idAi n d i t A m s t e r d a m maandblad van Doopsgezind Amsterdam

– t 06 53 77 06 01

A

I N D I T AM ST E R DAM O K T O B E R 2 0 1 7 – 1

9jaargang 56oktober 2017

“Na eeuwen van vijandschap is er nu sprakevan toenadering”, zegt pater GregoryBrenninkmeijer S.J., een van de vier H4H-voorgangers van de kerken rond het Spui.H4H staat voor de heilige 4-hoek, desamenwerking tussen onze naaste buur deRK Krijtberg, de Lutherse Kerk aan deoverzijde van het Singel, de EnglishReformed Church op het Begijnhof en deSingelkerk. “De Rooms-Katholieke Kerkstond echt vijandig tegenover de kerkenvan de Reformatie. Protestanten warenerger dan heidenen, want die konden hetniet helpen, maar protestanten zoudenbeter moeten weten.”

Brenninkmeijer vervolgt: “Uiteraardkunnen we een geschiedenis van ruim400 jaar niet in enkele tientallen jarenachter ons laten. Daarom is het ookgeen wonder dat er in de RK Kerk nogmaar weinig aandacht is voor onzegezamenlijke activiteiten. Maar dat deofficiële RK Kerk alleen maar spreektover herdenken van de Reformatie enniet over vieren ervan, vind ikbetreurenswaardig.”

Hij noemt het een grote stap vooruit“dat wij als H4H-voorgangers bijelkaar komen.” De vier voorgangers,

behalve Brenninkmeijer en Leegte, ook pastor Lance Stone van de EnglishReformed Church en de luthersepredikant Andreas Wöhle, ontmoetenelkaar eens in de twee maanden. Tijdensde lunch bij een van hen thuis besprekenzij dan uiteenlopende kerkelijke entheologische onderwerpen.

De samenwerking van de voorgangersvan Krijtberg, Lutherse Kerk en hetSingel ontstond op initiatief van deKrijtberg, vertelt Leegte. Later kwamStone erbij: H3H werd H4H. “De geza-menlijke vieringen begonnen met een

Lees verder op pagina 2

Reformatie was een stap richting Verlichting en democratie – 3

Klaas van de Zwaag - Reformatie Vandaag – 4Luthers Utrecht - 5 oktober – 4 In memoriam – 4 / 5Column – 5Vele gezichten – 6 / 7 Gemeente in beweging – 8Collectebestemmingen – 10Agenda – 11De kerkproeverij is voor herhaling vatbaar – 11

Kerkdiensten – 12OrgelExtra – 12Lied van de maand – 12

THEMA: 500 JAAR REFORMATIE

H4H-voorgangers:

De Reformatie is een voortgaande zaakDoor Dirk Visser

Omslag van: De klokkenluider van Wittenberg,Auteur(s): Raymond R. Hausoul, Michael Verpeut,Veerle Biesbrouck. Boekencentrum, 2016.

2 – I N D I T AM ST E R DAM O K T O B E R 2 0 1 7

‘Adventszingen’. Daarna kwam er eengezamenlijke Vesperdienst tijdens deWeek van Gebed voor de Eenheid entijdens de Vredesweek. Met een oecu-menisch as-kruisje beginnen we nu samende Veertigdagentijd. Een gemeen-schappelijk Kerkenpad is de laatsteaanwinst. Er is maar één keer eenPinkster-barbecue geweest achter deSingelkerk.” Henk Leegte: “Wij hebbenelkaar leren kennen.” Brenninkmeijer:“Wij hebben elkaar ook lerenwaarderen.”

Nogmaals Leegte: “Als collega’s doen wijmin of meer hetzelfde werk. Het is daninteressant en soms ook troostend om tehoren hoe zij met de vragen van alledagomgaan. Niet alleen zijn de vragendezelfde, maar vaak ook de antwoorden.In dat alles in de context van een post-seculiere stad.”

Stone vult aan: “Ik vind het fascinerenden erg stimulerend hoe kerken nu samen-werken. Dat is totaal anders dan het ooitwas. Ik behoor ook tot een groepEngelssprekende voorgangers. Daar gaathet alleen maar over theologie. Onzesamenwerking is veel praktischer.”

Ook Brenninkmeijer heeft een soort-gelijke ervaring. “In het bisdom is er hetdekenaal pastoresberaad. Ik ben er nietvaak naartoe geweest. Er wordt daarveelal ‘voorzichtig’ gesproken. Ben ik welorthodox genoeg? Wat zou de bisschophiervan vinden? Dat ontbreekt in H4Hhelemaal.”

“We waarderen elkaar en erkennen onzeverschillen”, zegt Wöhle. Maar dat is heelwat anders dan een oppervlakkige ‘Wezijn allemaal hetzelfde’.”

“We moeten niet alleen omkijken naar degeschiedenis”, zegt Stone. De bewegingdie in de Reformatietijd is ontstaan, gaatdoor. Dat is het hart van de Reformatie.”Hij citeert het oude gezegde: Ecclesiasemper reformanda. (De kerk moettelkens opnieuw worden hervormd.)

Stone vervolgt: “Van andere kerken lerenwe dingen die we zelf in de loop dereeuwen hebben verloren”. In zijn kerkwordt tegenwoordig eenmaal per maandhet avondmaal gevierd. “Dat was slechtsvier keer per jaar. Dat hebben wij tedanken aan de traditie van andere

kerken.” Hij voegt eraan toe dat een-maal per maand voor hem niet vaakgenoeg is.

Brenninkmeijer: “We hebben veel vanonze joodse wortels geleerd. Nu staanwe meer open voor de Bijbel. Nog steedsis het bij gewone katholieken nietgebruikelijk om de Bijbel te lezen,behalve in de liturgie en bij specialegelegenheden.”

“Het gaat niet om de kerk”, zegt Wöhle.“Het gaat om de mensen die in Godgeloven en die samen een bewegingvormen. Dat is volgens mij de kern vande Reformatie. De kerk als instituut isbelangrijk, maar niet het belangrijkste.”

“Dankzij de Reformatie is de verhoudingkerk-staat fundamenteel gewijzigd. Dat geldt voor alle kerken”, aldusLeegte. “Vooral voor de zogenaamdelinker vleugel van de Reformatie,waaronder de dopers, was dit eenbelangrijk punt.” Hij wijst op een anderaspect. “Zowel de rooms-katholieken,lutheranen en doopsgezinden werden inAmsterdam lange tijd niet volledigerkend als deel van de stad, waar decalvinisten het voor het zeggen hadden.We werden getolereerd, maar ook nietmeer dan dat. Hetzelfde geldt voor deReformed Church in het overwegendanglicaanse Groot-Brittannië.”

Leegte herinnert aan de H4H-uitstapjesnaar Woerden, waar de oudste luthersegemeente van Nederland is, en naar

Vervolg van pagina 1

Gouda. De Grote Kerk was als een rooms-katholiek kerk gebouwd, maar is al langeen protestantse kerk. Er is volgens hemdaar geen duidelijke scheiding tussen de rooms-katholieke en de protestantseperiode. De Nederlandse identiteit is eencombinatie van tradities.

Brenninkmeijer vervolgt: “We zijn eenlange weg gegaan om bij elkaar te komen.Het gaat nu veel minder om de waarheid.Theologisch zijn we het vrijwel over allesmet elkaar eens. De verschillen lijken nueerder cultureel van aard. Vroeger was het: Jullie zijn een valse, een verkeerdekerk. Nu is het: jullie zijn anders.”

Leegte: “Enige tijd geleden vond er inAmsterdam een internationale conferentieplaats van hoogwaardigheidsbekleders en theologen uit de RK, de Lutherse en de Doopsgezinde Kerk. Wij legden uit hoe wij in een geseculariseerde stad alsAmsterdam werkten. Daarbij is de contextheel bepalend.”

Wöhle: “Samenwerking is voor onszelfgeen probleem. Maar de hooggeleerdeheren vonden dat wij regels overtraden .‘Dat kán toch niet.’ Voor ons is theologiegeen theoretisch iets; wij bedrijventheologie in de dagelijkse praktijk.”

Ter afsluiting zegt Wöhle: “500 jaarReformatie heeft in de samenleving tot meer aandacht voor het christelijkgeloof geleid. Meer mensen zijn bewustgeworden van waar het in de Reformatieom te doen was. Dat is een goede zaak.”

V.l.n.r.: Wöhle, Brenninkmeijer, Leegte, Stone. Foto: Dirk Visser

I N D I T AM ST E R DAM O K T O B E R 2 0 1 7 – 3

De viering van de Reformatie is nietalleen een gelegenheid om historischterug te kijken, maar biedt ook demogelijkheid om na te denken over devraag waar in de huidige kerk ensamenleving reformatie (hervorming)nodig is.Onze kerk staat voor de uitdaging ineen toenemend seculiere context hetchristelijk geloof door te geven. In hetuitgebreide programmaReformatiezomer in Wittenberg 2017hebben we geëxperimenteerd oponder meer de volgende terreinen:Hoe ziet spiritualiteit in het publiekedebat er uit? Hoe kan men de dialoogtussen de religies voeren? Daar zijnveel dingen uitgeprobeerd. Het bleekdat mensen vooral interesse hadden inklein opgezette vormen: deuitnodiging voor een korteavondwijding op de markt in hetcentrum van de stad of voor eengesprek in een café over God enwereld.

Wat is blijvend aan deze viering vande Reformatie? Wat is de boodschapervan?We zullen ons blijvend herinneren datin Duitsland de Reformatie voor heteerst volledig oecumenisch is gevierd:lutheranen, hervormden, baptisten,rooms-katholieken, doopsgezinden enmethodisten deden mee. En de viering

Was de Reformatie alleen eenkerkelijke aangelegenheid of had dieook sociale en politiekeconsequenties?De sociale gevolgen bleken ondermeer tijdens de Boerenoorlog, deopstand van boeren en lage edellieden(1524-1525)*. Het idee van vrijheidzweefde in die tijd door de wereld.Eerst werd het nog onderdrukt, maarhet was niet te doven. Door educatievoor allen te eisen, kon ieder menszelf nalezen wat er was geschreven enzelf een mening vormen. Dat warengrote stappen richting Verlichting endemocratie. Er ontstond een nieuwsociaal systeem waarbij de sterkstenvoor de zwakkeren moesten zorgen.

Luther heeft zich fel uitgelaten overdopers en joden. Wat is daarover tezeggen?Dat is de schaduwzijde van Luther. Alslutheranen hebben we ons deafgelopen tijd hiermee intensief beziggehouden. De LutherseWereldfederatie heeft in 2010 denazaten van de doperse beweging omvergeving gevraagd voor devervolging van de dopers. In 2015heeft de synode van de EvangelischeKirche in Deutschland, de groteprotestantse kerk, zich officieelgedistantieerd van Luthers geschriftenover de joden. Luther was zeker geenbrandschone held.

was niet eng duits-nationaal, maarinternationaal, met een brede blik opde wereld gericht. In een tijd waarin hetnationalisme uit de mottenkast van degeschiedenis wordt gehaald, hebben wijlaten zien dat voor christenen nationalegrenzen eigenlijk geen rol vanbetekenis spelen. Ook opvallend: dezeReformatiezomer in Wittenberg werddoor heel veel jongeren bezocht: 15.000die net confirmatie hadden gedaan,4.200 padvinders alsmede honderdenstudenten vrijwilligers. Ik noem dat heelbemoedigend.

De theologe Margot Kaessmann(59) is ambassadeur voor de viering van 500 jaar Reformatie in opdracht van de EvangelischeKerk in Duitsland. Daarvoor was zij achtereenvolgens gemeente-predikant, secretaris-generaal van de Duitse Kirchentag, luthers bisschop van Hannover en voorzitter van het bestuur vande EKD. Ook in de Wereldraad van Kerken speelt zij sinds langetijd een vooraanstaande rol.

Margot Kaessmann:

Reformatie was een stap richting Verlichting en democratieInterview per mail door Dirk Visser

* Bij de Boerenoorlog sloten zich de predikers Thomas Müntzer, BalthasarHubmaier, Hans Denck en Sebastian Franck aan, allen min of meer deeluitmakend van de doperse beweging.

4 – I N D I T AM ST E R DAM O K T O B E R 2 0 1 7

‘De schrijver stelt tenslotte de vraaghoe de Reformatie in déze tijdgestalte zou kunnen krijgen in eennieuwe context van enerzijds eenveranderde Rooms-Katholieke Kerken anderzijds nieuwe ‘doperse’ encharismatische vormen van kerk-zijn.’Klaas van der Zwaag studeerdetheologie en filosofie; hij is journalistbij het Reformatorisch Dagblad. Zijn vader was van doopsgezinde

afkomst (Rinsumageest; ging naar devermaning in Dokkum bij dr. H.H.Gaaikema), maar trad na een radicalebekering toe tot de reformatorischekerken. Hij is dan ook op volwassenleeftijd gedoopt.

Van der Zwaag voegt aan zijn studie 95 stellingen toe. Een keuze door Mieke Krebber.• 6 – … de herontdekking van debevrijdende kracht van het Evangelie.• 30 – … Genade is voor zondaren engoddelozen, niet voor goedwillendereligieuze mensen die zichzelf willenopknappen.• 41 – De Reformatie als kerkhistorischebeweging kan alleen begrepen wordenin het licht van het … doperdom,…protest tegen …de …verzwagering van de kerk met de staat … • 62 – Liever een kerk waar het door deGeest ‘te onrustig’ is dan een dode kerkmet een valse rust. …• 77 – … kerken die de kinderdoopafwijzen, erkennen dat God in Zijnverbondstrouw al eerder is begonnen dan het moment van de bewustegeloofsbeslissing.• 87 – De blijvende waarde van hetdoperdom ligt in zijn pleidooi voor eenradicaal christendom. …• 95 – De herdenking van 500 jaarReformatie in 2017 biedt een uitgelezenkans om het gesprek tussen Rome enReformatie opnieuw te voeren. …

Reformatie vandaag500 jaar Hervorming in debat metRome en nieuwe vormen vandoperse radicaliteit.

Apeldoorn, De Banier, 2017.1740 p. ISBN 9789402902792.

Donderdag 22 juni is overleden onsgemeentelid zr Fie (Sophia Jacoba)Leipoldt. Zij werd geboren op 15 januari1924 en werd op 19-jarige leeftijd, bijna 75 jaar geleden, in de Singelkerk gedoopt.Haar moeder en zusje – zo is te lezen in hetdoopboek – waren haar doopgetuigen.

Tijdens de afscheidsdienst op de NieuweOoster spraken haar dochter Joke en haarzoon Paul. Uit hun verhalen kwam eenzelfstandige vrouw naar voren. Zij en haar kinderen kerkten in ‘de Olijftak’ inSlotermeer, waar Fie de Westhill-kinder-diensten leidde. Vakanties werden o.a.gevierd in het broederschapshuis inElspeet.

Vele jaren later (intussen waren tweekleinkinderen geboren, van wie zijgenoot!), ging zr Leipoldt wonen in eenaanleun-woning in het Menno Simonshuis,waar zij ook de kerkdiensten en de open-Menno-Simons-gesprekskring bijwoonde.In 2013 vertrok zij naar Loenen en evenlater naar Breukelen, om dichter bij haardochter te kunnen wonen. Maar deafgelopen kerstdienst kwam zij samen met haar dochter nog naar het Menno: dat was vertrouwd! Voor haar en voor ons.

Bij haar afscheid zongen we ‘Ik voel dewinden Gods vandaag’. Achter op de orde van dienst stonden woorden, door Fie zelf geschreven: ‘We hebben ons levengekregen, ongevraagd. We moeten hetdan ook ‘terug’ kunnen geven als we hetzelf ‘voltooid’ vinden. Het is ons leven enonze verantwoordelijkheid.’ En – wederomhaar eigen woorden – : ‘Als er na de doodeen leven is, dan zal de dood fantastischzijn. Vrij van tranen, vrij van pijn. Eenweerzien met hen die ik zo miste.’

In dat vertrouwen is zij gegaan. Zoals wijtijdens haar afscheid samen zongen: ‘Metvernieuwde levensmoed neem ik een vastbesluit: ik voel de winden Gods vandaag,en zeil de haven uit.’

Ewoud Roos

Zr Fie Leipoldt 1924 – 22 juni 2017

Op donderdag 5 oktober gaat dejaarlijkse bustocht van H4H naarLuthers Utrecht: een bezoek aan detentoonstelling over Luther in hetCatharijeconvent, de Lutherse kerk inde Hamburgerstraat, waar koffie engebak worden geserveerd. In demiddag een bezoek aan de kapel vanhet bejaardenhuis “De Wartburg”,waar de de tocht wordt afgeslotenmet een vesper, voorgangers KerstenStorch en Andreas Wöhle. Vertrek aande achterkant van het Amstelstation

om 9.00 uur (verzamelen om 8.30); terug-komst ook bij het Amstelstation. Er zal in Utrecht veel gelopen moeten worden.

Opgave via aanmeldingsformulier,beschikbaar op de verschillende preek-punten of per e-mail: rgvdlaar@xs4allonder vermelding van naam, adres, tel.,aantal personen en het bezit van museum-jaarkaart; tevens de gemeente waar mentoe behoort; dieetwensen indien vantoepassing. Kosten: € 45.–, incl. lunch, over te maken op NL64INGB0004818701.

Kerkenpad H4HLuthers Utrecht – 500 jaar Reformatie 1517-2017

Klaas van der Zwaag

Zondagse Vliegles Door Bart Admiraal

Van Hilversum tot Noord heerst het asfalt,bij de Nieuwendammerdijk wordt dezondag langzaam en meer een feest, bijde parkeerplaats een erehaag van drieparmantig rondstappende reigers. Binnenvloeit traag en rustig pianospel van Haydn.Kinderstemmen schateren, onze houtenhuiskamer vult zich geheel. We zingen:Dank voor een plaats waar elk de anderziet, waar vriend en vreemdeling elkaarontmoeten, een pleisterplaats om bijelkaar te komen. Via Spreuken – brr wateen gebiedende deerniswekkendewijsheden – naar de overdenking.Chestertons “Engelen kunnen vliegenomdat ze niet te zwaar aan zichzelf tillen“ready voor take off.

Gedragen door het advies om meer tespelen, dwars door dikke deuren en openramen over het wuivende groen weg vande wereld, kindergeluidjes kabbelenzachtjes, handjes maken een Mozesmandjevoor de traag stromende Nijl. Meer spelen,het leven als spel, vooral samen, dartelenin een luchtigheid die je zelden meerervaart. “Alle spreken over boven komtvan beneden, ook het spreken datbeweert van boven te komen.”

Geloof, inclusief het geloof in een God‘van verbeelding’ is gecreëerd door demens die aldus zin probeert te geven aan een chaotisch en ten diepste zinloosbestaan”. Kuitert intervenieerde mijnzonnige vlucht met een tekst waar je deels opvliegers van krijgt. Vlieg op met die tekst over chaos en zinloosheid.Fladder en zweef door, samen, spelen in vrijheid zonder het dwangbuis vangebiedende Spreuken. Langzaam dalen we weer terug naar de houten huisjesKolder& Boete en landen tussen deschalen schrokkepootjes. Niet weer terug in de ratrace, het geduw op de maatschappelijke ladder en hetcompetitiespel, springen over steedshogere latten. Het leven als slopendeDom-tot-Dom loop. Slechts winnen telt en aan de top is slechts ruimte voor één.Weg met ego ballast, leer vliegen enspelen. Therapie voor de burn-outepidemie als volksziekte nummer 1.

I N D I T AM ST E R DAM O K T O B E R 2 0 1 7 – 5

ColumnIn Memoriam

Op vrijdag 28 juli jl., vlak voor dezomervakantie, namen we in een volledienst in de Singelkerk afscheid van onsoudste Gemeentelid zr GeertruiMargaretha Langelaan-van Eeghen, Truus Langelaan die op 22 juli wasgestorven op de leeftijd van 108 jaar. Zr. Langelaan was een markante en sterkepersoonlijkheid, afkomstig uit één van deoer-Doopsgezinde families uit Amsterdam.

Zij deed, zoals dat gebruikelijk was, ophaar 18-de belijdenis van haar geloof enwerd in de Singelkerk gedoopt. En werealiseerden ons: het komt niet meer zodikwijls voor dat iemand uit eenAmsterdamse Doopsgezinde familiegeboren is in Amsterdam, gedoopt is in deSingelkerk, daar is getrouwd, en vanuitdiezelfde Singelkerk is begraven, en haarzeer hoge leeftijd maakte dat helemaalbijzonder. De uitdrukking dat met iemandsoverlijden een tijdperk voorbij is, was bijhaar overlijden zeker op zijn plaats.

Zr Langelaan was ondanks de langzamemaar gestage afname van haar krachten en haar steeds brozere voorkomen tot ophet laatst helder van geest, en het was een voorrecht en een genoegen om methaar te spreken. Zij had een uitzonderlijkgoed geheugen en het was bijzonderbijvoorbeeld met haar te spreken over haar herinneringen uit de tijd van deEerste Wereldoorlog. En ze vertelde van de Doopsgezinde vluchtelingen die na derevolutie in Rusland via Amsterdam eenheenkomen zochten in Zuid-Amerika, zoalsopnieuw na de Tweede Wereldoorlog.

Als jonge vrouw was ze nogal onder-nemend, en reisde veel: zo verbleef ze voorde oorlog een periode in de VerenigdeStaten, maar ook in Wenen. De TweedeWereldoorlog bracht ze door in Indië, waarze werd opgesloten in een concentratie-kamp, een ervaring die haar verdere levenbeïnvloed heeft. Enerzijds was ze, en bleefze zeer modern, anderzijds was ze

opgegroeid in een tijd die zo anders wasdan de huidige, dat ze het ook wel eensmoeilijk vond om zich daartoe te blijvenverhouden. Haar geloof was voor haar ietsvanzelfsprekends, en hoe ouder ze werd,hoe vanzelfsprekender het voor haar werd:met een zekere Doopsgezinde ernst, maartegelijkertijd ondogmatisch en ruim. Zijhad haar dagen leren tellen en een wijshart bekomen, en daarom kon ze zich ookheel vrijmoedig uitdrukken met woordendie op mensen die die taal niet kennenoverkomen als ‘heel gelovig’, of ‘heelvroom’. Maar daar ging het haar totaalniet om. Zij geloofde niet in haar geloof(laat staan ‘het geloof’), maar in God,althans ze vertrouwde op een geheim datte maken heeft met de kern van hetbestaan. Een geheim waar ze over hadleren spreken via de Doopsgezinde,christelijke traditie. Vrijzinnig uiteraard,maar dat vond ze in wezen onbelangrijk.

Geboren op kerstavond was het de laatstejaren bijna traditie in de Gemeente dat debloemen van de kerstdienst als groet vanons allen naar haar toe gingen, en meestalwas ze dan zelf in de kerk om ze mee tenemen, tot op de afgelopen kerstdienst.De laatste keer dat ze in de dienst was, was tijdens de Avondmaalsvieringafgelopen Witte Donderdag, een dienst die ze eigenlijk nooit oversloeg. We zullenhaar missen.

De nagedachtenis aan Geertrui MargarethaLangelaan-van Eeghen zij tot zegen.

Henk Leegte

Zr Geertrui Margaretha Langelaan-van Eeghen 1908 – 22-07-2017

6 – I N D I T AM ST E R DAM O K T O B E R 2 0 1 7

De dominee in Canadawaarschuwde mij tegen dedoopsgezinden in AmsterdamDoor Dirk Visser

Peter Froese (68) moet er nu een beetjeom lachen. Hij werd in 1969 gedoopt inzijn woonplaats Steinbach, Manitoba(Canada), enkele maanden voordat hij in het kader van het Intermenno-uitwis-selingsprogramma naar Nederland zougaan. “De dominee had in 1967 hetDoopsgezind Wereldcongres in Amster-dam bijgewoond. Hij waarschuwde me:‘Er zijn geen goede doopsgezinden inNederland’. Althans niet van de soortwaarvan hij gediend was.

Als trainee kwam ik terecht in het pasgeopende Menno Simonsz Huis*. Hierwoonde ik in een aparte vleugel voorintern personeel omdat er in doops-gezind Amsterdam geen gastgezin was.Toen ik voor de eerste keer het MSHbinnenkwam, zag ik het blauwe bordmidden in de hal. Dopen wat mondig is / spreken dat bondig is / vrij in hetchristelijk geloven / daden gaanwoorden te boven. Dat was wat inNederland doopsgezind zijn inhield.

Die spreuk kenden wij in Canada niet.Mij sprak vooral de laatste regel aan:‘daden gaan woorden te boven’. In Canada ging het altijd maar overevangeliseren, bekeren en dat soortbegrippen, maar vooral niet roken, nietdrinken en niet dansen. In Nederlandwaren (en zijn) de doopsgezinden veelvrijer, ongedwongener, relaxter.

In het MSH werkte ik de eerste week in

de afwaskeuken en ook de gewonekeuken. Het hoofd van de technischedienst vond dat werk niks voor mij. Hijvroeg wat ik kon. Ik vertelde dat ik inCanada bij mijn broer als elektricien hadgewerkt. Zo kwam ik bij de technischedienst terecht.

Aan het eind van de uitwisseling moest ikterug. Daar had je voor getekend. Maarna een jaar Amsterdam viel leven in hetdorp Steinbach me enorm tegen. Elfmaanden later ging ik op de bonnefooiweer naar Amsterdam. Ik kreeg al gauween baan als elektricien. Na een paarmaanden vroeg het MSH of ik daar weerkwam werken. Op 1 december 1971 kwamik in vaste dienst op de technische dienst.Na precies veertig jaar kwam daar eeneind aan.

De laatste vijf jaar werkte ik als beheerderbij de woningcorporatie WoonzorgNederland, de nieuwe eigenaar van hetMSH. Daarvoor was het al met hetZonnehuis gefuseerd. Als oud-werknemersvan het MSH hadden wij nog een hechteonderlinge band. Dat riep soms weerstandop bij het Zonnehuis.

Ik wil eerst nog vertellen over Steinbach.Vlak voor mijn geboorte zijn mijn ouders,die uit Rusland kwamen, naar Canadageëmigreerd. Mijn voorouders waren al inde 18e eeuw in Rusland terecht gekomen.Daar bleven ze Duitstalig en hielden zichafzijdig van de plaatselijke bevolking die

wel als landarbeiders op de boerderijenvan de mennonieten werkte. Op eenenkeling na, zoals mijn vader die leraarwas, spraken de mennonieten nauwelijksRussisch. De weerstand van de Russenvind ik begrijpelijk.

Die afzijdigheid brak de mennonieten inde Tweede Wereldoorlog op. Zij werdenals Duitsers beschouwd. Mijn vader heefttweemaal negen maanden gevangengezeten; bepaald geen pretje. Toen hijvoor de tweede keer ‘uit de hel’ kwam,besloot hij zijn leven verder aan hetwelzijn van anderen te wijden. Hij werdpredikant.

Na vier jaar van omzwervingen bereiktenmijn ouders in 1948 Hamburg. Omdatmijn moeder zwanger was van mij, ginghet hele gezin met het vliegtuig in plaatsvan de boot naar Canada. Mijn oudershadden geluk dat ze voor de Russischetroepen uit konden vluchten.Mennonieten, die verder ten oosten van Duitsland verbleven, werden door de Russen opgepakt en naar Siberiëgezonden. Pas als je niets meer waardwas, kwam je daar vrij.

Mijn ouders kwamen terecht inSteinbach in de provincie Manitoba. De meeste bewoners waren menno-nieten die ook van Russische afkomstwaren. Hun voertaal was Duits. Zo ookbij ons thuis. Mijn vader werkte inCanada in een meelfabriek. Hij kwam

Vele gezichtenIn de komende tijd willen weverschillende leden, vrienden enbelangstellenden, zowel jong als oud,aan het woord laten in de nieuwerubriek: Vele gezichten. De keuze wordt gemaakt door de redactie. Deze maand Peter Froese.

Peter Froese:

* De oorspronkelijke naam was met -sz.

altijd wit van het meel thuis. Soms hadhij een zak met 50 kg meel bij zich diein een grote la in de keuken terechtkwam. Daar kon mijn moeder dan eenpaar maanden lang brood en gebakvan bakken. Verder hadden mijnouders een eigen groentetuin, een koevoor de melk, kippen voor de eierenen varkens voor het vlees.

Daarnaast was mijn vader leken-prediker met de bevoegdheid van eengewone predikant. Hij was gemachtigdhuwelijken te sluiten (die volgens deCanadese wet daarmee ook voor deburgerlijke stand golden) en begrafe-nissen te leiden. Op zulke dagen kreeghij vrij van de baas die ook doops-gezind was.

Zelf ging ik naar de High School. Ikmoet bekennen dat ik het eindexamenniet gehaald heb. Ik had moeite metEngels omdat we thuis altijd Duitsspraken. Ik was goed in vakken alswiskunde en scheikunde. Ik wilde naarde universiteit, maar ben eerst naareen bijbelschool gegaan. In de winter,als er zes maanden sneeuw lag, gingende boerenzonen naar de bijbelschoolom een vrouw te zoeken. Ik vond watanders, namelijk een folder van MCCvoor een uitwisselingsprogramma vanIntermenno. Ik meldde me aan enkwam in Amsterdam terecht.

In mijn begintijd in Amsterdam ging ik veel met collega’s de stad in. Eindjaren zestig was er altijd wat te doen:provo’s, kabouters, de kraakbeweging.Er was in die tijd veel sociale bewogen-heid. Ik was aardig betrokken bij water in de wereld gebeurde. Ik keek naarAmerikaanse tv-series en volgde deNederlandse ondertitels. Het nieuws

dat ik op de radio hoorde, probeerde ik ‘s avonds in de krant te volgen. Zo kreeg ik het Nederlands snel onder de knie. Ook vonden collega’s het leukom mij Nederlands te leren. Na driemaanden kon ik me al aardig redden.

In het doopsgezinde jongerenwerkleerde ik Gerda (Esselman) kennen. Wezijn in 1972 getrouwd. Het burgerlijk

huwelijk was in Amsterdam. Mijn vaderheeft twee weken later in Canada dekerkelijke inzegening gedaan. Na eenperiode van vijftien jaar afwezigheid zijnGerda en ik nu weer wat actief in deDoopsgezinde Gemeente, met name alsleiding van de jaarlijkse seniorenreis naarFredeshiem bij Steenwijk. Altijd eenplezier om te doen en om mee te maken.

I N D I T AM ST E R DAM O K T O B E R 2 0 1 7 – 7

foto: Ronald Damwijk

foto: Bradley Ratzlaff die in de jaren ‘80 als trainee in de Singelkerk werkte

8 – I N D I T AM ST E R DAM O K T O B E R 2 0 1 7

gebed tot de zegen. Met de inbreng van hun persoonlijkeervaringen en het kiezen van een Bijbeltekst kunnen ze een stempel drukken op de dienst, maar het samenvieren in de protestantse traditie blijft centraal staan.De lekenprekers zijn: Zondag 5 november Gerdi Verbeet, voorzitter Nationaal Comité 4 en 5 meiZondag 12 november Arjan Vliegenthart, wethouder werk en inkomenZondag 19 november Stijn Fens, columnist en Vaticaankenner TrouwPreek van de Leek is een initiatief van DoopsgezindAmsterdam en de Protestantse Kerk Amsterdam. Voor de samenstelling en voorbereiding van de nieuwe editietekenden de Amsterdamse predikanten Henk Leegte,Julia van Rijn en Joost Röselaers. Locatie: DoopsgezindeSingelkerk, Singel 452, Amsterdam; 17.00 uur

Uit de kerkenraadMedewerkers – De kerkenraad is verheugd te kunnenmededelen dat het contract van onze jeugdwerker Lilianevan der Steur met ingang van 1 oktober 2017 is verlengdvoor onbepaalde tijd. In de komende periode vinden weerde jaargesprekken plaats met de medewerkers. In degesprekken wordt er teruggeblikt op het afgelopenseizoen en vooruitgekeken naar komend seizoen. MarionSlotboom en Mieke Hoogvliet voeren deze gesprekken.Diverse activiteiten – In de afgelopen weken hebben erveel diverse activiteiten plaatsgevonden in de Singelkerken in de Meerpadkerk. Voor het eerst deden we mee aande landelijke actie Kerkproeverij. Hier hebben we veelpositieve reacties op gekregen. Dank aan een ieder dieiemand heeft uitgenodigd voor deze kerkdienst! Tijdenshet Open Monumentenweekend was de Meerpad kerkgeopend. Meer dan 400 mensen bezochten het kerkje inNoord. Verder kijken we terug op een geslaagdestartzondag in Noord, een mooie huwelijksdienst van onsgemeentelid Anne Claire Frank en haar man MatthiasSeisay en een zeer geslaagde Fredeshiemreis voor onzeouderen. Ook in de komende weken staan er weer mooieactiviteiten gepland dus houd de agenda op de website in de gaten.Jaarrekening 2016 – In de kerkenraadsvergadering is de jaarrekening van 2016 besproken. Tijdens de ALV op 29 oktober as. wordt deze ook met de leden besproken en bent u van harte welkom om uw vragen te stellen.Evenementen in de Singelkerk en aan het Meerpad3 oktober Concert Singknaben der St. Ursen- Kathedrale Solothurn. Singelkerk, 20.00 uur Toegang: vrijwillige bijdrage.8 oktober Romantiek en Poly. Concert is onderdeel van het festival In het zeven bruggen kwartier Singelkerk, 15.00 uur. Kaartjes aan de kassa of via de website a €20,–14 oktober Kleine Koren Festival in de Meerpadkerk van 12.00 tot 17.00 uur.

Agenda ALV zondag 29 oktober om 12.00 in de Singelkerk1 Opening2 Notulen ALV oktober 2016 Doel: Vaststellen notulen van de ALV d.d. 30-10-20163 Mededelingen en ingekomen stukken Doel: vaststellen of er ingekomen stukken en/of mede- delingen zijn. Indien gewenst bepalen op welke plek in de agenda deze worden besproken 4 Financiën Doopsgezind Amsterdam Doel: bespreken en goedkeuren van de volgende financiële zaken: • Jaarrekening 2016 • Verslag van de financiële controlecommissie • Goedkeuring van de jaarrekening • Decharge van de Grootboekhouder over 2016 • Voordracht van de vacaturecommissie voor nieuwe leden voor de financiële controlecommissie • Begroting 20185 Broederschapsvergadering Doel: informeren van de leden over de zaken die op dit moment spelen binnen de BV • Terugkoppeling van de BV in april 2017 • Vooruitblik op de agenda van de BV in november 20176 Evaluatie seizoen 2016-2017 Doel: terugblik op het afgelopen seizoen • Jaarverslag seizoen 2016-20177 Vooruitblik seizoen 2017-2018 Doel: vooruitkijken naar het voor ons liggende seizoen. • Open Huis • Vacatures11 Rondvraag en sluitingZowel de notulen, het jaarverslag als de financiële jaar-stukken liggen vanaf 8 oktober klaar bij de kosterij van de Singelkerk. U kunt de stukken ook opvragen bij deambtelijk secretaris door een mailtje te sturen naar:secretaris@vdga.nl.

Preek van de Leek 2017 Oud-voorzitter van de Tweede Kamer Gerdi Verbeet is eenvan de drie leken in de nieuwe reeks Preek van de Leek,die zondag 5 november in de Doopsgezinde Singelkerk in Amsterdam van start gaat. De ex-politica van de Partijvan de Arbeid is een ras-Amsterdamse, maar niet gelovigopgevoed. Zij is de eerste leek die de preekstoel dit jaarbeklimt. Daarna volgen de Amsterdamse wethouder Arjan Vliegenthart en columnist en journalist Stijn Fens van dagblad Trouw.

Op drie zondagen in november beklimmen leken depreekstoel. Mensen die in de samenleving van zich hebbenlaten horen: van theater tot politiek, van dichtkunst totmuziek. Of ze nou gelovig zijn of niet, gepreekt hebben ze nog nooit. Vanaf de kansel leiden ze een eredienst met alle liturgische handelingen die daarbij horen, vanvotum en groet, het zingen van liederen, verkondiging,

Gemeente in beweging

I N D I T AM ST E R DAM O K T O B E R 2 0 1 7 – 9

een twee uur durende boottocht maak-ten over de Terhernsterpoel en hetSneekermeer. We zagen veel vogels,vooral aalscholvers, waarvan sommigevlakbij de boot naar vis doken. Op éénvan de vele eilandjes zat een grote groepmeeuwen of sterns, dat was niet goed tezien, en er kwamen wat boeren-zwaluwen langs. Omdat het niet mogelijkwas om op de boot te lunchen hadden webij het ontbijt zelf een broodje moetenklaarmaken en in de bus kregen we daareen pakje appelsap en een mandarijntjebij. Vincent, onze chauffeur-van-de-week,reed ons via Joure (Douwe Egberts),Heerenveen (Batavus), Oranjewoud,Noordwolde (rotan) en Frederiksoordweer terug naar Fredeshiem. Onderwegvertelde hij van alles over de vele, ookkleinere, plaatsen waar we langs kwamen.Bij de avondsluiting ging het overeenzaamheid.

Dinsdagmorgen werd er gezongen uit denieuw samengestelde liedjesbundel vanFredeshiem en er werd voorgelezen uit"Mijn vader zei altijd". De middag wasvrij, maar 's avonds verschenen Iris Schramen Luuk Lenders met een onvoorstelbarehoeveelheid muziekinstrumenten vanoveral ter wereld. Ze verbaasden ons meteen programma waarbij ze met en vanletterlijk alles muziek konden maken.Hoofdbestanddeel was toch weer dekleine harp, waarbij Iris oud-Keltische enIerse liederen zong. Vermakelijk was hetmeezingnummer bestaande uit: Allen diewillen te kaap'ren varen, Zie ginds komtde stoomboot en Stille nacht! Het slotliedwas het Ierse gebed dat Marjan ook op de laatste avond zou zingen, door mij beaamd met: So be it!

Woensdagmorgen bracht een verrassing:het bleek dat Marjan en Dick op deze dag 30 jaar getrouwd waren! Dat leverdeheerlijk gebak bij de koffie op! Er wasweer een uurtje samenzang en voorlezen,nu uit het nieuwste boek van KarelEykman en Margreet de Heer, Zodat het je goed gaat. In verhaaltjes en strips de 10 geboden voor nu. Het was gaan

En daar gingen we weer, vrijdagmiddag1 september, met de bus van de firmaCoulant naar Fredeshiem. De groep waswat kleiner dan voorgaande jaren. Hetleidinggevende team bestond weer uitEwoud Roos, Marjan en Dick Klomp,Peter en Gerda Froese en Tiny Hemrica.De avondsluitingen werden om beurtenverzorgd door Ewoud en Gerda en deochtendgymnastiek, hier ‘knikken enknakken’ geheten, door Tiny.Bij de kennismakingsronde op vrijdagavond was er maar één deelneemstervoor de eerste keer. We begonnen methet zingen van "Kind'ren van éénVader", gezeten in een kring, waarbij weelkaar de hand gaven. Er ging een hogehoed rond met naamkaartjes en om debeurt moesten we daar een kaartje uitnemen en geven aan degene wiensnaam er op stond. Deze moest dan ietspositiefs over het afgelopen jaarvertellen. Opvallend was dat velen welproblemen met de gezondheid hadden(gehad), maar nu blij waren dat ze ertoch weer bij konden zijn.Zoals ieder jaar konden we op zaterdag-middag met een bus naar Steenwijk,waar de nodige inkopen zijn gedaan,vooral op het gebied van mode enboeken. 's Avonds was er een barbecueop het terras, wij zaten gewoon in deHylkemazaal en het team liep af en aanmet wat ieder op zijn of haar bord wildehebben. Bij de avondsluiting las Ewoudeen psalmtekst van de dichter RamseyNasr waarin God werd aangesprokenmet "Lieveling". Dat zou Zijn naamdichterbij brengen!

De kerkdienst op zondagmorgen werdook bijgewoond door de vroegereteamleden Wim en Loes Vriend, en erwas gebak bij de koffie. Marjan en Dickverzorgden een gevarieerd avondpro-gramma met gedichten, zang, piano-muziek en muzikaal toneel.De boottocht op maandag ging niet,zoals vele jaren het geval was geweest,naar de Wieden, maar naar Terherne inFriesland, van waaruit we met een doortwee zusters geëxploiteerde catamaran

regenen en ook toen we ‘s middags metde bus naar Assen reden hadden we afen toe nog een spatje. We bezochten in het Drents Museum een indrukwek-kende tentoonstelling over een noma-denvolk, de Liao, dat in de 10e en 11eeeuw in het noorden van China, nuMongolië, een groot rijk had gevestigd.Er zijn in ongeschonden graftomben veleschatten gevonden waarvan we eenverzameling te zien kregen. Ook warener twee graftomben nagebouwd, wateen goede indruk gaf van de oorspron-kelijke herkomst. ‘s Avonds was errijsttafel (zelfbediening) en we kondenbij Dick verzoeknummers indienen voorpianospel.

Toen was het alweer de laatste dag,behalve knikken en knakken geendagprogramma, alleen ‘s middagspianospel van Dick, maar iedereen konzich voorbereiden voor zijn of haarbijdrage aan de bonte avond, waarvanvelen gebruik maakten. Er warengedichten, verhaaltjes, zang, en eendankbetuiging aan Nieske voor haarteamlidmaatschap in de afgelopen jaren.De afsluiting was weer met de hogehoed, de naamkaartjes werdenopgehaald en ieder moest kortweergeven wat hij of zij van deafgelopen week vond. Bij de vieringzaten we weer in een kring en bij degezongen zegenbede hielden we elkaarshand vast. Die zegenbede luidde: May the road rise up to meet you.May the wind be always at your back. May the sun shine warm upon your face; the rains fall soft upon your fields and until we meet again, may God hold you in the palm of Hishand.

De terugreis op vrijdag verliep in deregen: al kwam bij Emmeloord de zonnog even door, vanaf Lelystad goot hetweer pijpenstelen en ook bij aankomst in Amsterdam was het niet droog. Toch kunnen we met dankbaarheidterugzien op een heerlijke week, enhopen op een herhaling volgend jaar.

Fredeshiem 2017Door Dicky Baars

Op de Redbad varend over het Sneekermeer

Foto: Peter Froese

Essemie van Dunnépastoraal werker inNoord; tevens jeugd- enopbouwwerk Noordt 06 48 35 07 25e.vandunne@vdga.nl

Joke van der Heidejongerenwerkt 06 17 96 43 71j.vanderheide@vdga.nl

Henk Leegtepredikant t 06 45 62 62 70 h.leegte@vdga.nl

Ewoud Roos predikantt 06 48 88 35 97 e.roos@vgda.nl

Liliane van der Steur jeugdwerkert 06 21 39 75 44 l.vandersteur@vdga.nl

Het team

1 0 – I N D I T AM ST E R DAM O K T O B E R 2 0 1 7

• 1 oktober – Oudezijds 100 Mensen uit alle hoeken van de samenleving vormensamen Communitaire Gemeenschap Oudezijds 100.In de binnenstad van Amsterdam proberen zij inleven en werken het evangelie van Jezus Christuspresent te stellen. Oudezijds 100 biedt concreethulp door inloop, maatschappelijke opvang,begeleid wonen, medisch maatschappelijke werk en medische zorg voor onverzekerden. De woon-gemeenschap functioneert hierin als groot gezin en oefenschool, die de hulpverlening ondersteunt.Rekeningnummer: NL80INGB0000056295 St. Vrienden van Oudezijds 100, Amsterdam

• 8 oktober – JongerencultuurfondsIn Amsterdam leeft een op de vier kinderen in eengezin op de armoedegrens! Doel van hetJongerencultuurfonds is het scheppen vanmogelijkheden voor deze kinderen om ook deel tenemen aan culturele activiteiten, zoals ballet,muziek, toneel. Het Jongerencultuurfonds doet ditdoor geld beschikbaar te stellen voor eenlidmaatschap of bijdrage met een maximum van 400euro per jaar. Kinderen hebben geen enkele invloedop de inkomenspositie van hun ouders, maarverdienen kansen om zich positief te ontwikkelen,ook op het gebied van de cultuur.Rekeningnummer: NL64INGB0005167707 St. Jongerencultuurfonds

• 15 oktober – Broederschapscollecte t.b.v. de Doopsgezinde Zending De Doopsgezinde zending richt zich op toerustingvan mensen die zich in willen zetten voor dekerkelijke gemeente. Zo willen we bijvoorbeeld eenbijdrage leveren aan het samen verstaan vanBijbelverhalen en aan wat die voor ons en anderenkunnen betekenen. Niet alleen overzee, maar zekerook in eigen land.Rekeningnummer: NL64ABNA0545424976 t.n.v. Doopsgezinde Zending, Amsterdam

• 22 oktober – Fonds Bijzondere Noden Amsterdam De basis van het fonds is de publiek-privatesamenwerking. Geldgevende fondsen enparticuliere donateurs, dienst-/hulpverlenendeorganisaties, maatschappelijke organisaties en delokale overheid werken samen met als doel: hulpverlenen aan cliënten in een financiële noodsituatie,waarbij een voorliggende voorziening niet, niettijdig of onvoldoende beschikbaar is.Rekeningnummer: NL49INGB0000294697 Fonds Bijzondere Noden Amsterdam

Collectebestemmingen oktober

• 29 oktober – 5e zondag: Rampen wereldwijd– in oktober te bepalen

• 5 november – Paraguay t.b.v. HospitalMennonita KM 81 Dit Doopsgezinde ziekenhuis maakt deel uit vaneen comité van kerken (een vereniging van 31duitstalige Doopsgezinde kerken in Paraguay).Het ziekenhuis richt zich op de behandeling enverzorging van lepra en tuberculose patiëntenen patiënten met HIV / AIDS. De verleende zorgis gedeeltelijk gratis. Andere patiënten wordenaangemoedigd om indien mogelijk te betalenvoor de zorg. Echter, in veel gevallen hebbenpatiënten behoefte aan donaties voorbehandeling en zorg.De doelstelling van het ziekenhuis is.− Dankbaarheid tonen aan God en het volk van Paraguay;− Een plaats zijn waar de naastenliefde zichtbaar wordt;− Een geweldige kans om het evangelie van Jezus Christus te verspreiden.De totale begroting van het ziekenhuis bestaatuit bijdragen van kerken, ondersteuning voorspeciale projecten van internationaleorganisaties en vele donaties.Voor meer informatie www.km81.org

Als u niet in de dienst aanwezig kon zijn en toch iets wilt bijdragen aan het project kunt u dat via het aangegeven bank-rekeningnummer doen.

De collecte in de blauwe/zwarte zak is altijd voor deeigen gemeente. De collecte in de rode zak is voor:

CitaatAnne Voolstra over haar vertrek bij hetSeminarium: ‘Ondanks mijn vertrek wil ik nog steeds de resultaten van mijn onderzoek naar de geschiedenis van deAmsterdamse doopsgezinde gemeentepubliceren, omdat deze historie mij dierbaar is geworden. En tevens om dedoopsgezinde gemeente Amsterdam mijn dankbaarheid te betuigen voor haar steun en eindeloos geduld. In welkevorm en wanneer dit haalbaar is, weet ik nu nog niet.’

Aldus Anna Voolstra in Doopsgezind.nl(september|oktober 2017).

Redactie

Bart Admiraal Essemie van DunnéJoke van der HeideSjoukje HalbertsmaTobias ter ReehorstAndrea WiefferingMieke Krebber (eindredacteur)Interviews: Dirk Visser

Ontwerp en realisatieOntwerpgroep Lâle, www.lale.nlT (033) 462 46 93

Verzending idA via het secretariaat:e-mail: secretaris@vdga.nl.

C O L O F O N

idA, in dit AmsterdamMaandblad voor geloofen gemeenteleven vanDoopsgezind Amsterdam.

Kopij voor het volgende nummer vóór 10 oktober 2017sturen aan Mieke Krebber Mail: m.krebber@chello.nl Adres: Europaplein 89, 1078 GZAmsterdam (telefoon 020-6731926).

De redactie behoudt zich het recht voor artikelen in te korten of niet op te nemen.

Secretariaat en administratieSingel 4521017 AW Amsterdamt kerk (020) 623 45 88t secretariaat (020) 624 65 73t boekhouding (020) 627 70 72fax (020) 624 44 40gironummer NL11INGB0000141442 (VDGA)website www.vdga.nl

I N D I T AM ST E R DAM O K T O B E R 2 0 1 7 – 1 1

Agenda

Oktober 2017 (kerkdiensten: zie achterkant)

• Ma 2 okt Zon’shofgroep/20+ Rijpenhof 20.30 uur

• Di 3 okt Bijbelkring o.l.v. Ewoud Roos Singelkerk 14.30 uur

• Di 3 okt Concert Singknaben Singelkerk 20.00 uur

• Zo 8 okt Wake Schiphol* Schiphol 14.00 uur

• Zo 8 okt Romantiek en Poly Singelkerk 15.00 uur

• Di 10 okt Mennomaal; Dürer en Luther Singelkerk 18.00 uur

• Di 10 okt 020 11 Tieners Singelkerk 18.00 uur

• Wo 11 okt Vredesgroep Singelkerk 20.00 uur

• Wo 11 okt Zon’shofgroep Zon’shofje 20.00 uur

• Za 14 okt Singelkoor repetitie Singelkerk 10.30 uur

• Za 14 okt Kleine Koren Festival Meerpadkerk 12.00-17.00

• Di 17 okt Boeken rond de Bijbel Singelkerk 15.00 uur

• Wo 18 okt Rondom groep Singelkerk 19.30/20.15

• Do 19 okt Open kring Menno Simons: K. Klomp** Men. Simonsh. 14.30 uur

• Za 21 okt Singelkoor repetitie Singelkerk 10.30 uur

• Do 26 okt Bijbelaars Singelkerk 10.30 uur

• Za 28 okt Singelkoor repetitie Singelkerk 10.30 uur

• Zo 29 okt Algemene Ledenvergadering Singelkerk 12.00 uur

• Zo 5 nov Preek van de leek: Gerdi Verbeet Singelkerk 17.00 uur

* meer informatie: http://www.schipholwakes.nl

** Kristina Klomp vertelt over het Sweelinckorkest, de ‘tweede’ bewoner van de Singelkerk.

Doopsgezind Amsterdam deed zondag 10 september mee aan de eerste keerKerkproeverij in Nederland, een activiteitvan (bijna) alle kerken samen. Het idee isovergewaaid uit Engeland en de VerenigdeStaten. Nodig iemand – een buur, vriend,collega of wie dan ook – uit om mee tegaan naar de kerk. om het geloof, dat zowaardevol is voor jezelf, te ‘proeven’.

Het was een prachtige dienst, waarin hetSingelkoor fraai zong en invalorganist Henk Verhoef bijna Dick Klomp deed vergeten. Liliane van der Steur en enkeleouders hadden de leiding van Kom-in-de-Kring en van de Kinderkerk.

Henk Leegte had een prachtige preek. Hij begon met een gesprekje uit eigen kringover het verschil tussen een superheld eneen vader die een kwetsbaar mens is. Taal is een poging om de werkelijkheid tebenoemen. Daarbij dreigt het gevaar datdat verstart in dogmatiek. Henk was de

dienst begonnen met voor de gasten uit teleggen wat de betekenis is van de woordendie in de liturgie worden uitgesproken.

Er waren naar schatting enkele tientallengasten. Een van hen, sinds heel lang vertrouwd met doopsgezind-zijn en doops-gezinden, zei in de Open Tijd dat dezeKerkproeverij haar “uitstekend” was beval-len. Dat gold kennelijk voor meer kerk-gangers, zowel leden als bezoekers. Er kwamdeze zondag dan ook geen eind aan het koffiedrinken. En dat terwijl koster MarcelAlblas haast had want hij zou de bloemennaar een ziek oud-VDGA-gemeentelid in Den Haag brengen.

Sneldichter Kees Blokland verraste onsna de dienst met het volgende gedicht:

ik heb het woord gemaaktbetekenis gevuld met klankik heb het woord gehoordliefde leven Gode dank

De kerkproeverij is voor herhaling vatbaarDoor Dirk Visser

Singelkerk – Singel 452 – t (020) 623 45 88

Meerpad – Meerpad 9 – t 06 53 77 06 01

Amsterdam Centrum

Amsterdam Noord

Menno Simonshuis – Noord-Hollandstraat 17a – t (020) 517 10 10Amsterdam Buitenveldert

1 2 – I N D I T A M S T E R D A M O K T O B E R 2 0 1 7

K E R K D I E N S T E N

Singelkerk Meerpad Menno Simonshuis Centrum 10.30 uur Noord 10.15 uur Buitenveldert 10.00 uur

1 oktober Ds H. Leegte E.M.L. van Dunné **

8 oktober Ds H. Leegte* Ds J. van Woerden-SurinkGeboortedankzeggingsdienst

15 oktober Ds H. Leegte Ds E.C. Roos*

22 oktober Ds E.C. Roos Ds L.C.M. Blomjous-Maillette de Buy Wenniger

29 oktober Ds E.C. Roos Vijfde zondag

5 november Ds H. Leegte E.M.L. van Dunné*

* = Kinderkerk en Kom- in- de- kring

Bijna iedere dag van onze ouderenweek in het

broederschapshuis 'Fredeshiem' in de bossen bij

Steenwijk, eindigden wij met een avondsluiting in de

kapel. En dit jaar sloten wij elke viering af met het

zingen van dit lied 'Wees Gij mijn toevlucht'.

Het lied (263) is geschreven door Wijnand Honig (1934),

op de bekende Ierse melodie van het lied ‘Be Thou my

vision’, n.a.v. Lucas 24 vers 29: ‘Blijf bij ons, want het is

bijna avond en de dag loopt ten einde’.

In de dienst op zondagmorgen zult u dit mooie

avondlied op een heerlijke melodie nooit zingen, maar

thuis voor het slapen gaan kunt u dat wel. Of gaat u

volgend jaar mee naar Fredeshiem?

Lied van de maandKeuze: Ewoud Roos

Wie levert voor de volgendeidA een lied in?

OrgelExtra Na de dienst op 15 oktober in de Singelkerk door Dick Klomp. Toccata Sexta [ca 4 min] – Johann Speth (1664-1719)Imiterende, lichte stemmen worden afgewisseld met massievezware gedeelten.