jeroenclemens.nl

jeroenclemens.nl

promotieonderzoek onlinegeletterdheid

1. Literatuuronderzoek: Wat is het?

2. Context: leraren, overheid, markt, lerarenopleidingen

3. Implementatie: pilot, grootschalig

4. en jullie? crowd of wisdom?

jeroenclemens.nl

Jeroen Clemens

jeroenclemens.nl

jeroenclemens.nl

de ‘digital natives’ zijn al taalvaardig online

een goede lezer offline is ook een goede lezer online

dit is geen taak van Nederlands

jeroenclemens.nl

Leerlingen  taalvaardig  online?  

• Anekdotisch: eigen ervaringen

• PISA 2006 offline / online: 18% (5-80)• 'that these students may find it difficult completing their studies and, later on, looking and applying for work, filling out forms to pay their taxes or even reserving a seat on a train' (OECD, 2011).

• ORCA 2005-nu Leu, Coiro e.a. (Online Reading

Comprehension Assessment) : veel uitvallers

jeroenclemens.nl

Veel !! .. kiezen / beoordelen

A. Internet  heeft  geen  redactieteam

jeroenclemens.nl

B. steeds nieuwe gereedschappen

jeroenclemens.nl

C. tekstsoorten veranderen

jeroenclemens.nl

Welkom op de volledig vernieuwde website van de Volkskrant Door: Philippe Remarque 2 oktober 2014, 04:56

Het werk van onze 200 redacteuren en 400 freelancers kunt u nu snel en overal krijgen. U kunt er fijne internet-dingen mee doen als opsturen aan vrienden of op Twitter zetten. En wij kunnen de diepgang van onze journalistiek combineren met alle voordelen van internet: er andere artikelen bij zetten, rechtstreekse bronnen, Twitter-feeds en bewegend beeld. We zetten multimediale producties op de site en door onze fotoredactie samengestelde beeldreeksen.     

Volkskrant geheel vernieuwd 02/10/14

jeroenclemens.nl

jeroenclemens.nl

Andere kenmerken online tekstsoorten

• Niet lineair, hyperteksten (geen inleiding, kern, slot) (rechtstreekse bronnen)

• Informatie verandert voortdurend (andere artikelen bij zetten, twitterfeeds)

• Meer dan letters en plaatjes:(multimediale producties, bewegend beeld, beeldreeksen)

• Kwaliteit onduidelijk; rijp en groen

• Combinatie lezen en schrijven

jeroenclemens.nl

D. Complexere / andere leestaken

• veel sterker door lezer gestuurd proces (doel, strategie, uitkomst)

• zelf op zoek naar informatie & creëren nieuwe betekenissen vanuit meerdere online bronnen

• Online Research and Reading Comprehension (Leu 2014)

jeroenclemens.nl

nieuwe / additionele vaardigheden ?

• leerlingen goed in traditioneel tekstbegrip maar slecht in online tekstbegrip v.v. (Coiro 2007)

• (Coiro 2011): 1.voorkennistoets / 2.offline tekstbegripstoets / 3. online tekstbegripstoets: >> 16% prestaties online niet verklaard door offline en voorkennis

• groot meta-onderzoek 1995-2010 vonden strategieën die 'appeared to have no counterpart in traditional reading' (Afflerbach & Cho, 2010)

jeroenclemens.nl

additionele en veranderende vaardigheden

• (anders) zoekend lezen (zoekvragen, zoekmachines, zoekresultaten beoordelen)

• (nieuw) navigeren (hyperlinks, leesstrategie)

• (belangrijker / anders) kritisch lezen / evalueren (bron , leesdoel)

• (nieuw) multimediale teksten interpreteren

• (nieuw) nieuwe tekststructuren & tekstsoorten

• steeds nieuwe manieren van communiceren

jeroenclemens.nl

didactiek anders

• teksten met vragen voldoet niet

• meer individueel pad

• hardop denken / samen lezen (Kiili, Leu 2012)

• reciprocal teaching (leu e.a.)

• docent meer coachende rol

jeroenclemens.nl

De definitie: onlinegeletterdheid

• goed kunnen lezen en schrijven online

• uitbreiding definitie geletterdheid

• nieuwe vaardigheden ‘ het is nieuw’

jeroenclemens.nl

uitdaging onderwijs

1.helderheid waar het over gaat

2.leraren: weten, kunnen, willen

3.context

1. overheid: curriculum / eindtermen

2. instituties (lerarenopleidingen, uitgevers, examenbureaus, curriculumontwerpers)

jeroenclemens.nl

helderheid

jeroenclemens.nl

De leraren

Online Surveyonderzoek (Clemens 2014)

•309 leraren Nederlands (15 uit Vlaanderen)

•goede steekproef, behalve onder- bovenbouw

•Het betreft nieuwe vaardigheden : 86%

•Nieuwe vaardigheden moeten in onderwijs 92%

•Behoefte professionalisering: 77%

•Maar nog onbekend wat en hoe

jeroenclemens.nl

overheid, markt, opleidingen

onlinegeletterdheid nog niet in

• eindtermen, referentieniveaus, schoolboeken / lesmateriaal, toetsen / examens, schoolplan

• leerplan lerarenopleiding & scholen

jeroenclemens.nl

Leren van een ander

Common Core State Standards USA (Leu et al., 2014)

•Nieuwe uitgangspunten bij ALLE vakken • An emphasis on higher level thinking during reading

and writing instruction;

• A focus on acquiring skills in the new, digital literacies of online research and comprehension" (Leu et al., 2014)

•Kerndoelen:

•AS-W 8. Gather relevant information from multiple print and digital sources, assess the credibility and accuracy of each source, and integrate the information while avoiding plagiarism."

•AS-R 7. Integrate and evaluate content presented in diverse media and formats, including visually and quantitatively, as well as in words.

jeroenclemens.nl

Ronde 3: De praktijk: zelf doen en uitproberen

pilot implementatiestudie

Vathorst Sectie Nederlands 2014-15

innovatieve school, schoolleiding en ruimte voor sectie

a. Uitgangspunten, doelen vaststellen

b. Opdrachten en didactiek (her)ontwerpen

c. Uitproberen, evalueren en bijstellen

d. Voormeting, nameting ( ook ontwerpen testomgeving)

jeroenclemens.nl

Uitgangspunten pilot Vathorst

1. docentontwikkelteam. We doen het samen

2. nieuwe kennis en vaardigheden en aanpassing

3. verandering didactiek

4. totale taalvaardigheidsproces; Verwerven, Verwerken en Verstrekken of LESC (Leu 2012)

5. begin bij het vak Nederlands

6. vakoverstijgend

jeroenclemens.nl

Leerdoel Uitwerking

Leerling kan zoekvragen formuleren

Leerling kan verschillende zoekmachines kiezen en gebruiken

• Geef leerling een onderwerp en een leesdoel. Hij formuleert zoekvragen, overlegt met mede-leerling en stelt bij

• Geef leerling een opdracht waar hij zelf een probleemstelling van maakt en zoekvragen opstelt

• In Duo of groepje of DDU : nadenken en/of brainstormen over vragen die je kan stellen om goed informatie te vinden.

Bedenk zelf een leerdoel in deze fase • Bedenk een uitwerking / opdracht en didactiek

Fase 1 Verwerven

jeroenclemens.nl

Leerdoel Uitwerking

De leerling kan informatie toetsen op betrouwbaarheid

Laten nadenken over verschil informatie online en offline. Laten brainstormen over criteria van goed informatie online. Maak schema: Offline / OnlineCriteria samen bepalen en aanvullen door docent.

Toepassen op bronnen gegeven door docentToepassen op bronnen, gevonden door leerling  

Bedenk leerdoel in deze fase Bedenk uitwerkingen: activiteiten en didactiek

Fase 1 Verwerven

jeroenclemens.nl

Leerdoel Uitwerking Leerling kan uit verschillende bronnen aanvullende informatie halen die voor leesdoel relevant is. Gericht lezen ; samenvatten.

Leerling kiest relevante informatie uit minstens 3 bronnenHij onderbouwt zijn keuzeRelateert keuze aan leesdoel Hij werkt in een duo.

Leerling kan meest relevante hyperlinks kiezen in tekst dmv inferenties, gekoppeld aan leesdoel

Leerling kan leespad bedenken

Leerling kiest hyperlinks uit hypertekst met veel links. Hij verantwoordt zijn keuze naar medeleerling en vergelijkt Zij kiezen meest geschikte keuzes DDU duo en klas

Bedenk zelf een leerdoel in deze fase • Bedenk een uitwerking / opdracht en didactiek

Fase 2 Verwerken

jeroenclemens.nl

leerdoel uitwerking

Leerling kan lees- /onderzoeksresultaten delen met medeleerlingen in een wiki / middels een blog

Leraar maakt een wiki voor de klas leerlingen hebben gezamenlijk onderzoeksvraagiedere leerling / duo zijn verantwoordelijk voor deelvraag antwoorden komen op verschillende pagina’s van wiki eindproduct is gevulde wikiin elk geval tekst, maar aanvullend ook video, animatie, infogrammen, etc mogelijk

Bedenk leerdoel in deze fase

Bedenk uitwerkingen: activiteiten en didactiek

Fase 3 Verstrekken

jeroenclemens.nl

Ronde 4: grootschalige implementatiestudie 2015-16

jeroenclemens.nl

• Gesprek CITO / uitnodiging SLO

• Workshops lerarenopleidingen, ook in Vlaanderen

• Uitgever Malmberg: onlinegeletterdheid in methode

• Interesse scholen & leraren

• Pers: de Standaard, Vives, Didactief

• Overheid / Kennisnet: (Podcast)

• Publicaties in vakbladen: Levende Talen Magazine, Van Twaalf tot Achttien

http://www.jeroenclemens.nl/ict-en-leren/online-tekstbegrip-is-hot/

optimisme

jeroenclemens.nl

wat wilt u?

wat heeft u daarvoor nodig?

samen ontwerpen via online leergemeenschap? : docenten PO/VO,

docenten/studenten lerarenopleiding PO/VO. Nederland en Vlaanderen

neem contact op

jeroenclemens.nl

Dank u

Jeroen Clemens

http://jeroenclemens.nl contact@jeroenclemens.nl

@jeroencl http://www.slideshare.net/jeroencl

https://independent.academia.edu/JeroenClemens