I-mag - ie-net€¦ · Sinds 1 juni 2006 mogen de bedrijven voor dergelijke beroepen onbeperkt...

I-magI-mag

adreswijzigingen: VIK, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem

jaargang 44 • nummer 10 • oktober 2006maandelijks tijdschrift,

verschijnt niet in juli en augustusafgiftekantoor 3500 Hasselt 1- P2A8632

M A A N D B L A D V A N D E V L A A M S E I N G E N I E U R S K A M E R

I N G E N I E U R S M A G A Z I N EWindtunnels

voor vliegtuigenen

wielrenners

De comebackvan

Pau

wels

Tra

fo

Euro1080 lanceert cultuurzender

Ingenieur schaatst naar de top

Ingenieur schaatst naar de top

I-mag Ingenieursmagazine is een uitgave van de Vlaamse Ingenieurskamer vzw

Lid van World Federation of EngineeringOrganisations (WFEO) van de UNESCO.

Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers (U.P.P.)

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER

Ing. Bart Demol MSc, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem

HOOFDREDACTEUR

Ing. Noël Lagast MSc

ADJUNCT-HOOFDREDACTEUREINDREDACTIE

Henk Van Nieuwenhove

REDACTIERAAD

Ing. I. Born MSc - Ing. B. Demol MSc Ing. H. Derycke MSc - Ing. K. De Wever MScIng. N. Lagast MSc - Ing. G. Roymans MSc Ing. L. Wezenbeek MSc

REDACTIESECRETARIAAT

Francine Demaret

SECRETARIAAT VIK

Herentalsebaan 643, 2160 WommelgemTel. +32 3 259 11 00 - Fax +32 3 259 11 01URL: http://www.vik.be - E-mail: [email protected] open van 08.30 uur tot 17.00 uur

LIDMAATSCHAPSBIJDRAGEN

€ 55,00voor technisch en industrieel ingenieurs, die meerdan drie jaar gediplomeerd zijn;voor geassocieerde leden

€ 30,00 voor hen, die 3 jaar of minder dan drie jaar gediplomeerd zijn; voor een samenwonend lid; voor gepensioneerden

€ 15,00voor studenten-industrieel ingenieur

€ 70,00voor leden woonachtig in het buitenland

€ 500,00 voor bedrijven, scholen, instellingen, enz. met meer dan 250 werknemers

€ 250,00 voor bedrijven, scholen, instellingen, enz. met minder dan 250 werknemers

DRUKKERIJ & LAY-OUT

Drukkerij SLEURS nv, OverpeltTel. +32 11 80 90 90 - Fax +32 11 80 90 95

MAGAZINECONCEPT

Avant la Lettre, MechelenTel. + 32 496 52 81 [email protected]

Voor de ondertekende artikels zijn alleen de auteurs aansprakelijk.

COVER

Shorttracker Pieter Gysel

colofon COMMENTAAR

Meer eerstejaars-studenten industrieelingenieur

Een paar jaar geleden kreeg de arbeidsmarkter het begrip knelpuntenberoep bij. Volgensde VDAB is dat een beroep waarvan deinvulling trager gaat dan het gemiddelde van42 dagen en waarvoor de zoektocht een gro-tere inspanning vraagt dan normaal. InVlaanderen zijn er 112 knelpuntberoepen,waaronder dat van ingenieur.

Sinds 1 juni 2006 mogen de bedrijven voor dergelijke beroepen onbeperkt werk-vergunningen aanvragen voor buitenlandse werknemers uit de Europese lidstatenen uit Oost- en Centraal-Europa.

Bedrijven zijn continu op zoek naar ingenieurs, want vele vacatures geraken nietingevuld. De oplossing is de rekrutering uit het buitenland: Spanje, Portugal,Polen, Turkije, Marokko, Tsjechië, enz.

In de jaren tachtig maakte de VIK een prognose over de tewerkstelling van deindustrieel ingenieurs in de komende jaren. In 2005 zou de arbeidsmarkt twee keermeer ingenieurs nodig hebben dan in 1985. De prognose was juist, maar een vol-ledige invulling van de vacatures bleef uit. Dat heeft onder meer te maken met dejaarlijkse gestage afname van de instroom van eerstejaarsstudenten industrieelingenieur sinds 1992. Daar blijkt nu een einde te zijn aan gekomen, tenminste alswe voortgaan op de ons bekende resultaten voor de instroom voor het academie-jaar 2006-2007. Aan de 13 departementen IW&T en Bio deed de VIK een bevragingnaar de instroom en vroeg ze die te vergelijken met vorig academiejaar. De gege-vens werden ingewacht tot 15 september.

Voor 10 departementen, die we hierna aanduiden met de letter A tot J, noteerdenwe volgende situatie: departement A status-quo, B+1%, C+5%, D+10%, E+15%,F+20%, G+25%, H+35%, I+50%, J + 13,5 %.Hoe groot de numerieke toename is, is (nog) niet bekend.

Voortgaande op een staal van 10 departementen stellen we een positieve kente-ring van het aantal eerstejaars vast. Dat is ongetwijfeld een opsteker, niet alleenvoor de hogescholen, maar ook voor het bedrijfsleven. Enkele zwaluwen makenechter nog niet de lente. In de volgende I-mag hopen we een vollediger overzichtte kunnen geven.

Ing. Joseph NEYENS MScAlgemeen voorzitter VIK

OKTOBER 2006 3 I-mag

>

Volgende maand in I-mag

exclusiefde resultaten van de

VIK-weddenenquete!

Herentalsebaan 643, 2160 WommelgemTel. +32 3 259 11 00 - Fax +32 3 259 11 01URL: http://www.vik.be - E-mail: [email protected]

SECRETARIAAT VIK

techno

in dit nummer05

35

27

21

Windtunnels, essentieel bij experimenteel onderzoek van vliegtuigen . 08

Van windtunnels en etalagepoppen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

Vlaanderen lanceert digitale cultuur zender met Europese ambitie . . . . 16

Modern times . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

Het harde leven van een onzichtbare shorttracktopsporter . . . . . . . . . . . . . 21

Het tweede leven van een wereldspeler op de energiemarkt . . . . . . . . . . . . 24

brandpuntDe stem van de industrie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 05

denktank

46

netwerkIn de kijker: zesde VIK-happening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

Nieuws van de afdelingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

Statutaire algemene ledenvergadering. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33

VIK-weddenenquête 2006 succesvol afgerond. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35

Digitale fotografie in de praktijk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36

15 jaar IWT: een blik op de toekomst. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37

Het SPE-windmolenpark aan het Gentse Kluizendok . . . . . . . . . . . . . . . . 38

Acht collega's erkend als VIK-ingenieur-expert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40

Een portret van Ing. Robert Mooren MSc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42

VIK-VORMING

Cursusoverzicht. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44

Fellow in projectmanagement sluit derde promotie af . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45

21 nieuwe 'bouwmanagers'. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45

VIK neemt initiatieven voor ingenieurs-experten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46

Technologische vorming bevordert industriële innovatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48

Masterclass VIK-Certified . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56

STUDIEGROEPEN

Overzicht activiteiten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50

38

14

42

Brandpunt

Dr. Billy Fredriksson verwoordde op hetcongres de visie van de Zweedse indus-trie, dr. Frank Becker die van de Duitseindustrie.Fredriksson heeft een indrukwekkendeloopbaan achter de rug. Hij is MSc inmechanical engineering (1969) van deChalmers Universiteit voor Technologieen doctoreerde in 1976 aan de ZweedseLinköping universiteit. Tien jaar was hijhoofd van de ontwikkelingsgroep bij SaabAerospace en Saab Computer Aircraft.Hij is gastprofessor aan verschillendeuniversiteiten, zoals onder meer het MITin Cambridge, USA en hij ontving ver-schillende binnen- en buitenlandsewetenschappelijke onderscheidingen. Derode draad door zijn betoog is de zorgvoor de kwaliteit van de opleiding vaningenieurs.“De strijd voor meer studenten kan leidentot een minder kwalitatieve opleiding. Datis geen typisch Zweeds verschijnsel, weleen algemeen gevaar, ook in Amerika,” zeiFredriksson.

UPPSALA. In de vorige I-

mag gingen we uitgebreid in op

de visie van de Zweedse academici

over de studies voor ingenieur aan de

Zweedse universiteiten en hogescholen en de

hervormingen die daar recent plaatsvonden en nog zullen plaatsvinden. Een

en ander vernamen we tijdens het wereldcongres voor ingenieurs in Uppsala.

We spraken er ook uitvoerig met vertegenwoordigers van de industrie. In dit

nummer belichten we hun visie op de opleiding tot ingenieur en de hervormin-

gen in het onderwijs.

Stem van de Duitseindustrie

Dr. Frank Becker vertolkte de visie van deDuitse industrie en meer specifiek die vanSiemens AG. Becker studeerde fysica aande universiteit van Karlsruhe en werkteenkele jaren aan het Max Planck-instituutwaar hij onderzoek deed op het scheidenvan isotopen. In 1981 behaalde hij eenPhD aan de universiteit van Munchen,waarna hij bij Siemens AG in Muncheneerst onderzoek deed in het domein vande micro-elektronica en daarna in anderespecifieke domeinen van de elektronica.In maart 2003 werd hij wereldwijd verant-woordelijk voor de opleiding van deSiemens-medewerkers. Hij vertegen-woordigt zijn bedrijf bij de Duitse ingeni-eursvereniging VDI. In de voorbije jarenwas hij nauw betrokken bij de hervormingvan de ingenieursopleiding in Duitsland. Onder de titel 'Generation 21 Universi-ties' hield hij in Uppsala een opgemerkteuiteenzetting.

“Te weinig jongeren voelen zich tot destudies van ingenieur aangetrokken.Wondermiddelen om het tij te doen kerenzijn er niet. Het zou verkeerd zijn om daarpopulistische middelen voor te bedenken.Populisme is nooit een goede raadgevergeweest. Het ondergraaft de kwaliteit vande studies.” Fredriksson gelooft dat deafnemende belangstelling voor ingeni-eursstudies van voorbijgaande aard is. Hijstaaft dit met enkele voorbeelden uit hetverleden. Ook in Colombia kent men een dalendebelangstelling voor de ingenieursstudies.Dr. Roberto Montoya, vicerector van de'Universidad Javeriana' in Bogota inColombia, een universiteit met 22.000 stu-denten, onder wie 3.000 die een vijfjarigeopleiding voor ingenieur volgen, zag hetaantal ingenieursstudenten aan zijn uni-versiteit de laatste 5 jaar gevoelig afne-men. Ook hij ziet geen oplossing om hettij te keren. Bogota, een stad met 1,7 mil-joen inwoners, heeft nochtans een enormtekort aan technici en ingenieurs.


� Van onze hoofdredacteur Dr. Billy Fredriksson

> >>

De stem van de industrieWetenschappers uit verschillende landenongerust over gebrek aan ingenieurs

deel2

::

Beckers: “Vandaag zijn internationalecompetenties voor ingenieurs belangrij-ker dan vroeger. Universiteiten moetenzich meer richten tot hun klanten: debedrijven. Die willen wereldwijd 'oplos-singen kopen', geen problemen. Ze zullenoverleven als ze ingenieurs in dienst heb-ben die bekwaam zijn om enerzijds prakti-sche problemen op te lossen en ander-zijds ook innovatief zijn. Dat betekent datingenieurs niet alleen moeten wordenopgeleid en gevormd met een technischebasis, maar ook met een innovatieve eneen onderzoekscultuur. De globaliseringvan de economie vergt heel veel van deingenieurs en van hun gezin. Ingenieurszijn vandaag studerende globetrotters.

Studenten dienen men-taal op de globali-

sering van de

speerpunten zijn van de samenwerkingtussen bedrijven en universiteiten. Het isnochtans niet ondenkbaar dat deWesterse onderzoeksactiviteiten zich inhet komend decennium naar goedkoperecontinenten zullen verplaatsen. In sommi-ge landen werd dat al op gang gebracht.Onderzoekers en studenten moeten daar-op voorbereid zijn. Dat betekent dat ze tij-dens hun opleiding de gelegenheid moe-ten krijgen om met andere culturen in con-tact te komen.

Praktijk

Op het arbeidsveld, waar ook in de wereld,dienen soortgelijke opleidingen en diplo-ma's erkend te worden. Wie zijn loopbaanmet een wazig diploma start, heeft van bijde aanvang van zijn loopbaan een handi-

economie en het onderzoek voorbereid teworden.”Beckers verwees naar zijn bedrijf: “In 2005stelde Siemens AG in 190 landen 461.000werknemers tewerk. 90 procent van dewerknemers die we vandaag in Munchenaanwerven, gaan ergens buiten Duitslandwerken. In Azië telt Siemens AG 5.000werknemers, onder wie tientallen Duitseingenieurs.De activiteiten van Siemens AG inDuitsland zijn niet meer in hoofdzaak opproductie gericht, maar eerder op onder-zoek. Siemens besteedt jaarlijks over dehele wereld 5,2 biljoen euro aan onder-zoek en ontwikkeling.Onderzoek is onze sterkte, maar hoe langnog? Onderzoek en ontwikkeling moetenwe koesteren, activeren en aanmoedigen.Fundamenteel onderzoek moet een van de

Brandpunt

OKTOBER 2006I-mag 6

Zweden is het op twee na grootste land in West-Europa. Hetbestaat voor 73 procent uit bossen, bergen, meren en waterlopen.De afstand van noord naar zuid bedraagt 1.574 km, van west naaroost is de grootste afstand 500 km.Zweden exporteert vooral elektrische en elektronische uitrustin-gen, machines, motoren, auto's, papier, hout, farmaceutische pro-ducten, ijzer en staal. Van de circa 9 miljoen inwoners maken er ruim 4 miljoen deel uitvan de beroepsbevolking. De werkloosheid is iets minder dan 4procent. 85 procent van de Zweden leeft in de steden en nog geen 2 pro-cent is werkzaam in de agrarische sector. De behoefte aanarbeidskrachten leidt tot immigratie. In Zweden leven meer nati-onaliteiten naast elkaar dan in andere Scandinavische landen.Het land heeft een belangrijke havenactiviteit in Göteborg.De Zweedse industrie heeft een lange traditie inzake autobedrij-ven die teruggaat tot 1891. Veel bedrijven werden in de eerstehelft van 1900 door Zweedse ingenieurs opgericht. De kogellagerfabriek SKF (Svenska Kullager Fabriken) is naScania het tweede oudste groot Zweeds bedrijf buiten de catego-rie van de zware industrie. Het werd in 1907 opgericht. SKFschonk het levenslicht aan Volvo, toen de Zweedse ingenieurSven Wingquist bij de kogellagerfabrikant onderzoek deed naarhet beter 'rollen' van kogellagers. In 1915 bedacht SKF de merk-naam 'Volvo', een Latijns woord dat staat voor 'ik rol'. De Volvo-lager was meteen geboren.Later ontwikkelden de Zweedse ingenieurs Assar Gabrielson enGustaf Larson die bij SKF werkten de allereerste Volvo-perso-nenwagen, de Volvo Jacob, die in 1927 aan de wereld werdgetoond. De productie en ontwikkeling van Volvo begon inTrollhättan, 80 km ten noorden van Göteborg.

In Trollhättan, waar ook filmstudio's zijn gevestigd, bevinden zichook de fabrieken van de auto en vliegtuigfabrikant Saab (Svenska

Aeroplan Aktiebolaget). Saab begon in 1937 als fabrikant vanmilitaire vliegtuigen. Pas na de Tweede Wereldoorlog ging menauto's bouwen.Het werd in 1990 opgesplitst in twee afzonderlijke bedrijven, eenvoor vliegtuigbouw (straaljagers) en een voor auto's. In 1996fuseerde Saab met de Zweedse fabrikant Scania (ZweedsSkane), een bedrijf dat in 1891 werd opgericht. Skane is een land-schap in het uiterste zuiden van Zweden. Scania maakt vrachtwa-gens, autobussen en motoren voor de industrie en de scheep-vaart, Saab maakt personenwagens. Op 1 juni 2006 werd deZweed Anders Grundströmer gedelegeerd bestuurder vanScania België. In de jaren negentig fuseerden zowel Volvo alsSaab met buitenlandse concerns.

Een ander - van oorsprong Zweeds - bedrijf is Ericsson dat in 1878in Stockholm werd opgericht toen de Zweedse ingenieur LarsEricsson, die na eerst een aantal jaren bij Siemens te hebbengewerkt zelf telefoons begon te maken.In 2001 ging het Zweeds telecombedrijf Ericsson een joint ventureaan met de Japanse elektronicareus Sony.

Het Zweedse Electrolux AB is 's wereld grootste producent vanhuishoudelijke apparatuur. Het werd in 1919 opgericht.

Ikea, een Zweeds concept van betaalbare meubelen, werd door deZweed Ingvar Kamprad in 1943 opgericht. Hij was 17 jaar toen hijop relatief grote schaal met de verkoop van allerlei spullen begon.Enkele jaren later bedacht hij IKEA. Vandaag heeft het bedrijf 220vestigingen in 33 landen. IKEA is een samenstelling van de initia-len van de oprichter (Ingmar Kamprad) en de eerste letters vanElmtaryd en Agunnaryd, respectievelijk de naam van de boerderijen het dorp waar Kamprad zijn jeugd doorbracht.

NL

Industrie >>>:

De Zweedse industrieelAlfred NobelAlfred Nobel (1833-1896), de uitvinder van het dynamiet, werd inStockholm geboren. Hij had tijdens zijn leven een enorm kapitaal bij-eengebracht. Tore Frängsmyr, professor geschiedenis aan de universi-teit van Uppsala, achterhaalde dat het privévermogen van Nobel van-daag zou overeenkomen met circa 300 miljoen euro. Nobel had met zijnuitvinding succes, maar ook veel tegenspoed. Dynamiet was welkom inoorlogsperioden en voor allerlei toepassingen die voor de vooruitgangvan betekenis waren. De doorbraak van zijn imperium kwam er, toen hijdynamiet mocht leveren voor de bouw van de 15 kilometer langGotthard-tunnel. De werken duurden van 1871 tot 1881 en stondenonder leiding van de Zwitserse ingenieur Louis Favre (1826-1879). 177arbeiders vonden bij de werken de dood. Favre stierf in de tunnel aaneen hartaanval, twee jaar voor de opening. Tegenslagen en opeenvol-gende stakingen waren hem te veel geworden.Rond 1873 had Nobel 10 fabrieken in 9 verschillende landen. Bij zijnoverlijden was dat aantal opgelopen tot 90 in 20 landen. Op zijn naamstonden 355 patenten.Nobel, die van vooraanstaande professoren (onder meer ook uitUppsala) een privéopleiding in de scheikunde had gekregen, sprak 5talen en verbleef tijdens zijn kinderjaren in Sint-Petersburg. Laterwoonde hij in verschillende landen. Zijn grootvader was professor in degeneeskunde aan de universiteit van Uppsala, zijn vader, die afkomstigwas uit Stockholm, was architect en aannemer van bouwwerken.Alfred Nobel schreef een paar toneelstukken, hij was belezen en suk-kelde de laatste jaren van zijn leven met zijn gezondheid.In 1890 kreeg hij het in Parijs, waar hij een huis had, aan de stok met deFranse fiscus. Hij verhuisde toen naar San Remo in Italië.In 1895 was hij nog een keer naar zijn huis in Parijs teruggekeerd. Hijwerd ernstig ziek. In de Franse hoofdstad legde hij op 27 november 1895de laatste hand aan zijn testament.Hij overleed op 10 december 1896 in zijn woning in San Remo. Zijn tes-tamentaire beschikking is een handgeschreven tekst van één pagina. Hij vermeldt aan wie hij zijn vermogen nalaat: aan zijn familie, naastevrienden, kennissen, huispersoneel en aan wie 'in het afgelopen jaarhet grootste nut heeft verschaft aan de mensheid'. Elk jaar zouden er 5Nobelprijzen worden uitgereikt: voor natuurkunde, scheikunde, fysiolo-gie of geneeskunde, literatuur en voor de bevordering en het behoudvan de vrede. Hij beschreef welke instituten zich mochten bezighoudenmet het toekennen van de prijzen. De Zweedse Academie vanWetenschappen kreeg de verantwoordelijkheid voor de selectie van dekandidaten voor natuurkunde en scheikunde. Het Zweedse Karolinska-instituut in Stockholm (universitaire commissies) mocht de kandidatenselecteren voor het domein van de geneeskunde. De verantwoordelijk-heid voor de literatuur ging naar de Zweedse Academie. Het Noorse Parlement kreeg de bevoegdheid over de Nobelprijs voorde vrede. Toen Nobel overleed, vormden Noorwegen en Zweden immersnog een unie waarbij Noorwegen een ondergeschikte positie innam.Nobel koos voor het kleine en weinig invloedrijke Noorwegen in plaatsvan het krachtige Zweden. In 1901 werden de Nobelprijzen voor heteerst uitgereikt. In 1968 stelde de Bank van Zweden de Nobelprijs voorEconomie in.Volgens de traditie vindt jaarlijks op de sterfdag van Nobel (10 decem-ber), de uitreiking van de prijzen plaats door de Zweedse en de Noorsekoning, respectievelijk in de concertzaal van Stockholm en in het stad-huis van Oslo (prijs voor de vrede). De prijs bedraagt tegenwoordig 1,1miljoen euro en is bedoeld om verder onderzoek te ondersteunen.

NL

cap. Bedrijven hechten natuurlijk veelbelang aan diploma's, maar nog meer aande praktische bruikbaarheid ervan. Mindertheorie en meer praktijk in de ingenieurs-opleiding is het adagio van de Duitseindustrie.Integratie van bedrijfsstages in de oplei-ding is daarom zeer belangrijk. Dat geldtevenzeer voor stages in onderzoeksdomei-nen. De studieduurverlenging van 4,5 naar5 jaar voor de Zweedse 'civilingenjör' is indit opzicht een goede zaak.”Beckers brak ook een lans voor meer aan-dacht tijdens de opleiding voor presenta-tieoefeningen, teamwerk, algemene vor-ming, vreemde talen, projectmanagementen meer kennis inzake patenten enarbeidsrecht.

EUR-ACE, ENAEE, EIT

Op het wereldcongres waren ook EUR-ACE (European Acredited Engineer),ENAEE (European Network forAccreditation of Engineering Education),en EIT (Europees Instituut voorTechnologie) aan de orde. EUR-ACE en ENAEE hebben we toegelichtin I-mag van mei 2006. Het congres schaar-de zich achter de doelstellingen van EUR-ACE en ENAEE.

Het Europees Instituut voor Technologie(EIT) is een van de concrete initiatievenvan de Lissabon-strategie van eind 2000.Het gaat om een geheel van maatregelendie van Europa de meest competitieve ken-niseconomie van de wereld moet maken.EIT is een netwerk om het Europees hogeronderwijs, onderzoek, kennisoverdracht eninnovatie te bundelen. Het idee werd in2005 door de Europese Commissie onderimpuls van voorzitter José Barroso gelan-ceerd. Het congres steunde met een over-grote meerderheid het EIT-concept dat eenantwoord moet bieden op de Amerikaanseen Aziatische uitdaging.Bij de politici zijn de meningen verdeeld,niet over het principe van het EIT, wel overde plaats van het toekomstig EIT-hoofd-kwartier. De principiële aanbevelingenvanuit Uppsala zijn een ruggensteun voorde Europese Commissie. Vandaag hebben 35 nationale instellingenhun medewerking aan het EIT-project aan-geboden, waaronder SEFI (SociétéEuropéenne pour la Formations desIngénieurs). De voorstelling van het EITvond in Brussel plaats op 18 mei 2006onder het voorzitterschap van Barroso.EUR-ACE, ENAEE en EIT zijn in bewegingen die is niet tegen te houden.

Ing. Noël LAGAST MSc

Brandpunt


OKTOBER 2006I-mag 8

Techno

AMSTERDAM. Achter het vertrouwde beeld van de

moderne luchtvaart zit heel wat experimenteel en toege-

past wetenschappelijk onderzoek. Onze noorderburen

hebben daarin een lange traditie. Nederland mag dan

sinds eeuwen het land van zeevaarders

zijn, al van in 1909 staat het ook bekend

als een luchtvaartland. Op 27 juni 1909

zagen en hoorden duizenden mensen

van op de Klappenbergse Heide bij

Etten-Leur voor het eerst een vliegtuig in

het Nederlandse luchtruim. Aan de stuurknuppel van de

Wright Flyer zat een Franse piloot van Russische komaf:

Charles graaf de Lambert. Zijn vier minuten lange solo-

vlucht vond plaats op uitnodiging van een suikerbaron uit

Etten-Leur ter gelegenheid van een bedrijfsfeest.

Windtunnelszijn essentieel bij experimenteel

onderzoek van vliegtuigen

I-mag sprak met ir. Joost Kooi van de Stichting Duits-Nederlandse windtunnels

Van dan af kregen de Nederlanders wellicht de 'vliegmicrobe' tepakken. De daaropvolgende jaren gingen ze zelf vliegtuigen ont-wikkelen en bouwen. Samen met de vliegtuigbouw ontstondennieuwe industriële activiteiten en zagen vliegtuigopleidingen hetlevenslicht. De gerenommeerde luchtvaartopleiding voor ingeni-

eurs aan de Technische Universiteit vanDelft is daar een schitterend voorbeeldvan.Het ontwerp van een vliegtuig gaat uiter-aard gepaard met experimenteel weten-schappelijk onderzoek in een windtunnelwaarbij het gedrag van het toestel tijdenshet opstijgen, landen en in volle vlucht wor-

den getest. Dat gebeurt onder controleerbare aërodynamischeomstandigheden. Windtunnels dateren al van rond 1870. Ze komen in allerlei afme-tingen voor en worden voor allerlei toepassingen gebruikt. Voorhet testen van hedendaagse vliegtuigen gebruikt men krachtigeinstallaties waaraan een fors prijskaartje hangt.

� Van onze hoofdredacteur

Windtunnels dateren al vanrond 1870. Ze komen in

allerlei afmetingen voor enworden voor allerlei

toepassingen gebruikt.


Techno

Men treft ze onder meer aan in Amster-dam en in Marknesse in de Noordoost-polder, zowat 100 km ten noorden vanAmsterdam. Sinds 2000 opereren ze onderde gemeenschappelijke naam Duits-Nederlandse windtunnels (DNW), eenDuits-Nederlandse samenwerking. DNW heeft drie vestigingen in Duitsland(Braunschweig, Göttingen en Keulen) entwee in Nederland.In Amsterdam kregen we tekst en uitlegvan ir. Joost Kooi, business developmentmanager bij DNW.

Onderzoekswerk

Ir. Joost Kooi studeerde in 1971 af aan deTechnische Universiteit van Delft alsingenieur vliegtuigbouwkunde. In het laat-ste jaar van zijn ingenieursopleidingbestudeerde hij het gedrag van laminaireen turbulente grenslagen. Na zijn studieskwam hij in dienst bij het Nationaal Lucht-en Ruimtevaartlaboratorium (NLR) inAmsterdam, waar hij zich onder meerbezighield met het onderzoek van deinteractie tussen schokgolven en grensla-gen bij transsone snelheden.Daarna deed hij bij het NLR onderzoek ophet vlak van geluidsabsorberende bekle-dingen, zoals die worden toegepast bij deinlaten van vliegtuigmotoren.Begin jaren tachtig ging zijn onderzoeks-aandacht naar de ontwikkeling vangeavanceerde simulatoren voor turbofan-motoren in windtunnels.

Een windtunnel is een open of gesloten buis (tunnel) waardoor metbehulp van een ventilator (fan) lucht onder een regelbare snelheid endruk wordt gestuurd. Het voorwerp waarvan men het aërodynamischgedrag wil nagaan, bevindt zich in de zogenaamde meetplaats van hetluchtcircuit. Men onderscheidt open en gesloten windtunnels. Webeperken ons tot de gesloten windtunnels, zoals die onder meer wordengebruikt om het aërodynamisch gedrag van vliegtuigen na te gaan. Hetprincipe is eenvoudig. Het is gesteund op het verschijnsel waarbijkrachten worden opgewekt op elk voorwerp (fiets, auto, vliegtuig, ...) datdoor de lucht beweegt.

Op een vliegtuig werken verschillend krachten in: liftkracht, stuwkracht,zwaartekracht, dwarskracht en de kracht veroorzaakt door de lucht-weerstand. Krachten veroorzaken momenten of koppels. Ze zijn eenmaat voor het rotatie-effect van een kracht.Vanwege de aërodynamische vorm van de vleugels, die aan de boven-kant gebogen zijn, buigt de luchtstroom naar beneden af. De snelheidvan de luchtstroom aan de bovenkant van de vleugel is groter dan aande onderkant. De lucht moet immers langs de bovenkant een langereweg afleggen dan aan de onderkant. Zo ontstaat er aan de bovenkanteen onderdruk die een kracht in opwaartse richting veroorzaakt en aande onderkant een overdruk. Dat is de zogenaamde liftkracht of kortweglift. De lift compenseert de zwaartekracht die op het vliegtuig werkt.Zolang het vliegtuig voldoende snelheid heeft, blijft het in de lucht. Delift is bovendien recht evenredig met het kwadraat van de snelheid vanhet vliegtuig. De stuwkracht wordt opgewekt door de propellers (schroeven) of doorde straalmotoren.Voor elk nieuw vliegtuigontwerp meet men in een windtunnel de boven-vermelde krachten en momenten op een schaalmodel. Men simuleerthet opstijgen, landen en het vliegen.Vermits de uitgeoefende krachten en de momenten alleen afhankelijkzijn van de relatieve beweging van het vliegtuig ten opzichte van delucht heeft een omkering van de situatie geen invloed op de krachtendie op het vliegtuig werken.Het is echter eenvoudiger om de lucht te laten stromen rondom een stil-staand vliegtuig dan het omgekeerde te doen. Dat principe past men toeop het schaalmodel in de windtunnel.Het schaalmodel is meestal van aluminium of staal. De schaalfactorwordt bepaald door de afmetingen van de ruimte (meetplaats) waar hetvliegtuigmodel aan een robotarm is verankerd. Als vuistregel geldt dat de spanwijdte van het model niet meer magbedragen dan zeventig procent van de breedte van de meetplaats ten-einde beïnvloeding ter vermijden door de wand van de meetklok. Demeetplaats in de windtunnel in Amsterdam heeft een breedte van 2meter, de spanwijdte van het schaalmodel is dan 1,40 meter.Het schaalmodel wordt door de klant geleverd. Uitgaande van het com-putermodel wordt het met een zeer grote nauwkeurigheid en extreemhoge eisen inzake de oppervlakteruwheid gebouwd. In een windtunnelkomt de luchtsnelheid overeen met de snelheid die het vliegtuig in wer-kelijkheid zou hebben. In de lagesnelheidswindtunnel in deNoordoostpolder meet men de krachten bij het opstijgen en landen bijeen luchtsnelheid van 250 km per uur.In een hogesnelheidswindtunnel of transsone tunnel worden de kracht-en momentmetingen uitgevoerd bij luchtsnelheden van 800 tot 900 kmper uur.Afhankelijk van de luchtsnelheid die men wil krijgen, gebruikt men eeneentrapcompressor of een meertrapcompressor.

NL

Windtunnel

Turbofanmotoren of tunnelschroefmotoren behoren met de turbostraalmotoren(turbojet) en de stuwstraalmotoren (ramjet engines) tot de groep van luchtgebrui-kende motoren.De turbojet is de oudere versie. Turbofanmotoren - ook wel dubbel stroomstraal-motoren genoemd - worden voor middelhoge snelheden, van 400 tot 1000 km peruur, gebruikt. Uiterlijk herkent men de turbofan aan de luchtinlaat die groter is dande uitlaat. Aan de voorkant zit een lagedrukcompressor die de instromende luchtcomprimeert en zowel door als via een bypasskanaal langs de verbrandingska-mers blaast. Door de verbranding van de kerosine in de verbrandingskamer wordtde verdichte lucht verhit. De warmte doet de gecomprimeerde lucht sterk uitzetten. Het hete gas wordt aande achterkant van de verbrandingskamers meestal via een meertrapsturbine - eenwiel met schoepen of rotor die ook de compressor aandrijft -, met een hoge snel-heid uitgestoten. De reactiekracht van de gasstraal zorgt voor de voortstuwendekracht van het vliegtuig.De hete straal die uit de turbine van een straalmotor komt, maakt evenwel veellawaai. Om een lager geluidsniveau te krijgen wordt ze gemengd met de kouderelucht uit het bypasskanaal. In de jaren tachtig en negentig zorgde het experimen-teel onderzoek in windtunnels tot een aanzienlijke verbetering van de turbofanmo-toren, wat tot een economischer en milieuvriendelijker verkeersvliegtuig leidde. In een windtunnel kan men aan een vliegtuigmodel onmogelijk een werkelijke tur-bofanmotor testen. Men is dus aangewezen op een gesimuleerd model. Bij een simulator wordt de fan door perslucht aangedreven. Ir. Joost Kooi onder-zocht de invloed van de stroming door de turbofanmotor op de stroming rond devleugel met behulp van zo'n simulator in de transsone windtunnel in Amsterdam.Na zijn overstap van het NLR naar de Duits-Nederlandse windtunnels zette hij ditonderzoekswerk voort, maar nu bij lage snelheden. In 2001 werd hij verantwoorde-lijk voor de windtunnels in Amsterdam.De bescheiden en erudiete wetenschapper wisselde begin 2005 zijn wetenschap-pelijk werk voor de functie van business development manager bij DNW. Hij heeftnu zijn kantoor in de Noordoostpolder.

Duits-Nederlandse windtunnels (DNW)

De twee windtunnels van het NLR aan de Anthony Fokkersweg in Amsterdam zijnsinds januari 2000 ondergebracht in de Stichting van het DNW.Daar ging een lange geschiedenis aan vooraf. Het idee om een hoge snelheids-windtunnel (high speed wind tunnel, hst) in Amsterdam te bouwen dateert van

1946. De bouw van de hst begon midden de jaren vijftig. De wind-tunnel werd in 1960 ingebruikgenomen. In de jaren negentig werdhij grondig aangepast aan de moderne noden. De huidige versie issinds 1997 operationeel.De tweede windtunnel die in Amsterdam werd gebouwd is eensupersonisch type (super-sonic-windtunnel, sst). In 1964 werd hijingebruikgenomen, maar zoals zijn voorganger werd ook die in deloop der jaren gemoderniseerd.

Met een lagesnelheidswindtunnel gaat men het gedrag van eenschaalmodel van het vliegtuig na tijdens het opstijgen en het lan-den. De luchtsnelheid in de windtunnel ligt in de grootteorde van250 km per uur.

Met een hogesneldheidswindtunnel bestudeert men het gedrag van het vliegtuigop kruissnelheid. De luchtsnelheid in de windtunnel is dan 800 tot 900 km per uur.

De snelheid van een modern verkeersvliegtuig ligt in de buurt van 0,8 mach. Hetgetal van mach is de verhouding van de vliegsnelheid ten opzichte van de geluids-snelheid. Die laatste bedraagt bij normale druk en een temperatuur van 18 °C 340m per seconde of 1.224 km per uur. Bedraagt de snelheid één mach, dan spreektmen van een sonische snelheid. Transsone snelheden liggen tussen 0,7 en 1,4mach. Supersonische snelheden liggen tussen 1,4 en 5 mach, hypersone snelhe-den zijn gelijk aan of groter dan 5 mach.

De eerste windtunnel die in Amsterdam is gebouwd, was uitgerust met éénschroef. Bij de destijds gebruikte schroef, die opgesteld staat in de inkomhal van

Luchtstromingen

In windtunnels kan men bij verschillendeluchtsnelheden de complexe stromingenrond het vliegtuig zichtbaar maken en inkaart brengen. Die visualisatietechniekmaakt het mogelijk om vleugelprofielen tetesten. Bij een laminaire stroming beweegt hetluchtmedium langs elkaar schuivendelagen. Een turbulente stroming wordtgekenmerkt door het wervelend karakter.De baan die een luchtdeeltje in een stati-onaire stroming volgt, wordt een stroom-lijn genoemd. Stroomlijnen kunnen in eenwindtunnel zichtbaar gemaakt wordendoor bijvoorbeeld rookdeeltjes stroomop-waarts van het model in de stroming teinjecteren.Een laminaire stroming vindt vooral bijlage stroomsnelheden plaats. Als deluchtsnelheid toeneemt, kan de laminairestroming overgaan in een turbulente stro-ming. Het omgekeerde is ook mogelijk.Het moment waarop de laminaire stro-ming overgaat in een turbulente wordtgekenmerkt door het dimensieloze getalvan Reynolds, dat genoemd is naar deIerse ingenieur en fysicus OsbourneReynolds (1842-1912).De stroming om een vliegtuigvleugelspeelt zich af bij zeer grote Reynolds-getallen. De omslag van laminaire naarturbulente toestand hangt van veel facto-ren af: de vliegsnelheid, de vleugelafme-tingen, de luchtdruk, de oppervlakteruw-heid van de vleugels,…De aard van de luchtstro-ming bepaalt de weer-stand op het vliegtuig.Als de luchtstroom hetprofiel van de vleugelsniet meer volgt, ontstaater een kolkende bewegingvan de lucht. Daardoorverlaagt de stroomsnel-heid over de vleugel en deonderdruk bovenaan devleugel. De vleugel ver-liest dan lift en krijgt eenrelatief grote weerstand. Het toestel ver-liest daardoor snelheid en hoogte, waar-door het in een tolbeweging kan komen,als de loslating niet gelijktijdig bij beidevleugels begint.Turbulente stromingen rond vleugels heb-ben nochtans niets te maken met het vlie-gen door instabiele of turbulente lucht.Het is een meteorologisch verschijnsel

NL

OKTOBER 2006I-mag 10

Techno

Visualisatie van de luchtstroom


Techno

het NLR, kan men volgende informatie lezen: 'aandrijvingschroef van de eerstewindtunnel uit 1919, in gebruik bij de NLR, toen Rijksstudiedienst voor luchtvaartgeheten'. De gebouwen waar de windtunnels in Amsterdam zijn opgesteld, makendeel uit van het NLR-complex.

Ir. Joost Kooi: “In het begin van de zeventiger jaren van de vorige eeuw werden bijhet Nederlands en het Duits nationaal lucht- en ruimtevaartlaboratorium plannenontwikkeld om elk afzonderlijk een grote lagesnelheidswindtunnel te bouwen.Elk land dacht een eigen markt te kunnen aanboren. Uiteindelijk zag men in dat hetoorspronkelijk idee in de praktijk niet haalbaar was. In 1976 beslisten deNederlandse en Duitse regering om de handen in elkaar te slaan en een grotelagesnelheidswindtunnel te bouwen. Hij werd in Marknesse in de NederlandseNoordoostpolder gebouwd. De twee landen zorgden voor een gelijke kapitaalin-breng. De bouw duurde 4 jaar. In 1980 begon het proefdraaien. In 1998 werd hetbeheer van de kleinere lst in de Noordoostpolder en de ongeveer even grote nwbin Braunschweig door respectievelijk NLR en DLR overgedragen aan de DNW. In2000 besloot men om alle subsone, transsone en supersone windtunnels van hetNLR en het DLR in de Stichting Duits-Nederlandse windtunnels onder te brengen.Bovendien werden er drie 'business units' opgericht die opereren onder hetgemeenschappelijke managementvan DNW. In 2005 werden de busi-ness units van Amsterdam en deNoordoostpolder samengevoegd.”Grote windtunnels zijn ontzettendduur. Aan bijvoorbeeld de transso-ne windtunnel in Amsterdamhangt een prijskaartje van onge-veer 150 miljoen euro en dat is eer-der laag in vergelijking met som-mige gelijkaardige installaties inhet buitenland.

Concurrentie

Ir. Joost Kooi schat het aantal grote industriële windtunnels in Europa op een tien-tal. Er bestaan echter veel meer kleinere commerciële en researchwindtunnels. De

grootste lagesnelheidstunnel staat inde Nederlandse Noordoostpolder. Degrootste hogesnelheidswindtunneltreft men aan in Modane in de FranseAlpen. Belangrijke industriële wind-tunnels zijn er voorts in Toulouse(Frankrijk), Napels (Italië), Bedford(Engeland), Farnborough (Engeland)

en Keulen (Duitsland). In Bedford, Engeland heeft men een transsone windtunneldie dezelfde luchtsnelheid kan ontwikkelen als de hogesnelheidswindtunnel inAmsterdam.Amerika en Rusland staan bekend voor hun grote windtunnels. China wordt eengeduchte concurrent. Het grote aanbod van grote windtunnels in Amerika heeft temaken met de ontwikkeling van militaire vliegtuigen en de aanwezigheid vanBoeing, de grote concurrent van de Franse Airbus.

Ir.Kooi: “De competitie is bikkelhard, maar we hebben er geen schrik van. We heb-ben bewezen en bewijzen elke dag opnieuw dat we de concurrentie aankunnen. Weleveren voor onze metingen goede kwaliteit, de beste ter wereld. Voor onzeopdrachten vragen we een zeer aanvaardbare prijs. Ons orderboek is momenteelgoed gevuld. We werken aan opdrachten voor Lockheed Martin, de Joint StrikeFighter, het nieuwe militaire transportvliegtuig de Airbus A400M en het grootstepassagiersvliegtuig ter wereld, de Airbus A380, om er maar enkele te noemen. Wedienen continu rekening te houden met een onzekerheidsfactor die inherent is aande luchtvaartindustrie. Ik geef u een voorbeeld. Na de aanslag van 11 september 2001 stortte de vraag naar grote vliegtuigen plot-seling in elkaar. De grote vliegtuigbouwers gingen twijfelen over het al of nietvoortzetten van hun ontwikkelingsprogramma.

Spitstechnologie

Het meten van krachten en momenten isgesteund op het principe van het halfge-leider rekstrookje (sensor of opnemer) dieopgenomen is in een meetbalans. Eenmeetbalans heeft het uitzicht van eenlange stalen staaf met verzwakkingen opbepaalde plaatsen. De meetbalansbevindt zich tussen de robotarm en hetschaalmodel. De meetbalans wordt vaakingebouwd in het model.Door de krachten die worden veroorzaaktdoor de snel bewegende lucht, wordt destaaf op de plaats van de verzwakkingenonzichtbaar vervormd. De sensor zet devervorming om in een elektrische span-ning. Doordat de meetbalans vooraf is

geijkt, kunnen de geme-ten elektrische spannin-gen worden omgerekendin krachten en momenten.Meetbalansen vormeneen belangrijk onderdeelvan het meetproces. Zeworden bij gespeciali-seerde firma's gekocht ofvoor specifieke toepas-singen door het NLRgemaakt.Naast krachtmetingen

worden er vaak tot op 800 verschillendeplaatsen van het schaalmodel drukmetin-gen uitgevoerd. Sensoren ondergingen delaatste jaren een hele evolutie en datgeldt evenzeer voor de bediening van dewindtunnels.Ir.Joost Kooi: “De eerste windtunnelswerden bijna uitsluitend manueelbediend. Vandaag is de technische evolu-tie van die aard dat in principe een auto-matische werking van de windtunnelmogelijk is. De eerste elektronische sen-soren voor drukmetingen hadden slechtseen sensor. De huidige toegepaste meet-blokken hebben 64 halfgeleidersensoren.Om op 800 plaatsen te kunnen metenheeft men 14 van dergelijke chips nodig.Computers maken het vandaag mogelijkom 20.000 samples per seconde te verwer-ken. De snelheid van de stroming rondeen vliegtuig wordt bovendien niet meervolgens het pitotprincipe gemeten maarvia lasertechnieken. Daartoe laat menkleine rookdeeltjes in de luchtstroom. Meteen camera worden opnamen gemaakt ennaar een computer gestuurd. Die berekentop zijn beurt de snelheid van de lucht. Meteen pitotbuis was het alleen mogelijk omde snelheid op een bepaald punt te meten.De lasertechniek laat snelheidsmetingentoe op een groter oppervlak”.

NL

Opstelling schaalmodelIr. Joost Kooi MSc

Ir. Joost Kooi schat het aantalgrote industriële windtunnels

in Europa op een tiental. Er bestaan echter veel meer

kleinere commerciële enresearchwindtunnels.


Techno

Het tij is inmiddels gekeerd. In 2005 washet eerste prototype van de Airbus A380af. In 2007 zal Singapore Airlines hetgrootste passagiersvliegtuig ter wereldin dienst nemen. Airbus boekt inmiddelsheel wat nieuwe bestellingen. De inge-nieurs van grote vliegtuigbouwers, zoalsAirbus en Boeing, werken continu aannieuwe ontwikkelingen. Tussen de aan-vang van de ontwikkeling van een nieuwvliegtuig en de dag waarop het toestelvoor het eerst in het luchtruim gaat, ligteen termijn van 4 tot 5 jaar. Airbus wildie fase nog inkorten. Dat heeft nietalleen te maken met de onzekerheid vande economische ontwikkelingen waar-voor de luchtvaartindustrie erg gevoeligis, maar evenzeer en niet in het minstmet de scherpe concurrentie.”

De bezettingsgraad voor de windtunnels in Amsterdam en de Noordoostpolderligt momenteel vrij hoog. In sommige perioden zijn ze van zeven uur 's ochtendstot 23 uur in werking. Vaak werkt men ook tijdens het weekeinde. In de tweeNederlandse vestigingen van DNW werken een 90-tal hoogopgeleide medewer-kers, in Duitsland een 40-tal.

Kostendekkend

Het uitbaten van grote windtunnels is geen winstgevende zaak. In het beste gevalis het kostendekkend. De investeringen worden nauwelijks of nooit terugverdiend.

Ir. Joost Kooi heeft dienaangaandeeen kernachtige filosofie in petto:“Als dit windtunnelbedrijf winstge-vend zou zijn, dan zouden er zich heelwat private investeerders aanbieden.We zijn al blij als we de kosten metonze opdrachten kunnen terugverdie-nen.”De Stichting Duits-Nederlandse wind-tunnel haalt haar financiële middelen

enerzijds uit opdrachten en anderzijds uit een overheidssubsidie. Die gaat even-wel integraal naar nieuwe investeringen, naar het up-to-date houden van de wind-tunnels en de aankoop van nieuwe apparatuur.De meeste opdrachten zijn van korte duur en hun aantal is erg wisselend. De con-currentie wordt steeds groter en de aanbiedingen scherper. Het tarief van deopdrachten heeft een kostendekkende structuur . DNW bestrijkt met haar activi-teiten een zevental marktsegmenten: vliegtuigen, helikopters, auto's en vrachtwa-gens, projectielen, ruimtevaarttuigen, propulsie en burgerlijke bouwkunde. Voordie segmenten is ir. Joost Kooi business development manager en is hij voortdu-rend op zoek naar nieuwe opdrachten.


Succesvolle proefvluchten met A 380De eerste testvluchten met de Airbus A380 zijn met succes afgerond.Tijdens 4 proefvluchten, die ook 's nachts werden uitgevoerd, werden in totaal 1900 passagiers - een mix van Airbus-werknemers en vrijwilligers-vervoerd.De vierde testvlucht vond op 8 september jl plaats. De 4 testvliegtuigen hebben 2000 vlieguren achter de rug.

NL

RoerbewegingenDe grootte van de krachten en momentendie op een vliegtuig werken, wordenbepaald door de stand van het vliegtuig inde luchtstroom. Die wordt met een roer ofstuurvlak ingesteld.Met het hoogteroer, dat opgehangen isaan het staartvlak, wordt de neus van hetvliegtuig naar omhoog en omlaag bewo-gen.Met het richtingsroer, dat draaibaar isopgehangen aan het kielvlak, beweegt hetvliegtuig om de verticale as naar links ofnaar rechts.Het rolroer geeft aan het toestel een rol-beweging. Het bestaat uit een scharnie-rende klep die zich op de vleugeluiteindenbevindt. Bij grote vliegtuigen heeft meneen bijkomend rolroer in het midden vande vleugels.Bij het uitvoeren van een rolbewegingwordt het rolroer aan de ene kant omhoog-gezet en aan de andere kant omlaag. Vaakzijn de rolroeren door kabels gekoppeld.Om het toestel een gecoördineerde bochtte laten draaien moeten de rolroerentegelijk met het richtingsroer wordenbediend. Het rolroer en het hoogteroerzijn verbonden met de stuurknuppel. Debeweging van de stuurknuppel wordt doormiddel van een mechanische of hydrauli-sche koppeling overgebracht naar de roe-ren op de vleugels en de staart.Moderne vliegtuigen maken gebruik vande zo genaamde 'fly by wire'-technologiewaarbij vanuit de cockpit elektronischesignalen worden doorgegeven aan deactuatoren van de roeren. Door draden inplaats van staalkabels en stootstangen tegebruiken bespaart men op het gewicht.

NL

Algemene vorm van een windtunnel

Na de aanslag van 11 september 2001 stortte devraag naar grote vliegtuigen

plotseling in elkaar. De grote vliegtuigbouwers gingen twijfelen over het al of niet voortzetten van hunontwikkelingsprogramma.


Techno

Lemond kwam in de beslissende tijdritvan de Tour de France van 1989 aan destart met het inmiddels bekende triatlon-of spaghettistuur. Lemond boog in noggeen 25 kilometer een achterstand van 50seconden om in 8 seconden voorsprong.Laurent Fignon, die de hele Tour gedomi-neerd had, kon zijn wonden gaan likken. Insnelheid genomen door een aërodynami-cafreak.In 1993 verbeterde de volslagen onbeken-de Obree het werelduurrecord op de pisteop een zelf gemonteerde fiets die besteen plaats verdiende in een of ander rari-teitenkabinet. Naar verluidt gebruikte hijbij de montage zelfs onderdelen van eenoude wasmachine. Pikant detail: waarLemond nog andere prima resultatenneerzette, bleef het bij Obree bij die eneuitschieter. De UCI, de internationalewielerunie, pakte hem nadien wel zijntwee records af - de rare fiets, weet u wel -, maar Obree maakte één ding pijnlijkduidelijk: met aërodynamica valt niet tespotten én de traditionele wielerfiets waseen middeleeuws vehikel.

Inmiddels behoren de Middeleeuwen inhet wielerpeloton definitief tot het verle-den. De wetenschap heeft zijn intredegedaan en er wordt duchtig geëxperimen-teerd. Niet alleen met doping, maar ookmet materialen, en vooral met aërodyna-mica. Zo doken Tom Steels en BertRoesems, in 2004 respectievelijk Belgischkampioen op de weg en in het tijdrijden, in

SINT-GENESIUS-RODE. Beeldt u het zich in: over vier jaar

spurten Tom Boonen en Paolo Bettini om de wereldtitel in

pakweg Zolder. Bettini wint met een teenlengte verschil. Een

teenlengte, zegt u? Inderdaad. Beide heren zijn er immers ach-

ter gekomen dat een ligfiets aërodynamisch een aanzienlijk

hoger rendement geeft dan de traditionele koersfiets. Zo'n

vaart loopt het uiteraard (nog) niet,

maar toch. Een beetje wielerliefhebber

schrok zich rot, toen de Amerikaan Greg

Lemond (1989) en de Schot Graeme

Obree (1993 en 1994) met een kermisfiets

op het wielertoneel verschenen.

Van windtunnels en etalagepoppenAërodynamica voor wielrenners bij von Karman Institute for Fluid Dynamics

onbemande capsule 'Kheops' op temeten: luchtweerstand, stijgvermogen,rol en zo meer.Zo komen we meer te weten over bijvoor-beeld de weerstanden bij de terugkeer inde dampkring. Bij het instituut hebben wedaarover enkele projecten lopen en het iseen balans uit een van die projecten diewe in de windtunnel gebruikt hebben. Diewindtunnel heeft een diameter van driemeter en is daarmee de grootste vanBelgië. We hebben de renners en nadiende etalagepoppen op hun fiets in de tun-nel op een platform geïmmobiliseerd.Daarna hebben we er de balans aange-hangen, waarover ik eerder sprak en daneen tegenwind ontwikkeld van ongeveer60 kilometer per uur. Dat is te vergelijkenmet de realiteit.”

Steels en Roesems

Spurter Tom Steels en specialist-tijdrij-der Bert Roesems werden ingehuurd.Hoe keken zij ertegenaan?

“Ik moet zeggen: met veel belangstellingen enthousiasme. We hebben op driedagen toch een honderdtal testen uitge-voerd. Roesems en Steels zijn individueelgetest, maar we hebben ze ook in colonne,achter elkaar dus, laten rijden. En alleresultaten hebben we dan vergeleken metde testen van de etalagepoppen.”

De introductie van de volle wielen en hettriatlonstuur betekenden een ware revo-lutie in het wielerpeloton. Waren jullieresultaten ook spectaculair?

“Eigenlijk wel, zeker vanuit wetenschap-pelijk standpunt. Als we alles tot in dekleinste details uitrekenen, kan een ren-ner tot veertig procent meer of minderweerstand ondervinden door zijn houdingte verbeteren. Maar dan hebben we hetecht over álles: de houding op de fietszelf, maar ook de invloed van de kledij.Helm, schoenen, ja zelfs het dragen vaneen rugzakje, de vorm van de drinkbus ende manier waarop ze gemonteerd is, kun-nen invloed hebben. Heel verrassend wasook dat het zogenaamde wieltjeszuigeneen illusie is. Als twee renners achterelkaar rijden, heeft de koploper ook eenbeter rendement. Miniem, maar toch. ”

juli van vorig jaar drie dagen lang eenwindtunnel in om na te gaan hoe ze hunhouding op de fiets konden optimaliseren.

Ruimtevaart

Industrieel ingenieur Vincent Van derHaegen (36) werkt bij het von KarmanInstitute for Fluid Dynamics in Sint-Genesius-Rode. Hij was er van bij hetbegin bij, begeleidde het experiment enkijkt met I-mag terug op de resultaten.

“De Europese ruimtevaartorganisatieESA maakt budgetten vrij om technolo-gieën die specifiek voor de ruimtevaartzijn ontwikkeld, te laten doorstromen naaralledaagse toepassingen. De coach vanTom Steels, Dirk Breynaert, heeft daar opingepikt en heeft een budgetje kunnenlosweken. Wij kregen de vraag om metonze knowhow over aërodynamica testente ontwikkelen inzake prestaties in onzewindtunnel. Aan ons om na te gaan of dewielrenners door een andere houding bijtegenwind de luchtweerstand konden ver-minderen.”

Welke technologie uit de ruimtevaarthebben jullie in de windtunnel dan kun-nen toepassen?

“In het departement lucht- en ruimtevaartis in het kader van het ESA-Expert-projecteen zesassige krachtenbalans ontwikkeldom de aërodynamische krachten van de

"Met onze knowhow overaërodynamica gaan we na ofwielrenners door een andere

houding bij tegenwind deluchtweerstand kunnen

verminderen."


Techno

“Een andere bevinding was dat het de ren-ners heel moeilijk viel om stil te blijven zit-ten of staan, terwijl ze getest werden.Vandaar dat we zijn gaan experimenterenmet die etalagepoppen. De invloed van devorm van drinkbus of schoenen levertuiteraard heel minieme verschillen op.Dus als de renner zich op een bepaaldmoment een beetje verzet, kun je dateffect niet meten. Met die etalagepoppendus wel. Ze staan perfect stil en zijn op diemanier ideaal om al die accessoires te tes-ten. Zo hebben we zes helmen getest dieallemaal in de handel verkrijgbaar zijn enéén ervan gaf de beste resultaten, een ver-schil van drie procent. En als de trend bijdie testpoppen duidelijk is, kunnen we diegerust extrapoleren naar echte mensen.Je kunt je voorstellen dat op een koers vanacht uur, bijvoorbeeld die helm alleen,toch een aanzienlijk verschil gaat maken.”

Durven jullie die resultaten om te zettenin concrete cijfers? Bijvoorbeeld: zoveelminuten winst had Lance Armstrong meteen perfecte houding kunnen maken opde 86 uur en 15 minuten die hij nodig hadom de 3.608 kilometer van de Tour vanvorig jaar vol te maken?

“Nee, want aërodynamica is maar éénaspect van het totale gebeuren. We zeg-gen enkel: dit en dat kan helpen. Verderzouden we niet durven gaan. De uiteinde-lijke winst hangt van een heleboel facto-ren af. Een perfecte houding betekent nogniet dat je in die specifieke houding even-veel kracht kunt zetten, om maar dat tenoemen. Een ligfiets is aërodynamischveel beter, maar je kunt nauwelijks krachtzetten op je pedalen. Wat de renners zeerinteressant vonden, was dat ze live op eenmonitor konden volgen, in welke houdingze in de windtunnel het meeste rendement

voelt je beter in je vel en je presteert beter.Dat geldt niet alleen voor Steels enRoesems. Tenslotte is het de mens in dewielrenner die het moet doen.”

Krijgen deze tests nog een vervolg?

“Ja, we gaan de tests op reguliere basisaanbieden aan andere topsporters. Zekunnen dan een dag de tunnel huren enhun houding laten analyseren. Aan henom uit te maken wat het best voor hen is.”

Staat de aërodynamica voor wielrennersnog in zijn kinderschoenen? Valt er nogveel te verwachten?

“Daar ben ik van overtuigd. Er is nog heelveel te verbeteren. Toen ik in Gent stu-deerde, beweerde een medestudent licha-melijke opvoeding dat je een speer veelverder kunt gooien, als je ze wegslingert.Alleen: er bestaan nog reglementen in desport die niet toelaten dat je te veelineens verandert. Dat is voor het wielren-nen precies hetzelfde.”

Wilfried VANDEN BOSSCHE

hadden. Ze konden dan voor zichzelf afwe-gen wat hen het best lag: een perfecteaërodynamische houding tegenover deperfecte houding waarin ze volop krachtkonden ontwikkelen. Wij vroegen hen: zieje die houding zitten, de ene keer wel, deandere keer niet. De individuele verschil-len tussen de wielrenners speelt ook eenrol. De ideale fiets van Tom Steels ziet eranders uit dan die voor Bert Roesems.”

"Heel verrassend was ook dathet zogenaamde wieltjeszuigen

een illusie is."

Tussen de oren

Renners hebben natuurlijk ook jarenlangin dezelfde houding getraind en gekoerst.Het is allicht niet simpel om dat nog tegaan veranderen?

“Precies. Goed presteren zit voor eenstuk tussen je oren. We mogen het mense-lijke aspect niet uit het oog verliezen. Detwee coureurs konden live op de monitorvolgen hoe ze het er vanaf brachten. Jegaat je dan automatisch fitter voelen, je

Identity kid Ing. Vincent Van der Haegen MSc

Vincent Van der Haegen studeerde af in 1996 als industrieel ingenieur elektromecha-nica aan de KaHo Sint-Lieven in Gent. Hij las een kleine advertentie in DeStandaard voor een job in het von Karman Institute for Fluid Dynamics in Sint-Genesius-Rode, waar hij tot vandaag werkt. Aan de hogeschool maakte hij een eind-werk over de simulatie van een spuitgietproces in samenwerking met de firmaVinckier. “Toen ik afstudeerde wou ik in het simulatiegebeuren blijven, maar de jobhier boeide me wel. Ik kreeg gaandeweg voeling met de aërodynamica en ik bengebleven. Dat ging allicht ten koste van een beter salaris in de industrie, maar ik benblij met mijn keuze voor een job in het labo.”


Techno

Euro1080 heeft net als Alfacam zijn stand-plaats in Lint. Het bedrijf stelt momenteel15 mensen tewerk, maar het heeft grootseplannen met HD3. Euro1080 lanceerdeeerder al HD1, HD2 en HD5.

Gabriel Fehervari, oprichter van Euro1080en Alfacam, begon evenementen in hogedefinitie op te nemen, omdat de vraag ini-tieel kwam van Japanse en Amerikaansetelevisiemaatschappijen. Yves Panneels, woordvoerder vanEuro1080: "In die landen waren er al hdtv-zenders. In Europa was er niks. Wat werdopgenomen, werd voor Europa noodge-dwongen gedowngrade. Hier kregen wediezelfde beelden dus in standaarddefini-tie. Fe vond dat zoiets eigenlijk toch nietkon. Hij wou de goeie kwaliteit die hijmaakte, ook laten zien aan Europa. Zijnbasisidee was dat hdtv op termijn tochook naar Europa komt en hij wou hdtv hierook wat meer gaan promoten. Hoe kondenwe dat beter doen dan door aan allebroadcasters in Europa te laten zien dat jemet een klein team van mensen hdtv kuntmaken 24 uur op 24, 7 dagen op 7? De zen-der is nu dus tweeëneenhalf jaar in delucht. "

1,2 en 5

HD1 is het hoofdkanaal dat over heelEuropa uitzendt. Dat eerste hogedefinitie-kanaal in Europa ging in de ether in janua-ri 2004. De exclusieve hogedefinitie-uit-

LINT. Het Vlaamse Euro1080 lanceert

in oktober de digitale cultuurzender

HD3. Die is niet exclusief voor cul-

tuurfreaks, want naast opera, klas-

sieke muziek en drama komen ook

rock en pop aan bod. HD3 zal door de

digitale kabelgroep iN.Di worden

verspreid en wellicht ook in de digi-

tale tv-pakken van Telenet en

Belgacom worden opgenomen. De

cultuurzender is een zusterbedrijf

van Alfacam, dat zich specialiseert

in kwaliteitsvolle beelden in hoge

definitie (zie I-mag van juni).

Vlaanderen lanceert digitale cultuur

menten, waarvoor de rechten verworvenzijn voor bepaalde landen of bepaaldedoelgroepen. De beelden worden geco-deerd doorgestuurd en alleen wie eenlicentiekaart heeft, kan tegen betalingtoegang krijgen tot de beelden. De onkos-ten verschillen natuurlijk naargelang hetevenement, de doelgroep of het land. HD2zond zo al rechtstreeks het concert vanRobbie Williams in Berlijn uit op verschil-lende andere plaatsen in Europa. Een oog-operatie werd uitgezonden tijdens medi-sche congressen in Europa en deOlympische Winterspelen in Turijn werdenlive uitgezonden in Zweden en Rusland.HD5 is te bekijken, wanneer HD2 niet uit-zendt. HD5 bevat voornamelijk technischeinstructies over hogedefinitietelevisie.

HD3

"Euro1080 is een eigen televisiemaat-schappij met op dit ogenblik drie kanalen.En nu zijn er dus de plannen om er de cul-tuurkanalen - HD3 - bij te nemen. OverEuropa gaat het dan om 11 kanalen, puuren alleen voor cultuur."Vlaanderen vormt het lanceerplatformvoor elf Europese cultuurzenders, wanttegen 2008 krijgen ook Nederland,Frankrijk, Duitsland, Scandinavië, Italië,Spanje, Groot-Brittannië, Polen, Ruslanden Turkije elk een zender. De programma'szullen grotendeels in het Eurocam media-center in Lint worden gemaakt. Ze wordenin hogedefinitietelevisie opgenomen en

zendingen zijn gefocust op sport, muziek-concerten, natuurdocumentaires enmode- en lifestyleprogramma's. De uit-zendingen zijn uiteraard beveiligd enalleen wie over een licentiekaart beschikt,kan de uitzendingen bekijken. Vanuit Lintkan Euro1080 bepalen wie het signaal aldan niet kan ontvangen.

"Met een klein team van men-sen kun je hogedefinitie-

televisie maken, 24 uur op24, 7 dagen op 7."

Het initiatief voor HD2 en een demo vanHD5 volgde in 2005. Ook HD2 focust zichvoornamelijk op exclusieve concerten,sport en andere grote evenementen. Hetzendt de beelden door naar bioscopen,theaters, concertzalen en gezinnen, maarhet is ook uitermate geschikt voor busi-ness to business-evenementen via desatelliet.Yves Panneels: "Als een groot automerkbijvoorbeeld een nieuw model wil lance-ren, dan zou het plasmaschermen kunnenplaatsen bij alle dealers en de klanten uit-nodigen. De beelden worden dan vanhier-uit verstuurd en komen terecht bij alledealers waar de klanten ze dan tegelijker-tijd kunnen bekijken."Een gedeelte van de inhoud van HD2 isvrij te bekijken, voor een ander deel moetworden betaald. Daar waar HD1 over heelEuropa wordt uitgezonden, kan HD2 func-tioneren als een betaalzender voor evene-


Techno

zijn zowel in hoge definitie als in degebruikelijke standaarddefinitie beschik-baar. Op korte termijn is de oprichtinggoed voor 25 directe arbeidsplaatsen ennog eens honderd banen bij toeleveran-ciers en productiehuizen.

Zusterbedrijf

Het spreekt voor zich dat Euro1080 nauwsamenwerkt met het zusterbedrijf,Alfacam, maar dat geldt niet voor alle uit-zendingen.

"HDTV is ook uitermategeschikt voor business to

business-evenementen via de satelliet."

Yves Panneels: "Euro1080 kan ook beel-den overnemen van andere bedrijven. Hetwerkt niet noodzakelijk alleen met beel-den van Alfacam. Als er op een evene-ment een hdtv-signaal wordt opgenomen,dan wordt dat via een contributiesatellietdoorgestuurd naar Lint, waar het signaalop een distributiesatelliet wordtgeplaatst. Vanaf dan wordt het doorge-stuurd voor uitzending en kan bijvoor-beeld Euro1080 overnemen. Vanuit tech-nisch oogpunt zendt Euro1080 uit in zowelMPEG2 als MPEG4. MPEG4-decoders zijnnu op de markt. Binnenkort komen die opde mediamarkt en in de winkels. Ook datwordt een hele revolutie."Met HD1 en HD2 heeft Euro1080 al een

verbeteren, maar vooral de distributie iseen belangrijk aspect. Door klassiekefilmrollen te gebruiken, gaat de kwaliteitvan de film erop achteruit. Terwijl er opdigitale beelden helemaal geen sleet zit.Met bobijnen rijdt men rond, die moet menfysiek verplaatsen. Er breekt er al eenseentje. Er valt er al eens eentje. En de kwa-liteit gaat gewoon door het gebruik ook alachteruit. Bij digitale beelden heb je geenfysieke verplaatsing meer nodig. Die wor-den gewoon doorgestuurd. Wij spelen numet de idee om vanuit Lint digital cinemaaan te bieden overal in Europa. We zendenvanaf hier de beelden naar de satelliet. Debeelden worden opgevangen door specia-le kaarten met een uniek nummer. Al dienummers zitten bij ons in een databank.Zo kunnen we verschillende landen 'ope-nen' en 'sluiten'. De digitale bioscopenhebben een ontvanger staan, vangen diebeelden op en zenden ze uit. Het grotevoordeel is dat je niet alleen het beeld ende klank kunt doorsturen, maar vanhieruitkun je direct de ondertiteling en zo meedoorsturen. Nu capteren de bioscopennog niet tegen betaling, maar dat systeemkan wel worden opgezet samen met deHollywood-filmmakers. Het geeft eenenorme besparing inzake distributie. Jekunt een film lanceren in heel Europa opeen enkele dag. The big bang."

Tekst: Luc VANDER ELSTFoto's: Luc VANDER ELST en Euro1080

zekere positie in de markt van de hogede-finitietelevisie veroverd. Vanuit hetzenuwknooppunt in Lint worden program-ma's ingelezen op een server en zendtmen verschillende uitzendingen tegelijkdoor. In de regiekamer in Lint wordt datallemaal op verschillende schermengesuperviseerd. "Naast de satellieten worden we al ver-deeld door meer dan 35 kabelmaatschap-pijen in Europa, waaronder Integan hier inAntwerpen. Maar er zijn onderhandelin-gen met de andere maatschappijen, wantiedereen voelt aan dat hogedefinitietele-visie de absolute toekomst wordt. Ookbetaaltelevisie zal stilaan opgang gaanmaken. En wie echt homecinema wil, zaldaarvoor goeie kwaliteit eisen. Zo kom jeautomatisch bij hogedefinitie-uitzendin-gen terecht. Ook het geluidssignaal is vaneen hoge kwaliteit en zo krijg je pas echteen thuisbioscoop. Je zit dan echt middenin het concert of midden in het stadion. Jehoort ze links en rechts en voor en achterje fluiten."

Digital cinema

In Lint beschikt men ook over een installa-tie om de traditionele pellicule om te zet-ten naar hoge definitie. Men wil er archie-ven gaan stockeren op servers, niet alleenom plaats te winnen, maar ook om de kwa-liteit op zijn minst te behouden."Daar is een gigantische markt voor. Wekunnen de kwaliteit natuurlijk niet meer

zender met Europese ambitieNieuw initiatief van Euro1080 moet hogedefinitietelevisie verder promoten

Solvay versterkt positie in polymerenMet de overname van de polymerendivisie van Gharda Chemicals in India en de acquisitie vanMississippi Polymer Technologies (MPT) in de Verenigde Staten is Solvay het afgelopen jaarsterk gegroeid in het meest technologische segment van de polymeerproductie. Via deGharda-divisie haalt de Solvay-groep de knowhow binnen voor de ontwikkeling, de productieen de verkoop van een hele reeks hoogperformante polymeren, zoals polyether ether ketone(PEEK) en sulfoonpolymeren. De divisie polymeren van Gharda Chemicals heeft een jaarlijk-se omzet van 10 miljoen dollar. MPT ontwikkelde 'Parmax®', een familie van transparanteamorfe polymeren die op een unieke wijze sterk, stijf en hard zijn. De chemische resistentie isvergelijkbaar met die van halfkristallijne materialen en wordt door geen enkel transparant polymeer overtroffen. Solvay is van plan ombeide overnames via haar dochteronderneming Solvay Advanced Polymers in het Amerikaanse Georgia te beheren. Bovendien gaatde onderneming bijkomend in het strategisch gelegen Gharda Polymer investeren. Het wil er een wereldcentrum voor de productie vanspeciale polymeren en andere innovatieve materialen van maken. Als een eerste stap in die richting legt Solvay Advanced Polymersde laatste hand aan plannen om de productie van PEEK in de fabriek van Panoli te verhogen. www.solvay.com


MoModernAardgasbel onder Limburg

Om de vraag naar bijkomende opslagcapaciteit voorde huishoudelijke verwarmingsmarkt op te vangenonderzoeken Fluxys en VITO de mogelijkheid om inde Limburgse Kempen aardgas onder de grond testockeren. Op basis van beschikbare geologischeen historische gegevens uit vroeger onderzoek vanFluxys heeft VITO het potentieel van de verschillen-de doelgebieden in kaart gebracht. Zo ontdekte mendat de kans om nieuwe opslagmogelijkheden in deondergrond te ontdekken, het grootst is in het noordoosten van de provincieLimburg. Het gaat om een gebied van 67.242 ha dat zich over de gemeenten Bocholt,

Bree, Dilsen-Stokkem, Hamont-Achel, Hechtel-Eksel, Houthalen-Helchteren, Kinrooi, Lommel,Maaseik, Meeuwen-Gruitrode,Neerpelt, Overpelt en Peer uitstrekt.Daar zouden zich immers poreuzezandsteenpakketten bevinden metde juiste eigenschappen om aard-gas op grootschalige basis op teslaan. Toch is het nog niet duidelijkof de ondergrond de juiste structuurheeft om het gas ingesloten te hou-den, laat staan wat de omvang vande opslagcapaciteit zou zijn. Om diegegevens te verzamelen, wordt hetvolledige gebied nu grondig ver-kend.www.fluxys.be www.vito.be

Fluxys wil aardgas opslaan in Limburgse ondergrond.

DraadlozeBondtelefoon

De 'Siemens SL74X' handset is de eerstedraadloze telefoon die telefoongesprek-ken in codetaal verstuurt. De versleute-ling, uitgevoerd door een innovatieve sig-naalprocessor, gebeurt volgens de laatsteencryptiestandaard. Het gaat dus om eenhandig communicatiemiddel voor spion-nen en detectives, hoewel Siemens hettoestel promoot als vooral ideaal voor

zakenmensen die vertrou-welijke gesprekken willenvoeren. De SL74X valt nau-welijks van de bestaandeSL74-handset te onder-scheiden. Alleen uw porte-monnee voelt het verschil:de detectivetelefoon gaatover de toonbank voor eenadviesprijs van 1.750 euro.Bovendien koopt u het besttwee toestellen, wantbeide gesprekpartnersmoeten immers een hand-set met hetzelfde versleu-telingmechanisme gebrui-ken. Vandaar dat de SL74Xwaarschijnlijk als duopak-ket op de markt zal wordengelanceerd. www.siemens.com

Energykeeper voor pc Notion Technologies verdeelt de Energykeeper pc voor wieslordig omspringt met zijn of haar energie. De Energykeeperpc bespaart onnodig energieverbruik en beschermt de pc enzijn randapparatuur tegen blikseminslag en overspanning ophet elektriciteitsnet. Het apparaatje meet en controleert destandby-status van de pc en de randapparatuur. Volgens deverdeler kan de energiebesparing per jaar en per werkstationmet randapparatuur oplopen tot 40 euro. Daarnaast verlaagtde Energykeeper bij overspanning de span-ning naar een veilig niveau of hij schakeltde pc en de randapparatuur af van hetelektriciteitsnet. Dat gebeurt albij een relatief kleine overschrij-ding van de bedrijfsspanning. www.notion-technologies.com/

dern timesElektrisch voor de prijs van een fiets

Vier tot zes uur in het stopcontact én er kan een flinkuur tegen 25 km per uur worden gereden: dat is wat deelektrische scooter van het Amerikaanse Ikoo biedt.De motor levert een vermogen van 600 watt en is uitroestvrij staal van de hoogste kwaliteit gebouwd. Hettotale gewicht van het toestel - frame, motor en bat-terijen - blijft tot 32 kg beperkt, terwijl de bestuurdereen forse 110 kg mag wegen. Het goede nieuws is datde Ikoo-scooter al voor 999 dollar of ongeveer 850 eurote koop is: de prijs van de betere stadsfiets dus. Defabrikant garandeert 30 km rijplezier per oplaadbeurt,in alle stilte en zonder broeikasgassen.www.ikoo.us/i.html


times

Wassen met enzymen tegen prionenGenencor heeft samen met de Britse overheid een enzymencocktail ontwikkeld om prionen

op te ruimen. Dat is in de eerste plaats goed nieuws voor ziekenhuizen, want totnu toe was het moeilijk om chirurgische instrumenten met absolute zeker-

heid vrij van prionen te houden. Prionzyme slaagt er wel in om met de ver-oorzaker van de gekkekoeienziekte en zijn menselijke variant, de ziektevan Kreutzfeld-Jakob, af te rekenen. Genecor wil in de nabije toekomstook een versie van het desinfectans voor de vleesverwerkende industrie

op de markt brengen. www.genencor.com Prionzyme van Genencor rekent af met het prioneiwit.

Tanken met koolzaadolieIn Gentbrugge op de Trefil-Arbed-site pakte bedrijven-centrum De Punt uit met eenVlaamse primeur: GreenEnergy Creations opent er heteerste koolzaadolietankstati-on in een stedelijke omge-ving. De Punt is een startpuntvoor jonge ondernemers engeeft advies bij organisatie-ontwikkeling. Daarbij wordtvaak de klemtoon gelegd opduurzame en milieuvriendelij-ke oplossingen.www.depunt.be/

Deze rubriek wordt samengesteld door Peter RAEYMAEKERS, Ph.D.


Techno

Het harde leven van een onzichtbare shorttracktopsporter

Toekomstig ingenieur Pieter Gysel:“Een examen is voor mij altijd een vraagteken:

heb ik alles gestudeerd wat gezien is?”

Hoe komt een jongeman terecht in eensport die nauwelijks uitstraling heeft?Een Eddy Merckx of een VincentKompany zul je nooit worden, hoewel jeer misschien even hard voor werkt?

“Status of uitstraling heb ik nooit belang-rijk gevonden, nog altijd niet trouwens. Ikben niet in deze sport gestapt om'beroemde Vlaming' te worden en zekerniet om rijk te worden. Ik ging met mijnvader schaatsen, de baan bleek bezet entoen zag ik voor het eerst een shorttrack-wedstrijd. Ik was een jaar of twaalf, ik hebhet eens geprobeerd en van het een is hetander gekomen. Waarvoor ik het doe? Hetplezier dat je put uit je prestaties en dewaardering die je krijgt. De schaatsfede-ratie? Ze waardeert de inzet en de resulta-ten wel, alleen doet ze er te weinig mee. Eris zeker meer publiciteit uit te halen.”

Je hebt ook altijd voorranggegeven aan je studies, ookals het beter begon te gaanmet je shorttrackresulta-ten?

“Ja en neen. In het middel-baar heb ik sportweten-schappen gestudeerd. Opmijn achttiende ging het bij-

Pieter Gysel studeert dit jaar af. Daarnawil hij elk jaar beter doen dan het jaarvoordien.

KESSEL-LO. De naam Pieter Gysel (25) associeert u ongetwijfeld niet met-

een met Vlaamse topsport. Maar als wij u vertellen dat Gysel shorttrack beoe-

fent en dat hij het was die op de Olympische Winterspelen in Turijn ten onrech-

te werd gediskwalificeerd, dan gaat er allicht een belletje rinkelen. Even stond

Gysel toen in de mediabelangstelling, zeker omdat hij met één schaats in de

finale zat. Nu is het weer stil rond Gysel, al is er voor hem niets veranderd. Hij

is in volle voorbereiding voor alweer een nieuw seizoen, zijn achtste aan de

Europese top. En wat meer is: hij hoopt dit academiejaar eindelijk zijn diploma

industrieel ingenieur elektronica te behalen.

Zelfs op trainingsdagen rest er geen tijd om te studeren door de vermoeidheid.

Je werkt een paar jaar naar die ene doel-stelling toe, de Olympische Winter-spelen, en dan word je gediskwalificeerd,volgens kenners totaal ten onrechte. Jewereld gaat in één moment aan digge-len?

“Ach, ik heb me dat toch niet te veel aan-getrokken, hoewel dat op het moment zelfhard aankomt. Ik weet dat ik een sportbeoefen met belachelijke regels, het isaltijd wel iets. Je leert daar mee leven.”


Techno

zonder goed met het schaatsen en heb ikeen belangrijke beslissing moetennemen. Mijn doel was een olympischeselectie. Dat zou drie jaar duren. Maardan wist ik dat mijn studies daarvoor totop zekere hoogte moesten wijken. Ik benindustrieel ingenieur gaan studeren aanGroep T in Leuven. Maar meteen heb ikgeopteerd om er acht jaar over te doen. Ikheb elk jaar als het ware in tweegesplitst.”

Je studeert dit jaar af. Acht jaar lang hebje zware topsport met zware studiesgecombineerd. Hoe kijk je er nu opterug?

“In de loop der jaren is mijn persoonlijkesituatie een paar keer veranderd. Tijdensmijn eerste jaar op de hogeschool traindeik nog in Haasrode. 's Morgens voorschool met de fiets naar de ijsbaan,nadien met de fiets naar school, zodat ikalle lessen nog kon volgen. Zwaar, maardoenbaar. Nadien werd mijn schaatsni-veau beter. Haasrode bood niet langer defaciliteiten die ik nodig had om op datniveau aan te houden. De afgelopen tweejaar heb ik getraind én gewoond inHasselt. Wat meteen inhield dat ik nietmeer naar de les kon gaan. Ik heb alleszelf moeten studeren en dat maakt heteen pak zwaarder. Temeer omdat van veelvakken geen goede cursussen beschik-baar zijn. Ik moest van alles gaan zoekenbij medestudenten, maar intussen zijn almijn medestudenten van het eerste jaar allang afgestudeerd. De school is eenvreemde voor mij geworden. Het komt ervoor mij nu op aan cursussen te vinden, testuderen en te hopen dat ik alles studeerwat in de les gezien is. Een examen is voormij altijd een vraagteken: heb ik allesgestudeerd wat gezien is?”

“Status of uitstraling heb ik nooit belangrijk gevonden, nog altijd niet trouwens. Ik ben niet in deze sport gestapt om

'beroemde Vlaming' te worden en zeker niet om rijk te worden."

In België zijn ijsbanen cafés waar ijs is rond gelegd. Ze moeten volk lokken en topsport past

niet in dat plaatje.


Techno

"De proffen hebben nooit problemen gemaakt. Er zijn er zelfs die supporteren.

Ik zie toch regelmatig persknipsels in het ombudslokaal hangen.”

“Laten we wel wezen: dit jaar wil ik eindelijk afstuderen en voor de resthou ik me aan mijn eigen doelstelling: beter doen dan het jaar voordien."

Topsportstatuut

Je hebt inmiddels het topsportstatuutvan Bloso verworven. Je krijgt een loonuitbetaald dat gelijk is aan dat van eenbachelor in de industriële wetenschap-pen. Heeft de hogeschool verder begripvoor je situatie?

“Aanvankelijk kon ik wel examens verzet-ten als ik naar kampioenschappen ofwereldbekerwedstrijden moest. Met elkeprof individueel afspraken maken, allesaan iedereen uitleggen, enzovoort. Maarnu ik topsporter ben, betaalt Bloso eendeel van mijn loon aan de hogeschool. Inruil krijg ik een begeleider die alle prak-tisch werk voor mij regelt. En ik hoef nietmeer aanwezig te zijn op school. Is er eenprobleem, dan lost mijn begeleider dat op.Hoewel de proffen nooit problemen heb-ben gemaakt. Er zijn er zelfs die supporte-ren. Ik zie toch regelmatig persknipsels inhet ombudslokaal hangen.”

Criteria en centen

Het topsportstatuut impliceert wel dat jeaan bepaalde criteria moet voldoen.Geen prestaties, geen centen. Hoe langhou je dat nog vol?

“Vorig jaar was ik derde op het Europeeskampioenschap in Polen, dus dat zatgoed. Topdrie op het EK of bij de eersteacht op het wereldkampioenschap, datmoet ik zien te halen, want dat zijn deBloso-criteria. Op de laatste OlympischeSpelen zat ik dus bij de laatste acht. HetOlympisch Comité mag me dan wel uitge-sloten hebben, van het BelgischOlympisch en Interfederaal Comité heb ikde vergoeding gekregen voor de achtsteplaats. Men had begrip voor de blundervan de scheidsrechter.”

en drie weken in Letland. We staan dage-lijks zo'n twee uur op het ijs. Maar daar-naast is er nog een fiets-, een kracht- ofeen coördinatietraining. Je traint zo'n uurof vijf per dag. Sommige mensen denkendan dat je nog tijd zat hebt om te stude-ren. Maar ik kan je verzekeren: je bent zo'pompaf' dat je ogen na drie pagina's cur-sus dichtvallen. En inderdaad, vanaf halfseptember woon ik in Heerenveen. InBelgië zijn er geen ijsbanen meerbeschikbaar. Ze zijn er wél, maar ze wor-den volledig ingenomen door ijshockey-ploegen. Waarom? Omdat de cafetaria'smet ijshockeyploegen betere zaken doen.Die brengen tenminste mensen mee diegenoeg verteren. In België zijn ijsbaneneigenlijk cafés waar wat ijs is rondgelegden die cafés moeten volk lokken. Topsportpast niet in dan plaatje.”

Tot slot nog de traditionele vraag: heb-ben je studies als industrieel ingenieurenig rechtstreeks verband met je sport?

“Toch wel. Ik maak allicht een eindwerkwaarin ik onderdelen ga ontwerpen vooriemand die een nieuw schaatsmes heeftontworpen. En verder mag je niet vergetendat schaatsen meer is dan een schoenaantrekken met een mes onder.Schaatsen vraagt veel in- en afstelwerk,zeker omdat er niet zo'n grote industrieachter zit als pakweg bij het skiën. Metandere woorden, ik doe heel wat afstel-werk zelf en ik probeer dingen uit. Mijntechnische vaardigheden en mijn inzichtin de materie komen daarbij goed vanpas.”

Wilfried VANDEN BOSSCHE

De volgende Olympische Winterspelenvinden plaats in Vancouver in 2010. Tegendan ben je volledig van je studies verlosten kun je je volop geven als een echteprof?

“Laten we wel wezen: dit jaar wil ik einde-lijk afstuderen en voor de rest hou ik meaan mijn eigen doelstelling: beter doendan het jaar voordien. In heel mijn carriè-re heb ik aan zeven Europese kampioen-schappen deelgenomen. De eerste keerwas ik dertiende. Ik heb me elk jaar verbe-terd en vorig jaar ben ik derde geworden.Dus mijn volgende doel is tweede of zelfseerste op het EK. Vancouver is nog zo verweg. Als ik bijvoorbeeld constateer dat ikna dit jaar geen progressie meer maak,dan ga ik niet nog eens drie jaar trainenom hetzelfde niveau aan te houden en zoVancouver te halen.”

Maar je weet zelf hoe weinig verschil er inhet shorttrack bestaat tussen een finale-plaats of diskwalificatie, tussen eenmedaille of een achtste plaats?

“Dat klopt, maar ik beoordeel mijn heleseizoen en dus mijn progressie aan dehand van de zes wereldbekerwedstrijdenen de kampioenschappen. Als ik vorig jaarin de kwartfinales strandde en dit jaarhaal ik zeven of acht keer de halve finale,dan ben ik zonder meer verbeterd.”

Heerenveen

Hebben de mensen er eigenlijk enig ideevan hoe hard jullie trainen? Je hebt tij-dens de zomermaanden een paar stagesgelopen in het buitenland. Binnenkort gaje in Heerenveen trainen en wonen?

“Met de nationale selectie zijn we opstage geweest, twee weken in Duitsland


Techno

Na een carrière bij Hansen Transmissionsen BTR (zie kaderstuk) belandt Ing. KoenVan Peteghem MSc in 1999 bij Pauwelsals operations manager in de divisie 'ver-mogenstransformatoren'. “Het bedrijf had het moeilijk, de verliezenwaren groot en het bevond zich in de over-gangsfase tussen een familiebedrijf eneen onderneming die later tot een interna-tionaal beursgenoteerd bedrijf zou gaanbehoren,” stelt Ing. Van Peteghem MSc."In 1999 hebben we dan meteen met eenstrategisch plan uitgepakt, waarbij wetwee cruciale beslissingen hebben geno-men. Eén: outsourcen in die zin dat we alleactiviteiten hebben afgestoten die nietmet onze kerncompetenties te makenhadden. En twee: we hebben een aantalvestigingen gesloten. Vic Pauwels heefttoen een stapje teruggezet als voorzittervan de Raad van Bestuur en Eric Van Zelewerd de eerste onafhankelijke voorzitter.Vic Pauwels blijft echter actief alsbestuurder en volgt de evolutie op de voet.Hij heeft nu meer tijd beschikbaar voorzijn wijngaard in Frankrijk: zeer lekkereCahors, ik heb er altijd in mijn kelder lig-gen. Nog altijd trouwens, als het kan is hij

MECHELEN. Eind jaren '90. Crisis in de energiesector.

Het befaamde Mechelse bedrijf voor transformato-

ren Pauwels Trafo Belgium nv deelt in de klappen.

Het rond Emmanuel en Vic Pauwels groot geworden

familiebedrijf gaat zelfs over in Indiase handen. In

2005 wordt het Indiase Crompton Greaves Ltd. de

nieuwe aandeelhouder.

Anno 2006 stelt de groep Pauwels het beter dan ooit.

Het orderboek zit tjokvol en vorig jaar wierf de

Mechelse vestiging 110 nieuwe werknemers aan.

Onder hen heel wat industrieel ingenieurs. Bijna tien

procent van de 818 werknemers in Mechelen heeft een

diploma industrieel ingenieur op zak. En, toeval of

niet, sinds 1999 maakt Ing. Koen Van Peteghem MSc

(43) mee het mooie weer bij Pauwels. Eerst als opera-

tions manager, nu als general plant manager. Met hem

blikken we terug op een woelig verleden en vooruit naar

een boeiende toekomst.

Het tweede leven van een wereld Laat het licht weer schijnen over Pauwels International nv!

uitgebouwde verkoopsorganisatie meteen sterke merknaam.”

Liberalisering

Maar wat was er dan zo fout aan het lopenin de energiesector? Een mondiale ener-giecrisis, niet meer, niet minder. “Laat ik duidelijk zijn: de moeilijkheden bijPauwels waren vooral te wijten aan exter-

ne factoren. De elektriciteits-markt zat wereldwijd, maar voor-al in Europa, al jaren in een diepecrisis. De liberalisering was eenfeit en de elektriciteitsbedrijvenvreesden dat door de concurrentiede prijzen zouden dalen. En watdeed men? De kostenstructuur

reduceren en besparen opinvesteringen

in de infra-structuur. Detalrijke elek-triciteitspan-nes in ondermeer Amerikaen Italië zijndaar het

dagelijks op de onderneming. En dat isgoed, want de sfeer hier in de fabriek omcollegiaal om te gaan met echt gemoti-veerde en toegewijde werknemers, is tochnog altijd 'typisch Pauwels'.”

“Sedert enkele jaren wordt de energiesec-tor gekenmerkt door een sterke consolida-tiebeweging. In diezelfde periode zijn weook op zoek gegaan naar een externe part-ner die het kapitaal kon leveren om denoodzakelijke investeringen aan te kun-nen en zo concurrentieel te blij-ven. Dat is dan het IndiaseCrompton Greaves Ltd.geworden, een bedrijfwaarmee ik alsamengewerkthad in eenvroeger leven.De samenwer-king opent sterkemogelijkheden voorsynergieën. Indiagroeit industrieelimmers zeer sterken Pauwels heefteen internationaal

“Het bedrijf bevond zich in de overgangsfase tussen een familiebedrijf en een onderneming

die later tot een internationaal beursgenoteerd bedrijf zou gaan behoren."


Techno

rechtstreekse gevolg van. Als de elektrici-teitsbedrijven zelf besparen, zijn toeleve-ranciers als Pauwels daar natuurlijk heteerste slachtoffer van. Vandaar ons stra-tegisch plan in 1999 dat zijn effect nietgemist heeft. Zo'n twee jaar geledenkwam dan een drastische kentering. DeEuropese elektriciteitsbedrijven kregeneindelijk door dat ze in een versneldtempo aan een inhaalbeweging moestenbeginnen. Als gevolg van de investeringendie ze niet gedaan hadden. En nu investe-ren ze weer volop. Tegelijkertijd springt

het Midden Oosten, voor ons ook eenthuismarkt, mee op de kar. Door de ver-hoogde inkomsten uit olie doen zij de laat-ste jaren enorme investeringen, ondermeer voor de installaties voor waterontzil-ting en voor ontginning en productie vanolie en gas.”

Windturbines

“Je krijgt in Europa een paradoxale situa-tie,” stelt Ing. Koen Van Peteghem MSc.

“We zijn beperkt in onzegroei in de mate waarin wecompetente mensen kunnen

aantrekken. Er is een algeheleheropleving van de economieen industrieel ingenieurs zijnop dit ogenblik erg in trek bijBelgische ondernemingen."

Daar liggen dan ook heel wat mogelijkhe-den voor jonge, al dan niet pas afgestu-deerde industrieel ingenieurs. Zowat 74van de 818 werknemers in Mechelen zijngediplomeerde industrieel ingenieurs endat aantal kan in de toekomst nog aardigoplopen. Ook Ing. Koen Van PeteghemMSc ziet mogelijkheden.

“We zijn beperkt in onze groei in de matewaarin we competente mensen kunnenaantrekken. Er is een algehele heroplevingvan de economie en industrieel ingenieurszijn op dit ogenblik erg in trek bijBelgische ondernemingen. Bij Pauwelshebben we constant in zo goed als alleafdelingen vacatures openstaan, ook voorindustrieel ingenieurs. Ons bedrijf is ver-ticaal geïntegreerd en omvat vele interes-sante aspecten van de bedrijfsvoering. Zozijn wij actief in research & development,maatgerichte engineering, projectma-nagement, productie, logistiek, marketingen sales. Daar heeft men overal mensennodig die de link kunnen leggen tussen depraktische uitvoering en de theoretischeen strategische concepten.”

Wereldbedrijf

En Ing. Koen Van Peteghem gaat voort:“Geen toeval dat wij heel goede relatiesmet de industriële hogescholen in onzeomgeving onderhouden. Wij zetelen inexamencommissies, steunen de hoge-scholen met didactisch materiaal, en zomeer. Precies omdat wij er het belang vaninzien om bekwame industriële ingenieurs

“Men vreest voor 'desindustrialisering',maar anderzijds wordt voorspeld dat deenergie- en elektriciteitsbehoeften zullenstijgen. De vraag naar verwarming énairco op de kantoormarkt, in de diensten-sector en in privéwoningen wordt almaargroter. Bovendien zijn we een van de toon-aangevende bedrijven die transformato-ren voor windenergie op maat produceren.Ook dat is een belangrijke groeimarkt voorons.”

De gevolgen van die algehele heroplevinglaten zich dan ook raden. Bij Pauwels ishet op dit moment druk, zeer druk. “Ons orderboek voor grote transformato-ren is inderdaad voor bijna achttien maan-den gevuld,” zegt Ing. Van Peteghem MSc.“Dat impliceert dan weer operationeleproblemen: waar vinden we de nodigecapaciteit om alles netjes op tijd klaar éngeleverd te krijgen? Daarom is het laatstejaar opnieuw geïnvesteerd in structurelecapaciteitsuitbreiding in Mechelen enlopen er volop aanwervings- en trainings-programma's. Ook kijken we uit naarmogelijke nieuwe externe partners voorstrategische allianties. Daarmee gevenwe aan dat wij vertrouwen hebben in detoekomst, dat de heropleving geen een-dagsvlieg is.”

Nieuwe werknemers

Vorig jaar heeft Pauwels, alleen al op deMechelse site, 110 nieuwe werknemers indienst genomen. Een rechtstreeks gevolgvan de kentering ten goede op de elektri-citeitsmarkt wereldwijd. “Vooral productiearbeiders, maar ook inde andere echelons hebben we mensenkunnen aanwerven: studiedienst, aan-koop, kwaliteitscontrole, research, noemmaar op. We willen trouwens onze know-how transfereren naar andere vestigingenin onze groep, zowel in Europa als overheel de wereld.”

speler op de energiemarkt


Techno

te kunnen aantrekken. Van onze kant heb-ben wij hen ook iets te bieden. Ze komenin contact met alle aspecten van debedrijfsvoering. Een jonge industrieelingenieur krijgt alle ontplooiingskansen.Hij begint in een bepaald departement ofmet een bepaalde activiteit. Na een paarmaanden kan het zijn dat hij meer aanlegheeft voor die divisie of die activiteit. Ookhiërarchisch kan hij doorstromen. Om nogmaar te zwijgen van onze internationaledimensie. Wat is er interessanter voorjonge mensen dan via de techniek metvreemde culturen in contact te komen?”

100 vluchten per jaarIng. Koen Van Peteghem MSc:meer in het vliegtuig dan thuis

Koen Van Peteghem (43) studeerde in 1985 af als industrieel ingenieurElektromechanica aan de toenmalige KIHO in Aalst (nu KatholiekeHogeschool St.-Lieven Gent). In 1992 behaalde hij aan de Vlerickschooleen postgraduaat 'executive master in business administration'. Nazijn legerdienst ging hij aan de slag bij Hansen Transmissions, fabri-kant van industriële tandwielkasten in Edegem. Hij bekleedde er ver-schillende functies in de productontwikkeling, aankoop en logistiek. In1992 stapte hij over naar de overkoepelende holding van Hansen, het internationaleBTR (British Tyre and Rubber), het begin van een paar jaar wereldwijde omzwervin-gen en het begin van een meer financieel georiënteerde loopbaan.

“Die groep was internationaal zeer expansief en sloot veel acquisities en joint ven-tures. Ik heb als international projectmanager heel veel gereisd, vooral in Amerika,Canada, Duitsland, in ontwikkelingslanden als India en China en in deOostbloklanden voor de coördinatie van 'due diligence'-activiteiten voor overna-mes. Zeer verrijkend, omdat ik zo de gelegenheid kreeg nauw samen te werken metprofessionals uit diverse sectoren als accountancy, internationale audit, milieuspe-cialisten, vermaarde advocatenkantoren, noem maar op. In 1999 ben ik bij BTR ge-eindigd als regional general manager voor China, verantwoordelijk voor twee bedrij-ven, een van elektromotoren en een van tandwielkasten. Ik heb nooit in China per-manent gewoond, maar heb er wel zeer lang verbleven. Tot het reizen me te zwaarwerd. Ik woonde en had mijn gezin in België, was verantwoordelijk voor twee bedrij-ven in China en had een baas in Amerika. Alleen al de tijdsverschillen maakten datik 24 uur op 24 uur bezig was. Als ik al niet op het vliegtuig zat. In die periode kwamik aan een honderdtal vluchten per jaar.”

Bij Pauwels kon Ing. Van Petegem in 1999 beginnen als operations manager, “zodatik iets meer in België kon blijven,” zegt hij. “In 2003 ben ik dan plant manager gewor-den van twee business units, met name de divisie vermogenstransformatoren encontracting. Dat zijn onafhankelijke divisies met een eigen resultatenrekening. Of iknu weer de wijde wereld ga rondreizen? Dat valt nogal mee. Momenteel kom ik aaneen twintigtal vluchten per jaar, maar dat zijn meestal verplaatsingen van korteduur.”In totaal rapporteren ongeveer 360 werknemers in Mechelen en een tiental werkne-mers in Indonesië aan Ing. Van Peteghem MSc.

WVB

een zeer ruim eigen portfolio van dienstenen componenten. We zijn een echte 'T&D-groep' geworden: een bedrijf dat de volle-dige transmissie en distributie van ener-gie verzekert. Met een geconsolideerdeomzet van bijna één miljard US dollar,enkel in de T&D-sector, kunnen we onsstilaan meten met grote concurrenten alsABB, Siemens en Areva. Iets waar we bij-zonder trots op zijn.”

Meer info: www.pauwels.com

Tekst: Wilfried VANDEN BOSSCHEFoto's: Pauwels International nv

Bedrijfsprofiel in een notendopPauwels International nv

Productie:ongeveer 30.000 transformatoren op jaarbasis

Drie divisies in Mechelen:vermogenstransformatoren, distributie-transformatoren en Pauwels contracting.818 werknemers

Wereldwijd:meer dan 2.000 werknemers, verdeeldover 50 landen, waaronder 5 productie-fabrieken

Eigendom van het Indiase CromptonGreaves Ltd.

Omzet: ongeveer 1 miljard US dollar,met inbegrip van de Indiase T&D-busi-ness

Plant manager: Ing. Koen VanPeteghem MSc

En daarmee komt Ing. Koen Van PeteghemMSc stilaan aan het eind van zijn verhaal.Want laten we wel wezen: PauwelsInternational nv is, met zijn elf divisiesverspreid over zowat vijftig landen overheel de wereld, met mondiaal 2200 werk-nemers, weer helemaal terug. Klaar om dedegens te kruisen met de grote wereld-spelers op de toeleveringsmarkt van elek-triciteit. “We zijn een wereldspeler die totaalop-lossingen levert voor klanten in de ener-giesector. We hebben, dankzij de comple-mentariteit van Crompton Greaves Ltd.,

NIEUWSNetwerk

De VIK West-Vlaanderen organiseert op zondag 10 december2006 haar 6de VIK-happening. Die vindt zoalselk jaar plaats in het cultureel centrum“De Guldenberg” in Wevelgem. Het aantalplaatsen is beperkt tot 400.

Achteraf biedt de VIK u een champagnere-ceptie met hapjes aan. De opbrengst vande avond gaat naar BuSo Dominiek Savioin Gits, een school voor buitengewoonsecundair onderwijs van het type 4.

Vorig jaar konden we met de opbrengst eenspuitcabine schenken aan de vzw De andereAcademie uit Torhout.

Dit jaar kozen we voor “De FrivoleFramboos”. Hun nieuwste show is een muzi-kale, theatrale en vocale fantasie, enig in zijngenre. Een concerto in 'humor majeur'.Van opera tot chanson, van klassiek tot varié-té: Peter Hens parodieert alles! Het repertoirewordt heruitgevonden door alle muzikale gen-res te mengen. Bart Van Caenegem, virtuoos pianist, kaatst ineen oogopslag de wondere noten op een genia-le manier terug. Samen overlopen zij op hunmanier de grote symfonische en lyrische wer-ken. Meer info: http://www.mallemolen.be.

U kunt kaarten bestellen via het VIK-secretari-aat. De bestelling is pas definitief, nadat de kost-prijs van de tickets is betaald.

• PRAKTISCHPlaats: cc Guldenberg, Wevelgem.Datum: zondag 10 december 2006 om 19.30 uur.Kostprijs: 15,00 euro voor VIK-leden enhun familieleden, nietleden betalen 20,00 euro.Bedrag te betalen oprek.nr. 743-0284884-09 vanVIK-West-Vlaanderen.Inschrijving vereist:VIK-secretariaat.Referte: CAZWV11206.

v/d afdelingenIN DE KIJKER

ZESDE VIK-HAPPENING

zondag 10 december 2006



Netwerk

ANTWERPENElixir d'Anvers - stokerij De Beukelaervrijdag 27 oktober 2006

Rondleiding van ongeveer tweeëneenhalf uur in de stokerijdie in 2002 een grondige opfrisbeurt kreeg. Tijdens de rondlei-ding krijgt u een algemeen historisch overzicht van hetbedrijf en van de familietraditie, gevolgd door een bezoekaan de stokerij zelf. Daarna volgt er een filmvoorstelling dieeen algemeen beeld geeft over het productieproces vroeger.Het bezoek wordt afgerond met twee degustaties en demogelijkheid tot aankoop (zonder verplichting) van de pro-ducten De Beukelaer.

• PRAKTISCHPlaats: stokerij De Beukelaer, Haantjeslei 132, Antwerpen.Datum: vrijdag 27 oktober 2006 om 14.00 uur. Samenkomstom 13.45 uur.Kostprijs: 1,50 euro per persoon voor VIK-leden; niet-ledenbetalen 2,50 euro (ter plaatse).Inschrijving vereist: VIK-secretariaat.Referte: BBAWN11006.

BRUSSEL-HALLE-VILVOORDEBrouwerij Drie Fonteinen in Beerselzaterdag 28 oktober 2006

Op zaterdag 28 oktober nodigt de afdeling Brussel-Halle-Vilvoorde uit voor een bezoek aan de geuzebrouwerij 'DrieFonteinen' in Beersel. Aansluitend bieden we een etentje aan.

• PRAKTISCHPlaats: Brouwerij Drie Fonteinen, Hoogstraat 2A, Beersel Datum: zaterdag 28 oktober 2006 om 20.00 uurInschrijving vereist: VIK-secretariaat. Referte: BBBSL11006

KEMPENBrussel, hoofdstad van Europazaterdag 14 oktober 2006

Brussel, stad met vele culturen en vele problemen. En tochde moeite waard!We beginnen op de Grote Markt (werelderfgoed van deUnesco) met het stadhuis en de gildenhuizen.Via een omwegje gaan we naar Manneken Pis, de Botermarkten de Beurs. Vandaar naar de oudste kern van Brussel: hetSint-Goriksplein en via de Dansaertstraat (de Vlaamse wijkin wording) naar de Vismèt en de restanten van het Begijnhof.Naar het Martelarenplein, het Muntplein (1830 …) en deBeenhouwerstraat (met Toone) naar het Koninklijk Paleis, deWarande en het Parlement. Dan naar de Zavelwijk met deZavelkerk, het Egmontpaleis en de Kapellekerk, waar Breugelbegraven ligt. Vervolgens naar de Marollen waar we de stoetontbinden!

• PRAKTISCHPlaats bijeenkomst: Grote Markt, ingang stadhuis, Brussel.Datum: zaterdag 14 oktober 2006 om 14.00 uur.Kostprijs: gratis voor VIK-leden; niet leden betalen 5 euro.Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Referte: CAKPN11006.Maximum 25 deelnemers!

DAF-trucks en regionale ledenvergaderingwoensdag 18 oktober 2006

De voorzitter en het bestuur van de VlaamseIngenieurskamer, afdeling Kempen, hebben hierbij hetgenoegen u uit te nodigen op hun bedrijfsbezoek aan DAF-trucks Vlaanderen en hun regionale ledenvergadering opwoensdag 18 oktober om 14.00 uur bij DAF-TrucksVlaanderen, Van Doornelaan 1, Westerlo.

Na een algemene voorstelling vanhet bedrijf en een bedrijfsfilm bren-gen we een bezoek aan de volledige

fabriek met o.a. de assenfabricage en de cabinefabriek.Daarna volgen 'gespecialiseerde' bezoeken waarbij webepaalde delen van de fabriek meer in detail bekijken onderbegeleiding van productie-ingenieurs. We ronden af metgelegenheid tot vraagstelling en discussie bij een natje eneen droogje. Na het bedrijfsbezoek volgt de regionale leden-vergadering met een welkomstwoord van de voorzitter, hetverslag van de penningmeester en de secretaris en de ver-kiezing van een voorzitter en een penningmeester.Kandidaturen kunnen ingezonden worden op het VIK-secre-tariaat, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem, vóór 17 okto-ber a.s.Daarna verkiezen we de effectieve leden en stellen we hetVIK-jaarprogramma voor.

• PRAKTISCHPlaats: DAF-Trucks Vlaanderen nv, Van Doornelaan 1,Westerlo.

NIEUWSafdelingenv/d

KALENDER 2006ANTWERPEN

27-10-2006 Bezoek Elixir d'Anvers (De Beukelaer), Antwerpen, 14.00 uur

Inschrijven voor alle activiteiten: www.vik.be/activiteiten

KALENDER 2006BRUSSEL-HALLE-VILVOORDE

13-10-2006 Regionale Ledenvergadering, Schaarbeek, 19.00 uur28-10-2006 Bezoek geuzebrouwerij "Drie Fonteinen", 20.00 uur17-04-2007 Bezoek WTCB


Netwerk

Datum: woensdag 18 oktober 2006 om 14.00 uur.Kostprijs: gratis voor VIK-leden, bedrijfsbezoek derdenbetalen 10 euro.Melden: bij aankomst bij DAF: aanmelden bij de receptiemet identiteitskaart; u wordt doorverwezen naar de juisteplaats van samenkomstInschrijving vereist: VIK-secretariaat.Referte: BBKPN11006.

Theater: De Red Star Linezaterdag 16 december 2006

De VIK-afdeling Kempen gaat op zaterdag 16 december optheaterbezoek bij theater Zeemanshuis in Antwerpen. 'DeRed Star Line', een evocatie van een merkwaardig tijdperk, iseen spraakmakende, unieke, groots opgezette theaterpro-ductie die u nooit zal vergeten!

De 75-jarige Amerikaan John Brooke vertelt ons het verhaalvan zijn grootouders Rik en Catherine en zijn vader Gustaaf,die op 22 december 1906 aan boord van de Vaderland II, eenschip van de legendarische rederij De Red Star Line, vanuitAntwerpen naar Amerika emigreerden.

John vertelt hun verhaal van bij de beslissing om naarAmerika te vertrekken, het pakkende afscheid van de familie,die ze allicht nooit meer zullen terug zien, de aankomst inAntwerpen, de soms letterlijk stormachtige overtocht methonderden samengepakt in het tussendek van het schip, totde aankomst op Ellis Island, waar via een strenge controlevan iedere immigrant blijkt dat niet iedereen zomaar Amerikabinnen mag. Wat John vertelt, wordt door de acteursgespeeld, geïllustreerd door tal van projecties en power-points en begeleid door pakkende muziek.

Auteur/regisseur Alex Van Haecke heeft heel wat researchverricht voor deze nu al spraakmakende en unieke theater-productie, die volledig gebaseerd is op authentieke en histo-risch correcte feiten.

Voor de voorstelling kunt u voor 5 euro deelnemen aan een'Red Star Line-wandeling' op en rond “Het Eilandje”.

• PRAKTISCHPlaats: Theater Zeemanshuis, Falconrui 21, Antwerpen.Datum: zaterdag 16 december 2006 om 14.45 uur (wande-ling) of 20.00 uur stipt (voorstelling)!Opgelet: Reageer snel, want er zijn slechts 30 plaatsen ende meeste andere voorstellingen zijn uitverkocht!Inschrijving vereist: VIK-secretariaat.Referte: CAKPN11206.

Kerstavond in het Turnhouts begijnhofzondag 24 december 2006

Sedert meer dan 15 jaar wordt op 24 december, kerstavond,het begijnhof verlicht met meer dan 2.000 kaarsjes. Van 17.30tot 21.00 uur geniet men er van een enig mooi uitzicht. De

NIEUWSafdelingenv/d


straatverlichting is gedoofd en de stemmige oude begijnen-huizen schitteren in het kaarslicht. Gregoriaanse muziekklinkt tussen de bomen.

Het gezinsvervangend tehuis, Den Leeuweric, biedt eenglühwein of een warme choco aan. Zo kan iedereen zichopwarmen en tevens een goede daad stellen door dit werk testeunen.

Den Leeuweric begeleidt met een 30-tal personeelsledenmeer dan 75 licht tot matig mentaal gehandicapte volwasse-nen in een tehuis, door beschermd wonen of door begeleidkamerwonen en een sociale bezigheidsactiviteit

• PRAKTISCHPlaats: Begijnhof TurnhoutDatum: zondag 24 december 2006 om 17.30 uurInschrijving vereist: VIK-secretariaat.Referte: CAKPN11206.

LEUVEN-HAGELANDGastronomisch weekend van 24 tot 26 november 2006

Genieten van lekkere maaltijden, leuke wandelingen en hetlokale toerisme: dat is wat de VIK-afdeling Leuven-Hagelandu wil bieden tijdens een gastronomisch weekend. HotelRestaurant Les Ondes in Nadrinligt in de rijkbeboste heuvels van deArdennen. De omgeving biedtenkele prachtige wandelingen enbezienswaardigheden, zoals hetijzermuseum in Saint-Hubert.

• PRAKTISCHPlaats: Les Ondes, Rue de la Villa Romaine 21, Nadrin aande Ourthe.

KALENDER 2006KEMPEN

14-10-2006 Bezoek Stad Brussel, Grote Markt, Brussel, 14.00 uur18-10-2006 Regionale ledenvergadering en

bezoek Daf Trucks, Westerlo, 14.00 uur15-11-2006 Lezing: Hoe veilig is de ondergrondse berging van

radioactief afval?16-12-2006 Theatervoorstelling: Red Star Line, Zeemanshuis,

Antwerpen, 20.00 uur + voorafgaande wandeling (van 14.45 uur tot 17.00 uur)

24-12-2006 Sociaal evenement: kerstavond op het Begijnhof te Turnhout, 17.30 uur tot 21.00 uur

27-01-2007 Gezellig samenzijn, restaurant La Tilia, Beerse28-02-2007 Lezing: Energieprestatienormen in de praktijk21-03-2007 Bezoek achter de schermen van Sunparks, Mol



Netwerk

Datum: vrijdag 24 tot zondag 26 november 2006 vanaf 19.00uur.Kostprijs: 240 euro per persoon (2 overnachtingen, ontbijtop zaterdag en zondag, 2 gastronomische diners, 2 lunches,bezoek aan ijzermuseum en aangepaste wijnen inbegrepen).Reistijd vanuit Leuven: ongeveer anderhalf uur.Inschrijving vereist: VIK-secretariaat.Volledige tekst: I-mag september.Referte: SALVN11106.Volledige tekst: I-mag juni of www.vik.be

Van suikerbiet tot suikervrijdag 1 december 2006

Tiense Suiker is veel meer dan het traditio-nele suikerklontje. Alles begint bij de suiker-biet, maar het verwerkingsproces eindigt ineen veelvoud aan producten. Kom samen met ons de weg vansuikerbiet naar geraffineerde suiker ontdekken tijdens hetbedrijfsbezoek aan de Tiense Suikerraffinaderij.Meer informatie over de suikeractiviteiten zijn terug te vin-den op www.tiensesuiker.com

• PRAKTISCHPlaats:Tiense Suikerraffinaderij, Aandorenstraat 1, Tienen.Datum: vrijdag 1 december om 15.00 uur.Prijs: gratis voor VIK-leden, niet-leden betalen 5 euro terplaatse.Inschrijving vereist: VIK-secretariaat.Het aantal inschrijvingen is beperkt tot 60 personen maximaal.Volledige tekst: I-mag september.Referte: BBLVN11206.

LIMBURGHet Kyoto-verdragdinsdag 21 november 2006

De aarde wordt warmer, de zeespiegel stijgt,…. Het broeikas-effect wordt stilaan een probleem. De grote boosdoener voordie klimaatsverandering is CO2, afkomstig van het gebruikvan fossiele brandstoffen, zowel in het verkeer als voor huis-houdelijke en industriële toepassingen. In Kyoto sloegen 55industrielanden de handen in elkaar om de effecten van deklimaatverandering binnen de perken te houden.

Wat houdt dat Kyoto-verdrag voor Vlaanderen in? Welkeimpact heeft het verdrag op de Belgische en Vlaamse econo-mie? Wat zijn de gevolgen, als we de normen niet halen? Dieen andere vragen lichten we toe en bespreken we aan dehand van voorbeelden. Na de lezing wordt een receptie aan-geboden.

• PRAKTISCHPlaats: XIOS hogeschool, Universitaire Campus, gebouw H, Diepenbeek.Datum: dinsdag 21 november 2006 om 20.00 uur.Spreker: Ing. Paul De Schepper MSc, veiligheidsadviseurBASF Antwerpen.Kostprijs: 10 euro voor VIK-leden, niet leden betalen 15 euro.Inschrijving vereist: VIK-secretariaat.Referte: VOLBG11106.

MECHELENAlfacam - Euro1080 in Lintvrijdag 17 november 2006

Alfacam levert vooral diensten aan tv-stations en productie-huizen. Van de 22 regie-, audio- en satellietwagens vanAlfacam zijn er al 14 uitgerust om opnames te maken inHDTV-kwaliteit. Al vanaf 1985 verzorgde het bedrijf de opna-mes voor de 'Night of the proms' en ondertussen is het uitge-groeid tot een wereldbedrijf op het gebied van hogedefinitie-

televisie. Het Vlaams bedrijf is aan-wezig op tal van belangrijke interna-tionale sportevenementen.

We krijgen de kans om de hoogtechnologische opname- enzendaccommodaties van Alfacam en Euro1080, de eersteEuropese High Definition tv-zender te bezoeken en mis-schien ook de mogelijkheid om een programma in hoge defi-nitie te bekijken.

• PRAKTISCHPlaats: Alfacam - Euro1080, Fabriekstraat 38, Lint (vlakbij het NMBS-station van Kontich-Kazerne). Een map- en routebeschrijving vindt u op www.alfacam.beDatum: vrijdag 17 november 2006 om 14.00 uur.Kostprijs: 10 euro per persoon. Bedrag te storten op

NIEUWSafdelingenv/d

KALENDER 2006LEUVEN-HAGELAND

01-12-2006 Bezoek Tiense Suikerraffinaderij, Tienen, 15.00 uur24/11-26/11/2006 Gastronomisch weekend, Les Ondes, Nadrin,

19.00 uur


KALENDER 2006LIMBURG

17-10-2006 Regionale ledenvergadering, Intermotel, Lummen, 20.00 uur

21-11-2006 Lezing Het Kyoto-verdrag, XIOS hogeschool, Diepenbeek, 20.00 uur

13-01-2007 Nieuwjaarsreceptie en uitreiking Paul Donners Prijs,Holiday Inn, Hasselt, 19.00 uur


NetwerkNIEUWSafdelingenv/d


rekening 405-0106331-50 van de VIK-afdeling Mechelen, met vermelding 'Bezoek Alfacam”. De aanwezige VIK-ledenkrijgen het bedrag achteraf teruggestort.Inschrijving vereist: VIK-secretariaat vóór 3 november2006, met vermelding van uw huidige werkgever(s). Deinschrijving is pas geldig na ontvangst van de betaling.Maximum 30 deelnemers toegelaten.Volledige tekst: I-mag september.Referte: BBMLN11106.

Vipbezoek Volkssterrenwacht Uraniazaterdag 25 november 2006

Na een inleidende video- en diashow krijgen we een uiteen-zetting over het Europees Galileo GPS-satellietsysteem ende regel- en compensatiesystemen in optische en radiotele-scopen. Na de pauze bezoeken we dan de ruimtevaartten-toonstelling, de weertuin, het weerlabo en de waarnemings-toren met de sterrenkijkers. We kunnen er bij open hemel

w a a r n e m i ng e nverrichten dooreen 40 cm sterren-kijker en een30/25cm sterren-kijker. Bij geslotenhemel krijgen weeen ruimtevaart-film in DolbySurround.Deelnemers krij-gen ook 'kijkga-rantie': een ticket

dat 3 maanden geldig is om op een heldere vrijdagavond alsindividuele bezoeker te komen kijken. Met de VIK mee op vipbezoek aan Urania. En een receptie alsafsluiter. Warm aanbevolen.

• PRAKTISCHPlaats: Volkssterrenwacht Urania, JozefMattheessensstraat 60, Hove.Datum: zaterdag 25 november 2006 om 19.15 uur.Kostprijs: 20,00 euro per persoon voor VIK-leden en partner, niet leden betalen 25,00 euro. Bedrag te storten oprekening nr. 405-0106331-50 van de VIK-afdeling Mechelenmet vermelding: Urania.Inschrijving vereist: VIK-secretariaat vóór 21 november2006.Volledige tekst: I-mag september.Referte: BBMLN21106.

KALENDER 2006MECHELEN

17-11-2006 Bezoek Alfacam - Euro 1080, Lint, 14.00 uur25-11-2006 Bezoek volkssterrenwacht URANIA, Hove, 19.15 uur


NOORD-WEST-VLAANDERENBombardier Transportation Brugge

uitgesteld: nieuwe datum volgt

Vandaag is Bombardier Transportation leider op de Bel-gische markt voor passagiersrijtuigen. De fabricageafdelingin Brugge produceert tramvoertuigen, metrostellen, lichtetreinvoertuigen, wagons en uitrustingen voor de hogesnel-heidstrein.

Na een algemene presentatie over Bombardier krijgen weeen rondleiding door de werkplaatsen. We brengen eenbezoek aan de ruwbouw, de bekledingsafdeling en de schil-dersafdeling. Daarna is er mogelijkheid tot nakaarten. Eindegepland om 16.00 uur.

• PRAKTISCHPlaats: Bombardier Transporation, Vaartdijkstraat 5,Brugge.Datum: uitgesteld, nieuwe datum volgt, zie VIK-websiteKostprijs: gratis voor VIK-leden, niet-leden betalen 8,00 euro.Inschrijving vereist: VIK-secretariaat.Referte: BBNWV11006.Volledige tekst: I-mag september.Maximum aantal deelnemers: 25.

WAASLANDElektromagnetische straling woensdag 18 oktober 2006

Op woensdag 18 oktober 2006 nodigen we u uit om een lezingbij te wonen over 'Elektromagnetische straling: een gevaar ofeen zegen voor ons allen?'. Spreker is Ing. Jos Kestens MSc,voorzitter van het VIK-centrum senior ingenieurs. De lezing

KALENDER 2006NOORD-WEST-VLAANDEREN

uitgesteld Bezoek Bombardier, Brugge, 13.30 uur17-11-2006 Wijndegustatie


KALENDER 2006OOST-VLAANDEREN

11-11-2006 Banket, Drongen, 19.30 uur21-01-2007 Nieuwjaarsconcert en -aperitief, AULA Universiteit,

Gent, 10.00 uur



Netwerk

vindt plaats in Haasdonk. Ze is een initiatief van hetDavidsfonds Haasdonk, in samenwerking met Markant, degezinsbond, KWB en de VIK-afdeling Waasland.

• PRAKTISCHPlaats: polyvalente zaal, Pastoor Verwilghenplein inHaasdonkDatum: woensdag 18 oktober 2006 om 20.00 uurKostprijs: 2,00 euro.Inschrijving vereist: VIK-secretariaat.Referte: VOWLD11006.

Domotica en gebouwenbeheer donderdag 23 november 2006

Elektro-Mat in Kortrijk heeft zich gespecialiseerd in domoti-catoepassingen. Domotica zorgt ervoor dat de elektronischetechnieken in een gebouw perfect op elkaar afgestemd wor-den, dat ze met elkaar communiceren.

Het communicatiemiddel is het EIB-systeem (Europeesinstallatie bussysteem). Dat wereldwijd vooraanstaande

s y s t e e mzorgt voor de'intelligente'k o p p e l i n g

van elektrotechnische installaties. EIB maakt maatwerkmogelijk en verhoogt dag na dag het wooncomfort, de veilig-heid en de rendabiliteit.

Met de Domotic.Lounge wil men een rijk pakket aan dienst-verlening aanbieden: studie, ontwerp, technisch advies,werfcoördinatie, programmering, indienststelling, en naver-koop.

Na voorstelling van het bedrijf en de filosofie gaan we in opde beschikbare technische middelen. Na een bezoek aan deshowroom volgt nog een receptie.

• PRAKTISCHPlaats: Domotic Lounge, Ringlaan 7, Kuurne.Datum: donderdag 23 november 2006 om 19.00 uur.Kostprijs: gratis voor VIK-leden, niet-leden betalen 5,00 euro.Inschrijving vereist: VIK-secretariaat tot 10 november 2006.Volledige tekst: I-mag september.Referte: VOWLD21106.

Presentatietechniekendonderdag 30 november 2006

Bedrijfspresentatie, budgetvergadering, je team toespre-ken… Je wilt effect bereiken, impact creëren, maar hoe doe je

dat het krachtigst? Breng eenboodschap die blijft hangen!

In deze uiteenzetting ontdekje wat het verschil maakt, watsommige sprekers zoveel

boeiender maakt om naar te luisteren dan anderen. En voor-

al: wat jij kunt doen om je eigen presentaties meer impact enovertuigingskracht te geven!

• PRAKTISCHPlaats: VTI, Prosper Thuysbaertlaan 1 Lokeren.Datum: donderdag 30 november 2006 om 20.00 uur.Kostprijs: gratis voor VIK-leden, niet-leden betalen 5,00 euro.Inschrijving vereist: VIK-secretariaat tot 28 november 2006.Volledige tekst: I-mag september.Referte: VOWLD11106.

ZUID-WEST-VLAANDERENDroppingzaterdag 14 oktober 2006

Naar jaarlijkse traditie bieden we u ook dit jaar weer eendropping aan. Smout alvast de kuiten in, want ook deze keer staat er u eenfikse wandeling te wachten. Via wegbeschrijvingen, tips enandere zal u de weg moeten zoeken in de duistere nacht naarde eindlocatie. Onderweg is er de gelegenheid om eventjeste bekomen van de helse wandeling en dat bij een hapje eneen warm/koud drankje. Breng enkele vrienden mee en ook dit jaar zal het weer dik inorde zijn! Sfeer en ambiance is er gegarandeerd, nu enkelnog zorgen voor warme kledij, goede stapschoenen en eenzaklamp en u kunt er tegenaan stappen!Tot dan…

• PRAKTISCHPlaats: vertrek aan de Hogeschool West-Vlaanderen, Karel De Goedelaan 5, Kortrijk.Datum: zaterdag 14 oktober om 19.30 uur. Bij slecht weerwordt de dropping afgelast. Iedereen wordt dan tijdig verwittigd.Kostprijs: 2,50 euro voor VIK-leden, niet leden betalen 4,00euro.Inschrijving vereist: VIK-secretariaat en dit uiterlijk tegenwoensdag 28 september. Na inschrijven sturen we perkerende het rekeningnummer waarop binnen de 3 dagen hetjuiste bedrag moet worden betaald. Vermelding bij betaling:“Dropping + naam + aantal personen + gsm-nr” (voor het

NIEUWSafdelingenv/d

KALENDER 2006WAASLAND

18-10-2006 Lezing: Elektromagnetische straling: een gevaar of een zegen voor ons allen, Haasdonk, 20.00 uur

23-11-2006 Lezing: Domotica & Gebouwenbeheer, Domotic.Lounge, Kuurne, 19.00 uur

30-11-2006 Lezing: Presentatietechnieken, VTI, Lokeren, 20.00 uur21-01-2007 Nieuwjaarsconcert en -aperitief, AULA Universiteit,

Gent, 10.00 uur


Netwerk

leg geven hoe wij als jonge ingenieurs een bijdrage kunnenleveren in onze bedrijven om het concept lean manufacturingte ondersteunen.Na de uiteenzetting krijgt u een rondleiding in de productie.

• PRAKTISCHPlaats: DesleeClama, Industriezone De Polderhoek,Beselare.Datum: maandag 6 november 2006 om 18.30 uur.Kostprijs: gratis voor VIK-leden, niet leden betalen 5,00 euro.Inschrijving vereist: VIK-secretariaat tot 2 november 2006met vermelding van naam en functie bedrijfReferte: BBZWV11106.

NIEUWSafdelingenv/d


geval de dropping moet worden afgelast). Pas na ontvangstvan de storting binnen de 3 dagen is uw inschrijving geldig!! Referte: SAZWV11006.

DesleeClamamaandag 6 november 2006

Onder het motto “Enterprise… where VIKj has not yet gonebefore…” brengen we deze maand een bezoek aanDesleeClama, een Belgisch bedrijf dat werd opgericht in 1928en dat wereldwijd is uitgegroeid tot een van de belangrijksteproducenten en verdelers van matras- en interieurstoffen.De onderneming met hoofdkantoor in Beselare beschikt overproductie- en/of verkoopunits in 4 continenten, 500 medewer-kers, export naar meer dan 100 landen en meer dan 80 miljoeneuro omzet.

Weldra wordt 'lean manufacturing' een modewoord.Bedrijven die er al jaren mee bezig zijn, boeken zeer goederesultaten en weten dat het de enige weg is om als produc-tiebedrijf te overleven tegenover lagelonenlanden. Het leukeaan 'lean manufacturing' is dat het heel simpel is, zodra je defilosofie door hebt.Paul Busschaert, die sedert 1985 ervaring heeft met leanmanufactruring in de vrachtwagenindustrie, zal aantonen dathet werkbaar is in gelijk welke industrie, ook textiel die alsprocesindustrie bestempeld wordt. Paul zal deze avond uit-

KALENDER 2006ZUID-WEST-VLAANDEREN

14-10-2006 Dropping, Hogeschool West-Vlaanderen, Kortrijk, 19.30 uur

06-11-2006 Bezoek DesleeClama, Industriezone De Polderhoek, Beselare, 18.30 uur

10-12-2006 VIK-Happening (optreden van De frivole franboos), CC Guldenberg, Wevelgem, 19.30 uur


De voorzitter en de leden van de Raad van Bestuur van deVlaamse Ingenieurskamer nodigen u vriendelijk uit tot het bij-wonen van de

STATUTAIRE ALGEMENE LEDENVERGADERING op ZATERDAG 21 oktober 2006in het VIK-huis in Wommelgem.

Agenda13.30 uur: Ontvangst en registratie van de deelnemers.14.00 uur: Aanvang algemene ledenvergadering

• Welkom door Ing. Joseph Neyens MSc, voorzitter Raad van Bestuur.

• Jaarverslag over de werking van de vereniging.• Verkiezing van tien leden van de Raad van Bestuur

met een mandaat dat verstrijkt in het jaar 2009.Uittredend en herkiesbaar zijn: Ing. Dirk Baert MSc, Ing. Ivan Born MSc, Ing. Hilaire Derycke MSc, Ing. Johan Devos MSc, Ing. Karel De Wever MSc, Ing. Joseph Neyens MSc, Ing. Serge Schroef MSc, Ing. Dirk Vanherck MSc, Ing. Ludo Verhegghe MSc, Ing. Leo Wezenbeek MSc.

• Verkiezing van één lid van de Raad van Bestuur meteen mandaat dat verstrijkt in het jaar 2007, ter vervanging van dr. ir. Ing. Kathleen Venderickx MSc,ontslagnemend.

Kandidaturen moeten worden ingediend bij het VIK-secretariaatvóór 15 oktober 2006.

• Koffiepauze.• Financieel verslag over het boekjaar 2005-2006,

door Ing. Jan Pals MSc, algemeen penningmeester.• Verslag van de commissarissen.• Goedkeuring van de rekeningen.• Nominatieve kwijting aan de gedelegeerde,

de bestuurders en de commissarissen• Aanstelling van maximaal drie commissarissen.• Varia en rondvraag.

16.30 uur: Einde vergadering.

Ing. Hilaire DERYCKE MSc Ing. Joseph NEYENS MScSecretaris Raad van Bestuur Voorzitter Raad van Bestuur

Aansluitend op de statutaire algemene ledenvergaderingheeft om 17 uur de jaarlijkse H. Mis voor de overleden colle-ga's plaats in het VIK-huis.

Leden die aanwezig wensen te zijn op de algemene vergade-ring of de misviering melden zich vooraf aan bij het VIK-secre-tariaat: [email protected]

STATUTAIRE ALGEMENE LEDENVERGADERING zaterdag 21 oktober 2006

HVAC (verwarming, koeling, ventilatie, industriële luchtbehandeling)

Energiebeheer (EPB audits - recuperatie- & milieuvriendelijke systemen)

Elektriciteit (HS & LS) - Brandbeveiliging - Liften - Domotica - GBS/BMS

Sanitair - Sprinklersystemen - Hydraulische evacuatietechniek - HACCP audits

Industriële technieken (Koeling - Automatisatie - Cryogene technieken)

Projectmanagement hoogtechnologische gebouwen

Ingenieursbureau S&A bvba - Ambachtsweg 20 - 9820 Merelbeke

Tel 09 329 87 75 - Fax 09 329 87 85

www.sabvba.com - [email protected]

Netwerk


De bevraging bij onze bedrijfsleden heeft zelfs een 23% hogererespons opgeleverd tegenover 2004. Dat wijst duidelijk op eensterk verhoogde belangstelling bij de werkgevers. De krapte opde arbeidsmarkt voor ingenieurs is daar zeker niet vreemd aan.Ook dit jaar stemmen de bedragen die onze startende ingenieursmelden overeen met die van de bedrijven. Wat bewijst dat onzeinformatie over de bezoldiging van de industrieel ingenieurs inVlaanderen correct en praktisch bruikbaar is.Vandaag publiceren we als voorsmaakje het scatterdiagram metal de onbewerkte gegevens. Het volledige rapport verschijnt inons novembernummer.

Ing. Paul BERTELS MSc, directeur VIK

VIK-weddenenquête 2006 succesvol afgerond!Hoge respons geeft representatief beeld over verloning

WOMMELGEM. De weddenenquête kent opnieuw een

zeer goede respons bij onze leden. Zoals vorig jaar ontvin-

gen we van 29% van onze doelgroep bruikbare antwoord-

formulieren. De hoge respons van alle leden, tewerkge-

steld in de industrie of de dienstensector, zorgt ervoor dat

onze enquête een representatief beeld geeft van de bezol-

diging van de industrieel ingenieurs in Vlaanderen en

Brussel. De meer gedetailleerde vragenlijst van de

enquête 2006 heeft onze leden niet afgeschrikt. De enquê-

te komt dus duidelijk tegemoet aan een reële behoefte bij

onze leden.

fotografieDigitale

De ontwikkeling van de digitale technolo-gie staat hoegenaamd niet stil! Vele nieu-wigheden zijn op de markt verschenen,sinds onze eerste succesvolle studiena-middag. Ook worden nieuwe en zelfsbaanbrekende realisaties voortdurendaangekondigd in de vakpers, zodat hetzeer moeilijk wordt om over een nieuweaanschaf te beslissen, omdat men hetgevaar loopt om 'de koop van de eeuw' temissen!

Zo zullen bijvoorbeeld de klassieke ccd's,als lichtgevoelig element van de cameravervangen worden door ultrasnelle engoedkoper te vervaardigen c-mos-schake-lingen. Hierdoor zullen huidige begrenzin-gen bijv. op het gebied van het aantal

Digitale fotografie in de praktijkzaterdag 4 november 2006

Hou daarom nu uw zaterdagnamiddag vrijvoor onze tweede manifestatie in datdomein. Verdere informatie vindt u in hetvolgende nummer.

Ing. Jos KESTENS MSc

• PRAKTISCHPlaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643,Wommelgem.Datum: zaterdag 4 november 2006 om14.00 uur.Kostprijs: gratis voor VIK-leden, niet-leden betalen 10,00 euro.Inschrijving vereist: VIK-secretariaat.Referte: VOSEN11106.

pixels (momenteel max. 11 tot 14 miljoenpixels bij de duurste camera's) en van dekleurendifferentiatie zeer sterk over-schreden worden en zal de resolutie vanhet beeld van de digitale camera die vanzijn analoge broer eindelijk sterk gaanovertreffen.

Ook op het gebied van digitale fotobewer-king op onze pc is er nieuws. Zo versche-nen er recent nieuwe handige soft oplos-singen, betaalbaar en goed gedocumen-teerd voor de amateur. Wij zullen nu, zoalsgevraagd, een praktijkgerichte studiena-middag organiseren, waar we een paarervaren fotografen hun kennis en kundeinzake praktische fotobewerking willenlaten demonstreren.


Netwerk


15 jaar : een blik op de toekomst

De minister verklaarde dat innovatie debouwsteen is van onze Vlaamse econo-mie. Het Instituut voor de Aanmoedigingvan Innovatie door Wetenschap enTechnologie in Vlaanderen, IWT, speeltdaardoor een belangrijke rol in de innova-tiewaardeketen. Dat gebeurt voornamelijkdoor in een vroeg stadium van de innova-tie steun te verlenen, door een klantge-richte benadering en vooral ook door dedaadwerkelijke samenwerking met anderespelers in het Vlaams innovatienetwerk.Mevrouw Moerman vestigde ook de aan-dacht op de talrijke uitdagingen voor detoekomst.

Ter gelegenheid van het vijftienjarig bestaan van het IWT - op donderdag 14

september - hield mevrouw Fientje Moerman, viceminister-president en

Vlaams minister van Economie, Ondernemen, Wetenschap, Innovatie en

Buitenlandse Handel, een zeer interessante persconferentie in Brussel. Ze

benadrukte daarbij vooral het belang van innovatieve ondernemingen in

Vlaanderen.

nieuwd samenwerkingsmodel en zal ookde internationale innovatiesamenwerkinggaan ondersteunen en bevorderen.Stippen wij nog aan dat het IWT geduren-de de 15 jaar van steunverlening al tweemiljard euro heeft uitgegeven om onder-zoek en innovatie in Vlaanderen aan temoedigen.

De Vlaamse Ingenieurskamer staat klaarom de initiatieven die voor onze welvaartnuttig en levensnoodzakelijk zijn, actief testeunen door onder meer haar enormpotentieel aan kennis en kunde terbeschikking te stellen.


Uitdaging 1: verruiming van het conceptinnovatie door ook aandacht en steun teverlenen aan niet-technologische oplos-singen.

Uitdaging 2: aanwending van een opti-male policy mix om het bestaande steun-instrumentarium af te stemmen op inno-vatie, financiële instrumenten en coach-ing.

Uitdaging 3: bevordering van de samen-werking door toepassen van het principevan 'open innovation'. Het IWT zelf zalevolueren van autonomie naar een ver-

Netwerk


GENT. In het vorige nummer van I-mag beschreven we de basistech-

nologie van moderne windturbines. In november 2004 is SPE, de twee-

de energieproducent in België gestart met de bouw van 11 grote wind-

turbines, opgesteld naast het Kluizendok, een nieuw dok van de Gent-

se zeehaven. De bouw volgde op een lange voorbereiding en een ver-

gunningsprocedure met milieueffectenrapport van 4 jaar. Gelukkig

vroeg de bouw, hoe omvangrijk ook, niet zoveel tijd! Einde mei 2005

waren de 11 windmolens al allemaal in bedrijf!

Het SPE-windmolenpark aan het Gentse Kluizendok

Het hele project is het resultaat van eensamenwerkingsverband op 80/20 basistussen SPE en Ecopower. Via een openba-re aanbesteding is er gekozen voor wind-turbines van de Duitse firma Enercon typeE70-4. Die turbines hebben een nominaalvermogen van 2.000 kW en dat vermogenwordt opgewekt vanaf de windsnelheidvan 14 m/s met een uitstekende rende-mentsfactor van 0,5. Dat betekent con-creet dat 50% van de beschikbare wind-energie effectief in elektriciteit wordtomgezet! De ashoogte van de generator is98 meter en de rotordiameter bedraagt 71meter.De mast van de windmolens wordt opge-bouwd uit prefab betonnen elementen diemet elkaar worden verankerd via stalenspankabels die zich in speciale buizenbevinden in de omringende wanden. Hetbovenste stuk van de toren is uit staal enwerd in zijn geheel geplaatst.Enercon voorzag in een direct door derotor aangedreven multipolige alternator,dus zonder tandwielkast.In de gondel van de windturbine wordt deopgewekte wisselstroom direct gelijkge-richt en via speciale transportkabelsonder 600 V naar de cabine in de voet vande toren gebracht voor de omzetting ingesynchroniseerde wisselstroom. Via eenvermogentransformator, ook onderge-bracht in de voet van de toren, wordt deenergie overgebracht naar het 12kV-ener-gienet via 4 afzonderlijke HS-onderstati-ons.

VIK-delegatie bezoekt

SPE-windmolenpark

op zaterdag 28 oktober 2006.

Netwerk


Fundering

Iedere toren wordt via 36 betonnen heipa-len met een lengte van 20 tot 30 meter ver-ankerd in de grond. Op deze 36 palenwordt een gewapende betonnen sokkelgegoten met een diameter van 16,40 meteren een dikte van 2,80 meter. In totaal gaathet om 400 m3 beton! Aan de voet van detoren is de diameter 7,50 m. bovenaan nog2,10 m.

Toren

In het onderste segment worden alle elek-trische beveiliging en schakelkasten, detransformator en de wisselrichter onder-gebracht. Voor het plaatsen van de 19betonnen segmenten werd een 650 ton-kraan gebruikt. De 19 betonnen segmen-ten zijn door 36 spankabels met elkaarverankerd en hebben elk een hoogte vanmeer dan 3 meter. Hun gewicht varieertvan 19 tot 59 ton! Het laatste en bovenstesegment is uit staal en het is 27 meterhoog. Daarop wordt de gondel gemon-teerd via een tandkroon voor verplaatsingover 360° door 6 elektromotoren. Hetopspannen van de 36 bundels stalenkabels gebeurde hydraulisch.

Wieken

De eigenlijke rotor met drie wieken werdter plaatse geassembleerd en van eenneus voorzien. Het plaatsen van de rotorop de as van de gondel was het meest

Turbine synchroon en zonder tandwielkastBedrijf onder variabele windsnelheiddankzij variabele pitch van de wieken

Rotor

Draairichting in uurwijzerzinDraaioppervlak 3.959 m2Epoxy versterkt met glasvezel en tips in balsahoutIngebouwde bliksemafleiderDraaisnelheid 6 tot 21,5 toeren per minuutTipsnelheid 22 tot 80 m/s

BEDRIJFSBEZOEK

Wij herinneren eraan dat wij dit windtur-binepark, dankzij de algemene directievan SPE, met een VIK-delegatie mogenbezoeken, met inbegrip van een techni-sche toelichting op zaterdag 28 oktober2006 om 14.00 uur.Inschrijven verplicht op het VIK-secretari-aat onder ref. BBSEN11006.Plaats:SPE STEG Centrale te Langerbrugge


delicate werk vanwege de wind op grotehoogte. Soms moest men een paar dagenwachten voor dat moeilijke werk! Ook dereusachtige gondel met alle meetappara-tuur en schakelkasten werd volledig op debegane grond geassembleerd en alleende alternator werd op grote hoogte aange-bracht in de gondel vanwege het gewicht.

Bijkomende gegevens

De energiecurve van de Enercon E70-4geeft aan dat een continu vermogen van2.000 kW wordt opgewekt vanaf de wind-snelheid van 14m/s. Bij een windsnelheidvan 10 m/s is het rendement al 45%. Dedrie wieken hebben elk een mechanismevoor continue hoekverstelling of pitchaangedreven door elektrische motoren.Het turbinebesturingssysteem plaatst derotor in de wind en regelt zo de continueenergieproductie voortdurend bij. Anderewindturbines worden uit veiligheidsover-weging in vaanstand geplaatst, zodra dewindsnelheid boven 25m/s komt.De Enercon-turbine kan door lichtjes ver-plaatsen van de gondel en het bijregelenvan de pitch van de wieken nog in bedrijfblijven bij windsnelheden van 34 m/s (120km/u). De turbine start al automatischvanaf 2 m/s.

Data Enercon T70 E4

Nominaal vermogen: 2.000kWRotor Diameter: 71 mTorenhoogte: 98 m


Ing. Eddy De Vleeschouwer MSc http://www.edv.be/nl/

Ing. Eddy De Vleeschouwer MSc is zaak-voerder van EDV. Afgestudeerd in 1978aan de Katholieke Hogeschool Oost-Vlaanderen als industrieel ingenieur elek-tromechanica. EDV Engineering &Consulting bvba is een onafhankelijkraadgevend ingenieursbureau, gespeciali-seerd in het ontwerpen en de projectbe-geleiding van technische gebouwenuit-rustingen, engineering en expertises.EDV heeft een tiental ingenieurs indienst.

Specialisaties: technische uitrustingen in gebouwen,elektrische installaties, klimatisatie enbrandbeveiliging.

Op aanbeveling van de “VIK-erken-

ningscommissie voor de erkenning

van VIK-ingenieur-expert®” werden

door het bestuur van het VIK-depar-

tement Beroepsbelangen de volgen-

de collega's als VIK-ingenieur-

expert® erkend. Voor elke expert

werden in samenspraak met de kan-

didaat de voor hem geselecteerde

specialisaties vastgelegd.

Acht collega's erkend alsVIK-ingenieur-expert

VIK-ingenieur-expert®

Ing. Robert Mooren MSc http://www.mooren.be/

Ing. Robert Mooren MSc is van opleidingindustrieel ingenieur elektromechanica(1963 Mechelen Hoger Instituut DeNayer). Hij is zaakvoerder van zijn experti-sebureau Mooren R. bvba

Specialisaties: mechanica, elektrische en maritiemeinstallaties, drukvaten, containers enmilieuwetgeving.

Ing. Frank Luyts MSc http://www.tema-experts.be/

Ing. Frank Luyts MSc is in 1969 als indus-trieel ingenieur in de elektromechanicaafgestudeerd bij Groep T Leuven. Hij iszaakvoerder van tema® ingenieurs-bureau bvba, dat gespecialiseerd is in destudie, doorlichting en ontwerp van elek-tromechanische installaties.

Specialisaties: HVAC, (heating - ventilatie - airconditionering - centrale verwarming)elektrische industriële en huishoudelijkeinstallaties en elektromechanische installaties.

Denktank


Ing. Peter Somers MSc [email protected]

Ing. Peter Somers MSc doet sporadischexpertises in bijberoep in de sector bouw,milieu, brand en waterschade.Afgestudeerd in 1985 als industrieel inge-nieur bouwkunde (Industriële hogeschoolvan het gemeenschapsonderwijs Limburg- nu XIOS hogeschool Limburg).

Specialisaties: waterzuiveringsinstallaties, bodemonderzoek, sanering en grondstabiliteit, milieubeveiligingsinstallaties en elektromechanische installaties.

Ing. Guy VanderscheldeMSc [email protected]

Ing. Guy Vanderschelde MSc is eentwaalftal jaren werkzaam als expert in bij-beroep. Is industrieel ingenieur elektro-mechanica (1983 Industriële HogeschoolAntwerpen Middenstad). Is zaakvoerdervan het eenmansbedrijf ErGuVanServices. Werkt als riskcontrol engineerbij Gerling Konzern België in Brussel.

Specialisaties: veiligheidsinstallaties en rapportering,milieueffectenrapportering, energie-technieken, brandpreventie, en elektro-mechanische installaties.

Ing. Georges VanHuynegem [email protected]

Ing. Georges Van Huynegem MSc is alsindustrieel ingenieur bouwkunde in 1974afgestudeerd aan de KatholiekeIndustriële Hogeschool Mechelen DeNayer. Hij is werkzaam bij de stadAntwerpen.

Specialisaties: in bijberoep kan hij als VIK-ingenieur-expert® optreden in de domeinen wegenbouw, waterbeheer, pomp-installaties en riolering.

Ing. Etienne Beernaerts MSc

Ing.Walter Vanhoeylandt [email protected]

Ing. Walter Vanhoeylandt MSc is docentaan de Karel de Grote Hogeschool(Associatie Universiteit Antwerpen). Hijdoceert aan het departement IWT inHoboken industriële automatisatie enexplosiebeveiliging. Hij is eveneens auteurvan het handboek explosiebeveiliging, uit-gegeven bij Kluwer. Afgestudeerd aan deKatholieke Industriële HogeschoolAntwerpen Don Bosco in 1982 als industri-eel ingenieur automatisering. Hij is betrok-ken bij verschillende VIK-studiegroepen.

Specialisaties: elektrische installaties,automatisatie-inrichtingen, explosie-beveiliging en veiligheidsinstallaties.

Ing. Guy Phlippo MSc [email protected]

Ing. Guy Phlippo MSc is van opleidingindustrieel ingenieur chemie (KatholiekeHogeschool Antwerpen - 1990). Werkt alszelfstandig ingenieur, gespecialiseerd inde bouwchemie. Bouwchemie in al zijnfacetten, namelijk van controle voor tien-jarige verzekeringen op de plaatsing vankunstharspleisters, over inspectie opnieuwbouw en renovatie in de petroche-mische industrie tot technische onder-steuning bij juridische geschillen voor debouwheer of de aannemer in kwestie.

Specialisaties: toegepaste chemie voor bescherming van industriële installaties, veredeling enbescherming van betonconstructies,mechanische smering en dito producten,bescherming en isolatie van containers en opslagtanks en waterdichting vangebouwen.

De erkenning als VIK-ingenieur-expert® kan door VIK-leden, industrieelen technisch ingenieurs, verkregenworden door een aanvraag te richtenaan de directeur van de VIK. Het reglement van de VIK-erkennings-commissie, de erecode waar een VIK-ingenieur-expert® zich toe verbindt enhet aanvraagformulier vindt u op dewebsite: www.vik.be/expert

Inloggen als lid is wel vereist.

Denktank


Aangeboren belangstelling

Ing. Robert Mooren MSc (64) is afkomstiguit Merksem bij Antwerpen, waar hij bij deBroeders van Liefde zijn lagere school enmiddelbare studies, richting modernehumaniora, voltooide. Hij groeide op ineen gezin van zelfstandigen, heeft driebroers, is gehuwd, woont in Sint-Job-in-'t-Goor, heeft twee dochters en een zoon dievoor industrieel en burgerlijk ingenieur isafgestudeerd.Studeren voor industrieel ingenieur waszijn eigen keuze. Van jongs af aan had hijimmers belangstelling voor techniek en

WOMMELGEM. De Vlaamse Ingenieurskamer richtte enkele maan-

den geleden het centrum voor 'VIK-ingenieur-expert' op. Om als

VIK-ingenieur-expert door de VIK te worden erkend moet de kandi-

daat aan enkele voorwaarden voldoen: industrieel ingenieur zijn en

lid van de VIK, minimum 35 jaar oud zijn, vijf jaar beroepservaring

hebben in de gevraagde expertisediscipline, kennis hebben van het

gerechtelijk wetboek omtrent expertises, bereid zijn bijscholing te

volgen en zonder voorbehoud de plichtenleer van de VIK-ingenieur-

expert aanvaarden.

Die opsomming maakt meteen duidelijk dat het domein waarin een

expert werkt niet alleen veel kennis van hem vraagt, maar ook - en

niet in het minst - veel ervaring.

Het centrum VIK-ingenieur-expert wordt geleid door voorzitter Ing.

Robert Mooren MSc. De secretaris is Ing. Guy Phlippo MSc.

Collega Mooren heeft alvast veel kennis en heel wat jaren ervaring

inzake expertise. Zijn loopbaan illustreert dat en we hadden er een

boeiend gesprek over.

Voorzitter van het centrum

VIK-ingenieur-expert

Een portret van Ing. Robert Mooren MSc

wacht. Met het eerste schip vaarde hijmee naar Tenerife, Abidjan, Las Palmasen andere kusten. Met de Moor ging hetnaar IJsland, Noorwegen, Denemarken enIerland. Onbewust leerde hij het hardeleven van de vissers kennen. De visserij-wacht hield toezicht op de toegelatenvisplaatsen en op de gebruikte visnetten.Zijn legerdienst herinnert hij zich als eenleerzame en aangename periode. “Eenschip,” zegt Robert, “is een wereld opzich, voor mij is het een aangeborenbelangstelling.” De scheepswereld maak-te een groot deel uit van zijn professione-le loopbaan.

Bureau Veritas nv

Op het einde van zijn legerdienst zochtIng. Mooren MSc werk in de scheepvaart.Hij solliciteerde eerst bij de Antwerpsescheepshersteller Beliard-Murdoch.Uiteindelijk ging hij bij bureau Veritas nvin Antwerpen werken, een classificatie-maatschappij voor schepen. BureauVeritas nv werd in 1828 in Antwerpenopgericht, maar het hoofdkantoor is sinds1830 in Parijs gevestigd.Classificatiebureaus reiken aan de redereen classificatiecertificaat uit: een docu-ment waarmee wordt bevestigd dat eenschip is ontworpen en gebouwd overeen-komstig officiële regels en normen en dataantoont dat het geschikt is voor de voor-genomen dienst, zoals zeevaart, kustvaartof binnenvaart. Om haar klasse te behou-den moet een schip periodiek geïnspec-teerd worden. Om de vijf jaar vindt een uit-gebreide inspectie plaats. Naarmate hetschip ouder wordt, volgt er een grondigerealgemene inspectie. Bureau Veritas nv isactief in 150 landen.

wiskunde. Hij studeerde voor industrieelingenieur elektromechanica aan het DeNaeyerinstituut in Mechelen van 1959 tot1963. Na zijn studies deed hij zijn legerdienstbij de zeemacht. Hij koos voor de oplei-ding van kandidaat reserveofficier (KRO),een legerperiode van 15 maanden. Hijkoos doelbewust voor die legereenheid:op zee varen en schepen boeiden hem.Die belangstelling loopt als een rodedraad door zijn verdere beroepsloopbaan. Als reserveofficier bracht hij weken dooraan boord van de toenmalige Kamina envan De Moor, het schip voor de visserij-

Denktank


Ing. Mooren MSc werkte bij de afdeling'nieuwe schepen'. De afdeling 'schepen indienst' werd bemand door gewezen eerstemachinisten.Als scheepsexpert of 'surveyor' (opzich-ter of inspecteur) was hij vertrouwd metomzeggens alle scheepswerven in onsland.Van 1965 tot 1992 inspecteerde hij nieuweschepen. “Van A tot Z,” voegt hij eraantoe. “ Ik moest alles opvolgen, vanaf dekiellegging, de laswerken, het testen vande tanks, het inbouwen van de machines,motoren, generatoren, elektrische instal-latie, hydraulische machines, ankerlier,enz. De proefreis moest de bevestigingbrengen van het geleverde werk. Bij eeninspectie komt een uitgebreide regelge-ving kijken.” Toen hij zijn beroepsloopbaan in 1965 bijbureau Veritas nv in Antwerpen begon,waren er tien mensen tewerkgesteld,onder wie drie ingenieurs als 'surveyor'. In1992 waren er 55 mensen in dienst. Hetbedrijf had in de loop der jaren ook nieuwetaken buiten de scheepsvaart op zichgenomen.

Toezicht op grote schepen

Ing. Robert Mooren MSc deed jarenlanginspectie bij de bouw van Belgische pas-sagiers of carferry's die de toenmaligeRegie voor Maritiem Transport inOostende inzette. De RMT was eenstaatsrederij die in 1971 was opgericht en

frank in het rood. Ook de Boelwerf leedverlies aan de jumboferry en dat zou uit-eindelijk tot de ondergang van descheepswerf leiden. In 1996 werd de RMTopgedoekt.Eind van de jaren tachtig sloot de eneBelgische scheepswerf na de andere.Mede door de tanende scheepvaartindus-trie besloot Ing. Mooren MSc om uit te kij-ken naar ander werk.

Buitenlandse inspecties

Ing. Robert Mooren MSc inspecteerdeniet alleen schepen in eigen land, hij voer-de ook opdrachten in het buitenland uit,onder meer in Zaïre waar hij een tientalkeer naartoe trok.Op een van de twee scheepswerven inKinshasa (voorheen Leopoldstad ofLéopoldville) had hij in het kader vanenkele ontwikkelingsprojecten het toe-zicht van de bouw van schepen onder zijnverantwoordelijkheid. Vanuit ons landwerden scheepssecties van 10 meterlengte en 4 meter breedte via Matadi naarKinshasa verstuurd, waar ze ter plaatsetot een schip werden geassembleerd. “Schepen inspecteren leert men gaande-weg. In het begin van mijn beroepsloop-baan mocht ik weinig zelf doen. Ik moestgewoon meegaan met een ervaren collegaen tot vervelens toe niets doen of onder-nemen. Ik mocht enkel wat observeren.De leerperiode duurde ongeveer vier jaar.Misschien lijkt dat voor een buitenstaan-der wat lang, maar gelet op de verschei-denheid van schepen is het relatief kort.Mijn goede praktische opleiding alsindustrieel ingenieur heeft me veel gehol-pen. Ik stel vast dat dit voor veel industri-eel ingenieurs het geval is.”

die de uitbating van de overzetdienstOostende-Dover voor haar rekening nam.Hij herinnert zich nog goed de RMT-vlootuit die tijd en de vlootvernieuwing die in1973 begon. Er werden nieuwe polyvalenteroro-schepen (roll on, roll off) gebouwd:de 'Prins Filip', de 'Prins Laurent', de'Prinses Marie-Esmeralda', de 'PrinsesMarie-Christine' en de 'Prins Albert'. Voorde toeristen vanop het staketsel inOostende waren ze een ware attractie,voor de bewoners van de badplaats eentrots en een bron van tewerkstelling. Alwie destijds bij stormweer twijfelde aanhet uitvaren van een overzetboot, kreegsteevast te horen dat 'de maale altijd uit-vaart en ieder windkracht trotseert'. In1988 werd de 'Prins Filip', een nieuwe jum-boferry, in dienst genomen. In een paarjaar werd het schip naar een ontwerp vaneen Zweeds studiebureau op de Boelwerfin Temse gebouwd. Aanvankelijk was deluxueuze boot vanuit technisch oogpuntgeen onverdeeld succes. Vooral het trillenbij het aanmeren was een veelbesprokenschoonheidsfout van de Zweedse ontwer-pers. Het schip werd voor een jaar uit devaart genomen en kreeg een aanpassingop de Boelwerf.De RMT-vloot werd tot twee jumboferry'sgereduceerd. De passagiersbelangstel-ling kalfde langzaam af en de schulden lie-pen torenhoog op. In 1988 moest de RMTal 12 miljard oude Belgische frank lenenom de overzetdienst in stand te houden.Eind 1993 eindigde de RMT met 1 miljard

De belangstelling voor varen en schepen loopt als een rode draad door zijn

beroepsloopbaan.

Denktank


Nieuwe loopbaanfase

Begin van de jaren negentig ging descheepsbouw in ons land fel achteruit.Dat verschijnsel en enkele andere facto-ren deed Ing. Mooren MSc besluiten omnaar ander werk uit te kijken.In 1992 besloot hij aan 'consulting' tedoen. Zijn besluit was ingegeven door deinvoering van het internationaal kenmerkvoor kwaliteit - ISO - in 1987. ISO (Interna-tional Standard Organisation) stond toennog in zijn kinderschoenen. Toen hij bijbureau Veritas nv in dienst was, had hij almet de invoering van de ISO te maken. De ISO-normen waren ontstaan uit de'Allied quality assurance publication'(AQAP) uit 1969. Het vond zijn oorsprongin de militaire industrie, toen de NAVOvoor zijn leveranciers kwaliteitsnormenging opleggen.Ing. Robert Mooren MSc geraakte ver-trouwd met het ISO-systeem en ontdekteeen nieuwe markt om als zelfstandigebedrijven te helpen bij de invoering van deISO. Hij adviseerde in ons land onderandere het Japanse 'Toshiba medical sys-tems'. Toshiba heeft in elk land vestigin-gen en onder meer een hoofdkantoor inZoetermeer, Nederland. 'Toshiba medicalsystems' is actief in de verkoop en detechnische installatie van medische scan-ners, echografietoestellen, MRI-toestel-len, enz. Die moeten voldoen aan deEuropese richtlijn 'medische apparatuur'en dat houdt in dat medische apparatuuren andere apparaten een CE-markeringmoeten hebben.CE staat voor 'Conformité Européenne -European Conformity'.De CE-markering op een product geeftaan dat het product conform is met de ver-eisten van de Europese norm en het geeftde toelating om het product op deEuropese markt te brengen.Ing. Robert Mooren MSc was niet alleenraadgever bij Toshiba België voor hetinvoeren van een kwaliteitssysteem, hijwas ook betrokken bij de invoering van deISO-accreditatie bij de vestigingen vandezelfde firma in Frankrijk, Engeland,Oostenrijk en Spanje.Het was de bedoeling om in de verschil-lende Europese vestigingen van Toshibatot een eenvormig kwaliteitssysteem tekomen. Ook andere firma's in ons land

De leerperiode duurde ongeveer vier jaar.Misschien lijkt dat voor een buitenstaander wat lang, maar gelet op de verscheidenheid

van schepen is het relatief kort.

VIK-activiteiten

Ing. Robert Mooren MSc is een bezige bijen niet in het minst in het kader van deVIK. Sinds vele jaren is hij lid van de VIKwaar hij een drietal cursussen volgde.Voortdurende vorming draagt hij hoog inhet vaandel. Hij maakte ook een drietaljaren deel uit van de VIK-werkgroep'milieu'. Zijn dagen zitten boordevol. DeRaad van Bestuur van de VIK bekrachtig-de onlangs zijn aanstelling tot voorzittervan het centrum VIK-ingenieur-expert,maar hij is ook actief in andere organisa-ties.

Hobby's

Op onze vraag naar zijn hobby's denkt hijeven na. Vroeger speelde hij voetbal, alsmiddenvelder. Lezen doet hij graag.Zwemmen, fietsen en lopen doet hij af entoe. Hij is het met ons grapje niet eens, alswe opmerken dat alles wat beweegt ookverslijt. Als industrieel ingenieur elektro-mechanica weet hij immers beter dan wieook dat al wat stilstaat, kan roesten. Voorcollega Ing. Robert Mooren MSc is daargeen gevaar voor. We wensen hem eenvruchtbare periode als voorzitter van hetcentrum VIK-ingenieur-expert.


hielp hij bij het invoeren van de CE-marke-ring. Hij deed dat bijvoorbeeld ook voordrukvaten en liften. Sinds 1992 wordt hij inVlaanderen geregeld bij allerhande zakenals gerechtsdeskundige betrokken. ZijnISO-activiteiten heeft hij inmiddels stop-gezet, al blijft hij nog steeds voor adviesbeschikbaar.“Van het ISO-gebeuren werd ik moe,” zegthij. “Je moet altijd opnieuw herhalen hoemen het moet doen. Iedereen beaamt jouwraadgeving wel, maar achteraf doet menvaak niet wat je adviseert. Het vechtentegen de windmolens kan ik niet meeropbrengen.”

Sterkteberekeningen

Ing. Mooren MSc heeft beroepshalve heelwat gereisd en veel boeiende mensen enconfraters ontmoet. Na zijn activiteitenals scheepvaartdeskundige (gedurende 27jaar) en als ISO- en CE-raadgever begonhij vijf jaar geleden als zelfstandige aaneen nieuwe activiteit. Voor kleine en mid-delgrote bedrijven maakt hij sterktebere-keningen voor drukvaten, zoals allerleigas- en vloeistoftanks, en voor stoomke-tels. Dat doet hij in overeenstemming metde huidige PED-richtlijn (European pres-sure directive). Hij gebruikt daarvoor zelf-gemaakte computerprogramma's en/ofwat men daarover in de handel vindt.

Denktank

Ing. Mooren MSc werkt na een rijkgevulde carrière nu als zelfstandige


Denktank

VORMINGFellow in projectmanagement

sluit derde promotie af

21 nieuwe 'bouwmanagers'

WOMMELGEM. Op vrijdag 23 juni 2006 ontvingen 18 cur-

sisten het certificaat 'Fellow in projectmanagement'. Zij

sloten het academiejaar af met een gezellig samenzijn in

Hof Ter Delft.

Na een hartelijke ontvangst in de gezellige tuin werd de zon inge-ruild voor een feestelijk diner. De certificaten werden uitgereikt door Ing. Karel De Wever MSc,voorzitter bestuur vorming en programmadirecteur, samen metJohan Martens, medeprogrammadirecteur. De jury schoof Anton Boone als laureaat naar voor. Hij realiseer-de een verdienstelijk project over risicomanagement in de bouw-sector. Cursusbegeleider Patrick Swinnen werd bedankt voor zijninzet en enthousiasme.

De vierde promotie Fellow in projectmanagement ging van startop dinsdag 3 oktober.

WOMMELGEM. Alle deelnemers aan de opleiding 'bouw-

manager' slaagden in het examen en de verdediging van

hun case. Zij ontvingen op vrijdag 15 september hun certi-

ficaat.

Na de verwelkoming van Ing. Guy Roymans MSc, programmadi-recteur, volgde een bondig woordje

van ir. Willy Asselman MSc, departementshoofd IWT bij het DeNayer Instituut en van Ing. Jean Biesmans MSc, voorzitter van deVlaamse Confederatie Bouw. Die laatste dankte de eerste laure-aat, Wim De Walsche voor de geleverde inspanningen door hemeen draagbare computer te schenken.

Ook de tweede laureaat, Ben Smismans, ende derde laureate, An Parewyck, deelden inde prijzen. Voor de cursusbegeleider,Kristof Van Echelpoel, was er een kleineattentie.

Na de uitreikingen werd er voortgefeest inde aanpalende zaal met een gesmaaktwandelbuffet.

De dertiende promotie bouwmanagerbegint op zaterdag 20 januari 2007.


Denktank

Het tekort aan experten die zowel technisch als juridisch onder-legd zijn, heeft de VIK ertoe gebracht een aantal initiatieven tenemen. Dat tekort hoeft ons niet te verwonderen, aangezien detechniciteit bij geschillen vaak de mogelijkheden van de betrok-ken partijen overstijgt en het uiterst delicaat is om in deze mate-rie te bemiddelen of te oordelen. De expert dient de technischeaspecten van een geschil zodanig te vertalen dat ze gemakkelijkbegrijpbaar zijn voor de rechtbank, zodat die met kennis vanzaken kan oordelen. Het expertiseverslag dat de bevindingen vande expert documenteert, is er dan ook op gericht om een volledigbegrijpbaar en correct idee weer te geven van de technische ele-menten van een geschil. Dat houdt ook in dat de expert een more-le verantwoordelijkheid heeft en een bepaalde gedragscode moetrespecteren. Een ander aspect dat meespeelt bij dat tekort aanexperten, is het feit dat de expert meestal onbekend is en overgeen officiële erkenning beschikt.

Met die situatie voor ogen werd binnen de VIK een werkgroepopgericht die, gesteund door een degelijk juridisch en deskundigadvies, de volgende initiatieven vorm gaf:� Een cursus "Fellow in gerechtelijke expertise" als

aanvullende vorming.� Onder zekere voorwaarden een erkenning als

"VIK-ingenieur-expert" in een bepaald vakgebied of specialiteit die het mogelijk maakt om beter naar buiten te treden. De VIK zal instaan voor de nodige publiciteit bij alle geïnteresseerde instanties met inbegrip van deBelgische en Vlaamse overheden.

� Een centrum 'VIK-ingenieur-expert' dat de nodige contacten legt tussen de experten en de verschillendebetrokken partijen.

De cursus 'Fellow in gerechtelijke expertise', die voor de derdekeert start op 20 januari 2007, besteedt ruim aandacht aan het ver-loop van een expertise met als eindresultaat het expertisever-slag. Naast de juridische vorming komen elementen zoals psy-chologische, financiële en administratieve aspecten aan bod. De

cursus zal uit dertien sessies bestaan die op zaterdagochtendplaatsvinden. Er wordt rekening gehouden met de normale vakan-tieperiodes en men eindigt in de loop van de maand juni 2007. Heteindwerk moet uiterlijk op 31 augustus 2007 aangeboden worden.De jury zal de eindwerken begin september 2007 beoordelen. Heteindwerk wordt gepresenteerd in de vorm van een expertisever-slag waarbij de VIK-jury zal nagaan of de basiskennis van de cur-sus wel degelijk verwerkt is. Mogelijkheid van coaching wordtvoorzien voor alle cursisten. Cursisten waarvan het eindwerk metgoed gevolg wordt beoordeeld, ontvangen het VIK-certificaat.

Ingenieurs die met goed gevolg de cursus beëindigen, over denodige ervaring beschikken, de deontologische code van de VIKonderschrijven en een gunstig advies ontvangen van de VIK-juryzullen worden erkend als 'VIK-ingenieur-expert®'. Intussen zijnde eerste 'VIK-ingenieur-experten' erkend en zal voort werk wor-den gemaakt van de nodige bekendmaking daarbij. Het cursusco-mité dat de kwaliteit van de cursus bewaakt kan ook niet industri-eel ingenieurs toelaten tot de opleiding, maar voor die gevallenkomt de titel van 'VIK-ingenieur-expert®' niet in aanmerking.

De deontologische code is noodzakelijk om het geheel van begin-selen, gedragsregels en gebruiken die iedere deskundige moeteerbiedigen en als leidraad nemen bij de uitvoering van zijnopdracht, nader te omschrijven. Onverminderd de toepassing vande beroepseigen code van de deontologie. Meer nog dan voor omhet even wie moet 'het plichtsbewustzijn' bij de gerechtsdeskun-dige, medewerker van het gerecht, hoog aangeschreven zijn.

Tijdens de sessies wordt ook in een pauze voorzien, zodat denodige contacten kunnen worden gelegd met de lesgevers, deandere cursisten en VIK-vertegenwoordigers. De contacten kun-nen een blijvende hulp vormen voor de latere professionele wer-king en alzo het leven van de expert aangenamer en nuttiger ma-ken.

Ing. Jef ADRIAENSSENS MSc

VIK neemt initiatieven voor ingenieurs-experts


Denktank

Startdatum Uur Aantal ses.

Praktijk van de geotechniek 10.10.06 19.00 - 22.00 9Betonbouw 2 11.10.06 19.00 - 22.00 6Recycling van kunststoffen (Diepenbeek) 11.10.06 18.45 - 21.45 4Aardingssystemen 11.10.06 19.00 - 22.00 3Verwarmingstechnische calculaties: deel 1 11.10.06 19.00 - 22.00 5Piping & engineering 17.10.06 19.00 - 22.00 8Drukvaten, warmtewisselaars en opslagtanks 17.10.06 09.00 - 17.00 2Bruggenbouw 06.11.06 19.00 - 22.00 5Werken met stoom 06.11.06 19.00 - 22.00 5Productontwikkeling met kunststoffen (Diepenbeek) 06.11.06 18.45 - 21.45 5Productontwikkeling met kunststoffen (Gent) 07.11.06 18.45 - 21.45 5Dimens. van elektromechanische aandrijfsystemen 08.11.06 19.00 - 22.00 7Basiscursus stans-, plooi - en dieptrekmatrijzen 09.11.06 19.00 - 22.00 7Klimatisatie van gebouwen 10.11.06 09.00 - 17.00 5Lijmtechniek 14.11.06 19.00 - 22.00 3Pompen 18.11.06 09.00 - 12.00 4

N Microbiologische veiligheid van voedingswaren 21.11.06 19.00 - 22.00 2Verwarmingstechnische calculaties: deel 2 22.11.06 19.00 - 22.00 5Kostprijsberekening in de bouw 23.11.06 19.00 - 22.00 4Regeltechnieken (Gent) 29.11.06 14.00 - 18.00 2Basisopleiding EEx 30.11.06 13.00 - 17.00 1

Projectplanning en management: basis 10.10.06 09.00 - 17.00 3Ontwerp van fysico-chemische en biologische industriële 11.10.06 19.00 - 22.00 9

afvalwaterzuiveringsinstallatiesEfficiënt inkoopbeleid + voorraadbeheer = meer bedrijfswinst 13.10.06 14.00 - 21.00 3Intro lean manufacturing en value stream mapping 16.10.06 09.00 - 17.00 2SMED - Single minute exchange of die 17.10.06 09.00 - 17.00 2ISO 22000 - De nieuwe voedselveiligheidsnorm 19.10.06 14.00 - 17.30 1

N Energiebesparingen in de procesindustrie 20.10.06 09.00 - 17.00 1N De norm IEC 61511 24.10.06 09.00 - 17.00 1

Verbeterplatform door middel van Plan-Do-Check-Act stappenplan en 7-tools 08.11.06 13.30 - 17.00 4Onderhoudskunde en -management 07.11.06 09.00 - 17.00 6Interne auditor 09.11.06 09.00 - 17.00 1Energieprestatierichtlijn in Vlaanderen 13.11.06 19.00 - 22.00Lean analysetechnieken voor admin. en ondersteunende processen 14.11.06 09.00 - 17.00 2Projectplanning en management: gevorderden 14.11.06 09.00 - 17.00 2Besparing in operationele kosten van een bedrijf 17.11.06 09.00 - 17.00 1Tijdstudie en normtijden 22.11.06 09.00 - 17.00 2

N Techn. en methoden voor creatieve productinnovatie 23.11.06 09.00 - 17.00 5Inkoop (Masterclass module) 23.11.06 19.00 - 22.00 6Lead Auditor Course 27.11.06 09.00 - 20.00 5Energie-efficiëntie 28.11.06 14.00 - 17.30 2

Rapportering via Crystal Reports 12.10.06 09.00 - 17.00 3N Bouwprojecten plannen met MS Project 2003 16.10.06 09.00 - 17.00 4

Omgaan met conflicten 18.10.06 09.00 - 17.00 2Effectief communiceren 20.10.06 09.00 - 17.00 1

N Java leren met Eclipse 08.11.06 09.00 - 17.00 6Mentale weerbaarheid en assertiviteit 14.11.06 09.00 - 17.00 3Omgaan met veranderingen 15.11.06 09.00 - 17.00 2VBA Excel workshop 17.11.06 09.00 - 17.00 3Inkoop-negotiatietechnieken 17.11.06 14.00 - 20.00 2MS Project 23.11.06 09.00 - 17.00 2Technisch raadgeven als ingenieur 24.11.06 09.00 - 17.00 3

N Functioneringsgesprekken 24.11.06 09.00 - 17.00 1

Volgende cursussen staan op stapel voor oktober en november

cursusoverzicht

Contact:

VIK-secretariaat,

Noël Aelbrecht,

tel. 03 259 11 05

fax: 03 259 11 01

e-mail:

[email protected]

De cursussen vindenplaats in het VIK-huis, Herentalsebaan 643 te 2160 Wommelgem, tenzij anders vermeld.

N = NIEUW

De volledige opleidingskalendervindt u in het handigeoverzicht van de vormingsgids, ofraadpleegt u online.

TE

CH

NO

LO

GIE

BE

DR

IJF

SK

UN

DE

VA

AR

DIG

HE

DE

N

Wijzigingen aan dit programma zijn nog mogelijk. Voor laatste info zie:

www.vik.be/vorming

VORMING


Denktank

WOMMELGEM. In het ruime vormingsaanbod van de

Vlaamse Ingenieurskamer nemen de opleidingen uit het

domein technologie een bevoorrechte plaats in. Dat was

al zo van bij de start van de eerste vormingsactiviteiten,

inmiddels meer dan 35 jaar geleden. De Vlaamse

Ingenieurskamer heeft sindsdien steeds een voortrek-

kersrol gespeeld op het vlak van technologische vorming.

Sinds haar oprichting heeft de Vlaamse Ingenieurskamer steedsnauwe banden aangehaald met de bedrijfswereld. Het is dan ookdoor impulsen vanuit de bedrijfswereld dat zij nagenoeg 35 jaargeleden haar aanbod van technologische opleidingen vormgaf.Op dat moment was 'levenslang leren' nog niet het begrip dat hetvandaag is. De behoefte aan vorming werd nog niet voldoendeerkend.

Toch wist de Vlaamse Ingenieurskamer nagenoeg onmiddellijkeen plaats op te eisen in die markt. Als echte pionier op het vlakvan technologische opleidingen heeft zij die niche mee gestaltegegeven. Ondertussen is het opleidingslandschap enorm geëvol-ueerd en stelt ook de bedrijfswereld zijn eisen.

Kennismaatschappij van vandaag

Opleiding is steeds een essentiëlere rol gaan spelen in de profes-sionele wereld van vandaag. Investeren in kennis is nodig voorhet individu om zich een blijvende werkgelegenheid te verzeke-ren, maar ook voor bedrijven om zich competitief te kunnenopstellen tegenover de concurrentie. In onze kennisgedrevenmaatschappij is het als individu niet gemakkelijk om de uitdagin-

Technologische vorming bevordert industriële innovatieOpleidingen in technologie zijn paradepaardje van VIK-vorming

gen van elke dag bij te benen op basis van de vroeger opgedaneschoolse of academische kennis. De algemene globalisering vande handel, de toenemende invloed van de technologie op onzeproductie en vooral ons maatschappelijk bestel dat steeds meerevolueert naar een echte kennismaatschappij heeft de nood aanvoortdurende vorming duidelijk gemaakt. Zich nieuwe vaardighe-den en kwalificaties eigen maken, is een continue noodzaakgeworden.

Vooral het laatste decennium kreeg iedereen zonder veel moeitetoegang tot steeds meer informatie, maar tegelijkertijd is ook dewerkorganisatie drastisch veranderd en verwacht het bedrijf ookeen ander type kennis en andere eigenschappen van zijn mede-werkers. De huidige en de toekomstige maatschappij zal een'lerende maatschappij' moeten zijn. Het is dan ook duidelijk datalle actoren, actief in de opleiding en vorming van mensen, daar-bij een centrale rol spelen.

Voor Europa is dat een uitgemaakte zaak. Al in de jaren negentiggaf de Europese Commissie met de publicatie van het "Witboekover onderwijs en opleiding" aan dat de samenleving van de toe-komst een kennissamenleving zou zijn. Ze lanceerde de kreet'Levens-Lang Leren'. Daarmee bracht zij tot uitdrukking dat elkindividu in de loop van zijn leven doelgerichte leeractiviteitenmoet ontplooien om zijn verworven kwalificaties op peil te hou-den en voortdurend nieuwe kennis, vaardigheden en competen-ties moet trachten te verwerven. De uiteindelijke doelstelling ligthoog! De top van Lissabon in 2000 poneerde dat Europa tegen2010 de meest concurrentiële en dynamische kenniseconomie vande wereld moet zijn.

België wil daar zeker in meespelen. In 2010 moet minstens 12,5%van de Vlaamse bevolking met een ouderdom tussen 25 en 65 jaardeelnemen aan een of andere vorm van permanente vorming. Toch

zijn we op dat vlak niet debesten: cijfermateriaal vanEurostat (figuur 1) zetBelgië op een povere 9deplaats. Figuur 2 toont danweer dat er de voorbijejaren al vooruitgang isgeboekt. Als Vlaanderenzijn plaats in de kennis-maatschappij wil innemen,zal nog een krachtig beleidnoodzakelijk zijn, waarbijinvesteren in mensen enkennisontwikkeling cen-traal staan.

40,0

35,0

30,0

25,0

20,0

15,0

10,0

5,0

0

%

Ver.

Kon

inkr

ijk

Zw

eden

Den

emar

ken

Finl

and

Slo

veni

ë

Ned

erla

nd

Oos

tenr

ijk

Vla

ams

Gew

est

Luxe

mb

urg

EU

-25

Bel

gië

Letla

nd

Dui

tsla

nd

Fran

krijk

Est

land

Italië

Ierla

nd

Lito

uwen

Cyp

rus

Tsje

chië

Pol

en

Sp

anje

Mal

ta

Slo

wak

ije

Por

tuga

l

Hon

garij

e

Grie

kenl

and

man

vrouw

gemiddeld

Aandeel van de bevolking (25-64 jaar) dat in 2004 in de EU-lidstaten deelnam aan opleiding.


Denktank

Kennis leidt tot innovatie

Innovatie is een essentieel gegeven voor onze industrie en leidttot nieuwe producten en diensten. Uiteindelijk moet dat resulte-ren in economische welstand. Innovatie en opleiding zijn echteronafscheidelijk verbonden. Vorming zorgt voor de noodzakelijke

kennis en vaardighedenvoor o.a. jouw professio-nele loopbaan en geeftje de middelen om suc-cesvol nieuwe uitdagin-gen aan te gaan. De toe-passing van die kennismaakt innovatie moge-lijk.

Bedrijven die zich daar-van bewust zijn, investe-ren in de opleiding vanhun personeel. Detrendgevoeligheid vande markt, de voortduren-de automatisering en destrengere productie-,veiligheids- en milieu-

normen noodzaken opleiding op elk niveau. Het verschil in func-tie belet niet dat elke medewerker zijn aandeel heeft.Competentiemanagement en opleiding krijgt steeds meer aan-dacht, maar wordt in vele bedrijven nog onvoldoende structureelaangepakt. Er wordt nog te veel gezocht naar de juiste instrumen-ten om competenties in kaart te brengen en naar geschikte oplei-dingsvormen voor ieder opleidingsdoel en voor iedere doelgroep.

De VIK volgt de recente evoluties

De VIK is een actieve vereniging, waar het bruist van de activitei-ten. De ingenieurs in de vereniging zijn in hun dagelijks leven pro-fessionals die met alle aspecten van technologie in aanrakingkomen. Zij zorgen voor een voortdurende instroom van nuttigeonderwerpen en interessante sprekers.

Het aanbod van technologische cursussen wordt meestal bege-leid door ingenieurs die in de dagelijkse praktijk met dezelfdematerie geconfronteerd worden. Door hun voeling met nieuweevoluties en tendensen geven ze mee vorm aan het opleidings-aanbod. Vandaar dat op evaluatieformulieren heel dikwijls voor-komt dat de nieuwe kennis heel praktijkgericht wordt aangereikt.“Direct bruikbaar in ons bedrijf” is een veel voorkomend elementen daar streven we ook naar. Geen theorie om de theorie, maarpraktisch bruikbare technieken en inzichten vormen het hoofd-kenmerk bij de samenstelling van het cursusaanbod.

Waarom een opleiding bij de VIK volgen?

Je wil vooruit en je bent ervan overtuigd dat zoiets onder anderekan door je technologische kennis bij te spijkeren? Je bent opzoek naar een vormingspakket dat jou in korte tijd de praktischetools aanreikt die je snel en effectief laten opvallen in je profes-sionele omgeving? Je bent keigoed en je eist kwaliteit voor jegeld! Dan wil VIK-vorming met haar gespecialiseerd team graagjouw partner zijn!

Wat cursisten over ons zeggen:"Enorm flexibele docent, een echte

'duizendpoot' qua kennis"Peter Van Oevelen,

kwaliteitsverantwoordelijke Franki ConstructElektriciteit op de werf - najaar 2005

"Docent is zowel theoretisch als praktischop de hoogte van het vak"

Ruben Sebrechts, projectengineer HVAC PfizerManufacturing Belgium

Verwarmingstechnische calculaties - najaar 2005

"Prachtig dat iemand met zo veel ervaringdat ook wil delen met mensen die

de ervaring nog missen!"Bert Vanden Eynde,

technisch-commercieel adviseur LayherSteigerwerken en stellingen - voorjaar 2006

"Een enige gelegenheid om meer op te steken over steigers en stellingen.

Heel boeiend en leerrijk!"Marc De Mey, projectmanager Taminco nvSteigerwerken en stellingen - voorjaar 2006

"Goede cursus en naar de praktijk gericht.Ideaal voor werfleiders"

Joris Waerniers, werfleider Franki ConstructBruggenbouw - najaar 2005

"Praktijkgerichte zaken waren zeer welkom. Interactie docent met

groep is zeer goed"Marc Breugelmans, Cabling Bayer Antwerpen

Elektriciteit op de werf - najaar 2005

Voor meer info over cursusaanbod, tarieven en inschrij-vingen raadpleeg je onze handige vormingsgids. Vraag jeexemplaar aan Noël Aelbrecht op 03 259 11 05 of [email protected]. Via de website www.vik.be/vorming kun je alle cursuspro-gramma's doornemen, folders downloaden en onlineinschrijven.

Diane LUYTEN

VORMING

11

10

9

8

7

6

5

%

Vlaams Gewest

2000 2003 2004

Aandeel van de bevolking (25-64 jaar)dat in het Vlaams Gewest deelnam aan opleiding.


Denktank

STUDIEGROEPENBEDRIJFSBELEID

Total productive maintenancedinsdag 17 oktober 2006

TPM is de afkorting van 'total productive maintenance', maarhet gaat veel verder dan maintenance alleen. Ook manufac-turing en management zijn betrokken. Bij TPM staat demachine centraal. Ze is een gezamenlijk aandachtspunt voor

zowel productie, technische cienstals de overige ondersteunende afde-lingen in een bedrijf, zoals enginee-ring, kwaliteitsdienst, logistiek, per-soneels- en financiële afdeling.De effectiviteit van installaties kanin veel bedrijven stukken hoger. TPMgeeft een antwoord op de vraag hoedie effectiviteit verbeterd kan wor-

den. Een eerste vereiste is dat de huidige effectiviteit geme-ten wordt volgens een vaste formule. Dat gebeurt met behulpvan het begrip OEE of overall equipment effectiveness, waar-bij alle storende invloeden meegeteld worden om tot eenjuist getal te komen, dat de werkelijke effectiviteit van eeninstallatie aangeeft. Door alle storende invloedsfactorensystematisch te analyseren en voorstellen tot verbetering telanceren komen we tot actieplannen om de bestaande effec-tiviteit van installaties te verhogen. Het meest in het oog springend onderdeel van de TPM-aan-pak is een herschikking van onderhoudstaken. Een deel vanhet onderhoud wordt door productiemensen zelf uitgevoerd. Maar TPM is meer. Het beschouwt ook de efficiency van hetonderhoud: wat is het verschil tussen correctief of curatiefonderhoud, preventief en predicatief of toestandsafhankelijkonderhoud? TPM vraagt ook om een andere managements-tijl, waarbij de consequenties in eerste instantie betrekkinghebben op het management zelf. Belangrijke gebieden van TPM zijn: werken met kleine, resul-taatgerichte en crossfunctionele groepen, zelfstandig onder-houd en inspectie van installaties door de operator zelf, ver-hoging van de beschikbaarheidsgraad van de installaties enverhoging van de betrouwbaarheid en de onderhoudsvrien-delijkheid ervan. Uiteraard draait heel veel daarbij om eenjuiste en aangepaste training en opleiding in de materie opalle echelons in het bedrijf.

• PRAKTISCHPlaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem.Datum: dinsdag 17 oktober 2006 om 20.00 uur.Spreker: Harald Vander Avoirt, ABC.Kostprijs: gratis voor VIK-leden, niet-leden betalen 10,00 euro.Inschrijving vereist: VIK-secretariaat.Referte: VOBED11106.

Doorlooptijdreductie (Lead time reduction)dinsdag 21 november 2006

In de zestiger en zeventiger jaren concurreerden bedrijvenop basis van kostenefficiëntie. In de tachtiger jaren was kwa-

liteit de rage, waarbij zero defects and six sigma op de voor-grond kwamen. Kwaliteit en kosten zijn nog steeds cruciaalvoor 'world class manufacturing', maar een derde belangrij-ke factor is de respons of de snelheid (flexibiliteit) waarmee

het bedrijf reageert op de vraag vande klant. Doorlooptijdreductie is eenstrategie, gebaseerd op tijd voor hetbereiken en het handhaven van eencompetitief voordeel.

Studies hebben aangetoond dat inveel bedrijven de totale doorlooptijdminder dan 10 % waardetoevoegend

werk bevat. De rest voegt geen waarde toe en is dus verspil-ling. Met behulp van een procesmodel, een oorzaakgevolg-diagram, worden en-kele strategieën en technieken bespro-ken om de doorlooptijd terug te dringen.

• PRAKTISCHPlaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem.Datum: dinsdag 21 november 2006 om 20.00 uurKostprijs: gratis voor VIK-leden, niet-leden betalen 10 euro.Inschrijving vereist: VIK-secretariaat.Referte: VOBED11006

JAVA WEB APPLICATIESBelgische elektronische identiteitskaartenmaandag 9 oktober 2006

Elektronische identiteitskaarten geraken stilaan in iedersportefeuille. De presentatie introduceert de architectuurwaarin de Belgische e-identiteitskaarten gebruikt worden.Er wordt ook aandacht besteed aan de manier waaropbepaalde toepassingen de kaart correct kunnen gebruiken:identiteitsgegevens uitlezen, handtekeningen plaatsen enverifiëren.

Spreker is Danny DeCock, onderzoekeraan het departementElektrotechniek vande K.U.Leuven. Hij isgespecialiseerd in

de cryptografische beveiligingsaspecten van smartcardtoe-passingen, elektronische stemsystemen en identiteitskaar-ten.

• PRAKTISCHPlaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem.Datum: maandag 9 oktober 2006 om 20.00 uur.Spreker: Danny De Cock, K.U.Leuven.Kostprijs: gratis voor VIK-leden, niet-leden betalen 10,00 euro.Inschrijving vereist: VIK-secretariaat.Referte: VOJWA11006.

Harald Vander Avoirt

Marcel Rietmaeker


DenktankSTUDIE

groepen

Voorbehouden voor .NET-gebruikersmaandag 16 oktober 2006

De studiegroep Java webapplicaties kijkteven over de muur bij de buren. Op maandag16 oktober komt David Boschmans ons eenuiteenzetting geven over de .NET-wereld.

De studiegroep Java heeft al meermaals sessies georgani-seerd die niet specifiek op Java en JEE gericht waren.

Telkens hadden we interesse vanuit bedrij-ven waar men voor .NET gekozen had. Ende vraag kwam dan ook om eens iets teorganiseren voor de .NET-wereld.

Doel van de sessie is o.a. te zoeken naar vrijwilligers die alsvoorzitter en secretaris hun schouders willen zetten onderde studiegroep .NET. Beide informaticastudiegroepen - Javaen .NET - kunnen eigen onderwerpen voorbereiden ensamenwerken, als het om informaticaonderwerpen gaat diede beide groepen aanbelangen.

• PRAKTISCHPlaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem.Datum: maandag 16 oktober 2006 om 20.00 uur.Spreker: David Boschmans, Microsoft.Kostprijs: gratis voor VIK-leden, niet-leden betalen 10,00 euro.Inschrijving vereist: VIK-secretariaat.Referte: VOJWA21006.

Kwaliteitsbewaking van Java-applicatiesmaandag 6 november 2006

Bij Agile - ontwikkeling van applicaties - tracht men het test-proces zo ver als mogelijk naar voren te schuiven en te inte-greren in de ontwikkelfase. Tijdens de sessie van 6 novemberwillen we aan de hand van een demo aantonen hoe een ont-wikkelteam de kwaliteit van de ontwikkelde code kan verho-gen en controleren door gebruik te maken van de nodigetools. Men bouwt als het ware kwaliteit waardoor achterafook het testproces en de toepassing van deapplicatie vlotter verlopen. Voor de demo voorde studiegroep Java hebben wij gekozen vooreen voorbeeld, gebaseerd op Java.

De spreker: voor zijn huidige rol als European solutionsarchitect was Jan De Coster actief in technische en ver-koopsondersteunende functies bij Compuware. Daar bouwdehij een technische hands-on ervaring op het vlak van kwali-teit in ontwikkeling, preproductie en productie op, zowel inJava- als in Microsoft-omgevingen.

• PRAKTISCHPlaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem.Datum: maandag 6 november 2006 om 20.00 uur.Spreker: Jan de Coster, Compuware.Kostprijs: gratis voor VIK-leden, niet-leden betalen 10,00 euro.Inschrijving vereist: VIK-secretariaat.Referte: VOJWA11106.

KUNSTSTOFFENInjection moulding of polypropylenewoensdag 11 oktober 2006

Injection moulding of polypropylene: it's not the same as withstyrenics or other amorphous engineering plastics.Understanding the pitfalls of working with polypropylenealready in the design stage can help avoid many problemslater in injection moulding. Polypropylene is a semi crystalline polymer which demandsgreater attention and consideration from the designer andthe processor in maintaining dimensional tolerances due topolypropylene's inherent and higher degree of material shrin-kage which furthermore is not uniform which can lead to war-page of moulded parts. Polypropylene is however also readily modified and is availa-ble in various forms. An uderstanding of these various typesof polypropylene (copolymers,reinforced and filled types)and their associated properties is also fundamental to thecorrect material selection for the applications involved andfor ensuring optimal processing conditions on injectionmoulding.

Spreker: Peter Jackson, dipl. Ingenieur, senior technical ser-vice specialist, Dow Automotive R&D

• PRAKTISCHPlaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem. Datum: woensdag 11 oktober 2006 om 20.00 uur.Kostprijs: gratis voor VIK-leden en KIVI-NIRIA, niet-leden betalen 10 euro.Inschrijving vereist: VIK-secretariaat.Referte: VOKUN11006.

PIPING, PIJPLEIDINGEN EN LASTECHNIEKEN

Fysische zorg bij gesloten thermische kringendinsdag 10 oktober 2006

Fouten met het expansie- en ont-gassingssysteem in geslotenthermische kringen, zoals centra-le verwarming, warmtepompen,zonne-energie, indirecte koeling,gesloten koeltorens… leidt zeervaak tot diverse ernstige proble-men. Het project SIS (www.iwt-kdg.be/SIS) heeft onderzoekgedaan naar oorzaken en oplos-singen.

• PRAKTISCHPlaats: Karel de Grote Hogeschool, Hoboken.Datum: dinsdag 10 oktober 2006 om 20.00 uur.

Ing. Eddy Janssen MSc


Denktank

vandaag al op de markt beschikbaar zijn en ze eens metelkaar vergelijken om vervolgens hun voor- en nadelen t.o.v.mogelijke toepassingen wat nader in kaart te brengen.

• PRAKTISCHPlaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem.Datum: donderdag 26 oktober 2006 om 20.00 uur.Spreker: Geert Bracke, account manager BeLux, Hirschmann Automation & Control.Kostprijs: gratis voor VIK-leden, niet-leden betalen 10,00 euro.Inschrijving vereist: VIK-secretariaat.Referte: VOREG21006.

Vervangt frequentiedrive regelorgaan?dinsdag 21 november 2006

Werd u al met deze vraag geconfronteerd? Wanneer wel ... ofwaarom misschien. Toch maar niet toepassen? En welke ele-menten deden bij u de balans overhellen naar realisatie,frigo-actie of definitieve afwijzing? Of werd deze vraag nognooit in overweging genomen?

De almaar stijgende energieprijzen, concurrentie, product-kost en kwaliteitseisen leiden tot capaciteitsverhoging metminimale investeringskosten, energieoptimalisatie, produc-tie met minimaal energieverbruik en optimalisatie van pro-ductkwaliteit, energie-efficiëntie, terwijl veiligheid enbedrijfszekerheid gewaarborgd moeten blijven.

Tijdens deze voordracht stellen we u op basis van een case-study verschillende elementen ter beschikking, zoals budget,veiligheid, levenscycluskosten, investering en pay-out omvoortaan met een bredere visie tot een meer gefundeerdebeslissing te komen.

• PRAKTISCHPlaats: VVIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem.Spreker: Dick Goossens, consulting & sales engineer Danfoss en Koen Vandenbroek, senior projectmanager ABB.Datum: dinsdag 21 november 2006 om 20.00 uur.Kostprijs: gratis voor VIK-leden, niet-leden betalen 10,00 euro.Inschrijving vereist: VIK-secretariaat.Referte: VOREG11106.Volledige tekst: I-mag september.

TECHNISCH-COMMERCIEELCommunicatie en professionalismedinsdag 24 oktober 2006

Bij het besluitvormingsproces van de klant speelt de door-tastendheid van de buitendienstmedewerker meestal eencruciale rol, maar ook de dienst-na-verkoop-medewerkershebben niet langer genoeg aan technische kennis en eenvriendelijke stem. Uw klanten weten aanpassingsvermogenén efficiëntie steeds meer naar waarde te schatten.

Spreker: Ing. Eddy Janssen, docent Karel de Grote hogeschool.Kostprijs: gratis voor VIK-leden, niet-leden betalen 10,00 euro.Inschrijving vereist: VIK-secretariaat.Referte: VOPPL11006Volledige tekst: I-mag juni of www.vik.be

REGELTECHNIEKIndustrieel ethernetdonderdag 12 oktober 2006

De modernste bedrijven beschikken al over een ethernet-netwerk voor communicatie op administratief vlak tussencomputersystemen, zoals pc's, servers en printers. Dat net-werk wordt dan wel eens kantoornetwerk, office netwerk ofintranet genoemd. Meer en meer wordt er vandaag ookgesproken over 'industrieel ethernet' als het gaat om auto-matisering van productielijnen of processen. Zo'n industri-eel ethernet (IE) is in feite het ethernet, maar opgebouwd metapparatuur en netwerkstructuur die aan de industriële toe-passingen en hun vereisten is aangepast.Hoe verhoudt het IE-netwerk zich t.o.v. de veldbussen, hoefunctioneert het, wat zijn de voordelen, wat brengt het op?Dat zijn de vragen die tijdens deze presentatie van naderbijzullen bekeken worden. De presentatie richt zich tot mensendie (on)rechtstreeks met de technologie in contact zullenkomen.Aan de hand van in de praktijk gerealiseerde projecten wordthet potentieel van de technologie geïllustreerd.

• PRAKTISCHPlaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem.Spreker: Geert Bracke, account manager BeLux, Hirschmann Automation & Control.Datum: donderdag 12 oktober 2006 om 20.00 uur.Kostprijs: gratis voor VIK-leden, niet-leden betalen 10,00 euro.Inschrijving vereist: VIK-secretariaat.Referte: VOREG11006.

Real time protocollen over industrieel ethernetdonderdag 26 oktober 2006

Hoewel industrieel ethernet (IE) een heel breed spectrumaan toepassingsmogelijkheden biedt, wordt het op industri-eel vlak vandaag voornamelijk ingezet als automatisatienet-werk.Hierbij wordt IE niet alleen ingezet tussen sturingssystemen,zoals Plc, DCS en pc onderling, maar ook tussen de stuur-eenheid en zijn decentrale in- en uitgangen. Daarbij komt hetaspect van real time gedrag en/of determinisme kijken. DaarIE intrinsiek geen deterministisch netwerk is, moeten we devraag stellen hoe het dan toch kan worden ingezet voor toe-passingen waar responstijden zeer laag liggen.We gaan hierbij meer in detail kijken naar de verschillendeprotocollen, zoals Profinet, EthernetIP, Modbus-TCP e.a., die

STUDIEgroepen


Denktank

Na de lezing receptie + open bar en netwerking tot 23.00 uur.Kostprijs: 10 euro voor VIK-leden, 15 euro voor niet-leden, partner tegen halve prijs.Inschrijving vereist: VIK-secretariaat.Referte: VOTCM11106.

AGENDA BIJEENKOMSTENStudiegroep Bedrijfsbeleid17-10-2006 Total productive maintenance, VIK-huis, 20.00 uur21-11-2006 Lezing: Lead time reduction, VIK-huis, 20.00 uur19-12-2006 Kernvergadering, VIK-huis, 20.00 uur

Studiegroep Bouwkunde25-10-2006 Kernvergadering, VIK-huis, 20.00 uur29-11-2006 Kernvergadering, VIK-huis, 20.00 uur

Studiegroep Haventechnologie19-10-2006 Kernvergadering, VIK-huis, 20.00 uur16-11-2006 Kernvergadering, VIK-huis, 20.00 uur21-12-2006 Kernvergadering, VIK-huis, 20.00 uur

Studiegroep Java webapplicaties09-10-2006 Lezing: Belgische elektronische

identiteitskaarten, VIK-huis, 20.00 uur16-10-2006 Lezing: Voorbehouden voor .NET gebruikers,

VIK-huis, 20.00 uur06-11-2006 Lezing: Kwaliteitsbewaking van

Java-applicaties, VIK-huis, 20.00 uur20-11-2006 Lezing: enkele praktijkvoorbeelden van SOA,

VIK-huis, 20.00 uur11-12-2006 Lezing: IT security, VIK-huis, 20.00 uur15-01-2007 Lezing: Business process management en rules

engines in Java, VIK-huis, 20.00 uur

Studiegroep Kunststoffen11-10-2006 Lezing: Injection moulding of polypropylene -

what you need to know, VIK-huis, 20.00 uur08-11-2006 Lezing: Matching & appearance engineering,

VIK-huis, 20.00 uur

Studiegroep Pijpleidingen10-10-2006 Lezing: Fysische zorg bij gesloten thermische

kringen, Karel de Grote Hogeschool, Hoboken

Studiegroep Regeltechniek12-10-2006 Lezing: Ethernet, wat, hoe, waarom, VIK-huis,

20.00 uur26-10-2006 Lezing: Real time protocollen over Industrieel

Ethernet, VIK-huis, 20.00 uur07-11-2006 Kernvergadering, VIK-huis, 20.00 uur21-11-2006 Lezing: Frequentiedrive als vervanger voor

regelorgaan? VIK-huis, 20.00 uur05-12-2006 Kernvergadering, VIK-huis, 20.00 uur

Studiegroep Technisch-commercieel24-10-2006 Lezing: Communicatie en professionalisme

voor buiten -en binnendienstmedewerkers,Antwerp Corinthia Hotel, Antwerpen, 20.00 uur

Standaardgedrag en sleur vermijden is daarom meer danooit een troef.

Deze presentatie/workshop gaatdieper in op de strategische, tacti-sche en operationele aspecten vande communicatie door buiten-dienstmedewerkers. De heer GuyDe Vleeschauwer is consultanttrai-ner bij Atlas business training enheeft al 20 jaar ervaring met com-municatie en coaching.

• PRAKTISCHPlaats: Antwerp Corinthia hotel, Desguinlei, Antwerpen.Datum: dinsdag 24 oktober 2006 om 20.00 uur. Verwelkoming deelnemers vanaf 19.30 uur met broodjes en dranken. Na delezing receptie + open bar en netwerking tot 23.00 uur.Kostprijs: 10 euro voor VIK-leden, 15 euro voor niet-leden,partner tegen halve prijs.Inschrijving vereist: VIK-secretariaat vóór 20 oktober 2006,met het engagement zeker aanwezig te zijn behoudens tijdi-ge verontschuldiging.Referte: VOTCM11006.Volledige tekst: I-mag juni of www.vik.be

Operationele verkoop in vogelvluchtdinsdag 28 november 2006

''Operationele verkoop in vogelvlucht' overloopt enkele door-slaggevende details van het verkoopgesprek. Aan de hand

van sketches en praktijkvoorbeeldenserveren Liesbeth Huysmans enWalter Spruyt u een aantal krentenuit de verkooppap. Ludiek gebracht,praktijkgericht en to the point, omvan te snoepen. De uiteenzetting isgebaseerd op anekdotes uit hethandboek 'Operationele verkoop',dat onlangsin tweede en

herziene druk verscheen. De uitgeve-rijgroep De Boeck zal aanwezig zijnmet een standje. De VIK-leden kun-nen van de gelegenheid gebruikma-ken om het boek tegen sterk vermin-derde prijs aan te schaffen.

Liesbeth Huysmans doceert aan deKarel de Grote-hogeschool al meerdan 15 jaar het vak 'verkoop'. Walter Spruyt is sales coach eninitiatiefnemer van www.salesguide.be, de informatieve websitevoor al wie commercieel actief is. Een avond vol verkoopavon-tuur met verrassende invalshoeken, gebracht door tweeexperts met jarenlange praktijkervaring.

• PRAKTISCHPlaats: Antwerp Corinthia Hotel, Desguinlei, Antwerpen.Datum: dinsdag 28 november 2006 om 20.00 uur. Verwel-koming deelnemers vanaf 19.30 uur met broodjes en dranken.

STUDIEgroepen

Guy De Vleeschauwer

Liesbeth Huysmans

Walter Spruyt


DenktankSTUDIE

groepen

28-11-2006 Lezing: Operationele verkoop in vogelvlucht,Antwerp Corinthia Hotel, Antwerpen, 20.00 uur

Studiegroep Veiligheid - Milieu12-10-2006 Kernvergadering, VIK-huis, 20.00 uur26-10-2006 Panelgesprek VLAREM en VLAREBO,

VIK-huis, 20.00 uur09-11-2006 Workshop milieucoördinator, VIK-huis,

20.00 uur14-12-2006 Kernvergadering, VIK-huis, 20.00 uur

Studiegroep Voeding10-10-2006 Handenhygiëne en persoonlijke hygiëne, Zellik,

16.00 uur07-11-2006 Kernvergadering, VIK-huis, 18.30 uur08-11-2006 Flanders food and technology day, Huis van de

Bouw, Gent, 09.00 uur05-12-2006 Kernvergadering, VIK-huis, 18.30 uur

Maandelijks delen we met de stickeractie enkele prijzen uit. Kleef uw VIK-stickerop een leuke plaats (auto, fiets, brievenbus, enz.). U kunt in de prijzen vallen, als

een attente collega uw sticker opmerkt en ons dat meldt.

Uit de nummerplaten die onze fulltime speurploeg doorseinde, lootten we de volgende nummers:

Als een van die nummerplaten de uwe is, stuur dan een kopie van het inschrijvingsbewijs en van uw VIK-lidkaart op naar hetVIK-secretariaat: t.a.v. Francine Demaret - Herentalsebaan 643 Wommelgem - fax: 03 259 11 01 - e-mail: [email protected]

Succes!

ATC 073 DGK 250 KBS 953 PBU 954 PDR 926

Stickerslag

Voor meer informatie:Contacteer Diane Luyten op 03 259 11 10 of via [email protected]

Kwaliteitsopleidingenbij VIK vorming

Lead auditor course: IRCA-erkend 5-daags seminarie waarin u op eenintensieve en interactieve manier leert auditeren in de eigen organisatie, bij klanten of leveranciers of als onafhankelijke partij (derdepartijaudit)

27 november - 1 december 2006 / 19 maart - 23 maart 200722 oktober - 26 oktober 2007

Masterclass VIK-certified fellow in kwaliteitsmanagement: langlopend programma over 1 academiejaar dat alle aspecten eninvalshoeken van modern kwaliteitsmanagement behandelt

vanaf najaar 2007

Cursussen in kwaliteitVerbeterplatform door middel van Plan-Do-Check-Act

stappenplan en 7-tools > (4 namiddagen) NAJAAR 2006

Industriële statistiek gebruikmakend van MS Excel >

(4 namiddagen) VOORJAAR 2007

Interpretatie van de norm ISO 9001:2000 > (2 avonden)NAJAAR 2006

ISO 17025:2005 - Algemene eisen voor de competentie

van beproevings- en kalibratielaboratoria >

(1 dag) VOORJAAR 2007

ISO 17020:2004 - Algemene criteria voor het functioneren

van verschillende soorten instellingen die keuringen

uitvoeren > (1 dag) VOORJAAR 2007

Intern auditor voor ISO 17020: 2004 en ISO 17025: 2005 >

(2 dagen) VOORJAAR 2007

VIK orming VVIK orming V

NIEUW

NIEUW

NIEUW

NIEUW

NIEUW

NIEUW

NIEUW

NIEUW

NIEUW

P.S. Nieuwe onderwerpen

worden regelmatig toegevoegd op onze

website www.vik.be/vorming

I-mag - ie-net€¦ · Sinds 1 juni 2006 mogen de bedrijven voor dergelijke beroepen onbeperkt...

Documents

Transcript of I-mag - ie-net€¦ · Sinds 1 juni 2006 mogen de bedrijven voor dergelijke beroepen onbeperkt...