12 Het Grote Verhaal

Het Grote Verhaal

Two Row Treaty

Zo’n 400 jaar geledenkwamen de Nederlan-ders in contact met deIrokezen, een confede-ratie van indianenstam-men in de huidige staatNew York. De Ameri-kaanse historicus JonParmenter: „De Neder-landers probeerdeneven de koloniale over-heerser uit te hangen,maar dat had weinigsucces. Ook het beke-ren haalde weinig uit.Uiteindelijk waren beidepartijen tevreden methandel.” En kwam ereen verdrag.Over dat verdrag is veeldiscussie. Taalonder-zoekers ontdekten dateen geschreven versievan het verdrag onmo-gelijk 17de eeuws konzijn. Het zit vol modernewoorden en Engelse ter-men. Indianenleider SidHill: „Wij hebben eenorale traditie, verhalenwerden doorgegeven,samen met de verdrags-riem.” Zo'n verdrags-riem, een ‘wampum’, iseen kralenmozaïek meteen afbeelding van deafspraak.De wampum van hetverdrag met de Neder-landers is de beroemdeTwo Row Treaty, hetTwee Lijnen-verdrag. In-dianen zien het als debasis van alle latere af-spraken tussen indianenen Europeanen, en laterAmerikanen. Aan de dis-cussie over de echtheidvan het verdrag wijdt hetin Nederland uitgegevenwetenschappelijk tijd-schrift Journal of EarlyAmerican History nu eennummer. In zijn bijdragegeeft Parmenter aan dater vanaf 1656 schrifte-lijke verwijzingen zijnnaar een verdrag. Ande-re onderzoekers schrij-ven dat het aannemelijkis dat verdragen pas nade oprichting van deWest-Indische Compag-nie in 1621 werden ge-sloten.

D oor ILSE VAN HEUSDEN

Onondaga-indiaan Sid Hill heeft eenlange zwarte vlecht, met een paargrijze haren ertussen. Hij staat aanhet hoofd van de verschillende Iroke-

zen-naties. Voor ceremoniële gelegenheden dosthij zich traditioneel uit. Nu draagt hij een zwartT-shirt met een afbeelding van een verentooi. Inhet ‘langhuis’, een houten gemeenschapsge-bouw op het Onondaga-reservaat in de staatNew York vertelt hij bedachtzaam over de ont-moeting tussen zijn volk en de Nederlanders,400 jaar geleden. „Toen wij sterk waren, zorgdenwe voor de Europeanen. Toen zij sterk waren,wilden ze van ons af.

„Onze voorouders zeiden 400 jaar geleden: wehebben het even aangekeken en het lijkt er nietop dat jullie gaan verdwijnen. Toen hebben zeeen verdrag gesloten met de Nederlanders. Hoewe zij aan zij zouden leven en de ander zoudenrespecteren: elkaars geloof, taal en cultuur.” Datverdrag werd de basis van het zogenoemde Tw oRow Treaty, dat 400 jaar geleden gesloten werdtussen de Irokezen en de Nederlanders, de eersteEuropeanen met wie ze in aanraking kwamen.Om het jubileum te vieren vaart een groep Ame-rikanen, indianen en Nederlanders dezer wekende Hudson-rivier in het oosten van de VerenigdeStaten af. Vandaag komen ze aan in de stad NewYork, voor een feest dat ook door Nederlandseautoriteiten wordt meegevierd.

Het idee voor de boottocht is ontleend aan eenafbeelding van de Two Row Treaty: een langebaan witte schelpen, met daartussen twee paarserijen. Naar indiaanse uitleg staat dat voor tweevolken die in harmonie de rivier afvaren in huneigen boot – de indianen in hun kano’s, de Euro-peanen in hun zeilschepen – en niet in elkaarsvaarwater komen. Maar de festiviteiten rakelenook op dat het zo niet is gegaan. De aanvaringentussen de Europese en oorspronkelijke Amerika-nen lieten nog lang niet-opgeloste sporen na.

De gedoemde geschiedenis met de oorspron-kelijke bewoners van het continent ligt gevoeligin Amerika. Indiaan mag je niet zeggen, wel ‘na-

De Irokezen, indianenuit de staat New York,sloten 400 jaar geledeneen verdrag met deNederlanders. „Toen wijsterk waren, zorgden wevoor de Europeanen.Toen zij sterk waren,wilden ze van ons af”,zegt Onondaga-indiaanSid Hill.

tive American’, geboren Amerikaan. Een stamheet een natie, een reservaat is een land. Daarheeft Monica Silverio geen last van. De 21-jarigeinwoonster van Onondaga kan in tien minuteneen lesje Indianencultuur geven. De ‘res’, dat ishet reservaat. Ze zegt: „Mijn opa is helemaal ‘res-sed out’. Het reservaat verlaat hij nooit. Hij heeftgeen rijbewijs, dat heb je hier op de res niet no-dig. Gaat hij tanken dan parkeert hij zijn autoaan het einde van de weg, waar de grens is, enloopt met een jerrycan naar het tankstation.”

Het gebrek aan Amerikaanse wetten op het re-servaat betekent dat de doorgaande weg een ra-cebaan is, want een snelheidslimiet geldt er niet.Het weekend is berucht. Silverio: „Op donder-dag worden de lonen uitbetaald, in het weekendwordt er gefeest, op maandag is iedereen blut.”Dat gaat met veel drank en drugs gepaard, „en jewilt geen dronken Indiaan tegenkomen.” Vi e r -honderd jaar geleden introduceerden de Euro-peanen alcohol bij de indianen, met desastreuzegevolgen. En nog: op indianenreservaten overlij-den vijf keer zo veel mensen aan overmatig alco-holgebruik.

Ook Monica’s familie kent die problemen.„Mijn broer zit in de gevangenis omdat hij ineen roes van pillen en alcohol een wapenwinkelheeft overvallen. Mijn moeder zwerft als junkdoor de stad.” Monica’s oma vond het beter dathaar kleinkinderen in de rust van het reservaatop zouden groeien. „Ik wil een huis voor mezelfbouwen, maar het reservaat heeft onvoldoendegrond. We hebben recht op meer land. Vroegerwas alles van ons.”

Jurist Joe Heath spreidt landkaarten uit opde veranda van zijn huis aan het TullyMeer. Hij behartigt de belangen van de On-ondoga, en woont aan het water dat ooit

aan de stam toebehoorde. Op de kaarten vande staat New York verdeelt hij het noorden in v ij fstukken. „De stammen hadden het netjes ver-deeld.” Maar hij moet er een gedetailleerde kaartbij pakken om de minuscule stukjes land aan tewijzen die de reservaten zijn. Over dat verschilmaakt hij zich kwaad. „Ze hebben land afge-pakt.” En dus nemen de advocaten van de india-nen het op tegen de advocaten van de staat NewYork om het terug te krijgen. Een symbolischproces, want de kans dat dat gebeurt is nul, fluis-tert Heath, die de indianen heeft moeten overha-len om de strijd in de rechtszaal te voeren. „Hetis niet onze manier van doen”, zegt Hill. „Wi joverleggen liever en komen dan tot een overeen-komst.”

De diepe armoede die een groot deel van deAmerikaanse indianenreservaten treft, is aanOnondaga en andere reservaten aan de oostkustvoorbij gegaan. Het lijkt meer op een rustig plat-telandsdorpje, zoals er zo veel zijn in het noor-den van de staat New York. Alleen zijn de huizen

hier bijna allemaal trailers, de Amerikaanse sta-caravan die geldt als het woonhuis van de armen.Er staan dezelfde brievenbusjes aan de weg als inhet gegoede dorp ernaast, maar de vlag erbovenis niet de ‘stars and stripes’ maar de paarse Iroke-zen-vlag. Aan de rand van het reservaat is eensmoke shop, een sigarettenwinkel met drive-in,waar belastingvrij sloffen sigaretten door auto-raampjes worden aangereikt. Doordat ze nietonder Amerikaanse belastingregels vallen is desigarettenhandel dé bron van inkomsten voor deOnondaga-Indianen.

Sommige inwoners werken in de nabij gele-gen stad Syracuse. Silverio ook, en ze studeert er.Haar studiegenoten zijn verbaasd als ze horendat ze in een indianenreservaat woont. „Wa t ?zeggen ze dan. Bestaat dat nog? Woon je in eenwigwam? Heb je wel elektriciteit? Dan ben ik be-ledigd, net als wanneer mensen zich met Hallo-ween als indiaan verkleden.” Ze voelt zich nati-ve, en ze herkent andere indianen, altijd en over-al. „Aan hun accent, hun huidskleur. We groetene l k a a r. ” Haar cultuur is vooral een gevoelskwes-tie. „Ik spreek de taal slecht, ik ben opgevoed alsch r i s t e n . ” Als Silverio zich indiaan wil voelen,bekijkt ze op YouTube filmpjes van traditioneledansen.

Sid Hill is niet alleen leider van een aantalIrokezen-naties, hij waakt ook over het cultureleerfgoed. „Hoe gaan we al die dingen overlevendie de witte broeders ons gebracht hebben:school, kerk, alcohol, hun muziek?” Hij zorgt er-voor dat kinderen de Onondaga-taal leren. Enals spiritueel leider gaat hij voor in dienstenwaarin hij de nadruk legt op de band met de na-tuur. „Het land is ons afgenomen, daar kunnenwe niet meer van leven. Maar we danken deSchepper dat hij ons nog steeds liefde stuurt. Bijde viering voor de groei van de bonen zat het pasvol in het langhuis. Er werd gedanst. Onze tradi-tie wordt sterker, de mensen komen terug.”

Het Grote Verhaal

Onondaga-reservaat in New York

CANADA

NEW YORK

OnondagaCounty

100 km New York

Syracuse

VS

Het reservaatvan de Onondaga-

indianen

13

Indiaansdroombeeld van de

dubbele rij schelpen

Indianen van de Onondaga-stam vorigemaand op de Hudson, op weg naar New

Yo r k . Foto Brett Carlsen/Religion News Service