ChristenUnie SGP Rotterdam

Duurzame toekomst voor Rotterdamse wijktuinen

2

Talloze creatieve en betrokken Rotterdammers hebben in

de afgelopen jaren braakliggende terreinen en ongebruikte

stukken grond omgetoverd tot prachtige stukjes groen

middenin de wijk. Op eigen initiatief of ondersteund door een

maatschappelijke organisatie steken wijkbewoners de handen

uit de mouwen en creëren zo nieuwe ontmoetingsplekken in

de wijk die van grote betekenis zijn. Niet alleen voorkomt het

de verpaupering van braakliggende terreinen in de stad, het

biedt ook volop ruimte aan bewoners om op creatieve wijze de

wijk zelf een beetje mooier te maken.

Op diverse plekken in de stad hebben deze kleine wildernissen

tot de verbeelding gesproken van bewoners; tientallen

zogeheten moestuintjes, siertuintjes, buurtkassen, speeltuinen

of educatieve tuinen kregen een plaats waar bouwplannen

niet werden gerealiseerd. Vaak mede ondersteund door de

gebiedscommissie en organisaties als Creatief Beheer, met

projecten als Tuinman (m/v). Waar een stadstuin in de ene wijk

is opgericht door buurtbewoners die snakten naar wat groen in

een verder versteende wijk, is de tuin in de andere wijk vooral

een ontmoetingsplaats voor bewoners.

Vrijwel overal is de toekomst onzeker; ‘Blijft onze tuin

bestaan?’ en ‘Is er ook in de toekomst nog plaats voor groen

in onze buurt?’. De crisis maakt stap voor stap plaats voor

Voorwoord

Tienpuntenplan Mobiliteit3 Kadernotitie wijktuinen

4

Tienpuntenplan Mobiliteit5 Kadernotitie wijktuinen

economische groei. Projectontwikkelaars besluiten hun

bouwplannen van voor de crisis af te maken of komen met

nieuwe bouwprojecten. Enkele wijktuinen zijn om deze reden

al verloren gegaan en voor een groot deel van de andere

wijktuinen is het moeten wijken voor bouwplannen eerder een

vraag van wanneer dan of.

Wat zou het ongelooflijk jammer zijn als we over een paar

jaar moeten concluderen dat er van deze ‘participatiepraktijk’

weinig meer over is. Het is belangrijk om nu de balans op te

maken: Van welke moes, sier of speeltuin van vandaag willen

we over 5 of 10 jaar nog kunnen genieten? Laten we zorgen

dat alle energie die in die wijktuinen zit niet verloren gaat maar

dat we ons inzetten voor een duurzame verankering in de wijk.

Mark de Boer

Burgerraadslid ChristenUnie-SGP

Publicatiedatum: 8 juni 2016

Dit document betreft een initiatiefnotitie en is een initiatief van

de ChristenUnie-SGP in Rotterdam.

6

Rotterdamse wijktuinen

De recentelijke sluiting van de Carnissetuin was voor de ChristenUnie-SGP aanleiding

om uit te zoeken of misschien meer wijktuinen dreigen te verdwijnen. Dat blijkt het geval.

In Rotterdam zijn tientallen wijktuinen waarvan een groot deel op korte of middellange

termijn plaats zal moeten maken voor bouwprojecten. In plaats van wachten tot het te

laat is willen we nu samen met bewoners en initiatiefnemers op zoek gaan naar een

duurzame oplossing. Door bijvoorbeeld op sommige plekken bewust te kiezen voor

een groenbestemming en de bouwontwikkelingen een halt toe te roepen, zo blijft

de tuin ongemoeid. In versteende wijken zou dat de mooiste oplossing zijn. Het is

tegelijkertijd ook de duurste optie omdat de gemeente dan niet meer de grond aan

een projectontwikkelaar kan verkopen terwijl ze daar wel op gerekend had. Het is een

rigoureuze maatregel en zal vermoedelijk slechts op een enkele plek realistisch zijn.

Toch moet deze optie met name in wijken met weinig openbaar groen niet worden

uitgesloten.

Waar dit niet haalbaar is kan gekeken worden naar alternatieve locaties in de directe

omgeving. Denk bijvoorbeeld aan ongebruikte binnenterreinen van wooncomplexen

maar ook het in zelfbeheer uitgeven van bestaand groen in de Rotterdamse stadsparken.

Het zijn allemaal manieren om de energie van die talloze betrokken bewoners – die zich

vrijwillig inzetten voor het belang van de wijk – vast te houden. De ChristenUnie-SGP wil

zich voor deze initiatieven inzetten en beoogt met deze notitie een politieke discussie

over de rol van wijktuinen in de Rotterdamse samenleving. Het einddoel is het behoud

van zoveel mogelijk wijktuinen voor de stad en daar waar behoefte is wil de ChristenUnie-

SGP bewoners helpen om op nog veel meer plekken groene wijkvoorzieningen aan te

leggen.

Deze notitie bevat een serie aandachtspunten en aanbevelingen voor het college van

B&W en de Rotterdamse gemeenteraad om serieuze stappen te zetten richting deze

ambitie. Deze aanbevelingen zullen nu achtereenvolgens aan de orde komen.

Tienpuntenplan Mobiliteit7 Kadernotitie wijktuinen

Formuleer een visie op de rol van groene wijkvoorzieningen met in het bijzonder aandacht voor (1) de impact van wijktuinen op de aantrekkelijkheid van woongebieden, (2) het woongenot en (3) de sociale cohesie en re-integratie.

1.

Ga in gesprek met de initiatiefnemers van de bestaande wijk-tuinen, inventariseer deze initiatieven en hun rol in de wijk en betrek hen bij de formulering van de visie op de rol van groene wijkvoorzieningen. Ook dient onderzocht te worden hoe wijk-tuinen (in natura) ondersteund kunnen worden.

2.

De ChristenUnie-SGP is – gelukkig samen met heel wat andere politieke partijen –

enthousiast over de Rotterdamse wijktuinen. Toch wordt er alleen over gesproken als

het al te laat is zoals bij de Carnissetuin. Ook is er geen duidelijke visie op de rol en

het belang van deze groene wijkvoorzieningen en dat terwijl groen in belangrijke mate

bijdraagt aan het woongenot. Veel Rotterdammers hebben geen eigen tuin en zijn

dus aangewezen op openbare groen zoals parken en wijktuinen. Uit onderzoek van de

gemeente Rotterdam (Bezoek en waardering van groen in en om Rotterdam, 2014) blijkt

dat Rotterdammers bij elkaar jaarlijks maar liefst 23 miljoen keer een groenvoorziening

bezoeken. In datzelfde onderzoek kwam ook naar voren dat in sommige delen van de

stad de hoeveelheid groen als onvoldoende wordt ervaren. Op deze plekken kunnen

8

kleinschalige wijktuinen een belangrijke rol vervullen. Buurtgroen maakt een wijk niet

alleen aantrekkelijker maar biedt ook volop ruimte voor ontmoeting. De praktijk laat

zien dat wijktuinen de sociale binding in de wijk versterkt. Een mooi voorbeeld hiervan

is het Voedselpark waar re-integratie en activatie zelfs één van de kerndoelen is.

De ChristenUnie-SGP zou graag zien dat het stadsbestuur samen met de kartrekkers

van de bestaande groene wijkvoorzieningen een toekomstvisie formuleert op wijktuinen

in Rotterdam. Welke rol vervullen deze tuinen in de wijken? Hoe voorkomen we dat ze

verdwijnen? Is er ondersteuning nodig en hoe faciliteren we dat zonder de boel over te

nemen? Het is nadrukkelijk niet de bedoeling om een boekwerk te gaan schrijven vol

analyses. We vragen om een beknopte visie als startsein voor een politieke discussie

over de rol en het belang van de Rotterdamse wijktuinen.

Maak een inventarisatie van binnenterreinen – of andere on-gebruikte stukken grond – en onderzoek welke hiervan geschikt zijn voor de aanleg van een gemeenschappelijke wijktuin, te beginnen in de meest versteende wijken van Rotterdam.

3.

Maak deze inventarisatie beschikbaar voor bewoners zodat actieve Rotterdammers met goede ideeën (en groene vingers) niet vastlopen in bureaucratische processen maar in één oogopslag kunnen zien waar ze aan de slag kunnen.

4.

Ga in gesprek met de Rotterdamse woningbouwcorporaties over het transformeren van ongebruikte en/of verwilderde binnenterreinen naar groene buurtvoorzieningen.

5.

Tienpuntenplan Mobiliteit9 Kadernotitie wijktuinen

U kent het wel, die stukjes grond langs woningbouwcomplexen die wel groen zijn maar

waar zo veel meer uit te halen is. Of verwilderde binnenterreinen waar een gezamenlijke

tuin niet zou misstaan. Deze drie aanbevelingen hebben we niet opgeschreven om het

initiatief uit handen te nemen van Rotterdammers, integendeel. De uitwerking mag wat

ons betreft niet leiden tot onnodige bureaucratie. Het doel van de inventarisaties is

juist om te voorkomen dat betrokken bewoners met goede ideeën vastlopen doordat

het weken of maanden duurt voordat de gemeente besloten heeft wat er met een stuk

grond mag gebeuren. Met één blik op de kaart moet duidelijk zijn waar bewoners nieuwe

groene buurtinitiatieven kunnen ontplooien. We hopen het zodoende gemakkelijker

te maken voor bewoners om nieuwe wijktuinen aan te leggen. Ook kan deze kaart

bestaande tuinen – die nu nog op bouwgronden zitten – helpen in hun zoektocht naar

een meer structurele locatie.

10

Voor het schrijven van deze notitie is de ChristenUnie-SGP bij heel wat wijktuinen op

bezoek geweest. Wat opviel is de schat aan ervaring die veel van deze initiatieven in huis

hebben, veelal geholpen door een groot netwerk van maatschappelijke organisaties

met een groen oogmerk. De professionaliteit waarmee bewoners publieke ruimte

in zelfbeheer nemen is indrukwekkend. In onze zoektocht naar duurzame structurele

locaties voor deze belangrijke wijkvoorzieningen willen we daarom de bestaande parken

en perken – nu nog in beheer van de gemeente Rotterdam – niet uitsluiten. We roepen

het stadsbestuur dan ook op om in samenspraak met de betrokken maatschappelijke

organisaties, de vele vrijwilligers en de gebiedscommissies een visie te formuleren op

het in zelfbeheer uitgeven van bestaand groen. Onderdeel van dit proces is wat ons

betreft het op grote schaal experimenteren met zelfbeheer op minimaal twee plekken in

Rotterdam. Tijdens en na deze pilot is een uitgebreide evaluatie nodig om te bepalen

wat de kansen en bedreigingen zijn van zelfbeheer en welke vorm van ondersteuning

vanuit de gemeente nodig is voor het in zelfbeheer geven van publiek groen.

Deze aanbevelingen vragen van de lokale overheid om een stap terug te doen en alle

ruimte te geven aan bewonersinitiatieven. De besparing – omdat de gemeente het

Formuleer – in samenspraak met de bestaande wijktuinen en de gebiedscommissies – een visie op het in zelfbeheer geven van bestaand groen, zoals parken en perken.

6.

Start op korte termijn minimaal twee pilots waarbij wordt geëxperimenteerd met het in zelfbeheer geven van (delen van) groenvoorzieningen.

7.

Tienpuntenplan Mobiliteit11 Kadernotitie wijktuinen

groenonderhoud op die paar plekken niet meer hoeft uit te voeren – gaat wat ons

betreft naar de ondersteuning van het initiatief. We denken daarbij aan een bijdrage in

natura, zoals bijvoorbeeld wat tuingereedschap of een schuurtje.

Inventariseer in welke mate scholen toegang hebben tot tuinen die gebruikt kunnen worden voor educatieve doeleinden en ontwikkel een plan van aanpak voor scholen die graag meer zouden doen aan natuureducatie.

8.

Ze zijn er in alle soorten en maten; basisscholen en middelbare scholen die een

educatieve tuin gebruiken of dit in het verleden gedaan hebben. Steeds meer scholen

zien hier echter vanaf door de hoge kosten voor bijvoorbeeld vervoer. Het zou goed zijn

om middels een inventarisatie een beeld te krijgen van de behoefte van scholen en waar

zij tegenaan lopen in het gebruik van educatieve tuinen.

Conclusie

De ChristenUnie-SGP hoopt dat de aanbevelingen uit deze notitie het startsein vormen

voor een politieke discussie over de rol en het belang van de Rotterdamse wijktuinen.

Wij hopen u te overtuigen dat deze groene wijkvoorzieningen onmisbaar zijn en onze

steun verdienen. Laten we deze ‘participatiepraktijk’ koesteren en er alles aan doen om

nog meer initiatief te faciliteren zodat binnenkort iedere buurt in Rotterdam een groene

oase heeft!

ChristenUnie SGP Rotterdam