Indiaans droombeeld van de dubbele rij...
1
12 Het Grote Verhaal Het Grote Verhaal Two Row Treaty Zo’n 400 jaar geleden kwamen de Nederlan- ders in contact met de Irokezen, een confede- ratie van indianenstam- men in de huidige staat New York. De Ameri- kaanse historicus Jon Parmenter: „De Neder- landers probeerden even de koloniale over- heerser uit te hangen, maar dat had weinig succes. Ook het beke- ren haalde weinig uit. Uiteindelijk waren beide partijen tevreden met handel.” En kwam er een verdrag. Over dat verdrag is veel discussie. Taalonder- zoekers ontdekten dat een geschreven versie van het verdrag onmo- gelijk 17de eeuws kon zijn. Het zit vol moderne woorden en Engelse ter- men. Indianenleider Sid Hill: „Wij hebben een orale traditie, verhalen werden doorgegeven, samen met de verdrags- riem.” Zo'n verdrags- riem, een ‘wampum’, is een kralenmozaïek met een afbeelding van de afspraak. De wampum van het verdrag met de Neder- landers is de beroemde Two Row Treaty, het Twee Lijnen-verdrag. In- dianen zien het als de basis van alle latere af- spraken tussen indianen en Europeanen, en later Amerikanen. Aan de dis- cussie over de echtheid van het verdrag wijdt het in Nederland uitgegeven wetenschappelijk tijd- schrift Journal of Early American History nu een nummer. In zijn bijdrage geeft Parmenter aan dat er vanaf 1656 schrifte- lijke verwijzingen zijn naar een verdrag. Ande- re onderzoekers schrij- ven dat het aannemelijk is dat verdragen pas na de oprichting van de West-Indische Compag- nie in 1621 werden ge- sloten. D oor ILSE VAN HEUSDEN O nondaga-indiaan Sid Hill heeft een lange zwarte vlecht, met een paar grijze haren ertussen. Hij staat aan het hoofd van de verschillende Iroke- zen-naties. Voor ceremoniële gelegenheden dost hij zich traditioneel uit. Nu draagt hij een zwart T-shirt met een afbeelding van een verentooi. In het ‘langhuis’, een houten gemeenschapsge- bouw op het Onondaga-reservaat in de staat New York vertelt hij bedachtzaam over de ont- moeting tussen zijn volk en de Nederlanders, 400 jaar geleden. „Toen wij sterk waren, zorgden we voor de Europeanen. Toen zij sterk waren, wilden ze van ons af. „Onze voorouders zeiden 400 jaar geleden: we hebben het even aangekeken en het lijkt er niet op dat jullie gaan verdwijnen. Toen hebben ze een verdrag gesloten met de Nederlanders. Hoe we zij aan zij zouden leven en de ander zouden respecteren: elkaars geloof, taal en cultuur.” Dat verdrag werd de basis van het zogenoemde Two Row Treaty, dat 400 jaar geleden gesloten werd tussen de Irokezen en de Nederlanders, de eerste Europeanen met wie ze in aanraking kwamen. Om het jubileum te vieren vaart een groep Ame- rikanen, indianen en Nederlanders dezer weken de Hudson-rivier in het oosten van de Verenigde Staten af. Vandaag komen ze aan in de stad New York, voor een feest dat ook door Nederlandse autoriteiten wordt meegevierd. Het idee voor de boottocht is ontleend aan een afbeelding van de Two Row Treaty: een lange baan witte schelpen, met daartussen twee paarse rijen. Naar indiaanse uitleg staat dat voor twee volken die in harmonie de rivier afvaren in hun eigen boot – de indianen in hun kano’s, de Euro- peanen in hun zeilschepen – en niet in elkaars vaarwater komen. Maar de festiviteiten rakelen ook op dat het zo niet is gegaan. De aanvaringen tussen de Europese en oorspronkelijke Amerika- nen lieten nog lang niet-opgeloste sporen na. De gedoemde geschiedenis met de oorspron- kelijke bewoners van het continent ligt gevoelig in Amerika. Indiaan mag je niet zeggen, wel ‘na- De Irokezen, indianen uit de staat New York, sloten 400 jaar geleden een verdrag met de Nederlanders. „Toen wij sterk waren, zorgden we voor de Europeanen. Toen zij sterk waren, wilden ze van ons af”, zegt Onondaga-indiaan Sid Hill. tive American’, geboren Amerikaan. Een stam heet een natie, een reservaat is een land. Daar heeft Monica Silverio geen last van. De 21-jarige inwoonster van Onondaga kan in tien minuten een lesje Indianencultuur geven. De ‘res’, dat is het reservaat. Ze zegt: „Mijn opa is helemaal ‘res- sed out’. Het reservaat verlaat hij nooit. Hij heeft geen rijbewijs, dat heb je hier op de res niet no- dig. Gaat hij tanken dan parkeert hij zijn auto aan het einde van de weg, waar de grens is, en loopt met een jerrycan naar het tankstation.” Het gebrek aan Amerikaanse wetten op het re- servaat betekent dat de doorgaande weg een ra- cebaan is, want een snelheidslimiet geldt er niet. Het weekend is berucht. Silverio: „Op donder- dag worden de lonen uitbetaald, in het weekend wordt er gefeest, op maandag is iedereen blut.” Dat gaat met veel drank en drugs gepaard, „en je wilt geen dronken Indiaan tegenkomen.” Vier- honderd jaar geleden introduceerden de Euro- peanen alcohol bij de indianen, met desastreuze gevolgen. En nog: op indianenreservaten overlij- den vijf keer zo veel mensen aan overmatig alco- holgebruik. Ook Monica’s familie kent die problemen. „Mijn broer zit in de gevangenis omdat hij in een roes van pillen en alcohol een wapenwinkel heeft overvallen. Mijn moeder zwerft als junk door de stad.” Monica’s oma vond het beter dat haar kleinkinderen in de rust van het reservaat op zouden groeien. „Ik wil een huis voor mezelf bouwen, maar het reservaat heeft onvoldoende grond. We hebben recht op meer land. Vroeger was alles van ons.” J urist Joe Heath spreidt landkaarten uit op de veranda van zijn huis aan het Tully Meer. Hij behartigt de belangen van de On- ondoga, en woont aan het water dat ooit aan de stam toebehoorde. Op de kaarten van de staat New York verdeelt hij het noorden in vijf stukken. „De stammen hadden het netjes ver- deeld.” Maar hij moet er een gedetailleerde kaart bij pakken om de minuscule stukjes land aan te wijzen die de reservaten zijn. Over dat verschil maakt hij zich kwaad. „Ze hebben land afge- pakt.” En dus nemen de advocaten van de india- nen het op tegen de advocaten van de staat New York om het terug te krijgen. Een symbolisch proces, want de kans dat dat gebeurt is nul, fluis- tert Heath, die de indianen heeft moeten overha- len om de strijd in de rechtszaal te voeren. „Het is niet onze manier van doen”, zegt Hill. „Wij overleggen liever en komen dan tot een overeen- komst.” De diepe armoede die een groot deel van de Amerikaanse indianenreservaten treft, is aan Onondaga en andere reservaten aan de oostkust voorbij gegaan. Het lijkt meer op een rustig plat- telandsdorpje, zoals er zo veel zijn in het noor- den van de staat New York. Alleen zijn de huizen hier bijna allemaal trailers, de Amerikaanse sta- caravan die geldt als het woonhuis van de armen. Er staan dezelfde brievenbusjes aan de weg als in het gegoede dorp ernaast, maar de vlag erboven is niet de ‘stars and stripes’ maar de paarse Iroke- zen-vlag. Aan de rand van het reservaat is een smoke shop, een sigarettenwinkel met drive-in, waar belastingvrij sloffen sigaretten door auto- raampjes worden aangereikt. Doordat ze niet onder Amerikaanse belastingregels vallen is de sigarettenhandel dé bron van inkomsten voor de Onondaga-Indianen. Sommige inwoners werken in de nabij gele- gen stad Syracuse. Silverio ook, en ze studeert er. Haar studiegenoten zijn verbaasd als ze horen dat ze in een indianenreservaat woont. „Wat? zeggen ze dan. Bestaat dat nog? Woon je in een wigwam? Heb je wel elektriciteit? Dan ben ik be- ledigd, net als wanneer mensen zich met Hallo- ween als indiaan verkleden.” Ze voelt zich nati- ve, en ze herkent andere indianen, altijd en over- al. „Aan hun accent, hun huidskleur. We groeten elkaar. ” Haar cultuur is vooral een gevoelskwes- tie. „Ik spreek de taal slecht, ik ben opgevoed als christen. ” Als Silverio zich indiaan wil voelen, bekijkt ze op YouTube filmpjes van traditionele dansen. Sid Hill is niet alleen leider van een aantal Irokezen-naties, hij waakt ook over het culturele erfgoed. „Hoe gaan we al die dingen overleven die de witte broeders ons gebracht hebben: school, kerk, alcohol, hun muziek?” Hij zorgt er- voor dat kinderen de Onondaga-taal leren. En als spiritueel leider gaat hij voor in diensten waarin hij de nadruk legt op de band met de na- tuur. „Het land is ons afgenomen, daar kunnen we niet meer van leven. Maar we danken de Schepper dat hij ons nog steeds liefde stuurt. Bij de viering voor de groei van de bonen zat het pas vol in het langhuis. Er werd gedanst. Onze tradi- tie wordt sterker, de mensen komen terug.” Het Grote Verhaal Onondaga-reservaat in New York CANADA NEW YORK Onondaga County 100 km New York Syracuse VS Het reservaat van de Onondaga- indianen 13 Indiaans droombeeld van de dubbele rij schelpen Indianen van de Onondaga-stam vorige maand op de Hudson, op weg naar New York. Foto Brett Carlsen/Religion News Service
Transcript of Indiaans droombeeld van de dubbele rij...
12 Het Grote Verhaal
Het Grote Verhaal
Two Row Treaty
Zo’n 400 jaar geledenkwamen de Nederlan-ders in contact met deIrokezen, een confede-ratie van indianenstam-men in de huidige staatNew York. De Ameri-kaanse historicus JonParmenter: „De Neder-landers probeerdeneven de koloniale over-heerser uit te hangen,maar dat had weinigsucces. Ook het beke-ren haalde weinig uit.Uiteindelijk waren beidepartijen tevreden methandel.” En kwam ereen verdrag.Over dat verdrag is veeldiscussie. Taalonder-zoekers ontdekten dateen geschreven versievan het verdrag onmo-gelijk 17de eeuws konzijn. Het zit vol modernewoorden en Engelse ter-men. Indianenleider SidHill: „Wij hebben eenorale traditie, verhalenwerden doorgegeven,samen met de verdrags-riem.” Zo'n verdrags-riem, een ‘wampum’, iseen kralenmozaïek meteen afbeelding van deafspraak.De wampum van hetverdrag met de Neder-landers is de beroemdeTwo Row Treaty, hetTwee Lijnen-verdrag. In-dianen zien het als debasis van alle latere af-spraken tussen indianenen Europeanen, en laterAmerikanen. Aan de dis-cussie over de echtheidvan het verdrag wijdt hetin Nederland uitgegevenwetenschappelijk tijd-schrift Journal of EarlyAmerican History nu eennummer. In zijn bijdragegeeft Parmenter aan dater vanaf 1656 schrifte-lijke verwijzingen zijnnaar een verdrag. Ande-re onderzoekers schrij-ven dat het aannemelijkis dat verdragen pas nade oprichting van deWest-Indische Compag-nie in 1621 werden ge-sloten.
D oor ILSE VAN HEUSDEN
Onondaga-indiaan Sid Hill heeft eenlange zwarte vlecht, met een paargrijze haren ertussen. Hij staat aanhet hoofd van de verschillende Iroke-
zen-naties. Voor ceremoniële gelegenheden dosthij zich traditioneel uit. Nu draagt hij een zwartT-shirt met een afbeelding van een verentooi. Inhet ‘langhuis’, een houten gemeenschapsge-bouw op het Onondaga-reservaat in de staatNew York vertelt hij bedachtzaam over de ont-moeting tussen zijn volk en de Nederlanders,400 jaar geleden. „Toen wij sterk waren, zorgdenwe voor de Europeanen. Toen zij sterk waren,wilden ze van ons af.
„Onze voorouders zeiden 400 jaar geleden: wehebben het even aangekeken en het lijkt er nietop dat jullie gaan verdwijnen. Toen hebben zeeen verdrag gesloten met de Nederlanders. Hoewe zij aan zij zouden leven en de ander zoudenrespecteren: elkaars geloof, taal en cultuur.” Datverdrag werd de basis van het zogenoemde Tw oRow Treaty, dat 400 jaar geleden gesloten werdtussen de Irokezen en de Nederlanders, de eersteEuropeanen met wie ze in aanraking kwamen.Om het jubileum te vieren vaart een groep Ame-rikanen, indianen en Nederlanders dezer wekende Hudson-rivier in het oosten van de VerenigdeStaten af. Vandaag komen ze aan in de stad NewYork, voor een feest dat ook door Nederlandseautoriteiten wordt meegevierd.
Het idee voor de boottocht is ontleend aan eenafbeelding van de Two Row Treaty: een langebaan witte schelpen, met daartussen twee paarserijen. Naar indiaanse uitleg staat dat voor tweevolken die in harmonie de rivier afvaren in huneigen boot – de indianen in hun kano’s, de Euro-peanen in hun zeilschepen – en niet in elkaarsvaarwater komen. Maar de festiviteiten rakelenook op dat het zo niet is gegaan. De aanvaringentussen de Europese en oorspronkelijke Amerika-nen lieten nog lang niet-opgeloste sporen na.
De gedoemde geschiedenis met de oorspron-kelijke bewoners van het continent ligt gevoeligin Amerika. Indiaan mag je niet zeggen, wel ‘na-
De Irokezen, indianenuit de staat New York,sloten 400 jaar geledeneen verdrag met deNederlanders. „Toen wijsterk waren, zorgden wevoor de Europeanen.Toen zij sterk waren,wilden ze van ons af”,zegt Onondaga-indiaanSid Hill.
tive American’, geboren Amerikaan. Een stamheet een natie, een reservaat is een land. Daarheeft Monica Silverio geen last van. De 21-jarigeinwoonster van Onondaga kan in tien minuteneen lesje Indianencultuur geven. De ‘res’, dat ishet reservaat. Ze zegt: „Mijn opa is helemaal ‘res-sed out’. Het reservaat verlaat hij nooit. Hij heeftgeen rijbewijs, dat heb je hier op de res niet no-dig. Gaat hij tanken dan parkeert hij zijn autoaan het einde van de weg, waar de grens is, enloopt met een jerrycan naar het tankstation.”
Het gebrek aan Amerikaanse wetten op het re-servaat betekent dat de doorgaande weg een ra-cebaan is, want een snelheidslimiet geldt er niet.Het weekend is berucht. Silverio: „Op donder-dag worden de lonen uitbetaald, in het weekendwordt er gefeest, op maandag is iedereen blut.”Dat gaat met veel drank en drugs gepaard, „en jewilt geen dronken Indiaan tegenkomen.” Vi e r -honderd jaar geleden introduceerden de Euro-peanen alcohol bij de indianen, met desastreuzegevolgen. En nog: op indianenreservaten overlij-den vijf keer zo veel mensen aan overmatig alco-holgebruik.
Ook Monica’s familie kent die problemen.„Mijn broer zit in de gevangenis omdat hij ineen roes van pillen en alcohol een wapenwinkelheeft overvallen. Mijn moeder zwerft als junkdoor de stad.” Monica’s oma vond het beter dathaar kleinkinderen in de rust van het reservaatop zouden groeien. „Ik wil een huis voor mezelfbouwen, maar het reservaat heeft onvoldoendegrond. We hebben recht op meer land. Vroegerwas alles van ons.”
Jurist Joe Heath spreidt landkaarten uit opde veranda van zijn huis aan het TullyMeer. Hij behartigt de belangen van de On-ondoga, en woont aan het water dat ooit
aan de stam toebehoorde. Op de kaarten vande staat New York verdeelt hij het noorden in v ij fstukken. „De stammen hadden het netjes ver-deeld.” Maar hij moet er een gedetailleerde kaartbij pakken om de minuscule stukjes land aan tewijzen die de reservaten zijn. Over dat verschilmaakt hij zich kwaad. „Ze hebben land afge-pakt.” En dus nemen de advocaten van de india-nen het op tegen de advocaten van de staat NewYork om het terug te krijgen. Een symbolischproces, want de kans dat dat gebeurt is nul, fluis-tert Heath, die de indianen heeft moeten overha-len om de strijd in de rechtszaal te voeren. „Hetis niet onze manier van doen”, zegt Hill. „Wi joverleggen liever en komen dan tot een overeen-komst.”
De diepe armoede die een groot deel van deAmerikaanse indianenreservaten treft, is aanOnondaga en andere reservaten aan de oostkustvoorbij gegaan. Het lijkt meer op een rustig plat-telandsdorpje, zoals er zo veel zijn in het noor-den van de staat New York. Alleen zijn de huizen
hier bijna allemaal trailers, de Amerikaanse sta-caravan die geldt als het woonhuis van de armen.Er staan dezelfde brievenbusjes aan de weg als inhet gegoede dorp ernaast, maar de vlag erbovenis niet de ‘stars and stripes’ maar de paarse Iroke-zen-vlag. Aan de rand van het reservaat is eensmoke shop, een sigarettenwinkel met drive-in,waar belastingvrij sloffen sigaretten door auto-raampjes worden aangereikt. Doordat ze nietonder Amerikaanse belastingregels vallen is desigarettenhandel dé bron van inkomsten voor deOnondaga-Indianen.
Sommige inwoners werken in de nabij gele-gen stad Syracuse. Silverio ook, en ze studeert er.Haar studiegenoten zijn verbaasd als ze horendat ze in een indianenreservaat woont. „Wa t ?zeggen ze dan. Bestaat dat nog? Woon je in eenwigwam? Heb je wel elektriciteit? Dan ben ik be-ledigd, net als wanneer mensen zich met Hallo-ween als indiaan verkleden.” Ze voelt zich nati-ve, en ze herkent andere indianen, altijd en over-al. „Aan hun accent, hun huidskleur. We groetene l k a a r. ” Haar cultuur is vooral een gevoelskwes-tie. „Ik spreek de taal slecht, ik ben opgevoed alsch r i s t e n . ” Als Silverio zich indiaan wil voelen,bekijkt ze op YouTube filmpjes van traditioneledansen.
Sid Hill is niet alleen leider van een aantalIrokezen-naties, hij waakt ook over het cultureleerfgoed. „Hoe gaan we al die dingen overlevendie de witte broeders ons gebracht hebben:school, kerk, alcohol, hun muziek?” Hij zorgt er-voor dat kinderen de Onondaga-taal leren. Enals spiritueel leider gaat hij voor in dienstenwaarin hij de nadruk legt op de band met de na-tuur. „Het land is ons afgenomen, daar kunnenwe niet meer van leven. Maar we danken deSchepper dat hij ons nog steeds liefde stuurt. Bijde viering voor de groei van de bonen zat het pasvol in het langhuis. Er werd gedanst. Onze tradi-tie wordt sterker, de mensen komen terug.”
Het Grote Verhaal
Onondaga-reservaat in New York
CANADA
NEW YORK
OnondagaCounty
100 km New York
Syracuse
VS
Het reservaatvan de Onondaga-
indianen
13
Indiaansdroombeeld van de
dubbele rij schelpen
Indianen van de Onondaga-stam vorigemaand op de Hudson, op weg naar New
Yo r k . Foto Brett Carlsen/Religion News Service
