Hormoonstelsel

Overzichten van hormoonwerkingen

Hormonen

•Het zijn stoffen die door allerlei weefselcellen worden gemaakt en afgegeven aan het bloed

•Ze zetten andere cellen aan tot een gerichte activiteit of remmen een activiteit.

•Functie: regulatie van orgaanfuncties/processen ( stofwisseling, voortplanting, groei, homeostase)

Hormonen

•Hormonen: eiwitten met een specifieke moleculaire structuur

•De aanmaakplaats is meestal een andere dan de werkingsplaats

•Tijdelijk aanwezig in het bloed, afbraak in de lever

•Hormoonafgifte wordt in veel gevallen gereguleerd via een regelkring, waarin negatieve terugkoppeling een grote rol speelt.

Hypothalamus

Hypofyse

Schildklier/bijschildklieren Luchtpijp

Zwezerik

Hart

Maag

Nieren Baarmoeder

Eierstokken Testikels

Pijnappelklier

Huid

Longen

Lever

Bijnieren

Alvleesklier

Darmen

Rood-Belangrijke endocrieneklieren Zwart-hormoonproducerende organen

Scrotum/bijbal

OverzichtHormoonstelsel De belangrijkste endocriene klieren

Hypofyse 1

De hypofyse bestaat uit een voorkwab en een achterkwab.

Door middel van een steeltje is de hypofyse met de hypothalamus (deel van de hersenstam)

Het heeft de grootte van een flinke erwt

Hypofyse 2

De hypofysevoorkwab produceert de volgende hormonen:

groeihormoon; stimuleert lengtegroei van de botten door activering groeischijven(epifysaire schijven)

Bevordert ook de ontwikkeling van spierweefsel.

Naam enigszins misleidend: omdat dit hormoon tot op zeer hoge leeftijd geproduceerd wordt.

Wanneer gedurende de jeugdjaren de voorkwab te weinig of te veel groeihormoon produceert, ontstaat dwerggroei of reuzengroei.

Hypofyse 3

De hypofysevoorkwab produceert de volgende hormonen:

Bijnierschorsstimulerend hormoon; dit stimuleert de bijnierschors tot productie van zogenaamde schorshormonen.(corticoïden )

Schildklierstimulerend hormoon (TSH): dit zet de schildklier aan tot de vorming van het schildklierhormoon thyroxine.

Hypofyse 4

De hypofysevoorkwab produceert de volgende hormonen:

Geslachtsklierstimulerende hormonen; deze stimuleren de geslachtsklieren of gonaden: bij de vrouw de eierstokken en bij de man de zaadballen.

Er zijn 2 geslachtsklierstimulerende hormonen, namelijk FSH (follikelstimulerend hormoon) en LH (luteïniserend hormoon).

Het hormoon FSH bevordert bij de vrouw de groei en ontwikkeling van de follikels in de eierstok. Follikels zijn blaasjes waarin zich een eicel ontwikkeld.

Hypofyse 4 vervolg

De hypofysevoorkwab produceert de volgende hormonen:

Geslachtsklierstimulerende hormonen 2;

Bij de man heeft FSH invloed op de ontwikkeling van zaadcellen.

Het hormoon LH stimuleert bij de vrouw de ontwikkeling van het gele lichaam in de eierstok.

Bij de man stimuleert LH de productie van het mannelijk geslachtshormmoon testosteron, waarvan de productie plaatsvindt in de zaadballen.

Hypofyse 5

De hypofysevoorkwab produceert de volgende hormonen:

Prolactine; dit hormoon stimuleert de melksecretie (lac=melk) bij de moeder na de geboorte van het kind.

Hypofyse 6

De hypofyseachterkwab produceert zelf geen hormonen. Het is een tijdelijke opslagplaats van 2 hormonen die geproduceerd worden door de hypothalamus. Deze 2 hormonen worden door de achterkwab aan het bloed afgegeven.

Antidiuretisch hormoon (ADH): Dit hormoon speelt een belangrijke rol in de nieren waar het zorgt voor de terugresorptie van water. Het gaat de urineproductie tegen. Dit hormoon houdt de waterbalans nauwkeurig in evenwicht

Hypofyse 7

Oxytocine: Dit hormoon veroorzaakt samentrekkingen van glad spierweefsel in de wand van de baarmoeder op het einde van de zwangerschap. Hierdoor ontstaan de weeën.

Oxytocine veroorzaakt bovendien contractie van het gladde spierweefsel in de borstklier en bevordert zo de afgifte van de melk na de geboorte van het kind.

Strottenhoofd

Schildklier Bijschild klieren

De Schildklier

De Schildklier

Klier met inwendige afscheiding, bestaande uit 2 ter weerszijden van de luchtpijp gelegen, met elkaar verbonden lobben die zijn opgebouwd uit kleine, met een taaie vloeistof gevulde blaasjes ( follikels)

Er worden 2 hormonen afgescheiden, namelijk thyroxine en calcitonine.

De schildklier heeft voor zijn normale ontwikkeling als voor de productie van het schildklierhormoon het element jood (jodium) nodig.

De Schildklier 2

Thyroxine: heeft invloed op de verbranding in de cellen. Het heeft dus invloed op de stofwisseling in ‘rust’, ook wel grondstofwisseling of basaalmetabolisme genoemd.

Bij hyperfunctie is de stofwisseling verhoogd. De patiënten zijn rusteloos, vermageren snel, snelle pols, hoge lichaamstemperatuur en dikwijls uitpuilende ogen.

Bij een hypofunctie zal de stofwisseling op een laag pitje staan, dat betekent dat de groei sterk achterblijft.

Calcitonine: dit hormoon verlaagt het calciumgehalte in het bloed.

de bijschildklieren

De bijschildklieren zijn kleine endocriene kliertjes die achter en tegen de schildklier aanliggen. De bijschildkliertjes, meestal 4 zijn kleine geel- tot okerachtige gekleurde orgaantjes van niet meer dan een halve centimeter.

Ze produceren het parathormoon, dat een regelende invloed heeft op de kalk(calcium)- en fosfaathuishouding in het lichaam en dus van belang is voor de botvorming en de werking van spieren en zenuwen.

Aorta

Twaalfvingerige darm

Milt

Pancreas (alvleesklier)

Pancreas

Pancreas

•De hormonen worden afgescheiden door de eilandjes van Langerhans Insuline: heeft invloed op het hele lichaam, met name op bloedglucosegehalte.De functie van dit hormoon is: bevordert de omzetting van glucose in glycogeen (verlaging bloedglucosegehalte)

Glucagon: heeft invloed op het hele lichaam, met name op bloedglucosegehalte.De functie van dit hormoon is: bevordert omzetting van glycogeen in glucose (verhoging bloedglucosegehalte)

Bijnier Bijnier

Nier Nier

Aorta Holle ader

Bijnieren

Bijnieren

•De Bijnieren zitten als een soort hoedjes boven op de nieren. Ze hebben op zich niets met de nieren of de nierfunctie maken.

•Ze bestaan uit een merg(± 10%) en een schors (±90%) en zijn zeer sterk doorbloed.

.

Bijnieren

Het bijniermerg staat onder controle van het autonome (sympathische) zenuwstelsel en kan zeer snel hormonen loslatenAdrenaline: “actie”hormoon ( RR omhoog, hartfreq. Omhoog, bloedvatverwijding spieren) Fight, fright,flightNoradrenaline: vrijwel zelfde werking .

Bijnieren

Het bijnierschors bestaat uit drie lagen (samen 2 mm dik)die elk andere corticoïden( betekent schorshormonen) maken. Aldosteron: beïnvloed mineraalhuishoudingCortisol : beïnvloed glucosehuishouding, remt ontstekingen Geslachtshormonen: invloed gering

Het bijniermerg staat onder controle van het autonome zenuwstelsel en kan zeer snel hormonen loslaten.

Blaas Zaadblaasje Schaambeen

Prostaat Urinebuis Zwel-

lichaampjes

Zaadleider Bijbal

Bal

Testikels

testis (teelbal)

• De zaadballen produceren het mannelijk geslachtshormoon testosteron.

Testosteron: heeft invloed op het hele lichaam en de zaadcellen.De functie van testosteron: het ontwikkelen van de secundaire geslachtskenmerken en de productie van zaadcellen.

Ovaria

Ovaria

ovarium (eierstok)

• De eierstokken produceren de beide vrouwelijke geslachtshormonen oestron en progesteron.

Oestron: heeft invloed op het hele lichaam en op de baarmoeder.De functie van oestron: het ontwikkelen van de secundaire geslachtskenmerken en het herstel van baarmoederslijmvlies na de menstruatie.

Progesteron: heeft invloed op de baarmoeder.De functie van progesteron: verdikking van baarmoederslijmvlies en beschermt de jonge vrucht.