I N H O U D

Inleiding ...............................................................................................

Handleiding voor leerkrachten ...........................................

FAQ’s ......................................................................................................

Extra suggesties ..............................................................................

Copyrights ..........................................................................................

Kopieerblad ‘Asielaanvraag’ ...................................................

Colofon .................................................................................................

2

4

12

15

19

22

24

2

I N L E I D I N G

This is not a game is een bordspel waarbij leerlingen in de huid kruipen van een vluchteling. Veertien vluchtelingen die leefden tussen de middeleeuwen en het heden brengen hun waargebeurde verhaal over hun tocht naar en uit België.

Leerlingen verkennen via verhaalkaarten en doe-opdrachten het parcours van de vluchtelingen. Zo krijgen kinderen en jongeren inzicht in wat vluchten is, maken ze kennis met de basisbegrippen en ontdekken ze spelenderwijs de impact van vluchten.

V O O R W I E ?Voor leerlingen van de derde graad van het basisonderwijs en voor alle graden van het secundair onderwijs en het volwassenenonderwijs (zie p.4).

D O O R W I E ?This is not a game is een initiatief van FARO. Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed, de Provincie West-Vlaanderen en Vluchtelingenwerk Vlaanderen.

Heb je nog vragen, neem dan contact op met educatie14-18@west-vlaanderen.be, info@vluchtelingenwerk.be of info@faro.be.

W E L K E V L U C H T E L I N G E N ?Veertien vluchtelingen brengen hun waargebeurde verhaal. Onder hen zowel vrouwen als mannen, die als kind, jongere of volwassene moesten vluchten. Ze reisden binnen Europa, maar kwamen evengoed ook uit andere werelddelen.

DIMPNA geboren: 7e eeuw

waar: Ierland

WOUTER LE BACKEREgeboren: 14e eeuw

waar: België

3

JUSTUS LIPSIUS geboren: 1547waar: België

MARIE MINNE geboren: 1895waar: België

JEANNE MESDOM geboren: 1903waar: België

JOZEF MAESgeboren: 1899waar: België

JÉROME SEYNAEVE geboren: 1898waar: België

ZJEFKE VAN AERSCHOT geboren: 1909waar: België

ANGEL MUGICA GONZALEZ geboren: 1929waar: Spanje

SUZANNE ROZENDORgeboren: 1933waar: België

MINH HUNG TRUONG geboren: 1944waar: Viëtnam

DELVAN JAFARgeboren: einde 20e eeuw

waar: Syrië

LAJOS MOLNAR geboren: 1941

waar: Hongarije

DABORKA VLAHOVIC geboren: 1947

waar: Chili

4

H A N D L E I D I N G V O O R L E E R K R A C H T E N

Dit bordspel is …

▸ Een werkvorm voor leerkrachten om het thema vluchtelingen bespreekbaar te maken in de klas, om enkele begrippen aan te reiken, en om te duiden dat vluchten van alle tijden is.

▸ Een belevingsgerichte manier voor leerlingen van de derde graad lager onderwijs en de eerste, tweede en derde graad secundair onderwijs (aso, bso, tso, kso, buso) en volwassenen om kennis te maken met persoonlijke vluchtelingenverhalen van vroeger en nu. De leerlingen kruipen in de huid van een vluchteling en ondervinden gaandeweg welke onvoorziene wegen het lot kan inslaan voor iemand die op de vlucht is.

Door dit spel te spelen … • Werk je zowel aan vakgebonden als aan vakoverschrijdende eindtermen voor het

secundair onderwijs. Voor een gedetailleerd overzicht, zie www.WOIindeklas.be. • Werk je aan leergebiedgebonden en leergebiedoverschrijdende eindtermen voor het

lager onderwijs. Voor een gedetailleerd overzicht, zie www.WOIindeklas.be.

▸ Een gelegenheid tot het oefenen van het Nederlands, en een uitnodiging tot het delen van (persoonlijke) verhalen voor leerlingen in OKAN-klassen of voor volwassenen die Nederlands als Tweede Taal of Maatschappelijke Oriëntatie voor inburgeraars volgen.

H O E PA K J E H E T A A N ? ▸ Voorzie liefst twee lesuren van 50 minuten.

▸ Het nagesprek is minstens even waardevol als het spelverloop zelf. Wij raden aan om één lesuur aan het spelverloop te besteden, en één lesuur aan het nagesprek.

▸ Heb je toch maar één lesuur ter beschikking, gebruik dan het spelmateriaal op een andere manier en werk bijvoorbeeld enkel met de verhalen van de vluchtelingen. Laat de leerlingen ze klassikaal voorlezen, of laat hen ze in stilte doornemen. Koppel daaraan vervolgens een klasgesprek.

5

▸ Schat op voorhand de taalvaardigheid van de leerlingen in. Er komt wel wat voorleeswerk kijken bij het spelen van This is not a game. Hoe vlotter de leerlingen luidop kunnen lezen, hoe sneller het spel zal verlopen. Laat leerlingen eventueel in duo werken.

▸ De klas wordt verdeeld in drie of vier groepen. Elk groepje kan het spel afzonderlijk van elkaar spelen. Er is een spelbord en bijhorend materiaal voor drie of vier groepjes. Idealiter kiest één leerling voor één vluchteling/pion. Als er meer dan 14 leerlingen zijn, kunnen twee leerlingen worden gekoppeld aan één vluchteling/pion. Deze leerlingen hanteren dan een beurtrol bij het voorlezen, voeren de doe-opdrachten samen uit, enzovoort.

▸ Voorzie voldoende afstand tussen de groepen zodat rumoer in het lokaal niet storend is.

▸ Kopieer voor elke leerling een ‘asielaanvraag’. Je vindt een kopieerblad op pagina 22 in deze handleiding. Op vakje 61 vullen leerlingen een asielaanvraag in een andere taal in. Achtereenvolgens moeten ze invullen: familienaam, voornaam, geboortedatum en aantal gezinsleden. Leerlingen leggen hun fiche voor aan de leerkracht of begeleider. Bij ‘goedkeuring’ mogen ze de volgende beurt verder spelen. Bij ‘weigering’ moeten ze terug naar vakje 52. Hier ervaren leerlingen hoe moeilijk het voor een asielzoeker kan zijn om in een vreemde taal een aanvraag te moeten doen.

▸ De spelregels zijn zeer eenvoudig en de leerlingen kunnen het spel daardoor zelfstandig in groepjes spelen. Vanzelfsprekend blijft het wenselijk dat je als leerkracht de groepjes aanmoedigt en opvolgt bij het spelen. Schat de beginsituatie van jouw klas in. Als je denkt dat het zelfstandig spelen van het spel moeilijk zal zijn, schakel dan eventueel extra hulp in zodat ieder groepje een aparte begeleider heeft die hen de hele tijd kan bijstaan en die bovendien mee het speltempo kan bewaken.

▸ De leerkracht of begeleider: • introduceert het spel en het daaropvolgend nagesprek, en verduidelijkt de

leerdoelstellingen; • overloopt de spelregels aan de hand van het blad met spelregels; • geeft het startschot; • coacht de leerlingen tijdens het spelverloop; • beoordeelt de ‘asielaanvraag’; • rondt het spel tijdig af, bv. wanneer een groepje klaar is met spelen, of als een lesuur

om is; • modereert het nagesprek en vat samen; • hanteert de affiche bij het nagesprek.

De affiche visualiseert de vluchtelingenverhalen uit het spel. De verschillende vluchtelingen worden voorgesteld door hun vluchtroute. Een tijdslijn maakt

6

duidelijk dat vluchten van alle tijden is. De affiche kan je als leerkracht gebruiken om de vele verhalen voor te stellen. Leerlingen kunnen tijdens het nagesprek ook hun vluchteling voorstellen aan de hand van de affiche.

▸ De situatie bij de start van het spel is als volgt: • de klas is in groepen verdeeld (1 tot 4 groepen, met minstens 3 spelers per groep); • iedere groep zit apart rond een tafel, die verspreid staan in de ruimte; • iedere groep beschikt over een spelbord en het nodige spelmateriaal; • iedere groep beschikt over een blad met spelregels.

▸ Is er te weinig tijd om uit te spelen? De laatste bladzijde van de omdraaiboekjes bevat een paspoort van elke vluchteling met een samenvatting van het vluchtverhaal. Laat de deelnemers dit lezen.

▸ Lees het overzicht van frequently asked questions als korte voorbereiding op het thema en spel.

H E T S P E L M AT E R I A A LDeze doos bevat:

▸ 4 spelborden ▸ 14 omdraaiboekjes ▸ 14 pionnen ▸ 4 dobbelstenen ▸ 1 kopieerfiche asielaanvraag (zie handleiding) ▸ 4 pakjes doe-kaarten ▸ 4 bladen met spelregels ▸ 1 affiche

7

S P E L R E G E L S ▸ Opdracht: breng jouw vluchteling zo snel mogelijk in veiligheid.

▸ Bij de voorbereiding • Zet het spelbord klaar. • Kies een pion. • Neem het bijhorende boekje. • Gooi om beurten met één dobbelsteen. Wie het hoogste aantal ogen gooit, mag

beginnen. Speel met de wijzers van de klok mee. • Ga klaarstaan op vakje 1.

▸ Bij het spelen • Je gooit telkens met één dobbelsteen. • Wanneer je 6 ogen gooit, mag je geen tweede keer gooien. • Moet je een vakje verder of terug na een doe-opdracht?

Je moet niet opnieuw de bijhorende opdracht doen bij een speciaal vakje. Indien je op een zwaluw komt, lees je wel het verhaal.

▸ Speciale vakjes

Zwaluw/zwarte bolLees de volgende pagina uit je omdraaiboekje voor.

Hand Neem een doe-kaart.

DobbelsteenGooi nog een keer. Als je daarna op een speciaal vakje komt, moet je de opdracht niet doen. Indien je op een zwaluw komt, lees je wel het verhaal.

Stop + 1Op dit vakje ben je verplicht te kiezen tussen de gevaarlijke of de veilige weg. Kies meteen door 1 vakje vooruit te gaan.

Gevaarlijke weg (vlammen en reddingsboeien)Als je op het rode reddingsboei- of vlamvakje komt, ga je 6 vakjes terug. Als je daarna op een speciaal vakje komt, moet je de opdracht niet doen. Indien je op een zwaluw komt, lees je wel het verhaal.

Stop! Asielaanvraag! Je bent verplicht je asielaanvraag in te vullen. Neem een asielkaart en vul ze in. Geef ze aan je leerkracht of volwassen begeleider. Bij ‘goedkeuring’ mag je de volgende beurt verder spelen. Bij ‘weigering’ ga je terug naar vakje 52.

5

11

7

13STOP +1

A B

A B

61ASIEL

aanvraag

8

▸ Finish • Je speelt uit wanneer je vakje 63 bereikt. Je hoeft niet het juiste aantal ogen te

gooien. • Wanneer je uit bent, lees je bij je volgende beurt verder voor uit je omdraaiboekje

(verhaal en weetjes) tot het helemaal uit is.

H E T N A G E S P R E KHet spelen van This is not a game kan bij leerlingen heel wat reacties teweegbrengen. Het is belangrijk om het spel daarom formeel en goed af te ronden door voldoende tijd te voorzien voor het uiten van reacties, frustraties of andere emoties. Dat kan in de vorm van een nagesprek.

De affiche is een hulpmiddel om de vluchtelingenverhalen samen met de deelnemers te bespreken. Hierop worden de routes getoond. Leerlingen kunnen tijdens het nagesprek ook hun vluchteling voorstellen aan de hand van de affiche. Een grondig nagesprek heeft bovendien als voordeel dat je als leerkracht kan aftoetsen wat het spel heeft teweeggebracht bij de leerlingen, zodat het spel niet vrijblijvend blijft. Effecten kunnen bv. zijn:

• de leerlingen stellen bijkomende vragen; • de leerlingen formuleren nieuwe inzichten; • de leerlingen benoemen welke informatie nieuw voor hen was; • de leerlingen willen actie ondernemen; • …

De nabespreking kan je gradueel opbouwen waarbij je in het begin vertrekt vanuit de spelervaring van de leerlingen, maar geleidelijk aan uitzoomt naar de ruimere werkelijkheid en hun meningen en ervaringen daaromtrent, en mogelijke acties die de leerlingen zelf kunnen ondernemen.

Je kan als leidraad volgende zes hoofdvragen volgen, gebaseerd op de hoofdvragen van De Aanstokerij vzw:

9

1. Hoe voel je je na het spelen van het spel?

Deelnemers kunnen hun eerste indrukken en reacties kwijt (m.b.t. spel of inhoud; het mag hier alle kanten uitgaan). De bedoeling is om hier los te komen van het spel en tot reflectie over te gaan.

Mogelijke bijvragen: Hoe hebben jullie het spel ervaren? Wie voelde zich eerder sterk? Wie voelde zich eerder kwetsbaar? Waarmee had dat te maken?Was het anders bij het begin van het spel dan aan het einde? Voor wie was het leuk om het spel te spelen? Voor wie niet? Waarom? …

2. Wat is er allemaal gebeurd tijdens het spel?

Deelnemers vertellen zoveel mogelijk over hun ervaringen: ze merken hierdoor dat niet iedereen het spel op dezelfde manier beleefd heeft; of dat zaken voor hen onopgemerkt zijn gebleven.

Mogelijke bijvragen: Kon je gemakkelijk in de huid van de vluchteling kruipen? Waarmee had dat te maken? Verliep het spel op een eerlijke manier? Heb je iemand geholpen? Waarom wel of waarom niet? ...

3. Wat heb je geleerd?

Kunnen de deelnemers vanuit de spelervaringen komen tot een abstractere beschouwing, mening of conclusie? Wat vinden zij belangrijk?

Mogelijke bijvragen: Vond je de verhalen eerder gelijkend aan elkaar, of eerder verschillend? Wat is je opgevallen in het verhaal van jouw vluchteling of in het verhaal van andere vluchtelingen? Was het vroeger anders om een vluchteling te zijn in vergelijking met vandaag? Zijn er nieuwe zaken die je hebt bijgeleerd? …

10

Of je kan een stelling poneren en de deelnemers om reacties vragen. Zoals volgende stellingen uit het spel: · Vluchtelingen willen zich niet aanpassen aan de samenlevering van hun gastland. · Een vluchteling is meestal een man alleen. · We horen in het nieuws niets over de reis of aankomst van vluchtelingen. · De problemen van vluchtelingen kunnen niet opgelost worden.

4. Hoe verhoudt het spel zich tot de realiteit?

De deelnemers zoeken gelijkenissen tussen het spel en de realiteit.

Mogelijke bijvragen: Herkennen jullie situaties, problemen … die in de verhalen aan bod kwamen? Zijn er zaken in de realiteit die jullie misschien niet terugvonden in het spel? Is het spel volgens jou een weerspiegeling van de realiteit (vroeger en nu)? Waarom niet/wel? …

5. Wat als ...?

De deelnemers beelden zich in dat de dingen anders zouden lopen, bv. dat ze zelf op de vlucht moeten, en komen zo tot nieuwe inzichten en empathie.

Mogelijke bijvragen: Wat als jij je familie en huis zou moeten achterlaten? Wat zou je missen? Heb je jezelf ooit zo gevoeld zoals de vluchteling in het spel? Heb je zelf (of je familie) ooit zo’n gelijkaardige verandering in je leven meegemaakt? Ben je zelf ooit verhuisd? Indien niet, hoe zou het voelen? …

6. Wat volgt er nu ...?

Deelnemers denken na over wat ze kunnen of gaan doen na het spelen van dit spel.

Mogelijke vragen: Wat neem je mee van dit spel? Wat blijft je vooral bij?

11

Wil je nog verder met dit thema aan de slag? Is er iets waarover je meer te weten wil komen? Zie je alternatieven of oplossingen voor problemen die vluchtelingen ervaren? Heeft dit spel je mening over vluchtelingen veranderd? Hoe? Heb je zin gekregen om andere mensen hierover te vertellen? Heb je zin gekregen om iets te doen met of voor vluchtelingen? Kunnen we iets in groep ondernemen? Ken je bv. iemand die gevlucht is voor oorlog? Wat zouden wij kunnen doen om ervoor te zorgen dat vluchtelingen zich thuis kunnen voelen? … Wil je verdere acties plannen, brainstorm dan met je leerlingen over de mogelijkheden: bv. op reportage/interview trekken voor de schoolkrant … Zie www.gastvrijegemeente.be voor nog veel meer ideeën.

“Wij wensen iedereen veel spelplezier toe, maar ook inzicht in de moeilijke situatie waarin vluchtelingen zich vaak bevinden. We hopen dat het spel jullie inspireert tot nieuwe ideeën of acties!”

FARO, Provincie West-Vlaanderen & Vluchtelingenwerk Vlaanderen

12

FA Q ’ S

WAAROM GEBRUIKEN WE DE ZWALUW ALS SYMBOOL?

De zwaluw staat symbool voor hoop, vrijheid en de wens om veilig terug naar huis te keren. Deze vogel is een kleine sterke vogel die, net zoals vluchtelingen, een moeilijke tocht moet maken op weg naar een (nieuwe) thuis. Volgens het volksgeloof zouden zwaluwen die zich onder het dak van een huis nestelen, de bewoners geluk brengen. De trekvogel heeft ook een bijzondere betekenis voor zeelieden. Wanneer ze bij terugkomst zwaluwen zagen vliegen, wisten ze dat land en huis nabij waren. Vele zeelieden lieten daarom ook een tatoeage van een zwaluw plaatsen.

WELKE VLUCHTELINGEN KOMEN AAN BOD IN HET SPEL?

In totaal komen 14 vluchtelingenverhalen aan bod. Het zijn allemaal waargebeurde verhalen. De verhalen zijn telkens geïllustreerd aan de hand van beelden uit privé- en erfgoedcollecties. De verhalen zijn verspreid over de tijd, vanaf de 14e eeuw tot nu. Als leerkracht kan je zelf kiezen met welke vluchtelingenverhalen je leerlingen zullen spelen. Kies bijvoorbeeld voor de verhalen over de Eerste Wereldoorlog, of voor die verhalen waarvan de periodes in je lessenplan aan bod komen.

WAT ZIJN VLUCHTELINGEN?

Vluchtelingen verlaten hun land noodgedwongen omdat hun leven of hun vrijheid in gevaar is. Ze worden niet beschermd in hun eigen land, en vaak is het zelfs hun eigen overheid die hen vervolgt. Als ze geen bescherming vinden in een ander land riskeren ze gedood te worden of zonder rechten te moeten overleven.

WAT ZIJN ASIELZOEKERS?

Als vluchtelingen aankomen in België kunnen ze asiel, dat is bescherming, aanvragen. Tijdens hun asielprocedure noemen we hen asielzoekers. Wordt hun asielaanvraag aanvaard, dan worden ze beschermd als vluchteling of onder de titel ‘subsidiaire bescherming’.

13

WAT IS DE CONVENTIE VAN GENÈVE?

Tijdens de twee wereldoorlogen sloegen heel wat mensen op de vlucht. Om vluchtelingen te beschermen werd op 28 juli 1951 de Conventie van Genève in het leven geroepen. Dit vluchtelingenverdrag werd ondertekend door 150 landen, waaronder België. Daarmee beloofden deze landen iedereen te beschermen die in eigen land niet beschermd wordt. Op basis van de definitie vastgelegd in dit verdrag kan iemand erkend worden als vluchteling. Dat kan als:

• hij of zij gevlucht is uit zijn of haar land en zich buiten de grenzen van dat land bevindt en;

• hij of zij een terechte vrees heeft vervolgd te worden omwille van ras, godsdienst, nationaliteit, politieke overtuiging, of omdat hij of zij bij een bepaalde sociale groep hoort (bv. homo’s, vrouwen …) en;

• hij of zij geen bescherming kan aanvragen in eigen land.

WAT IS SUBSIDIAIRE BESCHERMING?

Wanneer in een land oorlog woedt of willekeurig geweld er deel uitmaakt van de dagelijkse gang van zaken, en dus alle burgers in gevaar zijn, geldt het principe van individuele vervolging niet. Deze mensen kunnen dan niet rekenen op de Conventie van Genève om beschermd te worden. Toch is het voor deze mensen te gevaarlijk om in hun land te blijven. Ze hebben dus een duidelijke nood aan bescherming. Daarom besloot de Europese Unie een nieuwe vorm van bescherming in te voeren: de subsidiaire bescherming. Deze status biedt bescherming aan mensen op de vlucht voor een oorlog of burgeroorlog, foltering of onmenselijke behandeling en doodstraf of executie. Omdat het meestal gaat over mensen op de vlucht voor een oorlog, worden ze vaak oorlogsvluchtelingen genoemd.

WAT ZIJN NBMV?

Niet-begeleide minderjarige vreemdelingen (NBMV) zijn jonge vreemdelingen onder de 18 jaar die in België wonen zonder begeleiding van hun ouders of een wettelijke voogd. In sommige gevallen komen de jongeren alleen toe in ons land, in andere gevallen verdwenen hun ouders in ons land of keerden de familieleden terug naar hun thuisland of naar een ander land. Een deel van de NBMV vraagt asiel aan, maar zeker niet allemaal. NBMV zijn zeer kwetsbaar. In hun land van herkomst lieten ze alles achter. Hier hebben ze omwille van hun specifieke situatie recht op opvang en bescherming, op rechtsbijstand en vaak ook psychologische hulp.

14

WAAROM NEMEN VLUCHTELINGEN NIET GEWOON HET VLIEGTUIG?

Vliegtuigmaatschappijen willen geen vluchtelingen meenemen. Ze hebben immers geen visum. De maatschappijen zijn verplicht om op hun kosten de vluchtelingen terug mee te nemen naar het vertrekpunt wanneer blijkt dat de vluchteling geen recht heeft om te blijven.

KOMEN DE MEESTE VLUCHTELINGEN NAAR EUROPA?

Neen. De meeste vluchtelingen vluchten naar een andere regio in hun eigen land of naar een buurland. Ze komen dus meestal in derdewereldlanden terecht die hen niet altijd kunnen beschermen. Slechts een op de zeven vluchtelingen trekt naar het Westen op zoek naar bescherming.

WELKE NATIONALITEITEN VLUCHTEN ER NAAR BELGIË, BIJ VOLWASSENEN EN BIJ MINDERJARIGEN?

Einde 2015 had bijna een vierde van de asielzoekers, erkende vluchtelingen en subsidiair beschermden de Syrische nationaliteit. Daarna volgden asielzoekers uit Irak, Somalië en Afghanistan. Bij de asielzoekers, erkende vluchtelingen en subsidiair beschermden was zeventig procent man. Uiteraard veranderen ook de nationaliteiten naargelang er humanitaire crisissen ontstaan.

15

E X T R A S U G G E S T I E S

Hieronder lijsten we heel wat extra suggesties op. Deze lijst wordt op www.WOIindeklas.be verder aangevuld. Ook de links naar onderstaande websites kan je er makkelijk terugvinden.

E X P O ▸ BE.LAND: expo over 65 jaar gastvrij vluchtelingenonthaal.

www.vluchtelingenwerk.be/beland-expo-over-65-jaar-gastvrij-vluchtelingenonthaal

B R O C H U R E S ▸ Wat is een vluchteling? Brochure van Vluchtelingenwerk Vlaanderen. 2013

www.vluchtelingenwerk.be/publicaties/wat-is-een-vluchteling

▸ Wat is een niet begeleide minderjarige vreemdeling? Brochure van Vluchtelingenwerk Vlaanderen. 2015 www.vluchtelingenwerk.be

C I J F E R S ▸ Cijfers over vluchtelingen en asiel: www.integratie-inburgering.be

S P E L E N ▸ Ganzenbord Wereldoorlog I. Provincie West-Vlaanderen.

https://webshop.west-vlaanderen.be

16

F I L M PJ E S E N D O C U M E N TA I R E SHieronder lijsten we heel wat extra suggesties op. Deze lijst wordt op www.WOIindeklas.be verder aangevuld. Ook de links naar onderstaande websites kan je er makkelijk terugvinden.

▸ Muna Kulmiye: De eenzaamheid van de vlucht: www.youtube.com/watch?v=QecKQHmM5hA

▸ Namur Corral: Talenten op de vlucht: www.youtube.com/watch?v=bcI9Q4TepEY

▸ Jeremie Hakeshimana: De kracht van muziek: www.youtube.com/watch?v=tSbaC_GeGB8

▸ Hanna Aslan en Moris Gabro: Een warm onthaal van vluchtelingen: www.youtube.com/watch?v=8gM2GS7mnUM

▸ The island of all together. Documentaire van Philip Brink en Marieke van der Velde. Toeristen op Lesbos en vluchtelingen in gesprek met elkaar. www.theislandofalltogether.com

▸ Look beyond borders. Documentaire van Amnesty International. Toeristen en vluchtelingen kijken elkaar 4 minuten lang in de ogen. www.youtube.com/watch?v=f7XhrXUoD6U

▸ 'Samen 11 miljoen' is een project over ‘Wat maakt mensen uniek?’ En ‘Wat verbindt ons?’. Tegenover onze oneindige diversiteit staat het onweerlegbare feit dat we allemaal 'mens' zijn. Getuigenissen van jongeren zijn te vinden op www.goodplanet.be/samen11miljoen

17

L E S S U G G E S T I E S E N I N S P I R AT I E B U N D E L S ▸ Inspiratiegids Onderwijs. Vluchtelingenwerk Vlaanderen.

www.vluchtelingenwerk.be/publicaties/inspiratiegids-onderwijs

▸ Nooit meer oorlog. Voor kleuter en lager onderwijs. Provincie West-Vlaanderen. www.nooitmeeroorlog.be

▸ Lesmap ‘Van hier tot daar’ (S.M.A.K.) Het boek Van hier tot daar / D’ici jusque là-bas toont tekeningen van vluchtelingen in België. Met potlood en papier trok S.M.A.K. in 2016 naar diverse opvangcentra en nodigde er de bewoners uit om te tekenen. De resultaten zijn verrassend en kwetsbaar, soms wreed maar vooral herkenbaar. In samenwerking met de Academie voor Beeldende Kunst en het Stedelijk Onderwijs Gent ontwikkelde S.M.A.K. een lesmap bij dit bijzondere boek. De lesmap is bedoeld voor leerkrachten uit het lager en middelbaar onderwijs en nodigt uit om met leerlingen rond de huidige vluchtelingenproblematiek te werken. Naast de discussieopdrachten spoort de map vooral aan om zelf creatief aan de slag te gaan. Daarnaast geeft de map ook de mogelijkheid om voor een langere periode rond dit onderwerp te werken. De verschillende opdrachten dienen als leidraad op pedagogisch en inhoudelijk vlak. De lesmap kan zowel bij wereldoriëntatie als bij muzische vorming worden gebruikt. Gratis te downloaden via www.smak.be.

▸ Leerdok vluchten (door Amsab-ISG, AMVB, ADVN, FARO, FelixArchief, Koninklijke Bibliotheek België en Letterenhuis) Leerdok vluchten is een modulair lespakket over vluchtelingen voor het secundair onderwijs aan de hand van voorbeelden uit het verleden. Door middel van unieke archiefbronnen en de opmerkelijke verhalen die daaraan zijn verbonden krijgen leerlingen inzicht in verschillende perspectieven op vluchtelingen en vluchten vanuit een historisch perspectief. De modules zijn deels ook een weerspiegeling van de collecties die de verschillende instellingen beheren. Zo ontwikkelde het Letterenhuis lessen over de verhalen van schrijvende vluchtelingen uit alle tijden en alle windrichtingen. Aan de hand van het levensverhaal van Leo Poppe, wiens archief in het ADVN zit, worden leerlingen aangezet een antwoorden te geven op de vragen “Is een vluchteling per definitie altijd een vluchteling?” en “Vindt iedere vluchteling ooit terug een thuis?”. Het AMVB maakt de koppeling tussen vluchten en kunst tijdens de Tweede Wereldoorlog en vandaag. De link tussen vluchten en kunst komt ook aan bod in lessen die de Koninklijke Bibliotheek België heeft uitgewerkt. Daarbij maakten ze gebruikt van de unieke briefwisseling van Paul Lambotte tijdens de Eerste Wereldoorlog. In het lessen van het FelixArchief wordt er gewerkt rond de terugkeer van vluchtelingen uit het Verenigd Koninkrijk na het einde van de Eerste Wereldoorlog. Amsab-ISG werkte een lesuur uit waarin voorstellingen van en over

18

vluchtelingen worden bekeken en besproken. De bronnen die bij deze lessen worden gebruikt zijn vooral afkomstig uit de foto- en affichecollectie die het Amsab-ISG bewaart. Meer informatie: www.faro.be en info@faro.be.

▸ ‘Een verhaal over iemand’ is een project van de Provincie West-Vlaanderen, waarbij jongeren met diverse achtergronden elkaar ontmoeten op herinneringsplekken WOI: www.WOIindeklas.be

▸ De Groote Oorlog door kinderogen: www.WOIindeklas.be

W E B S I T E S ▸ Educatieve website van de cel Oorlog & Vrede met aanbod voor lager en secundair

onderwijs rond herinneringseducatie en WOI: www.WOIindeklas.be.

▸ Kinderen in bezet gebied (erfgoedcellen TERF, Meetjesland en Land van Dendermonde): www.kindereninbezetgebied.be

▸ Aan de slag over het kanaal (Amsab-ISG): www.belgianrefugees14-18.be

▸ Vluchtelingenwerk Vlaanderen: www.vluchtelingenwerk.be

▸ UNHCR België: www.unhcr.be/nl

▸ Bekijk op de kaart het aantal huidige conflicten, wereldwijd: www.conflictenteller.nl

19

C O P Y R I G H T S

AngelAlle: © Privéverzameling familie Mugica Gonzalez

Daborka• Daborka 3, 4, 9, 10, 11, 13

© Privéverzameling Daborka Vlahovic• Daborka2

La Moneda: (c) Biblioteca del Congreso Nacional boekverbranding: CC

• Daborka 5 © Chris Ford

• Daborka 6 © Museo de la Memoria CC

• Daborka 7 CC

• Daborka 8 © Matthias Muller

• Daborka 8: © Adbrad

Delvan• Delvan 2, 4, 5, 6, 7, 9, 10, 11, 13

© Pieter Stockmans• Delvan 3

© UNHCR/B. Diab• Delvan 8

© UNHCR/Daniel Etter

Dimpna • Dimpna 3, 4, 6, 7, 10

Taferelen uit het leven van de Heilige Dimpna van Geel. Goswijn Van der Weyden. Vervaardigd: 1503-1505

• Dimpna 5 © Karel Lavrijsen, ArcheoNet Vlaanderen

• Dimpna 9

Heilige Dimpna van Geel, Adriaen Collaert, naar Maerten de Vos, 1570-1618.

• Dimpna 11 © Toerisme Geel, Foto: Glenn Vandenborre

Jeanne• Jeanne 2, 3, 9, 10

© Familie Mesdom• Jeanne 4

© Religious Society of Friends in Britain• Jeanne 5

© AWM-E001404• Jeanne 7

© Rode Kruis Vlaanderen / Algemeen Rijksarchief

• Jeanne 8 © La Chartreuse de Neuville

JéromeAllen: familie Platteeuw – Seynhaeve + gedrukte versie van het dagboek

Zjefke• Zjefke 2, 3, 9

© Privécollectie André Van Aerschot• Zjefke 4

© Koninklijk Legermuseum, Brussel• Zjefke 6

© Imperial War Museum Londen, nr. HU88811

• Zjefke 7, 10 © Privécollectie Simone Vanderhoeven

• Zjefke 8 © Barnsley Archives,Barnsley South Yorkshire

• Zjefke 11 © Privécollectie Julienne Pashuyzen

Jozef• Jozef 2

© Collectie Marcel Pauwels – Geluveld• Jozef 5

© Collectie P. Vanden Berghe• Jozef 6

© Collectie W. Deraeve © Collectie D. Deraeve

• Jozef 7 © Collectie W. Deraeve © Collectie Lutgarde Lietaert

• Jozef 8 © Privécollectie O. Maes © Collectie L. Callemin

• Jozef 9 © Collectie W. Deraeve

• Jozef 11 © Privécollecties Westhoek Verbeeldt

Justus• Justus 2

Portret van Justus Lipsius door Peter Paul Rubens, 1613-1616 Collectie: Museum Plantin-Moretus

• Justus 3 Elegant gezelschap. Christoffel Jacobsz van der Laemen, 1630-1651.

• Justus 4 De gevolgen van de Spaanse furie vóór de pui van het Leuvense stadhuis. Day & Son Haghe, Louis, productie 1800-1899.Collectie: Museum M Leuven

• Justus 5 De beschieting van Antwerpen tijdens de Spaanse Furie, 4 november 1576 © Universiteitsbibliotheek Antwerpen, Bijzondere Collecties, Prentenkabinet, tg:uapr:925

• Justus 6 Moord in de straten van Antwerpen tijdens de Spaanse Furie, 4 november 1576 © Universiteitsbibliotheek Antwerpen, Bijzondere Collecties, Prentenkabinet, tg:uapr:928

• Justus 7 Universiteitsbibliotheek van Leiden. 1610 Gravure van Willem Swanenburgh naar een tekening van Johannes Woudanus

• Justus 8 De verloren zoon. Peter Paul Rubens, 1618. Collectie: KMSKA

• Justus 9 De vier filosofen. Peter Paul Rubens, 1611-1612 Collectie: Palazzo Pitti Florence

• Justus 10 Portret van Justus Lipsius. Schelte Adamsz. Bolswert, naar Athnony van Dyck, 1596 – 1659. Collectie: Rijksmuseum

• Justus 11 Dodoens Cruydt-Boeck (1554)

• Justus 13 Portret van Justus Lipsius door Schelte Adamsz. Bolswert (1586-1659)

• Bron: De Landtsheer J. (2006). Lieveling van de Latijnse taal: Justus Lipsius te Leiden herdacht bij zijn vierhonderdste sterfdag. Leiden: Universiteitsbibliotheek.

Lajos• Lajos 2, 4, 5, 7, 8, 9, 10, 11, 13

Privéarchief Lajos Molnar• Lajos 3

© Fortepan, Creative Commons• Lajos 6

© Rookje Meijerink, Creative Commons

20

21

Marie• Teksten: Jolien Verroeye, POLS/Erfgoedcel

Leie Schelde• Marie 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 13

© Documentatie- en Archiefcentrum Sint-Martens-Latem – collectie familie Gevaert

Minh• Minh 2, 4, 5, 6, 10, 11

Minh Hung Truong als jonge militair.Privéarchief familie Truong.

• Minh 3 © Charles Haynes, Creative Commons

• Minh 7 © Frédérique Voisin-Demery, Creative Commons

• Minh 8 © Manhhai, Creative Commons

• Minh 9 © Universiteitsbibliotheek Gent

Suzanne• Suzanne 2, 3, 6, 7, 10, 11

privéarchief Suzanne Rosendor, in de collectie van het Joods Museum van België

• Suzanne 4 © Bundesarchiv

• Suzanne 5 © Stadsarchief Antwerpen

• Suzanne 8 (c) no22a

• Suzanne 9 © Guillén Pérez

Wouter• Wouter 2

Detail, Sint-Severus van Ravenna, patroon van de wevers eerste helft 13e eeuw

• Wouter 3 Jean Froissart. Chroniques. Collectie: Bibliothèque nationale de France.

• Wouter 4 Jean Froissart. Chroniques. Collectie: Staatsbibliotheek zu Berlin, Preussischer Kulturbesitz: Handschriftenabteilung.

• Wouter 5 © Simon Evans, CC

• Wouter 6 Histoire de Charles Martel. Loyset Liédet, ca 1468-1470. Collectie: Koninklijke Bibliotheek van België.

• Wouter 7 Edward III van Engeland. Collectie: National Portrait Gallery London

• Wouter 9 Driemaster in de Noordzee. Detail uit een anonieme tekening van de loop van de reie tot aan de Poortersloge, 16e eeuw. Collectie: Stadsarchief Brugge

• Wouter 9 Boccaccio, Decamerone. Vlaanderen, 1430-1440. Collectie: Bibliothèque de l’Arsenal, Parijs

• Wouter 10 Jean Froissart, Chroniques. Collectie: Bibliothèque nationale de France

• Wouter 11 Gerard Horenbout. De geldwisselaars, ca 1540. Collectie: Museum M Leuven Bron: Bart Lambert en Milan Pajic, “Drapery in exile: Edward III, Colchester and the Flemings, 1351-1367”, The Journal of the historical association, 2014, pp.733-753.

STOP! ASIELAANVRAAG!

Vul je asielaanvraag in.

Geef het document ingevuld aan je leerkracht of je begeleider. Bij ‘goedgekeurd’ mag je de volgende beurt verder spelen. Bij ‘niet goedgekeurd’ ga je terug naar vakje 52.

Modulo di richiesta:

Cognome: ...............................................................................

Nome: ....................................................................................

Data di nascita: .......................................................................

Numero dei membri della famiglia: .........................................

STOP! ASIELAANVRAAG!

Vul je asielaanvraag in.

Geef het document ingevuld aan je leerkracht of je begeleider. Bij ‘goedgekeurd’ mag je de volgende beurt verder spelen. Bij ‘niet goedgekeurd’ ga je terug naar vakje 52.

Modulo di richiesta:

Cognome: ...............................................................................

Nome: ....................................................................................

Data di nascita: .......................................................................

Numero dei membri della famiglia: .........................................

22

STOP! ASIELAANVRAAG!

Vul je asielaanvraag in.

Geef het document ingevuld aan je leerkracht of je begeleider. Bij ‘goedgekeurd’ mag je de volgende beurt verder spelen. Bij ‘niet goedgekeurd’ ga je terug naar vakje 52.

Modulo di richiesta:

Cognome: ...............................................................................

Nome: ....................................................................................

Data di nascita: .......................................................................

Numero dei membri della famiglia: .........................................

STOP! ASIELAANVRAAG!

Vul je asielaanvraag in.

Geef het document ingevuld aan je leerkracht of je begeleider. Bij ‘goedgekeurd’ mag je de volgende beurt verder spelen. Bij ‘niet goedgekeurd’ ga je terug naar vakje 52.

Modulo di richiesta:

Cognome: ...............................................................................

Nome: ....................................................................................

Data di nascita: .......................................................................

Numero dei membri della famiglia: .........................................

23

C O L O F O NCOÖRDINATIEFAROProvincie West-Vlaanderen, Netwerk Oorlog en VredeVluchtelingenwerk Vlaanderen

MET DE STEUN VANde Vlaamse Gemeenschapscommissie, de provincie Limburg en de Vlaamse Overheid

REDACTIEAnne Cherton (Joods Museum van België), Katrijn D’hamers (FARO), Sien Smits (Vluchtelingenwerk Vlaanderen), Heidi Timmerman (Provincie West-Vlaanderen), Hildegarde Van Genechten (FARO), Jacqueline van Leeuwen (FARO), Jolien Verroeye (Erfgoedcel Leie Schelde), Sofi e Viaene (Provincie West-Vlaanderen), Karen Wyckmans (Vluchtelingenwerk Vlaanderen)

MET DE MEDEWERKING VAN:Erfgoedcel Leie ScheldeJoods Museum van BelgiëRed Star Line MuseumGasthuismuseum GeelMemorial Museum Passchendaele 1917In Flanders Fields Museum

EINDREDACTIEBirgit Geudens (FARO), Annemie Vanthienen (FARO)

TEKENINGENPieter Fannes

VORMGEVINGSilke Th euwissen (FARO)

DRUKWERKDrukkerij Provincie West-Vlaanderen

MET DANK AAN: Sebastiaan Sneyers, Suzan de Hoog, Delvan Jafar, Muna Kulmiye, Manuel Mugica Gonzalez, André Van Aerschot, familie Platteeuw-Seynhaeve-Alliët, Vrije Basisschool Gits, KS Diest, HTI Sint-Antonius Gent, Sint-Niklaasinstituut Anderlecht, catechesegroep vormelingen parochie Vlierbeek Kessel-Lo, Fablab+, Pieter Stockmans, Suzanne Rosendor, Lajos Molnár, Daborka Vlahovic, Minh Hung Truong

CONTACTHeb je nog vragen, neem dan contact op met educatie14-18@west-vlaanderen.be, info@vluchtelingenwerk.be of info@faro.be.

VERANTWOORDELIJKE UITGEVERProvincie West-VlaanderenKon. Leopold III-laan 41 8200 Sint-Andries, BruggeDienst Griffi e, Stijn Lombaert, 050 40 34 85

Wettelijk depotnummer: D/2017/0248/15

Alle rechten voorbehouden. Behoudens de uitdrukkelijk bij wet bepaalde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden vermenigvuldigd of openbaar gemaakt, op welke wijze ook, zonder de uitdrukkelijke voorafgaande en schriftelijke toestemming van de auteurs.

brussel

erfgoed