ideaz 4-2015Praktijkblad van MissieNederland over geloven en missionair kerk-zijn in binnen- en buitenland

IN DIT NUMMER:

Theologiseren met kinderen: Praat met ze!

5 relitrends onder kinderen

Zij kwamen door kinderwerk tot geloof3 portretten

Vluchtelingenberaad

Missionair kinderwerk

3

inhoud:

30

14

28Geen lesjes afdraaien, maar in gesprek gaan met kinderen. Dr. Henk Kuindersma is er sterk voorstander van. Een gesprek over theologiseren met kinderen.

Op zoek naar goede ideen om kinderen in de buurt te bereiken? IDEAZ zet er 8 op een rij.

16Is ons kinderwerk wel ethisch verantwoord? Die vraag kan verlammend werken. Debbie den Boer onderzoekt belemmeringen en kansen voor missionair kinderwerk.

Thema-artikelen12 Kinderen en bijbelkennis Is het erg als ze de feitjes niet meer kennen?

16 Studie missionair kinderwerk Wat houdt ons tegen?

14 Missionair kinderwerk 8 tips 22 Portretten: Wij kwamen door kinderwerk tot geloof

30 Theologiseren met kinderen Interview met Henk Kuindersma

40 5 relitrends onder kinderen

Ook19 Nieuw! Netwerk vrouwentheologen

28 Leiderschap in de ondertussenheid Wat voor leiders hebben we nodig?

Vast

04 Nieuws09 Bettelies20 Ik vertrek 21 Tirza26 Boeken33 Vluchtelingenberaad34 Interculturele bijbelstudie36 Wereldflitsen37 Trends: autonomie 39 Kerk onder constructie42 Zorg voor zendingswerkers43 Migrantenkerken

Hoe geef je leiding aan een kerk als er zoveel verandert in de maatschappij? Zitten mensen nog wel te wachten op een leider? Joke van Saane heeft antwoord.

Welkom

ideaz nr 4 - 2015

verder:

Scripture Union (SU) is in zuidelijk Afrika een belangrijke evangeli-satiebeweging die veel heeft bijgedragen aan de groei van de kerk. Met eigen ogen zag ik hoe de beweging niet alleen op middel-bare scholen actief is met ijzersterke bijbelstudieprogrammas en gemeenschapsvorming, maar ook op de lagere scholen, en vooral op de kostscholen. Hele volksstammen jonge christenen zijn door SU gevormd.

Postmodern is het om te vragen of het wel ethisch verantwoord is om kinderen buiten hun ouders om te benvloeden. Een vraag die kerken in ons land laat aarzelen als het gaat om missionair kinderwerk.

Hoe ging Jezus daar eigenlijk mee om? Hij gebruikte kinderen als voorbeelden. Hij liet ze bij zich komen en zegende hen. Het dochter-tje van Jarus wekte hij op uit de dood. Maar nergens lezen we dat Hij zich in zijn verkondiging van het Koninkrijk tot kinderen richtte. In die zin is de aandacht voor het kind misschien ook wel weer heel erg cultuurbepaald.

Best wel grote vragen die op allerlei manieren aan de orde komen in dit nummer van IDEAZ.

Jan Wessels directeur MissieNederland

Like ons op Facebook en ontvang elke week vijf

praktische tips voor uw gemeentewerk!

facebook.com/ideazMNL

@ideazMNL

Jezus richtte zich niet tot kinderen

Observaties van rev. Rich Wyld (Eng.)Colofon2e jaargang nr. 4 - 2015Verschijnt vier maal per jaarISSN 1381-7345 Uitgever MissieNederland - Driebergen0343 - 51 36 93IBAN NL26 INGB 0000 0044 02KvK 41188580

Overnemen van artikelen MissieNederland suzanna@missienederland.nl

RedactieJan Wessels, hoofdredacteurArjan Schoemaker, hoofdredacteurSuzanna Blackmore, eindredacteurCorina Nsengimana, vormgevingBoekenredactie: Robert-Jan vd. Hoorn

Abonnementen IDEAZNederland 19,90Buiten Nederland 23,90

Advertenties en bijsluiterscorina@missienederland.nl |0343-524271

Deelnemerschap MissieNederland*Personen > 50,- Gemeenten 175,-Organisaties vanaf 280,- * incl. gratis abonnement op ideaz

Adreswijzigingpeter@missienederland.nl

www.MissieNederland.nl/ideaz

ideaz nr 4 - 2015 theologygrams.wordpress.com

Hoe

veel

heid

vis

Spijziging van de 4000

Om Jona te redden

Spijziging van de 5000(start)

Wonder-baarlijke vangst

(Joh.21)

Autos van christenen

Elke keer dat mijn koelkast naar vis ruikt

Vis

4

MIssIENEDERlAND NIEUws

Jullie brain-washen onze kinderenAfgelopen zomer organiseerde ik met een enthousiast team een missionaire kinder-week. Maanden waren we bezig met de voorbereiding. In superheldenkostuums nodigden we de kinderen uit. Het feest kon beginnen! Toen brak online een discussie los: Jullie indoctrineren mijn kinderen met jullie ideologien!

Bij missionair kinderwerk komt heel veel kijken. Niet alleen welke programmas sluiten aan en wat is aansprekend? Maar ook de vraag: wat is je doel en hoe com-municeer je dat? De vader die de discus-sie aanzwengelde had behoefte aan heel transparante communicatie.

Uiteindelijk nam een niet-gelovige moeder de leiding. Haar kinderen genieten al jaren van de nieuwe verhalen die ze leren uit de Bijbel. Als moeder geeft ze haar kinderen graag een breed wereldbeeld mee waarin ze de ruimte krijgen om hun eigen keuzes te maken. Daar is tijdens onze week alle ruimte voor, vindt ze.

Gelukkig blijkt het dus wel mee te vallen met het brainwashen. Toch zijn wij een leerzame les wijzer over uitkomen voor wie we zijn en hoe we te werk gaan.

Dorina Nauta Beleidsmedewerker Jeugd& Discipelschap

Dorina@missieNederland.nl

ideaz nr 4 - 2015

Wie zijn die mannen en vrouwen die dwars tegen de seculiere stroom in nieuwe christe-lijke geloofsgemeenschappen beginnen? In het boekje Praten met pioniers stellen twaalf Europese gemeentestichters zich aan u voor. Stuk voor stuk vertellen ze openhartig over de droom en werkelijkheid van het stichten van een kerk. Waardevol voor iedereen die actief is in de kerk en leuk als (kerst)geschenk!

U kunt het boekje voor 6,95 bestellen via Missienederland.nl/webshop

Praten met pioniers Portretten en lessen van kerkplanters uit twaalf landen

Nieuw!

Missionaire orintatieklas nu ook s avonds!

Wilt u graag iets doen in het Koninkrijk van God, maar heeft u geen idee waar u moet

beginnen? Kom dan naar de Missionaire orintatieklas van het Missionair Adviescentrum van MissieNederland! Op zaterdag 16 januari 2016 en op 10 februari 2016 (avond!) kunt u een

begin maken met uw missionaire werk. Er is ook ruimte voor persoonlijke gesprek-

ken met ervaringsdeskundigen.

Ontdek: wat uw passies en talenten zijn; of u geschikt bent voor cross-cultureel werk; wat de Bijbel zegt over missionair werk.

Locatie: Driebergen. Kosten: 30 (dag) / 25 (avond). Meer info: missienederland.nl/missionairadvies

getuigen

5

Wij verlangen ernaar dat meer mensen gaan bidden, dat meer mensen dat samen doen en dat meer kinderen en jon-geren daar al op jonge leeftijd mee beginnen. Dat motiveert ons jaar na jaar om nieuwe materialen te ontwikkelen voor de Week van Gebed. Speciaal voor zondagsschool/kinderne-vendienst is er een kinderwerkpakket gemaakt om de Week van Gebed met kinderen te starten.

Kinderwerkpakket

Kijk op www.weekvangebed.nl op welke manieren u kunt meedoen met de Week van Gebed.

MissieNederland introduceert

Gebedsarmbandjes

nieuw!

Met de jaarlijkse Week van Gebed in januari hopen we dat meer mensen de waarde van gebed ontdekken. Maar hoe houd je het ritme van regelmatig bidden vast? Als hulpmiddel hebben we daarvoor een armbandje ontwikkeld met vier icoontjes. Bij dit nummer krijgt u er alvast een cadeau! Wilt u er meer bestellen voor uw gezin, kerk of tienerclub? Ga dan naar onze webshop www.missieneder-land.nl/webshop_gebed

Wilt u dat jongeren uit uw gemeente ook meer betrokken raken bij gebed? Daag hen dan uit om op 16 januari een Prayer Night te organiseren (of doe het samen met hen). Een Prayer Night is een avond waarop jongeren elkaar ontmoeten om samen God te (aan)bidden. Het thema voor 2016 is SPEAK UP. MissieNederland biedt alles wat nodig is voor een Prayer Night: een draaiboek, creatieve gebedsideen en een sprekerspool.

Kijk op www.prayernight.nl voor meer informatie.Op dinsdag 22 december organiseert EZA-Verzekeringen in samenwerking met MissieNederland een informatiedag voor zendelingen. Het thema voor deze dag is: (tijdelijk) terug naar huis. Locatie: Near East Ministries (NEM) in Nijkerk. Toegang is gratis; inclusief diner. Info en aanmelden: ezaverzekeringen.nl/zendelingeninformatiedag

Informatiedag voor zendelingen

Bent u lid van een thuisfrontcommissie van een zendeling? Sluit u dan aan bij de Facebookgroep Thuisfrontteams van

MissieNederland!

ideaz nr 4 - 2015

organisatoren gezocht!

6 7

NEtwERk NIEUws

ideaz nr 4 - 2015ideaz nr 4 - 2015

cursus jeugdpastoraatDe nieuwe basiscursus jeugdpastoraat van de HGJB traint u in drie avonden in de belangrijkste elementen van pastoraal werk aan jongeren. Aan bod komen onder meer de onderwerpen gespreksvoering, geloofsontwikkeling en achtergrondinfor-matie over pastorale themas als pesten en relaties. De cursus kan op verzoek in elke gemeente worden georganiseerd. www.hgjb.nl

Identiteit en gemeente-stichting in Europees perspectief

28-31 december, stadskanaal: HGBJ Kerstconferentie & Conferentie Leve de Liefdehgjb.nl

19-21 januari, ambt delden: Mini Teenstreetoperatiemobilisatie/miniteen-street

22/23 januari, eindhoven: Global Leadership Summit willowcreek.nl

29/30 januari, rotterdam: Global Leadership Summit willowcreek.nl

3 februari, amersfoort: Loopbaanadviesdag Missionaire Pioniers missienederland.nl/lamp

12/13 februari, lelystad: Conferentie Rondom het kind rondomhetkind.info

12/13 februari, Putten: Passie voor preken ewv.nl/pvp/feb2016

Meer weten over identiteit en gemeentestichting in Europa? CAMA en de Evangelische Theologische Faculteit (ETF) in Leuven (B) organiseren van 9 tot en met 14 mei 2016 een cursus over dit onderwerp. Meer informatie & inschrijven: rholvast@gmail.com.

Nieuw materiaal voor missionair kinderwerkAls u actief bent onder kinderen zonder christelijke achtergrond her-kent u waarschijnlijk de behoefte aan programmas voor kinderen zonder voorkennis over het christelijk geloof. De HGJB en de IZB heb-ben nieuw materiaal ontwikkeld dat de verbinding legt tussen gebeur-tenissen en ervaringen van het kind en een bijbelverhaal. Themas zijn bijvoorbeeld vriendschap, spelen, waarom kan ik God niet zien? Ieder thema heeft uitgewerkte spellen en creatieve verwerkingsvormen. Beschikbaar vanaf voorjaar van 2016. izb.nl / hgjb.nl

agenda

Zending en Theologie-jaarBent u op zoek naar academische vorming op het gebied van zen-ding en missiologie? Misschien is het Zending en Theologie-jaar van de ETF (Leuven) dan iets voor u. Het helpt u om vanuit christelijk perspectief op de uitdagingen van het werken in een andere cultuur tereflecteren.Het studieprogramma bestaat uit orinterende vakken in de godge-leerdheid,specifiekevakkenophetgebiedvanzendingenveelruimte voor keuzevakken. Zo kunt u, eventueel in overleg met een zendingsorganisatie,eenprogrammasamenstellendatspecifiekopuw situatie is afgestemd. http://www.etf.edu/onderwijs/zendingsjaar/

Inspiratie voor opvoedingIn 2016 introduceert Alpha Nederland de Parenting Children Course in Nederland. Het is een nieuwe en veelbelovende methode om elkaar te inspireren en te motiveren in de opvoeding. Ouders van 0- tot 10-jarigen kunnen op een leuke en laagdrempelige manier ervaringen uitwisselen en zich bezinnen op de opvoeding. Ook geschikt voor niet-christe-lijke opvoeders. De cursus bestaat uit vijf bijeenkomsten, met onder andere een maaltijd, een inleiding en een verwerkingsgedeelte. Wilt u in uw gemeente/omgeving een cursus starten? Kijk op parentingcourse.nl.

Sinds november biedt de Bijbelvereniging de Bible Box aan. Een doos met nieuwe Testamenten in acht verschillende talen waarmee u (nieuwe) bezoekers van uw gemeente een Bijbeltje in eigen taal kunt aanbieden. Ook geschikt voor bijvoorbeeld ontmoetings-, wacht- of ontvangstruim-ten. U kunt een gratis Bible Box aanvragen via: www.bijbelvereniging.nl/biblebox

bible box: Bijbels voor bezoekers

ideaz nr 4 - 2015

jEUgD

9

COlUMN

De buurtmaaltijd is druk en gezellig, ik probeer bij ver-schillende tafels aan te sluiten en kom in een verhit gesprek terecht. Al die vluchtelingen, die komen zeker weer in deze wijk wonen en het gaat hier al zo slecht en ik kan al bijna niemand meer verstaan. Al die mensen bij de voedsel-bank, laten we daar eerst maar eens voor zorgen. En deze kerk, die is straks vast ook een moskee! Bekende kreten die je af kunt doen als asociaal. Maar k weet wie deze mensen zijn en waar ze wonen. De een zit al jaren werkloos thuis en de ander staat elke week zwaar van de schaamte in de rij bij de voedselbank. Ook ik heb sinds ik in deze wijk woon weinig vertrouwen meer in een overheid die opkomt voor kwets-bare mensen.

Ik bedenk me dat niet alleen de mensen op de Middellandse zee gered moeten, maar dat we ook over Gods redding moeten spreken met onze buren, kerken en de leiders van ons land.

Want als we allemaal zouden weten dat Jezus je wil redden van de schaamte die je ervaart als je in de rij staat bij de voedselbank. Dat je ziel gered is van de stem die je elke och-tend vertelt dat je mislukt bent, omdat werk vinden niet lukt. Dat je ziel gered is van de machteloosheid die je voelt als je voor de zoveelste keer in de wacht hangt bij de woningcorpo-ratie. Dat je ziel gered is van de aarzeling om beslissingen te nemen die je zetels kunnen kosten. Dat je gered bent van het idee dat je zekerheid afhangt van de waarde van je huis en dat zelfs als alle kerken in moskeen zouden veranderen je nog steeds niet bang hoeft te zijn.

Als we dat voor ogen houden als het Save our Souls klinkt vanaf de Middellandse zee, dan hoeven we ons niet druk te maken over onze eigen redding, toekomst, bankrekening of kerk. Want als je weet dat je zelf blijft drijven, dan laat je een ander niet verdrinken.

Bettelies Westerbeek Missionair pionier bij MarcusConnect in Den Haag

S.O.S

Maar k weet wie deze mensen zijn en waar ze wonen

Zie voor alle aanbiedingen

www.kachelhuus.nl

Galvanistraat 20 Ede Industrieterrein Frankeneng (0318) 69 00 89

Variaties in vuur en vlam.

Interesse? info@cama.nl of www.cama.nl

gemeentestichters

artsen

verpleegkundigen docenten

voorgangers evangelisten

Wij zoeken:

Wil je werken bij een internationale christelijke zendings- organisatie? Dan ben je bij CAMA van harte welkom.

ideaz voor de raad!

IDEAZ is een goed bewaard geheim,

maar u hoeft het niet voor uzelf te

houden!

Neem met uw kerken/oudstenraad

een multi-abonnement en ontvang

50% korting.

www.missienederland.nl/ideaz

Locatie: De Pijler, LelystadThema: EXCE!!ENTKosten: deelname is gratis (administratiekosten 7,50)collecte voor de onkosten

Aanmelden en meer informatie:

Rondom Het Kind is een christelijke beweging gevormd vanuit diverse organisaties

www.facebook.com/RondomHetKindwww.twitter.com/RondomHetKindrondomhetkind.info

Rondom Het Kind is een christelijke beweging gevormd vanuit diverse organisaties

Aanmelden en meer informatie:

12-13 februari 2016RONDOM HET KIND CONFERENTIE

D ontmoetingsplek voor ouders, kinderwerkers,

leerkrachten, kerkleiders en beleidsmakers

die betrokken zijn bij de (geloofs)opvoeding.

thEMA IN bEElD

Volgens onderzoeksbureau Twinq zijn kinderen en tieners van nu op zoek naar zingeving en zen, net als de hippies van toen. Spiritualiteit en gemeenschapszin komen voor persoonlijke ambities, status en concurrentie. www.twinq.nu

Hallo generatie Zenz!

ideaz nr 4 - 201512 13 ideaz nr 4 - 2015

OpINIE

Is het erg als kinderen geen bijbelkennis meer hebben?

Het ouderwetse stampen van rijen met feitjes staat tegenwoordig geregeld ter discussie. Een rekensom toets je in op je smartphone, spelling check je via de spellingscontrole, als je een werkstuk moet maken google je het thema, wil je leren breien dan kijk je een YouTubefilmpje en voor een inspirerende bijbeltekst gebruik je de tekst van de dag via Youversion. Waarom zou je feiten leren die je op internet kunt vinden?

De generatie die nu opgroeit wordt ook wel de Google-generatie genoemd. Als ze iets niet weten, dan zoeken ze het op. De noodzaak om dingen uit het hoofd te weten is daardoor veel kleiner. Dat maakt ze in een bepaald opzicht slim-mer dan de generaties voor hen. Ze zijn professionals in het zoeken van informatie. Uiteraard heeft dit ook een keerzijde en in een bepaald opzicht maakt het ze minder slim. Ze hebben namelijk minder algemene kennis paraat.

op eigen houtjeDezelfde ontwikkeling zien we als het gaat om bijbelkennis. Veel kinderen kennen de grote lijnen van de Bijbel niet meer. Ze weten niet waar een bijbelboek te vinden is en kennen de inhoud van de verhalen niet meer uit hun hoofd. In het kinderwerk zie ik veel themagericht werken. Het mooie hiervan is dat het vaak dicht bij de leefwereld van kinderen komt. Maar de teksten leren ze meestal niet meer in hun context te plaatsen. De vraag is of dat erg is. Moeten we deze ontwikkeling niet gewoon om-armen en blij zijn dat onze kinderen op eigen houtje zoveel informatie bij elkaar kunnen sprokkelen op internet? Is het niet gewoon een andere vorm van omgaan met de Bijbel, die niet per se verkeerd is?

Volgens mij niet. Ik vind parate bijbel-kennis van het grootste belang voor kinderen en zou dan ook de noodklok willen luiden over het gebrek daaraan. Daarmee bedoel ik niet dat alles weer moet zijn zoals het vroeger was. Deze generatie leert op een andere manier en daar moeten we wel degelijk reke-ning mee houden. Als ze bijvoorbeeld

minder teksten lezen en meer gericht zijn op beeld, laten we bijbelverhalen dan op een nieuwe, passende manier vertellen. Maar kennis opdoen over de inhoud en plaats van bijbelverhalen blijft daarbij belangrijk.

Ik onderscheid vier argumenten:

1dOOr dE BijBEl lErEn KindE-rEn gOd KEnnEn En hErKEnnEn God openbaart Zich in de eerste plaats door Zijn Woord. Natuurlijk zijn er ook veel andere manieren om Hem te leren kennen: mensen die je vertel-len wie Hij is, het handelen van andere personen of een speciale geestelijke ervaring. Maar zonder bijbelkennis kun je dat minder goed plaatsen, toet-sen en begrijpen. Klopt het verhaal dat mensen me vertellen over God? Wat is de betekenis van een bepaalde ervaring? Door over God te lezen in de Bijbel leren kinderen Hem te kennen en herkennen.

2dOOr dE BijBEl lErEn KindE-rEn hUn PlAATS in hET grO-TErE gEhEEl Door de Bijbel heen loopt de lijn van de heilsgeschiedenis. Adam, Abraham, Jozef, Ruth, David, Jesaja en Jezus. Er vormt zich een rij van mensen die met God geleefd hebben waarbij zij zich mogen aansluiten. Het laat kinderen zien dat het niet al-leen gaat om hun individuele verhaal met God. Ze leren zien dat ze deel zijn van een veel grotere groep. Ze worden deel van het grotere Verhaal door alle eeuwen heen en daardoor leren ze hun roots kennen. Dat helpt weer om te snappen en te begrijpen wat God door alle tijden heen aan het doen is.

3in dE BijBEl KrijgEn KindE-rEn hAndVATTEn Om hET lEVEn AAn TE KUnnEnEen belangrijk onderdeel van opvoe-ding is kinderen leren zelfstandig te leven. Dat geldt voor tijden in hun le-ven dat het goed gaat, maar ook voor moeilijke tijden. Daarbij zijn allerlei adviezen en principes behulpzaam. De Bijbel biedt meer dan een advies voor het alledaagse leven. Het is een houvast in moeilijke tijden. Het Woord staat vol met hoopgevende woorden en is een richtingwijzer bij het maken van keuzes. In moeilijke tijden is het belangrijk dat die woorden in hun hart klinken of dat kinderen weten waar ze te vinden zijn.

4mET VOldOEndE BijBElKEn-niS KUnnEn KindErEn zElf OOK wEEr miSSiOnAir zijn Als je een verhaal wilt doorgeven is het belangrijk dat je het zelf ook goed kent. In deze tijd is het steeds minder vanzelfsprekend dat je christen bent. Dat betekent dat kinderen ook vaker moeten uitleggen waarom ze chris-ten zijn. Mensen stellen daar vragen over. Waarom geloof je wat je gelooft? Kinderen kunnen gemakkelijk omver geblazen worden door klasgenoten of leerkrachten die een andere mening hebben. Als ze het Verhaal beter ken-nen helpt dat in zulke gesprekken. In de toekomst is ook aan onze kin-deren weer de taak om de volgende generatie te vertellen over God. Maar hoe kun je een verhaal vertellen als je het zelf niet kent?

Dorina Nauta Beleidsmedewerker Jeugd en Discipel-schap bij MissieNederland

Reageren? Dorina@missienederland.nl

Hoe kun je een verhaal vertellen als je het zelf niet kent?

ideaz nr 4 - 2015

VOORbEElDEN MIssIONAIR kINDERwERk

Ouders en peutersIn Engeland zijn Mums and toddler-groepen een waar fenomeen. Heel veel ker-ken openen een of meer ochtenden per week hun deuren voor ouders en peu-ters.Eenbergspeelgoedenkoffie,meerisernietechtnodig.Kerkenhebbenzoecht een functie in de gemeenschap. Voor ouders die meer willen, zoeken naar zingeving, is de stap heel klein om eens een vrijwilligers aan te spreken. Voor een Nederlands voorbeeld: www.westerwijkamsterdam.nl ideaz nr 4 - 2015

who let the dads out? Recent is er in Engeland een beweging ontstaan die zich richt op vaders en hun kinderen. Vaders kunnen soms best wat hulp gebruiken als het gaat om hun rol in het gezin, zo vindt de organisatie. Ook geschikt voor Nederland? Probeer het uit! wholetthedadsout.org.uk

Op kampElk jaar organiseert de Centrale Missionaire Commissie van de Hervormde Gemeente Delft een kinderkamp voor kinderen uit de stad, die zelden op vakantie gaan. Zon dertig kinderen van zeven tot elf jaar gaan mee. www.missionairdelft.nl

waar is dat feestje? Kerk saai? Niet in de Rehobothkerk in Vlaardingen. Daar viert jeugdwerker Kelly de Hoop samen met kinderen uit de buurt kerkfeestjes. Dit is niet zomaar een club, maar een feestje! Compleet met versiering in de zaal, liedjes zingen en met wat lekkers te eten en te drinken.www.jop.nl/materialen/pro/uit-de-praktijk/buurtgericht-kinderwerk/

meiden- en jongenclubsAparte jongens- en meisjesverenigingen lijken iets van vroeger, maar komen op steeds meer plekken weer van de grond. De scheiding van de seksen biedt veel voordelen en kansen om aantesluitenbijspecifiekebehoeftenterichten. http://www.kingswork.nl/

Visite!Kerken in Barendrecht hebben het initiatief genomen om schoolkinderen uit te nodi-gen voor een bezoekje. Zowel christelijke als openbare basisscholen en verschillende kerken doen mee. www.hartvoorbarendrecht.nl

Een kloddertje hierIn Gaastmeer vindt vier a vijf keer per jaar Kladdertsjerke (Fries voor Kliederkerk) plaats. De Protestantse Gemeente is hier-mee gestart, omdat veel ouders van jonge kinderen zich behoorlijk eenzaam voelden in de traditionele kerk. Kladdertsjerke is een creatieve viering gericht op de basis-schooljeugd, maar het hele dorp is welkom. De locatie wisselt per keer en is afhankelijk van het moment in het jaar en van het weer: een boerderij, school, kerk. www.kliederkerk.nlKijken hoe het werkt? www.missienederland.nl/ideaz-4

Kinderen koken voor hun oudersIn de Marcuskerk in Den Haag laten ze buurtkin-deren voor hun ouders koken. Zo werken kin-deren aan hun skills als kok en zelfvertrouwen en bereiken we ook de ouders, door samen gezellig te eten. www.stichtingbricks.nl

1514

ideaz nr 4 - 2015

De kerk mag een stem zijn die kinderen bevestigt

in hun intutie

Een bekende uitspraak is: geef mij een kind tot zn zevende jaar en dan mag je het terug voor de rest van zijn leven. Hierin klinkt door dat wat er in de kinderjaren gebeurt, vormend is voor de rest van het mensenleven. Hoeveel waarheid er in deze uitspraak schuilt, blijkt uit verschillende recente onderzoeken die aantonen dat enige vorm van christelijke socialisatie in de jeugd (bijvoorbeeld het geregeld bezoeken van een kerkdienst of club) de kans vergroot dat iemand later tot geloof komt. De reden hiervoor is dat de jeugd een sensitive period is voor het leren over God. Het blijkt dat er van nature belangrijke componenten van religies aanwezig zijn bij kinderen; denk bijvoorbeeld aan de neiging om te geloven dat de wereld ontworpen is. Dit religieus potentieel is, net als ons spraakvermogen, biologisch aangelegd maar omgevingsfactoren en opvoeding moeten het activeren. Wordt het religieus potentieel bij kinderen niet bevestigd, dan passen zij hun wereldbeeld aan. Niet langer zien zij de wereld dan als het ontwerp van een intelligente ontwerper, in plaats daarvan zien zij het bijvoorbeeld als het gevolg van natuurlijke selectie. Wanneer je eenmaal een der-gelijk wereldbeeld hebt ontwikkeld, is het lastig om op latere leeftijd de werkelijkheid anders namelijk op een christelijke manier te interpreteren. Je zou het kun-nen vergelijken met het leren spreken op latere leeftijd; in dat geval wordt het leren van taal moeilijker en zal iemand een taal misschien nooit vloeiend kunnen spre-ken of helemaal kunnen begrijpen. Worden kinderen wl bevestigd in hun intutie dat er een goddelijke, per-soonlijke ontwerper is door enige vorm van christelijke

socialisatie, dan wordt er als het ware een fundament voor het christelijk geloof in hen gelegd. Dit funda-ment kunnen zij later, bijvoorbeeld als zij tegen grote levensvragen aanlopen, evalueren en er vervolgens op doorbouwen.

belemmerende factorenIn onze samenleving zijn veel factoren die de ontwikke-ling van het religieus potentieel bij kinderen belem-meren. Ik denk dan bijvoorbeeld aan het gegeven dat de sociaal-economische situatie in ons land over het algemeen goed is. Hierdoor is de behoefte die mensen

hebben om te geloven in bovennatuurlijke krachten kleiner dan het geval zou zijn in landen waar grote armoede of oorlog is. Ook valt te denken aan n van de centrale waarden in de hedendaagse opvoeding: autonomie. Kinderen moeten hun eigen keuzes maken, ook als het gaat om geloven. Wat ouders echter niet beseffen,isdatzehunkindopditgebiedaltijd ben-vloeden. De godsdienstpedagoog Friedrich Schweitzer vergelijkt het met de wens dat een kind zelf mag kiezen in welk land het wil gaan wonen. Voordat het kind oud genoeg is om zelf deze keuze te maken, woont het al in het land waarvoor zijn ouders gekozen hebben. Net zo groeit een kind op met een bepaald wereldbeeld dat, hoewel zeker niet alleen gevormd door de ouders maar ook door de hele cultuur, wordt overgedragen door de ouders. Wanneer er in het overgedragen wereldbeeld geen ruimte is voor God, zal het kind grote moeite heb-ben om later wel te gaan geloven.

groeiende openheid Naast alles wat in onze samenleving de ontwikkeling van het religieus potentieel bij kinderen belemmert, is er toch ook in toenemende mate openheid zichtbaar voor het christelijk geloof. Veel ouders staan er bijvoorbeeld voor open dat hun kinderen kennismaken met het christelijk geloof, omdat ze geloven dat het goed is dat hun kinde-ren ook deze verhalen leren kennen en ze de christelijke waarden en normen waarderen. Ondanks deze open-heid komen mensen niet automatisch bij de kerk uit. Voor kerken ligt er daarom een taak om deze mensen op te zoeken door middel van missionair kinderwerk en hen en hun kinderen de mogelijkheid te geven op een laag-drempelige manier kennis te maken met het christelijk geloof. Op die manier mag de kerk, te midden van alle factoren in onze samenleving die de ontwikkeling van het religieus potentieel belemmeren, een stem zijn die kinderen juist wel bevestigt in hun intutie dat er een god-delijke, persoonlijke ontwerper is.

aarzelingen Zelfs wanneer we ervan overtuigd zijn dat het belangrijk is om kinderen in aanraking te brengen met het evan-gelie, kunnen er aarzelingen zijn die ons ervan weer-houden om missionair kinderwerk te starten. En van de voornaamste redenen die kerken hier momenteel van weerhoudt, is dat het al moeilijk genoeg is om aantrekkelijk jeugdwerk voor de eigen jeugd op te zet-ten. Moeten we dat niet eerst goed op de rit hebben, voordat we ons richten op de kinderen buiten de kerk? Het is inderdaad spannend om te investeren in mis-sionair kinderwerk als het moeilijk is om de eigen jeugd bij de kerk betrokken te houden. Ik denk echter dat, als we ons meer gaan richten op kinderen en jongeren

De meerderheid van de kinderen in Nederland

groeit op zonder in aanraking te komen met de

kerk en haar boodschap. Ondanks dit gegeven

staat het missionair kinderwerk in Nederland

op veel plaatsen nog in de kinderschoenen. Hoe

komt dat en is het belangrijk om hier verandering

in te brengen?

Een fundament voor het christelijk geloof leggen

geef mij een kind tot zn zevende jaar

stUDIE

16 17 ideaz nr 4 - 2015

ideaz nr 4 - 201519

Mannen en vrouwen in de kerk we hebben elkaar nodig!

MIssIENEDERlAND

Omgevingsfactoren en opvoeding moeten het religieus

potentieel activeren

buiten de kerk, dit uiteindelijk ook ten goede komt aan onze eigen kinderen. Zij groeien immers op in dezelfde cultuur en hebben vaak dezelfde vragen en behoeften. Missionair kinderwerk sluit goed jeugdwerk in de kerk niet uit, maar kan het juist versterken.

Een tweede aarzeling kan voortkomen uit de angst dat ouders het idee zouden kunnen hebben dat we hun kinderen iets opdringen. Deze aarzeling is niet geheel

onterecht, omdat er daadwerkelijk mensen zijn die een dergelijk beeld van de kerk hebben. Dit betekent echter niet dat we geen missionair kinderwerk moeten opzet-ten, maar wel dat dit gekenmerkt zal moeten worden door transparantie en respect. Transparantie over wat er gebeurt op onze activiteit en respect voor de geloofs-overtuiging die de ouders hun kinderen voorhouden. We willen kinderen niet tegen hun ouders opzetten, maar hen wel een alternatief verhaal aanreiken in afhankelijkheid van de Heilige Geest die harten raakt en overtuigt.

de juiste verhoudingDe indruk kan ontstaan dat missionair kinderwerk vooral belangrijk is, omdat de jeugd een sensitive period is voor het leren over God. Hoe belangrijk het echter, menselijkerwijs gezien, ook is dat mensen al in deze levensfase met het christelijk geloof in aanraking komen, toch is dit niet de hoofdreden. Missionair kin-derwerk is vooral belangrijk, omdat wij een God dienen die een God wil zijn van alle generaties. Een God die zegt: Laat de kinderen tot Mij komen.

Debbie den BoerAfgestudeerd aan de Theologische universiteit Kampen op de master Missionaire gemeente. Nu ondersteunende medewerker bij de eindredactie van een handboek voor evangelisatie door de Wereldraad van Kerken.

Masterscriptie Missionair jongerenwerk in de 21ste eeuw; hand-reikingen voor visievorming - http://www.kerklab.nl/resources/

Verder lezenOnderzoeken & publicaties die het belang van de kindertijd bespreken: Barrett, J.L., Born believers. The Science of Childrens Religious

Belief (New York: Free Press, 2012). Bennett, D., A Study of how adults become Christians with special

reference to the personal involvement of individual Christians, http://www.bridge-builders.net/current/dissertation/disserta-tion_whole.doc

Bruin, C. & M. Koekkoek, Youth Conversion 2012. Een onderzoek naar wat belangrijke factoren zijn in hoe niet-christelijke jongeren tot geloof komen, https://hbo-kennisbank.nl/record/oai:repository.samenmaken.nl:smpid:14128

The Barna Group, New Research Explores the Long-term Effect of Spiritual Activity among Children and Teens, https://www.barna.org/barna-update/family-kids/321-new-research-explores-the-long-term-effect-of-spiritual-activity-among-children-and-teens#.VidIAX7hBdi

Walker, J., Testing Fresh Expressions. Identity and Transformation (Farnham: Ashgate Publishing Limited, 2014).

ideaz nr 4 - 201519

Een aantal vrouwen uit verschillende kerkelijke achtergronden is dit jaar onder de vlag van MissieNederland gestart met het netwerk Vrouwentheologen. Vanuit MissieNederland willen we vrouwelijke theologen graag de mogelijkheid geven om samen over hun kansen en bedreigingen te praten.

lunchontmoetingOp 11 december deelt Anne Westerduin tijdens een lunchontmoeting hoe zij haar weg vond in een mannen-wereld. Bent u vrouw en theoloog? Van harte welkom!

Naast lunchontmoetingen organiseert het netwerk studiedagen waar ook mannen welkom zijn!

studiedag met almatine leeneOp internationale vrouwendag 8 maart 2016 organi-seert het netwerk vrouwentheologen een studiedag met Almatine Leene, theoloog en schrijfster van het boek Samen dansen in de kerk. Jan Wessels, directeur van MissieNederland, verzorgt de inleiding.

Op deze studiedag gaan we met elkaar in gesprek over de Bijbelse motivatie om als man en vrouw samen lei-ding te geven in de kerk. Leene deed hier onderzoek naar en ook recent is veel materiaal over dit thema verschenen.

De studiedag is bedoeld voor iedereen die nadenkt over de rol van mannen en vrouwen in de kerk en nieuwsgierig is naar nieuw onderzoeksmateriaal en de ervaringen van anderen.

Wilt u meepraten over samen leidinggeven in de kerk? Van harte welkom! Meer info: www.missienederland.nl/vrouwentheologen

Foto:D

ickVo

sFo

tografi

e

Gespreksvragen

1. Welke rol heeft uw kindertijd gespeeld in

het feit dat u christen werd? Wat waren

daarin doorslaggevende factoren?

2. Wat zijn voor uw gemeente belemme-

ringen om in te zetten op missionair

kinderwerk?

3. Probeer als kerkenraad/oudstenraad

vast te stellen hoe ouders in uw omge-

ving tegenover het christelijk geloof

staan als het gaat om hun kinderen.

Stel de vraag hoe u naar deze gezin-

nen kunt uitreiken door middel van

missionair kinderwerk.

18 ideaz nr 4 - 2015

Intro

Tekst Suzanna Blackmore beeld Niek Stam

HoofDKoP

ideaz nr 4 - 2015 ideaz nr 4 - 2015

jEUgD

20 21

Ik VERtREk

Wie ben je en wat doe je? Ik ben Laura*, 29 jaar oud en ik werk op dit moment als com-municatiemedewerker. Ik heb geschiedenis gestudeerd met journalistiek als bijvak. Na mijn studie vertrok ik voor een jaar naar Centraal-Azi om les te geven aan kinderen van zende-lingen. Dit was een goed jaar, maar ik voelde me toen nog te jongenonervarenomdestapdefinitieftemaken.

Hoe is je interesse voor zending gewekt?Laatst realiseerde ik me dat ik in groep acht van de basis-school al een werkstuk over zending schreef. Blijkbaar zat het denken over zending er al vroeg in. Maar dat heeft verder geen prominente rol gespeeld. Wel heb ik altijd iets gehad van: ik wil iets betekenen voor de wereld. Tijdens mijn studie geschiedenis was ik vooral genteresseerd in de geschiedenis van minderheden en verdrukten. Aan het eind van mijn studie kwam heel sterk de vraag naar voren: wat wil ik met mijn leven en hoe kan ik God daarmee die-nen? Ik hoorde toen van iemand die naar Somali ging als zendeling. In tegenstelling tot anderen, dacht ik, wat gaaf dat ze dat doet en dat ze God vertrouwt hierin! Maar wat als God dat aan mij zou vragen? Ik heb het toen bij Hem neergelegd en ben ermee aan de slag gegaan.

Wat ga je doen?Ik ga eerst een half jaar naar All Nations Bible College in Engeland om training te ontvangen. Daarna vertrek ik met People International naar Centraal-Azi, waar ik aan de slag hoop te gaan met mijn talenten in communicatie en media. De mensen waar ik onder ga werken hebben een orale cul-tuur en zijn niet gewend om te lezen. Vertellingen, audio en video zijn daarom van groot belang om de Bijbelse bood-schap en getuigenissen door te geven.

Wat wil je tegen de Nederlandse kerk zeggen? We mogen ons in Nederland bewust zijn van onze bevoor-rechte positie. We hebben zoveel kerken en zoveel moge-lijkheden om het evangelie te delen. Als kerk is het onze roeping om het evangelie over de aarde te verspreiden. Uiteindelijk zullen we met alle volken voor Gods troon staan! De centrale vraag voor elke christen is: Wat kan mijn leven bijdragen aan dat toekomstvisioen?

Arjan SchoemakerVoor meer informatie zie ook: www.peopleinternational.nl

Ik vertrek... ...naar Centraal Azi

In deze rubriek portretteren we mensen die op het punt staan om Nederland te verlaten om ergens op de wereld missionair actief te zijn.

ideaz nr

Deur die kinders te dien

Samen zijn ze niet uit het zendingsveld te slaan

Dien die Here deur die kinders te dien het klinkende motto van onze Afrikaanse zendeling in siberi. tien jaar gele-den ontmoette ik hem op een conferentie over hulp aan (sociale) weeskinderen in een stadje ergens achter Moskou. hoe hecht de historische band tussen Nederlanders en Afrikaners nog altijd is, bleek toen ik over sarie Marijs begon. Vanuit een volkomen misplaatste koloniale trots heb ik dat Afrikaanse volksliedje als schoolkind nog moeten leren. hij rolde bijna van zijn stoel toen ik het refrein dertig jaar na dato nog vlekkeloos kon voorzingen en vertelde dat zijn betovergrootvader het had geschreven! hoe groot is de kans dat je diens betachterklein-zoon twee eeuwen later ergens in Rusland tegen het lijf loopt?

Maar veel belangrijker nog: hoe dien je die kinders in siberi? heel eenvoudig, samen met de lokale kerken. En dat zijn er welge-teld vier in een gebied zo groot als Nederland. Nu zijn Russische gemeenten bijna automatisch van de evangelie-christenbaptisten die de communistische tijd hebben overleefd en is een echte stellenbosser kerel degelijk Nederduits hervormd. Dat zijn echt twee totaal verschillende werelden, maar zij vinden elkaar in hun gezamenlijke missie voor de kinderen.

En dat is geen overbodige luxe. Alleen al in hun dunbevolkte rayon wonen achtduizend verwaarloosde kinderen. hun vaders zijn aan de drank of drugs of in de gevangenis of met de noorderzon ver-trokken. En hun moeders? Aan de drank of drugs of in de gevange-nis of met de noorderzon vertrokken

Omdat het niet goed is dat de mens alleen zij, kwam zeven jaar geleden een Afrikaanse vrouw naar siberi. samen zijn ze niet uit het zendingsveld te slaan, niet door het barre klimaat, niet door de tegenwerking van de lokale overheid. En zelfs nie door die dieven wat vorig jaar tijdens hun verlof die hele huis leegroofden nie.

hun missie werpt vruchten af. kinderwerk is uitgebreid met tiener-werk. De zomerkampkinderen van het eerste uur zijn uitgegroeid tot zomerkampbegeleiders. kinderen die anders zeker aan de drank of drugs of in de gevangenis of met de noorderzon vertrok-ken zouden zijn, zetten zich als jongvolwassenen in voor gods nog dun gezaaide koninkrijk in siberi. Deur die kinders te dien.

Tirza Keesmaat-Ritmeester Medewerker bij Stichting ORA, www.stichtingora.nl

COlUMN

ideaz nr 4 - 201522

pORtREt

Je hoorde er gewoon bij!Shary Jones (30, getrouwd, een kindje van 2 jaar) heeft levendige herinneringen aan de vakantiebijbelclub in haar woonplaats. In de zomervakanties speelde ze altijd buiten, op straat met leeftijdsgenoten. Op een keer werden ze uitgenodigd voor de vakantiebijbelclub. Nieuwsgierig als ze was en altijd in voor iets nieuws, is ze gaan kijken, samen met haar beste vriendinnetje en haar broertje. Ze was een jaar of acht. Het was het begin van iets wat haar leven volledig zou veranderen.

Wat haar het meeste aansprak van het kinderwerk was de sfeer. Het zag er mooi uit, de zaal was versierd, er werd gezongen en gitaar gespeeld. Shary herinnert zich de echte, vriendelijke, oprechte interesse in wat je bezighield. Het geduld van de leiding met kinderen die misschien volgens de huidige maatstaven een ADHD-label zouden krijgen. Je hoorde er gewoon bij, daar hoefde je niets bijzonders voor te doen of te zijn.

Bij Shary thuis waren geloof, Bijbel en God lange tijd een vaag iets. Maar haar moeder merkte dat het haar goed deed. Ze vond het daarom goed dat haar kinderen naar de club toegingen en bracht en haalde ze. In de zaal was een koffiehoek. Hier konden ouders als ze wat eerder kwamen, aanschuiven en het laatste deel van het pro-gramma meemaken. Op deze manier raakte haar moe-der in gesprek met mensen uit de kerk.

Langzaam maar zeker groeiden Shary en haar moeder steeds meer richting De Wegwijzer, de kerk waar het vakantiekinderwerk uit voortkwam. Het geloof kreeg meer betekenis en diepgang en haar moeder werd nu ook uitgenodigd om op zondag een keer de dienst bij te wonen.Uit wat Shary vertelt over de jaren na dat eerste, prille kinderwerk valt op dat er alle ruimte was om het geloof en de Bijbel rustig te onderzoeken. In haar tienerjaren koos ze uiteindelijk echt voor een leven met God. Iets in haar was aangeraakt, door het kinderwerk. Je zou je kunnen afvragen of dit dan de manier is: knutselen, muziek. Het voelt misschien meer als pappen en nat-houden. Maar Shary denkt daar heel anders over: Je voelt als kind haarfijn aan wanneer iemand oprecht in je genteresseerd is. En die ervaring gaat ergens in je DNA zitten!

ideaz nr 4 - 201523

wij kwamen door kinderwerk tot geloof

Wie kerk zegt, zegt kinderwerk. Wat de uiteindelijke impact van al dat zingen, vertellen, knutselen en spor-ten is, is moeilijk te meten. Maar misschien is die wel groter dan we denken. IDEAZ sprak drie mensen die door kerkelijk kinderwerk besloten christen te worden.

Tekst: Corina muller Beelden: marijke Vlietstra

zondagschool

kindernevendienst

kinderclub

bijbelvakantieweek

Broodtekst

Intro

Tekst Suzanna Blackmore beeld Niek Stam

HoofDKoP

In deze rubriek

25REPORTAGE

ideaz nr 4 - 2015

pORtREt

Ik zat in groep 7 toen een groep mensen in de buurt het plan opvatte te starten met kinder-werk in de wijk. Er kwam een grote SRV-bus. Deze werd op de hoek van de straat geparkeerd en kreeg de naam Kinderkaravaan. Eerst was de Kinderkaravaan er alleen in de schoolvakanties, later elke woensdag. Wendy Hoorn weet niet meer precies wat er gedaan of gezegd werd. Wel dat er een sfeer was van veiligheid, een gevoel de moeite waard te zijn. Eenmaal in de tienerleeftijd kon ze uiteraard niet meer op de woensdagmiddagen naar de Kinderkaravaan. En leidster had dat in de gaten. Zij bood Wendy en haar vriendinnen aan op vrijdagmiddag uit school bij haar te komen. Ook toen haar vriendinnen al waren gestopt, bleef Wendy komen. Deze vrouw heeft gedaan wat ze moest doen van de Here God. Inmiddels is zij al lang verhuisd maar door haar volhar-dende geduld kwam Wendy uiteindelijk als enige van haar gezin- in de kerk. Iedereen sliep uit, maar zij kwam soms in de dienst. Zo maakte ze ook kennis met het tienerwerk. Op haar veertiende voelde ze dat ze moest kiezen en op die leeftijd is ze gedoopt.

Het kinderwerk heeft op Wendy en haar hele gezin van herkomst grote invloed gehad. Haar ouders zijn gedoopt en ook haar broer is tot geloof gekomen.

Ik was in die tijd een gewoon, gelukkig, niets-aan-de-hand kind. Ik had een goed thuis, ging graag naar school en had vriendinnen. En toch is er ergens in je hart iets wat God nodig heeft. Ik heb mensen ontmoet die dat iets wisten aan te raken. Door hun geduld, hun trouw en hun bereidheid ook weer los te laten is mijn leven veranderd. Ze zou iedereen met een taak in het kinderwerk willen bemoedigen. Houd vol op de plek die God je heeft gegeven. Het is de moeite waard!

Ik heb mensen ont-moet die dat iets wisten aan te raken

Ik ben opgegroeid zonder vader. Hij is bij ons weg gegaan toen ik twee jaar was. Hier heb ik erg veel verdriet van gehad. Rick Langerak (15) zit op de bank tegenover me. Met een zachte stem, ietwat aarzelend, vertelt hij. Over het kinder-werkprogramma Sonrise, dat in 2011 bij hen in de buurt neerstreek. Jaren daarvoor had hij in de schuur een oude Bijbel gevonden, nog van zijn opa. Maar dat was zon oud boek. Het maakte hem wel nieuwsgierig, maar de afstand tussen hem en de woorden in dat boek was te groot.

Zo niet bij Sonrise! Een bijbelweek voor kinderen en jeugd aan het begin van de zomervakantie. Knutselprogrammas voor de kinderen, sport en spel voor tieners. Rick was er de hele week te vinden, samen met zijn moeder, zus en broertje. Op deze plek begon de Bijbel voor hem te leven. Waar het allemaal precies over ging weet hij niet meer, maar wat wel duidelijk was: het ging hier over Jezus en over God. God is een Vader voor mij, zegt hij, met vaste overtuiging. En de kerk? Steeds regelmatiger bezocht hij met zijn familie de zondagse diensten.

Op 20 september dit jaar is Rick gedoopt. Dat is nog maar kort geleden. Als hij hierover praat, straalt hij. Ik vraag hem of hij zich nog een bijzonder lied kan herinneren van de Sonrisevakantieweken. Onmiddellijk reageert hij: You raise me up. Dit was het eerste christelijke lied dat ik hoorde. En dit hebben we ook gezon-gen toen ik me liet dopen.

Inmiddels draait Rick mee in het team van Sonrise. Nog een beetje als deelnemer, bijna als leiding. Hij kan zich niet voorstellen hoe zijn leven er uit zou zien als hij niet in aanraking was geko-men met de God van de Bijbel. De hartelijkheid, de steun die hij en zijn moeder kregen, de begrij-pelijke bijbeluitleg, voor Rick is het duidelijk: Ik heb er een familie bij gekregen.

God is een Vader voor mij

pORtREt

26 ideaz nr 4 - 201527

Het lezen van het jongste boek van Stefan Paas in een spannende onderneming. Het spannende zit hierin, dat je idealen over missionair zijn in seculier Nederland tegen het licht gehouden worden. Je voelt je bijna betrapt. Ballonnetjes worden doorgeprikt: Kerkgroei-denken helpt niet verder in een seculiere omgeving (pag. 5). Op het moment dat je wilt protesteren, toont de schrijver alternatieven en verdiepende inzichten, die je sterk aan het denken zetten en je stimuleren terug te gaan naar de kernen van het christelijk gemeenschapsleven. Dit gebeurt op een manier die je doet relaxen. God staat voor zijn missie!

In zijn inaugurele rede (eind 2014) aan de Theologische Universiteit te Kampen gaf Paas de aanzet om ten aanzien van missionair werken uit te gaan van de kerk als gemeenschap van vreem-delingen (verstrooid en gezonden) en priesters (koninklijk priesterschap). Dat wordt in dit boek uitgewerkt. Het vertrekpunt zijn de eerste hoofd-stukken uit de eerste Petrusbrief. Door de jaren heen verworven inzichten integreert Paas tot een samenhangende visie op ecclesiologie, missiolo-gie en missionair werken in een seculiere context.

De bijbels-theologische lijnen achter de begrip-pen vreemdelingen en priesters zijn verhel-derend. Ze helpen je de oude modellen van missionair werk te boven te komen (pag. 195). Ik vind het een uitdagende omkering van den-ken om bekeerlingen niet te zien als uitbreiding van een gemeenschap, maar als tekenen van het naderende heil (hoofdstuk 4).

Mijns inziens is dit boek zo goed, dat het een must is voor iedereen die in gemeentestichting, gemeenteopbouw, en (missionair) kerkenwerk bezig is. Het zou mooi zijn, wanneer dit boek uit-gangspunt wordt voor gesprekken in kringen en professionele intervisiebijeenkomsten.

Stefan PaasBoekencentrum 19,90 Gelezen door: Nico Belo, Christelijke Hogeschool Ede

Vreemdelingen en priestersChristelijke missie in een postchristelijke omgeving

Diaconaat is een taak van de hele gemeente. En diakenen hebben als kern-taak om gemeenteleden daarvoor toe te rusten en te stimuleren. Deze gedachte onderschrijf ik van harte en vormt de basis voor Diaconaat, hoe doe je dat? De auteurs laten zien dat de taak van de dia-ken veel meer inhoudt dan vaak wordt gedacht. Het model met zes kerntaken maakt dat zichtbaar en kan helpen het eigen diaconaat verder te versterken.

De diaconale toerusting begint in de ere-dienst en het boekje geeft daarvoor diverse praktische handvatten. Ook komt het belang van goede communicatie als instrument voor diaconale toerusting goed naar voren. In het hoofdstuk over financile steunverlening mis ik soms concrete handvatten en van mij had er een meer ruimhartige toon in mogen doorklinken. De drempel naar de diaco-nie is vaak al zo hoog! De tip om gemeen-teleden in te schakelen als specialisten vind ik een goede, zeker omdat financile steunverlening om expertise vraagt.

De auteurs komen allen uit de Protestantse Kerk in Nederland en dat komt op een aantal plekken duidelijk naar voren. Ik vond het niet storend, maar kan me voorstellen dat er daardoor niet altijd even veel herkenning is bij lezers uit andere kerkgenootschappen. Desalniettemin is het wat mij betreft een makkelijk leesbaar boek dat op een aan-tal onderdelen zeker handvatten biedt. En wie meer wil, kan goed uit de voeten met het overzicht van boeken en web-sites waarmee wordt afgesloten.

Matthijs Geluk & Aart Peters (red.)Boekencentrum 12,90 Gelezen door: Derk Jan Poel, Diaconaal Steunpunt

Diaconaat, hoe doe je dat?Handvatten voor startende diakenen

ideaz nr 4 - 2015

Samenleesbijbel Nederlands Bijbelgenootschap

Het is een hele uitgave, maar dan heb je ook wat. Dat is helemaal waar voor de Samenleesbijbel die het NBG uitgeeft. Verschillende leesroutes nemen je mee de hele Bijbel door en bedienen elk kind op maat met kaartjes, weetjes, vragen en puzzels. Qua toon, uitwerking en opmaak uitstekend afgestemd op deze tijd.

Royal Jongbloed 59,95

Eros online - Seksualiteit op internet: hoe maak je kinderen en jongeren weerbaar? Wietske Noordzij & Erik Smit Eros online is het eerste deel uit de Leefstijlserie van Raise Up, een nieuwe christelijke organisatie die zich inzet voor de weerbaarheid van jonge mensen. In dit geval gaat het over weerbaarheid op het gebied van seksualiteit. Ook in de kerk mogen nee, moeten! we hieraan werken. Dat is pittig, want we moeten dan vooral ook helder zijn over ons eigen beeld van en onze omgang met seksualiteit. Dit boekje, waarbij een werkboek beschikbaar is, biedt waardevolle informatie, werk- en verwerksuggesties.

Het geheime logboek van topnerd Tycho Corien Oranje & Cees Dekker

Corien Oranje is theologe en schrijfster van vele en veelgelezen kinderboeken. Cees Dekker is hoogleraar biofysica. Samen schreven ze dit boek over Tycho. Als het fietsenhok van zijn school wordt getroffen door een stuk ruimtepuin, wekt dat in n klap razende nieuwsgierigheid en ver-hitte discussies op. Was er ooit een oerknal? Schepping en/of evolutie? Wie heeft er gelijk? Tycho vertrouwt zijn bevindingen toe aan zijn logboek, dat geheim moet blijven, maar wel erg leuk en leerzaam is om te lezen.

Ark Media 9,95

Royal Jongbloed 12,50

kinderkampen:Camps4Kids, Geloofshelden, Onvergetelijke zomerkampen, Wegwijzerkampen, YoY kampenDe HerikonDabarGave

kerkelijke jeugdwerk-organisaties: HGJB, CGJO, NGJ, JOP

Overige jeugdwerkor-ganisaties: Centrum voor vertellen, Vertel het maar sAmen leren gelovenYfC, Youth&I, Youth Alive (VPE)Timotheus, Teen challenge, Radar, JMEO, OM

Maak gebruik van de kennis in het Missienederland netwerk!

VERDER lEZEN Tips:

creatiefkinderwerk.nlHonderden creatieve ideen voor een kleurrijk kinderwerk van Matthijs Vlaardingerbroek

pinterest.com/kliederkerk/Heel veel creatieve tips voor vieringen.

youngholy.nlElke dag een nieuwe relitrend + gespreksvragen

baarsen.comOnder de titel Wat helderheid in een troebele tijd! heeft Dick Baarsen, voormalig (kinder)pro-grammamaker bij de EO, veel van zijn werk uit de afgelopen decen-nia gepubliceerd. De oude tv-fragmenten zijn weliswaar nogal gedateerd, maar met name Bas & Barbara uit de EO Kinderkrant kunnen jonge kijkers van nu nog altijd bijzonder aanspreken: een tip voor kinder(neven)diensten!

generatio.nu/nl/130/family_nights:_direct_aan_de_slag!Kant-en-klare handreikingen voor een zinvolle familieavond

Nog meer boeken:

Elmer J. Thiessen, The Ethics of Evangelism: A Philosophical Defense of Proselytizing and Persuasion

Astrid Damstra & Friso Mout, Geloven met plezier. Meer dan 100 leuke ideen voor jou en je kind

Nieske Selles-ten Brinke, Vier het samen. Met je gezin toeleven naar christelijke feestdagen

Nieske Selles-ten Brinke, Wie ben Ik? Samen aan de slag met de Ik ben teksten van Jezus

29 ideaz nr 4 - 2015

worden. Dat betekent dat het niet alleen gaat over de persoon van de leider, maar ook over de kenmerken van de volgers en de structuur van de groep. Uiteraard is de persoon van de leider belangrijk. Er wordt dan ook veel onderzoek gedaan naar kenmer-kendieeffectiefleiderschapvoorspellen.Zowetenwe dat leiders bij voorkeur emotioneel stabiel zijn. Dan kunnen ze goed omgaan met stressvolle situaties en blijven ze voorspelbaar. Ook eigenschappen als integriteit en authenticiteit blijken van belang. Goede leiders staan ergens voor en voeren geen verborgen agenda. Integriteit betekent ook dat je aanspreekbaar bent als leider en om kunt gaan met kritische geluiden. Daarnaast zijn er ook vaardigheden en rollen die je

jezelf als leider eigen kunt maken en ontwikkelen. Denk daarbij in ieder geval aan interpersoonlijke vaardighe-den: sensitiviteit naar de ander, empathie, luisteren, mensen op hun gemak stellen et cetera. Ook zijn cogni-tieve vaardigheden van belang. Als je een betrouwbare leider of voorganger wilt zijn, moeten mensen niet te zeer twijfelen aan je theologische kennis, of je vermo-gennieuweontwikkelingentevolgen.Effectieveleidersblijken ook over verandervaardigheden te beschik-ken, ze weten hoe je een veranderingsproces start en begeleidt.Datkunjeleren,netalsconflicthanteringenkennis over organisatieontwikkeling. Belangrijk is dat daarbijenigeflexibiliteitblijftbestaan.Jemoetwetenwanneer je welke rol moet spelen en welk deel van je tools van toepassing is.

uiteenlopende behoeftenIn het klassieke paradigma van de kerken is geloofwaar-dig leiderschap vooral leiderschap dat past bij de situ-atie. Die situatie is binnen dat klassieke paradigma namelijk goed te beschrijven: de geloofsgemeenschap wordt gekenmerkt door meer of minder commitment van de leden, door aanwezige kennis en vaardigheden, door groei of neergang, door veel of weinig leden et cetera. Geloofwaardig leiderschap is dan leiderschap waarin de persoonlijke eigenschappen en vaardigheden van de leider goed matchen met de groep.

In het nieuwe veranderende paradigma lijkt het veel moeilijker te zijn om tot geloofwaardig leiderschap te komen. Immers, als de condities en contouren van de geloofsgemeenschap onduidelijker worden is het ook lastiger te bepalen welk type leider nodig is. Het beeld wordtveeldiffuser,gelovigengaanonderlingvanelkaarverschillen en hebben ook uiteenlopende intenties en behoeften.

PrototypeHet paradoxale is echter dat de rol van de leider daar-mee niet minder groot wordt. Ogenschijnlijk is dat wel het geval, en moeten leiders en voorgangers zichzelf kleiner maken waar de inbreng van hun gemeenteleden groter wordt. Echter, een gevolg van de onzekerheid, de ondertussenheid, is ook dat gemeenteleden meer dan ooit de gemeente nodig hebben voor hun eigen identi-teit. Die identiteit als geheel staat immers ook op losse schroeven. Voortdurend zoeken mensen naar wat belangrijk is, en naar onderdelen van het zelf die mede bepalend zijn voor wie je bent. Juist de gemeente is daarin belangrijk, daar gaat het over waarden en perspectief, daar wordt tegemoetgekomenaandeaffectievebehoefte,aanver-bondenheidenzekerheid.Eninditprocesvanidentifi-catie is de persoon van de voorganger heel belangrijk. Dan telt niet zozeer in welke mate hij of zij beschikt over leiderschapsvaardigheden, maar veel meer op welke manierdatprocesvansocialeidentificatieofconstruc-tie wordt begeleid. Voor dat proces is het namelijk van belang dat de voorganger in persoon laat zien waarom het zinnig is deel uit te maken van deze gemeente.

De voorganger wordt een soort prototype, waaraan de gemeenteleden hun identiteit (deels) ontlenen. Niet de klassieke leiderschapskenmerken en vaardigheden geven dan de doorslag, maar de manier waarop de voorganger zichzelf als gelovige presenteert, hoe hij of zij zelf in het leven staat. Geloofwaardig leiderschap is dan leiderschap waar mensen zichzelf herkennen in de leiders en daardoor ervaren dat ze ertoe doen en hun geloof waarde heeft.

Joke van SaaneHoogleraar Onderwijs Theologie en Godsdienstpsychologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam

Het paradoxale is dat de rol van de leider niet minder

groot wordt

28 ideaz nr 4 - 2015

Binnen de Protestantse Kerk in Nederland heeft de scriba zijn visie over kerkzijn in 2025 gepresen-teerd: back to the basics, terug naar de kern van geloven, naar het volgen van Jezus en loskomen van de institutionele beperkingen. Dus niet inzetten op nieuwe geld- en tijdverslindende formele fusieprocessen, maar netwerkachtige structuren in stand houden waar gelo-vigen gevoed worden naar hun wisselende behoeften. In de evangelische kerken is deze beweging al langer zichtbaar: het individu staat centraal, het commitment

is persoonlijk en soms voorlopig, de grote organisatori-sche structuren minder gewichtig. Fundamenteel voor deze processen is de behoefte van gelovigen aan ruimte voor hun eigen ervaring n voor hun eigen vragen, zon-der dat de antwoorden op voorhand vastliggen.

Persoon van de leiderBij leiderschap gaat het altijd om een dynamisch proces waarin leider en volgers (lees: gelovigen) elkaar ben-vloeden zodat het gezamenlijke doel behaald kan

Geloofsgemeenschappen bevinden zich in onzekere tijden. Aan de ene kant blijft het klassieke model van kerken zicht-baar, aan de andere kant is overal de roep om verandering hoorbaar. Joke van Saane, godsdienstpsycholoog, onderzoekt wat dat betekent voor het leiderschap in de kerken. Hoe kun-nen leiders omgaan met onzekerheid op zoveel niveaus?

lEIDERsChAp IN DE ONDERtUssENhEID (1)

de voorganger als PrototyPe

ideaz nr 4 - 2015

jEUgD

Henk Kuindersma groeide zelf op in een heel open oecumenisch gezin in Joure. Er was meer sprake van geloofsbeleving dan van leerstellig-heid. Zijn vader was een erudiet zondagsschoolleider en jeugdwerker. Hij praatte met ons, zeggen mensen nu nog over hem. Hij leerde ons geen lesje, maar ging met ons in gesprek.Zelf houdt hij er ook van om met kindertjes te praten. Kinderen zijn tekenen van hoop. Ze wijzen met hun hele leven naar de toekomst. Ik hoop dat ze hun levens mogen leiden op een manier die zinvol is, met hun eigen identiteit, maar ook solidair. Ik denk dat de ont-moeting met de godsdienstige traditie daarbij helpt.

Uit alles wat Kuindersma in een uur zegt, klinkt een groot respect voor de eigen gedachten van kinderen. Dat is ook de basis van zijn pleidooi. Luister eerst naar wat kinderen zelf te zeggen hebben, vraag daar op door en sluit er bij aan. Hij noemt het theologiseren met kinderen: kinde-ren in een inspirerende omgeving brengen en daarover in gesprek zijn. Kinderen kunnen soms met inzichten komen die volwassenen te denken geven.

tegen de monoloogKuindersma is godsdienstpedagoog en was als docent en onderzoeker Kinder- en Jongerentheologie verbon-den aan de Protestantse Theologische Universiteit in Kampen. Eerder werkte hij als onderwijzer, school-hoofd, onderwijsadviseur godsdienstonderwijs en docent Hbo-theologie. Ook is hij betrokken bij PC GVO:

de organisatie van godsdienstonderwijs in het openbaar onderwijs. In 1998 verscheen zijn dissertatie waarin hij zich keert tegen de monoloog. Als het gaat om gods-dienstonderwijs is de eerste taak van leerkrachten om een inspirerende leeromgeving in te richten en pas veel later om zelf het woord te nemen. Ter illustratie vertelt hij over het kerkbezoek van kinderen van een openbare school. We gaven die kinderen geen rondleiding door de kerk, maar lieten ze zelf rondgaan. Met een vergroot-glas, een zaklantaarn, en de vraag: wat valt op? Pas toen ze tegen hun eigen grenzen aanliepen, was de juf aan de beurt. Uit eigen ervaring weet hij hoe waardevol zon benade-ring is. Mijn ouders stimuleerden ons om ons eigen geloofsverhaal te ontwerpen, binnen het raamwerk van de traditie. Als je eigen innerlijk niet meedoet, heeft het geen waarde. Het is zo belangrijk dat kinderen zich het verhaal eigen maken, pas dan kunnen ze het ook aan een ander vertellen. Ook als ze later tegen vragen en twijfels aanlopen, is het van waarde als vragen in hun kinderjaren serieus genomen werden, meent hij.

gevaarIs het niet gevaarlijk, om kinderen de ruimte te geven een eigen beeld van God en geloof te ontwikkelen? Kuindersma is daar niet zo bang voor. Je blijft in proces, je blijft vragen stellen. Bovendien ben jij niet het leidend principe, maar het Woord van God. De Bijbel is meer-voudig. Het ene verhaal legt het andere uit. Het gevaar is wel dat het ophoudt bij de beleving en de ervaring.

Werkvormen voor kinderwerk? Dr. Henk Kuindersma, godsdienstpedagoog, vindt dat ze op de tweede plaats moeten komen. Het gesprek met kinderen naar aan-leiding van een bijbelverhaal, ook wel theologiseren genoemd, is veel belangrijker.

Tekst Suzanna Blackmore beeld Marijke v.d. Ende-Vlietstra

PRaaT MET KINDErEN!

ideaz nr 4 - 201531

streamer

32 33ideaz nr 4 - 201532

Dat zien we rondom kerst en Pasen gebeuren. Een opvoeder moet daarom studieus, betekenis zoekend en creatief met kinderen bezig zijn.

klokhuisOm aan te sluiten bij wat kinderen bezighoudt, kijkt hij zelf geregeld naar programmas als Klokhuis of KRO-kindertijd. Dan zie je voortdurend sporen van gods-dienstige werkelijkheid en levensbeschouwing. Bij het maken van programmas voor het openbaar onderwijs kreeg ik altijd te horen: hun beginsituatie is nul. Maar ik heb heel andere ervaringen. Het is gewoon niet zo. Om de proef op te som te nemen, liet hij een leerkracht aan de kinderen vragen wat ze in hun leven zijn tegen-gekomen van God, de Bijbel, geloof en de kerk. De leerkracht stond versteld wat ze wisten over dopen, trouwen, begraven, bijbelverhalen en bijvoorbeeld kerst! In missionair kinderwerk is het goed om daar bij aan te sluiten. De hermeneutiek van de omgeving is de leidende vraag voor kinderen. Hoe geef je samen met hen betekenis aan wat ze aan godsdienst om zich heen tegenkomen?Zon benadering van theologiseren met kinderen stelt heel andere eisen aan kinderwerkers. Ik neem diep mijn petje af voor alle vrijwilligers in het jeugdwerk. Maar ik zou wel graag willen dat ze zich wat meer laten vormen, ook op theologisch gebied. In de exegese, maar ook in de hermeneutiek. Welke betekenis heeft dit Bijbelverhaal voor onze tijd? De boekjes met werkvor-men komen op de tweede plaats.

verder lezen:Henk Kuindersma, Van kindervragen tot kindertheologie. Via Google te vinden en te downloaden. Johan Valstar, Marleen Willems, Henk Kuindersma e.a. God is buiten de tijd, kindertheologisch leren kijken, Kwintessens, Amersfoort 2015. Bij deze uitgave zit ookeendvdmetachtvideofilmsvanlesseninhetbasisonderwijs. Zie: www.kwintessens.nl/god-is-buiten-de-tijd

Tijdens de Rondom het Kind conferentie van 12-13 februari kunt u een praktische workshop volgen over Theologiseren met kinderen

ideaz nr 4 - 2015

Kinderen kunnen met inzichten komen die vol-

wassenen te denken geven

ideaz nr 4 - 2015

Het werd 6 september, en op drie plekken kwamen de Nazareners in Amersfoort bijeen. Een groep om half tien, in de vertrouwde aula, en twee groepen om half twaalf. Op een andere plek. Geen aula, geen herberg, geen stal, maar een sportkantine en een sporthal.

De club die Stad heet is nog bezig met twee beloftevolle trajecten qua ruimte. Maar voorlopig dus een sportkan-tine. De eerste dienst in de sporthal viel samen met een wijkfeest op het terrein ernaast. De groep die zich Link noemt heeft daar linke soep uitgedeeld en heeft daar-mee meteen enige bekendheid en sympathie verworven.

Het was mooi, het was anders en toch ook weer niet. Een veelgehoorde opmerking was dat je in een kleine groep elkaar weer wat makkelijker, vaker en intensiever spreekt. En dat is waar we het voor deden. Ook zijn er mensen die best moeten wennen en zich niet meteen thuisvoelen.Ookheeftnognietiedereendefinitiefeenplekje gekozen. Veelal zijn dat de pubergezinnen, ouders die meer hun pubers volgen dan andersom, wachtend op hoe het zich gaat vormen en wie waar heen gaat.

Er is ook een vierde plek, speciaal voor de tieners. Eens per maand wordt in het clubhuis van de speeltuinver-eniging een Lekker Belangrijk-dienst gehouden. Eerste opkomst: volle zaal!

Natuurlijk is veel herkenbaar, maar verschillen zijn er ook al snel. Er ontwikkelt zich een eigen jargon. De ene gemeente werkt met hosts, een andere met ceremonie-meesters en de derde met begroeters. We zijn nu een maand op weg, het gevoel is overwegend positief, vertrouwenwekkend en hoopvol. Het wordt van-zelf weer 6 september. Benieuwd hoe het dan gaat.

Bram JonkheerGemeentelid Kerk van de Nazarener, Amersfoort

een drieling ons geboren

33

kERk ONDER CONstRUCtIEIn de zomer van 2014 besloot de Kerk van de Nazarener in Amersfoort zich in n keer op te delen in drie deelgemeenten.

ideaz nr 4 - 201534 35 ideaz nr 4 - 2015

De kerk in Afrika heeft een lange geschiedenis als het over verdrukking gaat. Al in de derde eeuw zei de Afrikaanse kerkvader Tertullianis: Het bloed van de martelaren is het zaad van de kerk. Dat is een samenvat-ting van wat hier in Handelingen gebeurt en wat je nog steeds ziet over heel het continent. Mensen worden door geweld verdreven, maar het vuur van de Geest dooft daardoor niet uit. Ook op nieuwe plaatsen waar ze komen wordt het goede nieuws gedeeld en worden kerken geplant. Dat gebeurde

in Antiochi en zie je vandaag nog gebeuren. En ook al is de Afrikaanse leidersschapstructuur top-down, de leiders zelf worden vaak ontdekt omdat ze al jong een taak krijgen en daarin groeien. Zo wordt de kerk gebouwd.

het woord van godDe gelovigen spreken het Woord (11:19). De Bijbel was geschreven in gewone taal voor mensen die het Hebreeuws, Aramees of Grieks kenden. Toen het goede nieuws zich verspreidde, kwam er ook behoefte aan bijbelvertalingen. De

INtERCUltURElE bIjbElstUDIE

afrika hoort bij een van de eerste conti-

nenten waar het evangelie wortelt. in

handelingen 8 vertelt lucas over de

move van Jeruzalem naar Judea en

Samaria en vindt de minister van finan-

cin van ethiopi Jezus. die neemt het

evangelie mee naar ethiopi, waar een

gemeente ontstaat: de koptische kerk

van ethiopi. in handelingen 11 gaat

het verhaal verder, in de stad antiochi

(hedendaags syri), waar de geest

gewone gelovigen gebruikt om het

goede nieuws over Jezus te brengen.

lezen: handelingen 11: 19-26

Ad Verwijs was zendingswerker voor de GZB in Colombia en Rwanda. In deze bijbelstudie kijkt hij door de bril van de Afrikaanse geschiedenis en cultuur naar een gedeelte uit Handelingen.

Al snel blijkt dat hij het niet trekt met zijn

pastorale gaven alleen

eerste vertaling was de Septuaginta van rond 200 voor Christus. Het is een vertaling van het Oude Testament in het Grieks, de Lingua Franca van rond het jaar nul. Al vroeg is de Bijbel ook vertaald in Afrikaanse talen: in het Sahidic rond het jaar 300, en rond het jaar 500 in de Geez vertaling die de Ethiopische Koptisch Orthodoxe Kerk ook nu nog gebruikt.

cyreneHet goede nieuws wordt verteld in Antiochi door men-sen uit Cyprus en Cyrene. Cyrene was een stad in Libi, in Noord-Afrika. De schrijver van Handelingen noemt de stad eerder al in Lucas beschrijving van het leven van Jezus (Lucas 23:26). Daar vertelt hij over Simon van Cyrene die van de akker komt en door de Romeinse sol-daten gedwongen wordt om het kruis achter Jezus aan te dragen. Een man met een donkere huidskleur wordt eruit gepikt en gedwongen tot arbeid. De woorden die Lucas gebruikt om dat te beschrijven doen denken aan de woorden van Jezus (Lucas 14:27): Wie niet zijn kruis draagt en mij op mijn weg volgt, kan niet mijn leerling zijn. Simon leert Jezus kennen als zijn Heer ook al begint zijn tocht met dwang. Ook zijn vrouw en kinderen, Alexander en Rufus, komen tot geloof (vergelijk Marcus 15:21 en Romeinen 16:13).

Meervoudig leiderschapHet evangelie verspreidt spontaan, en al snel is er behoefte aan een leider. De gemeente in Jeruzalem hoort van de groei en zendt Barnabas. Hij werd niet toevallig gekozen, want in Handelingen 4:36 staat: Een van hen was Josef, een Leviet uit Cyprus, die van de apostelen de bijnaam Barnabas had gekregen, wat in onze taal zoon van de vertroosting betekent. Hij komt dus uit Cyprus, om de andere gelovigen uit Cyprus en Cyrene te bemoe-digen. Al snel blijkt dat hij het niet trekt met zijn pastorale gaven alleen. Hij gaat op zoek en vindt Saulus, die als bijbelleraar met hem gaat samenwerken. The big man rules in veel kerken op het Afrikaanse con-tinent, en toch kom je overal het meervoudig

leiderschapsmodel tegen. Dat heeft wellicht zijn wortels in legendes zoals die van de Kikuyu, nomaden uit Kenia. Het verhaal gaat dat de tyrannieke koning Gikuyu van de troon wordt gestoten, omdat hij zonder genade heerst. Verschillende ouderen uit de samenleving nemen de regering dan over, mensen die hun sporen verdiend hadden als krijgers. Dat zie je terug in de leidersschaps-structuur in veel stammen, waar een raad van oudsten de stam bestuurt.

eigenschappen van een goede leiderEen leider heeft macht, maar kenmerkt zich ook door wijsheid en kennis. Een spreekwoord van de Masai zegt: Als een oudste sterft wordt er een bibliotheek met hem begraven.De macht moet idealiter worden gebruikt om ubuntu te verspreiden: menselijkheid. Daarbij moet je denken aan de manier waarop Mandela zijn boodschap uitdroeg na zijn vrijlating. Een oudste moet ook gul zijn. Barnabas was dat; hij had zijn akker verkocht en het geld aan de apostelen gegeven.

Ad VerwijsPredikant in Rockanje

Bespreken De gemeenteleden hebben geweld gezien

en zijn waarschijnlijk getraumatiseerd. Toch delen ze het goede nieuws. Wat leert u van dit gedeelte als het om getuigen gaat?

Hoe gaat u zelf met tegenslagen om in uw leven?

Hoe zou u net als Barnabas vluchtelingen kunnen helpen en troosten?

ideaz nr 4 - 201536

In deze rubriek

Ondertussen in...

Roemeni - Ruim drie jaar geleden hield een Roemeense zendeling een evangelisatiecampagne in Valea Anilor in Olteni, een achterge-stelde regio in het zuidwesten van Roemeni. Twee mannen die eropaf kwamen hadden gedroomd dat iemand naar het dorp zou komen met goed nieuws. Ze kwamen tot geloof en hun levens veranderden radicaal. Van nega-tieve mannen werden ze positieve en behulpzame mensen. Uit dat getuige-nis groeide een groep van inmiddels vijfendertig mensen. Het is mooi om de veranderingen te zien, bijzonder was het moment dat n van de bekeerde mannen een kippenhok voor een weduwe bouwde, aldus Marieke Baks. Bron: ECMInfo, september 2015.

Iran - Honderdduizenden Afghanen leven vandaag de dag in Iran. Ze zijn Afghanistan ontvlucht vanwege de burgeroorlog en de Taliban. Iraanse christenen verwelkomen de Afghanen in hun midden en som-migen komen daardoor tot geloof. Ze vinden elkaar door hun gedeelde achtergrond. Afghanen begrijpen dat het voor Iranirs heel veel moed kost om de islam in te ruilen voor een ander geloof. De getuigenissen van Iraanse christenen zijn voor hen aantrekkelijk. Veel Afghanen zijn, net als veel Iranirs, zeer teleurgesteld over het geweld waartoe de religie waarin ze zijn opgegroeid leidt. Iraanse christen hebben hun verontschuldigingen aangeboden voor het gedrag van Iraanse moslims die de Afghanen vaak slecht behandelen. Dat heeft hun harten diep geraakt. Bron: Elam Ministries Magazine, herfst 2015

Sahel - De Fulani is een nomadengroep, die leeft in de

Sahel. Het is een herdersvolk dat zich beweegt van

Senegal tot Sudan. Sinds 1800 zijn de Fulani voorname-

lijk moslim. De afgelopen veertig jaar hebben verschillende

missionair werkers met de Fulani gewerkt. Dit heeft geleid tot

een heel klein aantal mensen dat christen is geworden. De

meerderheid van de Fulani heeft nog nooit van Jezus Christus

gehoord en nog minder hebben over Hem gehoord in hun

eigen taal. Door middel van landbouwtrainingen probeert een

groep mensen in contact te komen met de Fulani. Ze willen

hen helpen het land van de Sahel vruchtbaar te maken en

een getuigenis zijn. Bron: Africa Inland Mission International,

Connect oktober-december 2015

ideaz nr 4 - 2015

wERElDflItsEN

AUtONOMIE

Journalist Karel Smouter (De Correspondent) zet de credos van 2015 op een rij en vraagt zich af welke kansen ze voor kerken meebrengen. Dit keer: Autonomie.

Ik trok, een kleine twaalf jaar terug, naar Amsterdam om er mijn autonomie te verwerven. Het was een stad waar ik niemand was en daardoor iedereen kon zijn die ik maar wilde wezen. En dat werd ik. Ik vond er een lief, kreeg er een baan en ontving er een kind. En ik viel als een blok voor de stad, want het gezegde bleek waar: stadslucht maakt vrij.

Maar of die stadslucht straks nog wel zo vrij is, dat weet ik niet meer zo zeker.De woningmarkt maakt echte vrijheid tot een onbereik-baar ideaal. Voor mijn generatie valt er na studentenhok en veel te dure starterswoning doorgaans nog maar weinig te kiezen. En wie er toch voor kiest, betaalt een hoge prijs.

Dat maakt je alvast een stuk minder vrij in al je belangrijk-ste levenskeuzes: zo is allebei werken een must, en geen keuze. Van het grote motto van alle inwoners van deze stad, namelijk dat je zelf de architect van je eigen leven bent, komt dan in de praktijk maar weinig terecht.

Hoe authentieker en autonomer we denken te zijn, hoe meer we in de praktijk op elkaar lijken.

Ik leerde mijn grootste les over vrijheid en autonomie pas toen ik Amsterdam - door familieomstandigheden daartoe

gedwongen - verliet. Vrijheid stelt pas iets voor als het zich richt op iets dat je liefhebt, schreef Augustinus. Ongerichte vrijheid is zonder waarde.

Als je de mensen waar je van houdt laat bepalen waar je woont, ben je misschien wel vrijer dan wanneer je dat aan de grillen van de woningmarkt overlaat. Dus: tot er betere tijden aanbreken op de Amsterdamse woningmarkt blijf ik met plezier hier, in Apeldoorn.

Natuurlijk zijn de waarden van authenticiteit en autonomie niet alleen typisch randstedelijk. Voor kerken ligt er een grote kans om te laten zien dat Goethe gelijk had, toen hij schreef dat niemand zo geketend is dan degene die ten onrechte denkt vrij te zijn.

tRENDs

37 ideaz nr 4 - 2015

Bestel m op:

De veertigdagenkalender van Tear: Elk jaar weer inspirerend

n gewoon heel leuk.

40 dagen

opstaan

De veertigdagenkalender van Tear

Bestel m op

p.s. Bestellers voor kerken ontvangen gratis het kerkenpakket met extra materialen voor alle leeftijden.

40dagenopstaan.nl

De veertigdagenkalender van Tear

Bestel m op:

van Tear: Elk jaar weer inspirerend

n gewoon heel leuk.

De veertigdagenkalender van Tear

dagen opstaan

met de hele gemeente

Elk jaar weer inspirerend. Het maakt Pasen extra bijzonder.

Wij zijn een full-service communicatiebureau gevestigd in hartje Barneveld! Strategische en creatieve communicatie, waarbij de 5Cs centraal staan: communicatie- en marketingadvies, creatieve concepting, creatie, campagnemanagement en coaching.

www.krbcommunicatie.nl

Maakt dit nieuwsgierig? Wij gaan het gesprek graag aan, Kees Vlot is uw gesprekspartner. Bel 06-1371 8861.

krb. aangenaam!

MissieneDerlanD

Hulporganisaties en kerkgenootschappen die elkaar anders weinig tegenkomen, vertellen elkaar wat er gebeurt en waar behoefte aan is. De bijeenkomst, die georganiseerd is door MissieNederland, Prisma, Nederlandse Zendingsraad en Raad van Kerken, is opgedeeld in drie blokken: de situatie aan de buitengrenzen van Europa, de hulpverlening in Nederland en het contact met de politiek. Manon Terpstra, projectmanager Griekenland van Stichting Bootvluchteling, trapt af door te vertellen over de situatie op Lesbos. Haar organisatie kan een beroep kan doen op een grote groep vrijwilligers, legt ze uit, maar er zijn nog weinig andere organisaties aanwezig op de eilanden. De stichting is nu bezig een medische estafette met artsen en verpleegkundigen op te zetten. Het grootste obstakel is dat hulpverleners vrijwel geen toegang krijgen tot de kampen die zijn opgezet.

iedereen doet wel ietsFoka van der Beek, beleidsmedewerker van de Nederlandse Zendingsraad, heeft contact met Hongaarse kerken. De kerkleiding is zeer afwachtend in Hongarije, maar de gemeenteleden zelf gaan aan de slag. Iedereen doet wel iets. Van der Beek vraagt zich wel af hoe lang de kerken, die zelf ook arm zijn, dat kunnen volhouden.Na elke inleiding staan deelnemers om beurten op en vertellen wat ze zelf al doen of waar behoefte aan is. Verschillende mensen benadrukken dat het probleem al veel langer speelt en dat hulpverlening ook op de lange termijn goed geregeld moet zijn.

huis en hartVoorganger Jan Wolsheimer vertegenwoordigt een van de grotere burgerinitiatieven in Nederland Ik ben een gastgezin voor een vluchteling en kraakt een kritische noot: Toen bekend werd dat er in Apeldoorn asielzoekers zouden worden opgevangen, is er een oproep gedaan aan mensen om hun huizen en harten te openen. Daar hebben ruim 21.000 mensen gehoor aan gegeven. Help mij om te helpen, zeggen ze. Hulporganisaties verdedigen vaak te veel hun eigen terrein en lijken niet in staat om hier gehoor aan te geven. Daarom doen mensen het nu zelf maar.

Directeur Jan Wessels: Als MissieNederland vinden we het belangrijk dat organisaties en kerkgenootschappen elkaar zoveel mogelijk versterken. Hiervoor was het nodig dat we allereerst zouden inventariseren wat er nodig is. Het was mooi om te zien hoe organisaties met uiteenlopende achtergronden met veel respect naar elkaar luisterden.

vervolgTussen de hulporganisaties die aan de buitengrenzen van Europa werken of willen werken is een vervolggesprek geweest. Ook voor de situatie in Nederland was op 27 oktober een vervolggesprek.

Meer informatie: martin@missienederland.nl en www.missienederland.nl/vluchtelingen

vluchtelingenberaad met Prisma, nederlandse zendingsraad en raad van kerken

het is vrijdag 7 september. in de vergaderzaal van Missienederland zijn medewerkers druk bezig ingehuurde stoelen in rijen neer te zetten. een eerder gepland strategisch beraad over de vluchtelingenproblematiek is door de plotselinge actualiteit uitgegroeid tot een breed crisisberaad.

help mij, om te helpen

5 spirituele kindertrends

Corjan Matsinger en Marian Timmermans Religieus trendwatchers en eigenaren van Young & Holy. Young & Holy plaatst elke dag een #relitrend uit de wereld van kin-deren en jongeren op zijn website met achtergrondinformatie en vragen om met kinderen en jongeren te bespreken.www.youngholy.nl

41 ideaz nr 4 - 2015

3 heldenSuperhelden blijven het goed doen. Kinderen uit de bovenbouwkijkenmassaalnaar12+filmsalsHunger Games of The Maze Runner. Maar ook Disney, Lego Batman, Spiderman of de Ninjas van Lego Ninjago zijn populair. De Legovarianten Elves (meiden) of Ninjago (jongens) maken kinderen deelgenoot van mysteries en verhalen waarin superhelden door natuur-krachten of de oosterse vechtkunst Spinjithzu, vijanden moeten verslaan. Wie is jouw superheld? Wat maakt Jezus anders dan een superheld?

5 verstillingHet drukke kinderleven met sport, dansles, huiswerk en feestjes, vraagt ook om verstilling en dat uit zich in medita-tiecds voor kinderen en yogakinderfeestjes. En heel Nederland kleurt. Kinderen kleuren massaal mandalas in de klas of op de buitenschoolse opvang. En voor kinderen die meer willen is er de mandaladesigner. Op die manier kun je je eigen mandalas ont-werpen en inkleuren.

Wanneer merk jij dat je rust nodig hebt? Hoe word je rustig?

4 griezelenHalloween wordt elk jaar groter, maar er is meer. Op naar het rek met de speelgoed-poppen. Barbie heeft ruimte moeten maken voor

Junior Monster High. Het is een serie meidenpo-

pen die de tienerdochters verbeelden van hor-

rorhelden als Dracula. Bij de poppenserie horen

tekenfilmpjesmetdeavonturenvandetiener-

heksen. Je verstuurt een gil via de website aan je

vriendinnen en koopt spooky nagellak met doods-

hoofden en een roze strikje.

Zie of hoor jij wel eens iets wat jouw bang maakt?

Wat geeft je een duister gevoel?

Je kunt er niet omheen: het regent religie in de wereld van kinde-ren. Maar hoe ga je daarmee om? Weten wat er speelt, biedt je een kans om op open wijze het geloofsgesprek aan te gaan. Voor IDEAZ schetsten trendwatchers Corjan Matsinger en Marian Timmermans vijf #relitrends uit de kindercultuur, inclusief een gespreksvraag.

tRENDs

ideaz nr 4 - 201540

1 generatie zenzOnderzoeksbureau Twinq noemt de kinderen en tieners van Nederland Generatie Zenz, met een knipoog naar de labels Z, sensitief en zen. Ruim 80 % van Generatie Zenz geeft aan een soort zesde zintuig te bezitten en n op de vier kinderen geeft aan contact te hebben (gehad) met het bovennatuurlijke zoals engelen of de geesten van overleden mensen. De Charlie Challenge waarbij kinderen en tieners de geest Charlie opriepen met twee potloden lijkt hierbij aan te sluiten.

Wie is Charlie? Is contact met Charlie (of een geest) vrijblijvend?

2 bricolage

Kinderen komen in hun leefwereld in aanraking met veel ver-

schillende religies. Speelgoedmakers combineren en ver-

werken symbolen en denkbeelden uit verschillende religieuze

stromingen in hun aanbod. De populaire DIY-sierraden van

Charmazing combineren bijvoorbeeld Ying-Yang symbolen met

energievelden. Je hangt vervolgens je armbandjes aan je eigen Tree

of Life. Op Nickelodeon raken kinderen vertrouwd met de Japanse

denkbeelden van het taosme en het boeddhisme door de populai

re

manga-animatiefilms.

Waar staat het Hamsahandje voor?

Heb je geluk zelf in de hand?

42 43 ideaz nr 4 - 2015

MIgRANtENkERkENHoe functioneren migrantenkerken in Nederland? Zijn hun leiders hoopvol, hebben ze tips?

Kunt u iets over uzelf vertellen?Mijn naam is Stephen Oduro-Bimpeh (rechts op de foto). Mijn wieg stond in Ghana, waar ik een rooms-katholieke opvoeding heb genoten. Toen ik een jaar of zestien was werd ik tijdens een evangelisatiecampagne aangesproken door de zevende-dagsadventisten, die mij vertelden dat Jezus de sabbat hield. Ik dacht: ik houd zoveel van mijn Heer en Heiland, als Hij de sabbat hield, waarom zou ik dat dan niet doen? Toen ben ik adventist geworden. Enkele jaren later heb ik een opleiding gedaan aan het Newbold College in Londen en vervolgens heb ik vijfentwin-tig jaar als pastor in Engeland gewerkt. In 2013 werd ik gevraagd om in Amsterdam te komen werken.

Vertelt u eens over de internationale kerk in AmsterdamDe internationale adventistenkerk in Amsterdam-Zuidoost bestaat al 25 jaar en sinds twintig jaar komen we op sabbat (zaterdag) samen in de katholieke Drie stromen kerk. De gemeente bestaat naast een groot aantal Surinamers, uit Ghanezen, Antillianen, Oost-Europeanen, Afrikanen en een enkele Nederlander. We beginnen de sabbat met een sabbatschool en daarna wordt de eredienst gevierd. Tijdens de sabbatschool hebben we in verschillende taalgroepen een bijbelstudie. Na de eredienst eten we altijd met elkaar en ook s middags is er altijd een programma.

Op welke manier is Azisda missionair actief?Onze missie is om de hele wereld het evangelie te brengen. We doen dit in onze omgeving onder andere door mensen uit te nodigen voor de diensten. Met elke bezoeker proberen we na de dienst een gesprek te hebben. Als adventisten leggen we nadruk op een gezonde levensstijl. De afgelopen maand hebben we daar in de diensten, maar ook door seminars uitgebreid bij stilgestaan. We nodigen mensen in de buurt dan uit om de seminars te bezoeken.

Wat zou u tegen de Nederlandse Kerk willen zeggen? Sommige migrantenkerken voelen zich inferieur, omdat ze het gevoel hebben genegeerd te worden en niet behandeld te worden als de autochtone bevolking. Als je naar Ghana komt, zullen we je met respect ontvangen en ervoor zorgen dat je je goed voelt. Als wij hier naar toekomen, is het vaak het tegenovergestelde. Zorg er daarom voor dat buitenlanders zich hier thuis voelen. Nederlanders kunnen veel van ons leren, maar willen dit niet of staan er niet voor open.

Arjan Schoemakerwww.azisda.nl

Internationale zevendedagsadventisten Azisda - Amsterdam-Zuidoost

We leggen nadruk op een gezonde levensstijl

ZORg VOOR ZENDINgswERkERs

veerkrachtDe kracht van lichaam en geest om zich snel te herstellen, zo be-schrijft Van Dale het woord veerkracht. Ook andere synoniemen kom je tegen zoals: weerstandsvermogen, elasticiteit, rekbaarheid, span-kracht, lenigheid of souplesse.

Veer-kracht. Je wordt uitgerekt of moet een grote inspanning leveren en je komt weer terug in balans, in evenwicht. Mooie woorden, maar wat kun je er mee in de praktijk van alle dag? Hoe blijf je veerkracht houden bij alles wat op je afkomt in de drukke en veeleisende samen-leving? Hoe kun je goed blijven functioneren op je werk en in balans blijven terwijl de ene verandering de andere opvolgt?

in- en uitademenWe kunnen leren van het kloosterleven, vooral van de wijsheid van Benedictus. Zo geldt in veel kloosters een strikte dagindeling. Er zijn vaste tijden voor gebeds-diensten, studie, werk, eten en ontspanning. Deze structuur geeft mogelijkheden om na inspanning ook weer te ontspannen, rust te nemen of op een andere manier bezig te gaan. Zoals het is met in- en uitade-men. Een gezonde afwisseling, waarbij de taak wordt opgepakt en uitgevoerd als er om wordt gevraagd, maar ook weer wordt losgelaten als het tijd is.In ons dagelijkse leven is zon strikte indeling meestal niet haalbaar, maar het principe van het aanbrengen van een gezond ritme in je dag is wel mogelijk. Bijvoorbeeld door te zorgen voor een goede afwisseling in

ons werk, regelmatig te bewegen, tijd te nemen voor de lunch in plaats van al etend door te werken achter een beeldscherm. We kunnen ons eigen gezonde ritme zoe-ken, waarbij zowel inspanning als ontspanning aanwezig zijn. Daarmee zorg je dat je veerkracht behouden blijft.

Gelukkig is een belangrijk Benedictijns principe ook: mogen vallen en opstaan. Geen checklist om af te vinken, maar een kwestie van blijven oefenen!

Reina Folkerts Trainer op het gebied van leiderschapsontwikkeling en benedictijnse spiritualiteit (www.beleefbenedictus.nl). Folkerts is als coach en trainer werkzaam vanuit haar bureau INZICHT consulting (www.inzichtconsulting.nl) en als HR manager bij MAF Nederland (www.maf.nl).

Op 20 november organiseerde het membercarenetwerk van MissieNederland een toerustingsdag voor zendingswerkers over veerkracht. www.membercare.nl

42 ideaz nr 4 - 2015

44 ideaz nr 4 - 2014

De sleutel tot succes is dat te doen wat God van je vraagt, ongeacht wat het je oplevert

Lessons learned

GeloofindekrachtvanGodsGeestendegenade

vanGodzijndemotorvoorhetwerkenaanchris-

telijkegemeenschapsvorming.Wehebbende

moednodigomonshierdoortelatenbemoedigen

enonsnietteschamenvoordatevangelie.

WehebbendeliefdevanJezusChristusnodig

voormensenuitdestraat.Zonderdieliefdevoor

hetkwetsbareinmensenenhunstrijdomhet

bestaankomtdegemeenteveraftestaanvande

stadenhaarbewoners.

Christelijkpionierswerkheeftietsprovocerends:

hetgaathierendaarregelrechttegendetijd-

geestin.Erismoedvoornodigomanderste

zijnenonsleventedelenmetmensenwaarwe

nietvoorgekozenhebbenendieonsgeenstatus

opleveren.

Pionierenishardwerken,bereidzijnnederigte

zijnenpleziertescheppeninhetconcretevan

alledaagsdiscipelschap.Deafwasdoeniseen

belangrijkebijdrageaanGodsKoninkrijk!

Bijgemeentestichtingmoetenweoptrekkenmet

anderenenvanhenwillenleren.Velenzijnons

voorgegaan,vanafhetbeginvandekerk.Zijheb-

benonsietstelerenovergeloof,navolgingen

draagkracht.

ideaz nr 4 - 2015

gEMEENtEstIChtINg

ideaz nr 4 - 2015

Margrietha Reinders groeide op in een zende-lingengezin; haar ouders deden ontwikkelings-werk in Suriname en Indonesi. Zij hebben mij grootgebracht binnen de gereformeerde gezindte en met het besef dat het leven ten dienste staat van God en Zijn Koninkrijk. Sociale gerechtigheid en respect voor de menselijkheid van a