In dit nummer:

2016 nr. 1 voorjaar

Stichting Promotie Maritieme TraditiesSecr.: p/a Saturnus 42, 1115 TE DuivendrechtE-mail info@mahu880.nlInschr. KvK 41174157

Mahu: fleet member of the Historical Naval Ships

Association HNSA

De MAHU, tijdens SAIL 2015 met gasten op het Noordzeekanaal.

Mahu

Nieuwe donateurs 4Van de voorzitter 5Van de penningmeester 6Het verhaal van Jan Abels Dokkum 7Machinekamer Journaal 12 11-12Voor de mast 13Bericht van de prik 14Bericht van de schipper 15PMT-uitstapje naar York 1-3 nov. 16Marinekalender 2017 19Nieuwbouwprogramma KM 20-23Reünie RZN 26 oktober 2016 24Op zoek naar dienstvakverhalen 24Geschiedenis van de Mijnendienst 3 25Bestellijst PMT 30

Onze adverteerders 8,17,18,29,31,32

Agenda 2016

Vaarprogramma 2016met de MAHU

pag. 9 en 10 met voordelen voor

de donateurs!

Word dus donateur

Stichting Promotie Maritieme TraditiesOpgericht 22 september 1994 / KvK 41174157

F Het bewaren van het culturele en materiële erfgoed van de Koninklijke Marine.F Het bevorderen van de belangstelling voor het veelzijdige maritiem gebeuren.F Het versterken van de band tussen allen die het maritieme gebeuren een warm hart toedragen.F Het organiseren van reünies t.b.v. oud-opvarenden van Zr.Ms. & Hr.Ms. schepen en van inrichtingen.F Het ondersteunen van andere maritieme instellingen in de ruimste zin.

F Werven van donateurs, die door een jaarlijkse bijdrage helpen de exploitatie mede mogelijk te maken.F Benaderen van bedrijven om als sponsor op te treden in de vorm van financiële of materiële steun.F Aanvragen van financiële steun van de overheid c.q. subsidieverstrekkers.F Aanboren van kennis bij belangstellenden, waaronder oud-opvarenden. Zij kunnen bijdragen aan het

in stand houden van de schepen.F Het uitgeven van maritieme boeken.F Onze website actueel te houden die u altijd kunt raadplegen: www.mahu880.nl

Sinds oktober 2003 zijn wij in het bezit van de Hr.Ms. Mahu, een ondiepwatermijnenveger van de Van Straelen klasse en het landingsvaartuig de L9512.

Ter ondersteuning geven wij regelmatig een informatie magazine uit onder de naam MARITIEM AKTUEEL, of – indien nodig – een Nieuwsbrief. Tegen een minimum bijdrage van € 20,– per jaar verzenden wij deze naar onze donateurs. Losse verkoop € 3,50.Advertentietarieven op aanvraag.

Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen, verveelvoudigd door druk, kopie, fotografie, film, internet of op enige wijze of gebruikt worden voor andere doeleinden zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het bestuur van de stichting Promotie Maritieme Tradities.

Wie zijn wij?

Onze voornaamste doelstellingen:

Dat willen wij bereiken door:

WORD DONATEUR EN HELP MEE ONZE DOELEN TE VERWEZENLIJKEN !

2

Stichting P.M.T.Postadres p/a Saturnus 42. 1115 TE Duivendrecht Rekeningnrs. Algemeen IBAN: NL 55 INGB 0005578761 Evenementen IBAN: NL 78 INGB 0004245373 Toko IBAN: NL 65 INGB 0006270482 Voor allen (ook RZN) geldt BIC: INGBNL 2 ATelefoon 020 221 7684 / 06 511 61160E-mail info@mahu880.nlWebsite www.mahu880.nl

Adres en routebeschrijving MahuDe Mahu en LCA9512 liggen afgemeerd aan NDSM-pier nr 4, 1033 RG Amsterdam-Noord. Als u een routeplanner gebruikt dan is het adres M.T. Ondinaweg.Met openbaar vervoer vanaf station Amsterdam-CS: Aan de IJ-zijde van het station neemt u de pont naar het NDSM-terrein, bij aankomst ziet u links het Botel. Dat is de NDSM-Pier en de MAHU ligt tegenover het Botel.

Aan boord zijn wij bereikbaar via e-mail: info@mahu880.nl of T: 020 221 7684Er is naganoeg altijd wel iemand aan boord, maar als u van ver komt, bel of mail ons dan eerst even, dan zetten wij de koffie klaar.

Reüniegroep Zeemacht Nederland IBAN NL 29 INGB 0005929884 t.n.v. RZN te Amsterdam

3

Beschermheer: Commandeur ir. C. Boelema Robertus

Voorzitter: G.J. Abels (Hans) Algemeen bestuursleden:T: 020 6370614 P. Aberkrom (Piet), penningmeester RZNE: voorzitter@mahu880.nl T: 06 511 61160 E: rznamsterdam@xs4all.nl L.T.J.M.A. Versteeg (Loek), sponsoring E: loek@mahu880.nlSecretaris: mw. I. Werkhoven (Inge) Interne communicatie: E: secretaris@mahu880.nl M. van Tatenhove (Rinus) E: rinus@mahu880.nlPenningmeester: R. Goldsteen (Rob) PR-buitenland: T: 06 519 81558 H.C. Jongewaard (Henk)E: penningmeester@mahu880.nl

Donateursadministratie Beheer website: G.J. Voogd (Job) R. Goldsteen (Rob) E: donateursadministratie@mahu880.nl

Redactie Maritiem Aktueel H. Faber (Harry)De Schoener 3, 7622EJ Borne, T: 06 22443706 E: redactie@mahu880.nl

Bestuur Stichting Promotie Maritieme Tradities

4

Na het verschijnen van het vorige Maritiem Aktueel zijn de volgendemensen donateur geworden:

Promotie Maritieme Tradities: A. Versteeg Almere G.R. Brouwer Zoetermeer I.J.P. Voorberg-Govers Bergen (NH) J. Hoefsmit Amsterdam Th. De Booij Bussum R. Hermans Bergschenhoek Th. De Langen Amstelveen Voor eventuele fouten in namen, adressering, opzeggingen enz. kunt u contact op- nemen met de donateursadministratie: Stichting Promotie Maritieme Tradities t.a.v. Job Voogd, Beemsterstraat 515, 1024 BE Amsterdam E-mail: gjvoogd@gmail.com / jobvoogd@upcmail.nl of: donateursadministratie@mahu880.nl Met vriendelijke groet, Job Voogd

Nieuwe donateurs

Van de redactie

Beste Lezers,Bij mijn zoektocht naar nieuwe donateurs en sponsors kom ik herhaaldelijk tegen dat men de naam Mahu uitspreekt als Ma-hoe, daarbij vermoedelijk denkend dat het een buitenlandsenaam is. Maar dan wil ik graag even rechtzetten dat onze Mahu genoemd is naar een heuse Zeeuwse jongen en dat die naam Mahu in Zeeland heel gewoon is. Daarom nog even in het kort ook de geschiedenis van onze dappere Zeeuw. Hij vloog als onderofficier vlieger in dienst van de Kon. Marine in Indië met een Dornier Do-24K. Tijdens de Slag in de Javazee op 24 februari 1942 werd hij na een succesvol bombardement op een Japans schip op de terugweg door een Japanse overmacht aan jachtvliegtuigen neergeschoten en overleed. Hij was toen 27 jaar.Onze mijnenveger, die naar deze held werd genoemd, was één van 16 ondiep- watermijnenvegers die in de jaren 1960/62 op drie Nederlandse werven werden ge-bouwd. Te meer een reden, meen ik, om – als u dat nog niet bent – donateur te worden van ex-Hr.Ms. Mahu M880 om dit schip met die heldennaam in de vaart te houden!Ik wens u veel leesplezier met dit eerste 2016-nummer. Harry Faber, red.

5

Van de voorzitter

De winter is weer voorbij. Lente en hopelijk wat beter weer. Het betekend voor de medewerkers van de MAHU en de L9512 dat we weer kunnen werken aan de schepen. Het wachten is op een paar zonnige dagen achtereen en heerlijk in de buiten-lucht schilderen en de boel opknappen. Om het schip netjes inin het marine-grijs te zetten hebben we toch echt een paar droge dagen met wat zon nodig.

Er is nogal wat gebeurd de afgelopen tijd. Opnieuw hebben we afscheid moeten ne-men van twee bemanningsleden. 23 februari jl. stierf Willem Bos. Op 2 maart werd hij gecremeerd. Vanaf zijn woonboot werd de kist op zijn sleepboot gezet en onder begeleiding van een groot aantal andere schepen, waaronder de L9512, werd hij naar het crematorium in Amsterdam Noord gevaren.

Zaterdag 23 april jl. gingen we varen met een aantal gasten van de MOOC (Marine Onder Officieren Club) en een aantal gasten van de Duitse Marine Onderofficierenclub. Een be-manningslid van de MAHU, Ton den Hartogh was al geruime tijd ziek. De laatste tijd ging het snel achteruit met hem. Hij is met een ambulance naar de MAHU gebracht en heeft zijn laatste tocht met de MAHU gevaren. Het weer was koud enguur, maar ondanks alles heeft Ton van de tocht genoten.We hebben aan boord afscheid van hem kunnen nemen. Dinsdag 26 april is hij over-leden en dinsdag 3 mei werd hij in Gouda gecremeerd. Nagenoeg de gehele beman-ning in uniform en een paar dames waren daarbij aanwezig.

De bemanning loopt inmiddels in mooie werk-kleding. Bijna een ieder heeft één of meer-dere broeken en hemden. Een jas en een paar schoenen. Op de linkermouw staat in plaats van KONINKLIJKE MARINE het vignet van het Varend Erfgoed KM.

Het vaarprogramma voor deze zomer is com-pleet. Verschillende festiviteiten zullen we met de MAHU bezoeken. Nieuw is ons bezoek aan het Havenfestival in Huizen in september aan-staande.

Vanuit Dokkum is er belangstelling voor de MAHU. De Admiraliteitsdagen in sep-tember zijn een groot succes. Jammer is dat het festival gelijktijdig wordt gehouden met de Wereldhavendagen in Rotterdam. Ik heb begrepen dat de organisatoren van Dokkum aan Rotterdam gaan vragen of deze volgend jaar niet een weekje eerder of

We kregen een enve-lop met inhoud van de MOOC

later de Havendagen kunnen organiseren. De MAHU zou dan naar Dokkum kunnen komen. In 2017 zullen we met de MAHU dus een keus moeten maken. Dokkum of Rotterdam. Nu heb ik wel wat met Dokkum. Tenslotte komt een bekende voorvader, Jan Abels, uit Dokkum. Een van de eerste Geuzen die zich achter de Prins van Oranje schaarde. Wel vreemd dat er in Dokkum nog geen straat of plein naar hem vernoemd is. Komt vast nog wel. (Zie ook pag. 7)

Voor onze donateurs is de mogelijkheid om met de MAHU naar de verschillende be-zoeken mee te varen. Bekijk het uitgebreide vaarprogramma op pag. 8 en 9. Ik wens u een prachtig (vaar)seizoen en hopelijk tot ziens aan boord van de MAHU.Hans Abels

Onze beschermheer Commandeur ir. C. Boelema Robertus bericht ons dat hij op 19 mei j.l. is geplaatst als commandant van de NLMARFOR, wat vroeger het eskader, nog vroeger het smaldeel en daarvoor ‘s Lands vloot werd genoemd.Hij voegt daar aan toe: ‘Ik mag terug naar operaties op zee. Aangezien dat precies de reden is dat ik destijds in dienst ben gegaan kunt u zich voorstellen dat ik daar blij mee ben.’ En wij zijn trots en blij met hem voor deze fantastische en verantwoordelijke internationale job. Het bestuur

Van de penningmeester

Helaas hebben. door een foutieve opgave van het IBAN-nummer in de vorige Ma-ritiem Aktueel, veel donateurs problemen gehad met het overmaken van hun do-natie. Hiervoor alsnog mijn verontschuldiging. Het juiste nummer is NL 55 INGB 0005578761.De donatie overmaken naar het foute nummer lukte niet, wellicht is dit de reden dat we nog niet van alle donateurs de bijdrage voor 2016 hebben ontvangen.Het in de vaart houden van de Hr.Ms. MAHU en het landingsvaartuig kost heel veel geld, we hebben uw bijdrage dan ook heel hard nodig. Wij vragen u dan ook, om als het u nog niet gelukt is de donatie voor 2016 over te maken op bovenstaande rekening.Vermeld u bij de betaling uw e-mail adres, dan kunnen we u per mail op de hoogte houden van het laatste nieuws en de actuele (vaar)agenda. Indien u uw donatie al hebt overgemaakt zonder uw e-mail adres te vermelden, mail dan uw e-mail adres naar de secretaris.

Afhankelijk van de duur van de vaart kunnen de donateurs op een van de vele vaar-tochten meevaren voor € 25.—(dagdeel) € 50.—(hele dag).Donateurs die € 50.— of meer doneren, dus ook zij die donateur voor het leven worden, mogen eenmaal gratis meevaren. Rob Goldsteen

Maak uw donateurbijdrage over 2016 s.v.p. per omgaande over in verband met onze krappe kaspositie! Bij voorbaat heel hartelijke dank !

6

7

Als men over Dokkum spreekt, wordt al snel de in 754 vermoor-de missionaris Bonifatius genoemd. Maar uit Dokkum komt ook een bekende Geus van het eerste uur. Jan Abels werd te Dokkum geboren. Hij staat bekend als een uitstekend zeeman, die in de aprilmaand 1558 door Den Raad van Friesland opgeroepen werd om het bevel te aanvaarden over enige schepen teneinde de zeerovers te bestrijden. Tijdens “De Opstand” tegen de roomse koning (de tachtig jarige oorlog) waren het de Geuzen die een belangrijke rol speelden. Met de Geuzen werden aanvankelijk Nederlandse edelen aange-duid. De tegenstanders van de Spaanse koning Fillips II. Later ver-wees de term specifiek naar de strijders die te land (bosgeuzen) of te water (watergeuzen) de Spanjaarden bevochten. Samen met de Amsterdamse ballingen als Jan Broeck en Hendrik Laersen Ellert Vliechop uit Enkhuizen sluit Abels zich aan bij de Watergeuzen, onder wie hij spoedig een der eersten was. Evenals zijn broer Fokke, bevond hij zich in april 1567 te Emden. Zodra hij Dokkum verlaten had, zijn de Spanjaarden zijn huis binnenge-trokken en hebben er alles weg geroofd, terwijl zijn vrouw naar Emden vluchtte.

Graaf Lodewijk van Nassau, die hem nog van vroeger kende, zond hem april 1568 een brief, waarop Abels in het legerkamp bij Appingedam kwam en in dienst van de graaf trad. Daartoe bracht hij zijn met kanonnen gewapend schip mee. Met dit schip ankerde hij 5 mei 1568 voor Delfzijl en steunde graaf Lo-dewijk flink bij diens aanval in Groningerland. Maar de hertog van Alva verslaat enkele maanden later het leger van Lodewijk van Nassau. De watergeuzen kunnen niet meer doen dan de vluchtende soldaten uit het water oppikken.

Jan Abels doet daarbij van zich spreken om zijn heldendaden. Het aantal watergeu-zen neemt flink toe hoewel de slag met Alva verloren werd.Maart 1572 bevind Jan zich in Dover. Voortdurend beijverde hij zich, de wreed ge-teisterde Nederlanden ten dienste te staan, waarbij hij telkens de gemeenschap met Friesland wist te onderhouden. Op 1 april 1572 was Jan Abels met zijn broer Fokke bij de inneming van Den Briel. In de epos ‘De Geuzen’ van O.Z. van Haren wordt naar de broers verwezen:

Die stuurse weezens zyn twee Friesen. Een schip is onder hun gebied, Sy kunnen niets als dat verliesen, En hebben ander erfgoed niet. De Moeder ging daarvoor verpanden Haar huys, haar haav’, en hare landen; Gaan ampt voor Soonen was ’t begeer, Gaat, zeide sy, met norsche woorden, Verjaagd, die Wet en Godsdienst stoorden, En keerd hier, Vry! of “Nimmermeer!’

Hans Abels

Het verhaal van Jan Abels Vaarprogramma MAHU 2016

heen vrijdag 17 juniterug zondag 19 juni of maandag 20 juni (met gasten, per e-mail navragen wlek dag))

zondag 14 augustus

van 19 t/m 21 augustusheen donderdag 18 augustusterug maandag 22 augustus

heen vrijdag 26 augustusterug zondag 28 augustus

van 2 t/m 4 septemberheen donderdag 1 septemberterug maandag 5 september

heen donderdag 15 augustusterug zondag 18 september

Op de in blauw aangegeven data vertrekken we van de NDSMpier Amsterdam,op de in rood aangegeven data vanauit de bezochte plaats terug naar de NDSMpier

VLAGGETJESDAGSCHEVENINGEN

VAREN METDONATEURS

VESTINGDAGENHELLEVOETSLUIS

PIRATENDAGBATAVIAWERF 27 aug

WERELDHAVENDAGENROTTERDAM

HAVENFESTIVALHUIZEN 16 en 17 sept

SPECIALE VAARDAGEN:

MET GENODIGDEN

VETERANENDAG KMDEN HELDER

VETERANENDAGAMSTERDAM

zaterdag 13 augustus

heen woensdag 29 juniterug zaterdag 2 juli

maandag 4 juli (volgeboekt)

KIJK VOOR SOMMIGE EXTRA DAGEN IN DIT JAAR EN VOOR EVENTUELEWIJZIGINGEN REGELMATIG OP ONZE WEBSITE: www.mahu880.nl

8

109

ADVERTENTIESPlaats ook uw advertentie in Maritiem Aktueel

Holland Batteries Loggerstraat 15 1976 CX IJmuiden T 0255 577467

Holland Batteries is een onafhankelijke Nederlandse onderneming die zich richt op zowel stationaire als op startbatterijen voor backup systemen en voor het starten van motoren/ systemen.Holland Batteries zorgt, na een gedegen inventarisatie en een goed advies, dat uw batterij doet waarvoor u hem heeft aangeschaft, namelijk stroomvoorziening gedurende een door uzelf bepaalde tijdsduur.Zonder uitzondering heeft iedereen die in onze overigens zelf nog jonge onderneming werkzaam is veel ervaring in de batterijwereld. Hierdoor hebben zelfs de meest complexe, bedrijfskritische en stationaire batterijtoepassingen geen geheimen voor ons.

Holland Batterieszorgt voor de juiste spanningop momentendat het erop aankomt

info@hollandbatteries.nlwww.hollandbatteries.nl

Holland Batteries volop spanning!

3000 m²OUTDOOR

WATERSPORTKLEDING

SPORTVISSENSCHOENENWEBSHOP

Papaverweg 43 1032 KE Amsterdam-NoordT 020 6361996 / M 06 20431747www.riendewolfinfo@riendewolf.nl

Toelichting Vaarprogramma MAHU 2016

Voor onze donateurs bestaat de mogelijkheid om met de MAHU mee te varen naar en bij de verschillende evenementen, waaraan wij deelnemen, mede in het kader van Varend Erfgoed.Donateurs kunnen met meerdere tochten meevaren. U betaalt dan, zoals hiernaast vermeld, € 25,– voor een tocht van een dagdeel en € 50,– voor een vaartocht die de gehele dag duurt. Voor de zgn. ‘donateurs-extra’ (die € 50,– of meer per jaar doneren) is één vaartocht naar keuze gratis. Sommige tochten zijn incl. lunch aan boord. Prijzen kunnen echter verschillen, informeer voor de exacte prijzen en voor de boeking bij: secretaris@mahu880.nl

Donateurs kunnen ook een partner/vriend/vriendin meenemen, waarvoor dan tevens genoemde bedragen moeten worden betaald. Als ernog capaciteit is dan kunt u als donateur een extra gast meenemen.Het moge duidelijk zijn dat onze donateurs bij populaire boekingen altijd ‘een streepje voor hebben’. Des te meer reden om donateur te worden als u dat nog niet bent! Wij hebben u bovendien heel hard nodig want – ondanks de honderden uren die onze vrijwilligers er in steken – kost het onderhoud van een schip als het onze veel, heel veel geld!

11

Machinekamer Journaal 12

We zijn weer in een nieuw jaar, er is veel gebeurd veel verdrietige dingen vooral maar dit terzijde. Wat hebben we gedaan? We zijn met de kromhoutjes bezig gegaan met name de verstuivers; die zijn eruit geweest en afgesteld. Dat afstellen is veel werk omdat het gaat met plaatjes om de juiste druk te krijgen. Daarnaast zijn de kleppen en de compressie-inrichting afgesteld. Toen is er proef gedraaid, dit was oké. Vervol-gens hadden we een probleem met een koppeling na de tandwielkast (vulcan) waar steeds luchtverlies voorkwam in een set bandjes.Van de andere tandwielkast is de achterkant eraf geweest i.v.m. met olielekkage. Dit is oorspronkelijk een vlakafdichting maar wij hebben dit opgelost met een zeekaart als pakking.

achterzijde tandwielkast deksel tandwiel

We hebben een proefvaart gehad met heel mooi weer, even de zee op en de moto-ren langzaamaan flink belast, dit ging bijzonder goed. Wel was er een probleem: een kromhout werd te warm en viel steeds uit. Zoeken en wat bleek: de impeller was kapot. Er was wel een reserve aan boord, maar die was kleiner. Uiteindelijk bleek het wel de juiste en die dus gemonteerd. Dat was een hele klus want je bent ongeveer de helft van de tijd bezig jezelf tussen de motor te wringen en je er weer uit te persen, maar het werkt weer en dat is het belangrijkste.

Als laatste hebben we de smeerolie van bb-hoofdmotor vervangen, eerst een vat leegpompen in een voorraadtank, vervolgens het carter leegpompen en het inspec-teren waar we gelukkig geen rare dingen tegenkwamen. Alleen het zuigfilter in het carter eruit halen was een drama, gelukkig kijken we veel dokter Pol en zaten wij er dus ook tot de schouders in, niet in een koe of paard, maar in een motor dus.Nu de sb-motor nog.

Jantje aan het klimmen

Tot de volgende keer dan maar, Jakob Schuitema

12

13

Voor de mast

Tijdens de onderhoudswerkzaamheden aan de mast van de MAHU in het afgelopen najaar kwamen we er achter dat deze in een zeer slechte staat is. Er werd gecon-stateerd dat SB-mastpoot op twee plekken zeer ernstig aangetast is. Plek 1 (foto 1)bevindt zich vlak boven het scharnierpunt van de mast.

De basis van het probleem ligt in de verlijming van de mast, die is in de loop der jaren gedeeltelijk losgeraakt waardoor over de volle lengte vier kieren van ca. 1–1,5 mm zijn ontstaan en regenwater de mast is ingedrongen. Dat heeft een verrottingsproces in gang gezet met het resultaat dat sb-mastpoot op twee plaatsen totaal verrot is. Daarnaast waren schroeven voor het monteren van een kabelbaan exact in de ver-lijmingsnaad geschroefd, wat ook geen bijdrage heeft gegeven bij het dichthouden van de lijmnaden. In de winter zijn we begonnen om de sb-mastpoot opnieuw te verlijmen en de rotte plekken te verwijderen. Toen hebben we met twee componentenmateriaal de holtes weer opgevuld, zoveel als mogelijk met het winterweer. Het wachten is nu op wat beter weer zodat we de mast naden goed kunnen afkitten en de mastpoot op de slechte plekken kunnen versterken d.m.v. het omwikkelen van glasvezelband met epoxy. Zo kunnen we voorlopig de mast blijven gebruiken, maar we moeten wel naar een definitieve reparatie, wat er op neerkomt dat beide mastpoten vervangen moe-ten worden. Daar is expertise voor nodig van een goede mastenbouwer. Gezien de lengte van elk mastdeel van ruim 8 meter en de door de marine gekozen constructie zal dat nog een hele toer zijn. Ook moeten we de originele masttekeningen en be-stekken opduiken of zelf een tekening maken. Het vervangen van de mast zal een bijzonder dure grap zijn en de financiële mogelijkheden van de stichting zijn zeer beperkt.Kortom problemen genoeg bij dit project, dus wie ondersteuning kan bieden in wel-ke vorm dan ook, maar vooral financieel, is van harte welkom. Jaap van den Hoed

Het verrotte hout is hier al weggehaald en met het indraaien van de schroeven wordt bereikt dat het tweecomponentenmateriaal goed hecht waardoor het geheel een flink stuk steviger wordt.

Plek 2 bevindt zich vlak boven de dwarsverbinding van beide staande mastdelen. Voorzover we heb-ben kunnen nagaan bestaat de dwarsdoorsnede van elke mastpoot uit vijf verlijmde delen hout. Ook bij de bb-mastpoot staan alle kieren open, maar hier hebben we minder slechte plekken aan-getroffen.

TuddreeBerichtje van de Prik (Elec.)

Beste Lezers,Er is weer genoeg gebeurd op elektrisch gebied aan boord van de Mahu.We hebben de hoofdmotoren van de voorvermarming losgenomen, gecontroleerd en schoongemaakt. Daarna weer teruggezet en toen konden de machinisten het pompgedeelte van de voorvermarming hoofdmotoren weer plaatsen. Er zit nu in de stuurboordpomp een krakend geluid, dus ga ik hem weer loshalen, om te kijken waar het geluid zit, in de motor of het pompgedeelte.De machinsten vertelden mij dat de toerenteller in de bedieningskast BB-hoofdmo-tor niet werkte, terwijl hij het wel deed in de E.D.-ruimte. Dus het gehele binnenwerk van de toerenteller uitgenomen en getest met een stroompje wisselspanning en het-bleek dat hij werkte, maar een stiftje, nodig om de meter bij te stellen, zat niet in het daarvoor bestemde gleufje waardoor de wijzer van de meter vaststond. Dit verhol-pen en nu werkt het weer als een zonnetje en ga ik met de machinisten de meter van het toerental van BB-motor weer afstellen.Met collega Joop een oude radarmotor voor de scanner geheel gedemonteerd en schoongemaakt, weer getest en twee dagen laten draaien op 24V=. Dit leverde geen problemen op, dus deze weer in de mast geplaatst, daarna het scannerblad opgezet met collega Anjen en daarna heeft hij de twee dagen in Zaandam gedraaid, waar we op bezoek waren.Nu moet de bekabeling van de mast mettertijd vernieuwd worden. We beginnen met een nieuwe koker te plaatsen, daar komen de kabels door te lopen. De koker komt vrij van de mastgedeelte waardoor de mast voor het schilderwerk bereikbaar blijft, zo kunnen er geen slechte plekken in de mast komen.Tussen de bedrijven door nog drie dagen naar Tuddern geweest, met o.a. een bezoek aan de Abdij Lilbosch in Echt.Zo dit is het voor deze keer tot de volgende keer, groetjes van Job Voogd (Prik)

ADVERTENTIE

14

15 16

Jaarlijks uitstapje met Piet: deze keer York

In 2012 ben ik, pas redacteur geworden voor Marine Aktueel, voor het eerst met een van de jaarlijkse door Piet Aberkrom georganiseerde Engeland-reizen mee geweest. Dat was toen Hull en in 2014 hebben we New-Castle on Tyne bezocht. Piet zorgt bij deze PMT-reizen als een vader voor zijn ‘reiskinderen’ en weet elke keer iedereen te verrassen met een leuk programma.Maar natuurlijk zijn het niet alleen de excursies, maar is ook de als één familie aanvoelende trip aan boord een aparte belevenis.Goed, genoeg over het verleden. Harry Faber

We gaan dit jaar met Piet, ‘Brexit’ of niet, naar

York

en wel van dinsdag 1 t/m donderdag 3 november 2016 !

De reis gaat met P&O vanaf Europoort op 1 november en we overnachten op de heen- een terugreis aan boord van de ferry. Op 1 en op 2 november is er tevens het (inmiddels bij de oud-gedienden al befaamde) diner aan boord.Vanaf Hull, de aankomstplaats van de ferry, wordt de transfer voor u verzorgd, en tevens de terugreis naar de ferry.

Meer informatie over het verblijf in Hull ontvangt u in de loop van de zomer via e-mail.

Deze fantastische reis kost per persoon slechts € 249,–

U kunt vanaf heden tot 1 september inschrijven per e-mail:

promotiemaritiem@xs4all.nl

onder vermelding van uw telefoonnummer en gelijktijdige betaling van € 50,– op rekening nr.: NL78 INGB 0004 2453 73 tnv PMT Evenementen en vermelding: York.

Piet Aberkrom06-651161160

Woensdag 13 april jl. hebben Hans Abels en ik (de nautische mensen van de MAHU)in Loosdrecht een workshop WinGPS5 pro van Stentec gedaan. De drie uur durende workshop was een groot succes en was nodig om alle voordelen van deze elektroni-sche navigatiekaarten te begrijpen.

Vast worden de gegevens van het schip ingevoerd: Lengte, breedte, diepte en hoogte met staande en met liggende mast. Stroming, getijde, de wind en zelfs weersverwachting zijn vooraf te bekijken. De B.A.Z. (Bericht Aan Zeevarenden)-gegevens worden bij het opstarten van het pro-gramma automatisch verwerkt.

Nadat de eindbestemming wordt opgegeven wordt de route automatisch berekend en in kleur aangegeven. Vrij simpel kan bekeken worden of de route over zee of via binnenwater geadviseerd wordt. Vooraf wordt aangegeven de verschillende brug hoogtes, de dieptes en alle noodzakelijke gegevens. Direct kan bekeken worden of de route wel of niet gevaren kan worden.

Aan boord werd een Furuno-radar geplaatst en door Radio- en Radarmedewerkers van de Koninklijke Marine gemonteerd en aangesloten. De plaatsing van de antenne had nog enige voeten in de aarde. Een compleet nieu-we radarmast voor plaatsing op het dak van de brug, moest gemaakt en gemon-teerd worden. Onze medewerker Rob van Onselder heeft de mast zelf gemaakt en geplaatst. Onze scheeps-elektricien (de prik) Job Voogd had vooraf de benodigde voedingskabels aangelegd. Inmiddels is de radar getest en werkt perfect.

Michel van Onselder heeft een aantal trossen die opgeslagen lagen in een container op maat gemaakt en van lussen voorzien. De trossen zien er prachtig uit en zijn direct in gebruik genomen. Ook heeft Michel speciale sluistrossen gemaakt. Korter en handzamer dan de regu-laire trossen die gebruikt worden voor het afmeren.

Voor de LCA en de L9512 is een nieuwe mast gekocht. Deze moet nog voorzien wor-den van navigatieverlichting. Ook moet de mast op de L9512 gemonteerd worden. Er dient een mastvoet voor gemaakt en geplaatst te worden. De mast moet dan gekan-teld kunnen worden i.v.m. onderdoorvaart van sommige bruggen.

Zondag 3 april jl. hebben we een proefvaart met de Mahu gehouden. Prachtig weer die dag en we hebben alles met de motoren uitgeprobeerd. Enkele kleine storingen kwamen tevoorschijn. Inmiddels zijn deze opgelost.

Jan Elswijk. schipper MAHU

Bericht van de schipper

Dennis Felderhoff duikwerken, laswerk, afdichting, video-inspectie, Operational Manager damwanden, berging, metingen, thermisch branden, hydrauliek, sloopwerk, waterhuishouding, constructie,Archangelkade 27 1013 BE Amsterdam baggeren, kernboren, diamantboren, injecteren, lekkage,T: 020 475 00 70 / M: 06 450 701 96 onderwaterbeton, sluizen, stuwen, scheepsschroeven,F: 020 684 20 55 binnenvaart, kustwater, snijden, zagen, branden,E: alfadiving@gmail.com opruiming, reiniging, onderwaterconstructies,www.duikbedrijf.com duikassistentie, gemalen, waterwegmarkering

KOOS JONKAutotel. 06 - 22 49 76 81

www.jonk-parts.nl

Malerstraat 4 Tel. 075 - 642 77 771501 NW Wormer Tel. 075 - 642 77 61

17 18

ADVERTENTIES Adverteren in Maritiem Aktueel: € 50,– per jaar

ScheepvaartassurantiekantoorDMW

Voor al uw zeil- en plezierjacht-verzekeringen en financieringen

Postbus 323, 8250 AH DrontenAmbachtshof 64, 8251 KV Dronten

T 0321 333 443 F 0321 332 629www.dmw.nl

RIETDEKKERSBEDRIJFH. DEMMER

ROOPOORT 38011 CH ZWOLLE

Tel.: 038 - 42 16 476

SCHOONMAAKBEDRIJFGROOS V.O.F.

V.E.V. VRIESLANDSTRAAT 683069 WC ROTTERDAM

TEL.: 010 455 7191FAX: 010 456 3458

Stichting Historisch Archief T.O.Z.HATO

Museumwoning Tuindorp-OostzaanMeteorenweg 174 1033 HJ AmsterdamGeopend 2e zondag van de maandvan 11.00 tot 17.00 uur. Entree € 2,– p.p.

Wandeling op afspraak (minimaal 8 personen)incl. bezoek museumwoning € 5,–Zie ook onze website:historischarchief-toz.nl

MJMMr. M.J. Meijer c.s.Notarissen

Keizersgracht 695 Tel.: 020 531 7070 E-mail: info@meijernotarissen.nl

Buiksloterdijk 431 - 1034 ZA AmsterdamTel/Fax 020 632 94 12 - Autotel. 06 51 45 22 76

ADVERTENTIES Plaats ook uw advertentie in Maritiem Aktueel

Common Sense Solutions voor al uw ICT infrastructuur-en beveiligingsproblemen.

Comsenso B.V. Toetsenbordweg 55-2 | 1033 MZ Amsterdam +31 88 266 66 66 general | +31 20 707 49 19 faxP.O. Box 56678 | 1040 AR AmsterdamChamber of Comments Netherlands 34222074

For Common Sense Solutions,please visit http://www.comsenso.com

INSTRUMENTATIEPROCESFILTRATIEOLIEREINHEIDONDERHOUD

C. Verolmelaan 130, 1422 ZB UithoornPostbus 563, 1420 CB Uithoorn NederlandTelefoon +31 101297 522 552solinas@solinas.nl www.solinas.nl / www.solinas.be

Industrieweg 15 C 1566 JN Assendelft www.promotional-industries.nlTel. 075-6470790 E-mail: verkoop@promotional-industries.nl

Speciaal transportKraanverhuur

Verhuur van o.a.:Toiletten KarweicontainersHeftrucks OpslagcontainersSchaftunits

B.Q. de RUYTER B.V. Hardwareweg 20 Postbus 37046 1030 AA Amsterdam Tel. (020) 636 02 0 Fax (020) 636 34 12 E-mail: info@bq.nl

jachtwerfr h e b e r g e n m u l t i h u l l y a c h t sspecialist in composiet-, polyester- en houtbouw

voor: l aluwreparaties l onderhoud l stalling, ligplaatsen l kort op de wal l controlesenantifouling l zelfwerkentoegestaan

t.t. neveritaweg 23, 1033wb amsterdam, rmy@planet.nl 020-6312104, 06-51960878

AmbAchtelijke SchoenmAker SindS 1964

50 JAAR VAKMANSCHAP

SPATOE IN DEN HELDERVAN ORIGINE KM SPATOE

St. Diensten en recr. Complex “De Witte Raaf”Nieuwe Haven - MarinePostbus 10.000 / MPC 10A 1780 CA Den HelderC.T. Rensen@quicknet.nlTel. 0223 652197 / Privé 0223 641844

19 20

Nieuwbouwprogramma Koninklijke Marine

In het januarinummer van Maritiem Nederland staat een artikel van de hand van Antoon Oosting met als titel: ‘Nieuwbouw marineschepen dreigt ernstig te vertra-gen’. Ik citeer: ‘Ondanks de vele geopolitieke spanningen in de wereld vallen er op korte termijn geen grote nieuwbouwprogramma’s te verwachten bij de Koninklijke Marine. De bouwers van offshore windparken zullen in ieder geval het komende de-cennium moeten vertrouwen op mijnbestrijdingsvaartuigen uit de jaren tachtig. De Walrusklasse onderzeeboten worden momenteel gemoderniseerd en moeten nog een tijdje mee. En ook al zijn er inmiddels ontwerpen van moderne fregatten, er ligt nog niets vast.’Oosting gaat dan uitvoerig in op de besluitvormingsprocessen, maar ik wil het met u hebben over die mijnbestrijdingsvaartuigen en vooral over de plannen voor vervan-ging van de vier onderzeeboten.

Op dit moment heeft de KM nog zes mijnenjagers in de vaart: resp. Zr.Ms. Makkum M857, Schiedam M860, Urk M861, Zierikzee M862, Vlaardingen M863 en Willemstad M864. Allemaal in de jaren ’80 (1985-1989) indienst gekomen. De totale marinevloot bedraagt op dit moment 34 schepen, waarvan 12 tot de Havendienst behorend.

Het artikel van januari van Oosting is inmiddels deels achterhaald, want het Kabinet heeft recent een besluit genomen om de vier onderzeeboten te vervangen, want deze vier, resp. Zr.Ms. Walrus S802, Zeeleeuw S803, Dolfijn S808 en Bruinvis S810, in de jaren

Marinekalender Verleden en Heden 2017

De Marinekalender Verle-den en Heden zal ook in 2017 weer verschijnen.De 2016-editie van deze populaire kalender keek terug in de tijd. De 2017-kalender zal o.a. een aantal dienstvakken in verleden en heden belich-ten, terwijl ook een plaats is ingericht voor de Marva (een apart ‘dienstvak’ indertijd), maar inmiddels volledig geïntegreerd in de krijgsmacht.De aanvullende informatie op de achterzijde van de maandbladen, waarmee vorig jaar is gestart, wordt zeer gewaardeerd en dus ook in 2017 gehandhaafd: De marinehistorie weer in een notendop!

De kalender is samenge-steld door Harry Faber en Ad de Kruijf.

De kalender is een uitgave van Artisan Publishing in samenwerking met o.a. de Stichting Promotie Maritieme Tradities.

Speciaal voor de donateurs van PMT, leden van RZN en de lezers van Marine Aktueel is de kalender vanaf nu te bestellen voor € 10,– incl. verzendkosten (Nederland)! (normale prijs € 13,00 excl. verzendkosten).

De kalender kan worden besteld bij Artisan Publishing: per e-mail: artisan@ziggo.nl of per post: De Schoener 3, 7622 EJ Borne,steeds met vermelding: Mahu.

U krijgt de kalender dan direct na verschijning (september)franco huis toegezonden met factuur. Dus stuur nog geen geld!De kalender is in september o.a. ook aan boord verkrijgbaar!

21

1990-1994 indienst gekomen, zijn dan aan het eind van hunlevensduur en zijn dan niet meer inzetbaar. Eerst is wel overwogen om de On-derzeedienst op te heffen, maar met het af-schaffen van de P-3C Orion maritieme patrouil-levliegtuigen en zes van de acht M-fregatten werd de rol van de onderzeeboten op het ge-bied van onderzeebootbestrijding groter. In de Marinestudie 2005 was ook al gepleit voor instandhouding van de Walrusklasse en hetbelang van de onderzeeërs op het gebied van vergaren van inlichtingen benadrukt.Dat resulteerde uiteindelijk toch in 2013 in intentieverklaringen met resp. Noorwe-gen en Duitsland over nieuwe onderzeeboten. In 2015 werd duidelijk dat van de 64 onderzeeboten (incl. de huidige) die Nederland ooit in dienst heeft gehad sinds 1906 alle nieuwgebouwde in Vlissingen of Rotterdam waren gebouwd, maar dat, aldus minister Hennis: ‘De nieuwe onderzeeboten 2025 de eerste Nederlandse zijn die deels of volledig door een buitenlandse scheepswerf zullen worden gebouwd.’ Wel een opvallende uitspraak maar inhoudelijk week die niet af van de koers van de afgelopen jaren voor wat betreft materieelprojecten vol-gens het DMP (Defensie Materieels Proces).Toen brak de strijd pas los. Volgens KTZ Hugo Ammerlaan (groespoudste Onderzee-dienst), alsmede de directie van Damen Schelde Shipbuilding was het geraamde bud-get veel te weinig. Een veel gehoord bedrag is 4 miljard euro, minimaal dus 1 miljard per boot. Maar ook dat is een slag in de lucht.

De ‘Barracuda’, waarvan de Australische marine er 12 heeft besteld bij DCNS

Eén van de vier van de Walrusklasse

Overigens zullen de vervangers van de Walrusklasse zoals het zich laat aanzien niet in Nederland worden gebouwd. Sinds 1964 is er geen onderzeeboot meer in Neder-land gebouwd; de bouwer, Rotterdamsche Droogdokmaatschappij (RDM), is al jaren failliet en er is veel kennis verloren gegaan. Maar KTZ Ammerlaan denkt daar anders over, hij is van mening dat de boten zeker grotendeels in Nederland zouden kunnen worden gebouwd.Nederland is voor de nieuwe onderzeeërs in gesprek met Noorwegen, dat nu zes kleinere onderzeeboten heeft van de Ulaklasse, die overigens niet in Noorwegen zelf zijn gebouwd. Nederland was ook in gesprek met Duitsland, maar die samenwerking vindt geen doorgang, ‘omdat de investeringsprogramma’s van beide landen niet op elkaar aansluiten. Er zijn niet veel andere marine waar ons land mee kan samenwerken. Zweden heeft de voor Nederland te kleine A26 besteld, terwijl Australië weer een onderzeeboot zocht die veel groter is.

Mijn vriend, oud-commandat Niek Delfos, zond me echter deze week een bericht over de Australische marine met de tekst: ‘Hierbij nieuws over de bouw van onder-zeeboten voor de Australische marine. Dit is andere koek dan dat geneuzel in ons land.’ In de begeleidende tekst over de keuze van Australië staat: ‘France has beaten Japan and Germany to win a A$50 billion (€ 32 miljard, red.) deal to build a fleet of 12 submarines for Australia, one of the most lucrative defence contracts. ‘Deze deal betekent dus dat Australië grote onderzeeboten koopt voor 2,66 miljard euro per stuk. Maar dat is niet alles, want in de tekst volgt: ‘The contract will have an impact on thousands of jobs in the shipbuilding industry in South Australia’ en ‘DCNS (de Franse onderneming, die onderzeeboot ontwikkelde), which traces its roots to 1624 and is 35%-owned by defence Electronics giant Thales SA (!) proposed a diesel-electric version of its 5.000-tonne Barracuda nuclear-powered submarine.’

Als het gaat om scheepsbouwers zijn er eigenlijk drie opties: het Franse DCNS (waar Australië dus mee in zee is ge-gaan), het Duitse TKMS en de Zweeds-Nederlandse combinatie Saab-Damen. Overigens betekent een samenwerking tussne Saab en Damen op voorhand niet dat als DCNS of TKMS wordt geko-zen, geen onderzeeboten in Vlissingen worden gebouwd.Geen van de drie partijen heeft een kant en klaar ontwerp dat aansluit op de (verwachte) wensen van de marine. Onduidelijk is echter hoeveel vrijheid eris, omdat de drie bouwers op bepaalde punten vast willen houden aan keuzes in hun eerdere ontwerpen. Dat lijkt mij niet onrechtvaardig en bovendien kostenbesparend. Het wiel iedere keer opnieuw uitvinden is niet efficiënt.

Digitaal model van een Zweedse A26 onderzee-boot van Kockums. de A26, die veel te klein is voor Nederland en zal dus geen optie zijn, maar Saab heeft ook een grotere variant voorbereid.

22

Dus zeer benieuwd hoe het verder zal aflopen met die vervanger Walrusklas-se.De ontwikkelingen op veel terreinen gaat snel, heel snel. Zo is er ook met be-trekking to de onderzeeboten het item ‘drones’. De taken van een bemande on-derzeeboot kunnen nog lang niet wor-den overgenomen door onbemande vaartuigen, inde volksmond ‘drones’, omdat onderwatercommunicatie alleen nog met (glasvezel)kabels mogelijk is.

Maar het heeft ook te maken met gewicht als speciale eenheden van het Korps Mari-niers mee moeten in de onderzeeboten en zij bijvoorbeeld torpedo’s van 6 meter en 1600 kg moeten kunnen opslaan en lanceren. Maar nogmaals, de ontwikkeling gaat snel en nu al zijn de draadgeleide torpedo’s al een soort drone. De verwachting is dus dat de nieuwe Nederlandse onderzeeboten t.z.t. de beschikking zullen hebben over onderwater drones én vliegende drones.En ja, ook Ammerlaan is daarvan overtuigd, de nieuwe boten zullen geschikt moeten zijn voor een gemengde ‘bemanning’.

Wellicht gaat de regering ook eens meerekenen dat er bij een gedegen koop van de vier onderzeeboten geld overblijft voor de verdere vernieuwing van de toch al schamele vloot van zes mijnenjagers, want die raken ook eens aan het eind van hun levensduur.

Met dank aan Maritiem Nederland, Marineschepen.nl en Niek DelfosHarry Faber

23

Model van de A26 onderzeeboot van Saab.

Een UVV of zgn. drone verlaat een A26 onderzeeboot (Bron: Saab)

Reüniegroep Zeemacht NederlandRZN, Saturnus 42, 1115 TE Duivendrechtrznamsterdam@gmail.com

De RZN heeft er voor gekozen om in 2016 maar één reünie te organiseren en wel voor alle oud-opvarenden van alle schepen van de KM. Ook degenen die nu varen zijn daarbij welkom.

Deze grote reünie wordt gehouden op

woensdag 26 oktober 2016

in de Marinekazerne te Amsterdam. Deze reünie is voor iedereen die bij de Marine heeft gediend of nog dient, dus iedereen is welkom en geen aparte schepen.Het begint om 11.00 uur, zaal open 10.30 uur. Eerst koffie/thee met cake, tussen de middag de blauwe hap. De reünie eindigt om 16.00 uur.De kosten bedragen € 15,– p.p.Aanmelden vóór 8 oktober a.s. per e-mail: rznamsterdam@gmail.com Uw aanmelding is pas geldig na betaling op rekening NL 29 INGB 0005929884 t.n.v. RZN Amsterdam, onder vermelding van ‘reünie’. Wij zien jullie aanmeldingen tegemoet.Met vriendelijke groet,Inge Werkhoven, secretaris RZN Amsterdam

Alle informatie hierover komt ook op Facebook, in Alle Hens, Checkpoint en de Defensiekrant.Dus hou dit goed in de gaten om u tijdig voor de reünie in te schrijven.

De redactie van de Marinekalender is op zoek naarverhalen over veranderde en/of opgeheven dienstvakken

De Marinekalender Verledne en Heden 2017 zal een aantal verhalen opnemen van mensen die iets beleefd hebben bij het dienstvak waar zij dienden. Dat kan een apart verhaal zijn, maar we zoeken vooral verhalen uit de jaren ‘60 tot ‘90 en de overgangsjaren in het begin van deze eeuw.Mocht u iets interessants hebben meld het ons dan en we maken een afspraak voor een interview met u, als we nog geen verhaal hebben van zo’n dienstvak.

Stuur uw gegevens naar artisan@ziggo.nl

24

25

De geschiedenis van de Mijnendienst

In een serie over de geschiedenis van de Mijnendienst worden alle facetten van dit eertijds zo boeiend bedrijf in herinnering gebracht en zullen – naast de ‘broertjes’ van de Mahu – de mijnen zelf, de mijnenleggers en –jagers en nieuwe ontwikkelingen aan de orde komen. Basis hiervoor was een serie artikelen die indertijd in ‘Onze Vloot’ is verschenen.

3

Ook in Nederlands-Indië was de mijnendienst zeer actief geweest. Belangrijke vaar-waters zoals in de Riouwarchipel en toegangswegen tot de havens van Soerabaja en Batavia werden afgesloten met mijnversperringen, terwijl ook de toegang tot de haven van Ambon met een versperring werd bemoeilijkt. Een Japanse mijnenveger werd door een mijn van deze versperring tot zinken gebracht, terwijl twee anderen werden beschadigd.Maar ook hier werden verliezen geleden. Een groot aantal schepen ging verloren, deels door vijandelijkheden en deels door eigen vernielingen. Ondanks alles gelukte het aan vier mijnendienstschepen naar Australië uit te wijken, waaronder de als eiland gecamoufleerde Hr.Ms. Abraham Crijnssen, alsmede drie hulpmijnenvegers. Hr.Ms. Abraham Crijnssenwist, gecamoufleerd als bosen hier dus ook nauwelijkwaarneembaar te ontsnappen.

Na de capitulatie van Japan in augustus 1945 keerden de vier schepen naar Indië te-rug, terwijl vanuit Nederland een flottielje van acht MMS 126 fleet mijnenvegers o.l.v. het moederschip Hr.Ms. Jan van Brakel vertrok om in In-dië de zo noodzakelijkeveegoperaties uit te voeren. Ook dit riskante werk eiste weer mensenlevens.Bij de overdracht van de soevereiniteit aan de Republiek Indonesië werd het flottielje aan de Indonesische marine (Angkatan Laut Republik Indonesia, ALRI) overgedragen en gingen vier mijnenvegers naar Nieuw Guinea om daar nog enkele veegopdrachten uit te voeren.Naast bovengenoemde flottielje opereerde in 1950 en 1951 nog de divisie 17, be-staande uit drie Harbour Defense Motor Launches (HDML): Hr.Ms. Keeten, Mastgat en Zijpe, in de volksmond de Hemelvaartdivisie genoemd vanwege het grote risico dat de scheepjes liep. In het begin van 1951 zijn de activiteiten van de mijnendienst in Oost-Indië tot een goed einde gekomen; in Nieuw Guinea duurde dat tot eind 1959. Terugkeer naar NederlandNa het beëindigen van de vijandelijkheden in Europa werd de mijnenveegdienst vanuit Engeland naar IJmuiden overgebracht, kreeg aanvankelijk tot 1948 een basis

aan de wal, maar later overgebracht naar het werkschip Hr.Ms. Vulkaan, een van de Britse marine in bruikleen ontvangen repairship. Bij de jaarwisseling van 1949/50 verhuisde de mijnenveegdienst naar de vroegere onderzeedienstkazerne aan de Bassingracht in Den Helder. Hier werden de Mijnenveegdienst (MVD) en het Ma-rineduikbedrijf (ex-Mijnenopruimingsdienst Leiden, MOD) ondergebracht en werd de MOD per 15 februari 1950 opgeheven. In maart 1950 vond de fusie plaats tussen de MOD en MVD en werden de werkzaamheden onder de nieuwe naam Mijnen-dienst (MD) voortgezet. Hadden de mijnenvegers in Engeland reeds een aanzienlijk aandeel in de veegoperaties gehad, bij terugkeer in Nederland wachtte nog een zeer omvangrijke taak. Na de bevrijding werd eerst het zuidelijke gedeelte, met name het Scheldegebied, voor geallieerde operaties vrijgemaakt. In het begin werden de schepen bijgestaan door Britse mijnenvegers, in 1946 en 1947 namen het 16e en 17e flottielje Duitse R-bo-ten*) met de moederschepen Tange en Saar onder Nederlands operationeel bevel deel aan het vegen van een veilige scheepvaartroute langs de Nederlandse kust en de toegangswegen tot de havens van ons land.

Toen het Central Mine Clearance Board in 1951 werd opgeheven was een gebied van ongeveer 2500 vierkante zeemijl geveegd en waren 350 zeemijnen onschadelijk gemaakt. Vanaf dat moment kon de Nederlandse kust als veilig worden aangemerkt, hoewel niet kon worden voorkomen dat een 40-tal koopvaardij- en vissersschepen, merendeels buiten de geveegde kanalen, op een mijn liep en zonken.

In 1968 werd de dienst gereorganiseerd en de Mijnenbestrijdingssquadrons in twee groepen ingedeeld met als basis Den Helder en Vlissingen en werd de marinekazerne Hellevoetsluis opgeheven.

Ook in 1968 werd deelgenomen aan de operatie New Minion en later onder Neder-landse leiding aan de operatie New Broom met 14 eenheden, ondersteund door een helikoptersquadron van de MLD. Deze multinationale operatie van vijf landen be-oogde het verbreden en mijnenveilig verklaren van scheepvaartroutes ten noorden van de Waddeneilanden.Opnieuw onder Nederlandse leiding vond in 1970 de operatie New Broom II plaats die de laatste beletselen voor de ET-route moest wegnemen.

Als gevolg van enkele incidenten in de Rode Zee, waarbij sprake zou zijn van koopvaardijschepen die beschadigd raakten door mijnexplosies, werden op verzoek van de regering van Saoe-di-Arabië twee schepen van de Alk-maar-klasse, t.w. Hr.Ms. Harlingen en Haarlem in het najaar van 1984 naar de Rode Zee gedirigeerd, teneinde te worden ingezet bij het opsporen en ruimen van mijnen. Na deze succesvol verlopen operatie werd aansluitend op verzoek van Egypte nabij de ingang van het Suezkanaal nog een mijnen-bestrijdingsoperatie uitgevoerd in eengebied dat sedert de tweede wereldoorlog in verband met mijnengevaar voor de scheepvaart was verboden.

26

Hr.Ms. Harlingen M854

Räumbote of R-boten

Zoals hiervoor gezegd kreeg ik een vraag waarom niet meer aandacht was geschon-ken aan de R-boten van voor en na de oorlog. Wat ik vond aan meer gegevens hier-onder.

Het was een serie mijnenvegers, klein maar robuust om in ondiepe wateren zoals havens en rivieren en onder de kust te opereren. Tussen 1933 en het einde van de oorlog werden er zo’n 300 gebouwd in verschillende serie met kleine wijzigingen.

Uit het boek ‘Koninklijke Marine in beeld 1940-1949’* citeert Jaime Karremann (‘Ma-rineschepen.nl warm aanbevolen website!) het volgende over de R-boten:

‘De Koninklijke Marine had na de oorlog een veelvoud van schepen in dienst, over-genomen van de Britten of Amerikanen. Het meest sprekend voorbeeld daarvan is wel Hr.Ms. Karel Doorman, het tweede vliegdekschip met deze naam dat werd over-genomen van de Britten, waar het tijdens de oorlog als HMS Vulnerable dienst had gedaan. Maar ook de ex-Britse torpedobootjagers als Hr.Ms. Marnix (ex-HMS Gar-lant), de ex-Australische mijnenvegers als Hr.Ms. Boeroe (ex-HMAS Toowoomba) en de Amerikaanse mijnenveger als Hr.Ms. Oosterschelde (ex-YMS 230).Naast deze schepen ontbreken in het boekje ook niet die tijdens de Tweede Wereldoorlog al naam maakten, zoals Hr.Ms. Tromp, Hr.Ms. Tjerk Hiddes (ex-HMS Non Pareil, al in 1942 in Nederlandse dienst), Hr.Ms. O 24, Hr.Ms. Willem van dr Zaan en anderen.

Vermelding verdient ook nog dat voorbeel-den zijn gegeven van schepen die in mei 1940 in aanbouw waren en in Duitse han-den vielen. Enige daarvan werden tijdens de oorlog niet afgebouwd of kwamen na de oorlog terug naar Nederland.Zeer interessant is de behandeling in het fo-toboekje van in Nederland achtergebleven Duitse Räumbote of R-boten die na de oor-log in Nederlandse dienst werden genomenals kustmijnenvegers.Enkele voorbeelden hiervan zijn Hr.Ms. Schiermonnikoog M872 en Hr.Ms. Goeree M869.’

* Het boek ‘Koninklijke Marine in beeld 1940-1949’ wordt vermoedelijk herdrukt, want bij Bruna staat aangegeven dat het beschikbaar is vanaf 28/10/2016 en als paperback, 128 pagina’s, € 17,95 gaat kosten. Een boekje over de naoorlogse periode van onze Koninklijke Marine, maar zeker zo interessant door de vele verwijzingen naar de Tweede Wereldoor-log. Interessant vooral voor diegenen die de lotgevallen willen navorsen van vele tijdens de oorlog dienende schepen.

Hr.Ms. Schiermonnikoog M872

28

Hr.Ms. Zierikzee M862

Hr.Ms. Maassluis M856

27

In september 1987 vertrokken op-nieuw twee eenheden van de Alk-maar-klasse, t.w. Hr.Ms. Hellevoetsluis en Maassluis uit Den Helder, nu naar het zuidelijk deel van de Perzische Golf voor de oorlogsoperatie Octopus om in het geschil tussen Irak en Iran de wa-teren voor de scheepvaart mijnenvrij te houden. In mei 1988 werden beide schepen afgelost door Hr.Ms. Urk die deelnam aan de operatie Calendar II. De betrekkelijke rust was slechts van korte duur, want op 22 februari 1991 besloot het kabinet twee mijnenjagers van de Alkmaar-klasse naar de Per-zische Golf uit te zenden in het geschil tussen Irak en Koeweit. Later werd besloten nog een derde schip hieraan toe te voegen. Men besloot de geoefende bemannin-gen van Hr.Ms. Vlaardingen en Willemstad over te laten gaan naar Hr.Ms. Haarlem en Harlingen. Deze schepen werden uitgerust met onder andere satellietcommu-nicatie- en navigatie, .50 mitrailleurs en extra verbindingen. Ook de bemanningen werden nog eens extra getraind en kregen de nodige inentingen voor verblijf in de tropen. Het vertrek op 11 maart 1991 werd met veel kunst en vliegwerk gehaald.

Het weekeinde voor vertrek werd de wacht aan boord door bemanningen van andere schepen gelopen. Zij wa-ren het dan ook die de schepen vaar-klaar maakten voor een inzet in verre wateren met echte mijnen. Op Kreta werd het verband op 25 maart ver-sterkt met Hr.Ms. Zierikzee. Gezamen-lijk spoorden de schepen in enkele dagen 35 mijnen op en maakten deze onschadelijk.

*) Naar aanleiding van mijn vorig artikel kreeg ik een telefoontje van iemand die verwonderd was dat niet was gesproken over een serie R-boten van voor en na de oorlog. Die komen hier nu kort aan bod. Maar wij vonden o.a. op de website Ma-rineschepen.nl van Jaime Karremann meer informatie, die op de volgende pagina is weergegeven. En mocht u nog meer informatie willen hebben, dan kunt u onze ‘klager over de R-boten’ bellen: 0223 624146.

Harry Faber

30

Bestellijst Promotie Maritieme TraditiesBOEKEN Aantal Titel p.ex.

€ porto €

Hr.Ms. MAHU, vernieuwd en bijgewerkt 15,00 6,50 Ondiepwatermijnenvegers Van Straelenklasse (Mahu) 30,00 6,50 100 jaar Werkpaardeb Mijnendienst 25,00 6,50 Alle schepen Mijnendienst in woord en beeld 15,00 6,50 Amerikaanse fregatten Amstel en Wolf klasse 15,00 6,50 Hr.Ms. Drenthe 15,00 6,50 Hr.Ms. Groningen 15,00 6,50 Hr.Ms. Johan Maurits van Nassau 15,00 6,50 Hr.Ms. Karel Doorman R81 (vliegveld in zee) 27,00 6,50 Hr.Ms. Korvetten, Ambon klasse 15,00 6,50 Hr.Ms. kruiser Zeven Provinciën 1936-1976, nieuwe druk 15,00 6,50 Hr.Ms. kruiser DE Ruyter, 1936-1973 15,00 6,50 Hr. Ms. Onderzeebootjagers Holland/Friesland klasse 15,00 6,50 Hr.Ms. Overijssel 15,00 6,50 Hr.Ms. Snellius en Hr.Ms. Luymes witte marine 15,00 6,50 Hr.Ms. Soemba en Flores 15,00 6,50 Hr.Ms. Tonijn 18,00 6,50 Hr.Ms. Tromp / De Ruyter F801-F806 GW fregatten 15,00 6,50 Hr.Ms. de Zeeuw 1951-1968 15,00 6,50 Hr.Ms. Zeeland D809 (nieuw) 15,00 6,50 Flottieljeleiders Hr.Ms. Tromp en Jacob van Heemskerck 15,00 6,50 Instructieboek kruiser Hr.Ms. De Ruyter 15,00 6,50 Kleine Vaartuigendienst 15,00 6,50 Koninklijke Marine in beeld, deel 2, 3, 4, 5, per deel

(bij bestelling deelnummer opgeven) 16,00 6,50

Koninklijke Marine 1950-1975 23,00 6,50 M.T.B. Motor Torpedobootjagers 15,00 6,50 Nederlandse Torpedobootjagers 15,00 6,50 Onderscheidingstekens Kon. Marine deel 1, prijs op aanvraag Patrouilleboten in actie 1947-1048 15,00 6,50 Schepen van de Van Speijk klasse 1963-1990 15,00 6,50 Standaardfregatten Kortenaer klasse 15,00 6,50 Boeggolf voor Korea 15,00 6,50 M.O.K. Hilversum 15,00 6,50 De valreep beklimmen 20,00 6,50 Boek Van Straelen klasse – speciaal pakket 30,00 4,00 DIVERSEN Mahupet/cap 12,00 3,50 Promotiefilm Hr.Ms. Mahu 5,00 4,00 Badge PMT, RZN of NNG 6,50 1,50 Reversspeld RZN of PMT 5,00 1,50 Schildje PMT, of RZN of Hr.Ms. Mahu of NNG 20,00 6,50 Stickers RZN of PMT 1,50 1,50 Stickers KM rood/wit/blauw met anker 1,50 1,50 Model Karel Doorman in Schoonhovenzilver 30,00 6,50 Model WU-mijnenveger, speciale prijs 30,00 6,50 Model A en B jagers 30,00 6,50 Model Van Straelen klasse MAHU 30,00 6,50 Indische recepten (herdruk PMT) 15,00 6,50 Wapenschildje LPD Hr.Ms. Johan de With 20,00 6,50 Wapenschildjes van Hooymayer, nagenoeg alle te leveren

à €20,00 p.st., excl. verzendkosten à €6,95 (naam opgeven) 20,00 6,50

Prijswijzigingen voorbehouden. Voor alle bestellingen zenden wij u een nota, incl. acceptgiro. Bestellingen zenden naar: Stichting P.M.T., Saturnusstraat 42, 1115 TE Duivendrecht of per e-mail: promotiemaritiem@xs4all.nl

29

175 rooms w

ith all modern conveniences, English/C

ontinentalB

reakfast Buffet, 24 hour reception, pleasant bar, sundeck/terrace,

free ferry service to and from C

entral Railw

ay Station, free hotelshuttle bus all night long.W

elcome on board!

INDO ~ ASIAN RESTAURANT

NDSM-Pier 21033 RE Amsterdam

Telefoon: + 31 20 - 492 28 47www.polluxpacific.nl

31