Inleiding tot BPMN - overheid.vlaanderen.be · DBZ - Afdeling PIB 4 BPMN is • “Business Process...

Inleiding tot BPMN

Samuël Sourdeau & Lars Hegemann

Laatste bijwerking: feb 2010

DBZ - Afdeling PIB 2

Inhoud

• Situering BPMN

• BPMN syntax

• BPMN met methode en stijl ;-)

• Oefeningen

• BPMN hulpmiddelen

• Bronnen


Situering BPMN


BPMN is

• “Business Process Modelling Notation” = een grafische notatie om bedrijfsprocessen te modelleren in de vorm van een stroomdiagram

– een set van symbolen met bepaalde betekenis (semantiek) en de regels

• In scope van BPMN

– Wie doet wat wanneer?

• Uit scope van BPMN

– Organisatiestructuur, Procesarchitectuur, Strategie, Data modellen, Dataflow, Bedrijfsregels, …


BPMN Historiek

• BPMI.org (2002) � BPMN 1.0 in 2004

• OMG neemt BPMN in beheer (2006)

• BPMN 1.1, OMG Spec Feb 2008

• BPMN 1.2, OMG Spec Jan 2009

• versie 2.0 in wording, gefinaliseerd in 2010?


Doel en doelgroepen

COMMUNICATIE

begrijpen en valideren

beschrijven

begrijpen en interpreteren


BPMN Charter

• A standard Business Process Modeling Notation (BPMN) will provide businesses with the capability of understanding their internal business procedures in a graphical notation and will give organizations the abilityto communicate these procedures in a standard manner. Furthermore, the graphical notation will facilitate the understanding of the performance collaborations and business transactions between the organizations. Thiswill ensure that businesses will understand themselvesand participants in their business and will enableorganizations to adjust to new internal and B2B business circumstances quickly. (Bron : OMG)


BPMN en BPM cyclus

documenteren/

modelleren analyseren / simuleren

uitvoeren

implementeren/

ontplooien

monitoren

/ opvolgen

evalueren

BPM

Procesbeheer

BPMN

communiceren

valideren

bijsturen

Plan

Act

CheckDo

definiëren/

inventariseren


BPMN en procesmodellen


Het succes van BPMN

• Technologie en vendor-onafhankelijke standaard, ondersteund door de meeste proces modelleer tools� belangrijke voorwaarde voor herbruikbaarheid

• Een taal voor verschillende partijen in de organisatie � communicatie

• Beperkte set van basis elementen, kan worden uitgebreid met sub-types � eenvoudig

• Eenduidige en expressieve notatie (tov traditionele flow-charting) � Afstemming tussen Business en ICT is beter


BPMN als de facto standaard


BPMN Syntax


4 BPMN basis elementen

• Flow objects � Stroomobjecten

• Connecting objects � Connectoren

• Swimlanes � Zwembanen

• Artifacts � Artefacten


BPMN basis elementen,

symbolen

Name

Name

NameName

Name


Activities (Activiteiten)

• “het werk” dat wordt uitgevoerd

• 2 soorten:

– Sub-Proces

– Taak

• Verschillende “markers” met specifieke

betekenis


Sub-Proces

Het principe van Sub-Proces zorgt ervoor dat je:

– end-to-end processen kan beschrijven

– een hiërarchie van processen kan maken (embedded sub-processes)

– met verwijzingen naar een ander proces (reusable sub-processes)

– met verschillende niveau’s van detail


Sub-proces weergeven

Een Sub-proces is een

samengestelde

(compound) Activiteit

Collapsed (details zijn niet zichtbaar)

Expanded & embedded(details zijn zichtbaar)


Task (taak)

• een atomaire Activiteit

– wordt niet verder gedecomponeerd op

een lager niveau in het model

• Eenheid van tijd, ruimte en uitvoerder

• wordt uitgevoerd door een actor of een informatie systeem (applicatie)


BPMN syntax overzicht (1)


Gateways (Kruispunten)

• controle punten in het proces

waar de processtromen uit elkaar

(split) gaan of samenkomen.

• Het intern teken duidt op een

specifiek gedrag voor de stromen

• Alleen wanneer controle nodig

is

• ≠≠≠≠ Activiteit van beslissen


XOR Kruispunten

• het proces kan maar via één enkele van de uitgaande sequentiestromen verder.

– De figuurlijke 2 of “n-sprong”

• Slechts één pad ~ voorwaarde

• Twee beslissingsmechanismen

– Data-based (waarde van gegevens) of

– Gebeurtenis-based (events)


Data-based XOR kruispunt

• De keuze van uitgaande sequentiestroom ~ toets van voorwaarden

• Eenduidige voorwaarden!

300 =< x of 200<x<500


Gebeurtenis-based XOR kruispunt

• Keuze gebaseerd op

gebeurtenissen (events) die zich

op dat punt van het proces

voordoen

• Race condition,

� eerst komt, eerst maalt


OR Kruispunt

• Meerdere mogelijkheden: “OR kruispunt”: 1 of meer alternatieven~ voorwaarden op sequentiestromen

• Marker = “O” in de ruit

• Zelfde kruispunt voor het samenbrengen


Parallelle kruispunt

• Om parallelle stromen te

synchroniseren en eventueel te

creëren (niet verplicht)

• Wordt aangeduid met een +

teken in de ruit

• De AND-join of “wait for” is

verplicht om parallelle flows

samen te brengen alvorens

verder te gaan naar de

volgende Activiteit


Complex kruispunt

• Modelleren van beslissingen die moeilijk met de andere kruispunt types te modelleren zijn.

• Soms ook om een verzameling met elkaar verbonden kruispunten compact weer te geven

• Voorgesteld met een asterisk in de ruit

• Zowel voor beslissing als voor een merge(samenbrengen)

• Beslissing : bvb op basis van project data (tijd, kost, kwaliteit) wordt een set van alternatieven geactiveerd

• Merge ; bvb wanneer 3 op 5 adviezen positief zijn loopt het proces verder


BPMN Looping

• 3 manieren om looping weer te geven

– “While” en “Until” Loop

• Shortcut of met sequentiestroom

– Multiple-instancesequentieel of parallel


Events (Gebeurtenissen)

• Drie Gebeurtenis Types : Start, Intermediate en End, onderscheiden door boord van cirkel

• Gebeurtenissen kunnen een flow starten, uitstellen, onderbreken of beëindigen

• gebeurtenissen beïnvloeden de flow van het proces en hebben

– een trigger (die de oorzaak van de gebeurtenis bepaalt)

– een resultaat (impact)


Start Events

• 6 triggers die een proces doen aanvangen

• Aangeduid door het symbool binnen de cirkel

• Geeft aan waar een gegeven proces aanvangt

• Bij triggering genereert dit een nieuwe instantie die via

het netwerk van Sequentiestromen (Sequence Flows) tot

een End gebeurtenis moet leiden

• Kan geen inkomende Sequentiestroom hebben, wel een

inkomende berichtenstroom

Message

Timer

Conditional

Signal

Multiple

None


End Events

• Een end event geeft aan waar een

proces stopt

• 8 types (ahv symbool binnen de cirkel)

geven het resultaat aan wanneer het

event bereikt wordt

• Uit een end event kan geen

Sequentiestroom vertrekken of een

Berichtenstroom toekomen


Intermediate Events

• Om gebeurtenissen weer te geven die zich voordoen tussen het begin en een eindpunt van het proces

• Ze kunnen gebruikt worden om

– te tonen waar berichten verwacht of verstuurd worden in het proces

– te tonen waar in het proces gewacht wordt

– de normale verloop van een flow te onderbreken om uitzonderingen te behandelen

– om processtromen over meer dan één diagram uit te tekenen


Positie Intermediate Events

Message

Timer

Error

Cancel

Compensation

Conditional

Link

Signal

Multiple

Catching Throwing

None

Positie

•9 types, aangeduid door het symbool binnen de cirkel

•De betekenis van een IE wordt ook bepaald door de positie in een BPD

–in Normale Flow

–op Rand van Activiteit (Exception Flow)


IE in sequentiestroom

• in een Normale Flow kan een IE voor twee zaken dienen

– de IG wacht om een trigger te vangen (catching) en te beantwoorden

– de IG dient om een trigger onmiddellijk te genereren (throwing)

• Sinds v1.1 bestaat ook een visueel onderscheid tussen catching en throwinggebeurtenissen


IE op Rand van Activiteit

• Altijd catching

• Wanneer de IE getriggerd wordt, wordt de activiteit in uitvoering onderbroken en wordt de exception flow gevolgd

• Wordt voornamelijk gebruikt voor

– time-out

– behandeling van uitzonderingen of fouten


Exception Flow

• Als de opgeplakte gebeurtenis geactiveerd wordt, onderbreek dan de activiteit en ga verder met de uitzonderingstroom.

• Als de activiteit eindigt voordat het gebeurtenis gebeurt, neem dan de normale stroom


Vb’en Start en Intermediate Events

Enkele patronen met veel gebruikte EventTriggers : Message en Timer


BPMN Connectoren

• Sequentiestroom: toont in welke

volgorde de activiteiten uitgevoerd

worden

• Berichtenstroom: toont de flow van

berichten tussen twee pools

• Association: associeert informatie en

Artifacts met Stroomobjecten

(Activiteit, Kruispunt of Gebeurtenis)

of een sequentie- of berichtenstroom

Sequence Flow

Message Flow

Association


Sequence Flow (Sequentiestroom)

• Elke Sequentiestroom heeft slechts één doel en één vertrekpunt

• Doel en vertrekpunt moeten Stroomobjecten zijn : Activiteiten Gebeurtenissen Kruispunten

• De objecten binnen een Uitgevouwen Sub proces (expanded Sub-Process) mogen niet dmv een Sequentiestroom verbonden worden met objecten buiten het Sub proces

• Sequentiestromen mogen de rand van een Zwembaden (Pools) niet kruisen


3 soorten Sequentiestromen

• Normal Sequentiestroom:

deze weg wordt ALTIJD

gevolgd

• Conditional

(voorwaardelijke)

Sequentiestroom: ENKEL

als de voorwaarde vervuld is

• Default Sequentiestroom:

deze weg wordt genomen

wanneer de andere condities

niet vervuld zijn


Conditional Sequence Flow

• Voorwaardelijke sequentiestroom: welbepaalde voorwaarde, vertrekkend vanuit

– een Activiteit (voorgesteld met een mini-ruitaan de start van de SS)

• Indien vanuit Activiteit � minstens 2 Sequentiestromen

• Alternatieve voorstelling: Inclusief Kruispunt


“Default” Sequentiestroom

• Wordt enkel en alleen gevolgd als voorwaarden van alle andere stromen ONWAAR zijn bij uitvoering van het proces.

• Aangeduid door een Backslash aan het begin van de pijl.


Default ≠ Normal Flow


Regels voor Sequentiestromen

Van/naar


Message Flow (Berichtenstroom)

• Toont de flow van berichten tussen twee aparte deelnemers (pools)

• Een BS kan zowel de Pools zelf als Activiteiten van aparte Pools met elkaar verbinden

• BS’s mogen in geen geval Flow Object binnen eenzelfde Pool met elkaar verbinden


Regels voor Berichtenstromen

Van/naar

Na

am

(Pool)

Na

am

(Pool)


Associations (Associaties)

• Tekst en grafische niet-stroomobjecten kunnen geassocieerd worden met Stroom en Stroomobjecten

• Gerichte Associatie: toont dat een Data object een input of een output is van een Activiteit


Het concept van Swimlanes

• Helpt de activiteiten structureren volgens de actoren die ze uitvoeren

• Er zijn twee types swimlanes : Pool (zwembad) en Lane (zwembaan)

– Een Pool stelt een organisatie eenheid of een

proces voor.

– Een Lane is een onderverdeling van een Pool


Pools (Zwembaden)

• Een grafische container waarmee een Proces wordt onderscheiden van andere Pools (typisch in een B2B

context).

• De Sequentiestroom mag de grenzen van de Pool niet

kruisen

• Interacties tussen Pools: berichtenstroom (berichten)

• Een Pool kan als een “Black Box” worden voorgesteld �zonder details van een proces


Lanes (Zwembanen)

• Onderverdelingen van een Pool: om activiteiten binnen de Pool te structureren

• Actoren, deelentiteiten, systemen

• Lane op meerdere niveau’s (“nested”)

• Een Sequentiestroom mag de grenzen van de Lanes binnen een Pool kruisen


Swimlanes voorbeeld


Artifacts (Artefacten)

• Bijkomende informatie mbt een

Proces

• Drie standaard Artefacten: Data

Objecten, Groepen, en Annotaties

• Je mag BPMN-diagrammen

uitbreiden en nieuwe types Artifacts

toevoegen, zolang:

– Regels voor Sequentiestromen en Berichtenstromen gerespecteerd worden

en

– er geen grafische conflicten zijn met


Data Objects (Data Objecten)

• Geven aan wat het Proces doet met informatie: documenten, data, …

• Het gebruik van DO’s niet verplicht.

• Worden verbonden via Associatie met Activiteiten of met Stromen

– In het eerste geval toont de richting van de Association aan of DO Inputof Output is.

– De [status] van het DO toont welke invloed de Activiteit op het DO heeft.


Tekst Annotaties

• Bijkomende informatie

• Kan via een Associatie

verbonden worden met een

specifiek object op het

diagram, maar het beïnvloedt

geenszins de flow van het

proces.


Group (Groep)

• Activiteiten die tot eenzelfde categorie behoren bundelen

– Zonder invloed op de Sequentiestroom van de Activiteiten binnen de Groep

• Categorieën kunnen nuttig zijn voor documentatie en

analyse doeleinden (ook kleuren!)

• Groepen mogen zowel over de grenzen van Lanes als

over die van Pools reiken


Orchestration en Choreography

• Choreography is het geordend uitwisselen van berichten tussen pools (bvb B2B)

• Orchestration is het geordend uitvoeren van activiteiten binnen een pool


BPMN elementen Overzicht


“Core” vs “Advanced”

• Proces modelleren op business : met een minimum aan

BPMN elementen

• “Core” vs “Advanced” (White en Miers, 2008)

• Core � Business Analisten en eindgebruikers

• Advanced � meer gesofisticeerde elementen voor analyses met oog op execution en simulatie (door IS

ondersteund)

• Core + Advanced = full BPMN


Events kern & gevorderd

Core

Advanced?

Bron : BPMN Modellingen Reference Guide, White en Miers, 2008


Kruispunten kern & gevorderd

CoreAdvanced?

Bron : BPMN Modellingen Reference Guide, White en Miers, 2008


BPMN modelleren, methode en stijl

Alle modellen zijn onvolledig;

sommige modellen zijn nuttig



• Maak eerst een Context-analyse (KOMPAS)

• Leesbaarheid diagrammen

– Verkies horizontaal modelleren

– Beschrijvingen

– Vuistregel : max. 10 Activiteiten op 1 diagram

• Werk niet enkel op Taak niveau (Overzicht!)

• Activiteiten � werk wordt uitgevoerd : minstens een werkwoord



• Benoem de Gebeurtenissen

– korte naam, niet binnen de cirkel

• Vermijd meerdere start-gebeurtenissen

• Gebruik meerdere End-gebeurtenissen om verschillende eind-toestanden van een proces te tonen



• Kruispunten = controlepunten,

≠ activiteiten; � tekst annotatie

• Voorwaarden op

sequentiestromen

• “Versturen” taak en

“ontvangen” taak, meer dan

een gebeurtenis.

Versturen Ontvangen


BPMN oefeningen

• BPMN oefeningen : open vragen

• Zelf-test BPMN, multiple choice

• De Mecenas Trust Bank case


BPMN Hulpmiddelen

• BPMN v1.2 Poster

• Core 1 en Core 2 docs van PIB

• Afdeling PIB en websitehttp://bz.vonet.be/nlapps/docs/default.asp?fid=1088

• Denkpiste : BPMN FAQ’s / Best Practices + een BPMN

praktijkgroep in de Vo?

• BPMN 1.2 Visio stencil van PIB

• gratische BPMN modelling tools (bvb. BizAgi)


BPMN Bronnen

• http://www.bpmn.org/ � Alle versies van de BPMN spec

• http://www.brsilver.com/wordpress/

• http://bpmn.be/

• http://www.bptrends.com/

• Aanbevolen lectuur

– BPMN Modeling and Reference Guide understanding and Using BPMN,

2008, aanwezig in Bib DAR (v1.2)

– The Process, Business Process Modeling Using BPMN, 2009 (v1.2)

– BPMN, Method and Style, 2009, (v2.0)

Inleiding tot BPMN - overheid.vlaanderen.be · DBZ - Afdeling PIB 4 BPMN is • “Business Process...

Documents

Transcript of Inleiding tot BPMN - overheid.vlaanderen.be · DBZ - Afdeling PIB 4 BPMN is • “Business Process...