ALGEMENE INFOFilm in de klas! Met deze lesmap kan je vlot aan

de slag in de klas. We zoomen in op de productie van de film, geven leu-ke weetjes mee, de thematiek komt aan bod en we lijsten methodieken en vragen op.

We voorzien daarbij zoveel mo-gelijk visuele ondersteuning (bv ma-king of, interviews of filmfragmen-ten, Pinterest, Filmlab, leuke apps) via onze online kanalen.

Zo kan je zoveel mogelijk beeld en visuals gebruiken als vertrekpunt in de les.

Wie je het graag uitgebreider, boek dan de workhop bij deze film via educatie@jekino.be.

Deze workshop start met het herbekijken van enkele belangrijke scènes uit de film. Hoe komen al deze vormen en kleuren in bewe-ging? We maken onze eigen ach-tergronden en brengen de perso-nages tot leven met de stop-motion techniek.

www.jekino.bewww.lesseninhetdonker.be

Doelgroep: vanaf 8 jaar

(2e en 3e graad lager onderwijs)

InhoudstafelINFOFICHE _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _2

Synopsis

Technische kaart

Voor je naar de film gaat

Opdracht: je eigen Noordpool

WIE DE FILM MAAKTE _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _3

Regisseur Rémi Chayé

HET VERHAAL _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _4

De personages

Opdracht: Zoektocht naar de oorbellen van Sasha _ _ _ _5

OP VERSCHILLENDE LOCATIES _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _6

Sint-Petersburg

De haven

Het schip _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _7

- Het ontwerpen van de Norge

- Opdracht: zeemansknopen

De Noordpool _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _8

DE RACE NAAR DE NOORDPOOL _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _9

Opdracht: Ik ga op poolreis en ik neem mee _ _ _ _ _ _ _10

FOCUS OP ... VAN TEKENING NAAR FILM _ _ _ _ _ _ _ _ _ _11

1. Storyboard _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _12

2. Dialogen en geluid _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _13

3. Animatic

4. Animatie _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _14

5. Inkleuren

6. Montage _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _15

Opdracht: Zelf een animatiefilmpje maken _ _ _ _ _ _ _ _16

BIJLAGEN _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _17

Affiche _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _18

Spelbord _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _19

Afbeeldingen bordspel _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _20

1

Maken jullie je eigen film in de klas stuur hem dan in voor het MakingMovies filmfeest!

Vraag gerust tips & tricks aan de Filmdokter via making-movies.be/filmdokter.

Technische kaartTitel: REIS NAAR HET NOORDENOriginele titel: TOUT EN HAUT DU MONDERegie: Rémi Chayé Scenario: Claire Paoletti, Patricia Valeix & Fabrice de Costil Frankrijk, 2015Duur: 78 minutenNederlands gesproken versieDistributie in België: Jekino Distributie (www.jekino.be)

SynopsisSint-Petersburg, 1892. Sasha droomt ervan om in de voet-sporen te treden van haar opa, een poolreiziger die nooit terugkeerde van zijn laatste expeditie. Dat is niet naar de zin van haar rijke ouders, die al een huwelijk voor haar hebben gepland. Sasha vlucht de stad uit, monstert aan op een schip en begint aan een lange reis… naar het noorden.

Vóór je naar de film gaat!Voor het begin van de voorstelling is het fijn als het publiek weet welke film ze gaan bekijken. Vertel hen dat de film REIS NAAR HET NOORDEN heet en toon hen de affiche (in bijlage). REIS NAAR HET NOORDEN is een animatiefilm, en de tekeningen vallen op door hun kunstzinnige schoonheid. Soms lijkt het alsof je naar schilderijtjes zit te kijken. Het is een tekenstijl die kinderen misschien niet meteen verwachten op het bioscoopscherm.

De film neemt het publiek mee naar verschillende omgevingen, elk met hun eigen stijl en geschiedenis. Je kan de kinderen kort introdu-ceren in enkele van deze milieus:- Sint-Petersburg in 1892, waar de adel samenkomt op chique dans-avonden. Vertel hen dat Sint-Petersburg in Rusland ligt en reken sa-men uit hoe lang geleden de film zich afspeelt.- Een schip op weg naar het noorden. Het leven aan boord was heel apart: er moest hard gewerkt worden, vrouwen waar er niet welkom en de reis was vol gevaren, omdat schepen konden vastlopen in het ijs.- De Noordpool. Wat weten de kinderen over deze bijzondere plek? Welke gevaren kunnen de reizigers daar verwachten?

Is iedereen klaar om mee met Sasha op reis te vertrekken? Veel kijk-plezier!

Opdracht: je eigen NoordpoolEen kleine fantasieopdracht. Hoe ziet de Noordpool er volgens jou uit? Neem even de tijd om een tekening te maken hoe het er volgens jou uit ziet. Bekijk de tekeningen klassikaal. Welke gelijkenissen en verschillen zien jullie tussen de ontwerpen? Herbekijk de tekeningen nog eens na afloop van de film of na een les over de Noordpool.Welke elementen zijn ook echt zo in realiteit? Wat heeft je verrast?

INFOfiche

2

Regisseur: Rémi ChayéRémi Chayé werd opgeleid als tekenaar. Als technicus werkte hij mee aan animatiefilms zoals BRENDAN AND THE SECRET OF KELLS en KERITY. Maar toen hij zelf steeds vaker ideeën kreeg voor films, besloot hij om een bijkomende opleiding te volgen aan ‘L’école de la Poudrière’, een bekende Franse school voor animatiefilms. Rémi Chayé: “Het waren twee geweldige jaren. Ik was een oude student: ik was 33 en werd omringd door een bende jonge mensen.”

Op die school maakte hij kennis met scenariste Claire Paoletti. Zij wilde graag een film maken over een meisje met een grote innerlijke kracht dat alles op het spel zet om haar doel te bereiken. Ze had al een verhaal op papier gezet over een meisje dat per boot vertrekt uit Sint-Petersburg om haar grootvader te gaan zoeken. Ze praatte er over met Rémi Chayé, die al 2 korte films had gemaakt over de band tussen een grootvader en zijn kleinkind – het was een thema dat hem nauw aan het hart lag.

Na het afwerken van REIS NAAR HET NOORDEN begon Rémi Chayé meteen te werken aan een nieuw project: een film over de jeugd van Calamity Jane, een van de helden / boeven uit het Wilde Westen. Het wordt een verhaal over een meisje dat met haar ouders meereist in een pionierskonvooi, dwars doorheen de Verenigde Staten. Terwijl de meeste meisjes amper de woonwagens mogen verlaten, leert zij genieten van het leven in de buitenlucht: baden met de dieren in de rivier, galopperen over de prairie en slapen onder de blote hemel. Rémi Chayé: “We gaan de film maken met hetzelfde team dat werkte aan REIS NAAR HET NOORDEN. We weten wat we aan elkaar heb-ben. En de mensen weten wat ze van ons kunnen verwachten. Ze weten dat je bij ons niet moet aankloppen voor pratende beesten… Wij maken fictie op een realistische basis.”

WIE DE FILM MAAKTE

3

Kerity

Brendan and the Secret of Kells

HET VERHAALDe personagesSasha

Sasha is een jong meisje uit een rijke familie uit Sint-Petersburg in Rusland. Ze was dol op haar grootvader Oloukine, die haar vertelde over zijn reizen en expedities. Van hem heeft Sasha haar moed ge-erfd. Ze zet alles op het spel om zijn schip terug te vinden, dat nooit terugkeerde van een poolexpeditie. Daarom trekt ze op avontuur naar het Hoge Noorden.

Sasha is koppig en volhardend en belandt vaak in situaties waarin ze haar lef moet tonen:- Op het bal danst ze enkel met de prins om haar missie te bepleiten bij haar danspartner. Wanneer ze daar niet in slaagt, gooit ze alle fat-soensregels overboord en verpest zo de avond.- In de havenherberg moet ze schoonmaken, afwassen,… Het is een harde leerschool, maar Sasha leert snel en is niet te beroerd om te werken. “Ik schaam me niet voor de vodden die ik draag.”- Aan boord van het schip is Sasha niet welkom, maar ze eist haar plaats op. Ze staat haar mannetje, voert alle taken uit en redt zelfs het leven van een van de matrozen.

Oloukine

Oloukine, Sasha’s opa, was een ontdekkingsreiziger die lange ex-pedities maakte op zee. Het was altijd zijn droom om de Noord-pool te bereiken. Het werd zijn laatste reis… zijn schip, de Davaï, strandde in het ijs. De Russische staat is nog steeds verontwaar-digd dat ze zoveel geld investeerden in een expeditie die niets opbracht.

Oloukine bracht graag tijd door met zijn kleindochter. Er was tus-sen hen een warme band. Hij vertelde verhalen die haar fantasie prikkelden en noemde haar ‘Sashenka’, de liefdevolle verkleinvorm voor ‘Sasha’. Zijn kleindochter heeft nog veel verdriet over zijn dood. Ze dwaalt nog vaak door opa’s bureau. Daar komt Sasha op het spoor van het vermiste schip.

Sasha denkt terug aan opa’s laatste woorden bij zijn vertrek: “Mijn Sashenka, op mijn volgende expeditie zal jij me vergezellen. Dat beloof ik.” Op een of andere manier kreeg Oloukine gelijk. Wan-neer ze zijn bevroren lichaam vindt, houdt Oloukine zijn logboek (een dagboek met alle details van een scheepsreis) in de hand; het is opgedragen aan Sasha. Opa dacht voortdurend aan haar, ook tijdens zijn reizen en op het moment van zijn dood.

4

OPDRACHT Zoektocht naar Sasha’s oorbellenSasha’s oorbellen zijn één van haar kostbaarste voorwerpen. Deze doen haar aan haar grootvader denken. Om op haar reis naar het noorden te kunnen vertrekken ‘betaalt’ ze haar plaatsje aan boord met de oorbellen. In eerste instantie komt deze reis er niet. Evenmin krijgt ze haar oorbellen terug. Wil jij ook graag Sasha’s oorbellen terug vinden? De andere perso-nages helpen alvast mee.

Met deze oefeningen leren de leerlingen op een leuke manier doelge-richt nadenken over de antwoorden. Ze kijken met een andere blik naar de film.

Benodigdheden- Spelbord (zie bijlage)- Pionnen (bvb iets kleins uit hun pennenzak of kurken)- 3 enveloppen met afbeeldingen (zie bijlage) Enveloppe 1. De verdwenen boot Davia Enveloppe 2. De oorbellen Enveloppe 3. Het dagboek van Sasha’s grootvader- 5 blanco bladeren per groep- Potlood/ balpen

Stappenplan1. Verdeel de leerlingen in 4 groepen. In elke groep wordt één kapi- tein aangeduid. Deze schrijft de antwoorden neer.2. Aan elke groep wordt een personage uit de film toegekend..3. Plaats je pion op het toegekende personage.4. De leerlingen krijgen een aantal vragen over de film REIS NAAR HET NOORDEN. De leerkracht leest deze voor. Na het voorlezen van de vragen geef je hen even de tijd om te overleggen met elkaar. Als ze klaar zijn schrijft de kapitein het juiste antwoord op. Zorg ervoor dat de groepen niets kunnen zien van elkaar. Als de groep klaar is met schrijven steken ze allemaal hun handen in de lucht.

5

5. Als alle groepen klaar zijn met schrijven ze het blad in de lucht houden. Bij elk juist antwoord schuiven ze een vakje vooruit op het spelbord. Bij een foutief antwoord blijven ze staan.6. Het groepje dat als eerste het einde van het spelbord bereikt mag een enveloppe openen. Zijn er meerdere groepjes tegelijk aan het einde van spelbord? Dan krijgen ze een strikvraag die om ter eerst te beantwoorden is.7. In één van de enveloppe zit de afbeelding van de oorbellen. Wie deze opent wint de opdracht.

Vragen1. Welke kleuren hebben de oorbellen van Sasha? a. Rood b. Babyroos c. Goud2. Welke taken voerde Sasha uit in de havenherberg? = min stenst 3 juiste antwoorden geven Mogelijke antwoorden: aardappel schillen, kuisen, opdie nen, koken, bestellingen opnemen, … 3. In wat voor voorwerp kerft Katch een portret van Sasha? a. In een houten plankje b. In een aardappel c. In een ijskap4. Wat is de bijnaam die Sasha’s grootvader gebruikt voor haar? a. Sashake b. Sashenka5. Om welke reden werd Sasha van plaats verwisseld op de trein? a. Ze is minderjarig b. Ze had geen ticket c. Omdat haar ouders er niet bij waren

Strikvraag Wat is de juiste naam van de prins waarmee Sasha moest dansen? a. Tomska b. Tomsky c. Tomsy

Op verschillende locatiesREIS NAAR HET NOORDEN speelt zich af in 1892 en neemt ons mee naar allerlei plaatsen: de stad Sint-Petersburg, een ruwe haven-buurt, aan boord van een schip en tenslotte op een tocht over het poolijs.

Sint-PetersburgSint-Petersburg is een van de grootste en mooiste steden van Rusland. In 1892 was het de hoofdstad van het land en de woonplaats van de tsaar (de Russische keizer). De adel (prinsen, hertogen, enz.) ontmoet er elkaar in chique balzalen. Daar proberen alle adellijke families een graan-tje mee te pikken: er worden huwelijken geregeld, er wordt gefluisterd en geroddeld en tijdens het dansen worden belangrijke zaken bespro-ken. Sasha Tchernetsov en haar familie behoren tot de vooraanstaande burgerij. Ook zij delen in de pracht en praal van het keizerlijke hof. Sint-Petersburg (dat lange tijd ‘Leningrad’ heette) stond altijd onder invloed van Frankrijk: de adel spiegelde zich aan het chique Franse hof, er werd veel Frans gesproken en met z’n brede lanen en mooie parken herinnert de stad soms aan Parijs.

De filmmakers wilden precies weten hoe de stad er toen uitzag. Regis-seur Rémi Chayé: “We bestudeerden oude prenten en foto’s om kleuren en decordetails te bepalen. Ik heb de stad duizenden keren bezocht via Google Street View. Als je zelf niet naar Sint-Petersburg kan, is dat de beste oplossing. Mocht je me daar droppen, dan vind ik er blind mijn weg.” Van een film geniet je niet enkel met je ogen, maar ook met je oren. “Bij een animatiefilm moet je elke klank zelf maken. We vroegen ons af hoe Sint-Petersburg in de 19de eeuw zou geklonken hebben en creëerden het klankdecor.” Je hoort de koetsen voorbij rijden, het gera-tel van karren en de stemmen op straat.

De havenSasha vlucht de stad uit en neemt de trein naar de kust, naar Archangelsk, in die jaren een belangrijke havenstad. Voor het treinraam flitst het mooie Russische landschap voorbij.

In de haven hangt de mist spookachtig boven het water. Sasha belandt in De Witte Beer, een duistere herberg waar ruw zeemansvolk wordt ver-welkomd door bazin Olga. Onder haar vleugels verandert Sasha van een braaf burgermeisje in een potige werkster; het werk gaat haar steeds be-ter af. De herberg is een prima leerschool voor het harde leven dat haar straks aan boord van een schip te wachten staat.

6

De openingsbeelden van de film nemen ons mee naar de haven. Je hoort de krijsende meeuwen, het klapperen van zeilen en vlag-getjes in de wind, het luiden van de scheepsbel en het getoeter van de scheepshoorn op de dag dat Oloukine de haven uitvaart, nagestaard door zijn kleindochter. Deze klanken keren jaren later nog terug in de dagdromen van Sasha.

Het schipDe film toont waarheidsgetrouw het leven aan boord van een schip. Over-al hangen touwen en Sasha moet uitkijken dat ze niet in de weg loopt. De bemanning is altijd in de weer: ze hijsen de zeilen en wanneer het schip door golven klieft, moeten ze het roer met twee man vasthouden. De kapitein schreeuwt bevelen: “Alle hens aan dek. Strijk het grootzeil.”

Het beeld gaat op en neer terwijl het schip danst op de golven. Je hoort het hout kraken, het gerammel van pannen, het beuken van de golven, het blaffen van de scheepshond – Sjeko is Sasha’s trouwe maatje. Het was niet ongebruikelijk om honden mee aan boord te nemen. Ze moesten het schip bewaken en de ratten vangen.

Het ontwerpen van de NorgeHet ontwerpen van de Norge is een meesterstukje. Rémi Chayé vroeg hulp aan Sebastien Godard, één van de tekenaars van de film, groot lief-hebber van schepen en leerling-scheepstimmerman. Hij ontwierp een boot die groot genoeg was voor een 10-koppige bemanning. Godard baseerde zich op de bouwplannen van een Zweeds schip en herwerkte die, rekening houdend met de ruimte die de personages nodig hadden om in beeld te bewegen. Hij maakte een 3D ontwerp om te bestuderen hoe de boot zou bewegen op de golven en gedetailleerde tekeningen van alle verschillende onderdelen van de boot en de kostuums van de bemanning.

Om het leven aan boord van een zeilschip te bestuderen, trok de crew naar de haven van Brest. Daar konden de tekenaars gedetailleerde schet-sen maken van een gelijkaardig schip. Ze maakten er ook geluidsopna-men van de boot die werd klaargemaakt om in zee te gaan. Deze gelui-den werd later gebruikt in de film.

Op de Pinterest pagina van REIS NAAR HET NOORDEN vind je een aan-tal instructies en filmpjes hoe een zeemansknoop (paalsteek) er precies uit ziet. Proberen jullie het zelf eens uit? Met deze knoop maak je op een eenvoudige manier ook zelf een arm- of haarband!

zeemansknopen

7

OPDRACHT

Bekijk hoe de filmmakers zich op de film voorbereiden op een echt schip:https://vimeo.com/150335536

De Noordpool

REIS NAAR HET NOORDEN speelt zich af in het tijdperk van grote ont-dekkingsreizen: mensen wilden nieuwe werelden ontdekken. Dat ging makkelijker dan vroeger: ze beschikten nu over grote zeeschepen, treinen en stoommachines die motoren aandreven. Toch was de wereld nog niet helemaal verkend. Op de landkaarten kwamen nog lege plekken voor waar nooit een westerling voet aan wal had gezet. De Noordpool was zo’n plek die ontdekkingsreizigers erg aansprak, want helemaal op het dak van de wereld (boven op de aardbol) gelegen. Er waren veel kandida-ten om dit gebied te ‘veroveren’. Dat betekende: de vlag van je land in de bodem planten. “En wat doen we als we op de Noordpool aankomen?” - “Een vlag plaatsen,” weet Sasha.

Wanneer Sasha voor het eerst voet op het ijs zet, is dat een magisch moment. Ze kan de aanwezigheid van Oloukine bijna voelen. Hier heeft ze al die tijd op gewacht. Maar de Noordpool is een gevaarlijke plek. De Norge heeft een versterkte romp waarmee hij het drijfijs kan breken zodat het schip niet vastloopt in het ijs. Al te grote ijsschotsen worden met houwelen stuk gehakt en tot ontploffing gebracht. De grote brokken ijs die afbreken van de ijsbergen zijn een constante bedreiging. Kapitein

8

Lund waarschuwt zijn broer: “Het is hier gevaarlijk. Als ik binnen een uur niet terug ben, dan vertrekken jullie.” Maar de beslissing komt te laat: de Norge kantelt en wordt vernield door neervallende ijsbrokken.

Nu het schip verloren is, gaat de expeditie te voet verder. Verkleumd gaan ze op pad, op zoek naar de Davaï. Enkel dat schip kan hen nog redding bieden. De gewonde kapitein wordt per slee over het ijs getrok-ken. Er zijn zoveel obstakels: een gigantische ijsberg waar ze overheen moeten, steile ijswanden, de dreigende honger, een ijsbeer,… In de ja-gende sneeuwstorm ziet Sasha geen hand voor haar ogen. De beman-ning geeft de moed op: “We zullen hier allemaal sterven.”

Tegelijk is het landschap oogverblindend mooi. Felle kleuren oranje en roze gloeien aan de horizon, het landschap tussen de ijsbergen is beto-verend. Maar daar kunnen ze pas volop van genieten als ze veilig aan boord van de Davaï zijn.

In de film plant Oloukine zijn vlag op de top van de wereld. Wie in werkelijkheid de eerste persoon was die de pool bereikte, is niet geweten.

Aanvankelijk probeerde men de Noordpool vanuit de lucht te bereiken, in een luchtballon of vliegtuig (zoals dat van de beroemde poolreiziger Roald Amundsen dat… Norge heette). Voor de tocht over het ijs be-kampten de Verenigde Staten, Groot-Brittannië en Noorwegen elkaar om de overwinning. Bij deze ‘race naar de pool’ vielen in die jaren wel 760 slachtoffers. De eer ging uiteindelijk naar Robert Peary.

Peary trok door Groenland en drong ver door op de ijsvlakte, maar de pool bereikte hij voorlopig niet. Tot hij in 1909 met een klein team per hondenslee vertrok voor een tocht van 640 km over het ijs. Onderweg kreeg hij te horen dat ook Frederick Cook via een andere route onder-weg was. Op 6 april maakte Peary bekend dat hij als eerste mens de Noordpool had bereikt. Bij zijn terugkeer werd hij gevierd als een held. Maar tegenwoordig wordt getwijfeld aan Peary’s verhaal. Het lijkt er sterk op dat Peary zijn dagboeken heeft vervalst, zijn metingen kloppen niet en de afgelegde afstanden per dag lijken sterk overdreven. Wie echt als eerste zijn vlag op het dak van de wereld plantte, blijft dus een raadsel.

Ook België heeft een bekende poolreiziger. Dixie Dansercoer maakte verscheidene expedities naar de Noord- en Zuidpool. Zijn grootste suc-cessen kende hij op de Zuidpool (waar hij doordrong tot onverkend ge-bied, een snelheidsrecord vestigde en in de voetsporen zeilde van de Belgica-expeditie van Adrien de Gerlache die in 1898 als eerste op de Zuidpool overwinterde). Zijn reizen naar de Noordpool waren meer pro-blematisch omdat de temperaturen er ofwel te hoog of te laag waren. Tot hij in 2007 toch zijn doel bereikte!

DE RACE NAAR DENOORDPOOL

9

De route naar de pool

Al twee jaar wordt er vruchteloos naar de Davaï gezocht… op de verkeerde plaats. Er zijn immers verschillende zeeroutes naar de pool. Oloukine nam niet de gebruikelijke route en arriveerde dus op een onverwachte plek. Wanneer de bemanning van de Norge de gestrande reddingssloep vindt, betekent dat zowel slecht als goed nieuws: er zijn in de sloep helaas slachtoffers gevallen, maar het is ook een bewijs dat de Davaï wel degelijk deze ongebruike-lijke route heeft genomen.

De film verwijst vaak naar werkelijk bestaande plaatsen in het poolgebied: op Oloukine’s kaarten staan namen zoals Spitsber-gen, Nova Zembla, de Barentszee, de Noordoostelijke doorvaart, Frans Jozefland, de Karische Zee, enz. Zoek enkele van de ge-noemde plaatsen op de kaart. Wat valt er op de kaart op? Is er veel land te zien? Aan welke kant van de wereldbol bevinden we ons?

Vragen aan de leerlingen

- Hoe wisten de filmmakers hoe Sint-Petersburg er 120 jaar geleden uit-zag? Hoe konden ze daar achter komen?- Beschrijf het leven aan boord van de Norge. Waar houdt de bemanning zich mee bezig? Wat zie je aan boord? Wat hoor je?- Waarom spreekt de Noordpool zo tot de verbeelding van ontdekkings-reizigers? Wat is er zo bijzonder aan dat gebied?- Beschrijf het landschap dat je ziet in de film. Had jij je de Noordpool zo voorgesteld?- Met welke gevaren krijgen de zeelui op hun reis naar de pool af te reke-nen? Waarom is varen op de ijszee zo gevaarlijk?- Wat weet jij over de Noordpool? Is er begroeiing? Leven er dieren? Is de natuur op de Noordpool in gevaar? Waarom is de Noordpool zo belangrijk voor onze planeet? – Verdeel de klas eventueel in groepen en laat elke groep informatie opzoeken over één van deze aspecten.

Ik ga op poolreis en ik neem mee…Je organiseert een expeditie naar de Noordpool… Met je team moet je het juiste materiaal uitkiezen en voedsel inslaan. Hierbij een lijstje om je te helpen. Omcirkel in de lijst wat noodzakelijk is en vul eventueel aan.Met hulp van deze lijst kan je eventueel een variant spelen op ‘Ik ga op reis en ik neem mee’.

Om je te verplaatsen over het ijs:Ski’s / fiets / helikopter / step / huskies (poolhonden) / sneeuwschoenen / auto / slede / skateboard / sneeuwscooter / opblaasboot / en ook nog…

Om je te kleden:Minirok / jumpsuit / trui / zwemgerief / sokken / anorak / muts / sandalen / zonnebril / wandelschoenen / handschoenen / en ook nog…

Slapen doe je: In een tent / hotel / onder de blote hemel / caravan / op een luchtmatras / en ook nog…

Voor je hygiëne: (Kijk uit: geen producten meenemen op basis van water, want die bevrie-zen snel!)Tandenborstel / haarborstel / shampoo / huidcrèmes / zonnebrandolie / schmink / en ook nog…

Om te communiceren en je te oriënteren:Een telefoon / vlag / walkie-talkie / GPS / tamtam / radio / kompas / en ook nog…

Wat zal je eten:- Noem drie voedingswaren die je zeker mee moet nemen:- Noem drie voedingswaren die je zeker niet mee moet nemen:(Kijk uit: het eten mag op de sleeën zo weinig mogelijk plaats innemen!)

OPDRACHT

10

FOCUS OP... VAN

TEKENING TOT FILM

Het verhaal en de eerste tekeningen moeten helpen om producenten te overtuigen.

Hoe groeit een animatiefilm van de eerste voorzichtige schetsen uit tot een echte film? We overlopen het hele ontstaansproces, aan de hand van een toelichting door Rémi Chayé, regisseur van REIS NAAR HET NOORDEN.

Voor het tekenwerk taak begint, hebben de filmmakers al een hele zoek-tocht achter de rug naar producenten (die het maken van de film on-dersteunen) en investeerders (die zorgen dat er voldoende budget is). Als er zekerheid is over het budget, wordt er een team van animatoren, tekenaars en medewerkers bij elkaar gezocht. * Bij REIS NAAR HET NOORDEN: “We gebruikten een pilootfilm (een korte clip die de personages en de stijl van de film presenteert) om mo-gelijke partners te overtuigen. Ons productiebudget bedroeg € 6,4 mil-joen.”

Dan pas kan het werk beginnen: er wordt een storyboard getekend, er wordt een ruw ontwerp gemaakt van de belangrijkste personages en de-cors, de animatic (basisversie van de film) wordt getest, alle tekeningen worden opgekuist en ingekleurd en… de film is klaar!

Bekijk de pilootfilm:https://www.youtube.com/watch?v=JJJMwyE2JWE

11

1. StoryboardHet verhaal wordt uitgetekend in ruwe schetsen. Alle tekeningen worden in de juiste volgorde gezet. Zo lijkt het storyboard wel op een stripverhaal. Het team animatoren en tekenaars krijgt nu een idee hoe de film er zal uitzien.

* Bij REIS NAAR HET NOORDEN: “We maakten ons storyboard digitaal. Zo konden we de eerste tekeningen later makkelijk hergebruiken als basis voor de afgewerkte, bijgeschaafde versie.”

De storyboards geven een betere indruk van hoe het verhaal er visueel zal uitzien.12

2. Dialogen en geluidAls het storyboard klaar is, worden de dialogen en de muziek opgeno-men. Zo kunnen de tekeningen later makkelijk gemonteerd worden op de klankband. Meestal wordt er een voorlopige versie gemaakt met acteurs en muzikanten. Later, als de tekeningen klaar zijn, wordt de defi-nitieve versie van de klankband opgenomen.

* Bij REIS NAAR HET NOORDEN: “Bij een speelfilm kan je het geluid van de opnames gebruiken, maar voor een animatiefilm moet je elke klank zelf creëren. We verzamelden onze klanken op verschillende manie-ren: sommige klanken (bv de geluiden van het ijs) kochten we bij een geluidsbank. De klanken op de boot namen we op aan boord van een schip in de haven. Sommige geluiden maakten we zelf, zoals het schillen van aardappelen en het gekletter van potten en pannen. De stemmen werden door (stem)acteurs ingesproken. Er zit slechts zo’n 15 minuten muziek in de film, dat is heel weinig.”

Het schip wordt vertrekklaar gemaakt terwijl de geluidsman alle geluiden opneemt voor de film.

3. Animatic Om na te gaan of het verhaal goed werkt in beeld, wordt er een ‘anima-tic’ gemaakt. Dat is een ruw getekende animatiefilm zonder veel details. Daarin zie je of het ritme goed zit en of het verhaal begrijpbaar wordt verteld. De animatic is nauwelijks ingekleurd, de personages bewegen stroef en sommige tekeningen zijn nauwelijks uitgewerkt. In deze fase kan je makkelijk beslissen of er nog extra scènes moeten bijkomen of verwij-derd worden.

* Bij REIS NAAR HET NOORDEN: “Ik had 2,5 jaar gewerkt aan die ani-matic en… hij bleek niet te werken. We hebben het scenario herschreven en een nieuw storyboard getekend. Zo schrapten we bv een hele scène met een walvis. Tijdens het schrijven van het scenario vormt zich in je hoofd een beeld van ‘de ideale film’. Maar in de animatic moet je keuzes maken. De film begint af te wijken van het ideaalbeeld en groeit dichter naar z’n werkelijke vorm.”

13

Bekijk hoe de Franse acteurs de stemmen opnamen:https://vimeo.com/150335535

Bekijk hoe de muziek werd gemaakt:https://vimeo.com/150335539

De storyboards worden samengevoegd met o.a. de achtergronden en de beelden komen in beweging. Bekijk een stukje animatic op: https://vimeo.com/151990434(vanaf 1’30”)

4. AnimatieNu kunnen de animatoren aan de afwerking beginnen. Vaak wordt er gewerkt met- lead animators- key animators- inbetween animators. De key animators maken de sleuteltekeningen, de inbetween animators tekenen alles wat daar tussen hoort. Bv als iemand omhoog springt, tekent de key animator het personage wanneer hij spring en wanneer hij landt. De inbetween animator vult de rest in (van sprong tot landing) op basis van de sleuteltekeningen. De lead animator doet de afwerking.

* Bij REIS NAAR HET NOOR-DEN: “Je hebt een 40-tal animatoren nodig en een 40-tal tekenaars. De animatoren schetsen de bewegingen, de tekenaars doen de afwerking. Onze tekenaars mochten niet te veel tijd verliezen aan de-tails. Zo hebben we de onder- en bovenlip van Sasha wegge-laten en de mond geschilderd in één lijn. De inbetween animaties werden door het softwareprogramma Flash gemaakt. Dat programma verplicht je om eenvoudig te werken. Al-les wordt getekend in zwart-wit of grijs. De tekeningen worden pas later definitief ingekleurd.We huurden een appartement in Parijs dat we vol computers zetten. Naargelang de produc-tie groeide, zaten er steeds meer mensen te werken, tot in de keuken toe. We hebben de film gemaakt op 15 maanden. We hebben gezwoegd als gekken.”

5. InkleurenAfgewerkte tekeningen worden doorgegeven aan een team dat ze in-kleurt.

* Bij REIS NAAR HET NOORDEN: “Onze medewerker Patrice Suau is een echte kleurenspecialist die zijn kennis baseert op wetenschappelijke methoden. Hij bepaalde het kleurenpalet van de film en ontwikkelde een systeem in Photoshop waarmee de animatoren zelf hun tekening konden inkleuren. Dat spaarde ons een heel team extra animatoren uit.”

14

Je ziet het team aan het werk in deze clip:https://vimeo.com/150335532

De kleuren voor de film worden zorgvuldig gekozen. Het team kleurt alles in binnen het gekozen kleurenpallet.

15

6. MontageIn de montage worden alle ingekleurde tekeningen van de personages en decors samengevoegd met de dialogen en de muziek. Details kunnen nog bijgestuurd worden. De film is nu klaar voor het grote publiek.

Naarmate de fases vorderen worden de tekeningen beter en beter afge-werkt.

Rémi Chayé: “De film heeft een rijk kleurenpalet. Het verhaal speelt zich af op de Noordpool waar het zonlicht horizontaal op de aarde valt. De diffractie van het zonlicht in de atmosfeer zorgt voor heel gevarieerde kleuren: niet enkel blauw en wit, maar ook paars, groen, oranje… We vonden een weerstation op de Noordpool dat een camera heeft opgehangen, waarvan je de beelden kan volgen op het internet. Meestal hangt er grijze mist, maar soms zie je de hemel oplichten in een bijzondere paarsblauwe of groene kleur. De polen kennen een enorme rijkdom aan meteorologische feno-menen: het spel van de wolken die het zonlicht vangen, het noor-derlicht, dubbele zonnen,… We probeerden om het maximum van die rijkdom te gebruiken in de film.”

#1 bedenk een verhaal #2 maak een achtergrond #3 kies een personage#4 installeer één van de aanbevolen apps voor stop-motion#5 open de app#6 neem foto’s#7 voeg geluid toe#8 geef je filmpje een naam en sla het op#9 wie zin heeft, kan zijn filmpje doorsturen naar Filmlab via http://tiny.cc/filmlab

Een animatiefilmpje maken vraagt veel concentratie van de leerlingen. Stel je materiaal vooraf op. Laat de leerlingen zelf de camera bedienen. Neem als eerste beeld steeds een opname van het lege kader. Vervolgens zoek je met de leerlingen uit vanaf welk punt de popjes in beeld komen; dat doe je door ze in en uit beeld te duwen. Zet de popjes zo dat ze nét niet in beeld komen. Laat telkens één leerling de popjes verschuiven. Een andere maakt de opname.Wissel om de twee à drie opnames van ‘cameraman’. Ter afsluiting maak je weer een beeld/foto van het lege kader.

Enkele aandachtspunten: - Het is belangrijk dat het kader steeds exact hetzelfde is. Maak de leerlin-gen duidelijk dat ze niet tegen de camera mogen botsen. Kleef plakkertjes zodat je de camera na een eventuele botsing kan terugplaatsen.- Werk met kleine groepjes. Twee à drie leerlingen is ideaal. Maak hen duidelijk dat ze rustig moeten werken. - Zorg ervoor dat je beeld ‘recht’ is. De camera moet in principe waterpas staan. - Hoe kleiner de verschuivingen, hoe vloeiender de beweging.

16

OPDRACHT

Zelf een animatiefilmpje makenBenodigdheden: • tablet/telefoon met camera of computer en camera met internetver-binding• zelfgetekende en uitgeknipte mannetjes •(zelfgetekende) achtergronden• tafel Surf naar www.filmlab.be en bekijk de tutorial om een stop-motion filmpje te maken.Onder de tutorial vind je een stappenplan om zelf aan de slag te gaan.

- AFFICHE- SPELBORD- AFBEELDINGEN BORDSPEL

BIJLAGEN

17

19

11

11

22

22

33

33

44

44

55

55

Afbeeldingen bordspel

1. de oorbellen van Sasha 2. het verdwenen schip de Davai 3. het dagboek van Sasha’s grootvader

20