Een project van het Europees Parlement

HUIS VAN DE EUROPESE GESCHIEDENIS

InteractiesTijdelijke

tentoonstellingGezinsroute

De koningin, de bakker en de soldaat

Huis van de Europese geschiedenis

Belliardstraat 135

1000 Brussel

België

Openingstijden:

Maandag 13.00 – 18.00 uur

Dinsdag t/m vrijdag 9.00 – 18.00 uur

Zaterdag en zondag 10.00 – 18.00 uur

Het museum is gesloten op 1 januari, 1 mei, 1 november en 24, 25 en 31 december.

De toegang is gratis.

www.historia-europa.ep.eu

historia-learning@ep.europa.eu

Meer gegevens over de Europese Unie vindt u op internet via de Europaserver (http://europa.eu).

Luxemburg: Bureau voor publicaties van de Europese Unie, 2017

Print ISBN 978-92-823-9345-1 doi:10.2861/133911 QA-04-16-459-NL-C

PDF ISBN 978-92-823-9342-0 doi:10.2861/914502 QA-04-16-459-NL-N

Bronnen beeldmateriaal :

• August Zang (detail), anoniem, 1880, Adam Wandruszka, 1958, Geschichte einer Zeitung:

bladzijden 1, 10 en 18

• Banket voor Braque in januari 1917 (detail), Marie Vassilieff (1884–1957), omstreeks 1927, Collection

Claude Bernès, Parijs, Frankrijk: bladzijden 1, 8 en 18

• Europese Unie: bladzijden 2, 6, 7, 9, 10, 13, 14, 16 en 19

• De haven van Hamburg (detail), miniatuur, 1497, Staatsarchiv Hamburg, Duitsland © RWTH Aachen

University: bladzijden 1, 2 en 18

• Hans Christian Andersen leest voor aan de kinderen van de schilderes (DETAIL), Elisabeth Jerichau

Baumann (1819–1881), 1862, H. C. Andersens Hus, Odense, Denemarken, © Getty Images:

bladzijden 1, 14 en 18

• iStock.com/OlgaSiv: bladzijde 5

• iStock.com/S-S-S: bladzijde 12

• Miniatuur van Catherine de Medici (detail), François Clouet (1511-1572), ca. 1555, https://commons.

wikimedia.org/wiki/File:Catherine-de-medici.jpg: bladzijden 1,16 en 18

• openclipart.org (robot) : bladzijde 18

• De beëdiging van het vredesverdrag tussen Spanje en de Verenigde Nederlanden op 15 mei 1648

(detail), Gerard ter Borch (1617–1681) © The National Gallery, Londen: bladzijden 1, 6 en 18

• De Slag bij Lepanto (detail), 7 oktober 1571, eind van de 16e eeuw, National Maritime Museum,

Greenwich, Verenigd Koninkrijk: bladzijden 1, 4 en 18

• De musicus (detail), Ludwig Deutsch (1855-1935): bladzijden 1, 12 en 18

• www.thelearningsite.info (pyjama) : bladzijde 18

© Europese Unie, 2017

Overneming met bronvermelding toegestaan.

Voor elk gebruik of elke reproductie die niet valt onder het auteursrecht van de Europese Unie, dient

rechtstreeks van de auteursrechthouder(s) toestemming te worden verkregen.

Printed in Belgium

GEDRUKT OP ELEMENTAIR CHLOORVRIJ GEBLEEKT PAPIER (ECF)

1GEZINSROUTE

DE KONINGIN, DE BAKKER, DE SOLDAAT EN VELE ANDEREN ... ONTMOETINGEN MET PERSONAGES UIT HET VERLEDEN.

Hallo, leuk je te ontmoeten!

Wij zijn personages uit het verleden: we komen uit verschillende landen en perioden. Sommigen van ons worden tot op de dag van vandaag nog herinnerd, anderen zijn vergeten. Maar wij hebben allemaal een rol gespeeld in de geschiedenis van Europa. Nu maken we samen deel uit van deze tentoonstelling en we zijn blij dat jij ons vandaag bent komen bezoeken!

We zullen je een beetje vertellen over ons leven: mensen die we hebben ontmoet, plekken die we hebben bezocht en dingen die we hebben gedaan. Dit boekje barst van de activiteiten en spelletjes waarmee wij elkaar beter kunnen leren kennen.

Teken om te beginnen je eigen portret in de lege lijst bovenaan; nu hoor jij ook bij ons vriendengroepje.

VERDIEPING - 1 > ONTMOETINGEN > HANDEL

DE KOOPMANIk ben een koopman uit Lübeck in Duitsland, aan het einde van de vijftiende eeuw. Kun je mij vinden in de afbeeldingen op de muren om je heen?

Ik reis veel, meestal per boot, van land naar land en van stad naar stad om goederen zoals stoffen, metaal of granen te kopen en verkopen. Hier zie je mij in de haven van Hamburg in het jaar 1497. Een paar weken geleden was ���������������� ������������������ �� ���� �� �������� � ���������������������� � � � �������� ��������������Iedere stad die ik bezoek heeft een eigen teken dat gebruikt wordt als een stempel: dit noemen we een ‘zegel’.

������� ������� ������� ������������ ������ ��� ���� ��op zoek naar de zegels van de drie steden waar ik je over heb verteld. Ik zal je een tip geven zodat je ze gemakkelijker kunt vinden: op hun zegel wordt een boot afgebeeld!

Verzin een zegel voor een andere stad waar ik naartoe zou kunnen reizen en teken dit op de plaats van het lege zegel. Je kunt die stad zelfs een naam geven!

GEZINSROUTE2

3GEZINSROUTE

4 GEZINSROUTE

DE SOLDAAT

VERDIEPING - 1 > ONTMOETINGEN > STRIJD

Ik ben een soldaat midden in de strijd bij de slag om Lepanto op 7 oktober 1571. Kun je mij vinden in de afbeeldingen op de muren om je heen?

Lepanto was een enorme slag op de Middellandse Zee met tienduizenden strijders en honderden boten, zoals je op het schilderij kunt zien. Wij kwamen uit verschillende steden en landen rondom de Middellandse Zee om met of tegen elkaar te vechten: we spraken vele talen en droegen allerlei soorten uniforms. We vochten met verschillende wapens en onder uiteenlopende vlaggen.

Wij werden huurlingen genoemd; wij verdienden ons brood door te vechten in verschillende legers.

Hier kun je enkele van deze vlaggen zien; onderaan staat aangegeven waar ze vandaan komen. Dit zijn een paar � ����� ��� �������" ���������� ������ �#����� ��� �� �vinden op het schilderij aan de muur, en omcirkel de vlag die mijn leger vertegenwoordigt.

De Turkse kaapvaarder

Caur Ali

Habsburgse tweekoppige

adelaarKoninklijke familie

van Oostenrijk

Ali Pasha,Turkse

opperbevelhebber

De leeuw van Venetië in Italië

Pauselijke staten

(Italiaanse grondgebieden

onder heerschappij van

de Paus)

5GEZINSROUTE

Voor de Ottomanen, die de strijd verloren, was dit een zwarte dag, voor de Italiaanse steden en hun bondgenoten, die de overwinning behaalden, stond de dag in het teken van trots en geluk. Maar aan beide zijden kwamen velen van ons tijdens deze strijd om het leven, en vielen er talloze gewonden.

Een daarvan was Miguel de Cervantes, die vandaag de dag nog zeer bekend is – niet zozeer omdat hij in deze slag had gevochten, maar omdat hij geweldige boeken schreef! �������� ������� ���� �����een van de vitrines aan deze muur om te zien hoe Miguel de Cervantes eruitzag.

6 GEZINSROUTE

DE DIPLOMAAT

VERDIEPING - 1 > ONTMOETINGEN > ONDERHANDELINGEN

Ik ben een Nederlandse diplomaat uit de zeventiende eeuw: ik vertegenwoordig de Nederlandse Republiek in politieke vergaderingen met meerdere landen. Kun je me vinden in een van de afbeeldingen aan de muren om je heen?

Op 15 mei 1648 was ik een van de mannen die voor een bijzondere gelegenheid bijeenkwamen in het gemeentehuis van de Duitse stad Münster. Nadat diplomaten uit heel Europa drie jaar lang besprekingen hadden gevoerd, besloten Spanje en Nederland na tachtig jaar oorlog vrede te sluiten.

We maakten twee kopieën van de overeenkomst, één voor de Spanjaarden en één voor de Nederlanders. Deze namen we mee terug naar Spanje en de Republiek de Nederlanden. De Nederlandse kopie van de overeenkomst en de doos waarin deze opgeborgen werd zijn te zien op het schilderij! Kun jij ze zien? Waarom denk je dat deze objecten zo waardevol zijn om te bewaren en in een museum tentoon te stellen?

Dit soort overeenkomsten worden vredesverdragen genoemd en moeten ondertekend worden door alle landen die zich erbij aansluiten. Stel je voor dat jij een van de personages was die in Münster bijeenkwamen om de vrede uit te roepen. Zet je handtekening onderaan het vredesverdrag. Ook kun je de doos waarin dit waardevolle document wordt bewaard, versieren.

Als je wilt weten hoe moeilijk het werk is van een diplomaat zoals ik, speel dan het doolhofspel middenin de zaal!

7GEZINSROUTE

8 GEZINSROUTE

VERDIEPING - 1 > ONTMOETINGEN > LEREN

DE KUNSTSCHILDERESMijn naam is Marie Vassilieff. Ik ben een in Rusland geboren kunstschilderes maar breng de meeste tijd door in �������������� ����� ���� �� �������� �������������� �� ��die net als ik kunstenaar zijn, elkaar ontmoeten en samen eten en drinken. Ooit heb ik een tekening gemaakt van een zeer geanimeerd diner dat in 1917 bij mij thuis plaatsvond. Kun je mij in deze tekening vinden?

Ik gebruik graag mijn verbeelding om voorwerpen en personages in een andere vorm te gieten dan wat je in werkelijkheid ziet. Andere kunstenaars doen dit ook, vooral een groep die aan het begin van de jaren twintig van de twintigste eeuw is opgericht onder de naam ‘surrealisten’. Zij hadden een grappig spel bedacht met de naam ‘cadavre exquis’. De eerste speler tekent iets en vouwt vervolgens het papier om zodat de rest het niet kan zien. Hij geeft het papier door aan de volgende speler die ook wat tekent en het papier weer omvouwt enz. Uiteindelijk vouwen de spelers het papier samen uit en ontdekken ze een ��$�������������%���� ��� ��%���� �� �� � ��� �����#�Kun je in de vitrine het ‘cadavre exquis’ vinden dat drie surrealisten in 1938 hebben gemaakt? Wat vind je ervan?

9GEZINSROUTE

������������ ���& ������ ������ ������� �����'�� ��� ���� ��een plaatje van combinaties van woorden en tekeningen die door andere bezoekers zijn gemaakt. Nu mag jij met je gezin iets bedenken om aan dit werk toe te voegen. Wees creatief zoals mijn vrienden en ik dat honderd jaar geleden ������������� ���� ��� ���� ��� � �� �#�

Je kunt ‘cadavre exquis’ ook thuis spelen met andere kinderen en volwassenen.

10 GEZINSROUTE

DE BAKKER Mijn naam is August Zang. Ik kom uit Wenen in Oostenrijk, waar ik bijna tweehonderd jaar geleden woonde. Daar leerde ik een overheerlijk gebakje te maken in de vorm van een halve maan met veel boter. Toen ik aan het eind van de jaren dertig van de negentiende ���������������� ������ � ������� ��( �� �bakkerij opende, werd dit in Frankrijk een zeer bekend en gangbaar gebakje.

VERDIEPING 1 > UITWISSELING > DE KEUKEN

11GEZINSROUTE

Raad welk gebakje ik bedoel en teken het op het bord. Zorg ervoor dat het er smakelijk uitziet, alsof het net uit de oven ����������������� �������������#

Kijk nu op de eettafel: kun je het daar zien �� �)�*����� ������ ��� ������ ��$���� �in het bord om meer te weten te komen over mij en mijn heerlijke uitvinding.

12 GEZINSROUTE

DE MUZIKANT Ik ben Ziriab, een muzikant met vele talenten en uitgebreide kennis uit Bagdad in Irak. Daar woonde ik vele eeuwen terug, rond het jaar 820. Het grootste deel van mijn leven heb ik doorgebracht in Andalusië in Spanje, waar ik de mensen kennis heb laten maken met een spel dat later erg bekend werd in Europa. Dit is een spel waarbij �� ��� � ���$��� ��� ������� ����� �� �����������������op het plaatje. Ken je de naam van dit spel?

��������� ���& �� ��� ������ �$��� ������������ ������ �vitrine: valt het je op dat de belangrijkste pionnen echte mensen zijn? Voordat het spel naar Europa kwam, was een van hen de vizier – vroeger een belangrijke politicus ���� ���+��&� � ��� ��� � ����� �-��������������� ��werd uitgevonden. De Europeanen vervingen hem door ������� ���� �$������/���� ��� ��� ���� ����� �����vertegenwoordigt?

VERDIEPING 1 > UITWISSELING > DE WOONKAMER

13GEZINSROUTE

× Teken je eigen schaakstuk voor dit personage.

14

HET KINDMijn naam is Louise, ik woonde in de negentiende eeuw in Denemarken. Mijn moeder Elisabeth is een bekende schilderes. Zij schildert graag scènes uit het alledaagse leven, en soms verwerkt ze ons, haar kinderen, in haar schilderijen. Bekijk de beelden op de muren om je heen om mij te vinden in een van de werken van mijn moeder.

De dag dat mijn moeder dit schilderij maakte, was ik ziek; daarom lig ik op bed. Hoewel ik me niet zo lekker voel, geniet ik van het verhaal dat de man die naast mij zit me vertelt. Zijn naam is Hans Christian Andersen, hij is een vriend van mijn moeder en een geweldige sprookjesschrijver. Je hebt vast wel een paar van zijn sprookjes gelezen, zoals de Kleine Zeemeermin.

Ik luister graag naar zijn verhalen, ze doen me vergeten dat ik �� ��� �#�<����������������������� �)�������� ��� ���� �'�je zult er meer te weten komen over verhalen die in vele landen honderden jaren lang aan kinderen werden verteld.

Er was eens...Verzin nu je eigen sprookje waarin de � ����� ���� �� ������������� ��$����� �hebt gezien, voorkomen: Assepoester en de moedige held. Schrijf het met behulp van een volwassene in het boek.

GEZINSROUTE

VERDIEPING 1 > UITWISSELING > DE SLAAPKAMER

15GEZINSROUTE

16 GEZINSROUTE

DE KONINGINIk ben Catharina de Medici, en in mijn tijd was ik zo machtig dat je vast wel van mij zou hebben gehoord! Ik kom uit een rijke Italiaanse familie en ik werd in 1549 koningin van Frankrijk. Toen ik na mijn huwelijk met Hendrik, de toekomstige ������������������� ������ ����%������� ��Italiaanse producten met me mee. Vooral iets dat je op je huid doet en dat heel, heel lekker ruikt. Dankzij mij raakte het erg in de mode aan het Franse koninklijke hof. Later werd dit modeproduct gebruikt door rijke vrouwen en mannen in heel Europa.

Raad over welk product ik het heb en teken het hier. Bedenk hoe je wil dat het ruikt en welke ingrediënten je eraan zou moeten toevoegen om een dergelijke geur te creëren.

In de badkamer staan een paar voorbeelden ��������$��� ������%���=���&������ ����� �geuren op en kom te weten welke speciaal voor mij was gemaakt. Vind je het een lekkere geur?

VERDIEPING 1 > UITWISSELING > DE SLAAPKAMER

17GEZINSROUTE

18 GEZINSROUTE

VERDIEPING 1 > UITWISSELING > VOLLEDIGE VERDIEPING

Voordat je ons en de tentoonstelling verlaat, hebben we nog een laatste spelletje voor je!

Wist je dat sommige voorwerpen of producten in veel talen dezelfde of bijna dezelfde naam hebben? Dit zijn vijf voorbeelden in vier talen: Engels, Frans, Nederlands en Duits.

Chocolate – chocolat – chocolade – Schokolade

Robot – robot – robot – Roboter

Tulip – tulipe – tulp – Tulpe

�>������@��>�����@��>�����@��>�����

������@�������@�������@�������

<� ���������)�G� ��� �%��%���� �� �������� ������� ��>����� ��� ����������� �verschillende kamers op deze verdieping en ontdek waar deze namen, die zich samen met het voorwerp hebben verspreid, oorspronkelijk vandaan komen. Schrijf de naam van de plaats naast de afbeeldingen.

19GEZINSROUTE

QA

-04-16-459-NL-C