te bezoeken ideaal als voorbereiding of naverwerking

Het taalplonsbad lsquoBonjour Boerrsquo is een boerderijbezoek in Wallonieuml of Frankrijk zie wwwbonjourboerbe

Stal Op Stelten is een educatief spel op de boerderij voor kleuters Deelnemende hoeves op wwwonthaalopdeboerderijbe

Boer in de Wolken vormt een evaluatiespel om op het eind van het bezoek enkele belangrijke zaken te herhalen beschikbaar bij diverse hoeves lsquoMet de klas de boer oprsquo

TEELTKITSKweek je eigen witloof of champignons in de klas

Deze kits worden jaarlijks ter beschikking gesteld

door Inagro en kunnen afgehaald worden na

bestelling

DOELGROEP Lager onderwijs

KOSTPRIJS Gratis af te halen na bestelling

(jaarlijkse actie)

BESTELLEN EN INFORMATIE

wwwonthaalopdeboerderijbe

SPELKOFFER VOEDINGSDRIEHOEK lsquoGEZOND UIT DE GRONDrsquoDriedimensionale voedselpiramide Bij de verschil-

lende voedingsproducten wordt de link gelegd met

de landbouwkundige oorsprong ervan

DOELGROEP Lager en secundair onderwijs

KOSTPRIJS Gratis

INFORMATIE EN BESTELLEN

Gratis ontlenen via

wwwonthaalopdeboerderijbe

BOER IN BEELD Fotomappen over heden-

daagse landbouw aan de

hand van een informatieve verhaallijn en opdrach-

ten voor de leerlingen

en een handleiding voor de leerkracht

Verschillende themarsquos worden behandeld

verschillend per graad zuivel witloof champig-

nons vlees groenten serreteeltenhellip

DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs per graad

KOSTPRIJS Pdf-versie gratis online of euro 7 per

themamap gedrukt op hard karton

BESTELLEN EN INFORMATIE

- Gratis downloaden via

wwwboerinbeeldbe

- Aankopen via provinciale e-shop

BOER IN BEELD LIVE Educatieve filmpjes die de

voedselketen illustreren

Drie jonge reporters gaan op

pad en ontdekken welke weg

groenten koekjes en vlees afleggen

DOELGROEP Lager onderwijs onderbouw

secundair onderwijs

KOSTPRIJS Gratis voor leerkrachten

BESTELLEN EN INFORMATIE

- Gratis downloaden via

wwwboerinbeeldlivebe

- Gratis afhalen Provinciaal

Informatiecentrum Tolhuis

Brugge 0800 20 021

20

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

21

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

PLATTELANDSKLASSEN VZW ondersteunt en ontwikkelt educatieve initiatieven om jongeren op een

in contact te brengen met land- en tuinbouw voeding en het platteland Project Het Smaakparadijs omvat

een reeks van drie boekjes lsquoHet draaiboek Smaakparadijsrsquo werd ontwikkeld en geschreven

nav een samenwerking tussen Plattelandsklassen en de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo in Gelrode Zij werkten

een heel schooljaar rond eetcultuur en smaakopvoeding Het boek bevat de omschrijving van hun project

achtergrondinformatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes en suggesties voor in de klas per graad

lsquoHet Schooltuinboek rsquo een praktische gids om te beginnen met een schooltuin als didactisch uitdagend

project voor de school En lsquoHet Hagelands Kinderkookboek rsquo bevat een reeks recepten die leerlingen in

de klas kunnen maken voor gezamenlijke lunchmomenten tijdens het Smaakparadijs-project

DOELGROEP Lager onderwijs

KOSTPRIJS draaiboek Smaakparadijs euro 18 Het Schooltuinboek euro 20 Hagelands Kinderkookboek euro 7

BESTELLEN INFORMATIE amp ANDERE DIDACTISCHE UITGAVES wwwplattelandsklassenbe

VELT staat voor lsquoVereniging voor Ecologisch Leven

en Tuinierenrsquo Velt wil bijdragen tot de ontwikkeling

van een duurzame levensstijl en daarvoor ontwik-

kelden zij educatieve materialen zoals de lsquoSchool-moestuinhandleidingrsquo educatieve pakketten

rond seizoensgroenten voedselverspilling (on)

kruiden groentenkalender met steekkaarten per

groente En een inspiratiegids duurzaam consume-

ren op school en in de klas

Meeste materialen zijn online ter beschikking

gesteld neem een kijkje op wwwveltbe

LANDBOUWMUSEA tonen het verhaal van streek-

eigen tradities verschillende musea vind je op

wwwonthaalopdeboerderijbe

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

VBS Desselgem

22

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

Werken rond duurzame ontwikkeling

FOOD ROCK een duurzame maaltijd

voor wereldsterren

SCHOON BOERENHoe maakt de land- en tuinbouwsector werk van

een duurzamer platteland voor ons allemaal

Duurzame landbouw wordt voorgesteld aan de

hand van de inspanningen van acht voorbeeld-

boeren tijdens de reizende tentoonstelling

Leerlingen verkennen zelf de tentoonstelling

met de werkboekjes Sommige bedrijven kunnen

ook bezocht worden tijdens de campagneperiode

DOELGROEP Lager onderwijs tweede en derde

graad Secundair onderwijs

KOSTPRIJS Gratis

ALLE INFORMATIE

Boekjes horend bij de tentoonstelling

aanvragen via wwwschoonboerenbe

BOERENVERSTANDDit DVD-spel is een interactief groepsspel over

landbouw in de wereld op basis van videobeelden

De videobeelden brengen 5 themarsquos aan die van

levensbelang zijn voor de landbouw water bodem

energie mest en kapitaal Elk thema biedt land-

bouwers in de hele wereld kansen maar ndash helaas ndash

ook problemen

In het spel nemen 4 teams het tegen elkaar op

Goed opletten tijdens de beelden zelf creatief voor

de dag komen en tactisch spelen zijn van cruciaal

belang tijdens het spel

DOELGROEP Derde graad secundair onderwijs

KOSTPRIJS euro 8 (dvd + brochure) wordt gratis

thuis geleverd

BESTELLEN EN INFORMATIE

Provinciaal Informatiecentrum

Tolhuis te Brugge 0800 20 021

LESMAPPEN FOOD ROCKEducatieve lesmappen voor het opzetten van

een workshop rond eerlijke handel duurzaam

consumeren in een mondiale context Zie

activiteiten in klasverband

DOELGROEP Secundair onderwijs

KOSTPRIJS - Lesmappen Gratis downloaden

uitlenen of aankopen voor euro 20

- Workshop euro 160 aangevuld met

een km-vergoeding en euro 40 voor de

ingredieumlnten

BESTELLEN EN INFORMATIE

- Gratis downloaden

wwwonthaalopdeboerderijbe

- Gratis ontlenen op diverse locaties

- Aankopen lesmap of workshop-

boeken via infoeducatieinagrobe

of 051 27 32 25LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Algemeen

De communicatie van de school rond gezond en duurzaam eten vormt de rode

draad om enerzijds de verschillende activiteiten te verbinden en anderzijds een

aanknopingspunt om ouders en grootouders mee te betrekken anderzijds

Een schoolbeleid is een handig instrument voor het secundair onderwijs om

optimaal en doorgedreven aan de VOETen te werken omgeving en duurzame

ontwikkeling lichamelijke gezondheid en veiligheid socio-economische samen-

leving en politiek-juridische samenleving

Voor het lager onderwijs sluit een dergelijk schoolbeleid aan bij de Edo-doel- stellingen leerlingen onderbouwen met de capaciteiten om bewuste keuzes te

maken in functie van een leefbare wereld voor ons en voor toekomstige generaties

het leergebied wereldorieumlntatie en het leergebied overschrijdende thema sociale

vaardigheden

Hoe zet je een gedragen schoolbeleid rond duurzaam eetgedrag op De initiatiefnemers nemen het voortouw en peilen naar het draagvlak in de school

bij collegarsquos directie ouders ondersteunend personeel leerlingen Een groot

draagvlak binnen de school is noodzakelijk

De stuwende motor achter de acties is de werkgroep bij het samenstellen van de

werkgroep is het belangrijk om alle mogelijke leden uit te nodigen om deel uit te

maken van de werkgroep Een gemengde werkgroep bundelt gemengde krachten

en opportuniteiten Het is niet de bedoeling dat alle taaklast op de initiatief nemende leerkrachten directie valt Spreek leerlingen ouders maar ook groot-

ouders en het ondersteunend amp administratief personeel aan

Het is belangrijk dat eacuteeacuten iemand het centraal aanspreekpunt is Deze persoon

neemt een cooumlrdinerende rol op zich Zij of hij bereidt de vergaderingen van de

werkgroep voor en leidt de vergadering Zij of hij maakt ook de vertaalslag naar de

schoolleiding

Kies een mascotte of een leuke slogan om de acties van de werkgroep een gezicht

of herkenbaarheid te geven

Denk eraan om vaak terug te koppelen naar de verschillende schoolniveaus

Heeft de school een lokale schoolcatering Dan kan hier in de klas rond gewerkt

worden en omgekeerd

Hulp nodig bij planning organisatie of uitvoering van het project Contacteer een MOS-begeleider van jouw provincie Meer info httpmilieuzorgopschoolbe (Bron MOS-handleiding)

SCH

OO

LBEL

EID

Schoolbeleid

Tips Laat de leerlingen na een stellingenspel over duurzaam voed-sel een affiche maken waarin zij hun mening of bezorgdheid illus-treren Deze affiches kunnen opgehangen worden in de eetzaal Zo worden andere leerlingen ook aangezet om na te denken over duurzaam consumeren en ga je klasoverschrijdend te werk

Na het behandelen van het thema duurzaam consumeren in de klas worden de leerlingen gestimuleerd zelf na te denken over hun eigen school Op welke zaken scoort onze school goed of min-der goed

Ga na het schoolfeest na hoeveel afval werd vermeden door te kiezen voor een duurzaam alternatief zoals een ijskarretje of herbruikbare drinkbekers

23

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld

PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinspVRIJEthinspBASISSCHOOLthinspDESSELGEMWinnaar van de scholenwedstrijd lsquoLekker Lokaalrsquo

Jo Bultheel pedagogisch directeur legt uit hoe

Lucy Natuurknap en haar bende geeumlngageerde

leerlingen de school wakker houden voor aller-

hande activiteiten rond lokaal en duurzaam eten

zoals het uitdelen van de wekelijkse appel

De werkgroep bestaat hier uit een kerngroep van drie leerkrachten aangevuld met MOS- medewerkers Dit zijn grootouders ouders en

vrijwilligers van TuinHier die bijspringen tijdens

de lessen en acties ondersteunen Het grootste

deel van de werkgroep bestaat uit jonge senio-ren Aanvankelijk was de werkgroep niet erg groot

maar na enkele jaren mond-aan-mond-reclame

zijn er veel geeumlngageerde leden bij gekomen Zo

zijn er de vaste teams die wekelijks komen en een

team van lsquoinspringersrsquo dat zijn de leden die spora-

disch inspringen als vaste leden niet kunnen

Deze school laat de leerlingen tuinieren in de

schoolmoestuin de MOS-medewerkers staan

de leerkrachten bij tijdens de les en staan ook in

voor het onderhoud van deze tuintjes Door zelf te

tuinieren en de verwerking van deze activiteit in

de klas staan de leerlingen stil bij de afkomst van

onze voeding

De zesdejaars maakten een filmpje rond het aan-tal voedselkilometers dat producten afleggen

voor ze op ons bord terecht komen Dit educatieve

filmpje werd ook getoond in de andere klassen

Daarna gingen ze zelf op onderzoek telkens

wanneer ze samen met hun ouders de supermarkt

bezochten gingen ze na hoe ver hun producten

hadden gereisd en streefden ze ernaar zo weinig

mogelijk kilometers in het winkelkarretje te laden

Op school hangt achteraan de klas een grote

kaart daar duiden leerlingen aan van welke landen

zij producten kochten

Zoals uit deze actie blijkt maakt de school er een

prioriteit van om ook de link te leggen naar thuis

Zo ook bij de stempelkaartactie Telkens een leer-

ling met zijn ouders naar een lokale hoeve gaat

ontvangt hij of zij een stempel van de boer Op het

einde van het schooljaar worden de spaarkaarten

vergeleken en degene met het meeste aantal

stempels wordt in de bloemetjes gezet

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep

FREQUENTIE Permanent

DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen koop- en eetgedrag en dragen dit ook over thuis

SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte Lucy Natuurknap communicatie binnen en buiten school

ldquoWij werken het hele jaar rond lsquoEet lokaal met Lucy Natuurknaprsquordquo

SCH

OO

LBEL

EID

24

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld

PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinsplsquoHETthinspSMAAKPARADIJSrsquoHet Smaakparadijs is een schoolproject rond

smaakopvoeding en eetcultuur om de leerlingen

aan te zetten tot een gezond voedingspatroon

De leerkrachten van de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo

en Plattelandsklassen vzw werkten een draaiboek

uit rond dit avontuur Yvonne en Yvette vormen

het duo dat de leerlingen doorheen het jaar mee-

neemt op deze culinaire reis langs de vijf basis-

smaken Het draaiboek bevat achtergrond-

informatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes

en suggesties voor in de klas

DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs

VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep

FREQUENTIE Permanent

DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen eetgedrag en de herkomst van het voedsel

SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte communicatie binnen en buiten school

MEER INFORMATIE wwwplattelandsklassenbe

25

SCH

OO

LBEL

EID

Subsidies klasbezoeken in West-Vlaanderen wwwmetdeklasdeboeropbe

Nood aan begeleiding op school om rond lokale voeding te werken Contacteer de MOS-begeleider

van jouw regio wwwmilieuzorgopschoolbe

Aanvraag voor financieumlle steun bij het opstarten van een schooltuintje telkens voor eind december

indienen via Landelijke Gilden wwwlandelijkegildenbe

Samenwerking met de lokale trekkersgroep Fair Trade gemeente om het zesde criterium te behalen

wwwfairetradegemeentenbe

Financieumlle steun via Kleur Bekennen voor leerkrachten in het basis- of secundair onderwijs bij projecten

op school rond wereldburgerschap en duurzame voeding

Regelmatig lanceert Kleur Bekennen een projectoproep Scholen die een project indienen maken kans

op een financieumlle stimulans waarmee je je project kunt realiseren in je school Zowel scholen die al lang

aan wereldburgerschap werken en wellicht al een schoolvisie hebben als scholen die nog nooit aan

wereldburgerschap werkten kunnen meedoen

Hou de website van wwwkleurbekennenbe in de gaten of schrijf je in op onze nieuwsbrief via onze web-

site Contact valentiengoethalswest-vlaanderenbe

Subsidies voor schoolmelk Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen

Subsidies voor schoolfruit Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen

Neem een kijkje op lsquoGezonde schoolrsquo website van het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en

Ziektepreventie voor tips rond het installeren van een gezondheidsbeleid op school

Met steun van Quick-win-project voor de korte keten Departement Landbouw en visserij Vlaamse Overheid

ON

DER

STE

UN

ING

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Ondersteuning

OndersteuningGemeenteschool Oostduinkerke

26

Breng de boerderij naar de klas Of net andersom Ontdek wwwonthaalopdeboerderijbeMeer informatie Inagro-Landbouweducatie Ieperseweg 87 8800 Rumbeke-Beitem051 27 32 00 - infoeducatieinagrobe - wwwonthaalopdeboerderijbe

Page 12: INSPIRATIEGIDS Lekker Lokaal - Inagro...Duurzame producten in de eigen schoolkeuken Streef met de school naar een meer duurzame keuken, kies voor authenticiteit en pure producten.

12

FEEST OP SCHOOL

Kaasschotel Schoolfeest de ouderraad bedanken teambuilding hellip Schuif je voeten onder tafel en geniet van een ambachtelijk bereide kaasschotel Hoeve- kaas wordt gemaakt van melk van de hoeve Dat zorgt er niet alleen voor dat de producten erg vers zijn het biedt ook de mogelijkheid om het ver-haal achter het product te leren kennen via een bezoek aan de kaasboer

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

FREQUENTIE Eenmalig

LEERDOELEN Productieproces kaas eerlijke handel korte keten betrokken-

heid consument en producent traditionele ambacht

SUCCESFACTOREN Combinatie met een bezoek aan de kaasboer Serveren met

lokale of Fair Trade wijn stokbrood van een ambachtelijke

bakker hoeveconfituur en -boter Zichtbare communicatie

over de lokale insteek

Tip Projectweek rond zuivel

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Feest op school

Breng vooraf een bezoek aan de kaas-boer of nodig hem uit op school Zo leren leerlingen het verhaal achter het product kennen en kunnen zij dit enthousiast over-dragen tijdens het feestmaal

Er zijn vele variaties mogelijk een dessertbuffet koude schotel belegde broodjes

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

FEEST OP SCHOOL

IJskarretjeVerras jong en oud met een ijskarretje op het schoolfeest Een ijsje gemaakt van verse hoevemelk geeft een feestelijke toets aan het samenzijn Het is bovendien een dessertje met een minimum aan voedselkilometers en verpakkingsmateriaal

FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks

LEERDOELEN Afvalbewustwording eerlijke prijs traditionele

ambacht duurzaam consumeren

SUCCESFACTOREN Zichtbare communicatie rond engagement

Tip Combineer met een appelsaP-tap van de hoeve een gezonde feestelijke drank eacuten een minimum aan afval

Kies voor herbruikbare drinkbekers Je kunt ze oa ont- lenen via twee kringloopcentra in de provincie Kringloop-centrum West (regio Ieper 078155 005) en kringloop- centrum rsquot Rad (regio Brugge 050349 400) of via Imog

13

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Feest op school

VBS Desselgem

VERGADERINGEN LERAARSKAMER TEAM

Pedagogische studiedag op de boerderijSteek de koppen eens samen op de boerderij en kom op frisse ideeeumln Geniet tijdens het vergaderen van een heerlijke lunch met lokale producten of een hoeve-ijsje in de namiddag Vele hoeves hebben een vergaderzaaltje met koffie thee en broodjes ter beschikking

DOELGROEP Leerkrachten oudercomiteacute

FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks

DYNAMIEK Ontspannen teamvergadering

in een rustige omgeving

SUCCESFACTOREN Even pauzeren om de boerderij

te verkennen

PRAKTISCH Vind hoeves met vergaderzaaltje

op wwwonthaalopdeboerderijbe

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school VergaderingenLeraarskamerTeam

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

14

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school VergaderingenLeraarskamerTeam

September NovemberOktoberMaart MeiApril Juni AugustusJuli December FebruariJanuari

aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettedoperwtgroene selderijkomkommerkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipaprikapeultjespreiprinsessen-boonradijsrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaattuinboonuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel

aardbeiabrikoosbraamframbooskersnectarineperzikrabarberrode beszwarte bes

aardappelbloemkoolboerenkoolgroene selderijknolselderijpaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraapradijsrammenasrode bietrodekoolroodlofsavooikoolschorseneerspinaziespruitenuiveldslawarmoeswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appelrabarber

aardappelandijviebloemkoolgroene selderijpaddenstoelenpaksoipompoenpreiraapraapsteelradijsrode bietroodlofspinazieuiwarmoeswaterkerswortelwitlof

aardbeirabarber

aardappelandijvieaspergebloemkooldoperwtgroene selderijkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipeultjespreiraapraapsteelradijsrode bietroodlofspinaziespitskooluiwarmoeswaterkerswortel

aardbeirabarber

aardappelandijvieartisjokaspergebloemkoolbroccolidoperwtgroene selderijkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipeultjespreiprinsessen-boonraapradijsrode bietsavooikoolspinaziespitskooltomaattuinboonuivenkelwarmoeswaterkerswortel

aardbeiabrikoosframbooskersnectarineperzikrabarberrode beszwarte bes

aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslamaispaddenstoelenpaksoipaprikapompoenpreiprinsessen-boonraapsteelradijsrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaatuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel

aardbeiabrikoosappelbraamdruifframbooskersmeloennectarinepeerperzikpruimvijgzwarte bes

aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslamaispaddenstoelenpaksoipaprikapompoenpreiprinsessen-boonraap(steel)radijsrammenasrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaatuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel

appelbraamdruifframbooskiwibesmeloennectarinepeerperzikpruimvijg

aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijboerenkoolbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipaprikapastinaakpompoenpreiprinsessen-boonraap(steel)radijsrammenasrode bietrodekoolroodlofsavooikoolschorseneersnijboonspinaziespitskoolspruitentomaatuiveldslavenkelwarmoeswaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appelbraamdruifframbooskiwibesmeloenpeer

aardappelaardpeerandijviebleekselderijbloemkoolboerenkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslavenkelwarmoeswaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appeldruifmeloenpeer

aardappelaardpeerandijvieboerenkoolgroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appelpeer

aardappelaardpeerboerenkoolgroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appelpeer

aardappelboerenkoolgroene selderijknolselderijpaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawitlofwittekoolwortel

appelpeer

Meer info en seizoensrecepten wwwgroentekalenderbe

Gebruik deze handige groente- en fruit-kalender om per maand te ontdekken van welke groenten en vruchten je kunt genieten

Probeer de voedselkilometers zo veel mogelijk te beperken Kies altijd voor de groenten en vruchten die het dichtst bij huis zijn gekweekt Lees het etiket

Vruchten die in zuidelijke landen worden geteeld (zoals banaan citroen kiwi man-darijn mango pompelmoesgrapefuit en sinaasappel) kun je ter afwisseling eten bij voorkeur in de wintermaanden

VERGADERINGEN LERAARSKAMER TEAM

Fruit in de leraarskamerVerwen het team door een mand met seizoensgebonden fruit in de leraarskamer te plaatsten het is een gezond tussendoortje dat niet duur is en bovendien geen afval nalaat

DOELGROEP Leerkrachten

FREQUENTIE Dagelijks wekelijks

DYNAMIEK Gezonde snackgewoonte zonder afval

SUCCESFACTOREN Fruit kopen volgens de seizoenen zie seizoenskalender

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

15

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband

Tips Koppel de appeltjeskring aan een bezoek Zelf een appeltje plukken is de grootste motivatie om erin te bijten

Appels en peren zijn lang houdbaar in de koelkast

Appels snijden veel werk Probeer een appelsnijder

ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND

Appeltjeskring Tijdens het kringmoment schilt de leerkracht enkele stukken fruit voor de leerlingen Voor de kleinsten is een appel of peer vaak moeilijk om uit het vuistje te eten Op deze manier draag je als leerkracht bij tot een gezonde snackgewoonte

DOELGROEP Kleuteronderwijs eerste graad lager onderwijs

FREQUENTIE Wekelijks

TAAKVERDELING Beurtrol leerkrachten of laten meebrengen

door ouders

LEERDOELEN Lichamelijke gezondheid de seizoenen en hun

fruitteelten fruitgroei samen eten

SUCCESFACTOREN Koppeling aan een bezoek aan de fruitkweker

communiceren naar ouders via fotorsquos op de

schoolblog

VBS Desselgem

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

16

VBS Desselgem

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband

ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND

Aan de slag met hoeveproducten na een bezoek aan een lokale producent

Waar komt ons voedsel vandaan Melk prei aardappelen appels boter rundsvlees eitjes tomaten aardbeien yoghurthellip Laat de kleuters zelf aardappelen uit de grond halen laat leerlingen koeien voederen Misschien kunnen studenten huishoudkunde zelfs helpen bij het maken van hoeveproducten Daarna kan in de klas gekookt worden met de ingredieumlnten puree melkpudding becha-melsaushellip

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

FREQUENTIE Eeacutenmalig jaarlijks bezoek en kookactiviteit

LEERDOELEN Bewegen in verschillende milieus fysieke activiteit

landbouwpraktijk gezondheid en voeding

belevend leren omgang met dieren

SUCCESFACTOREN Klasoverschrijdend werken

KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie

per bezoek aan te vragen

PRAKTISCH Boerderij bezoeken Adresjes op maat in

West-Vlaanderen via wwwmetdeklasdeboeropbe

Tips Combineer het bezoek met een champignon- of witloof-teeltkit in de klas Jaarlijks te verkrijgen bij Inagro zie lesmaterialen

Je kan klasoverschrijdend werken door het fotoverslag van het bezoek in de eetzaal uit te hangen

Vaderdagscadeaursquotje aardbeien op een versierd schaaltje

Gemeenteschool Oostduinkerke

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

17

Ter Groene Poorte Brugge

VBS Sint-Lodewijk Deerlijk

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband

ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND

Food rock een duurzame maaltijd voor wereldsterrenWat heeft wereldhandel te maken met de voedselproblematiek en hoe kunnen we als consument ons steentje bijdragen door duurzamer te consumeren Dure woorden die een concrete invulling krijgen aan de hand van opdrachten in een workshop die via de festivalsfeer nauw aansluit bij de leefwereld van jongeren Leerlingen stellen na de toelichting zelf een duurzaam menu samen waaruit zal blijken dat er veel stof ter discussie is Smakelijk

DOELGROEP Secundair onderwijs versie ASO en versie TSO BSO

PRAKTISCHE De lespakketten kunnen besteld ontleend of gedownload wordenVEREISTEN - Schakel een Noord- en een Zuid-animator in voor de meest

beklijvende aanpak euro 160 basisprijs aangevuld met een

km-vergoeding en euro 40 voor de ingredieumlnten

- Of begeleid zelf de workshop met enkele leerkrachten van

de school

FREQUENTIE Eeacutenmalige workshop voor- en naverwerking in de klas

VOORBEREIDING - Met animatoren minimum voorbereidingstijd fiches

doornemen

- Zelf begeleiden materiaal halen en doornemen collegarsquos

aanspreken

LEERDOELEN leerlingen staan stil bij eigen koop- en

eetgedrag milieu-impact voedsel eerlijke

handel korte vs lange keten sociale

impact voedsel mening onderbouwen

samenwerken koken

SUCCESFACTOREN Begeleiding door de opgeleide animatoren

PRAKTISCH Alle praktische informatie zie lesmateria-

len Deze lesmaterialen kwamen tot stand

ism het Provinciaal Noord-Zuid Centrum

en Kleur Bekennen West-Vlaanderen

FOOD ROCK een duurzame maaltijd

voor wereldsterren

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

18

19

LESMATERIALEN

Werken rond lokale voeding BOERDERIJBEZOEK lsquoMET DE KLAS DE BOER OPrsquoBezoek een echte boerderij uit het netwerk van hedendaagse boerderijen die openstaan voor klasbezoeken Hier ervaar je hoe de landbouw vandaag in ons voedsel voorziet en kan je helpen bij de taken van de boer Ontdek de diverisiteit binnen de landbouw varkens melkvee fruitbomen groententeelt in serre of open lucht hoeveproducentenhellip

Waarom een landbouwbedrijf bezoeken Deze authentieke leer-omgeving heeft een aantal troeven die in een klassikale context

weinig aan bod komen

- Gezondheid de leerlingen bewegen een hele dag lang

- Welzijn het biedt kansen aan andere leerlingen om op de voor-

grond te treden vermindering stress en pestgedrag

- Duurzaam leven bezorgdheid om het milieu start met het

ervaren van het buitenleven

- Leervermogen concentratievermogen en creativiteit leren in

een authentieke context dringt dieper binnen in onze hersenen

doordat we meerdere zintuigen aanspreken

(Bron Van de Keere K Vervaet S (2013) Leren is onderzoeken Aan de slag met wetenschap in de klas Leuven Lannoo Campus)

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie per

bezoek aan te vragen

PRAKTISCH Vind jouw boerderij via wwwmetdeklasdeboeropbe

Tips Denk eraan de boerderij heeft niet enkel troeven voor jonge leer- lingen Klassiek schoolse inhouden zoals metend rekenen en fysica kunnen hier geleerd worden met alle zintuigen (Hoeveel kubieke meter past in deze maiumlskuil Hoelang is 100 meter )

Overleg met de boer over hoe je het bezoek wil invullen Wil je een rondleiding en wat klusjes opknappen in de voormiddag en hou je de namiddag om samen met de leer-lingen te rekenen op de boerderij Maak vooraf goede inhoudelijke en praktische afspraken voor een onvergetelijke ervaring

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

Bij een boerderijbezoek is voorbereiding en naverwerking essentieel Hierna volgt een greep uit het aanbod lesmaterialen ontwikkeld door de educatieve dienst van Inagro lsquoONTHAAL OP DE BOERDERIJrsquo om het bezoek samen met de leerlingen te kaderen

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

ONTDEK OOK DE EXTRArsquoS om het boerderijbezoek voor te bereiden of uit te breiden naar een projectweek lsquode Zuivelboxrsquo lsquoOver Bloesems en Bijtjesrsquo lsquoHoprsquo en lsquoBoer zoekt Klasrsquo

De digitale leeromgeving lsquowwwboerincarottebersquo laat toe de boerderij online te bezoeken ideaal als voorbereiding of naverwerking

Het taalplonsbad lsquoBonjour Boerrsquo is een boerderijbezoek in Wallonieuml of Frankrijk zie wwwbonjourboerbe

Stal Op Stelten is een educatief spel op de boerderij voor kleuters Deelnemende hoeves op wwwonthaalopdeboerderijbe

Boer in de Wolken vormt een evaluatiespel om op het eind van het bezoek enkele belangrijke zaken te herhalen beschikbaar bij diverse hoeves lsquoMet de klas de boer oprsquo

TEELTKITSKweek je eigen witloof of champignons in de klas

Deze kits worden jaarlijks ter beschikking gesteld

door Inagro en kunnen afgehaald worden na

bestelling

DOELGROEP Lager onderwijs

KOSTPRIJS Gratis af te halen na bestelling

(jaarlijkse actie)

BESTELLEN EN INFORMATIE

wwwonthaalopdeboerderijbe

SPELKOFFER VOEDINGSDRIEHOEK lsquoGEZOND UIT DE GRONDrsquoDriedimensionale voedselpiramide Bij de verschil-

lende voedingsproducten wordt de link gelegd met

de landbouwkundige oorsprong ervan

DOELGROEP Lager en secundair onderwijs

KOSTPRIJS Gratis

INFORMATIE EN BESTELLEN

Gratis ontlenen via

wwwonthaalopdeboerderijbe

BOER IN BEELD Fotomappen over heden-

daagse landbouw aan de

hand van een informatieve verhaallijn en opdrach-

ten voor de leerlingen

en een handleiding voor de leerkracht

Verschillende themarsquos worden behandeld

verschillend per graad zuivel witloof champig-

nons vlees groenten serreteeltenhellip

DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs per graad

KOSTPRIJS Pdf-versie gratis online of euro 7 per

themamap gedrukt op hard karton

BESTELLEN EN INFORMATIE

- Gratis downloaden via

wwwboerinbeeldbe

- Aankopen via provinciale e-shop

BOER IN BEELD LIVE Educatieve filmpjes die de

voedselketen illustreren

Drie jonge reporters gaan op

pad en ontdekken welke weg

groenten koekjes en vlees afleggen

DOELGROEP Lager onderwijs onderbouw

secundair onderwijs

KOSTPRIJS Gratis voor leerkrachten

BESTELLEN EN INFORMATIE

- Gratis downloaden via

wwwboerinbeeldlivebe

- Gratis afhalen Provinciaal

Informatiecentrum Tolhuis

Brugge 0800 20 021

20

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

21

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

PLATTELANDSKLASSEN VZW ondersteunt en ontwikkelt educatieve initiatieven om jongeren op een

in contact te brengen met land- en tuinbouw voeding en het platteland Project Het Smaakparadijs omvat

een reeks van drie boekjes lsquoHet draaiboek Smaakparadijsrsquo werd ontwikkeld en geschreven

nav een samenwerking tussen Plattelandsklassen en de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo in Gelrode Zij werkten

een heel schooljaar rond eetcultuur en smaakopvoeding Het boek bevat de omschrijving van hun project

achtergrondinformatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes en suggesties voor in de klas per graad

lsquoHet Schooltuinboek rsquo een praktische gids om te beginnen met een schooltuin als didactisch uitdagend

project voor de school En lsquoHet Hagelands Kinderkookboek rsquo bevat een reeks recepten die leerlingen in

de klas kunnen maken voor gezamenlijke lunchmomenten tijdens het Smaakparadijs-project

DOELGROEP Lager onderwijs

KOSTPRIJS draaiboek Smaakparadijs euro 18 Het Schooltuinboek euro 20 Hagelands Kinderkookboek euro 7

BESTELLEN INFORMATIE amp ANDERE DIDACTISCHE UITGAVES wwwplattelandsklassenbe

VELT staat voor lsquoVereniging voor Ecologisch Leven

en Tuinierenrsquo Velt wil bijdragen tot de ontwikkeling

van een duurzame levensstijl en daarvoor ontwik-

kelden zij educatieve materialen zoals de lsquoSchool-moestuinhandleidingrsquo educatieve pakketten

rond seizoensgroenten voedselverspilling (on)

kruiden groentenkalender met steekkaarten per

groente En een inspiratiegids duurzaam consume-

ren op school en in de klas

Meeste materialen zijn online ter beschikking

gesteld neem een kijkje op wwwveltbe

LANDBOUWMUSEA tonen het verhaal van streek-

eigen tradities verschillende musea vind je op

wwwonthaalopdeboerderijbe

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

VBS Desselgem

22

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

Werken rond duurzame ontwikkeling

FOOD ROCK een duurzame maaltijd

voor wereldsterren

SCHOON BOERENHoe maakt de land- en tuinbouwsector werk van

een duurzamer platteland voor ons allemaal

Duurzame landbouw wordt voorgesteld aan de

hand van de inspanningen van acht voorbeeld-

boeren tijdens de reizende tentoonstelling

Leerlingen verkennen zelf de tentoonstelling

met de werkboekjes Sommige bedrijven kunnen

ook bezocht worden tijdens de campagneperiode

DOELGROEP Lager onderwijs tweede en derde

graad Secundair onderwijs

KOSTPRIJS Gratis

ALLE INFORMATIE

Boekjes horend bij de tentoonstelling

aanvragen via wwwschoonboerenbe

BOERENVERSTANDDit DVD-spel is een interactief groepsspel over

landbouw in de wereld op basis van videobeelden

De videobeelden brengen 5 themarsquos aan die van

levensbelang zijn voor de landbouw water bodem

energie mest en kapitaal Elk thema biedt land-

bouwers in de hele wereld kansen maar ndash helaas ndash

ook problemen

In het spel nemen 4 teams het tegen elkaar op

Goed opletten tijdens de beelden zelf creatief voor

de dag komen en tactisch spelen zijn van cruciaal

belang tijdens het spel

DOELGROEP Derde graad secundair onderwijs

KOSTPRIJS euro 8 (dvd + brochure) wordt gratis

thuis geleverd

BESTELLEN EN INFORMATIE

Provinciaal Informatiecentrum

Tolhuis te Brugge 0800 20 021

LESMAPPEN FOOD ROCKEducatieve lesmappen voor het opzetten van

een workshop rond eerlijke handel duurzaam

consumeren in een mondiale context Zie

activiteiten in klasverband

DOELGROEP Secundair onderwijs

KOSTPRIJS - Lesmappen Gratis downloaden

uitlenen of aankopen voor euro 20

- Workshop euro 160 aangevuld met

een km-vergoeding en euro 40 voor de

ingredieumlnten

BESTELLEN EN INFORMATIE

- Gratis downloaden

wwwonthaalopdeboerderijbe

- Gratis ontlenen op diverse locaties

- Aankopen lesmap of workshop-

boeken via infoeducatieinagrobe

of 051 27 32 25LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Algemeen

De communicatie van de school rond gezond en duurzaam eten vormt de rode

draad om enerzijds de verschillende activiteiten te verbinden en anderzijds een

aanknopingspunt om ouders en grootouders mee te betrekken anderzijds

Een schoolbeleid is een handig instrument voor het secundair onderwijs om

optimaal en doorgedreven aan de VOETen te werken omgeving en duurzame

ontwikkeling lichamelijke gezondheid en veiligheid socio-economische samen-

leving en politiek-juridische samenleving

Voor het lager onderwijs sluit een dergelijk schoolbeleid aan bij de Edo-doel- stellingen leerlingen onderbouwen met de capaciteiten om bewuste keuzes te

maken in functie van een leefbare wereld voor ons en voor toekomstige generaties

het leergebied wereldorieumlntatie en het leergebied overschrijdende thema sociale

vaardigheden

Hoe zet je een gedragen schoolbeleid rond duurzaam eetgedrag op De initiatiefnemers nemen het voortouw en peilen naar het draagvlak in de school

bij collegarsquos directie ouders ondersteunend personeel leerlingen Een groot

draagvlak binnen de school is noodzakelijk

De stuwende motor achter de acties is de werkgroep bij het samenstellen van de

werkgroep is het belangrijk om alle mogelijke leden uit te nodigen om deel uit te

maken van de werkgroep Een gemengde werkgroep bundelt gemengde krachten

en opportuniteiten Het is niet de bedoeling dat alle taaklast op de initiatief nemende leerkrachten directie valt Spreek leerlingen ouders maar ook groot-

ouders en het ondersteunend amp administratief personeel aan

Het is belangrijk dat eacuteeacuten iemand het centraal aanspreekpunt is Deze persoon

neemt een cooumlrdinerende rol op zich Zij of hij bereidt de vergaderingen van de

werkgroep voor en leidt de vergadering Zij of hij maakt ook de vertaalslag naar de

schoolleiding

Kies een mascotte of een leuke slogan om de acties van de werkgroep een gezicht

of herkenbaarheid te geven

Denk eraan om vaak terug te koppelen naar de verschillende schoolniveaus

Heeft de school een lokale schoolcatering Dan kan hier in de klas rond gewerkt

worden en omgekeerd

Hulp nodig bij planning organisatie of uitvoering van het project Contacteer een MOS-begeleider van jouw provincie Meer info httpmilieuzorgopschoolbe (Bron MOS-handleiding)

SCH

OO

LBEL

EID

Schoolbeleid

Tips Laat de leerlingen na een stellingenspel over duurzaam voed-sel een affiche maken waarin zij hun mening of bezorgdheid illus-treren Deze affiches kunnen opgehangen worden in de eetzaal Zo worden andere leerlingen ook aangezet om na te denken over duurzaam consumeren en ga je klasoverschrijdend te werk

Na het behandelen van het thema duurzaam consumeren in de klas worden de leerlingen gestimuleerd zelf na te denken over hun eigen school Op welke zaken scoort onze school goed of min-der goed

Ga na het schoolfeest na hoeveel afval werd vermeden door te kiezen voor een duurzaam alternatief zoals een ijskarretje of herbruikbare drinkbekers

23

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld

PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinspVRIJEthinspBASISSCHOOLthinspDESSELGEMWinnaar van de scholenwedstrijd lsquoLekker Lokaalrsquo

Jo Bultheel pedagogisch directeur legt uit hoe

Lucy Natuurknap en haar bende geeumlngageerde

leerlingen de school wakker houden voor aller-

hande activiteiten rond lokaal en duurzaam eten

zoals het uitdelen van de wekelijkse appel

De werkgroep bestaat hier uit een kerngroep van drie leerkrachten aangevuld met MOS- medewerkers Dit zijn grootouders ouders en

vrijwilligers van TuinHier die bijspringen tijdens

de lessen en acties ondersteunen Het grootste

deel van de werkgroep bestaat uit jonge senio-ren Aanvankelijk was de werkgroep niet erg groot

maar na enkele jaren mond-aan-mond-reclame

zijn er veel geeumlngageerde leden bij gekomen Zo

zijn er de vaste teams die wekelijks komen en een

team van lsquoinspringersrsquo dat zijn de leden die spora-

disch inspringen als vaste leden niet kunnen

Deze school laat de leerlingen tuinieren in de

schoolmoestuin de MOS-medewerkers staan

de leerkrachten bij tijdens de les en staan ook in

voor het onderhoud van deze tuintjes Door zelf te

tuinieren en de verwerking van deze activiteit in

de klas staan de leerlingen stil bij de afkomst van

onze voeding

De zesdejaars maakten een filmpje rond het aan-tal voedselkilometers dat producten afleggen

voor ze op ons bord terecht komen Dit educatieve

filmpje werd ook getoond in de andere klassen

Daarna gingen ze zelf op onderzoek telkens

wanneer ze samen met hun ouders de supermarkt

bezochten gingen ze na hoe ver hun producten

hadden gereisd en streefden ze ernaar zo weinig

mogelijk kilometers in het winkelkarretje te laden

Op school hangt achteraan de klas een grote

kaart daar duiden leerlingen aan van welke landen

zij producten kochten

Zoals uit deze actie blijkt maakt de school er een

prioriteit van om ook de link te leggen naar thuis

Zo ook bij de stempelkaartactie Telkens een leer-

ling met zijn ouders naar een lokale hoeve gaat

ontvangt hij of zij een stempel van de boer Op het

einde van het schooljaar worden de spaarkaarten

vergeleken en degene met het meeste aantal

stempels wordt in de bloemetjes gezet

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep

FREQUENTIE Permanent

DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen koop- en eetgedrag en dragen dit ook over thuis

SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte Lucy Natuurknap communicatie binnen en buiten school

ldquoWij werken het hele jaar rond lsquoEet lokaal met Lucy Natuurknaprsquordquo

SCH

OO

LBEL

EID

24

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld

PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinsplsquoHETthinspSMAAKPARADIJSrsquoHet Smaakparadijs is een schoolproject rond

smaakopvoeding en eetcultuur om de leerlingen

aan te zetten tot een gezond voedingspatroon

De leerkrachten van de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo

en Plattelandsklassen vzw werkten een draaiboek

uit rond dit avontuur Yvonne en Yvette vormen

het duo dat de leerlingen doorheen het jaar mee-

neemt op deze culinaire reis langs de vijf basis-

smaken Het draaiboek bevat achtergrond-

informatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes

en suggesties voor in de klas

DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs

VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep

FREQUENTIE Permanent

DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen eetgedrag en de herkomst van het voedsel

SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte communicatie binnen en buiten school

MEER INFORMATIE wwwplattelandsklassenbe

25

SCH

OO

LBEL

EID

Subsidies klasbezoeken in West-Vlaanderen wwwmetdeklasdeboeropbe

Nood aan begeleiding op school om rond lokale voeding te werken Contacteer de MOS-begeleider

van jouw regio wwwmilieuzorgopschoolbe

Aanvraag voor financieumlle steun bij het opstarten van een schooltuintje telkens voor eind december

indienen via Landelijke Gilden wwwlandelijkegildenbe

Samenwerking met de lokale trekkersgroep Fair Trade gemeente om het zesde criterium te behalen

wwwfairetradegemeentenbe

Financieumlle steun via Kleur Bekennen voor leerkrachten in het basis- of secundair onderwijs bij projecten

op school rond wereldburgerschap en duurzame voeding

Regelmatig lanceert Kleur Bekennen een projectoproep Scholen die een project indienen maken kans

op een financieumlle stimulans waarmee je je project kunt realiseren in je school Zowel scholen die al lang

aan wereldburgerschap werken en wellicht al een schoolvisie hebben als scholen die nog nooit aan

wereldburgerschap werkten kunnen meedoen

Hou de website van wwwkleurbekennenbe in de gaten of schrijf je in op onze nieuwsbrief via onze web-

site Contact valentiengoethalswest-vlaanderenbe

Subsidies voor schoolmelk Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen

Subsidies voor schoolfruit Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen

Neem een kijkje op lsquoGezonde schoolrsquo website van het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en

Ziektepreventie voor tips rond het installeren van een gezondheidsbeleid op school

Met steun van Quick-win-project voor de korte keten Departement Landbouw en visserij Vlaamse Overheid

ON

DER

STE

UN

ING

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Ondersteuning

OndersteuningGemeenteschool Oostduinkerke

26

Breng de boerderij naar de klas Of net andersom Ontdek wwwonthaalopdeboerderijbeMeer informatie Inagro-Landbouweducatie Ieperseweg 87 8800 Rumbeke-Beitem051 27 32 00 - infoeducatieinagrobe - wwwonthaalopdeboerderijbe

Page 13: INSPIRATIEGIDS Lekker Lokaal - Inagro...Duurzame producten in de eigen schoolkeuken Streef met de school naar een meer duurzame keuken, kies voor authenticiteit en pure producten.

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

FEEST OP SCHOOL

IJskarretjeVerras jong en oud met een ijskarretje op het schoolfeest Een ijsje gemaakt van verse hoevemelk geeft een feestelijke toets aan het samenzijn Het is bovendien een dessertje met een minimum aan voedselkilometers en verpakkingsmateriaal

FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks

LEERDOELEN Afvalbewustwording eerlijke prijs traditionele

ambacht duurzaam consumeren

SUCCESFACTOREN Zichtbare communicatie rond engagement

Tip Combineer met een appelsaP-tap van de hoeve een gezonde feestelijke drank eacuten een minimum aan afval

Kies voor herbruikbare drinkbekers Je kunt ze oa ont- lenen via twee kringloopcentra in de provincie Kringloop-centrum West (regio Ieper 078155 005) en kringloop- centrum rsquot Rad (regio Brugge 050349 400) of via Imog

13

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school Feest op school

VBS Desselgem

VERGADERINGEN LERAARSKAMER TEAM

Pedagogische studiedag op de boerderijSteek de koppen eens samen op de boerderij en kom op frisse ideeeumln Geniet tijdens het vergaderen van een heerlijke lunch met lokale producten of een hoeve-ijsje in de namiddag Vele hoeves hebben een vergaderzaaltje met koffie thee en broodjes ter beschikking

DOELGROEP Leerkrachten oudercomiteacute

FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks

DYNAMIEK Ontspannen teamvergadering

in een rustige omgeving

SUCCESFACTOREN Even pauzeren om de boerderij

te verkennen

PRAKTISCH Vind hoeves met vergaderzaaltje

op wwwonthaalopdeboerderijbe

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school VergaderingenLeraarskamerTeam

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

14

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school VergaderingenLeraarskamerTeam

September NovemberOktoberMaart MeiApril Juni AugustusJuli December FebruariJanuari

aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettedoperwtgroene selderijkomkommerkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipaprikapeultjespreiprinsessen-boonradijsrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaattuinboonuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel

aardbeiabrikoosbraamframbooskersnectarineperzikrabarberrode beszwarte bes

aardappelbloemkoolboerenkoolgroene selderijknolselderijpaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraapradijsrammenasrode bietrodekoolroodlofsavooikoolschorseneerspinaziespruitenuiveldslawarmoeswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appelrabarber

aardappelandijviebloemkoolgroene selderijpaddenstoelenpaksoipompoenpreiraapraapsteelradijsrode bietroodlofspinazieuiwarmoeswaterkerswortelwitlof

aardbeirabarber

aardappelandijvieaspergebloemkooldoperwtgroene selderijkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipeultjespreiraapraapsteelradijsrode bietroodlofspinaziespitskooluiwarmoeswaterkerswortel

aardbeirabarber

aardappelandijvieartisjokaspergebloemkoolbroccolidoperwtgroene selderijkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipeultjespreiprinsessen-boonraapradijsrode bietsavooikoolspinaziespitskooltomaattuinboonuivenkelwarmoeswaterkerswortel

aardbeiabrikoosframbooskersnectarineperzikrabarberrode beszwarte bes

aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslamaispaddenstoelenpaksoipaprikapompoenpreiprinsessen-boonraapsteelradijsrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaatuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel

aardbeiabrikoosappelbraamdruifframbooskersmeloennectarinepeerperzikpruimvijgzwarte bes

aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslamaispaddenstoelenpaksoipaprikapompoenpreiprinsessen-boonraap(steel)radijsrammenasrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaatuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel

appelbraamdruifframbooskiwibesmeloennectarinepeerperzikpruimvijg

aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijboerenkoolbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipaprikapastinaakpompoenpreiprinsessen-boonraap(steel)radijsrammenasrode bietrodekoolroodlofsavooikoolschorseneersnijboonspinaziespitskoolspruitentomaatuiveldslavenkelwarmoeswaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appelbraamdruifframbooskiwibesmeloenpeer

aardappelaardpeerandijviebleekselderijbloemkoolboerenkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslavenkelwarmoeswaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appeldruifmeloenpeer

aardappelaardpeerandijvieboerenkoolgroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appelpeer

aardappelaardpeerboerenkoolgroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appelpeer

aardappelboerenkoolgroene selderijknolselderijpaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawitlofwittekoolwortel

appelpeer

Meer info en seizoensrecepten wwwgroentekalenderbe

Gebruik deze handige groente- en fruit-kalender om per maand te ontdekken van welke groenten en vruchten je kunt genieten

Probeer de voedselkilometers zo veel mogelijk te beperken Kies altijd voor de groenten en vruchten die het dichtst bij huis zijn gekweekt Lees het etiket

Vruchten die in zuidelijke landen worden geteeld (zoals banaan citroen kiwi man-darijn mango pompelmoesgrapefuit en sinaasappel) kun je ter afwisseling eten bij voorkeur in de wintermaanden

VERGADERINGEN LERAARSKAMER TEAM

Fruit in de leraarskamerVerwen het team door een mand met seizoensgebonden fruit in de leraarskamer te plaatsten het is een gezond tussendoortje dat niet duur is en bovendien geen afval nalaat

DOELGROEP Leerkrachten

FREQUENTIE Dagelijks wekelijks

DYNAMIEK Gezonde snackgewoonte zonder afval

SUCCESFACTOREN Fruit kopen volgens de seizoenen zie seizoenskalender

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

15

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband

Tips Koppel de appeltjeskring aan een bezoek Zelf een appeltje plukken is de grootste motivatie om erin te bijten

Appels en peren zijn lang houdbaar in de koelkast

Appels snijden veel werk Probeer een appelsnijder

ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND

Appeltjeskring Tijdens het kringmoment schilt de leerkracht enkele stukken fruit voor de leerlingen Voor de kleinsten is een appel of peer vaak moeilijk om uit het vuistje te eten Op deze manier draag je als leerkracht bij tot een gezonde snackgewoonte

DOELGROEP Kleuteronderwijs eerste graad lager onderwijs

FREQUENTIE Wekelijks

TAAKVERDELING Beurtrol leerkrachten of laten meebrengen

door ouders

LEERDOELEN Lichamelijke gezondheid de seizoenen en hun

fruitteelten fruitgroei samen eten

SUCCESFACTOREN Koppeling aan een bezoek aan de fruitkweker

communiceren naar ouders via fotorsquos op de

schoolblog

VBS Desselgem

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

16

VBS Desselgem

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband

ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND

Aan de slag met hoeveproducten na een bezoek aan een lokale producent

Waar komt ons voedsel vandaan Melk prei aardappelen appels boter rundsvlees eitjes tomaten aardbeien yoghurthellip Laat de kleuters zelf aardappelen uit de grond halen laat leerlingen koeien voederen Misschien kunnen studenten huishoudkunde zelfs helpen bij het maken van hoeveproducten Daarna kan in de klas gekookt worden met de ingredieumlnten puree melkpudding becha-melsaushellip

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

FREQUENTIE Eeacutenmalig jaarlijks bezoek en kookactiviteit

LEERDOELEN Bewegen in verschillende milieus fysieke activiteit

landbouwpraktijk gezondheid en voeding

belevend leren omgang met dieren

SUCCESFACTOREN Klasoverschrijdend werken

KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie

per bezoek aan te vragen

PRAKTISCH Boerderij bezoeken Adresjes op maat in

West-Vlaanderen via wwwmetdeklasdeboeropbe

Tips Combineer het bezoek met een champignon- of witloof-teeltkit in de klas Jaarlijks te verkrijgen bij Inagro zie lesmaterialen

Je kan klasoverschrijdend werken door het fotoverslag van het bezoek in de eetzaal uit te hangen

Vaderdagscadeaursquotje aardbeien op een versierd schaaltje

Gemeenteschool Oostduinkerke

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

17

Ter Groene Poorte Brugge

VBS Sint-Lodewijk Deerlijk

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband

ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND

Food rock een duurzame maaltijd voor wereldsterrenWat heeft wereldhandel te maken met de voedselproblematiek en hoe kunnen we als consument ons steentje bijdragen door duurzamer te consumeren Dure woorden die een concrete invulling krijgen aan de hand van opdrachten in een workshop die via de festivalsfeer nauw aansluit bij de leefwereld van jongeren Leerlingen stellen na de toelichting zelf een duurzaam menu samen waaruit zal blijken dat er veel stof ter discussie is Smakelijk

DOELGROEP Secundair onderwijs versie ASO en versie TSO BSO

PRAKTISCHE De lespakketten kunnen besteld ontleend of gedownload wordenVEREISTEN - Schakel een Noord- en een Zuid-animator in voor de meest

beklijvende aanpak euro 160 basisprijs aangevuld met een

km-vergoeding en euro 40 voor de ingredieumlnten

- Of begeleid zelf de workshop met enkele leerkrachten van

de school

FREQUENTIE Eeacutenmalige workshop voor- en naverwerking in de klas

VOORBEREIDING - Met animatoren minimum voorbereidingstijd fiches

doornemen

- Zelf begeleiden materiaal halen en doornemen collegarsquos

aanspreken

LEERDOELEN leerlingen staan stil bij eigen koop- en

eetgedrag milieu-impact voedsel eerlijke

handel korte vs lange keten sociale

impact voedsel mening onderbouwen

samenwerken koken

SUCCESFACTOREN Begeleiding door de opgeleide animatoren

PRAKTISCH Alle praktische informatie zie lesmateria-

len Deze lesmaterialen kwamen tot stand

ism het Provinciaal Noord-Zuid Centrum

en Kleur Bekennen West-Vlaanderen

FOOD ROCK een duurzame maaltijd

voor wereldsterren

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

18

19

LESMATERIALEN

Werken rond lokale voeding BOERDERIJBEZOEK lsquoMET DE KLAS DE BOER OPrsquoBezoek een echte boerderij uit het netwerk van hedendaagse boerderijen die openstaan voor klasbezoeken Hier ervaar je hoe de landbouw vandaag in ons voedsel voorziet en kan je helpen bij de taken van de boer Ontdek de diverisiteit binnen de landbouw varkens melkvee fruitbomen groententeelt in serre of open lucht hoeveproducentenhellip

Waarom een landbouwbedrijf bezoeken Deze authentieke leer-omgeving heeft een aantal troeven die in een klassikale context

weinig aan bod komen

- Gezondheid de leerlingen bewegen een hele dag lang

- Welzijn het biedt kansen aan andere leerlingen om op de voor-

grond te treden vermindering stress en pestgedrag

- Duurzaam leven bezorgdheid om het milieu start met het

ervaren van het buitenleven

- Leervermogen concentratievermogen en creativiteit leren in

een authentieke context dringt dieper binnen in onze hersenen

doordat we meerdere zintuigen aanspreken

(Bron Van de Keere K Vervaet S (2013) Leren is onderzoeken Aan de slag met wetenschap in de klas Leuven Lannoo Campus)

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie per

bezoek aan te vragen

PRAKTISCH Vind jouw boerderij via wwwmetdeklasdeboeropbe

Tips Denk eraan de boerderij heeft niet enkel troeven voor jonge leer- lingen Klassiek schoolse inhouden zoals metend rekenen en fysica kunnen hier geleerd worden met alle zintuigen (Hoeveel kubieke meter past in deze maiumlskuil Hoelang is 100 meter )

Overleg met de boer over hoe je het bezoek wil invullen Wil je een rondleiding en wat klusjes opknappen in de voormiddag en hou je de namiddag om samen met de leer-lingen te rekenen op de boerderij Maak vooraf goede inhoudelijke en praktische afspraken voor een onvergetelijke ervaring

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

Bij een boerderijbezoek is voorbereiding en naverwerking essentieel Hierna volgt een greep uit het aanbod lesmaterialen ontwikkeld door de educatieve dienst van Inagro lsquoONTHAAL OP DE BOERDERIJrsquo om het bezoek samen met de leerlingen te kaderen

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

ONTDEK OOK DE EXTRArsquoS om het boerderijbezoek voor te bereiden of uit te breiden naar een projectweek lsquode Zuivelboxrsquo lsquoOver Bloesems en Bijtjesrsquo lsquoHoprsquo en lsquoBoer zoekt Klasrsquo

De digitale leeromgeving lsquowwwboerincarottebersquo laat toe de boerderij online te bezoeken ideaal als voorbereiding of naverwerking

Het taalplonsbad lsquoBonjour Boerrsquo is een boerderijbezoek in Wallonieuml of Frankrijk zie wwwbonjourboerbe

Stal Op Stelten is een educatief spel op de boerderij voor kleuters Deelnemende hoeves op wwwonthaalopdeboerderijbe

Boer in de Wolken vormt een evaluatiespel om op het eind van het bezoek enkele belangrijke zaken te herhalen beschikbaar bij diverse hoeves lsquoMet de klas de boer oprsquo

TEELTKITSKweek je eigen witloof of champignons in de klas

Deze kits worden jaarlijks ter beschikking gesteld

door Inagro en kunnen afgehaald worden na

bestelling

DOELGROEP Lager onderwijs

KOSTPRIJS Gratis af te halen na bestelling

(jaarlijkse actie)

BESTELLEN EN INFORMATIE

wwwonthaalopdeboerderijbe

SPELKOFFER VOEDINGSDRIEHOEK lsquoGEZOND UIT DE GRONDrsquoDriedimensionale voedselpiramide Bij de verschil-

lende voedingsproducten wordt de link gelegd met

de landbouwkundige oorsprong ervan

DOELGROEP Lager en secundair onderwijs

KOSTPRIJS Gratis

INFORMATIE EN BESTELLEN

Gratis ontlenen via

wwwonthaalopdeboerderijbe

BOER IN BEELD Fotomappen over heden-

daagse landbouw aan de

hand van een informatieve verhaallijn en opdrach-

ten voor de leerlingen

en een handleiding voor de leerkracht

Verschillende themarsquos worden behandeld

verschillend per graad zuivel witloof champig-

nons vlees groenten serreteeltenhellip

DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs per graad

KOSTPRIJS Pdf-versie gratis online of euro 7 per

themamap gedrukt op hard karton

BESTELLEN EN INFORMATIE

- Gratis downloaden via

wwwboerinbeeldbe

- Aankopen via provinciale e-shop

BOER IN BEELD LIVE Educatieve filmpjes die de

voedselketen illustreren

Drie jonge reporters gaan op

pad en ontdekken welke weg

groenten koekjes en vlees afleggen

DOELGROEP Lager onderwijs onderbouw

secundair onderwijs

KOSTPRIJS Gratis voor leerkrachten

BESTELLEN EN INFORMATIE

- Gratis downloaden via

wwwboerinbeeldlivebe

- Gratis afhalen Provinciaal

Informatiecentrum Tolhuis

Brugge 0800 20 021

20

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

21

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

PLATTELANDSKLASSEN VZW ondersteunt en ontwikkelt educatieve initiatieven om jongeren op een

in contact te brengen met land- en tuinbouw voeding en het platteland Project Het Smaakparadijs omvat

een reeks van drie boekjes lsquoHet draaiboek Smaakparadijsrsquo werd ontwikkeld en geschreven

nav een samenwerking tussen Plattelandsklassen en de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo in Gelrode Zij werkten

een heel schooljaar rond eetcultuur en smaakopvoeding Het boek bevat de omschrijving van hun project

achtergrondinformatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes en suggesties voor in de klas per graad

lsquoHet Schooltuinboek rsquo een praktische gids om te beginnen met een schooltuin als didactisch uitdagend

project voor de school En lsquoHet Hagelands Kinderkookboek rsquo bevat een reeks recepten die leerlingen in

de klas kunnen maken voor gezamenlijke lunchmomenten tijdens het Smaakparadijs-project

DOELGROEP Lager onderwijs

KOSTPRIJS draaiboek Smaakparadijs euro 18 Het Schooltuinboek euro 20 Hagelands Kinderkookboek euro 7

BESTELLEN INFORMATIE amp ANDERE DIDACTISCHE UITGAVES wwwplattelandsklassenbe

VELT staat voor lsquoVereniging voor Ecologisch Leven

en Tuinierenrsquo Velt wil bijdragen tot de ontwikkeling

van een duurzame levensstijl en daarvoor ontwik-

kelden zij educatieve materialen zoals de lsquoSchool-moestuinhandleidingrsquo educatieve pakketten

rond seizoensgroenten voedselverspilling (on)

kruiden groentenkalender met steekkaarten per

groente En een inspiratiegids duurzaam consume-

ren op school en in de klas

Meeste materialen zijn online ter beschikking

gesteld neem een kijkje op wwwveltbe

LANDBOUWMUSEA tonen het verhaal van streek-

eigen tradities verschillende musea vind je op

wwwonthaalopdeboerderijbe

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

VBS Desselgem

22

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

Werken rond duurzame ontwikkeling

FOOD ROCK een duurzame maaltijd

voor wereldsterren

SCHOON BOERENHoe maakt de land- en tuinbouwsector werk van

een duurzamer platteland voor ons allemaal

Duurzame landbouw wordt voorgesteld aan de

hand van de inspanningen van acht voorbeeld-

boeren tijdens de reizende tentoonstelling

Leerlingen verkennen zelf de tentoonstelling

met de werkboekjes Sommige bedrijven kunnen

ook bezocht worden tijdens de campagneperiode

DOELGROEP Lager onderwijs tweede en derde

graad Secundair onderwijs

KOSTPRIJS Gratis

ALLE INFORMATIE

Boekjes horend bij de tentoonstelling

aanvragen via wwwschoonboerenbe

BOERENVERSTANDDit DVD-spel is een interactief groepsspel over

landbouw in de wereld op basis van videobeelden

De videobeelden brengen 5 themarsquos aan die van

levensbelang zijn voor de landbouw water bodem

energie mest en kapitaal Elk thema biedt land-

bouwers in de hele wereld kansen maar ndash helaas ndash

ook problemen

In het spel nemen 4 teams het tegen elkaar op

Goed opletten tijdens de beelden zelf creatief voor

de dag komen en tactisch spelen zijn van cruciaal

belang tijdens het spel

DOELGROEP Derde graad secundair onderwijs

KOSTPRIJS euro 8 (dvd + brochure) wordt gratis

thuis geleverd

BESTELLEN EN INFORMATIE

Provinciaal Informatiecentrum

Tolhuis te Brugge 0800 20 021

LESMAPPEN FOOD ROCKEducatieve lesmappen voor het opzetten van

een workshop rond eerlijke handel duurzaam

consumeren in een mondiale context Zie

activiteiten in klasverband

DOELGROEP Secundair onderwijs

KOSTPRIJS - Lesmappen Gratis downloaden

uitlenen of aankopen voor euro 20

- Workshop euro 160 aangevuld met

een km-vergoeding en euro 40 voor de

ingredieumlnten

BESTELLEN EN INFORMATIE

- Gratis downloaden

wwwonthaalopdeboerderijbe

- Gratis ontlenen op diverse locaties

- Aankopen lesmap of workshop-

boeken via infoeducatieinagrobe

of 051 27 32 25LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Algemeen

De communicatie van de school rond gezond en duurzaam eten vormt de rode

draad om enerzijds de verschillende activiteiten te verbinden en anderzijds een

aanknopingspunt om ouders en grootouders mee te betrekken anderzijds

Een schoolbeleid is een handig instrument voor het secundair onderwijs om

optimaal en doorgedreven aan de VOETen te werken omgeving en duurzame

ontwikkeling lichamelijke gezondheid en veiligheid socio-economische samen-

leving en politiek-juridische samenleving

Voor het lager onderwijs sluit een dergelijk schoolbeleid aan bij de Edo-doel- stellingen leerlingen onderbouwen met de capaciteiten om bewuste keuzes te

maken in functie van een leefbare wereld voor ons en voor toekomstige generaties

het leergebied wereldorieumlntatie en het leergebied overschrijdende thema sociale

vaardigheden

Hoe zet je een gedragen schoolbeleid rond duurzaam eetgedrag op De initiatiefnemers nemen het voortouw en peilen naar het draagvlak in de school

bij collegarsquos directie ouders ondersteunend personeel leerlingen Een groot

draagvlak binnen de school is noodzakelijk

De stuwende motor achter de acties is de werkgroep bij het samenstellen van de

werkgroep is het belangrijk om alle mogelijke leden uit te nodigen om deel uit te

maken van de werkgroep Een gemengde werkgroep bundelt gemengde krachten

en opportuniteiten Het is niet de bedoeling dat alle taaklast op de initiatief nemende leerkrachten directie valt Spreek leerlingen ouders maar ook groot-

ouders en het ondersteunend amp administratief personeel aan

Het is belangrijk dat eacuteeacuten iemand het centraal aanspreekpunt is Deze persoon

neemt een cooumlrdinerende rol op zich Zij of hij bereidt de vergaderingen van de

werkgroep voor en leidt de vergadering Zij of hij maakt ook de vertaalslag naar de

schoolleiding

Kies een mascotte of een leuke slogan om de acties van de werkgroep een gezicht

of herkenbaarheid te geven

Denk eraan om vaak terug te koppelen naar de verschillende schoolniveaus

Heeft de school een lokale schoolcatering Dan kan hier in de klas rond gewerkt

worden en omgekeerd

Hulp nodig bij planning organisatie of uitvoering van het project Contacteer een MOS-begeleider van jouw provincie Meer info httpmilieuzorgopschoolbe (Bron MOS-handleiding)

SCH

OO

LBEL

EID

Schoolbeleid

Tips Laat de leerlingen na een stellingenspel over duurzaam voed-sel een affiche maken waarin zij hun mening of bezorgdheid illus-treren Deze affiches kunnen opgehangen worden in de eetzaal Zo worden andere leerlingen ook aangezet om na te denken over duurzaam consumeren en ga je klasoverschrijdend te werk

Na het behandelen van het thema duurzaam consumeren in de klas worden de leerlingen gestimuleerd zelf na te denken over hun eigen school Op welke zaken scoort onze school goed of min-der goed

Ga na het schoolfeest na hoeveel afval werd vermeden door te kiezen voor een duurzaam alternatief zoals een ijskarretje of herbruikbare drinkbekers

23

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld

PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinspVRIJEthinspBASISSCHOOLthinspDESSELGEMWinnaar van de scholenwedstrijd lsquoLekker Lokaalrsquo

Jo Bultheel pedagogisch directeur legt uit hoe

Lucy Natuurknap en haar bende geeumlngageerde

leerlingen de school wakker houden voor aller-

hande activiteiten rond lokaal en duurzaam eten

zoals het uitdelen van de wekelijkse appel

De werkgroep bestaat hier uit een kerngroep van drie leerkrachten aangevuld met MOS- medewerkers Dit zijn grootouders ouders en

vrijwilligers van TuinHier die bijspringen tijdens

de lessen en acties ondersteunen Het grootste

deel van de werkgroep bestaat uit jonge senio-ren Aanvankelijk was de werkgroep niet erg groot

maar na enkele jaren mond-aan-mond-reclame

zijn er veel geeumlngageerde leden bij gekomen Zo

zijn er de vaste teams die wekelijks komen en een

team van lsquoinspringersrsquo dat zijn de leden die spora-

disch inspringen als vaste leden niet kunnen

Deze school laat de leerlingen tuinieren in de

schoolmoestuin de MOS-medewerkers staan

de leerkrachten bij tijdens de les en staan ook in

voor het onderhoud van deze tuintjes Door zelf te

tuinieren en de verwerking van deze activiteit in

de klas staan de leerlingen stil bij de afkomst van

onze voeding

De zesdejaars maakten een filmpje rond het aan-tal voedselkilometers dat producten afleggen

voor ze op ons bord terecht komen Dit educatieve

filmpje werd ook getoond in de andere klassen

Daarna gingen ze zelf op onderzoek telkens

wanneer ze samen met hun ouders de supermarkt

bezochten gingen ze na hoe ver hun producten

hadden gereisd en streefden ze ernaar zo weinig

mogelijk kilometers in het winkelkarretje te laden

Op school hangt achteraan de klas een grote

kaart daar duiden leerlingen aan van welke landen

zij producten kochten

Zoals uit deze actie blijkt maakt de school er een

prioriteit van om ook de link te leggen naar thuis

Zo ook bij de stempelkaartactie Telkens een leer-

ling met zijn ouders naar een lokale hoeve gaat

ontvangt hij of zij een stempel van de boer Op het

einde van het schooljaar worden de spaarkaarten

vergeleken en degene met het meeste aantal

stempels wordt in de bloemetjes gezet

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep

FREQUENTIE Permanent

DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen koop- en eetgedrag en dragen dit ook over thuis

SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte Lucy Natuurknap communicatie binnen en buiten school

ldquoWij werken het hele jaar rond lsquoEet lokaal met Lucy Natuurknaprsquordquo

SCH

OO

LBEL

EID

24

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld

PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinsplsquoHETthinspSMAAKPARADIJSrsquoHet Smaakparadijs is een schoolproject rond

smaakopvoeding en eetcultuur om de leerlingen

aan te zetten tot een gezond voedingspatroon

De leerkrachten van de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo

en Plattelandsklassen vzw werkten een draaiboek

uit rond dit avontuur Yvonne en Yvette vormen

het duo dat de leerlingen doorheen het jaar mee-

neemt op deze culinaire reis langs de vijf basis-

smaken Het draaiboek bevat achtergrond-

informatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes

en suggesties voor in de klas

DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs

VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep

FREQUENTIE Permanent

DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen eetgedrag en de herkomst van het voedsel

SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte communicatie binnen en buiten school

MEER INFORMATIE wwwplattelandsklassenbe

25

SCH

OO

LBEL

EID

Subsidies klasbezoeken in West-Vlaanderen wwwmetdeklasdeboeropbe

Nood aan begeleiding op school om rond lokale voeding te werken Contacteer de MOS-begeleider

van jouw regio wwwmilieuzorgopschoolbe

Aanvraag voor financieumlle steun bij het opstarten van een schooltuintje telkens voor eind december

indienen via Landelijke Gilden wwwlandelijkegildenbe

Samenwerking met de lokale trekkersgroep Fair Trade gemeente om het zesde criterium te behalen

wwwfairetradegemeentenbe

Financieumlle steun via Kleur Bekennen voor leerkrachten in het basis- of secundair onderwijs bij projecten

op school rond wereldburgerschap en duurzame voeding

Regelmatig lanceert Kleur Bekennen een projectoproep Scholen die een project indienen maken kans

op een financieumlle stimulans waarmee je je project kunt realiseren in je school Zowel scholen die al lang

aan wereldburgerschap werken en wellicht al een schoolvisie hebben als scholen die nog nooit aan

wereldburgerschap werkten kunnen meedoen

Hou de website van wwwkleurbekennenbe in de gaten of schrijf je in op onze nieuwsbrief via onze web-

site Contact valentiengoethalswest-vlaanderenbe

Subsidies voor schoolmelk Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen

Subsidies voor schoolfruit Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen

Neem een kijkje op lsquoGezonde schoolrsquo website van het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en

Ziektepreventie voor tips rond het installeren van een gezondheidsbeleid op school

Met steun van Quick-win-project voor de korte keten Departement Landbouw en visserij Vlaamse Overheid

ON

DER

STE

UN

ING

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Ondersteuning

OndersteuningGemeenteschool Oostduinkerke

26

Breng de boerderij naar de klas Of net andersom Ontdek wwwonthaalopdeboerderijbeMeer informatie Inagro-Landbouweducatie Ieperseweg 87 8800 Rumbeke-Beitem051 27 32 00 - infoeducatieinagrobe - wwwonthaalopdeboerderijbe

Page 14: INSPIRATIEGIDS Lekker Lokaal - Inagro...Duurzame producten in de eigen schoolkeuken Streef met de school naar een meer duurzame keuken, kies voor authenticiteit en pure producten.

VERGADERINGEN LERAARSKAMER TEAM

Pedagogische studiedag op de boerderijSteek de koppen eens samen op de boerderij en kom op frisse ideeeumln Geniet tijdens het vergaderen van een heerlijke lunch met lokale producten of een hoeve-ijsje in de namiddag Vele hoeves hebben een vergaderzaaltje met koffie thee en broodjes ter beschikking

DOELGROEP Leerkrachten oudercomiteacute

FREQUENTIE Eenmalig jaarlijks

DYNAMIEK Ontspannen teamvergadering

in een rustige omgeving

SUCCESFACTOREN Even pauzeren om de boerderij

te verkennen

PRAKTISCH Vind hoeves met vergaderzaaltje

op wwwonthaalopdeboerderijbe

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school VergaderingenLeraarskamerTeam

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

14

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school VergaderingenLeraarskamerTeam

September NovemberOktoberMaart MeiApril Juni AugustusJuli December FebruariJanuari

aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettedoperwtgroene selderijkomkommerkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipaprikapeultjespreiprinsessen-boonradijsrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaattuinboonuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel

aardbeiabrikoosbraamframbooskersnectarineperzikrabarberrode beszwarte bes

aardappelbloemkoolboerenkoolgroene selderijknolselderijpaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraapradijsrammenasrode bietrodekoolroodlofsavooikoolschorseneerspinaziespruitenuiveldslawarmoeswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appelrabarber

aardappelandijviebloemkoolgroene selderijpaddenstoelenpaksoipompoenpreiraapraapsteelradijsrode bietroodlofspinazieuiwarmoeswaterkerswortelwitlof

aardbeirabarber

aardappelandijvieaspergebloemkooldoperwtgroene selderijkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipeultjespreiraapraapsteelradijsrode bietroodlofspinaziespitskooluiwarmoeswaterkerswortel

aardbeirabarber

aardappelandijvieartisjokaspergebloemkoolbroccolidoperwtgroene selderijkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipeultjespreiprinsessen-boonraapradijsrode bietsavooikoolspinaziespitskooltomaattuinboonuivenkelwarmoeswaterkerswortel

aardbeiabrikoosframbooskersnectarineperzikrabarberrode beszwarte bes

aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslamaispaddenstoelenpaksoipaprikapompoenpreiprinsessen-boonraapsteelradijsrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaatuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel

aardbeiabrikoosappelbraamdruifframbooskersmeloennectarinepeerperzikpruimvijgzwarte bes

aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslamaispaddenstoelenpaksoipaprikapompoenpreiprinsessen-boonraap(steel)radijsrammenasrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaatuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel

appelbraamdruifframbooskiwibesmeloennectarinepeerperzikpruimvijg

aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijboerenkoolbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipaprikapastinaakpompoenpreiprinsessen-boonraap(steel)radijsrammenasrode bietrodekoolroodlofsavooikoolschorseneersnijboonspinaziespitskoolspruitentomaatuiveldslavenkelwarmoeswaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appelbraamdruifframbooskiwibesmeloenpeer

aardappelaardpeerandijviebleekselderijbloemkoolboerenkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslavenkelwarmoeswaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appeldruifmeloenpeer

aardappelaardpeerandijvieboerenkoolgroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appelpeer

aardappelaardpeerboerenkoolgroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appelpeer

aardappelboerenkoolgroene selderijknolselderijpaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawitlofwittekoolwortel

appelpeer

Meer info en seizoensrecepten wwwgroentekalenderbe

Gebruik deze handige groente- en fruit-kalender om per maand te ontdekken van welke groenten en vruchten je kunt genieten

Probeer de voedselkilometers zo veel mogelijk te beperken Kies altijd voor de groenten en vruchten die het dichtst bij huis zijn gekweekt Lees het etiket

Vruchten die in zuidelijke landen worden geteeld (zoals banaan citroen kiwi man-darijn mango pompelmoesgrapefuit en sinaasappel) kun je ter afwisseling eten bij voorkeur in de wintermaanden

VERGADERINGEN LERAARSKAMER TEAM

Fruit in de leraarskamerVerwen het team door een mand met seizoensgebonden fruit in de leraarskamer te plaatsten het is een gezond tussendoortje dat niet duur is en bovendien geen afval nalaat

DOELGROEP Leerkrachten

FREQUENTIE Dagelijks wekelijks

DYNAMIEK Gezonde snackgewoonte zonder afval

SUCCESFACTOREN Fruit kopen volgens de seizoenen zie seizoenskalender

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

15

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband

Tips Koppel de appeltjeskring aan een bezoek Zelf een appeltje plukken is de grootste motivatie om erin te bijten

Appels en peren zijn lang houdbaar in de koelkast

Appels snijden veel werk Probeer een appelsnijder

ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND

Appeltjeskring Tijdens het kringmoment schilt de leerkracht enkele stukken fruit voor de leerlingen Voor de kleinsten is een appel of peer vaak moeilijk om uit het vuistje te eten Op deze manier draag je als leerkracht bij tot een gezonde snackgewoonte

DOELGROEP Kleuteronderwijs eerste graad lager onderwijs

FREQUENTIE Wekelijks

TAAKVERDELING Beurtrol leerkrachten of laten meebrengen

door ouders

LEERDOELEN Lichamelijke gezondheid de seizoenen en hun

fruitteelten fruitgroei samen eten

SUCCESFACTOREN Koppeling aan een bezoek aan de fruitkweker

communiceren naar ouders via fotorsquos op de

schoolblog

VBS Desselgem

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

16

VBS Desselgem

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband

ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND

Aan de slag met hoeveproducten na een bezoek aan een lokale producent

Waar komt ons voedsel vandaan Melk prei aardappelen appels boter rundsvlees eitjes tomaten aardbeien yoghurthellip Laat de kleuters zelf aardappelen uit de grond halen laat leerlingen koeien voederen Misschien kunnen studenten huishoudkunde zelfs helpen bij het maken van hoeveproducten Daarna kan in de klas gekookt worden met de ingredieumlnten puree melkpudding becha-melsaushellip

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

FREQUENTIE Eeacutenmalig jaarlijks bezoek en kookactiviteit

LEERDOELEN Bewegen in verschillende milieus fysieke activiteit

landbouwpraktijk gezondheid en voeding

belevend leren omgang met dieren

SUCCESFACTOREN Klasoverschrijdend werken

KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie

per bezoek aan te vragen

PRAKTISCH Boerderij bezoeken Adresjes op maat in

West-Vlaanderen via wwwmetdeklasdeboeropbe

Tips Combineer het bezoek met een champignon- of witloof-teeltkit in de klas Jaarlijks te verkrijgen bij Inagro zie lesmaterialen

Je kan klasoverschrijdend werken door het fotoverslag van het bezoek in de eetzaal uit te hangen

Vaderdagscadeaursquotje aardbeien op een versierd schaaltje

Gemeenteschool Oostduinkerke

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

17

Ter Groene Poorte Brugge

VBS Sint-Lodewijk Deerlijk

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband

ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND

Food rock een duurzame maaltijd voor wereldsterrenWat heeft wereldhandel te maken met de voedselproblematiek en hoe kunnen we als consument ons steentje bijdragen door duurzamer te consumeren Dure woorden die een concrete invulling krijgen aan de hand van opdrachten in een workshop die via de festivalsfeer nauw aansluit bij de leefwereld van jongeren Leerlingen stellen na de toelichting zelf een duurzaam menu samen waaruit zal blijken dat er veel stof ter discussie is Smakelijk

DOELGROEP Secundair onderwijs versie ASO en versie TSO BSO

PRAKTISCHE De lespakketten kunnen besteld ontleend of gedownload wordenVEREISTEN - Schakel een Noord- en een Zuid-animator in voor de meest

beklijvende aanpak euro 160 basisprijs aangevuld met een

km-vergoeding en euro 40 voor de ingredieumlnten

- Of begeleid zelf de workshop met enkele leerkrachten van

de school

FREQUENTIE Eeacutenmalige workshop voor- en naverwerking in de klas

VOORBEREIDING - Met animatoren minimum voorbereidingstijd fiches

doornemen

- Zelf begeleiden materiaal halen en doornemen collegarsquos

aanspreken

LEERDOELEN leerlingen staan stil bij eigen koop- en

eetgedrag milieu-impact voedsel eerlijke

handel korte vs lange keten sociale

impact voedsel mening onderbouwen

samenwerken koken

SUCCESFACTOREN Begeleiding door de opgeleide animatoren

PRAKTISCH Alle praktische informatie zie lesmateria-

len Deze lesmaterialen kwamen tot stand

ism het Provinciaal Noord-Zuid Centrum

en Kleur Bekennen West-Vlaanderen

FOOD ROCK een duurzame maaltijd

voor wereldsterren

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

18

19

LESMATERIALEN

Werken rond lokale voeding BOERDERIJBEZOEK lsquoMET DE KLAS DE BOER OPrsquoBezoek een echte boerderij uit het netwerk van hedendaagse boerderijen die openstaan voor klasbezoeken Hier ervaar je hoe de landbouw vandaag in ons voedsel voorziet en kan je helpen bij de taken van de boer Ontdek de diverisiteit binnen de landbouw varkens melkvee fruitbomen groententeelt in serre of open lucht hoeveproducentenhellip

Waarom een landbouwbedrijf bezoeken Deze authentieke leer-omgeving heeft een aantal troeven die in een klassikale context

weinig aan bod komen

- Gezondheid de leerlingen bewegen een hele dag lang

- Welzijn het biedt kansen aan andere leerlingen om op de voor-

grond te treden vermindering stress en pestgedrag

- Duurzaam leven bezorgdheid om het milieu start met het

ervaren van het buitenleven

- Leervermogen concentratievermogen en creativiteit leren in

een authentieke context dringt dieper binnen in onze hersenen

doordat we meerdere zintuigen aanspreken

(Bron Van de Keere K Vervaet S (2013) Leren is onderzoeken Aan de slag met wetenschap in de klas Leuven Lannoo Campus)

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie per

bezoek aan te vragen

PRAKTISCH Vind jouw boerderij via wwwmetdeklasdeboeropbe

Tips Denk eraan de boerderij heeft niet enkel troeven voor jonge leer- lingen Klassiek schoolse inhouden zoals metend rekenen en fysica kunnen hier geleerd worden met alle zintuigen (Hoeveel kubieke meter past in deze maiumlskuil Hoelang is 100 meter )

Overleg met de boer over hoe je het bezoek wil invullen Wil je een rondleiding en wat klusjes opknappen in de voormiddag en hou je de namiddag om samen met de leer-lingen te rekenen op de boerderij Maak vooraf goede inhoudelijke en praktische afspraken voor een onvergetelijke ervaring

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

Bij een boerderijbezoek is voorbereiding en naverwerking essentieel Hierna volgt een greep uit het aanbod lesmaterialen ontwikkeld door de educatieve dienst van Inagro lsquoONTHAAL OP DE BOERDERIJrsquo om het bezoek samen met de leerlingen te kaderen

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

ONTDEK OOK DE EXTRArsquoS om het boerderijbezoek voor te bereiden of uit te breiden naar een projectweek lsquode Zuivelboxrsquo lsquoOver Bloesems en Bijtjesrsquo lsquoHoprsquo en lsquoBoer zoekt Klasrsquo

De digitale leeromgeving lsquowwwboerincarottebersquo laat toe de boerderij online te bezoeken ideaal als voorbereiding of naverwerking

Het taalplonsbad lsquoBonjour Boerrsquo is een boerderijbezoek in Wallonieuml of Frankrijk zie wwwbonjourboerbe

Stal Op Stelten is een educatief spel op de boerderij voor kleuters Deelnemende hoeves op wwwonthaalopdeboerderijbe

Boer in de Wolken vormt een evaluatiespel om op het eind van het bezoek enkele belangrijke zaken te herhalen beschikbaar bij diverse hoeves lsquoMet de klas de boer oprsquo

TEELTKITSKweek je eigen witloof of champignons in de klas

Deze kits worden jaarlijks ter beschikking gesteld

door Inagro en kunnen afgehaald worden na

bestelling

DOELGROEP Lager onderwijs

KOSTPRIJS Gratis af te halen na bestelling

(jaarlijkse actie)

BESTELLEN EN INFORMATIE

wwwonthaalopdeboerderijbe

SPELKOFFER VOEDINGSDRIEHOEK lsquoGEZOND UIT DE GRONDrsquoDriedimensionale voedselpiramide Bij de verschil-

lende voedingsproducten wordt de link gelegd met

de landbouwkundige oorsprong ervan

DOELGROEP Lager en secundair onderwijs

KOSTPRIJS Gratis

INFORMATIE EN BESTELLEN

Gratis ontlenen via

wwwonthaalopdeboerderijbe

BOER IN BEELD Fotomappen over heden-

daagse landbouw aan de

hand van een informatieve verhaallijn en opdrach-

ten voor de leerlingen

en een handleiding voor de leerkracht

Verschillende themarsquos worden behandeld

verschillend per graad zuivel witloof champig-

nons vlees groenten serreteeltenhellip

DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs per graad

KOSTPRIJS Pdf-versie gratis online of euro 7 per

themamap gedrukt op hard karton

BESTELLEN EN INFORMATIE

- Gratis downloaden via

wwwboerinbeeldbe

- Aankopen via provinciale e-shop

BOER IN BEELD LIVE Educatieve filmpjes die de

voedselketen illustreren

Drie jonge reporters gaan op

pad en ontdekken welke weg

groenten koekjes en vlees afleggen

DOELGROEP Lager onderwijs onderbouw

secundair onderwijs

KOSTPRIJS Gratis voor leerkrachten

BESTELLEN EN INFORMATIE

- Gratis downloaden via

wwwboerinbeeldlivebe

- Gratis afhalen Provinciaal

Informatiecentrum Tolhuis

Brugge 0800 20 021

20

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

21

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

PLATTELANDSKLASSEN VZW ondersteunt en ontwikkelt educatieve initiatieven om jongeren op een

in contact te brengen met land- en tuinbouw voeding en het platteland Project Het Smaakparadijs omvat

een reeks van drie boekjes lsquoHet draaiboek Smaakparadijsrsquo werd ontwikkeld en geschreven

nav een samenwerking tussen Plattelandsklassen en de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo in Gelrode Zij werkten

een heel schooljaar rond eetcultuur en smaakopvoeding Het boek bevat de omschrijving van hun project

achtergrondinformatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes en suggesties voor in de klas per graad

lsquoHet Schooltuinboek rsquo een praktische gids om te beginnen met een schooltuin als didactisch uitdagend

project voor de school En lsquoHet Hagelands Kinderkookboek rsquo bevat een reeks recepten die leerlingen in

de klas kunnen maken voor gezamenlijke lunchmomenten tijdens het Smaakparadijs-project

DOELGROEP Lager onderwijs

KOSTPRIJS draaiboek Smaakparadijs euro 18 Het Schooltuinboek euro 20 Hagelands Kinderkookboek euro 7

BESTELLEN INFORMATIE amp ANDERE DIDACTISCHE UITGAVES wwwplattelandsklassenbe

VELT staat voor lsquoVereniging voor Ecologisch Leven

en Tuinierenrsquo Velt wil bijdragen tot de ontwikkeling

van een duurzame levensstijl en daarvoor ontwik-

kelden zij educatieve materialen zoals de lsquoSchool-moestuinhandleidingrsquo educatieve pakketten

rond seizoensgroenten voedselverspilling (on)

kruiden groentenkalender met steekkaarten per

groente En een inspiratiegids duurzaam consume-

ren op school en in de klas

Meeste materialen zijn online ter beschikking

gesteld neem een kijkje op wwwveltbe

LANDBOUWMUSEA tonen het verhaal van streek-

eigen tradities verschillende musea vind je op

wwwonthaalopdeboerderijbe

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

VBS Desselgem

22

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

Werken rond duurzame ontwikkeling

FOOD ROCK een duurzame maaltijd

voor wereldsterren

SCHOON BOERENHoe maakt de land- en tuinbouwsector werk van

een duurzamer platteland voor ons allemaal

Duurzame landbouw wordt voorgesteld aan de

hand van de inspanningen van acht voorbeeld-

boeren tijdens de reizende tentoonstelling

Leerlingen verkennen zelf de tentoonstelling

met de werkboekjes Sommige bedrijven kunnen

ook bezocht worden tijdens de campagneperiode

DOELGROEP Lager onderwijs tweede en derde

graad Secundair onderwijs

KOSTPRIJS Gratis

ALLE INFORMATIE

Boekjes horend bij de tentoonstelling

aanvragen via wwwschoonboerenbe

BOERENVERSTANDDit DVD-spel is een interactief groepsspel over

landbouw in de wereld op basis van videobeelden

De videobeelden brengen 5 themarsquos aan die van

levensbelang zijn voor de landbouw water bodem

energie mest en kapitaal Elk thema biedt land-

bouwers in de hele wereld kansen maar ndash helaas ndash

ook problemen

In het spel nemen 4 teams het tegen elkaar op

Goed opletten tijdens de beelden zelf creatief voor

de dag komen en tactisch spelen zijn van cruciaal

belang tijdens het spel

DOELGROEP Derde graad secundair onderwijs

KOSTPRIJS euro 8 (dvd + brochure) wordt gratis

thuis geleverd

BESTELLEN EN INFORMATIE

Provinciaal Informatiecentrum

Tolhuis te Brugge 0800 20 021

LESMAPPEN FOOD ROCKEducatieve lesmappen voor het opzetten van

een workshop rond eerlijke handel duurzaam

consumeren in een mondiale context Zie

activiteiten in klasverband

DOELGROEP Secundair onderwijs

KOSTPRIJS - Lesmappen Gratis downloaden

uitlenen of aankopen voor euro 20

- Workshop euro 160 aangevuld met

een km-vergoeding en euro 40 voor de

ingredieumlnten

BESTELLEN EN INFORMATIE

- Gratis downloaden

wwwonthaalopdeboerderijbe

- Gratis ontlenen op diverse locaties

- Aankopen lesmap of workshop-

boeken via infoeducatieinagrobe

of 051 27 32 25LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Algemeen

De communicatie van de school rond gezond en duurzaam eten vormt de rode

draad om enerzijds de verschillende activiteiten te verbinden en anderzijds een

aanknopingspunt om ouders en grootouders mee te betrekken anderzijds

Een schoolbeleid is een handig instrument voor het secundair onderwijs om

optimaal en doorgedreven aan de VOETen te werken omgeving en duurzame

ontwikkeling lichamelijke gezondheid en veiligheid socio-economische samen-

leving en politiek-juridische samenleving

Voor het lager onderwijs sluit een dergelijk schoolbeleid aan bij de Edo-doel- stellingen leerlingen onderbouwen met de capaciteiten om bewuste keuzes te

maken in functie van een leefbare wereld voor ons en voor toekomstige generaties

het leergebied wereldorieumlntatie en het leergebied overschrijdende thema sociale

vaardigheden

Hoe zet je een gedragen schoolbeleid rond duurzaam eetgedrag op De initiatiefnemers nemen het voortouw en peilen naar het draagvlak in de school

bij collegarsquos directie ouders ondersteunend personeel leerlingen Een groot

draagvlak binnen de school is noodzakelijk

De stuwende motor achter de acties is de werkgroep bij het samenstellen van de

werkgroep is het belangrijk om alle mogelijke leden uit te nodigen om deel uit te

maken van de werkgroep Een gemengde werkgroep bundelt gemengde krachten

en opportuniteiten Het is niet de bedoeling dat alle taaklast op de initiatief nemende leerkrachten directie valt Spreek leerlingen ouders maar ook groot-

ouders en het ondersteunend amp administratief personeel aan

Het is belangrijk dat eacuteeacuten iemand het centraal aanspreekpunt is Deze persoon

neemt een cooumlrdinerende rol op zich Zij of hij bereidt de vergaderingen van de

werkgroep voor en leidt de vergadering Zij of hij maakt ook de vertaalslag naar de

schoolleiding

Kies een mascotte of een leuke slogan om de acties van de werkgroep een gezicht

of herkenbaarheid te geven

Denk eraan om vaak terug te koppelen naar de verschillende schoolniveaus

Heeft de school een lokale schoolcatering Dan kan hier in de klas rond gewerkt

worden en omgekeerd

Hulp nodig bij planning organisatie of uitvoering van het project Contacteer een MOS-begeleider van jouw provincie Meer info httpmilieuzorgopschoolbe (Bron MOS-handleiding)

SCH

OO

LBEL

EID

Schoolbeleid

Tips Laat de leerlingen na een stellingenspel over duurzaam voed-sel een affiche maken waarin zij hun mening of bezorgdheid illus-treren Deze affiches kunnen opgehangen worden in de eetzaal Zo worden andere leerlingen ook aangezet om na te denken over duurzaam consumeren en ga je klasoverschrijdend te werk

Na het behandelen van het thema duurzaam consumeren in de klas worden de leerlingen gestimuleerd zelf na te denken over hun eigen school Op welke zaken scoort onze school goed of min-der goed

Ga na het schoolfeest na hoeveel afval werd vermeden door te kiezen voor een duurzaam alternatief zoals een ijskarretje of herbruikbare drinkbekers

23

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld

PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinspVRIJEthinspBASISSCHOOLthinspDESSELGEMWinnaar van de scholenwedstrijd lsquoLekker Lokaalrsquo

Jo Bultheel pedagogisch directeur legt uit hoe

Lucy Natuurknap en haar bende geeumlngageerde

leerlingen de school wakker houden voor aller-

hande activiteiten rond lokaal en duurzaam eten

zoals het uitdelen van de wekelijkse appel

De werkgroep bestaat hier uit een kerngroep van drie leerkrachten aangevuld met MOS- medewerkers Dit zijn grootouders ouders en

vrijwilligers van TuinHier die bijspringen tijdens

de lessen en acties ondersteunen Het grootste

deel van de werkgroep bestaat uit jonge senio-ren Aanvankelijk was de werkgroep niet erg groot

maar na enkele jaren mond-aan-mond-reclame

zijn er veel geeumlngageerde leden bij gekomen Zo

zijn er de vaste teams die wekelijks komen en een

team van lsquoinspringersrsquo dat zijn de leden die spora-

disch inspringen als vaste leden niet kunnen

Deze school laat de leerlingen tuinieren in de

schoolmoestuin de MOS-medewerkers staan

de leerkrachten bij tijdens de les en staan ook in

voor het onderhoud van deze tuintjes Door zelf te

tuinieren en de verwerking van deze activiteit in

de klas staan de leerlingen stil bij de afkomst van

onze voeding

De zesdejaars maakten een filmpje rond het aan-tal voedselkilometers dat producten afleggen

voor ze op ons bord terecht komen Dit educatieve

filmpje werd ook getoond in de andere klassen

Daarna gingen ze zelf op onderzoek telkens

wanneer ze samen met hun ouders de supermarkt

bezochten gingen ze na hoe ver hun producten

hadden gereisd en streefden ze ernaar zo weinig

mogelijk kilometers in het winkelkarretje te laden

Op school hangt achteraan de klas een grote

kaart daar duiden leerlingen aan van welke landen

zij producten kochten

Zoals uit deze actie blijkt maakt de school er een

prioriteit van om ook de link te leggen naar thuis

Zo ook bij de stempelkaartactie Telkens een leer-

ling met zijn ouders naar een lokale hoeve gaat

ontvangt hij of zij een stempel van de boer Op het

einde van het schooljaar worden de spaarkaarten

vergeleken en degene met het meeste aantal

stempels wordt in de bloemetjes gezet

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep

FREQUENTIE Permanent

DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen koop- en eetgedrag en dragen dit ook over thuis

SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte Lucy Natuurknap communicatie binnen en buiten school

ldquoWij werken het hele jaar rond lsquoEet lokaal met Lucy Natuurknaprsquordquo

SCH

OO

LBEL

EID

24

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld

PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinsplsquoHETthinspSMAAKPARADIJSrsquoHet Smaakparadijs is een schoolproject rond

smaakopvoeding en eetcultuur om de leerlingen

aan te zetten tot een gezond voedingspatroon

De leerkrachten van de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo

en Plattelandsklassen vzw werkten een draaiboek

uit rond dit avontuur Yvonne en Yvette vormen

het duo dat de leerlingen doorheen het jaar mee-

neemt op deze culinaire reis langs de vijf basis-

smaken Het draaiboek bevat achtergrond-

informatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes

en suggesties voor in de klas

DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs

VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep

FREQUENTIE Permanent

DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen eetgedrag en de herkomst van het voedsel

SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte communicatie binnen en buiten school

MEER INFORMATIE wwwplattelandsklassenbe

25

SCH

OO

LBEL

EID

Subsidies klasbezoeken in West-Vlaanderen wwwmetdeklasdeboeropbe

Nood aan begeleiding op school om rond lokale voeding te werken Contacteer de MOS-begeleider

van jouw regio wwwmilieuzorgopschoolbe

Aanvraag voor financieumlle steun bij het opstarten van een schooltuintje telkens voor eind december

indienen via Landelijke Gilden wwwlandelijkegildenbe

Samenwerking met de lokale trekkersgroep Fair Trade gemeente om het zesde criterium te behalen

wwwfairetradegemeentenbe

Financieumlle steun via Kleur Bekennen voor leerkrachten in het basis- of secundair onderwijs bij projecten

op school rond wereldburgerschap en duurzame voeding

Regelmatig lanceert Kleur Bekennen een projectoproep Scholen die een project indienen maken kans

op een financieumlle stimulans waarmee je je project kunt realiseren in je school Zowel scholen die al lang

aan wereldburgerschap werken en wellicht al een schoolvisie hebben als scholen die nog nooit aan

wereldburgerschap werkten kunnen meedoen

Hou de website van wwwkleurbekennenbe in de gaten of schrijf je in op onze nieuwsbrief via onze web-

site Contact valentiengoethalswest-vlaanderenbe

Subsidies voor schoolmelk Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen

Subsidies voor schoolfruit Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen

Neem een kijkje op lsquoGezonde schoolrsquo website van het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en

Ziektepreventie voor tips rond het installeren van een gezondheidsbeleid op school

Met steun van Quick-win-project voor de korte keten Departement Landbouw en visserij Vlaamse Overheid

ON

DER

STE

UN

ING

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Ondersteuning

OndersteuningGemeenteschool Oostduinkerke

26

Breng de boerderij naar de klas Of net andersom Ontdek wwwonthaalopdeboerderijbeMeer informatie Inagro-Landbouweducatie Ieperseweg 87 8800 Rumbeke-Beitem051 27 32 00 - infoeducatieinagrobe - wwwonthaalopdeboerderijbe

Page 15: INSPIRATIEGIDS Lekker Lokaal - Inagro...Duurzame producten in de eigen schoolkeuken Streef met de school naar een meer duurzame keuken, kies voor authenticiteit en pure producten.

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op school VergaderingenLeraarskamerTeam

September NovemberOktoberMaart MeiApril Juni AugustusJuli December FebruariJanuari

aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettedoperwtgroene selderijkomkommerkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipaprikapeultjespreiprinsessen-boonradijsrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaattuinboonuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel

aardbeiabrikoosbraamframbooskersnectarineperzikrabarberrode beszwarte bes

aardappelbloemkoolboerenkoolgroene selderijknolselderijpaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraapradijsrammenasrode bietrodekoolroodlofsavooikoolschorseneerspinaziespruitenuiveldslawarmoeswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appelrabarber

aardappelandijviebloemkoolgroene selderijpaddenstoelenpaksoipompoenpreiraapraapsteelradijsrode bietroodlofspinazieuiwarmoeswaterkerswortelwitlof

aardbeirabarber

aardappelandijvieaspergebloemkooldoperwtgroene selderijkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipeultjespreiraapraapsteelradijsrode bietroodlofspinaziespitskooluiwarmoeswaterkerswortel

aardbeirabarber

aardappelandijvieartisjokaspergebloemkoolbroccolidoperwtgroene selderijkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipeultjespreiprinsessen-boonraapradijsrode bietsavooikoolspinaziespitskooltomaattuinboonuivenkelwarmoeswaterkerswortel

aardbeiabrikoosframbooskersnectarineperzikrabarberrode beszwarte bes

aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslamaispaddenstoelenpaksoipaprikapompoenpreiprinsessen-boonraapsteelradijsrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaatuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel

aardbeiabrikoosappelbraamdruifframbooskersmeloennectarinepeerperzikpruimvijgzwarte bes

aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslamaispaddenstoelenpaksoipaprikapompoenpreiprinsessen-boonraap(steel)radijsrammenasrode bietrodekoolsavooikoolsnijboonspinaziespitskooltomaatuivenkelwarmoeswaterkerswittekoolwortel

appelbraamdruifframbooskiwibesmeloennectarinepeerperzikpruimvijg

aardappelandijvieartisjokauberginebleekselderijboerenkoolbloemkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkomkommerkoolrabikropslapaddenstoelenpaksoipaprikapastinaakpompoenpreiprinsessen-boonraap(steel)radijsrammenasrode bietrodekoolroodlofsavooikoolschorseneersnijboonspinaziespitskoolspruitentomaatuiveldslavenkelwarmoeswaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appelbraamdruifframbooskiwibesmeloenpeer

aardappelaardpeerandijviebleekselderijbloemkoolboerenkoolbroccolichinese koolcourgettegroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslavenkelwarmoeswaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appeldruifmeloenpeer

aardappelaardpeerandijvieboerenkoolgroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appelpeer

aardappelaardpeerboerenkoolgroene selderijknolselderijkoolraappaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawaterkerswinterposteleinwitlofwittekoolwortel

appelpeer

aardappelboerenkoolgroene selderijknolselderijpaddenstoelenpastinaakpompoenpreiraaprammenasrode bietrodekoolsavooikoolschorseneerspruitenuiveldslawitlofwittekoolwortel

appelpeer

Meer info en seizoensrecepten wwwgroentekalenderbe

Gebruik deze handige groente- en fruit-kalender om per maand te ontdekken van welke groenten en vruchten je kunt genieten

Probeer de voedselkilometers zo veel mogelijk te beperken Kies altijd voor de groenten en vruchten die het dichtst bij huis zijn gekweekt Lees het etiket

Vruchten die in zuidelijke landen worden geteeld (zoals banaan citroen kiwi man-darijn mango pompelmoesgrapefuit en sinaasappel) kun je ter afwisseling eten bij voorkeur in de wintermaanden

VERGADERINGEN LERAARSKAMER TEAM

Fruit in de leraarskamerVerwen het team door een mand met seizoensgebonden fruit in de leraarskamer te plaatsten het is een gezond tussendoortje dat niet duur is en bovendien geen afval nalaat

DOELGROEP Leerkrachten

FREQUENTIE Dagelijks wekelijks

DYNAMIEK Gezonde snackgewoonte zonder afval

SUCCESFACTOREN Fruit kopen volgens de seizoenen zie seizoenskalender

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

SC

HO

OLN

IVE

AU

15

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband

Tips Koppel de appeltjeskring aan een bezoek Zelf een appeltje plukken is de grootste motivatie om erin te bijten

Appels en peren zijn lang houdbaar in de koelkast

Appels snijden veel werk Probeer een appelsnijder

ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND

Appeltjeskring Tijdens het kringmoment schilt de leerkracht enkele stukken fruit voor de leerlingen Voor de kleinsten is een appel of peer vaak moeilijk om uit het vuistje te eten Op deze manier draag je als leerkracht bij tot een gezonde snackgewoonte

DOELGROEP Kleuteronderwijs eerste graad lager onderwijs

FREQUENTIE Wekelijks

TAAKVERDELING Beurtrol leerkrachten of laten meebrengen

door ouders

LEERDOELEN Lichamelijke gezondheid de seizoenen en hun

fruitteelten fruitgroei samen eten

SUCCESFACTOREN Koppeling aan een bezoek aan de fruitkweker

communiceren naar ouders via fotorsquos op de

schoolblog

VBS Desselgem

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

16

VBS Desselgem

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband

ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND

Aan de slag met hoeveproducten na een bezoek aan een lokale producent

Waar komt ons voedsel vandaan Melk prei aardappelen appels boter rundsvlees eitjes tomaten aardbeien yoghurthellip Laat de kleuters zelf aardappelen uit de grond halen laat leerlingen koeien voederen Misschien kunnen studenten huishoudkunde zelfs helpen bij het maken van hoeveproducten Daarna kan in de klas gekookt worden met de ingredieumlnten puree melkpudding becha-melsaushellip

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

FREQUENTIE Eeacutenmalig jaarlijks bezoek en kookactiviteit

LEERDOELEN Bewegen in verschillende milieus fysieke activiteit

landbouwpraktijk gezondheid en voeding

belevend leren omgang met dieren

SUCCESFACTOREN Klasoverschrijdend werken

KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie

per bezoek aan te vragen

PRAKTISCH Boerderij bezoeken Adresjes op maat in

West-Vlaanderen via wwwmetdeklasdeboeropbe

Tips Combineer het bezoek met een champignon- of witloof-teeltkit in de klas Jaarlijks te verkrijgen bij Inagro zie lesmaterialen

Je kan klasoverschrijdend werken door het fotoverslag van het bezoek in de eetzaal uit te hangen

Vaderdagscadeaursquotje aardbeien op een versierd schaaltje

Gemeenteschool Oostduinkerke

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

17

Ter Groene Poorte Brugge

VBS Sint-Lodewijk Deerlijk

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband

ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND

Food rock een duurzame maaltijd voor wereldsterrenWat heeft wereldhandel te maken met de voedselproblematiek en hoe kunnen we als consument ons steentje bijdragen door duurzamer te consumeren Dure woorden die een concrete invulling krijgen aan de hand van opdrachten in een workshop die via de festivalsfeer nauw aansluit bij de leefwereld van jongeren Leerlingen stellen na de toelichting zelf een duurzaam menu samen waaruit zal blijken dat er veel stof ter discussie is Smakelijk

DOELGROEP Secundair onderwijs versie ASO en versie TSO BSO

PRAKTISCHE De lespakketten kunnen besteld ontleend of gedownload wordenVEREISTEN - Schakel een Noord- en een Zuid-animator in voor de meest

beklijvende aanpak euro 160 basisprijs aangevuld met een

km-vergoeding en euro 40 voor de ingredieumlnten

- Of begeleid zelf de workshop met enkele leerkrachten van

de school

FREQUENTIE Eeacutenmalige workshop voor- en naverwerking in de klas

VOORBEREIDING - Met animatoren minimum voorbereidingstijd fiches

doornemen

- Zelf begeleiden materiaal halen en doornemen collegarsquos

aanspreken

LEERDOELEN leerlingen staan stil bij eigen koop- en

eetgedrag milieu-impact voedsel eerlijke

handel korte vs lange keten sociale

impact voedsel mening onderbouwen

samenwerken koken

SUCCESFACTOREN Begeleiding door de opgeleide animatoren

PRAKTISCH Alle praktische informatie zie lesmateria-

len Deze lesmaterialen kwamen tot stand

ism het Provinciaal Noord-Zuid Centrum

en Kleur Bekennen West-Vlaanderen

FOOD ROCK een duurzame maaltijd

voor wereldsterren

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

18

19

LESMATERIALEN

Werken rond lokale voeding BOERDERIJBEZOEK lsquoMET DE KLAS DE BOER OPrsquoBezoek een echte boerderij uit het netwerk van hedendaagse boerderijen die openstaan voor klasbezoeken Hier ervaar je hoe de landbouw vandaag in ons voedsel voorziet en kan je helpen bij de taken van de boer Ontdek de diverisiteit binnen de landbouw varkens melkvee fruitbomen groententeelt in serre of open lucht hoeveproducentenhellip

Waarom een landbouwbedrijf bezoeken Deze authentieke leer-omgeving heeft een aantal troeven die in een klassikale context

weinig aan bod komen

- Gezondheid de leerlingen bewegen een hele dag lang

- Welzijn het biedt kansen aan andere leerlingen om op de voor-

grond te treden vermindering stress en pestgedrag

- Duurzaam leven bezorgdheid om het milieu start met het

ervaren van het buitenleven

- Leervermogen concentratievermogen en creativiteit leren in

een authentieke context dringt dieper binnen in onze hersenen

doordat we meerdere zintuigen aanspreken

(Bron Van de Keere K Vervaet S (2013) Leren is onderzoeken Aan de slag met wetenschap in de klas Leuven Lannoo Campus)

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie per

bezoek aan te vragen

PRAKTISCH Vind jouw boerderij via wwwmetdeklasdeboeropbe

Tips Denk eraan de boerderij heeft niet enkel troeven voor jonge leer- lingen Klassiek schoolse inhouden zoals metend rekenen en fysica kunnen hier geleerd worden met alle zintuigen (Hoeveel kubieke meter past in deze maiumlskuil Hoelang is 100 meter )

Overleg met de boer over hoe je het bezoek wil invullen Wil je een rondleiding en wat klusjes opknappen in de voormiddag en hou je de namiddag om samen met de leer-lingen te rekenen op de boerderij Maak vooraf goede inhoudelijke en praktische afspraken voor een onvergetelijke ervaring

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

Bij een boerderijbezoek is voorbereiding en naverwerking essentieel Hierna volgt een greep uit het aanbod lesmaterialen ontwikkeld door de educatieve dienst van Inagro lsquoONTHAAL OP DE BOERDERIJrsquo om het bezoek samen met de leerlingen te kaderen

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

ONTDEK OOK DE EXTRArsquoS om het boerderijbezoek voor te bereiden of uit te breiden naar een projectweek lsquode Zuivelboxrsquo lsquoOver Bloesems en Bijtjesrsquo lsquoHoprsquo en lsquoBoer zoekt Klasrsquo

De digitale leeromgeving lsquowwwboerincarottebersquo laat toe de boerderij online te bezoeken ideaal als voorbereiding of naverwerking

Het taalplonsbad lsquoBonjour Boerrsquo is een boerderijbezoek in Wallonieuml of Frankrijk zie wwwbonjourboerbe

Stal Op Stelten is een educatief spel op de boerderij voor kleuters Deelnemende hoeves op wwwonthaalopdeboerderijbe

Boer in de Wolken vormt een evaluatiespel om op het eind van het bezoek enkele belangrijke zaken te herhalen beschikbaar bij diverse hoeves lsquoMet de klas de boer oprsquo

TEELTKITSKweek je eigen witloof of champignons in de klas

Deze kits worden jaarlijks ter beschikking gesteld

door Inagro en kunnen afgehaald worden na

bestelling

DOELGROEP Lager onderwijs

KOSTPRIJS Gratis af te halen na bestelling

(jaarlijkse actie)

BESTELLEN EN INFORMATIE

wwwonthaalopdeboerderijbe

SPELKOFFER VOEDINGSDRIEHOEK lsquoGEZOND UIT DE GRONDrsquoDriedimensionale voedselpiramide Bij de verschil-

lende voedingsproducten wordt de link gelegd met

de landbouwkundige oorsprong ervan

DOELGROEP Lager en secundair onderwijs

KOSTPRIJS Gratis

INFORMATIE EN BESTELLEN

Gratis ontlenen via

wwwonthaalopdeboerderijbe

BOER IN BEELD Fotomappen over heden-

daagse landbouw aan de

hand van een informatieve verhaallijn en opdrach-

ten voor de leerlingen

en een handleiding voor de leerkracht

Verschillende themarsquos worden behandeld

verschillend per graad zuivel witloof champig-

nons vlees groenten serreteeltenhellip

DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs per graad

KOSTPRIJS Pdf-versie gratis online of euro 7 per

themamap gedrukt op hard karton

BESTELLEN EN INFORMATIE

- Gratis downloaden via

wwwboerinbeeldbe

- Aankopen via provinciale e-shop

BOER IN BEELD LIVE Educatieve filmpjes die de

voedselketen illustreren

Drie jonge reporters gaan op

pad en ontdekken welke weg

groenten koekjes en vlees afleggen

DOELGROEP Lager onderwijs onderbouw

secundair onderwijs

KOSTPRIJS Gratis voor leerkrachten

BESTELLEN EN INFORMATIE

- Gratis downloaden via

wwwboerinbeeldlivebe

- Gratis afhalen Provinciaal

Informatiecentrum Tolhuis

Brugge 0800 20 021

20

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

21

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

PLATTELANDSKLASSEN VZW ondersteunt en ontwikkelt educatieve initiatieven om jongeren op een

in contact te brengen met land- en tuinbouw voeding en het platteland Project Het Smaakparadijs omvat

een reeks van drie boekjes lsquoHet draaiboek Smaakparadijsrsquo werd ontwikkeld en geschreven

nav een samenwerking tussen Plattelandsklassen en de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo in Gelrode Zij werkten

een heel schooljaar rond eetcultuur en smaakopvoeding Het boek bevat de omschrijving van hun project

achtergrondinformatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes en suggesties voor in de klas per graad

lsquoHet Schooltuinboek rsquo een praktische gids om te beginnen met een schooltuin als didactisch uitdagend

project voor de school En lsquoHet Hagelands Kinderkookboek rsquo bevat een reeks recepten die leerlingen in

de klas kunnen maken voor gezamenlijke lunchmomenten tijdens het Smaakparadijs-project

DOELGROEP Lager onderwijs

KOSTPRIJS draaiboek Smaakparadijs euro 18 Het Schooltuinboek euro 20 Hagelands Kinderkookboek euro 7

BESTELLEN INFORMATIE amp ANDERE DIDACTISCHE UITGAVES wwwplattelandsklassenbe

VELT staat voor lsquoVereniging voor Ecologisch Leven

en Tuinierenrsquo Velt wil bijdragen tot de ontwikkeling

van een duurzame levensstijl en daarvoor ontwik-

kelden zij educatieve materialen zoals de lsquoSchool-moestuinhandleidingrsquo educatieve pakketten

rond seizoensgroenten voedselverspilling (on)

kruiden groentenkalender met steekkaarten per

groente En een inspiratiegids duurzaam consume-

ren op school en in de klas

Meeste materialen zijn online ter beschikking

gesteld neem een kijkje op wwwveltbe

LANDBOUWMUSEA tonen het verhaal van streek-

eigen tradities verschillende musea vind je op

wwwonthaalopdeboerderijbe

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

VBS Desselgem

22

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

Werken rond duurzame ontwikkeling

FOOD ROCK een duurzame maaltijd

voor wereldsterren

SCHOON BOERENHoe maakt de land- en tuinbouwsector werk van

een duurzamer platteland voor ons allemaal

Duurzame landbouw wordt voorgesteld aan de

hand van de inspanningen van acht voorbeeld-

boeren tijdens de reizende tentoonstelling

Leerlingen verkennen zelf de tentoonstelling

met de werkboekjes Sommige bedrijven kunnen

ook bezocht worden tijdens de campagneperiode

DOELGROEP Lager onderwijs tweede en derde

graad Secundair onderwijs

KOSTPRIJS Gratis

ALLE INFORMATIE

Boekjes horend bij de tentoonstelling

aanvragen via wwwschoonboerenbe

BOERENVERSTANDDit DVD-spel is een interactief groepsspel over

landbouw in de wereld op basis van videobeelden

De videobeelden brengen 5 themarsquos aan die van

levensbelang zijn voor de landbouw water bodem

energie mest en kapitaal Elk thema biedt land-

bouwers in de hele wereld kansen maar ndash helaas ndash

ook problemen

In het spel nemen 4 teams het tegen elkaar op

Goed opletten tijdens de beelden zelf creatief voor

de dag komen en tactisch spelen zijn van cruciaal

belang tijdens het spel

DOELGROEP Derde graad secundair onderwijs

KOSTPRIJS euro 8 (dvd + brochure) wordt gratis

thuis geleverd

BESTELLEN EN INFORMATIE

Provinciaal Informatiecentrum

Tolhuis te Brugge 0800 20 021

LESMAPPEN FOOD ROCKEducatieve lesmappen voor het opzetten van

een workshop rond eerlijke handel duurzaam

consumeren in een mondiale context Zie

activiteiten in klasverband

DOELGROEP Secundair onderwijs

KOSTPRIJS - Lesmappen Gratis downloaden

uitlenen of aankopen voor euro 20

- Workshop euro 160 aangevuld met

een km-vergoeding en euro 40 voor de

ingredieumlnten

BESTELLEN EN INFORMATIE

- Gratis downloaden

wwwonthaalopdeboerderijbe

- Gratis ontlenen op diverse locaties

- Aankopen lesmap of workshop-

boeken via infoeducatieinagrobe

of 051 27 32 25LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Algemeen

De communicatie van de school rond gezond en duurzaam eten vormt de rode

draad om enerzijds de verschillende activiteiten te verbinden en anderzijds een

aanknopingspunt om ouders en grootouders mee te betrekken anderzijds

Een schoolbeleid is een handig instrument voor het secundair onderwijs om

optimaal en doorgedreven aan de VOETen te werken omgeving en duurzame

ontwikkeling lichamelijke gezondheid en veiligheid socio-economische samen-

leving en politiek-juridische samenleving

Voor het lager onderwijs sluit een dergelijk schoolbeleid aan bij de Edo-doel- stellingen leerlingen onderbouwen met de capaciteiten om bewuste keuzes te

maken in functie van een leefbare wereld voor ons en voor toekomstige generaties

het leergebied wereldorieumlntatie en het leergebied overschrijdende thema sociale

vaardigheden

Hoe zet je een gedragen schoolbeleid rond duurzaam eetgedrag op De initiatiefnemers nemen het voortouw en peilen naar het draagvlak in de school

bij collegarsquos directie ouders ondersteunend personeel leerlingen Een groot

draagvlak binnen de school is noodzakelijk

De stuwende motor achter de acties is de werkgroep bij het samenstellen van de

werkgroep is het belangrijk om alle mogelijke leden uit te nodigen om deel uit te

maken van de werkgroep Een gemengde werkgroep bundelt gemengde krachten

en opportuniteiten Het is niet de bedoeling dat alle taaklast op de initiatief nemende leerkrachten directie valt Spreek leerlingen ouders maar ook groot-

ouders en het ondersteunend amp administratief personeel aan

Het is belangrijk dat eacuteeacuten iemand het centraal aanspreekpunt is Deze persoon

neemt een cooumlrdinerende rol op zich Zij of hij bereidt de vergaderingen van de

werkgroep voor en leidt de vergadering Zij of hij maakt ook de vertaalslag naar de

schoolleiding

Kies een mascotte of een leuke slogan om de acties van de werkgroep een gezicht

of herkenbaarheid te geven

Denk eraan om vaak terug te koppelen naar de verschillende schoolniveaus

Heeft de school een lokale schoolcatering Dan kan hier in de klas rond gewerkt

worden en omgekeerd

Hulp nodig bij planning organisatie of uitvoering van het project Contacteer een MOS-begeleider van jouw provincie Meer info httpmilieuzorgopschoolbe (Bron MOS-handleiding)

SCH

OO

LBEL

EID

Schoolbeleid

Tips Laat de leerlingen na een stellingenspel over duurzaam voed-sel een affiche maken waarin zij hun mening of bezorgdheid illus-treren Deze affiches kunnen opgehangen worden in de eetzaal Zo worden andere leerlingen ook aangezet om na te denken over duurzaam consumeren en ga je klasoverschrijdend te werk

Na het behandelen van het thema duurzaam consumeren in de klas worden de leerlingen gestimuleerd zelf na te denken over hun eigen school Op welke zaken scoort onze school goed of min-der goed

Ga na het schoolfeest na hoeveel afval werd vermeden door te kiezen voor een duurzaam alternatief zoals een ijskarretje of herbruikbare drinkbekers

23

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld

PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinspVRIJEthinspBASISSCHOOLthinspDESSELGEMWinnaar van de scholenwedstrijd lsquoLekker Lokaalrsquo

Jo Bultheel pedagogisch directeur legt uit hoe

Lucy Natuurknap en haar bende geeumlngageerde

leerlingen de school wakker houden voor aller-

hande activiteiten rond lokaal en duurzaam eten

zoals het uitdelen van de wekelijkse appel

De werkgroep bestaat hier uit een kerngroep van drie leerkrachten aangevuld met MOS- medewerkers Dit zijn grootouders ouders en

vrijwilligers van TuinHier die bijspringen tijdens

de lessen en acties ondersteunen Het grootste

deel van de werkgroep bestaat uit jonge senio-ren Aanvankelijk was de werkgroep niet erg groot

maar na enkele jaren mond-aan-mond-reclame

zijn er veel geeumlngageerde leden bij gekomen Zo

zijn er de vaste teams die wekelijks komen en een

team van lsquoinspringersrsquo dat zijn de leden die spora-

disch inspringen als vaste leden niet kunnen

Deze school laat de leerlingen tuinieren in de

schoolmoestuin de MOS-medewerkers staan

de leerkrachten bij tijdens de les en staan ook in

voor het onderhoud van deze tuintjes Door zelf te

tuinieren en de verwerking van deze activiteit in

de klas staan de leerlingen stil bij de afkomst van

onze voeding

De zesdejaars maakten een filmpje rond het aan-tal voedselkilometers dat producten afleggen

voor ze op ons bord terecht komen Dit educatieve

filmpje werd ook getoond in de andere klassen

Daarna gingen ze zelf op onderzoek telkens

wanneer ze samen met hun ouders de supermarkt

bezochten gingen ze na hoe ver hun producten

hadden gereisd en streefden ze ernaar zo weinig

mogelijk kilometers in het winkelkarretje te laden

Op school hangt achteraan de klas een grote

kaart daar duiden leerlingen aan van welke landen

zij producten kochten

Zoals uit deze actie blijkt maakt de school er een

prioriteit van om ook de link te leggen naar thuis

Zo ook bij de stempelkaartactie Telkens een leer-

ling met zijn ouders naar een lokale hoeve gaat

ontvangt hij of zij een stempel van de boer Op het

einde van het schooljaar worden de spaarkaarten

vergeleken en degene met het meeste aantal

stempels wordt in de bloemetjes gezet

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep

FREQUENTIE Permanent

DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen koop- en eetgedrag en dragen dit ook over thuis

SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte Lucy Natuurknap communicatie binnen en buiten school

ldquoWij werken het hele jaar rond lsquoEet lokaal met Lucy Natuurknaprsquordquo

SCH

OO

LBEL

EID

24

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld

PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinsplsquoHETthinspSMAAKPARADIJSrsquoHet Smaakparadijs is een schoolproject rond

smaakopvoeding en eetcultuur om de leerlingen

aan te zetten tot een gezond voedingspatroon

De leerkrachten van de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo

en Plattelandsklassen vzw werkten een draaiboek

uit rond dit avontuur Yvonne en Yvette vormen

het duo dat de leerlingen doorheen het jaar mee-

neemt op deze culinaire reis langs de vijf basis-

smaken Het draaiboek bevat achtergrond-

informatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes

en suggesties voor in de klas

DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs

VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep

FREQUENTIE Permanent

DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen eetgedrag en de herkomst van het voedsel

SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte communicatie binnen en buiten school

MEER INFORMATIE wwwplattelandsklassenbe

25

SCH

OO

LBEL

EID

Subsidies klasbezoeken in West-Vlaanderen wwwmetdeklasdeboeropbe

Nood aan begeleiding op school om rond lokale voeding te werken Contacteer de MOS-begeleider

van jouw regio wwwmilieuzorgopschoolbe

Aanvraag voor financieumlle steun bij het opstarten van een schooltuintje telkens voor eind december

indienen via Landelijke Gilden wwwlandelijkegildenbe

Samenwerking met de lokale trekkersgroep Fair Trade gemeente om het zesde criterium te behalen

wwwfairetradegemeentenbe

Financieumlle steun via Kleur Bekennen voor leerkrachten in het basis- of secundair onderwijs bij projecten

op school rond wereldburgerschap en duurzame voeding

Regelmatig lanceert Kleur Bekennen een projectoproep Scholen die een project indienen maken kans

op een financieumlle stimulans waarmee je je project kunt realiseren in je school Zowel scholen die al lang

aan wereldburgerschap werken en wellicht al een schoolvisie hebben als scholen die nog nooit aan

wereldburgerschap werkten kunnen meedoen

Hou de website van wwwkleurbekennenbe in de gaten of schrijf je in op onze nieuwsbrief via onze web-

site Contact valentiengoethalswest-vlaanderenbe

Subsidies voor schoolmelk Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen

Subsidies voor schoolfruit Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen

Neem een kijkje op lsquoGezonde schoolrsquo website van het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en

Ziektepreventie voor tips rond het installeren van een gezondheidsbeleid op school

Met steun van Quick-win-project voor de korte keten Departement Landbouw en visserij Vlaamse Overheid

ON

DER

STE

UN

ING

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Ondersteuning

OndersteuningGemeenteschool Oostduinkerke

26

Breng de boerderij naar de klas Of net andersom Ontdek wwwonthaalopdeboerderijbeMeer informatie Inagro-Landbouweducatie Ieperseweg 87 8800 Rumbeke-Beitem051 27 32 00 - infoeducatieinagrobe - wwwonthaalopdeboerderijbe

Page 16: INSPIRATIEGIDS Lekker Lokaal - Inagro...Duurzame producten in de eigen schoolkeuken Streef met de school naar een meer duurzame keuken, kies voor authenticiteit en pure producten.

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband

Tips Koppel de appeltjeskring aan een bezoek Zelf een appeltje plukken is de grootste motivatie om erin te bijten

Appels en peren zijn lang houdbaar in de koelkast

Appels snijden veel werk Probeer een appelsnijder

ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND

Appeltjeskring Tijdens het kringmoment schilt de leerkracht enkele stukken fruit voor de leerlingen Voor de kleinsten is een appel of peer vaak moeilijk om uit het vuistje te eten Op deze manier draag je als leerkracht bij tot een gezonde snackgewoonte

DOELGROEP Kleuteronderwijs eerste graad lager onderwijs

FREQUENTIE Wekelijks

TAAKVERDELING Beurtrol leerkrachten of laten meebrengen

door ouders

LEERDOELEN Lichamelijke gezondheid de seizoenen en hun

fruitteelten fruitgroei samen eten

SUCCESFACTOREN Koppeling aan een bezoek aan de fruitkweker

communiceren naar ouders via fotorsquos op de

schoolblog

VBS Desselgem

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

16

VBS Desselgem

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband

ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND

Aan de slag met hoeveproducten na een bezoek aan een lokale producent

Waar komt ons voedsel vandaan Melk prei aardappelen appels boter rundsvlees eitjes tomaten aardbeien yoghurthellip Laat de kleuters zelf aardappelen uit de grond halen laat leerlingen koeien voederen Misschien kunnen studenten huishoudkunde zelfs helpen bij het maken van hoeveproducten Daarna kan in de klas gekookt worden met de ingredieumlnten puree melkpudding becha-melsaushellip

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

FREQUENTIE Eeacutenmalig jaarlijks bezoek en kookactiviteit

LEERDOELEN Bewegen in verschillende milieus fysieke activiteit

landbouwpraktijk gezondheid en voeding

belevend leren omgang met dieren

SUCCESFACTOREN Klasoverschrijdend werken

KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie

per bezoek aan te vragen

PRAKTISCH Boerderij bezoeken Adresjes op maat in

West-Vlaanderen via wwwmetdeklasdeboeropbe

Tips Combineer het bezoek met een champignon- of witloof-teeltkit in de klas Jaarlijks te verkrijgen bij Inagro zie lesmaterialen

Je kan klasoverschrijdend werken door het fotoverslag van het bezoek in de eetzaal uit te hangen

Vaderdagscadeaursquotje aardbeien op een versierd schaaltje

Gemeenteschool Oostduinkerke

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

17

Ter Groene Poorte Brugge

VBS Sint-Lodewijk Deerlijk

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband

ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND

Food rock een duurzame maaltijd voor wereldsterrenWat heeft wereldhandel te maken met de voedselproblematiek en hoe kunnen we als consument ons steentje bijdragen door duurzamer te consumeren Dure woorden die een concrete invulling krijgen aan de hand van opdrachten in een workshop die via de festivalsfeer nauw aansluit bij de leefwereld van jongeren Leerlingen stellen na de toelichting zelf een duurzaam menu samen waaruit zal blijken dat er veel stof ter discussie is Smakelijk

DOELGROEP Secundair onderwijs versie ASO en versie TSO BSO

PRAKTISCHE De lespakketten kunnen besteld ontleend of gedownload wordenVEREISTEN - Schakel een Noord- en een Zuid-animator in voor de meest

beklijvende aanpak euro 160 basisprijs aangevuld met een

km-vergoeding en euro 40 voor de ingredieumlnten

- Of begeleid zelf de workshop met enkele leerkrachten van

de school

FREQUENTIE Eeacutenmalige workshop voor- en naverwerking in de klas

VOORBEREIDING - Met animatoren minimum voorbereidingstijd fiches

doornemen

- Zelf begeleiden materiaal halen en doornemen collegarsquos

aanspreken

LEERDOELEN leerlingen staan stil bij eigen koop- en

eetgedrag milieu-impact voedsel eerlijke

handel korte vs lange keten sociale

impact voedsel mening onderbouwen

samenwerken koken

SUCCESFACTOREN Begeleiding door de opgeleide animatoren

PRAKTISCH Alle praktische informatie zie lesmateria-

len Deze lesmaterialen kwamen tot stand

ism het Provinciaal Noord-Zuid Centrum

en Kleur Bekennen West-Vlaanderen

FOOD ROCK een duurzame maaltijd

voor wereldsterren

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

18

19

LESMATERIALEN

Werken rond lokale voeding BOERDERIJBEZOEK lsquoMET DE KLAS DE BOER OPrsquoBezoek een echte boerderij uit het netwerk van hedendaagse boerderijen die openstaan voor klasbezoeken Hier ervaar je hoe de landbouw vandaag in ons voedsel voorziet en kan je helpen bij de taken van de boer Ontdek de diverisiteit binnen de landbouw varkens melkvee fruitbomen groententeelt in serre of open lucht hoeveproducentenhellip

Waarom een landbouwbedrijf bezoeken Deze authentieke leer-omgeving heeft een aantal troeven die in een klassikale context

weinig aan bod komen

- Gezondheid de leerlingen bewegen een hele dag lang

- Welzijn het biedt kansen aan andere leerlingen om op de voor-

grond te treden vermindering stress en pestgedrag

- Duurzaam leven bezorgdheid om het milieu start met het

ervaren van het buitenleven

- Leervermogen concentratievermogen en creativiteit leren in

een authentieke context dringt dieper binnen in onze hersenen

doordat we meerdere zintuigen aanspreken

(Bron Van de Keere K Vervaet S (2013) Leren is onderzoeken Aan de slag met wetenschap in de klas Leuven Lannoo Campus)

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie per

bezoek aan te vragen

PRAKTISCH Vind jouw boerderij via wwwmetdeklasdeboeropbe

Tips Denk eraan de boerderij heeft niet enkel troeven voor jonge leer- lingen Klassiek schoolse inhouden zoals metend rekenen en fysica kunnen hier geleerd worden met alle zintuigen (Hoeveel kubieke meter past in deze maiumlskuil Hoelang is 100 meter )

Overleg met de boer over hoe je het bezoek wil invullen Wil je een rondleiding en wat klusjes opknappen in de voormiddag en hou je de namiddag om samen met de leer-lingen te rekenen op de boerderij Maak vooraf goede inhoudelijke en praktische afspraken voor een onvergetelijke ervaring

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

Bij een boerderijbezoek is voorbereiding en naverwerking essentieel Hierna volgt een greep uit het aanbod lesmaterialen ontwikkeld door de educatieve dienst van Inagro lsquoONTHAAL OP DE BOERDERIJrsquo om het bezoek samen met de leerlingen te kaderen

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

ONTDEK OOK DE EXTRArsquoS om het boerderijbezoek voor te bereiden of uit te breiden naar een projectweek lsquode Zuivelboxrsquo lsquoOver Bloesems en Bijtjesrsquo lsquoHoprsquo en lsquoBoer zoekt Klasrsquo

De digitale leeromgeving lsquowwwboerincarottebersquo laat toe de boerderij online te bezoeken ideaal als voorbereiding of naverwerking

Het taalplonsbad lsquoBonjour Boerrsquo is een boerderijbezoek in Wallonieuml of Frankrijk zie wwwbonjourboerbe

Stal Op Stelten is een educatief spel op de boerderij voor kleuters Deelnemende hoeves op wwwonthaalopdeboerderijbe

Boer in de Wolken vormt een evaluatiespel om op het eind van het bezoek enkele belangrijke zaken te herhalen beschikbaar bij diverse hoeves lsquoMet de klas de boer oprsquo

TEELTKITSKweek je eigen witloof of champignons in de klas

Deze kits worden jaarlijks ter beschikking gesteld

door Inagro en kunnen afgehaald worden na

bestelling

DOELGROEP Lager onderwijs

KOSTPRIJS Gratis af te halen na bestelling

(jaarlijkse actie)

BESTELLEN EN INFORMATIE

wwwonthaalopdeboerderijbe

SPELKOFFER VOEDINGSDRIEHOEK lsquoGEZOND UIT DE GRONDrsquoDriedimensionale voedselpiramide Bij de verschil-

lende voedingsproducten wordt de link gelegd met

de landbouwkundige oorsprong ervan

DOELGROEP Lager en secundair onderwijs

KOSTPRIJS Gratis

INFORMATIE EN BESTELLEN

Gratis ontlenen via

wwwonthaalopdeboerderijbe

BOER IN BEELD Fotomappen over heden-

daagse landbouw aan de

hand van een informatieve verhaallijn en opdrach-

ten voor de leerlingen

en een handleiding voor de leerkracht

Verschillende themarsquos worden behandeld

verschillend per graad zuivel witloof champig-

nons vlees groenten serreteeltenhellip

DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs per graad

KOSTPRIJS Pdf-versie gratis online of euro 7 per

themamap gedrukt op hard karton

BESTELLEN EN INFORMATIE

- Gratis downloaden via

wwwboerinbeeldbe

- Aankopen via provinciale e-shop

BOER IN BEELD LIVE Educatieve filmpjes die de

voedselketen illustreren

Drie jonge reporters gaan op

pad en ontdekken welke weg

groenten koekjes en vlees afleggen

DOELGROEP Lager onderwijs onderbouw

secundair onderwijs

KOSTPRIJS Gratis voor leerkrachten

BESTELLEN EN INFORMATIE

- Gratis downloaden via

wwwboerinbeeldlivebe

- Gratis afhalen Provinciaal

Informatiecentrum Tolhuis

Brugge 0800 20 021

20

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

21

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

PLATTELANDSKLASSEN VZW ondersteunt en ontwikkelt educatieve initiatieven om jongeren op een

in contact te brengen met land- en tuinbouw voeding en het platteland Project Het Smaakparadijs omvat

een reeks van drie boekjes lsquoHet draaiboek Smaakparadijsrsquo werd ontwikkeld en geschreven

nav een samenwerking tussen Plattelandsklassen en de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo in Gelrode Zij werkten

een heel schooljaar rond eetcultuur en smaakopvoeding Het boek bevat de omschrijving van hun project

achtergrondinformatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes en suggesties voor in de klas per graad

lsquoHet Schooltuinboek rsquo een praktische gids om te beginnen met een schooltuin als didactisch uitdagend

project voor de school En lsquoHet Hagelands Kinderkookboek rsquo bevat een reeks recepten die leerlingen in

de klas kunnen maken voor gezamenlijke lunchmomenten tijdens het Smaakparadijs-project

DOELGROEP Lager onderwijs

KOSTPRIJS draaiboek Smaakparadijs euro 18 Het Schooltuinboek euro 20 Hagelands Kinderkookboek euro 7

BESTELLEN INFORMATIE amp ANDERE DIDACTISCHE UITGAVES wwwplattelandsklassenbe

VELT staat voor lsquoVereniging voor Ecologisch Leven

en Tuinierenrsquo Velt wil bijdragen tot de ontwikkeling

van een duurzame levensstijl en daarvoor ontwik-

kelden zij educatieve materialen zoals de lsquoSchool-moestuinhandleidingrsquo educatieve pakketten

rond seizoensgroenten voedselverspilling (on)

kruiden groentenkalender met steekkaarten per

groente En een inspiratiegids duurzaam consume-

ren op school en in de klas

Meeste materialen zijn online ter beschikking

gesteld neem een kijkje op wwwveltbe

LANDBOUWMUSEA tonen het verhaal van streek-

eigen tradities verschillende musea vind je op

wwwonthaalopdeboerderijbe

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

VBS Desselgem

22

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

Werken rond duurzame ontwikkeling

FOOD ROCK een duurzame maaltijd

voor wereldsterren

SCHOON BOERENHoe maakt de land- en tuinbouwsector werk van

een duurzamer platteland voor ons allemaal

Duurzame landbouw wordt voorgesteld aan de

hand van de inspanningen van acht voorbeeld-

boeren tijdens de reizende tentoonstelling

Leerlingen verkennen zelf de tentoonstelling

met de werkboekjes Sommige bedrijven kunnen

ook bezocht worden tijdens de campagneperiode

DOELGROEP Lager onderwijs tweede en derde

graad Secundair onderwijs

KOSTPRIJS Gratis

ALLE INFORMATIE

Boekjes horend bij de tentoonstelling

aanvragen via wwwschoonboerenbe

BOERENVERSTANDDit DVD-spel is een interactief groepsspel over

landbouw in de wereld op basis van videobeelden

De videobeelden brengen 5 themarsquos aan die van

levensbelang zijn voor de landbouw water bodem

energie mest en kapitaal Elk thema biedt land-

bouwers in de hele wereld kansen maar ndash helaas ndash

ook problemen

In het spel nemen 4 teams het tegen elkaar op

Goed opletten tijdens de beelden zelf creatief voor

de dag komen en tactisch spelen zijn van cruciaal

belang tijdens het spel

DOELGROEP Derde graad secundair onderwijs

KOSTPRIJS euro 8 (dvd + brochure) wordt gratis

thuis geleverd

BESTELLEN EN INFORMATIE

Provinciaal Informatiecentrum

Tolhuis te Brugge 0800 20 021

LESMAPPEN FOOD ROCKEducatieve lesmappen voor het opzetten van

een workshop rond eerlijke handel duurzaam

consumeren in een mondiale context Zie

activiteiten in klasverband

DOELGROEP Secundair onderwijs

KOSTPRIJS - Lesmappen Gratis downloaden

uitlenen of aankopen voor euro 20

- Workshop euro 160 aangevuld met

een km-vergoeding en euro 40 voor de

ingredieumlnten

BESTELLEN EN INFORMATIE

- Gratis downloaden

wwwonthaalopdeboerderijbe

- Gratis ontlenen op diverse locaties

- Aankopen lesmap of workshop-

boeken via infoeducatieinagrobe

of 051 27 32 25LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Algemeen

De communicatie van de school rond gezond en duurzaam eten vormt de rode

draad om enerzijds de verschillende activiteiten te verbinden en anderzijds een

aanknopingspunt om ouders en grootouders mee te betrekken anderzijds

Een schoolbeleid is een handig instrument voor het secundair onderwijs om

optimaal en doorgedreven aan de VOETen te werken omgeving en duurzame

ontwikkeling lichamelijke gezondheid en veiligheid socio-economische samen-

leving en politiek-juridische samenleving

Voor het lager onderwijs sluit een dergelijk schoolbeleid aan bij de Edo-doel- stellingen leerlingen onderbouwen met de capaciteiten om bewuste keuzes te

maken in functie van een leefbare wereld voor ons en voor toekomstige generaties

het leergebied wereldorieumlntatie en het leergebied overschrijdende thema sociale

vaardigheden

Hoe zet je een gedragen schoolbeleid rond duurzaam eetgedrag op De initiatiefnemers nemen het voortouw en peilen naar het draagvlak in de school

bij collegarsquos directie ouders ondersteunend personeel leerlingen Een groot

draagvlak binnen de school is noodzakelijk

De stuwende motor achter de acties is de werkgroep bij het samenstellen van de

werkgroep is het belangrijk om alle mogelijke leden uit te nodigen om deel uit te

maken van de werkgroep Een gemengde werkgroep bundelt gemengde krachten

en opportuniteiten Het is niet de bedoeling dat alle taaklast op de initiatief nemende leerkrachten directie valt Spreek leerlingen ouders maar ook groot-

ouders en het ondersteunend amp administratief personeel aan

Het is belangrijk dat eacuteeacuten iemand het centraal aanspreekpunt is Deze persoon

neemt een cooumlrdinerende rol op zich Zij of hij bereidt de vergaderingen van de

werkgroep voor en leidt de vergadering Zij of hij maakt ook de vertaalslag naar de

schoolleiding

Kies een mascotte of een leuke slogan om de acties van de werkgroep een gezicht

of herkenbaarheid te geven

Denk eraan om vaak terug te koppelen naar de verschillende schoolniveaus

Heeft de school een lokale schoolcatering Dan kan hier in de klas rond gewerkt

worden en omgekeerd

Hulp nodig bij planning organisatie of uitvoering van het project Contacteer een MOS-begeleider van jouw provincie Meer info httpmilieuzorgopschoolbe (Bron MOS-handleiding)

SCH

OO

LBEL

EID

Schoolbeleid

Tips Laat de leerlingen na een stellingenspel over duurzaam voed-sel een affiche maken waarin zij hun mening of bezorgdheid illus-treren Deze affiches kunnen opgehangen worden in de eetzaal Zo worden andere leerlingen ook aangezet om na te denken over duurzaam consumeren en ga je klasoverschrijdend te werk

Na het behandelen van het thema duurzaam consumeren in de klas worden de leerlingen gestimuleerd zelf na te denken over hun eigen school Op welke zaken scoort onze school goed of min-der goed

Ga na het schoolfeest na hoeveel afval werd vermeden door te kiezen voor een duurzaam alternatief zoals een ijskarretje of herbruikbare drinkbekers

23

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld

PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinspVRIJEthinspBASISSCHOOLthinspDESSELGEMWinnaar van de scholenwedstrijd lsquoLekker Lokaalrsquo

Jo Bultheel pedagogisch directeur legt uit hoe

Lucy Natuurknap en haar bende geeumlngageerde

leerlingen de school wakker houden voor aller-

hande activiteiten rond lokaal en duurzaam eten

zoals het uitdelen van de wekelijkse appel

De werkgroep bestaat hier uit een kerngroep van drie leerkrachten aangevuld met MOS- medewerkers Dit zijn grootouders ouders en

vrijwilligers van TuinHier die bijspringen tijdens

de lessen en acties ondersteunen Het grootste

deel van de werkgroep bestaat uit jonge senio-ren Aanvankelijk was de werkgroep niet erg groot

maar na enkele jaren mond-aan-mond-reclame

zijn er veel geeumlngageerde leden bij gekomen Zo

zijn er de vaste teams die wekelijks komen en een

team van lsquoinspringersrsquo dat zijn de leden die spora-

disch inspringen als vaste leden niet kunnen

Deze school laat de leerlingen tuinieren in de

schoolmoestuin de MOS-medewerkers staan

de leerkrachten bij tijdens de les en staan ook in

voor het onderhoud van deze tuintjes Door zelf te

tuinieren en de verwerking van deze activiteit in

de klas staan de leerlingen stil bij de afkomst van

onze voeding

De zesdejaars maakten een filmpje rond het aan-tal voedselkilometers dat producten afleggen

voor ze op ons bord terecht komen Dit educatieve

filmpje werd ook getoond in de andere klassen

Daarna gingen ze zelf op onderzoek telkens

wanneer ze samen met hun ouders de supermarkt

bezochten gingen ze na hoe ver hun producten

hadden gereisd en streefden ze ernaar zo weinig

mogelijk kilometers in het winkelkarretje te laden

Op school hangt achteraan de klas een grote

kaart daar duiden leerlingen aan van welke landen

zij producten kochten

Zoals uit deze actie blijkt maakt de school er een

prioriteit van om ook de link te leggen naar thuis

Zo ook bij de stempelkaartactie Telkens een leer-

ling met zijn ouders naar een lokale hoeve gaat

ontvangt hij of zij een stempel van de boer Op het

einde van het schooljaar worden de spaarkaarten

vergeleken en degene met het meeste aantal

stempels wordt in de bloemetjes gezet

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep

FREQUENTIE Permanent

DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen koop- en eetgedrag en dragen dit ook over thuis

SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte Lucy Natuurknap communicatie binnen en buiten school

ldquoWij werken het hele jaar rond lsquoEet lokaal met Lucy Natuurknaprsquordquo

SCH

OO

LBEL

EID

24

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld

PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinsplsquoHETthinspSMAAKPARADIJSrsquoHet Smaakparadijs is een schoolproject rond

smaakopvoeding en eetcultuur om de leerlingen

aan te zetten tot een gezond voedingspatroon

De leerkrachten van de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo

en Plattelandsklassen vzw werkten een draaiboek

uit rond dit avontuur Yvonne en Yvette vormen

het duo dat de leerlingen doorheen het jaar mee-

neemt op deze culinaire reis langs de vijf basis-

smaken Het draaiboek bevat achtergrond-

informatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes

en suggesties voor in de klas

DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs

VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep

FREQUENTIE Permanent

DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen eetgedrag en de herkomst van het voedsel

SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte communicatie binnen en buiten school

MEER INFORMATIE wwwplattelandsklassenbe

25

SCH

OO

LBEL

EID

Subsidies klasbezoeken in West-Vlaanderen wwwmetdeklasdeboeropbe

Nood aan begeleiding op school om rond lokale voeding te werken Contacteer de MOS-begeleider

van jouw regio wwwmilieuzorgopschoolbe

Aanvraag voor financieumlle steun bij het opstarten van een schooltuintje telkens voor eind december

indienen via Landelijke Gilden wwwlandelijkegildenbe

Samenwerking met de lokale trekkersgroep Fair Trade gemeente om het zesde criterium te behalen

wwwfairetradegemeentenbe

Financieumlle steun via Kleur Bekennen voor leerkrachten in het basis- of secundair onderwijs bij projecten

op school rond wereldburgerschap en duurzame voeding

Regelmatig lanceert Kleur Bekennen een projectoproep Scholen die een project indienen maken kans

op een financieumlle stimulans waarmee je je project kunt realiseren in je school Zowel scholen die al lang

aan wereldburgerschap werken en wellicht al een schoolvisie hebben als scholen die nog nooit aan

wereldburgerschap werkten kunnen meedoen

Hou de website van wwwkleurbekennenbe in de gaten of schrijf je in op onze nieuwsbrief via onze web-

site Contact valentiengoethalswest-vlaanderenbe

Subsidies voor schoolmelk Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen

Subsidies voor schoolfruit Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen

Neem een kijkje op lsquoGezonde schoolrsquo website van het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en

Ziektepreventie voor tips rond het installeren van een gezondheidsbeleid op school

Met steun van Quick-win-project voor de korte keten Departement Landbouw en visserij Vlaamse Overheid

ON

DER

STE

UN

ING

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Ondersteuning

OndersteuningGemeenteschool Oostduinkerke

26

Breng de boerderij naar de klas Of net andersom Ontdek wwwonthaalopdeboerderijbeMeer informatie Inagro-Landbouweducatie Ieperseweg 87 8800 Rumbeke-Beitem051 27 32 00 - infoeducatieinagrobe - wwwonthaalopdeboerderijbe

Page 17: INSPIRATIEGIDS Lekker Lokaal - Inagro...Duurzame producten in de eigen schoolkeuken Streef met de school naar een meer duurzame keuken, kies voor authenticiteit en pure producten.

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband

ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND

Aan de slag met hoeveproducten na een bezoek aan een lokale producent

Waar komt ons voedsel vandaan Melk prei aardappelen appels boter rundsvlees eitjes tomaten aardbeien yoghurthellip Laat de kleuters zelf aardappelen uit de grond halen laat leerlingen koeien voederen Misschien kunnen studenten huishoudkunde zelfs helpen bij het maken van hoeveproducten Daarna kan in de klas gekookt worden met de ingredieumlnten puree melkpudding becha-melsaushellip

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

FREQUENTIE Eeacutenmalig jaarlijks bezoek en kookactiviteit

LEERDOELEN Bewegen in verschillende milieus fysieke activiteit

landbouwpraktijk gezondheid en voeding

belevend leren omgang met dieren

SUCCESFACTOREN Klasoverschrijdend werken

KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie

per bezoek aan te vragen

PRAKTISCH Boerderij bezoeken Adresjes op maat in

West-Vlaanderen via wwwmetdeklasdeboeropbe

Tips Combineer het bezoek met een champignon- of witloof-teeltkit in de klas Jaarlijks te verkrijgen bij Inagro zie lesmaterialen

Je kan klasoverschrijdend werken door het fotoverslag van het bezoek in de eetzaal uit te hangen

Vaderdagscadeaursquotje aardbeien op een versierd schaaltje

Gemeenteschool Oostduinkerke

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

17

Ter Groene Poorte Brugge

VBS Sint-Lodewijk Deerlijk

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband

ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND

Food rock een duurzame maaltijd voor wereldsterrenWat heeft wereldhandel te maken met de voedselproblematiek en hoe kunnen we als consument ons steentje bijdragen door duurzamer te consumeren Dure woorden die een concrete invulling krijgen aan de hand van opdrachten in een workshop die via de festivalsfeer nauw aansluit bij de leefwereld van jongeren Leerlingen stellen na de toelichting zelf een duurzaam menu samen waaruit zal blijken dat er veel stof ter discussie is Smakelijk

DOELGROEP Secundair onderwijs versie ASO en versie TSO BSO

PRAKTISCHE De lespakketten kunnen besteld ontleend of gedownload wordenVEREISTEN - Schakel een Noord- en een Zuid-animator in voor de meest

beklijvende aanpak euro 160 basisprijs aangevuld met een

km-vergoeding en euro 40 voor de ingredieumlnten

- Of begeleid zelf de workshop met enkele leerkrachten van

de school

FREQUENTIE Eeacutenmalige workshop voor- en naverwerking in de klas

VOORBEREIDING - Met animatoren minimum voorbereidingstijd fiches

doornemen

- Zelf begeleiden materiaal halen en doornemen collegarsquos

aanspreken

LEERDOELEN leerlingen staan stil bij eigen koop- en

eetgedrag milieu-impact voedsel eerlijke

handel korte vs lange keten sociale

impact voedsel mening onderbouwen

samenwerken koken

SUCCESFACTOREN Begeleiding door de opgeleide animatoren

PRAKTISCH Alle praktische informatie zie lesmateria-

len Deze lesmaterialen kwamen tot stand

ism het Provinciaal Noord-Zuid Centrum

en Kleur Bekennen West-Vlaanderen

FOOD ROCK een duurzame maaltijd

voor wereldsterren

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

18

19

LESMATERIALEN

Werken rond lokale voeding BOERDERIJBEZOEK lsquoMET DE KLAS DE BOER OPrsquoBezoek een echte boerderij uit het netwerk van hedendaagse boerderijen die openstaan voor klasbezoeken Hier ervaar je hoe de landbouw vandaag in ons voedsel voorziet en kan je helpen bij de taken van de boer Ontdek de diverisiteit binnen de landbouw varkens melkvee fruitbomen groententeelt in serre of open lucht hoeveproducentenhellip

Waarom een landbouwbedrijf bezoeken Deze authentieke leer-omgeving heeft een aantal troeven die in een klassikale context

weinig aan bod komen

- Gezondheid de leerlingen bewegen een hele dag lang

- Welzijn het biedt kansen aan andere leerlingen om op de voor-

grond te treden vermindering stress en pestgedrag

- Duurzaam leven bezorgdheid om het milieu start met het

ervaren van het buitenleven

- Leervermogen concentratievermogen en creativiteit leren in

een authentieke context dringt dieper binnen in onze hersenen

doordat we meerdere zintuigen aanspreken

(Bron Van de Keere K Vervaet S (2013) Leren is onderzoeken Aan de slag met wetenschap in de klas Leuven Lannoo Campus)

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie per

bezoek aan te vragen

PRAKTISCH Vind jouw boerderij via wwwmetdeklasdeboeropbe

Tips Denk eraan de boerderij heeft niet enkel troeven voor jonge leer- lingen Klassiek schoolse inhouden zoals metend rekenen en fysica kunnen hier geleerd worden met alle zintuigen (Hoeveel kubieke meter past in deze maiumlskuil Hoelang is 100 meter )

Overleg met de boer over hoe je het bezoek wil invullen Wil je een rondleiding en wat klusjes opknappen in de voormiddag en hou je de namiddag om samen met de leer-lingen te rekenen op de boerderij Maak vooraf goede inhoudelijke en praktische afspraken voor een onvergetelijke ervaring

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

Bij een boerderijbezoek is voorbereiding en naverwerking essentieel Hierna volgt een greep uit het aanbod lesmaterialen ontwikkeld door de educatieve dienst van Inagro lsquoONTHAAL OP DE BOERDERIJrsquo om het bezoek samen met de leerlingen te kaderen

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

ONTDEK OOK DE EXTRArsquoS om het boerderijbezoek voor te bereiden of uit te breiden naar een projectweek lsquode Zuivelboxrsquo lsquoOver Bloesems en Bijtjesrsquo lsquoHoprsquo en lsquoBoer zoekt Klasrsquo

De digitale leeromgeving lsquowwwboerincarottebersquo laat toe de boerderij online te bezoeken ideaal als voorbereiding of naverwerking

Het taalplonsbad lsquoBonjour Boerrsquo is een boerderijbezoek in Wallonieuml of Frankrijk zie wwwbonjourboerbe

Stal Op Stelten is een educatief spel op de boerderij voor kleuters Deelnemende hoeves op wwwonthaalopdeboerderijbe

Boer in de Wolken vormt een evaluatiespel om op het eind van het bezoek enkele belangrijke zaken te herhalen beschikbaar bij diverse hoeves lsquoMet de klas de boer oprsquo

TEELTKITSKweek je eigen witloof of champignons in de klas

Deze kits worden jaarlijks ter beschikking gesteld

door Inagro en kunnen afgehaald worden na

bestelling

DOELGROEP Lager onderwijs

KOSTPRIJS Gratis af te halen na bestelling

(jaarlijkse actie)

BESTELLEN EN INFORMATIE

wwwonthaalopdeboerderijbe

SPELKOFFER VOEDINGSDRIEHOEK lsquoGEZOND UIT DE GRONDrsquoDriedimensionale voedselpiramide Bij de verschil-

lende voedingsproducten wordt de link gelegd met

de landbouwkundige oorsprong ervan

DOELGROEP Lager en secundair onderwijs

KOSTPRIJS Gratis

INFORMATIE EN BESTELLEN

Gratis ontlenen via

wwwonthaalopdeboerderijbe

BOER IN BEELD Fotomappen over heden-

daagse landbouw aan de

hand van een informatieve verhaallijn en opdrach-

ten voor de leerlingen

en een handleiding voor de leerkracht

Verschillende themarsquos worden behandeld

verschillend per graad zuivel witloof champig-

nons vlees groenten serreteeltenhellip

DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs per graad

KOSTPRIJS Pdf-versie gratis online of euro 7 per

themamap gedrukt op hard karton

BESTELLEN EN INFORMATIE

- Gratis downloaden via

wwwboerinbeeldbe

- Aankopen via provinciale e-shop

BOER IN BEELD LIVE Educatieve filmpjes die de

voedselketen illustreren

Drie jonge reporters gaan op

pad en ontdekken welke weg

groenten koekjes en vlees afleggen

DOELGROEP Lager onderwijs onderbouw

secundair onderwijs

KOSTPRIJS Gratis voor leerkrachten

BESTELLEN EN INFORMATIE

- Gratis downloaden via

wwwboerinbeeldlivebe

- Gratis afhalen Provinciaal

Informatiecentrum Tolhuis

Brugge 0800 20 021

20

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

21

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

PLATTELANDSKLASSEN VZW ondersteunt en ontwikkelt educatieve initiatieven om jongeren op een

in contact te brengen met land- en tuinbouw voeding en het platteland Project Het Smaakparadijs omvat

een reeks van drie boekjes lsquoHet draaiboek Smaakparadijsrsquo werd ontwikkeld en geschreven

nav een samenwerking tussen Plattelandsklassen en de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo in Gelrode Zij werkten

een heel schooljaar rond eetcultuur en smaakopvoeding Het boek bevat de omschrijving van hun project

achtergrondinformatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes en suggesties voor in de klas per graad

lsquoHet Schooltuinboek rsquo een praktische gids om te beginnen met een schooltuin als didactisch uitdagend

project voor de school En lsquoHet Hagelands Kinderkookboek rsquo bevat een reeks recepten die leerlingen in

de klas kunnen maken voor gezamenlijke lunchmomenten tijdens het Smaakparadijs-project

DOELGROEP Lager onderwijs

KOSTPRIJS draaiboek Smaakparadijs euro 18 Het Schooltuinboek euro 20 Hagelands Kinderkookboek euro 7

BESTELLEN INFORMATIE amp ANDERE DIDACTISCHE UITGAVES wwwplattelandsklassenbe

VELT staat voor lsquoVereniging voor Ecologisch Leven

en Tuinierenrsquo Velt wil bijdragen tot de ontwikkeling

van een duurzame levensstijl en daarvoor ontwik-

kelden zij educatieve materialen zoals de lsquoSchool-moestuinhandleidingrsquo educatieve pakketten

rond seizoensgroenten voedselverspilling (on)

kruiden groentenkalender met steekkaarten per

groente En een inspiratiegids duurzaam consume-

ren op school en in de klas

Meeste materialen zijn online ter beschikking

gesteld neem een kijkje op wwwveltbe

LANDBOUWMUSEA tonen het verhaal van streek-

eigen tradities verschillende musea vind je op

wwwonthaalopdeboerderijbe

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

VBS Desselgem

22

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

Werken rond duurzame ontwikkeling

FOOD ROCK een duurzame maaltijd

voor wereldsterren

SCHOON BOERENHoe maakt de land- en tuinbouwsector werk van

een duurzamer platteland voor ons allemaal

Duurzame landbouw wordt voorgesteld aan de

hand van de inspanningen van acht voorbeeld-

boeren tijdens de reizende tentoonstelling

Leerlingen verkennen zelf de tentoonstelling

met de werkboekjes Sommige bedrijven kunnen

ook bezocht worden tijdens de campagneperiode

DOELGROEP Lager onderwijs tweede en derde

graad Secundair onderwijs

KOSTPRIJS Gratis

ALLE INFORMATIE

Boekjes horend bij de tentoonstelling

aanvragen via wwwschoonboerenbe

BOERENVERSTANDDit DVD-spel is een interactief groepsspel over

landbouw in de wereld op basis van videobeelden

De videobeelden brengen 5 themarsquos aan die van

levensbelang zijn voor de landbouw water bodem

energie mest en kapitaal Elk thema biedt land-

bouwers in de hele wereld kansen maar ndash helaas ndash

ook problemen

In het spel nemen 4 teams het tegen elkaar op

Goed opletten tijdens de beelden zelf creatief voor

de dag komen en tactisch spelen zijn van cruciaal

belang tijdens het spel

DOELGROEP Derde graad secundair onderwijs

KOSTPRIJS euro 8 (dvd + brochure) wordt gratis

thuis geleverd

BESTELLEN EN INFORMATIE

Provinciaal Informatiecentrum

Tolhuis te Brugge 0800 20 021

LESMAPPEN FOOD ROCKEducatieve lesmappen voor het opzetten van

een workshop rond eerlijke handel duurzaam

consumeren in een mondiale context Zie

activiteiten in klasverband

DOELGROEP Secundair onderwijs

KOSTPRIJS - Lesmappen Gratis downloaden

uitlenen of aankopen voor euro 20

- Workshop euro 160 aangevuld met

een km-vergoeding en euro 40 voor de

ingredieumlnten

BESTELLEN EN INFORMATIE

- Gratis downloaden

wwwonthaalopdeboerderijbe

- Gratis ontlenen op diverse locaties

- Aankopen lesmap of workshop-

boeken via infoeducatieinagrobe

of 051 27 32 25LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Algemeen

De communicatie van de school rond gezond en duurzaam eten vormt de rode

draad om enerzijds de verschillende activiteiten te verbinden en anderzijds een

aanknopingspunt om ouders en grootouders mee te betrekken anderzijds

Een schoolbeleid is een handig instrument voor het secundair onderwijs om

optimaal en doorgedreven aan de VOETen te werken omgeving en duurzame

ontwikkeling lichamelijke gezondheid en veiligheid socio-economische samen-

leving en politiek-juridische samenleving

Voor het lager onderwijs sluit een dergelijk schoolbeleid aan bij de Edo-doel- stellingen leerlingen onderbouwen met de capaciteiten om bewuste keuzes te

maken in functie van een leefbare wereld voor ons en voor toekomstige generaties

het leergebied wereldorieumlntatie en het leergebied overschrijdende thema sociale

vaardigheden

Hoe zet je een gedragen schoolbeleid rond duurzaam eetgedrag op De initiatiefnemers nemen het voortouw en peilen naar het draagvlak in de school

bij collegarsquos directie ouders ondersteunend personeel leerlingen Een groot

draagvlak binnen de school is noodzakelijk

De stuwende motor achter de acties is de werkgroep bij het samenstellen van de

werkgroep is het belangrijk om alle mogelijke leden uit te nodigen om deel uit te

maken van de werkgroep Een gemengde werkgroep bundelt gemengde krachten

en opportuniteiten Het is niet de bedoeling dat alle taaklast op de initiatief nemende leerkrachten directie valt Spreek leerlingen ouders maar ook groot-

ouders en het ondersteunend amp administratief personeel aan

Het is belangrijk dat eacuteeacuten iemand het centraal aanspreekpunt is Deze persoon

neemt een cooumlrdinerende rol op zich Zij of hij bereidt de vergaderingen van de

werkgroep voor en leidt de vergadering Zij of hij maakt ook de vertaalslag naar de

schoolleiding

Kies een mascotte of een leuke slogan om de acties van de werkgroep een gezicht

of herkenbaarheid te geven

Denk eraan om vaak terug te koppelen naar de verschillende schoolniveaus

Heeft de school een lokale schoolcatering Dan kan hier in de klas rond gewerkt

worden en omgekeerd

Hulp nodig bij planning organisatie of uitvoering van het project Contacteer een MOS-begeleider van jouw provincie Meer info httpmilieuzorgopschoolbe (Bron MOS-handleiding)

SCH

OO

LBEL

EID

Schoolbeleid

Tips Laat de leerlingen na een stellingenspel over duurzaam voed-sel een affiche maken waarin zij hun mening of bezorgdheid illus-treren Deze affiches kunnen opgehangen worden in de eetzaal Zo worden andere leerlingen ook aangezet om na te denken over duurzaam consumeren en ga je klasoverschrijdend te werk

Na het behandelen van het thema duurzaam consumeren in de klas worden de leerlingen gestimuleerd zelf na te denken over hun eigen school Op welke zaken scoort onze school goed of min-der goed

Ga na het schoolfeest na hoeveel afval werd vermeden door te kiezen voor een duurzaam alternatief zoals een ijskarretje of herbruikbare drinkbekers

23

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld

PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinspVRIJEthinspBASISSCHOOLthinspDESSELGEMWinnaar van de scholenwedstrijd lsquoLekker Lokaalrsquo

Jo Bultheel pedagogisch directeur legt uit hoe

Lucy Natuurknap en haar bende geeumlngageerde

leerlingen de school wakker houden voor aller-

hande activiteiten rond lokaal en duurzaam eten

zoals het uitdelen van de wekelijkse appel

De werkgroep bestaat hier uit een kerngroep van drie leerkrachten aangevuld met MOS- medewerkers Dit zijn grootouders ouders en

vrijwilligers van TuinHier die bijspringen tijdens

de lessen en acties ondersteunen Het grootste

deel van de werkgroep bestaat uit jonge senio-ren Aanvankelijk was de werkgroep niet erg groot

maar na enkele jaren mond-aan-mond-reclame

zijn er veel geeumlngageerde leden bij gekomen Zo

zijn er de vaste teams die wekelijks komen en een

team van lsquoinspringersrsquo dat zijn de leden die spora-

disch inspringen als vaste leden niet kunnen

Deze school laat de leerlingen tuinieren in de

schoolmoestuin de MOS-medewerkers staan

de leerkrachten bij tijdens de les en staan ook in

voor het onderhoud van deze tuintjes Door zelf te

tuinieren en de verwerking van deze activiteit in

de klas staan de leerlingen stil bij de afkomst van

onze voeding

De zesdejaars maakten een filmpje rond het aan-tal voedselkilometers dat producten afleggen

voor ze op ons bord terecht komen Dit educatieve

filmpje werd ook getoond in de andere klassen

Daarna gingen ze zelf op onderzoek telkens

wanneer ze samen met hun ouders de supermarkt

bezochten gingen ze na hoe ver hun producten

hadden gereisd en streefden ze ernaar zo weinig

mogelijk kilometers in het winkelkarretje te laden

Op school hangt achteraan de klas een grote

kaart daar duiden leerlingen aan van welke landen

zij producten kochten

Zoals uit deze actie blijkt maakt de school er een

prioriteit van om ook de link te leggen naar thuis

Zo ook bij de stempelkaartactie Telkens een leer-

ling met zijn ouders naar een lokale hoeve gaat

ontvangt hij of zij een stempel van de boer Op het

einde van het schooljaar worden de spaarkaarten

vergeleken en degene met het meeste aantal

stempels wordt in de bloemetjes gezet

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep

FREQUENTIE Permanent

DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen koop- en eetgedrag en dragen dit ook over thuis

SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte Lucy Natuurknap communicatie binnen en buiten school

ldquoWij werken het hele jaar rond lsquoEet lokaal met Lucy Natuurknaprsquordquo

SCH

OO

LBEL

EID

24

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld

PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinsplsquoHETthinspSMAAKPARADIJSrsquoHet Smaakparadijs is een schoolproject rond

smaakopvoeding en eetcultuur om de leerlingen

aan te zetten tot een gezond voedingspatroon

De leerkrachten van de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo

en Plattelandsklassen vzw werkten een draaiboek

uit rond dit avontuur Yvonne en Yvette vormen

het duo dat de leerlingen doorheen het jaar mee-

neemt op deze culinaire reis langs de vijf basis-

smaken Het draaiboek bevat achtergrond-

informatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes

en suggesties voor in de klas

DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs

VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep

FREQUENTIE Permanent

DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen eetgedrag en de herkomst van het voedsel

SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte communicatie binnen en buiten school

MEER INFORMATIE wwwplattelandsklassenbe

25

SCH

OO

LBEL

EID

Subsidies klasbezoeken in West-Vlaanderen wwwmetdeklasdeboeropbe

Nood aan begeleiding op school om rond lokale voeding te werken Contacteer de MOS-begeleider

van jouw regio wwwmilieuzorgopschoolbe

Aanvraag voor financieumlle steun bij het opstarten van een schooltuintje telkens voor eind december

indienen via Landelijke Gilden wwwlandelijkegildenbe

Samenwerking met de lokale trekkersgroep Fair Trade gemeente om het zesde criterium te behalen

wwwfairetradegemeentenbe

Financieumlle steun via Kleur Bekennen voor leerkrachten in het basis- of secundair onderwijs bij projecten

op school rond wereldburgerschap en duurzame voeding

Regelmatig lanceert Kleur Bekennen een projectoproep Scholen die een project indienen maken kans

op een financieumlle stimulans waarmee je je project kunt realiseren in je school Zowel scholen die al lang

aan wereldburgerschap werken en wellicht al een schoolvisie hebben als scholen die nog nooit aan

wereldburgerschap werkten kunnen meedoen

Hou de website van wwwkleurbekennenbe in de gaten of schrijf je in op onze nieuwsbrief via onze web-

site Contact valentiengoethalswest-vlaanderenbe

Subsidies voor schoolmelk Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen

Subsidies voor schoolfruit Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen

Neem een kijkje op lsquoGezonde schoolrsquo website van het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en

Ziektepreventie voor tips rond het installeren van een gezondheidsbeleid op school

Met steun van Quick-win-project voor de korte keten Departement Landbouw en visserij Vlaamse Overheid

ON

DER

STE

UN

ING

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Ondersteuning

OndersteuningGemeenteschool Oostduinkerke

26

Breng de boerderij naar de klas Of net andersom Ontdek wwwonthaalopdeboerderijbeMeer informatie Inagro-Landbouweducatie Ieperseweg 87 8800 Rumbeke-Beitem051 27 32 00 - infoeducatieinagrobe - wwwonthaalopdeboerderijbe

Page 18: INSPIRATIEGIDS Lekker Lokaal - Inagro...Duurzame producten in de eigen schoolkeuken Streef met de school naar een meer duurzame keuken, kies voor authenticiteit en pure producten.

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Activiteiten in klasverband

ACTIVITEITEN IN KLASVERBAND

Food rock een duurzame maaltijd voor wereldsterrenWat heeft wereldhandel te maken met de voedselproblematiek en hoe kunnen we als consument ons steentje bijdragen door duurzamer te consumeren Dure woorden die een concrete invulling krijgen aan de hand van opdrachten in een workshop die via de festivalsfeer nauw aansluit bij de leefwereld van jongeren Leerlingen stellen na de toelichting zelf een duurzaam menu samen waaruit zal blijken dat er veel stof ter discussie is Smakelijk

DOELGROEP Secundair onderwijs versie ASO en versie TSO BSO

PRAKTISCHE De lespakketten kunnen besteld ontleend of gedownload wordenVEREISTEN - Schakel een Noord- en een Zuid-animator in voor de meest

beklijvende aanpak euro 160 basisprijs aangevuld met een

km-vergoeding en euro 40 voor de ingredieumlnten

- Of begeleid zelf de workshop met enkele leerkrachten van

de school

FREQUENTIE Eeacutenmalige workshop voor- en naverwerking in de klas

VOORBEREIDING - Met animatoren minimum voorbereidingstijd fiches

doornemen

- Zelf begeleiden materiaal halen en doornemen collegarsquos

aanspreken

LEERDOELEN leerlingen staan stil bij eigen koop- en

eetgedrag milieu-impact voedsel eerlijke

handel korte vs lange keten sociale

impact voedsel mening onderbouwen

samenwerken koken

SUCCESFACTOREN Begeleiding door de opgeleide animatoren

PRAKTISCH Alle praktische informatie zie lesmateria-

len Deze lesmaterialen kwamen tot stand

ism het Provinciaal Noord-Zuid Centrum

en Kleur Bekennen West-Vlaanderen

FOOD ROCK een duurzame maaltijd

voor wereldsterren

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

18

19

LESMATERIALEN

Werken rond lokale voeding BOERDERIJBEZOEK lsquoMET DE KLAS DE BOER OPrsquoBezoek een echte boerderij uit het netwerk van hedendaagse boerderijen die openstaan voor klasbezoeken Hier ervaar je hoe de landbouw vandaag in ons voedsel voorziet en kan je helpen bij de taken van de boer Ontdek de diverisiteit binnen de landbouw varkens melkvee fruitbomen groententeelt in serre of open lucht hoeveproducentenhellip

Waarom een landbouwbedrijf bezoeken Deze authentieke leer-omgeving heeft een aantal troeven die in een klassikale context

weinig aan bod komen

- Gezondheid de leerlingen bewegen een hele dag lang

- Welzijn het biedt kansen aan andere leerlingen om op de voor-

grond te treden vermindering stress en pestgedrag

- Duurzaam leven bezorgdheid om het milieu start met het

ervaren van het buitenleven

- Leervermogen concentratievermogen en creativiteit leren in

een authentieke context dringt dieper binnen in onze hersenen

doordat we meerdere zintuigen aanspreken

(Bron Van de Keere K Vervaet S (2013) Leren is onderzoeken Aan de slag met wetenschap in de klas Leuven Lannoo Campus)

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie per

bezoek aan te vragen

PRAKTISCH Vind jouw boerderij via wwwmetdeklasdeboeropbe

Tips Denk eraan de boerderij heeft niet enkel troeven voor jonge leer- lingen Klassiek schoolse inhouden zoals metend rekenen en fysica kunnen hier geleerd worden met alle zintuigen (Hoeveel kubieke meter past in deze maiumlskuil Hoelang is 100 meter )

Overleg met de boer over hoe je het bezoek wil invullen Wil je een rondleiding en wat klusjes opknappen in de voormiddag en hou je de namiddag om samen met de leer-lingen te rekenen op de boerderij Maak vooraf goede inhoudelijke en praktische afspraken voor een onvergetelijke ervaring

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

Bij een boerderijbezoek is voorbereiding en naverwerking essentieel Hierna volgt een greep uit het aanbod lesmaterialen ontwikkeld door de educatieve dienst van Inagro lsquoONTHAAL OP DE BOERDERIJrsquo om het bezoek samen met de leerlingen te kaderen

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

ONTDEK OOK DE EXTRArsquoS om het boerderijbezoek voor te bereiden of uit te breiden naar een projectweek lsquode Zuivelboxrsquo lsquoOver Bloesems en Bijtjesrsquo lsquoHoprsquo en lsquoBoer zoekt Klasrsquo

De digitale leeromgeving lsquowwwboerincarottebersquo laat toe de boerderij online te bezoeken ideaal als voorbereiding of naverwerking

Het taalplonsbad lsquoBonjour Boerrsquo is een boerderijbezoek in Wallonieuml of Frankrijk zie wwwbonjourboerbe

Stal Op Stelten is een educatief spel op de boerderij voor kleuters Deelnemende hoeves op wwwonthaalopdeboerderijbe

Boer in de Wolken vormt een evaluatiespel om op het eind van het bezoek enkele belangrijke zaken te herhalen beschikbaar bij diverse hoeves lsquoMet de klas de boer oprsquo

TEELTKITSKweek je eigen witloof of champignons in de klas

Deze kits worden jaarlijks ter beschikking gesteld

door Inagro en kunnen afgehaald worden na

bestelling

DOELGROEP Lager onderwijs

KOSTPRIJS Gratis af te halen na bestelling

(jaarlijkse actie)

BESTELLEN EN INFORMATIE

wwwonthaalopdeboerderijbe

SPELKOFFER VOEDINGSDRIEHOEK lsquoGEZOND UIT DE GRONDrsquoDriedimensionale voedselpiramide Bij de verschil-

lende voedingsproducten wordt de link gelegd met

de landbouwkundige oorsprong ervan

DOELGROEP Lager en secundair onderwijs

KOSTPRIJS Gratis

INFORMATIE EN BESTELLEN

Gratis ontlenen via

wwwonthaalopdeboerderijbe

BOER IN BEELD Fotomappen over heden-

daagse landbouw aan de

hand van een informatieve verhaallijn en opdrach-

ten voor de leerlingen

en een handleiding voor de leerkracht

Verschillende themarsquos worden behandeld

verschillend per graad zuivel witloof champig-

nons vlees groenten serreteeltenhellip

DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs per graad

KOSTPRIJS Pdf-versie gratis online of euro 7 per

themamap gedrukt op hard karton

BESTELLEN EN INFORMATIE

- Gratis downloaden via

wwwboerinbeeldbe

- Aankopen via provinciale e-shop

BOER IN BEELD LIVE Educatieve filmpjes die de

voedselketen illustreren

Drie jonge reporters gaan op

pad en ontdekken welke weg

groenten koekjes en vlees afleggen

DOELGROEP Lager onderwijs onderbouw

secundair onderwijs

KOSTPRIJS Gratis voor leerkrachten

BESTELLEN EN INFORMATIE

- Gratis downloaden via

wwwboerinbeeldlivebe

- Gratis afhalen Provinciaal

Informatiecentrum Tolhuis

Brugge 0800 20 021

20

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

21

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

PLATTELANDSKLASSEN VZW ondersteunt en ontwikkelt educatieve initiatieven om jongeren op een

in contact te brengen met land- en tuinbouw voeding en het platteland Project Het Smaakparadijs omvat

een reeks van drie boekjes lsquoHet draaiboek Smaakparadijsrsquo werd ontwikkeld en geschreven

nav een samenwerking tussen Plattelandsklassen en de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo in Gelrode Zij werkten

een heel schooljaar rond eetcultuur en smaakopvoeding Het boek bevat de omschrijving van hun project

achtergrondinformatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes en suggesties voor in de klas per graad

lsquoHet Schooltuinboek rsquo een praktische gids om te beginnen met een schooltuin als didactisch uitdagend

project voor de school En lsquoHet Hagelands Kinderkookboek rsquo bevat een reeks recepten die leerlingen in

de klas kunnen maken voor gezamenlijke lunchmomenten tijdens het Smaakparadijs-project

DOELGROEP Lager onderwijs

KOSTPRIJS draaiboek Smaakparadijs euro 18 Het Schooltuinboek euro 20 Hagelands Kinderkookboek euro 7

BESTELLEN INFORMATIE amp ANDERE DIDACTISCHE UITGAVES wwwplattelandsklassenbe

VELT staat voor lsquoVereniging voor Ecologisch Leven

en Tuinierenrsquo Velt wil bijdragen tot de ontwikkeling

van een duurzame levensstijl en daarvoor ontwik-

kelden zij educatieve materialen zoals de lsquoSchool-moestuinhandleidingrsquo educatieve pakketten

rond seizoensgroenten voedselverspilling (on)

kruiden groentenkalender met steekkaarten per

groente En een inspiratiegids duurzaam consume-

ren op school en in de klas

Meeste materialen zijn online ter beschikking

gesteld neem een kijkje op wwwveltbe

LANDBOUWMUSEA tonen het verhaal van streek-

eigen tradities verschillende musea vind je op

wwwonthaalopdeboerderijbe

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

VBS Desselgem

22

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

Werken rond duurzame ontwikkeling

FOOD ROCK een duurzame maaltijd

voor wereldsterren

SCHOON BOERENHoe maakt de land- en tuinbouwsector werk van

een duurzamer platteland voor ons allemaal

Duurzame landbouw wordt voorgesteld aan de

hand van de inspanningen van acht voorbeeld-

boeren tijdens de reizende tentoonstelling

Leerlingen verkennen zelf de tentoonstelling

met de werkboekjes Sommige bedrijven kunnen

ook bezocht worden tijdens de campagneperiode

DOELGROEP Lager onderwijs tweede en derde

graad Secundair onderwijs

KOSTPRIJS Gratis

ALLE INFORMATIE

Boekjes horend bij de tentoonstelling

aanvragen via wwwschoonboerenbe

BOERENVERSTANDDit DVD-spel is een interactief groepsspel over

landbouw in de wereld op basis van videobeelden

De videobeelden brengen 5 themarsquos aan die van

levensbelang zijn voor de landbouw water bodem

energie mest en kapitaal Elk thema biedt land-

bouwers in de hele wereld kansen maar ndash helaas ndash

ook problemen

In het spel nemen 4 teams het tegen elkaar op

Goed opletten tijdens de beelden zelf creatief voor

de dag komen en tactisch spelen zijn van cruciaal

belang tijdens het spel

DOELGROEP Derde graad secundair onderwijs

KOSTPRIJS euro 8 (dvd + brochure) wordt gratis

thuis geleverd

BESTELLEN EN INFORMATIE

Provinciaal Informatiecentrum

Tolhuis te Brugge 0800 20 021

LESMAPPEN FOOD ROCKEducatieve lesmappen voor het opzetten van

een workshop rond eerlijke handel duurzaam

consumeren in een mondiale context Zie

activiteiten in klasverband

DOELGROEP Secundair onderwijs

KOSTPRIJS - Lesmappen Gratis downloaden

uitlenen of aankopen voor euro 20

- Workshop euro 160 aangevuld met

een km-vergoeding en euro 40 voor de

ingredieumlnten

BESTELLEN EN INFORMATIE

- Gratis downloaden

wwwonthaalopdeboerderijbe

- Gratis ontlenen op diverse locaties

- Aankopen lesmap of workshop-

boeken via infoeducatieinagrobe

of 051 27 32 25LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Algemeen

De communicatie van de school rond gezond en duurzaam eten vormt de rode

draad om enerzijds de verschillende activiteiten te verbinden en anderzijds een

aanknopingspunt om ouders en grootouders mee te betrekken anderzijds

Een schoolbeleid is een handig instrument voor het secundair onderwijs om

optimaal en doorgedreven aan de VOETen te werken omgeving en duurzame

ontwikkeling lichamelijke gezondheid en veiligheid socio-economische samen-

leving en politiek-juridische samenleving

Voor het lager onderwijs sluit een dergelijk schoolbeleid aan bij de Edo-doel- stellingen leerlingen onderbouwen met de capaciteiten om bewuste keuzes te

maken in functie van een leefbare wereld voor ons en voor toekomstige generaties

het leergebied wereldorieumlntatie en het leergebied overschrijdende thema sociale

vaardigheden

Hoe zet je een gedragen schoolbeleid rond duurzaam eetgedrag op De initiatiefnemers nemen het voortouw en peilen naar het draagvlak in de school

bij collegarsquos directie ouders ondersteunend personeel leerlingen Een groot

draagvlak binnen de school is noodzakelijk

De stuwende motor achter de acties is de werkgroep bij het samenstellen van de

werkgroep is het belangrijk om alle mogelijke leden uit te nodigen om deel uit te

maken van de werkgroep Een gemengde werkgroep bundelt gemengde krachten

en opportuniteiten Het is niet de bedoeling dat alle taaklast op de initiatief nemende leerkrachten directie valt Spreek leerlingen ouders maar ook groot-

ouders en het ondersteunend amp administratief personeel aan

Het is belangrijk dat eacuteeacuten iemand het centraal aanspreekpunt is Deze persoon

neemt een cooumlrdinerende rol op zich Zij of hij bereidt de vergaderingen van de

werkgroep voor en leidt de vergadering Zij of hij maakt ook de vertaalslag naar de

schoolleiding

Kies een mascotte of een leuke slogan om de acties van de werkgroep een gezicht

of herkenbaarheid te geven

Denk eraan om vaak terug te koppelen naar de verschillende schoolniveaus

Heeft de school een lokale schoolcatering Dan kan hier in de klas rond gewerkt

worden en omgekeerd

Hulp nodig bij planning organisatie of uitvoering van het project Contacteer een MOS-begeleider van jouw provincie Meer info httpmilieuzorgopschoolbe (Bron MOS-handleiding)

SCH

OO

LBEL

EID

Schoolbeleid

Tips Laat de leerlingen na een stellingenspel over duurzaam voed-sel een affiche maken waarin zij hun mening of bezorgdheid illus-treren Deze affiches kunnen opgehangen worden in de eetzaal Zo worden andere leerlingen ook aangezet om na te denken over duurzaam consumeren en ga je klasoverschrijdend te werk

Na het behandelen van het thema duurzaam consumeren in de klas worden de leerlingen gestimuleerd zelf na te denken over hun eigen school Op welke zaken scoort onze school goed of min-der goed

Ga na het schoolfeest na hoeveel afval werd vermeden door te kiezen voor een duurzaam alternatief zoals een ijskarretje of herbruikbare drinkbekers

23

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld

PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinspVRIJEthinspBASISSCHOOLthinspDESSELGEMWinnaar van de scholenwedstrijd lsquoLekker Lokaalrsquo

Jo Bultheel pedagogisch directeur legt uit hoe

Lucy Natuurknap en haar bende geeumlngageerde

leerlingen de school wakker houden voor aller-

hande activiteiten rond lokaal en duurzaam eten

zoals het uitdelen van de wekelijkse appel

De werkgroep bestaat hier uit een kerngroep van drie leerkrachten aangevuld met MOS- medewerkers Dit zijn grootouders ouders en

vrijwilligers van TuinHier die bijspringen tijdens

de lessen en acties ondersteunen Het grootste

deel van de werkgroep bestaat uit jonge senio-ren Aanvankelijk was de werkgroep niet erg groot

maar na enkele jaren mond-aan-mond-reclame

zijn er veel geeumlngageerde leden bij gekomen Zo

zijn er de vaste teams die wekelijks komen en een

team van lsquoinspringersrsquo dat zijn de leden die spora-

disch inspringen als vaste leden niet kunnen

Deze school laat de leerlingen tuinieren in de

schoolmoestuin de MOS-medewerkers staan

de leerkrachten bij tijdens de les en staan ook in

voor het onderhoud van deze tuintjes Door zelf te

tuinieren en de verwerking van deze activiteit in

de klas staan de leerlingen stil bij de afkomst van

onze voeding

De zesdejaars maakten een filmpje rond het aan-tal voedselkilometers dat producten afleggen

voor ze op ons bord terecht komen Dit educatieve

filmpje werd ook getoond in de andere klassen

Daarna gingen ze zelf op onderzoek telkens

wanneer ze samen met hun ouders de supermarkt

bezochten gingen ze na hoe ver hun producten

hadden gereisd en streefden ze ernaar zo weinig

mogelijk kilometers in het winkelkarretje te laden

Op school hangt achteraan de klas een grote

kaart daar duiden leerlingen aan van welke landen

zij producten kochten

Zoals uit deze actie blijkt maakt de school er een

prioriteit van om ook de link te leggen naar thuis

Zo ook bij de stempelkaartactie Telkens een leer-

ling met zijn ouders naar een lokale hoeve gaat

ontvangt hij of zij een stempel van de boer Op het

einde van het schooljaar worden de spaarkaarten

vergeleken en degene met het meeste aantal

stempels wordt in de bloemetjes gezet

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep

FREQUENTIE Permanent

DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen koop- en eetgedrag en dragen dit ook over thuis

SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte Lucy Natuurknap communicatie binnen en buiten school

ldquoWij werken het hele jaar rond lsquoEet lokaal met Lucy Natuurknaprsquordquo

SCH

OO

LBEL

EID

24

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld

PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinsplsquoHETthinspSMAAKPARADIJSrsquoHet Smaakparadijs is een schoolproject rond

smaakopvoeding en eetcultuur om de leerlingen

aan te zetten tot een gezond voedingspatroon

De leerkrachten van de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo

en Plattelandsklassen vzw werkten een draaiboek

uit rond dit avontuur Yvonne en Yvette vormen

het duo dat de leerlingen doorheen het jaar mee-

neemt op deze culinaire reis langs de vijf basis-

smaken Het draaiboek bevat achtergrond-

informatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes

en suggesties voor in de klas

DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs

VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep

FREQUENTIE Permanent

DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen eetgedrag en de herkomst van het voedsel

SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte communicatie binnen en buiten school

MEER INFORMATIE wwwplattelandsklassenbe

25

SCH

OO

LBEL

EID

Subsidies klasbezoeken in West-Vlaanderen wwwmetdeklasdeboeropbe

Nood aan begeleiding op school om rond lokale voeding te werken Contacteer de MOS-begeleider

van jouw regio wwwmilieuzorgopschoolbe

Aanvraag voor financieumlle steun bij het opstarten van een schooltuintje telkens voor eind december

indienen via Landelijke Gilden wwwlandelijkegildenbe

Samenwerking met de lokale trekkersgroep Fair Trade gemeente om het zesde criterium te behalen

wwwfairetradegemeentenbe

Financieumlle steun via Kleur Bekennen voor leerkrachten in het basis- of secundair onderwijs bij projecten

op school rond wereldburgerschap en duurzame voeding

Regelmatig lanceert Kleur Bekennen een projectoproep Scholen die een project indienen maken kans

op een financieumlle stimulans waarmee je je project kunt realiseren in je school Zowel scholen die al lang

aan wereldburgerschap werken en wellicht al een schoolvisie hebben als scholen die nog nooit aan

wereldburgerschap werkten kunnen meedoen

Hou de website van wwwkleurbekennenbe in de gaten of schrijf je in op onze nieuwsbrief via onze web-

site Contact valentiengoethalswest-vlaanderenbe

Subsidies voor schoolmelk Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen

Subsidies voor schoolfruit Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen

Neem een kijkje op lsquoGezonde schoolrsquo website van het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en

Ziektepreventie voor tips rond het installeren van een gezondheidsbeleid op school

Met steun van Quick-win-project voor de korte keten Departement Landbouw en visserij Vlaamse Overheid

ON

DER

STE

UN

ING

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Ondersteuning

OndersteuningGemeenteschool Oostduinkerke

26

Breng de boerderij naar de klas Of net andersom Ontdek wwwonthaalopdeboerderijbeMeer informatie Inagro-Landbouweducatie Ieperseweg 87 8800 Rumbeke-Beitem051 27 32 00 - infoeducatieinagrobe - wwwonthaalopdeboerderijbe

Page 19: INSPIRATIEGIDS Lekker Lokaal - Inagro...Duurzame producten in de eigen schoolkeuken Streef met de school naar een meer duurzame keuken, kies voor authenticiteit en pure producten.

19

LESMATERIALEN

Werken rond lokale voeding BOERDERIJBEZOEK lsquoMET DE KLAS DE BOER OPrsquoBezoek een echte boerderij uit het netwerk van hedendaagse boerderijen die openstaan voor klasbezoeken Hier ervaar je hoe de landbouw vandaag in ons voedsel voorziet en kan je helpen bij de taken van de boer Ontdek de diverisiteit binnen de landbouw varkens melkvee fruitbomen groententeelt in serre of open lucht hoeveproducentenhellip

Waarom een landbouwbedrijf bezoeken Deze authentieke leer-omgeving heeft een aantal troeven die in een klassikale context

weinig aan bod komen

- Gezondheid de leerlingen bewegen een hele dag lang

- Welzijn het biedt kansen aan andere leerlingen om op de voor-

grond te treden vermindering stress en pestgedrag

- Duurzaam leven bezorgdheid om het milieu start met het

ervaren van het buitenleven

- Leervermogen concentratievermogen en creativiteit leren in

een authentieke context dringt dieper binnen in onze hersenen

doordat we meerdere zintuigen aanspreken

(Bron Van de Keere K Vervaet S (2013) Leren is onderzoeken Aan de slag met wetenschap in de klas Leuven Lannoo Campus)

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

KOSTPRIJS Vanaf euro 50 per klas mogelijkheid om euro 30 subsidie per

bezoek aan te vragen

PRAKTISCH Vind jouw boerderij via wwwmetdeklasdeboeropbe

Tips Denk eraan de boerderij heeft niet enkel troeven voor jonge leer- lingen Klassiek schoolse inhouden zoals metend rekenen en fysica kunnen hier geleerd worden met alle zintuigen (Hoeveel kubieke meter past in deze maiumlskuil Hoelang is 100 meter )

Overleg met de boer over hoe je het bezoek wil invullen Wil je een rondleiding en wat klusjes opknappen in de voormiddag en hou je de namiddag om samen met de leer-lingen te rekenen op de boerderij Maak vooraf goede inhoudelijke en praktische afspraken voor een onvergetelijke ervaring

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

Bij een boerderijbezoek is voorbereiding en naverwerking essentieel Hierna volgt een greep uit het aanbod lesmaterialen ontwikkeld door de educatieve dienst van Inagro lsquoONTHAAL OP DE BOERDERIJrsquo om het bezoek samen met de leerlingen te kaderen

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

ONTDEK OOK DE EXTRArsquoS om het boerderijbezoek voor te bereiden of uit te breiden naar een projectweek lsquode Zuivelboxrsquo lsquoOver Bloesems en Bijtjesrsquo lsquoHoprsquo en lsquoBoer zoekt Klasrsquo

De digitale leeromgeving lsquowwwboerincarottebersquo laat toe de boerderij online te bezoeken ideaal als voorbereiding of naverwerking

Het taalplonsbad lsquoBonjour Boerrsquo is een boerderijbezoek in Wallonieuml of Frankrijk zie wwwbonjourboerbe

Stal Op Stelten is een educatief spel op de boerderij voor kleuters Deelnemende hoeves op wwwonthaalopdeboerderijbe

Boer in de Wolken vormt een evaluatiespel om op het eind van het bezoek enkele belangrijke zaken te herhalen beschikbaar bij diverse hoeves lsquoMet de klas de boer oprsquo

TEELTKITSKweek je eigen witloof of champignons in de klas

Deze kits worden jaarlijks ter beschikking gesteld

door Inagro en kunnen afgehaald worden na

bestelling

DOELGROEP Lager onderwijs

KOSTPRIJS Gratis af te halen na bestelling

(jaarlijkse actie)

BESTELLEN EN INFORMATIE

wwwonthaalopdeboerderijbe

SPELKOFFER VOEDINGSDRIEHOEK lsquoGEZOND UIT DE GRONDrsquoDriedimensionale voedselpiramide Bij de verschil-

lende voedingsproducten wordt de link gelegd met

de landbouwkundige oorsprong ervan

DOELGROEP Lager en secundair onderwijs

KOSTPRIJS Gratis

INFORMATIE EN BESTELLEN

Gratis ontlenen via

wwwonthaalopdeboerderijbe

BOER IN BEELD Fotomappen over heden-

daagse landbouw aan de

hand van een informatieve verhaallijn en opdrach-

ten voor de leerlingen

en een handleiding voor de leerkracht

Verschillende themarsquos worden behandeld

verschillend per graad zuivel witloof champig-

nons vlees groenten serreteeltenhellip

DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs per graad

KOSTPRIJS Pdf-versie gratis online of euro 7 per

themamap gedrukt op hard karton

BESTELLEN EN INFORMATIE

- Gratis downloaden via

wwwboerinbeeldbe

- Aankopen via provinciale e-shop

BOER IN BEELD LIVE Educatieve filmpjes die de

voedselketen illustreren

Drie jonge reporters gaan op

pad en ontdekken welke weg

groenten koekjes en vlees afleggen

DOELGROEP Lager onderwijs onderbouw

secundair onderwijs

KOSTPRIJS Gratis voor leerkrachten

BESTELLEN EN INFORMATIE

- Gratis downloaden via

wwwboerinbeeldlivebe

- Gratis afhalen Provinciaal

Informatiecentrum Tolhuis

Brugge 0800 20 021

20

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

21

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

PLATTELANDSKLASSEN VZW ondersteunt en ontwikkelt educatieve initiatieven om jongeren op een

in contact te brengen met land- en tuinbouw voeding en het platteland Project Het Smaakparadijs omvat

een reeks van drie boekjes lsquoHet draaiboek Smaakparadijsrsquo werd ontwikkeld en geschreven

nav een samenwerking tussen Plattelandsklassen en de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo in Gelrode Zij werkten

een heel schooljaar rond eetcultuur en smaakopvoeding Het boek bevat de omschrijving van hun project

achtergrondinformatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes en suggesties voor in de klas per graad

lsquoHet Schooltuinboek rsquo een praktische gids om te beginnen met een schooltuin als didactisch uitdagend

project voor de school En lsquoHet Hagelands Kinderkookboek rsquo bevat een reeks recepten die leerlingen in

de klas kunnen maken voor gezamenlijke lunchmomenten tijdens het Smaakparadijs-project

DOELGROEP Lager onderwijs

KOSTPRIJS draaiboek Smaakparadijs euro 18 Het Schooltuinboek euro 20 Hagelands Kinderkookboek euro 7

BESTELLEN INFORMATIE amp ANDERE DIDACTISCHE UITGAVES wwwplattelandsklassenbe

VELT staat voor lsquoVereniging voor Ecologisch Leven

en Tuinierenrsquo Velt wil bijdragen tot de ontwikkeling

van een duurzame levensstijl en daarvoor ontwik-

kelden zij educatieve materialen zoals de lsquoSchool-moestuinhandleidingrsquo educatieve pakketten

rond seizoensgroenten voedselverspilling (on)

kruiden groentenkalender met steekkaarten per

groente En een inspiratiegids duurzaam consume-

ren op school en in de klas

Meeste materialen zijn online ter beschikking

gesteld neem een kijkje op wwwveltbe

LANDBOUWMUSEA tonen het verhaal van streek-

eigen tradities verschillende musea vind je op

wwwonthaalopdeboerderijbe

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

VBS Desselgem

22

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

Werken rond duurzame ontwikkeling

FOOD ROCK een duurzame maaltijd

voor wereldsterren

SCHOON BOERENHoe maakt de land- en tuinbouwsector werk van

een duurzamer platteland voor ons allemaal

Duurzame landbouw wordt voorgesteld aan de

hand van de inspanningen van acht voorbeeld-

boeren tijdens de reizende tentoonstelling

Leerlingen verkennen zelf de tentoonstelling

met de werkboekjes Sommige bedrijven kunnen

ook bezocht worden tijdens de campagneperiode

DOELGROEP Lager onderwijs tweede en derde

graad Secundair onderwijs

KOSTPRIJS Gratis

ALLE INFORMATIE

Boekjes horend bij de tentoonstelling

aanvragen via wwwschoonboerenbe

BOERENVERSTANDDit DVD-spel is een interactief groepsspel over

landbouw in de wereld op basis van videobeelden

De videobeelden brengen 5 themarsquos aan die van

levensbelang zijn voor de landbouw water bodem

energie mest en kapitaal Elk thema biedt land-

bouwers in de hele wereld kansen maar ndash helaas ndash

ook problemen

In het spel nemen 4 teams het tegen elkaar op

Goed opletten tijdens de beelden zelf creatief voor

de dag komen en tactisch spelen zijn van cruciaal

belang tijdens het spel

DOELGROEP Derde graad secundair onderwijs

KOSTPRIJS euro 8 (dvd + brochure) wordt gratis

thuis geleverd

BESTELLEN EN INFORMATIE

Provinciaal Informatiecentrum

Tolhuis te Brugge 0800 20 021

LESMAPPEN FOOD ROCKEducatieve lesmappen voor het opzetten van

een workshop rond eerlijke handel duurzaam

consumeren in een mondiale context Zie

activiteiten in klasverband

DOELGROEP Secundair onderwijs

KOSTPRIJS - Lesmappen Gratis downloaden

uitlenen of aankopen voor euro 20

- Workshop euro 160 aangevuld met

een km-vergoeding en euro 40 voor de

ingredieumlnten

BESTELLEN EN INFORMATIE

- Gratis downloaden

wwwonthaalopdeboerderijbe

- Gratis ontlenen op diverse locaties

- Aankopen lesmap of workshop-

boeken via infoeducatieinagrobe

of 051 27 32 25LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Algemeen

De communicatie van de school rond gezond en duurzaam eten vormt de rode

draad om enerzijds de verschillende activiteiten te verbinden en anderzijds een

aanknopingspunt om ouders en grootouders mee te betrekken anderzijds

Een schoolbeleid is een handig instrument voor het secundair onderwijs om

optimaal en doorgedreven aan de VOETen te werken omgeving en duurzame

ontwikkeling lichamelijke gezondheid en veiligheid socio-economische samen-

leving en politiek-juridische samenleving

Voor het lager onderwijs sluit een dergelijk schoolbeleid aan bij de Edo-doel- stellingen leerlingen onderbouwen met de capaciteiten om bewuste keuzes te

maken in functie van een leefbare wereld voor ons en voor toekomstige generaties

het leergebied wereldorieumlntatie en het leergebied overschrijdende thema sociale

vaardigheden

Hoe zet je een gedragen schoolbeleid rond duurzaam eetgedrag op De initiatiefnemers nemen het voortouw en peilen naar het draagvlak in de school

bij collegarsquos directie ouders ondersteunend personeel leerlingen Een groot

draagvlak binnen de school is noodzakelijk

De stuwende motor achter de acties is de werkgroep bij het samenstellen van de

werkgroep is het belangrijk om alle mogelijke leden uit te nodigen om deel uit te

maken van de werkgroep Een gemengde werkgroep bundelt gemengde krachten

en opportuniteiten Het is niet de bedoeling dat alle taaklast op de initiatief nemende leerkrachten directie valt Spreek leerlingen ouders maar ook groot-

ouders en het ondersteunend amp administratief personeel aan

Het is belangrijk dat eacuteeacuten iemand het centraal aanspreekpunt is Deze persoon

neemt een cooumlrdinerende rol op zich Zij of hij bereidt de vergaderingen van de

werkgroep voor en leidt de vergadering Zij of hij maakt ook de vertaalslag naar de

schoolleiding

Kies een mascotte of een leuke slogan om de acties van de werkgroep een gezicht

of herkenbaarheid te geven

Denk eraan om vaak terug te koppelen naar de verschillende schoolniveaus

Heeft de school een lokale schoolcatering Dan kan hier in de klas rond gewerkt

worden en omgekeerd

Hulp nodig bij planning organisatie of uitvoering van het project Contacteer een MOS-begeleider van jouw provincie Meer info httpmilieuzorgopschoolbe (Bron MOS-handleiding)

SCH

OO

LBEL

EID

Schoolbeleid

Tips Laat de leerlingen na een stellingenspel over duurzaam voed-sel een affiche maken waarin zij hun mening of bezorgdheid illus-treren Deze affiches kunnen opgehangen worden in de eetzaal Zo worden andere leerlingen ook aangezet om na te denken over duurzaam consumeren en ga je klasoverschrijdend te werk

Na het behandelen van het thema duurzaam consumeren in de klas worden de leerlingen gestimuleerd zelf na te denken over hun eigen school Op welke zaken scoort onze school goed of min-der goed

Ga na het schoolfeest na hoeveel afval werd vermeden door te kiezen voor een duurzaam alternatief zoals een ijskarretje of herbruikbare drinkbekers

23

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld

PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinspVRIJEthinspBASISSCHOOLthinspDESSELGEMWinnaar van de scholenwedstrijd lsquoLekker Lokaalrsquo

Jo Bultheel pedagogisch directeur legt uit hoe

Lucy Natuurknap en haar bende geeumlngageerde

leerlingen de school wakker houden voor aller-

hande activiteiten rond lokaal en duurzaam eten

zoals het uitdelen van de wekelijkse appel

De werkgroep bestaat hier uit een kerngroep van drie leerkrachten aangevuld met MOS- medewerkers Dit zijn grootouders ouders en

vrijwilligers van TuinHier die bijspringen tijdens

de lessen en acties ondersteunen Het grootste

deel van de werkgroep bestaat uit jonge senio-ren Aanvankelijk was de werkgroep niet erg groot

maar na enkele jaren mond-aan-mond-reclame

zijn er veel geeumlngageerde leden bij gekomen Zo

zijn er de vaste teams die wekelijks komen en een

team van lsquoinspringersrsquo dat zijn de leden die spora-

disch inspringen als vaste leden niet kunnen

Deze school laat de leerlingen tuinieren in de

schoolmoestuin de MOS-medewerkers staan

de leerkrachten bij tijdens de les en staan ook in

voor het onderhoud van deze tuintjes Door zelf te

tuinieren en de verwerking van deze activiteit in

de klas staan de leerlingen stil bij de afkomst van

onze voeding

De zesdejaars maakten een filmpje rond het aan-tal voedselkilometers dat producten afleggen

voor ze op ons bord terecht komen Dit educatieve

filmpje werd ook getoond in de andere klassen

Daarna gingen ze zelf op onderzoek telkens

wanneer ze samen met hun ouders de supermarkt

bezochten gingen ze na hoe ver hun producten

hadden gereisd en streefden ze ernaar zo weinig

mogelijk kilometers in het winkelkarretje te laden

Op school hangt achteraan de klas een grote

kaart daar duiden leerlingen aan van welke landen

zij producten kochten

Zoals uit deze actie blijkt maakt de school er een

prioriteit van om ook de link te leggen naar thuis

Zo ook bij de stempelkaartactie Telkens een leer-

ling met zijn ouders naar een lokale hoeve gaat

ontvangt hij of zij een stempel van de boer Op het

einde van het schooljaar worden de spaarkaarten

vergeleken en degene met het meeste aantal

stempels wordt in de bloemetjes gezet

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep

FREQUENTIE Permanent

DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen koop- en eetgedrag en dragen dit ook over thuis

SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte Lucy Natuurknap communicatie binnen en buiten school

ldquoWij werken het hele jaar rond lsquoEet lokaal met Lucy Natuurknaprsquordquo

SCH

OO

LBEL

EID

24

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld

PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinsplsquoHETthinspSMAAKPARADIJSrsquoHet Smaakparadijs is een schoolproject rond

smaakopvoeding en eetcultuur om de leerlingen

aan te zetten tot een gezond voedingspatroon

De leerkrachten van de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo

en Plattelandsklassen vzw werkten een draaiboek

uit rond dit avontuur Yvonne en Yvette vormen

het duo dat de leerlingen doorheen het jaar mee-

neemt op deze culinaire reis langs de vijf basis-

smaken Het draaiboek bevat achtergrond-

informatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes

en suggesties voor in de klas

DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs

VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep

FREQUENTIE Permanent

DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen eetgedrag en de herkomst van het voedsel

SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte communicatie binnen en buiten school

MEER INFORMATIE wwwplattelandsklassenbe

25

SCH

OO

LBEL

EID

Subsidies klasbezoeken in West-Vlaanderen wwwmetdeklasdeboeropbe

Nood aan begeleiding op school om rond lokale voeding te werken Contacteer de MOS-begeleider

van jouw regio wwwmilieuzorgopschoolbe

Aanvraag voor financieumlle steun bij het opstarten van een schooltuintje telkens voor eind december

indienen via Landelijke Gilden wwwlandelijkegildenbe

Samenwerking met de lokale trekkersgroep Fair Trade gemeente om het zesde criterium te behalen

wwwfairetradegemeentenbe

Financieumlle steun via Kleur Bekennen voor leerkrachten in het basis- of secundair onderwijs bij projecten

op school rond wereldburgerschap en duurzame voeding

Regelmatig lanceert Kleur Bekennen een projectoproep Scholen die een project indienen maken kans

op een financieumlle stimulans waarmee je je project kunt realiseren in je school Zowel scholen die al lang

aan wereldburgerschap werken en wellicht al een schoolvisie hebben als scholen die nog nooit aan

wereldburgerschap werkten kunnen meedoen

Hou de website van wwwkleurbekennenbe in de gaten of schrijf je in op onze nieuwsbrief via onze web-

site Contact valentiengoethalswest-vlaanderenbe

Subsidies voor schoolmelk Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen

Subsidies voor schoolfruit Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen

Neem een kijkje op lsquoGezonde schoolrsquo website van het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en

Ziektepreventie voor tips rond het installeren van een gezondheidsbeleid op school

Met steun van Quick-win-project voor de korte keten Departement Landbouw en visserij Vlaamse Overheid

ON

DER

STE

UN

ING

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Ondersteuning

OndersteuningGemeenteschool Oostduinkerke

26

Breng de boerderij naar de klas Of net andersom Ontdek wwwonthaalopdeboerderijbeMeer informatie Inagro-Landbouweducatie Ieperseweg 87 8800 Rumbeke-Beitem051 27 32 00 - infoeducatieinagrobe - wwwonthaalopdeboerderijbe

Page 20: INSPIRATIEGIDS Lekker Lokaal - Inagro...Duurzame producten in de eigen schoolkeuken Streef met de school naar een meer duurzame keuken, kies voor authenticiteit en pure producten.

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

ONTDEK OOK DE EXTRArsquoS om het boerderijbezoek voor te bereiden of uit te breiden naar een projectweek lsquode Zuivelboxrsquo lsquoOver Bloesems en Bijtjesrsquo lsquoHoprsquo en lsquoBoer zoekt Klasrsquo

De digitale leeromgeving lsquowwwboerincarottebersquo laat toe de boerderij online te bezoeken ideaal als voorbereiding of naverwerking

Het taalplonsbad lsquoBonjour Boerrsquo is een boerderijbezoek in Wallonieuml of Frankrijk zie wwwbonjourboerbe

Stal Op Stelten is een educatief spel op de boerderij voor kleuters Deelnemende hoeves op wwwonthaalopdeboerderijbe

Boer in de Wolken vormt een evaluatiespel om op het eind van het bezoek enkele belangrijke zaken te herhalen beschikbaar bij diverse hoeves lsquoMet de klas de boer oprsquo

TEELTKITSKweek je eigen witloof of champignons in de klas

Deze kits worden jaarlijks ter beschikking gesteld

door Inagro en kunnen afgehaald worden na

bestelling

DOELGROEP Lager onderwijs

KOSTPRIJS Gratis af te halen na bestelling

(jaarlijkse actie)

BESTELLEN EN INFORMATIE

wwwonthaalopdeboerderijbe

SPELKOFFER VOEDINGSDRIEHOEK lsquoGEZOND UIT DE GRONDrsquoDriedimensionale voedselpiramide Bij de verschil-

lende voedingsproducten wordt de link gelegd met

de landbouwkundige oorsprong ervan

DOELGROEP Lager en secundair onderwijs

KOSTPRIJS Gratis

INFORMATIE EN BESTELLEN

Gratis ontlenen via

wwwonthaalopdeboerderijbe

BOER IN BEELD Fotomappen over heden-

daagse landbouw aan de

hand van een informatieve verhaallijn en opdrach-

ten voor de leerlingen

en een handleiding voor de leerkracht

Verschillende themarsquos worden behandeld

verschillend per graad zuivel witloof champig-

nons vlees groenten serreteeltenhellip

DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs per graad

KOSTPRIJS Pdf-versie gratis online of euro 7 per

themamap gedrukt op hard karton

BESTELLEN EN INFORMATIE

- Gratis downloaden via

wwwboerinbeeldbe

- Aankopen via provinciale e-shop

BOER IN BEELD LIVE Educatieve filmpjes die de

voedselketen illustreren

Drie jonge reporters gaan op

pad en ontdekken welke weg

groenten koekjes en vlees afleggen

DOELGROEP Lager onderwijs onderbouw

secundair onderwijs

KOSTPRIJS Gratis voor leerkrachten

BESTELLEN EN INFORMATIE

- Gratis downloaden via

wwwboerinbeeldlivebe

- Gratis afhalen Provinciaal

Informatiecentrum Tolhuis

Brugge 0800 20 021

20

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

21

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

PLATTELANDSKLASSEN VZW ondersteunt en ontwikkelt educatieve initiatieven om jongeren op een

in contact te brengen met land- en tuinbouw voeding en het platteland Project Het Smaakparadijs omvat

een reeks van drie boekjes lsquoHet draaiboek Smaakparadijsrsquo werd ontwikkeld en geschreven

nav een samenwerking tussen Plattelandsklassen en de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo in Gelrode Zij werkten

een heel schooljaar rond eetcultuur en smaakopvoeding Het boek bevat de omschrijving van hun project

achtergrondinformatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes en suggesties voor in de klas per graad

lsquoHet Schooltuinboek rsquo een praktische gids om te beginnen met een schooltuin als didactisch uitdagend

project voor de school En lsquoHet Hagelands Kinderkookboek rsquo bevat een reeks recepten die leerlingen in

de klas kunnen maken voor gezamenlijke lunchmomenten tijdens het Smaakparadijs-project

DOELGROEP Lager onderwijs

KOSTPRIJS draaiboek Smaakparadijs euro 18 Het Schooltuinboek euro 20 Hagelands Kinderkookboek euro 7

BESTELLEN INFORMATIE amp ANDERE DIDACTISCHE UITGAVES wwwplattelandsklassenbe

VELT staat voor lsquoVereniging voor Ecologisch Leven

en Tuinierenrsquo Velt wil bijdragen tot de ontwikkeling

van een duurzame levensstijl en daarvoor ontwik-

kelden zij educatieve materialen zoals de lsquoSchool-moestuinhandleidingrsquo educatieve pakketten

rond seizoensgroenten voedselverspilling (on)

kruiden groentenkalender met steekkaarten per

groente En een inspiratiegids duurzaam consume-

ren op school en in de klas

Meeste materialen zijn online ter beschikking

gesteld neem een kijkje op wwwveltbe

LANDBOUWMUSEA tonen het verhaal van streek-

eigen tradities verschillende musea vind je op

wwwonthaalopdeboerderijbe

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

VBS Desselgem

22

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

Werken rond duurzame ontwikkeling

FOOD ROCK een duurzame maaltijd

voor wereldsterren

SCHOON BOERENHoe maakt de land- en tuinbouwsector werk van

een duurzamer platteland voor ons allemaal

Duurzame landbouw wordt voorgesteld aan de

hand van de inspanningen van acht voorbeeld-

boeren tijdens de reizende tentoonstelling

Leerlingen verkennen zelf de tentoonstelling

met de werkboekjes Sommige bedrijven kunnen

ook bezocht worden tijdens de campagneperiode

DOELGROEP Lager onderwijs tweede en derde

graad Secundair onderwijs

KOSTPRIJS Gratis

ALLE INFORMATIE

Boekjes horend bij de tentoonstelling

aanvragen via wwwschoonboerenbe

BOERENVERSTANDDit DVD-spel is een interactief groepsspel over

landbouw in de wereld op basis van videobeelden

De videobeelden brengen 5 themarsquos aan die van

levensbelang zijn voor de landbouw water bodem

energie mest en kapitaal Elk thema biedt land-

bouwers in de hele wereld kansen maar ndash helaas ndash

ook problemen

In het spel nemen 4 teams het tegen elkaar op

Goed opletten tijdens de beelden zelf creatief voor

de dag komen en tactisch spelen zijn van cruciaal

belang tijdens het spel

DOELGROEP Derde graad secundair onderwijs

KOSTPRIJS euro 8 (dvd + brochure) wordt gratis

thuis geleverd

BESTELLEN EN INFORMATIE

Provinciaal Informatiecentrum

Tolhuis te Brugge 0800 20 021

LESMAPPEN FOOD ROCKEducatieve lesmappen voor het opzetten van

een workshop rond eerlijke handel duurzaam

consumeren in een mondiale context Zie

activiteiten in klasverband

DOELGROEP Secundair onderwijs

KOSTPRIJS - Lesmappen Gratis downloaden

uitlenen of aankopen voor euro 20

- Workshop euro 160 aangevuld met

een km-vergoeding en euro 40 voor de

ingredieumlnten

BESTELLEN EN INFORMATIE

- Gratis downloaden

wwwonthaalopdeboerderijbe

- Gratis ontlenen op diverse locaties

- Aankopen lesmap of workshop-

boeken via infoeducatieinagrobe

of 051 27 32 25LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Algemeen

De communicatie van de school rond gezond en duurzaam eten vormt de rode

draad om enerzijds de verschillende activiteiten te verbinden en anderzijds een

aanknopingspunt om ouders en grootouders mee te betrekken anderzijds

Een schoolbeleid is een handig instrument voor het secundair onderwijs om

optimaal en doorgedreven aan de VOETen te werken omgeving en duurzame

ontwikkeling lichamelijke gezondheid en veiligheid socio-economische samen-

leving en politiek-juridische samenleving

Voor het lager onderwijs sluit een dergelijk schoolbeleid aan bij de Edo-doel- stellingen leerlingen onderbouwen met de capaciteiten om bewuste keuzes te

maken in functie van een leefbare wereld voor ons en voor toekomstige generaties

het leergebied wereldorieumlntatie en het leergebied overschrijdende thema sociale

vaardigheden

Hoe zet je een gedragen schoolbeleid rond duurzaam eetgedrag op De initiatiefnemers nemen het voortouw en peilen naar het draagvlak in de school

bij collegarsquos directie ouders ondersteunend personeel leerlingen Een groot

draagvlak binnen de school is noodzakelijk

De stuwende motor achter de acties is de werkgroep bij het samenstellen van de

werkgroep is het belangrijk om alle mogelijke leden uit te nodigen om deel uit te

maken van de werkgroep Een gemengde werkgroep bundelt gemengde krachten

en opportuniteiten Het is niet de bedoeling dat alle taaklast op de initiatief nemende leerkrachten directie valt Spreek leerlingen ouders maar ook groot-

ouders en het ondersteunend amp administratief personeel aan

Het is belangrijk dat eacuteeacuten iemand het centraal aanspreekpunt is Deze persoon

neemt een cooumlrdinerende rol op zich Zij of hij bereidt de vergaderingen van de

werkgroep voor en leidt de vergadering Zij of hij maakt ook de vertaalslag naar de

schoolleiding

Kies een mascotte of een leuke slogan om de acties van de werkgroep een gezicht

of herkenbaarheid te geven

Denk eraan om vaak terug te koppelen naar de verschillende schoolniveaus

Heeft de school een lokale schoolcatering Dan kan hier in de klas rond gewerkt

worden en omgekeerd

Hulp nodig bij planning organisatie of uitvoering van het project Contacteer een MOS-begeleider van jouw provincie Meer info httpmilieuzorgopschoolbe (Bron MOS-handleiding)

SCH

OO

LBEL

EID

Schoolbeleid

Tips Laat de leerlingen na een stellingenspel over duurzaam voed-sel een affiche maken waarin zij hun mening of bezorgdheid illus-treren Deze affiches kunnen opgehangen worden in de eetzaal Zo worden andere leerlingen ook aangezet om na te denken over duurzaam consumeren en ga je klasoverschrijdend te werk

Na het behandelen van het thema duurzaam consumeren in de klas worden de leerlingen gestimuleerd zelf na te denken over hun eigen school Op welke zaken scoort onze school goed of min-der goed

Ga na het schoolfeest na hoeveel afval werd vermeden door te kiezen voor een duurzaam alternatief zoals een ijskarretje of herbruikbare drinkbekers

23

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld

PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinspVRIJEthinspBASISSCHOOLthinspDESSELGEMWinnaar van de scholenwedstrijd lsquoLekker Lokaalrsquo

Jo Bultheel pedagogisch directeur legt uit hoe

Lucy Natuurknap en haar bende geeumlngageerde

leerlingen de school wakker houden voor aller-

hande activiteiten rond lokaal en duurzaam eten

zoals het uitdelen van de wekelijkse appel

De werkgroep bestaat hier uit een kerngroep van drie leerkrachten aangevuld met MOS- medewerkers Dit zijn grootouders ouders en

vrijwilligers van TuinHier die bijspringen tijdens

de lessen en acties ondersteunen Het grootste

deel van de werkgroep bestaat uit jonge senio-ren Aanvankelijk was de werkgroep niet erg groot

maar na enkele jaren mond-aan-mond-reclame

zijn er veel geeumlngageerde leden bij gekomen Zo

zijn er de vaste teams die wekelijks komen en een

team van lsquoinspringersrsquo dat zijn de leden die spora-

disch inspringen als vaste leden niet kunnen

Deze school laat de leerlingen tuinieren in de

schoolmoestuin de MOS-medewerkers staan

de leerkrachten bij tijdens de les en staan ook in

voor het onderhoud van deze tuintjes Door zelf te

tuinieren en de verwerking van deze activiteit in

de klas staan de leerlingen stil bij de afkomst van

onze voeding

De zesdejaars maakten een filmpje rond het aan-tal voedselkilometers dat producten afleggen

voor ze op ons bord terecht komen Dit educatieve

filmpje werd ook getoond in de andere klassen

Daarna gingen ze zelf op onderzoek telkens

wanneer ze samen met hun ouders de supermarkt

bezochten gingen ze na hoe ver hun producten

hadden gereisd en streefden ze ernaar zo weinig

mogelijk kilometers in het winkelkarretje te laden

Op school hangt achteraan de klas een grote

kaart daar duiden leerlingen aan van welke landen

zij producten kochten

Zoals uit deze actie blijkt maakt de school er een

prioriteit van om ook de link te leggen naar thuis

Zo ook bij de stempelkaartactie Telkens een leer-

ling met zijn ouders naar een lokale hoeve gaat

ontvangt hij of zij een stempel van de boer Op het

einde van het schooljaar worden de spaarkaarten

vergeleken en degene met het meeste aantal

stempels wordt in de bloemetjes gezet

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep

FREQUENTIE Permanent

DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen koop- en eetgedrag en dragen dit ook over thuis

SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte Lucy Natuurknap communicatie binnen en buiten school

ldquoWij werken het hele jaar rond lsquoEet lokaal met Lucy Natuurknaprsquordquo

SCH

OO

LBEL

EID

24

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld

PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinsplsquoHETthinspSMAAKPARADIJSrsquoHet Smaakparadijs is een schoolproject rond

smaakopvoeding en eetcultuur om de leerlingen

aan te zetten tot een gezond voedingspatroon

De leerkrachten van de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo

en Plattelandsklassen vzw werkten een draaiboek

uit rond dit avontuur Yvonne en Yvette vormen

het duo dat de leerlingen doorheen het jaar mee-

neemt op deze culinaire reis langs de vijf basis-

smaken Het draaiboek bevat achtergrond-

informatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes

en suggesties voor in de klas

DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs

VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep

FREQUENTIE Permanent

DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen eetgedrag en de herkomst van het voedsel

SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte communicatie binnen en buiten school

MEER INFORMATIE wwwplattelandsklassenbe

25

SCH

OO

LBEL

EID

Subsidies klasbezoeken in West-Vlaanderen wwwmetdeklasdeboeropbe

Nood aan begeleiding op school om rond lokale voeding te werken Contacteer de MOS-begeleider

van jouw regio wwwmilieuzorgopschoolbe

Aanvraag voor financieumlle steun bij het opstarten van een schooltuintje telkens voor eind december

indienen via Landelijke Gilden wwwlandelijkegildenbe

Samenwerking met de lokale trekkersgroep Fair Trade gemeente om het zesde criterium te behalen

wwwfairetradegemeentenbe

Financieumlle steun via Kleur Bekennen voor leerkrachten in het basis- of secundair onderwijs bij projecten

op school rond wereldburgerschap en duurzame voeding

Regelmatig lanceert Kleur Bekennen een projectoproep Scholen die een project indienen maken kans

op een financieumlle stimulans waarmee je je project kunt realiseren in je school Zowel scholen die al lang

aan wereldburgerschap werken en wellicht al een schoolvisie hebben als scholen die nog nooit aan

wereldburgerschap werkten kunnen meedoen

Hou de website van wwwkleurbekennenbe in de gaten of schrijf je in op onze nieuwsbrief via onze web-

site Contact valentiengoethalswest-vlaanderenbe

Subsidies voor schoolmelk Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen

Subsidies voor schoolfruit Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen

Neem een kijkje op lsquoGezonde schoolrsquo website van het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en

Ziektepreventie voor tips rond het installeren van een gezondheidsbeleid op school

Met steun van Quick-win-project voor de korte keten Departement Landbouw en visserij Vlaamse Overheid

ON

DER

STE

UN

ING

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Ondersteuning

OndersteuningGemeenteschool Oostduinkerke

26

Breng de boerderij naar de klas Of net andersom Ontdek wwwonthaalopdeboerderijbeMeer informatie Inagro-Landbouweducatie Ieperseweg 87 8800 Rumbeke-Beitem051 27 32 00 - infoeducatieinagrobe - wwwonthaalopdeboerderijbe

Page 21: INSPIRATIEGIDS Lekker Lokaal - Inagro...Duurzame producten in de eigen schoolkeuken Streef met de school naar een meer duurzame keuken, kies voor authenticiteit en pure producten.

21

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

PLATTELANDSKLASSEN VZW ondersteunt en ontwikkelt educatieve initiatieven om jongeren op een

in contact te brengen met land- en tuinbouw voeding en het platteland Project Het Smaakparadijs omvat

een reeks van drie boekjes lsquoHet draaiboek Smaakparadijsrsquo werd ontwikkeld en geschreven

nav een samenwerking tussen Plattelandsklassen en de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo in Gelrode Zij werkten

een heel schooljaar rond eetcultuur en smaakopvoeding Het boek bevat de omschrijving van hun project

achtergrondinformatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes en suggesties voor in de klas per graad

lsquoHet Schooltuinboek rsquo een praktische gids om te beginnen met een schooltuin als didactisch uitdagend

project voor de school En lsquoHet Hagelands Kinderkookboek rsquo bevat een reeks recepten die leerlingen in

de klas kunnen maken voor gezamenlijke lunchmomenten tijdens het Smaakparadijs-project

DOELGROEP Lager onderwijs

KOSTPRIJS draaiboek Smaakparadijs euro 18 Het Schooltuinboek euro 20 Hagelands Kinderkookboek euro 7

BESTELLEN INFORMATIE amp ANDERE DIDACTISCHE UITGAVES wwwplattelandsklassenbe

VELT staat voor lsquoVereniging voor Ecologisch Leven

en Tuinierenrsquo Velt wil bijdragen tot de ontwikkeling

van een duurzame levensstijl en daarvoor ontwik-

kelden zij educatieve materialen zoals de lsquoSchool-moestuinhandleidingrsquo educatieve pakketten

rond seizoensgroenten voedselverspilling (on)

kruiden groentenkalender met steekkaarten per

groente En een inspiratiegids duurzaam consume-

ren op school en in de klas

Meeste materialen zijn online ter beschikking

gesteld neem een kijkje op wwwveltbe

LANDBOUWMUSEA tonen het verhaal van streek-

eigen tradities verschillende musea vind je op

wwwonthaalopdeboerderijbe

LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

VBS Desselgem

22

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

Werken rond duurzame ontwikkeling

FOOD ROCK een duurzame maaltijd

voor wereldsterren

SCHOON BOERENHoe maakt de land- en tuinbouwsector werk van

een duurzamer platteland voor ons allemaal

Duurzame landbouw wordt voorgesteld aan de

hand van de inspanningen van acht voorbeeld-

boeren tijdens de reizende tentoonstelling

Leerlingen verkennen zelf de tentoonstelling

met de werkboekjes Sommige bedrijven kunnen

ook bezocht worden tijdens de campagneperiode

DOELGROEP Lager onderwijs tweede en derde

graad Secundair onderwijs

KOSTPRIJS Gratis

ALLE INFORMATIE

Boekjes horend bij de tentoonstelling

aanvragen via wwwschoonboerenbe

BOERENVERSTANDDit DVD-spel is een interactief groepsspel over

landbouw in de wereld op basis van videobeelden

De videobeelden brengen 5 themarsquos aan die van

levensbelang zijn voor de landbouw water bodem

energie mest en kapitaal Elk thema biedt land-

bouwers in de hele wereld kansen maar ndash helaas ndash

ook problemen

In het spel nemen 4 teams het tegen elkaar op

Goed opletten tijdens de beelden zelf creatief voor

de dag komen en tactisch spelen zijn van cruciaal

belang tijdens het spel

DOELGROEP Derde graad secundair onderwijs

KOSTPRIJS euro 8 (dvd + brochure) wordt gratis

thuis geleverd

BESTELLEN EN INFORMATIE

Provinciaal Informatiecentrum

Tolhuis te Brugge 0800 20 021

LESMAPPEN FOOD ROCKEducatieve lesmappen voor het opzetten van

een workshop rond eerlijke handel duurzaam

consumeren in een mondiale context Zie

activiteiten in klasverband

DOELGROEP Secundair onderwijs

KOSTPRIJS - Lesmappen Gratis downloaden

uitlenen of aankopen voor euro 20

- Workshop euro 160 aangevuld met

een km-vergoeding en euro 40 voor de

ingredieumlnten

BESTELLEN EN INFORMATIE

- Gratis downloaden

wwwonthaalopdeboerderijbe

- Gratis ontlenen op diverse locaties

- Aankopen lesmap of workshop-

boeken via infoeducatieinagrobe

of 051 27 32 25LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Algemeen

De communicatie van de school rond gezond en duurzaam eten vormt de rode

draad om enerzijds de verschillende activiteiten te verbinden en anderzijds een

aanknopingspunt om ouders en grootouders mee te betrekken anderzijds

Een schoolbeleid is een handig instrument voor het secundair onderwijs om

optimaal en doorgedreven aan de VOETen te werken omgeving en duurzame

ontwikkeling lichamelijke gezondheid en veiligheid socio-economische samen-

leving en politiek-juridische samenleving

Voor het lager onderwijs sluit een dergelijk schoolbeleid aan bij de Edo-doel- stellingen leerlingen onderbouwen met de capaciteiten om bewuste keuzes te

maken in functie van een leefbare wereld voor ons en voor toekomstige generaties

het leergebied wereldorieumlntatie en het leergebied overschrijdende thema sociale

vaardigheden

Hoe zet je een gedragen schoolbeleid rond duurzaam eetgedrag op De initiatiefnemers nemen het voortouw en peilen naar het draagvlak in de school

bij collegarsquos directie ouders ondersteunend personeel leerlingen Een groot

draagvlak binnen de school is noodzakelijk

De stuwende motor achter de acties is de werkgroep bij het samenstellen van de

werkgroep is het belangrijk om alle mogelijke leden uit te nodigen om deel uit te

maken van de werkgroep Een gemengde werkgroep bundelt gemengde krachten

en opportuniteiten Het is niet de bedoeling dat alle taaklast op de initiatief nemende leerkrachten directie valt Spreek leerlingen ouders maar ook groot-

ouders en het ondersteunend amp administratief personeel aan

Het is belangrijk dat eacuteeacuten iemand het centraal aanspreekpunt is Deze persoon

neemt een cooumlrdinerende rol op zich Zij of hij bereidt de vergaderingen van de

werkgroep voor en leidt de vergadering Zij of hij maakt ook de vertaalslag naar de

schoolleiding

Kies een mascotte of een leuke slogan om de acties van de werkgroep een gezicht

of herkenbaarheid te geven

Denk eraan om vaak terug te koppelen naar de verschillende schoolniveaus

Heeft de school een lokale schoolcatering Dan kan hier in de klas rond gewerkt

worden en omgekeerd

Hulp nodig bij planning organisatie of uitvoering van het project Contacteer een MOS-begeleider van jouw provincie Meer info httpmilieuzorgopschoolbe (Bron MOS-handleiding)

SCH

OO

LBEL

EID

Schoolbeleid

Tips Laat de leerlingen na een stellingenspel over duurzaam voed-sel een affiche maken waarin zij hun mening of bezorgdheid illus-treren Deze affiches kunnen opgehangen worden in de eetzaal Zo worden andere leerlingen ook aangezet om na te denken over duurzaam consumeren en ga je klasoverschrijdend te werk

Na het behandelen van het thema duurzaam consumeren in de klas worden de leerlingen gestimuleerd zelf na te denken over hun eigen school Op welke zaken scoort onze school goed of min-der goed

Ga na het schoolfeest na hoeveel afval werd vermeden door te kiezen voor een duurzaam alternatief zoals een ijskarretje of herbruikbare drinkbekers

23

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld

PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinspVRIJEthinspBASISSCHOOLthinspDESSELGEMWinnaar van de scholenwedstrijd lsquoLekker Lokaalrsquo

Jo Bultheel pedagogisch directeur legt uit hoe

Lucy Natuurknap en haar bende geeumlngageerde

leerlingen de school wakker houden voor aller-

hande activiteiten rond lokaal en duurzaam eten

zoals het uitdelen van de wekelijkse appel

De werkgroep bestaat hier uit een kerngroep van drie leerkrachten aangevuld met MOS- medewerkers Dit zijn grootouders ouders en

vrijwilligers van TuinHier die bijspringen tijdens

de lessen en acties ondersteunen Het grootste

deel van de werkgroep bestaat uit jonge senio-ren Aanvankelijk was de werkgroep niet erg groot

maar na enkele jaren mond-aan-mond-reclame

zijn er veel geeumlngageerde leden bij gekomen Zo

zijn er de vaste teams die wekelijks komen en een

team van lsquoinspringersrsquo dat zijn de leden die spora-

disch inspringen als vaste leden niet kunnen

Deze school laat de leerlingen tuinieren in de

schoolmoestuin de MOS-medewerkers staan

de leerkrachten bij tijdens de les en staan ook in

voor het onderhoud van deze tuintjes Door zelf te

tuinieren en de verwerking van deze activiteit in

de klas staan de leerlingen stil bij de afkomst van

onze voeding

De zesdejaars maakten een filmpje rond het aan-tal voedselkilometers dat producten afleggen

voor ze op ons bord terecht komen Dit educatieve

filmpje werd ook getoond in de andere klassen

Daarna gingen ze zelf op onderzoek telkens

wanneer ze samen met hun ouders de supermarkt

bezochten gingen ze na hoe ver hun producten

hadden gereisd en streefden ze ernaar zo weinig

mogelijk kilometers in het winkelkarretje te laden

Op school hangt achteraan de klas een grote

kaart daar duiden leerlingen aan van welke landen

zij producten kochten

Zoals uit deze actie blijkt maakt de school er een

prioriteit van om ook de link te leggen naar thuis

Zo ook bij de stempelkaartactie Telkens een leer-

ling met zijn ouders naar een lokale hoeve gaat

ontvangt hij of zij een stempel van de boer Op het

einde van het schooljaar worden de spaarkaarten

vergeleken en degene met het meeste aantal

stempels wordt in de bloemetjes gezet

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep

FREQUENTIE Permanent

DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen koop- en eetgedrag en dragen dit ook over thuis

SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte Lucy Natuurknap communicatie binnen en buiten school

ldquoWij werken het hele jaar rond lsquoEet lokaal met Lucy Natuurknaprsquordquo

SCH

OO

LBEL

EID

24

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld

PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinsplsquoHETthinspSMAAKPARADIJSrsquoHet Smaakparadijs is een schoolproject rond

smaakopvoeding en eetcultuur om de leerlingen

aan te zetten tot een gezond voedingspatroon

De leerkrachten van de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo

en Plattelandsklassen vzw werkten een draaiboek

uit rond dit avontuur Yvonne en Yvette vormen

het duo dat de leerlingen doorheen het jaar mee-

neemt op deze culinaire reis langs de vijf basis-

smaken Het draaiboek bevat achtergrond-

informatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes

en suggesties voor in de klas

DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs

VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep

FREQUENTIE Permanent

DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen eetgedrag en de herkomst van het voedsel

SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte communicatie binnen en buiten school

MEER INFORMATIE wwwplattelandsklassenbe

25

SCH

OO

LBEL

EID

Subsidies klasbezoeken in West-Vlaanderen wwwmetdeklasdeboeropbe

Nood aan begeleiding op school om rond lokale voeding te werken Contacteer de MOS-begeleider

van jouw regio wwwmilieuzorgopschoolbe

Aanvraag voor financieumlle steun bij het opstarten van een schooltuintje telkens voor eind december

indienen via Landelijke Gilden wwwlandelijkegildenbe

Samenwerking met de lokale trekkersgroep Fair Trade gemeente om het zesde criterium te behalen

wwwfairetradegemeentenbe

Financieumlle steun via Kleur Bekennen voor leerkrachten in het basis- of secundair onderwijs bij projecten

op school rond wereldburgerschap en duurzame voeding

Regelmatig lanceert Kleur Bekennen een projectoproep Scholen die een project indienen maken kans

op een financieumlle stimulans waarmee je je project kunt realiseren in je school Zowel scholen die al lang

aan wereldburgerschap werken en wellicht al een schoolvisie hebben als scholen die nog nooit aan

wereldburgerschap werkten kunnen meedoen

Hou de website van wwwkleurbekennenbe in de gaten of schrijf je in op onze nieuwsbrief via onze web-

site Contact valentiengoethalswest-vlaanderenbe

Subsidies voor schoolmelk Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen

Subsidies voor schoolfruit Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen

Neem een kijkje op lsquoGezonde schoolrsquo website van het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en

Ziektepreventie voor tips rond het installeren van een gezondheidsbeleid op school

Met steun van Quick-win-project voor de korte keten Departement Landbouw en visserij Vlaamse Overheid

ON

DER

STE

UN

ING

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Ondersteuning

OndersteuningGemeenteschool Oostduinkerke

26

Breng de boerderij naar de klas Of net andersom Ontdek wwwonthaalopdeboerderijbeMeer informatie Inagro-Landbouweducatie Ieperseweg 87 8800 Rumbeke-Beitem051 27 32 00 - infoeducatieinagrobe - wwwonthaalopdeboerderijbe

Page 22: INSPIRATIEGIDS Lekker Lokaal - Inagro...Duurzame producten in de eigen schoolkeuken Streef met de school naar een meer duurzame keuken, kies voor authenticiteit en pure producten.

22

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Lokaal plezier op klasniveau Lesmaterialen

Werken rond duurzame ontwikkeling

FOOD ROCK een duurzame maaltijd

voor wereldsterren

SCHOON BOERENHoe maakt de land- en tuinbouwsector werk van

een duurzamer platteland voor ons allemaal

Duurzame landbouw wordt voorgesteld aan de

hand van de inspanningen van acht voorbeeld-

boeren tijdens de reizende tentoonstelling

Leerlingen verkennen zelf de tentoonstelling

met de werkboekjes Sommige bedrijven kunnen

ook bezocht worden tijdens de campagneperiode

DOELGROEP Lager onderwijs tweede en derde

graad Secundair onderwijs

KOSTPRIJS Gratis

ALLE INFORMATIE

Boekjes horend bij de tentoonstelling

aanvragen via wwwschoonboerenbe

BOERENVERSTANDDit DVD-spel is een interactief groepsspel over

landbouw in de wereld op basis van videobeelden

De videobeelden brengen 5 themarsquos aan die van

levensbelang zijn voor de landbouw water bodem

energie mest en kapitaal Elk thema biedt land-

bouwers in de hele wereld kansen maar ndash helaas ndash

ook problemen

In het spel nemen 4 teams het tegen elkaar op

Goed opletten tijdens de beelden zelf creatief voor

de dag komen en tactisch spelen zijn van cruciaal

belang tijdens het spel

DOELGROEP Derde graad secundair onderwijs

KOSTPRIJS euro 8 (dvd + brochure) wordt gratis

thuis geleverd

BESTELLEN EN INFORMATIE

Provinciaal Informatiecentrum

Tolhuis te Brugge 0800 20 021

LESMAPPEN FOOD ROCKEducatieve lesmappen voor het opzetten van

een workshop rond eerlijke handel duurzaam

consumeren in een mondiale context Zie

activiteiten in klasverband

DOELGROEP Secundair onderwijs

KOSTPRIJS - Lesmappen Gratis downloaden

uitlenen of aankopen voor euro 20

- Workshop euro 160 aangevuld met

een km-vergoeding en euro 40 voor de

ingredieumlnten

BESTELLEN EN INFORMATIE

- Gratis downloaden

wwwonthaalopdeboerderijbe

- Gratis ontlenen op diverse locaties

- Aankopen lesmap of workshop-

boeken via infoeducatieinagrobe

of 051 27 32 25LOK

AA

L P

LEZ

IER

OP

KL

ASN

IVE

AU

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Algemeen

De communicatie van de school rond gezond en duurzaam eten vormt de rode

draad om enerzijds de verschillende activiteiten te verbinden en anderzijds een

aanknopingspunt om ouders en grootouders mee te betrekken anderzijds

Een schoolbeleid is een handig instrument voor het secundair onderwijs om

optimaal en doorgedreven aan de VOETen te werken omgeving en duurzame

ontwikkeling lichamelijke gezondheid en veiligheid socio-economische samen-

leving en politiek-juridische samenleving

Voor het lager onderwijs sluit een dergelijk schoolbeleid aan bij de Edo-doel- stellingen leerlingen onderbouwen met de capaciteiten om bewuste keuzes te

maken in functie van een leefbare wereld voor ons en voor toekomstige generaties

het leergebied wereldorieumlntatie en het leergebied overschrijdende thema sociale

vaardigheden

Hoe zet je een gedragen schoolbeleid rond duurzaam eetgedrag op De initiatiefnemers nemen het voortouw en peilen naar het draagvlak in de school

bij collegarsquos directie ouders ondersteunend personeel leerlingen Een groot

draagvlak binnen de school is noodzakelijk

De stuwende motor achter de acties is de werkgroep bij het samenstellen van de

werkgroep is het belangrijk om alle mogelijke leden uit te nodigen om deel uit te

maken van de werkgroep Een gemengde werkgroep bundelt gemengde krachten

en opportuniteiten Het is niet de bedoeling dat alle taaklast op de initiatief nemende leerkrachten directie valt Spreek leerlingen ouders maar ook groot-

ouders en het ondersteunend amp administratief personeel aan

Het is belangrijk dat eacuteeacuten iemand het centraal aanspreekpunt is Deze persoon

neemt een cooumlrdinerende rol op zich Zij of hij bereidt de vergaderingen van de

werkgroep voor en leidt de vergadering Zij of hij maakt ook de vertaalslag naar de

schoolleiding

Kies een mascotte of een leuke slogan om de acties van de werkgroep een gezicht

of herkenbaarheid te geven

Denk eraan om vaak terug te koppelen naar de verschillende schoolniveaus

Heeft de school een lokale schoolcatering Dan kan hier in de klas rond gewerkt

worden en omgekeerd

Hulp nodig bij planning organisatie of uitvoering van het project Contacteer een MOS-begeleider van jouw provincie Meer info httpmilieuzorgopschoolbe (Bron MOS-handleiding)

SCH

OO

LBEL

EID

Schoolbeleid

Tips Laat de leerlingen na een stellingenspel over duurzaam voed-sel een affiche maken waarin zij hun mening of bezorgdheid illus-treren Deze affiches kunnen opgehangen worden in de eetzaal Zo worden andere leerlingen ook aangezet om na te denken over duurzaam consumeren en ga je klasoverschrijdend te werk

Na het behandelen van het thema duurzaam consumeren in de klas worden de leerlingen gestimuleerd zelf na te denken over hun eigen school Op welke zaken scoort onze school goed of min-der goed

Ga na het schoolfeest na hoeveel afval werd vermeden door te kiezen voor een duurzaam alternatief zoals een ijskarretje of herbruikbare drinkbekers

23

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld

PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinspVRIJEthinspBASISSCHOOLthinspDESSELGEMWinnaar van de scholenwedstrijd lsquoLekker Lokaalrsquo

Jo Bultheel pedagogisch directeur legt uit hoe

Lucy Natuurknap en haar bende geeumlngageerde

leerlingen de school wakker houden voor aller-

hande activiteiten rond lokaal en duurzaam eten

zoals het uitdelen van de wekelijkse appel

De werkgroep bestaat hier uit een kerngroep van drie leerkrachten aangevuld met MOS- medewerkers Dit zijn grootouders ouders en

vrijwilligers van TuinHier die bijspringen tijdens

de lessen en acties ondersteunen Het grootste

deel van de werkgroep bestaat uit jonge senio-ren Aanvankelijk was de werkgroep niet erg groot

maar na enkele jaren mond-aan-mond-reclame

zijn er veel geeumlngageerde leden bij gekomen Zo

zijn er de vaste teams die wekelijks komen en een

team van lsquoinspringersrsquo dat zijn de leden die spora-

disch inspringen als vaste leden niet kunnen

Deze school laat de leerlingen tuinieren in de

schoolmoestuin de MOS-medewerkers staan

de leerkrachten bij tijdens de les en staan ook in

voor het onderhoud van deze tuintjes Door zelf te

tuinieren en de verwerking van deze activiteit in

de klas staan de leerlingen stil bij de afkomst van

onze voeding

De zesdejaars maakten een filmpje rond het aan-tal voedselkilometers dat producten afleggen

voor ze op ons bord terecht komen Dit educatieve

filmpje werd ook getoond in de andere klassen

Daarna gingen ze zelf op onderzoek telkens

wanneer ze samen met hun ouders de supermarkt

bezochten gingen ze na hoe ver hun producten

hadden gereisd en streefden ze ernaar zo weinig

mogelijk kilometers in het winkelkarretje te laden

Op school hangt achteraan de klas een grote

kaart daar duiden leerlingen aan van welke landen

zij producten kochten

Zoals uit deze actie blijkt maakt de school er een

prioriteit van om ook de link te leggen naar thuis

Zo ook bij de stempelkaartactie Telkens een leer-

ling met zijn ouders naar een lokale hoeve gaat

ontvangt hij of zij een stempel van de boer Op het

einde van het schooljaar worden de spaarkaarten

vergeleken en degene met het meeste aantal

stempels wordt in de bloemetjes gezet

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep

FREQUENTIE Permanent

DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen koop- en eetgedrag en dragen dit ook over thuis

SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte Lucy Natuurknap communicatie binnen en buiten school

ldquoWij werken het hele jaar rond lsquoEet lokaal met Lucy Natuurknaprsquordquo

SCH

OO

LBEL

EID

24

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld

PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinsplsquoHETthinspSMAAKPARADIJSrsquoHet Smaakparadijs is een schoolproject rond

smaakopvoeding en eetcultuur om de leerlingen

aan te zetten tot een gezond voedingspatroon

De leerkrachten van de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo

en Plattelandsklassen vzw werkten een draaiboek

uit rond dit avontuur Yvonne en Yvette vormen

het duo dat de leerlingen doorheen het jaar mee-

neemt op deze culinaire reis langs de vijf basis-

smaken Het draaiboek bevat achtergrond-

informatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes

en suggesties voor in de klas

DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs

VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep

FREQUENTIE Permanent

DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen eetgedrag en de herkomst van het voedsel

SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte communicatie binnen en buiten school

MEER INFORMATIE wwwplattelandsklassenbe

25

SCH

OO

LBEL

EID

Subsidies klasbezoeken in West-Vlaanderen wwwmetdeklasdeboeropbe

Nood aan begeleiding op school om rond lokale voeding te werken Contacteer de MOS-begeleider

van jouw regio wwwmilieuzorgopschoolbe

Aanvraag voor financieumlle steun bij het opstarten van een schooltuintje telkens voor eind december

indienen via Landelijke Gilden wwwlandelijkegildenbe

Samenwerking met de lokale trekkersgroep Fair Trade gemeente om het zesde criterium te behalen

wwwfairetradegemeentenbe

Financieumlle steun via Kleur Bekennen voor leerkrachten in het basis- of secundair onderwijs bij projecten

op school rond wereldburgerschap en duurzame voeding

Regelmatig lanceert Kleur Bekennen een projectoproep Scholen die een project indienen maken kans

op een financieumlle stimulans waarmee je je project kunt realiseren in je school Zowel scholen die al lang

aan wereldburgerschap werken en wellicht al een schoolvisie hebben als scholen die nog nooit aan

wereldburgerschap werkten kunnen meedoen

Hou de website van wwwkleurbekennenbe in de gaten of schrijf je in op onze nieuwsbrief via onze web-

site Contact valentiengoethalswest-vlaanderenbe

Subsidies voor schoolmelk Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen

Subsidies voor schoolfruit Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen

Neem een kijkje op lsquoGezonde schoolrsquo website van het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en

Ziektepreventie voor tips rond het installeren van een gezondheidsbeleid op school

Met steun van Quick-win-project voor de korte keten Departement Landbouw en visserij Vlaamse Overheid

ON

DER

STE

UN

ING

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Ondersteuning

OndersteuningGemeenteschool Oostduinkerke

26

Breng de boerderij naar de klas Of net andersom Ontdek wwwonthaalopdeboerderijbeMeer informatie Inagro-Landbouweducatie Ieperseweg 87 8800 Rumbeke-Beitem051 27 32 00 - infoeducatieinagrobe - wwwonthaalopdeboerderijbe

Page 23: INSPIRATIEGIDS Lekker Lokaal - Inagro...Duurzame producten in de eigen schoolkeuken Streef met de school naar een meer duurzame keuken, kies voor authenticiteit en pure producten.

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Algemeen

De communicatie van de school rond gezond en duurzaam eten vormt de rode

draad om enerzijds de verschillende activiteiten te verbinden en anderzijds een

aanknopingspunt om ouders en grootouders mee te betrekken anderzijds

Een schoolbeleid is een handig instrument voor het secundair onderwijs om

optimaal en doorgedreven aan de VOETen te werken omgeving en duurzame

ontwikkeling lichamelijke gezondheid en veiligheid socio-economische samen-

leving en politiek-juridische samenleving

Voor het lager onderwijs sluit een dergelijk schoolbeleid aan bij de Edo-doel- stellingen leerlingen onderbouwen met de capaciteiten om bewuste keuzes te

maken in functie van een leefbare wereld voor ons en voor toekomstige generaties

het leergebied wereldorieumlntatie en het leergebied overschrijdende thema sociale

vaardigheden

Hoe zet je een gedragen schoolbeleid rond duurzaam eetgedrag op De initiatiefnemers nemen het voortouw en peilen naar het draagvlak in de school

bij collegarsquos directie ouders ondersteunend personeel leerlingen Een groot

draagvlak binnen de school is noodzakelijk

De stuwende motor achter de acties is de werkgroep bij het samenstellen van de

werkgroep is het belangrijk om alle mogelijke leden uit te nodigen om deel uit te

maken van de werkgroep Een gemengde werkgroep bundelt gemengde krachten

en opportuniteiten Het is niet de bedoeling dat alle taaklast op de initiatief nemende leerkrachten directie valt Spreek leerlingen ouders maar ook groot-

ouders en het ondersteunend amp administratief personeel aan

Het is belangrijk dat eacuteeacuten iemand het centraal aanspreekpunt is Deze persoon

neemt een cooumlrdinerende rol op zich Zij of hij bereidt de vergaderingen van de

werkgroep voor en leidt de vergadering Zij of hij maakt ook de vertaalslag naar de

schoolleiding

Kies een mascotte of een leuke slogan om de acties van de werkgroep een gezicht

of herkenbaarheid te geven

Denk eraan om vaak terug te koppelen naar de verschillende schoolniveaus

Heeft de school een lokale schoolcatering Dan kan hier in de klas rond gewerkt

worden en omgekeerd

Hulp nodig bij planning organisatie of uitvoering van het project Contacteer een MOS-begeleider van jouw provincie Meer info httpmilieuzorgopschoolbe (Bron MOS-handleiding)

SCH

OO

LBEL

EID

Schoolbeleid

Tips Laat de leerlingen na een stellingenspel over duurzaam voed-sel een affiche maken waarin zij hun mening of bezorgdheid illus-treren Deze affiches kunnen opgehangen worden in de eetzaal Zo worden andere leerlingen ook aangezet om na te denken over duurzaam consumeren en ga je klasoverschrijdend te werk

Na het behandelen van het thema duurzaam consumeren in de klas worden de leerlingen gestimuleerd zelf na te denken over hun eigen school Op welke zaken scoort onze school goed of min-der goed

Ga na het schoolfeest na hoeveel afval werd vermeden door te kiezen voor een duurzaam alternatief zoals een ijskarretje of herbruikbare drinkbekers

23

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld

PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinspVRIJEthinspBASISSCHOOLthinspDESSELGEMWinnaar van de scholenwedstrijd lsquoLekker Lokaalrsquo

Jo Bultheel pedagogisch directeur legt uit hoe

Lucy Natuurknap en haar bende geeumlngageerde

leerlingen de school wakker houden voor aller-

hande activiteiten rond lokaal en duurzaam eten

zoals het uitdelen van de wekelijkse appel

De werkgroep bestaat hier uit een kerngroep van drie leerkrachten aangevuld met MOS- medewerkers Dit zijn grootouders ouders en

vrijwilligers van TuinHier die bijspringen tijdens

de lessen en acties ondersteunen Het grootste

deel van de werkgroep bestaat uit jonge senio-ren Aanvankelijk was de werkgroep niet erg groot

maar na enkele jaren mond-aan-mond-reclame

zijn er veel geeumlngageerde leden bij gekomen Zo

zijn er de vaste teams die wekelijks komen en een

team van lsquoinspringersrsquo dat zijn de leden die spora-

disch inspringen als vaste leden niet kunnen

Deze school laat de leerlingen tuinieren in de

schoolmoestuin de MOS-medewerkers staan

de leerkrachten bij tijdens de les en staan ook in

voor het onderhoud van deze tuintjes Door zelf te

tuinieren en de verwerking van deze activiteit in

de klas staan de leerlingen stil bij de afkomst van

onze voeding

De zesdejaars maakten een filmpje rond het aan-tal voedselkilometers dat producten afleggen

voor ze op ons bord terecht komen Dit educatieve

filmpje werd ook getoond in de andere klassen

Daarna gingen ze zelf op onderzoek telkens

wanneer ze samen met hun ouders de supermarkt

bezochten gingen ze na hoe ver hun producten

hadden gereisd en streefden ze ernaar zo weinig

mogelijk kilometers in het winkelkarretje te laden

Op school hangt achteraan de klas een grote

kaart daar duiden leerlingen aan van welke landen

zij producten kochten

Zoals uit deze actie blijkt maakt de school er een

prioriteit van om ook de link te leggen naar thuis

Zo ook bij de stempelkaartactie Telkens een leer-

ling met zijn ouders naar een lokale hoeve gaat

ontvangt hij of zij een stempel van de boer Op het

einde van het schooljaar worden de spaarkaarten

vergeleken en degene met het meeste aantal

stempels wordt in de bloemetjes gezet

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep

FREQUENTIE Permanent

DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen koop- en eetgedrag en dragen dit ook over thuis

SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte Lucy Natuurknap communicatie binnen en buiten school

ldquoWij werken het hele jaar rond lsquoEet lokaal met Lucy Natuurknaprsquordquo

SCH

OO

LBEL

EID

24

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld

PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinsplsquoHETthinspSMAAKPARADIJSrsquoHet Smaakparadijs is een schoolproject rond

smaakopvoeding en eetcultuur om de leerlingen

aan te zetten tot een gezond voedingspatroon

De leerkrachten van de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo

en Plattelandsklassen vzw werkten een draaiboek

uit rond dit avontuur Yvonne en Yvette vormen

het duo dat de leerlingen doorheen het jaar mee-

neemt op deze culinaire reis langs de vijf basis-

smaken Het draaiboek bevat achtergrond-

informatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes

en suggesties voor in de klas

DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs

VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep

FREQUENTIE Permanent

DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen eetgedrag en de herkomst van het voedsel

SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte communicatie binnen en buiten school

MEER INFORMATIE wwwplattelandsklassenbe

25

SCH

OO

LBEL

EID

Subsidies klasbezoeken in West-Vlaanderen wwwmetdeklasdeboeropbe

Nood aan begeleiding op school om rond lokale voeding te werken Contacteer de MOS-begeleider

van jouw regio wwwmilieuzorgopschoolbe

Aanvraag voor financieumlle steun bij het opstarten van een schooltuintje telkens voor eind december

indienen via Landelijke Gilden wwwlandelijkegildenbe

Samenwerking met de lokale trekkersgroep Fair Trade gemeente om het zesde criterium te behalen

wwwfairetradegemeentenbe

Financieumlle steun via Kleur Bekennen voor leerkrachten in het basis- of secundair onderwijs bij projecten

op school rond wereldburgerschap en duurzame voeding

Regelmatig lanceert Kleur Bekennen een projectoproep Scholen die een project indienen maken kans

op een financieumlle stimulans waarmee je je project kunt realiseren in je school Zowel scholen die al lang

aan wereldburgerschap werken en wellicht al een schoolvisie hebben als scholen die nog nooit aan

wereldburgerschap werkten kunnen meedoen

Hou de website van wwwkleurbekennenbe in de gaten of schrijf je in op onze nieuwsbrief via onze web-

site Contact valentiengoethalswest-vlaanderenbe

Subsidies voor schoolmelk Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen

Subsidies voor schoolfruit Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen

Neem een kijkje op lsquoGezonde schoolrsquo website van het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en

Ziektepreventie voor tips rond het installeren van een gezondheidsbeleid op school

Met steun van Quick-win-project voor de korte keten Departement Landbouw en visserij Vlaamse Overheid

ON

DER

STE

UN

ING

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Ondersteuning

OndersteuningGemeenteschool Oostduinkerke

26

Breng de boerderij naar de klas Of net andersom Ontdek wwwonthaalopdeboerderijbeMeer informatie Inagro-Landbouweducatie Ieperseweg 87 8800 Rumbeke-Beitem051 27 32 00 - infoeducatieinagrobe - wwwonthaalopdeboerderijbe

Page 24: INSPIRATIEGIDS Lekker Lokaal - Inagro...Duurzame producten in de eigen schoolkeuken Streef met de school naar een meer duurzame keuken, kies voor authenticiteit en pure producten.

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld

PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinspVRIJEthinspBASISSCHOOLthinspDESSELGEMWinnaar van de scholenwedstrijd lsquoLekker Lokaalrsquo

Jo Bultheel pedagogisch directeur legt uit hoe

Lucy Natuurknap en haar bende geeumlngageerde

leerlingen de school wakker houden voor aller-

hande activiteiten rond lokaal en duurzaam eten

zoals het uitdelen van de wekelijkse appel

De werkgroep bestaat hier uit een kerngroep van drie leerkrachten aangevuld met MOS- medewerkers Dit zijn grootouders ouders en

vrijwilligers van TuinHier die bijspringen tijdens

de lessen en acties ondersteunen Het grootste

deel van de werkgroep bestaat uit jonge senio-ren Aanvankelijk was de werkgroep niet erg groot

maar na enkele jaren mond-aan-mond-reclame

zijn er veel geeumlngageerde leden bij gekomen Zo

zijn er de vaste teams die wekelijks komen en een

team van lsquoinspringersrsquo dat zijn de leden die spora-

disch inspringen als vaste leden niet kunnen

Deze school laat de leerlingen tuinieren in de

schoolmoestuin de MOS-medewerkers staan

de leerkrachten bij tijdens de les en staan ook in

voor het onderhoud van deze tuintjes Door zelf te

tuinieren en de verwerking van deze activiteit in

de klas staan de leerlingen stil bij de afkomst van

onze voeding

De zesdejaars maakten een filmpje rond het aan-tal voedselkilometers dat producten afleggen

voor ze op ons bord terecht komen Dit educatieve

filmpje werd ook getoond in de andere klassen

Daarna gingen ze zelf op onderzoek telkens

wanneer ze samen met hun ouders de supermarkt

bezochten gingen ze na hoe ver hun producten

hadden gereisd en streefden ze ernaar zo weinig

mogelijk kilometers in het winkelkarretje te laden

Op school hangt achteraan de klas een grote

kaart daar duiden leerlingen aan van welke landen

zij producten kochten

Zoals uit deze actie blijkt maakt de school er een

prioriteit van om ook de link te leggen naar thuis

Zo ook bij de stempelkaartactie Telkens een leer-

ling met zijn ouders naar een lokale hoeve gaat

ontvangt hij of zij een stempel van de boer Op het

einde van het schooljaar worden de spaarkaarten

vergeleken en degene met het meeste aantal

stempels wordt in de bloemetjes gezet

DOELGROEP Kleuter- lager en secundair onderwijs

VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep

FREQUENTIE Permanent

DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen koop- en eetgedrag en dragen dit ook over thuis

SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte Lucy Natuurknap communicatie binnen en buiten school

ldquoWij werken het hele jaar rond lsquoEet lokaal met Lucy Natuurknaprsquordquo

SCH

OO

LBEL

EID

24

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld

PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinsplsquoHETthinspSMAAKPARADIJSrsquoHet Smaakparadijs is een schoolproject rond

smaakopvoeding en eetcultuur om de leerlingen

aan te zetten tot een gezond voedingspatroon

De leerkrachten van de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo

en Plattelandsklassen vzw werkten een draaiboek

uit rond dit avontuur Yvonne en Yvette vormen

het duo dat de leerlingen doorheen het jaar mee-

neemt op deze culinaire reis langs de vijf basis-

smaken Het draaiboek bevat achtergrond-

informatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes

en suggesties voor in de klas

DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs

VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep

FREQUENTIE Permanent

DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen eetgedrag en de herkomst van het voedsel

SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte communicatie binnen en buiten school

MEER INFORMATIE wwwplattelandsklassenbe

25

SCH

OO

LBEL

EID

Subsidies klasbezoeken in West-Vlaanderen wwwmetdeklasdeboeropbe

Nood aan begeleiding op school om rond lokale voeding te werken Contacteer de MOS-begeleider

van jouw regio wwwmilieuzorgopschoolbe

Aanvraag voor financieumlle steun bij het opstarten van een schooltuintje telkens voor eind december

indienen via Landelijke Gilden wwwlandelijkegildenbe

Samenwerking met de lokale trekkersgroep Fair Trade gemeente om het zesde criterium te behalen

wwwfairetradegemeentenbe

Financieumlle steun via Kleur Bekennen voor leerkrachten in het basis- of secundair onderwijs bij projecten

op school rond wereldburgerschap en duurzame voeding

Regelmatig lanceert Kleur Bekennen een projectoproep Scholen die een project indienen maken kans

op een financieumlle stimulans waarmee je je project kunt realiseren in je school Zowel scholen die al lang

aan wereldburgerschap werken en wellicht al een schoolvisie hebben als scholen die nog nooit aan

wereldburgerschap werkten kunnen meedoen

Hou de website van wwwkleurbekennenbe in de gaten of schrijf je in op onze nieuwsbrief via onze web-

site Contact valentiengoethalswest-vlaanderenbe

Subsidies voor schoolmelk Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen

Subsidies voor schoolfruit Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen

Neem een kijkje op lsquoGezonde schoolrsquo website van het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en

Ziektepreventie voor tips rond het installeren van een gezondheidsbeleid op school

Met steun van Quick-win-project voor de korte keten Departement Landbouw en visserij Vlaamse Overheid

ON

DER

STE

UN

ING

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Ondersteuning

OndersteuningGemeenteschool Oostduinkerke

26

Breng de boerderij naar de klas Of net andersom Ontdek wwwonthaalopdeboerderijbeMeer informatie Inagro-Landbouweducatie Ieperseweg 87 8800 Rumbeke-Beitem051 27 32 00 - infoeducatieinagrobe - wwwonthaalopdeboerderijbe

Page 25: INSPIRATIEGIDS Lekker Lokaal - Inagro...Duurzame producten in de eigen schoolkeuken Streef met de school naar een meer duurzame keuken, kies voor authenticiteit en pure producten.

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Schoolbeleid Praktijkvoorbeeld

PRAKTIJKVOORBEELDthinspthinsplsquoHETthinspSMAAKPARADIJSrsquoHet Smaakparadijs is een schoolproject rond

smaakopvoeding en eetcultuur om de leerlingen

aan te zetten tot een gezond voedingspatroon

De leerkrachten van de lsquoPastoor Dergentschoolrsquo

en Plattelandsklassen vzw werkten een draaiboek

uit rond dit avontuur Yvonne en Yvette vormen

het duo dat de leerlingen doorheen het jaar mee-

neemt op deze culinaire reis langs de vijf basis-

smaken Het draaiboek bevat achtergrond-

informatie ideeeumln voor inkleding werkblaadjes

en suggesties voor in de klas

DOELGROEP Kleuter- en lager onderwijs

VOORBEREIDINGSTIJD Op regelmatige basis samenkomen met werkgroep

FREQUENTIE Permanent

DYNAMIEK Leerlingen staan stil bij eigen eetgedrag en de herkomst van het voedsel

SUCCESFACTOREN Breed draagvlak mascotte communicatie binnen en buiten school

MEER INFORMATIE wwwplattelandsklassenbe

25

SCH

OO

LBEL

EID

Subsidies klasbezoeken in West-Vlaanderen wwwmetdeklasdeboeropbe

Nood aan begeleiding op school om rond lokale voeding te werken Contacteer de MOS-begeleider

van jouw regio wwwmilieuzorgopschoolbe

Aanvraag voor financieumlle steun bij het opstarten van een schooltuintje telkens voor eind december

indienen via Landelijke Gilden wwwlandelijkegildenbe

Samenwerking met de lokale trekkersgroep Fair Trade gemeente om het zesde criterium te behalen

wwwfairetradegemeentenbe

Financieumlle steun via Kleur Bekennen voor leerkrachten in het basis- of secundair onderwijs bij projecten

op school rond wereldburgerschap en duurzame voeding

Regelmatig lanceert Kleur Bekennen een projectoproep Scholen die een project indienen maken kans

op een financieumlle stimulans waarmee je je project kunt realiseren in je school Zowel scholen die al lang

aan wereldburgerschap werken en wellicht al een schoolvisie hebben als scholen die nog nooit aan

wereldburgerschap werkten kunnen meedoen

Hou de website van wwwkleurbekennenbe in de gaten of schrijf je in op onze nieuwsbrief via onze web-

site Contact valentiengoethalswest-vlaanderenbe

Subsidies voor schoolmelk Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen

Subsidies voor schoolfruit Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen

Neem een kijkje op lsquoGezonde schoolrsquo website van het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en

Ziektepreventie voor tips rond het installeren van een gezondheidsbeleid op school

Met steun van Quick-win-project voor de korte keten Departement Landbouw en visserij Vlaamse Overheid

ON

DER

STE

UN

ING

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Ondersteuning

OndersteuningGemeenteschool Oostduinkerke

26

Breng de boerderij naar de klas Of net andersom Ontdek wwwonthaalopdeboerderijbeMeer informatie Inagro-Landbouweducatie Ieperseweg 87 8800 Rumbeke-Beitem051 27 32 00 - infoeducatieinagrobe - wwwonthaalopdeboerderijbe

Page 26: INSPIRATIEGIDS Lekker Lokaal - Inagro...Duurzame producten in de eigen schoolkeuken Streef met de school naar een meer duurzame keuken, kies voor authenticiteit en pure producten.

Subsidies klasbezoeken in West-Vlaanderen wwwmetdeklasdeboeropbe

Nood aan begeleiding op school om rond lokale voeding te werken Contacteer de MOS-begeleider

van jouw regio wwwmilieuzorgopschoolbe

Aanvraag voor financieumlle steun bij het opstarten van een schooltuintje telkens voor eind december

indienen via Landelijke Gilden wwwlandelijkegildenbe

Samenwerking met de lokale trekkersgroep Fair Trade gemeente om het zesde criterium te behalen

wwwfairetradegemeentenbe

Financieumlle steun via Kleur Bekennen voor leerkrachten in het basis- of secundair onderwijs bij projecten

op school rond wereldburgerschap en duurzame voeding

Regelmatig lanceert Kleur Bekennen een projectoproep Scholen die een project indienen maken kans

op een financieumlle stimulans waarmee je je project kunt realiseren in je school Zowel scholen die al lang

aan wereldburgerschap werken en wellicht al een schoolvisie hebben als scholen die nog nooit aan

wereldburgerschap werkten kunnen meedoen

Hou de website van wwwkleurbekennenbe in de gaten of schrijf je in op onze nieuwsbrief via onze web-

site Contact valentiengoethalswest-vlaanderenbe

Subsidies voor schoolmelk Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen

Subsidies voor schoolfruit Departement Landbouw en Visserij Vlaanderen

Neem een kijkje op lsquoGezonde schoolrsquo website van het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en

Ziektepreventie voor tips rond het installeren van een gezondheidsbeleid op school

Met steun van Quick-win-project voor de korte keten Departement Landbouw en visserij Vlaamse Overheid

ON

DER

STE

UN

ING

Inspiratiegids lsquoLekker Lokaalrsquo Ondersteuning

OndersteuningGemeenteschool Oostduinkerke

26

Breng de boerderij naar de klas Of net andersom Ontdek wwwonthaalopdeboerderijbeMeer informatie Inagro-Landbouweducatie Ieperseweg 87 8800 Rumbeke-Beitem051 27 32 00 - infoeducatieinagrobe - wwwonthaalopdeboerderijbe

Page 27: INSPIRATIEGIDS Lekker Lokaal - Inagro...Duurzame producten in de eigen schoolkeuken Streef met de school naar een meer duurzame keuken, kies voor authenticiteit en pure producten.

Breng de boerderij naar de klas Of net andersom Ontdek wwwonthaalopdeboerderijbeMeer informatie Inagro-Landbouweducatie Ieperseweg 87 8800 Rumbeke-Beitem051 27 32 00 - infoeducatieinagrobe - wwwonthaalopdeboerderijbe