De Ibramco-affaire op de ministerraad

Thierry Debels@thierryd

29/5/16

De Ibramco-affaire was een Belgisch politiek schandaal dat in 1973 uitbrak en in 1974 de val van de regering Leburton II veroorzaakte.

Iran

De zaak draaide rond de bouw van een Iraanse olieraffinaderij in België door het Belgisch-Iraanse bedrijf Ibramco. Volgens de media zou het akkoord buiten medeweten van de Belgische regering gesloten zijn en vooral de belangen van de Belgische Socialistische Partij dienen. Maar dat is volgens de notulen van de ministerraad niet correct. Het akkoord

1

was wel erg vaag en het project kwam uiteindelijk nooit van de grond.

Eerste raad

Op welke manier werd het dossier besproken op de ministerraad? De zaak wordt voor de eerste keer formeel besproken op de raad van 27 april 1973. Leburton is premier van de regering Leburton I.

Het onderwerp staat zeker niet bovenaan de agenda.

Er staat: Ibramco – Raffinerie de pétrole de Liège

De premier benadrukt dat de oprichting van de onderneming een beslissing is van de vorige regering.

Bovendien is de huidige regering op de hoogte.

Leburton betreurt de brief die Willy De Clercq (vicepremier en Financiën) hem gestuurd heeft.

2

Deze laatste stelt dat de brief niet beschouwd mag worden als een gebrek aan vertrouwen in de premier.

Anseele (Communicatie) betreurt dat de kritiek van de PVV openbaar werd gemaakt.

Socialist Anseele is bovendien positief over het project.

Vanden Boeynants is eveneens positief.

3

Hij stelt dat de berichten in de pers over een kritische houding van zijn partij niet kloppen.

VDB heeft wel problemen met de concrete uitwerking van het project. Vooral het feit dat de Iraniërs 97 % van de aandelen hebben, stoort hem.

Claes geeft uitleg over de historiek.

Ibramco werd opgericht op 12 maart 1973.

Hij moet toegeven dat de akte niet helemaal overeenkomt met wat eerder door de regering werd afgesproken.

Maar hij wil niet opnieuw onderhandelen met Iran over de statuten van de firma.

4

Er volgt een lange discussie.

Claes duikt in het dossier in stelt plots dat de Belgische overheid wel 50 % van de aandelen heeft.

De discussie wordt zonder concrete afspraken opgeheven om 23 uur 35.

4 mei

Op vrijdag 4 mei is er opnieuw een raad.Het onderwerp Ibramco staat helemaal onderaan de agenda.

5

Claes deelt enkel een dossier uit over Ibramco met de oprichtingsakte en diverse bijlagen.

Het dossier komt op 18 mei opnieuw op de raad.

Tindemans verklaart er dat de oprichting van Ibramco geen juridische probleem is gezien vanuit het standpunt van de ‘internationale conventies’.

25 mei

Op 25 mei verklaart Claes dat hij het dossier aan de parlementaire commissie zal overhandigen.

Er is immers een controverse ontstaan over het dossier.

6

8 juni

De vergadering van 8 juni gaat over het openbaar maken van het contract van Ibramco.VDB geeft mee dat ons land geen problemen mag creëren met Iran. Tegelijk wil hij openheid.Claes is tegen die openheid. Hij verwijst naar Iran dat geen details uit het contract wil bekendmaken.

Er ontstaat opnieuw een lange discussie.

En opnieuw wordt het onderwerp afgesloten zonder concrete afspraken. Het wordt een traditie bij Leburton.

12 oktober

7

Het dossier komt pas na de zomervakantie opnieuw op de raad. Ibramco staat niet op de agenda van de raad.

Verschillende ministers vragen spontaan naar de vooruitgang in het dossier.

Er wordt afgesproken dat een comité zich over het dossier zal buigen.

17 oktober

Ibramco verschijnt maar vluchtig op de raad van 17 oktober en wordt omschreven als een ‘actualiteitsprobleem’.

8

Nadien komt het onderwerp niet meer op de raad.

Leburton II

Het dossier Ibramco komt opnieuw op de agenda van de raad op 7 december 1973. Leburton is nog steeds premier, deze keer van het kabinet Leburton II.

Claes deelt een document uit met de nieuwe samenstelling van de raad van bestuur van Ibramco.

14 december

Een week later wordt het dossier opnieuw besproken.

9

VDB vertelt dat de regering gevraagd heeft om de rendabiliteit van het project opnieuw te onderzoeken.Er zijn immers twijfels over de winstgevendheid van de raffinaderij.

Er wordt spontaan gedacht aan het bureau PACE.Als dat niet lukt, moeten professoren de klus maar klaren.

17 december

Op maandag 17 december brengt Claes verslag uit van zijn pogingen om het bureau PACE te bereiken. Hij stuurde 5 telegrammen, tevergeefs.

10

Hij contacteerde dan maar PURVIN & GERTZ. Het verslag moet al over 10 dagen klaar zijn.

VDB is akkoord.

Het zal spannen. De sjah verwacht immers een antwoord van ons tegen 31 december.

Daarom stelt Claes voor om aan Iran 2 weken extra te vragen.

10 januari 1974

11

De volgende raad met Ibramco op de agenda is er pas op 10 januari 1974. Deze keer staat het dossier wel bovenaan de agenda.

Claes herinnert de raad dat hij een rapport aan Pervin & Gertz gevraagd heeft.

Het bureau stelt het ‘het (eerste) rapport over de rendabiliteit’ gegrond is. De regering kan dus een beslissing nemen tegen 15 januari.

De investeringen bedragen zowat 7 miljard frank.Een frank uit die tijd is er vandaag 4 waard. Het project kost dus zowat 28 miljard frank of 700 miljoen euro.

De rendabiliteit van het project ligt wel tussen 15 en 20 %.

12

Leburton is sceptisch. Hij vraagt zich af of er nog een meerderheid te vinden is voor het project. Dat is wel een vreemde houding voor een premier.

De Clercq meent dat een politiek akkoord nog geen verplichting is om de raffinaderij te bouwen.

Zijn partij voelt zich niet gebonden door het eerder gesloten akkoord.

13

Ook Tindemans is kritisch.

Claes zet druk op de ketel: Iran wil een beslissing tegen 15 januari. Hij verdedigt het dossier.

Leburton stelt voor om op 15 januari een definitieve beslissing te nemen.

14 januari

14

Op maandag 14 januari komt de raad opnieuw bijeen.Er worden vragen gesteld over de prijs van de olie. Claes antwoordt. Leburton stelt voor dat Claes dat in een tekst giet.

Er zijn nog andere vragen over het project, vooral over de vestigingsplaats in Ternaaien. Nederland is niet gelukkig met deze locatie.

Claes vraagt nog eens aan de raad om een positief antwoord te geven aan Iran.

De vergadering wordt zonder concrete afspraak beëindigd.

15 januari

Op 15 januari is de raad opnieuw bijeen. Leburton wijst op het belang van de beslissing.

15

Tindemans duwt op de rem.

Hij laat het licht voorlopig op rood. De CVP is niet tegen het project maar wil meer uitleg over het project.

Claes verdedigt opnieuw met vuur het project.

16

Ook De Clercq zit nog steeds met vragen.

Leburton vat correct samen dat CVP en PVV nog geen positief antwoord kunnen geven.

17

Leburton besluit dat de meningen binnen de raad verschillen en dat er aan Iran dus geen definitief antwoord kan gegeven worden.

Claes doet een tegenvoorstel.

Tindemans blijft bij zijn standpunt: eerst meer uitleg over het project.

De vergadering wordt diverse malen onderbroken.Er wordt druk gezet op Tindemans.

18

Uiteindelijk komt er toch een compromis. Tindemans heeft enkele zaken laten wijzigen in de tekst en het project krijgt wel groen licht van de regering.

16 januari

De raad van 16 januari verloopt in de grootste verwarring.

Er is een telex van de Iraanse partner National Iranian Oil Company (NIOC) aan Ibramco. In de telex staat dat dat de limiet van 15 januari voorbij is en dat de voorwaarden dus niet meer gelden.

Plots komt de CVP opnieuw met een vraag over de locatie van de raffinaderij.

19

Toch wordt er voorgesteld een comité naar Iran te sturen.

De logica is op die dag ver te zoeken. Ook het gebrek aan leiderschap van Leburton is duidelijk en speelt hem parten.

Laatste keer op de raad

Op 18 januari wordt Ibramco voor de laatste keer besproken op de raad.

20

Ibramco heeft uiteindelijk toch de val van de regering veroorzaakt.

Uiteindelijk werd het project stopgezet vanuit Iran.

Claes vindt het spijtig dat het project er niet is gekomen.

De socialisten trekken zich terug uit de regering.

Leburton zal de volgende dag naar de koning gaan.

Het dossier Ibramco is vooral illustratief voor het slechte beleid van premier Leburton.

21