Hoofdvragen van de Sociologie Politieke gedragingen en sociale tegenstellingen Drs. Giedo Jansen

Hoofdvragen van de Sociologie

Politieke gedragingen en sociale tegenstellingen

Drs. Giedo Jansen Promovendus / Junior onderzoeker

Sectie Sociologie


Giedo Jansen 21 -10- 2008

Opzet college

• Hoofdstuk 28 uit UAF (2003)

• Sociologische vragen en theorieën over sociale en politieke tegenstellingen

• Nieuwe vraag: wie stemt niet

• Enkele Voorbeelden;



Politieke en sociale tegenstellingen

• Sociaal-structurele scheidslijnen van stemgedrag– sociale klasse, religie en etniciteit, taal (ect.)

• Micro-vragen

- Wie stemt wat en waarom?

• Macro-vragen– Verschillen binnen (door de tijd) en tussen landen





Sociale tegenstellingen in de samenleving

Sociale positie van individuen

Politieke tegenstellingen in de samenleving

Politiek gedrag van individuen

Politieke en sociale tegenstellingen

Cohesie

Politieke eensgezindheid of tegenstellingen

Samenhang tussen religie (en/of klasse) en stemgedrag



bron: UAF (2003; p. 607)

Cohesie Ongelijkheid


Ongelijkheid in (politieke)

machtsverhoudingen




bron: UAF (2003; p. 607)



Cohesie Ongelijkheid Rationalisering



machtsverhoudingen

Formalisering van politieke

vertegenwoordiging


bron: UAF (2003; p. 607)

Vragen



• Vragen over politieke scheidslijnen die voortkomen uit sociale scheidslijnen

Vier traditionele sociaal-structurele scheidslijnen:

(1) sociale klasse, (2) religie, (3) taal (etniciteit) en (4) stedelijkheid

• Er zijn natuurlijk ook andere politieke scheidslijnen, zgn. ‘nieuwe scheidslijnen’; denk aan:

(1) sociale posities: opleiding, geslacht, etniciteit, beroepssector

(2) waarden: (post-)materialisme, GAL-TAN,

Op macro niveau

Sociologische benadering (Lipset & Rokkan, 1967)Politieke tegenstellingen weerspiegelen sociale structuren

Theorieën over stemgedrag

Revoluties als oorzaak van historische sociale scheidslijen

• Industriële Revolutie klasse tegenstellingen

• Nationale Revoluties religieuze, regionale, taal ect. tegenstellingen

Vier contrasten

1. Centrum vs. Periferie

2. Staat vs. Kerk

3. Stad vs. Platteland

4. Kapitaalbezitters vs. Arbeiders

Vragen over stemgedrag


Micro

1. Sociologische benadering (‘Columbia School’)

2. Sociaal-psychologische benaderin (de ‘Michigan School’)

3. Economische benadering (de ‘Downsian approach’)

Macro

1. Sociaal – structurele benadering

1. Institutionele benadering

Theorieën (paradigma’s) over stemgedrag

1e generatie: Heeft land A, dat een hoger niveau van religiegebonden stemmen heeft dan land B een hogere of een lagere score op landkenmerk X dan land B?

2e generatie: Is er een bivariate correlatie tussen landenkenmerken en het niveau van religiegebonden stemmen in die landen?

3e generatie: Is er een correlatie tussen landenkenmerken en het niveau van religiegebonden stemmen in die landen, gecontroleerd voor andere landenkenmerken?

4e generatie: Is de correlatie tussen landenkenmerken en het niveau van religiegebonden stemmen in alle landen even hoog, en welke landenkenmerken kunnen verschillen in deze correlatie tussen landen verklaren?

Vragen over stemgedrag

Norris & Inglehart (2004)




Sociologische benadering (In UAF: Integratietheorie)

• ontstaan in de jaren ‘40 aan de Universiteit van Columbia Lazarsfeld, Berelson, Gaudet (1948); Lispet & Rokkan (1967)

• groeplidmaatschap heeft effect op stemgedrag

• stemmen is symbolisch gedrag om loyaliteit t.o.v. een groep uit te drukken

• ook socialisatie is van belang


Sociologische benadering (In UAF: Voorbeeld sociale mobiliteit)

Naarmate mensen sterker in een klasse zijn geïntegreerd conformeren ze zich meer aan de in deze groepering bestaande normen over stemmen

Mensen zijn hechter in een klasse geïntegreerd wanneer ze daar van kinds af aan deel van uit maken

Mensen die sociaal mobiel zijn zullen minder volgens de normen van hun eigen klasse stemmen dan mensen die niet sociaal mobiel zijn


Sociologische benaderingAndere voorspellingen van de integratietheorie

– Sociale mobiliteit (-)– Homogamie (+)– Vakbondslidmaatschap (+)– Kerklidmaatschap (-)– Kerkgang (-)– Taal (-)– Ras (-)

(Bron: Pew Research Centre, 2008)




“Cross-pressure”

Naarmate mensen sterker in een religieuze groep zijn geïntegreerd conformeren ze zich meer aan de in deze groepering bestaande normen over stemmen

Mensen zijn minder hecht in een religieuze groep geïntegreerd wanneer ook lid zijn van andere intermediaire groepen die andere normen voorschrijven

[op de Republikeinse kandidaat]

[Afro-amerikanen: op de Democratische kandidaat]

Zwarte protestanten stemmen minder vaak op John McCain dan blanke protestanten


Sociaal-psychologische benadering

• reactie op de Columbia School aan de universiteit van Michigan begin Jaren ’50. (zie: Campbell et al. 1960)

• houdingen en percepties belangrijk voor stemgedrag

• partijbinding, ideologie en issues direct effect op stemkeuze

• Het belang van klasse of godsdienst komt door middel van partijbinding, ideologie of issues tot stand

“Obama’s View on Abortion May Divide Catholics”

August 8 2008

[…]`“Archbishop Chaput, who has stopped short of telling his flock how to vote, has called abortion a “foundational issue.” He has said that a vote for a candidate who supports abortion rights or stem-cell research, like Mr. Obama or Senator John Kerry in 2004, was a sin that must be confessed before receiving communion. Mr. Obama’s Republican rival, Senator John McCain, an opponent of abortion rights, met last week in Denver with Archbishop Chaput”. […]



Economische benadering

http://www.youtube.com/watch?v=PUvwKVvp3-o

Eerst een voorbeeld:



http://www.youtube.com/watch?v=PUvwKVvp3-o


Economische benadering

• homo-economicus Schumpeter (1943) en Downs (1957)

• mensen handelen rationeel op basis van economisch eigenbelang

• mensen gebruiken informatie over partijen om te evalueren welke partij het meest in hun economische belang is

• Zwakke versie = Consumentenbenadering: materiele én immateriële belangen (zie: Nieuwbeerta & Ultee, 1999)


Sociale achtergrond kenmerken

Ideologie, partij binding,

waarden

Structurele factoren Lange termijn factoren Korte termijn factoren

Issues, voorkeuren, evaluaties

Stemgedrag

- Klasse- Religie- Taal- Etniciteit

- Partij identificatie- links-rechts ideologie- GAL-TAN

- Partij identificatie- links-rechts ideologie- GAL-TAN

- AOW- Immigratiebeleid- lijsttrekker voorkeur- beoordeling kabinet

Eén causaal model voor stemgedrag?


Sociale achtergrond kenmerken

Ideologie, partij binding,

waarden

Issues, voorkeuren, evaluaties

Stemgedrag



Een maat voor politiek-sociale tegenstellingen



Odds ratio’s (ook wel: Heath-index)

LINKS RECHTS

HAND-ARBEID

80 20 100%

OVERIG 38 62 100%

Oddsratio = (80*62)/ (20*38)=6.5

Een maat voor politiek-sociale tegenstellingen Odds ratio’s (ook wel: Heath-index)

Voorbeeld Zweden 1965 (zie ook UAF 2003, p.608)



Een maat voor politiek-sociale tegenstellingen



Odds ratio’s (sociale klasse en stemgedrag)

Verschillen tussen landen rond 1965

Canada 1,3 België 3,3

Italië 1,9 Australië 3,7

Frankrijk 2,1 Noorwegen 6,7

Nederland 2,3 Zweden 6,8

Ierland 2,4 Verenigd Koninkrijk 6,8

VS 2,4 Finland 9,3

West Duitsland 2,9 Denemarken 9,7

Oostenrijk 3,0

63,7

35,5

24

28,6

14

21,719

7,8

25,9

13,6

9,48,89,3

25,1

0

10

20

30

40

50

60

70

Verkiezingsjaar

Od

ds

rati

o

Samenhang volgens odds-ratio’s tussen al dan niet kerklid zijn en al dan niet stemmen op religieuze partij



Samenhang volgens odds-ratio’s tussen al dan niet kerklid zijn en al dan niet stemmen op religieuze partij

63,7

35,5

24

28,6

14

21,719

7,8

25,9

13,6

9,48,89,3

25,1

0

10

20

30

40

50

60

70

Verkiezingsjaar

Od

ds

rati

o



Tweede helft college

Omkering van een vraag:

• Meestal: waarom stemmen mensen op een bepaalde politieke partij

• Vandaag: waarom stemmen mensen niet?



Vandaag

1. Omkering van de vraag: waarom stemmen mensen niet?

2. Niet-stemmen beschreven

3. Een toetsing van de integratietheorie voor niet-stemmen in twee contextenNederland (hoge opkomst) en de Verenigde Staten (lage opkomst)





Cohesie Ongelijkheid Rationalisering



machtsverhoudingen

Formalisering van politieke

vertegenwoordiging

Samenhang tussen groepen en stemgedrag

bron: UAF (2003; p. 607)

Niet-stemmen en de hoofdvragen

Opkomst bij nationale verkiezingen in 23 landen rond 2000

Australië 96 Spanje 71

België 91 Frankrijk 68

Luxemburg 87 Ierland 66

Denemarken 87 Finland 65

IJsland 84 Japan 63

Duitsland 82 Canada 63

Zweden 81 Israël 62

Italië 81 Groot-Brittannië 60

Nederland

Noorwegen

79

75

Portugal 51

Griekenland 75 Verenigde Staten 50

Oostenrijk 74 Zwitserland 43



Opkomst bij nationale verkiezingen in Nederland en de Verenigde Staten, 1964-2003 Nederland Verenigde Staten

1967 94.9 1964 61.9

1971 79.1 1968 60.9

1972 83.5 1972 55.2

1977 88.0 1976 53.1

1981 87.0 1980 54.0

1982 87.0 1984 53.1

1986 85.5 1988 50.1

1989 80.3 1992 55.0

1994 78.4 1996 49.1

1998 73.2 2000 50.4

2002 78.8

2003 79.9NederlandTK 2006 80.2

2004 60.7

2008 (veel) hoger?



Vergelijking opkomst met enquêtes in Nederland en de Verenigde Staten, 1972-1994 (enquête-gegevens tussen haakjes)

Nederland Verenigde Staten

1972 83.5 (89.4) 1972 55.2 (73.1)

1977 88.0 (91.1) 1976 53.1 (70.3)

1981 87.0 (93.5) 1980 54.0 (67.1)

1982 87.0 (89.0) 1984 53.1 (70.7)

1986 85.5 (93.3) 1988 50.1 (68.5)

1989 80.3 (92.6) 1992 55.0 (67.9)

1994 78.4 (92.2)



Twee institutionele hypothesen

1. In de Verenigde Staten heeft opleiding – van alle factoren – de grootste invloed op niet-stemmen

2. Het negatieve effect van opleiding is in de Verenigde Staten groter dan in Nederland



(77) Mensen zijn hechter in een samenleving geïntegreerd wanneer ze daar langer deel van uitmaken.

(76) Naarmate personen sterker zijn geïntegreerd in de intermediaire groeperingen van Westerse industrielanden, leven ze de normen van deze groeperingen over al dan niet gaan stemmen sterker na.

(78) Ouderen houden zich meer aan de norm over het al dan niet behoren te stemmen dan jongeren.

Durkheims integratiehypothese over niet stemmen



Hypothesen op een rijtje:

Bij verkiezingen hebben:

• Ongehuwden een grotere kans niet te stemmen dan gehuwden/samenwonenden

• Onkerkelijken een grotere kans om niet te stemmen dan kerkleden

• Niet-vakbondsleden een grotere kans om niet te stemmen dan vakbondsleden

• Jongeren een grotere kans om niet te gaan stemmen dan ouderen

• Lager opgeleiden een grotere kans om niet te gaan stemmen dan hoger opgeleiden

• Ouderen een grotere kans om niet te gaan stemmen dan mensen van middelbare leeftijd



% niet-stemmers:verbanden in Nederland en de Verenigde Staten

Nederland Verenigde Staten

Opleiding laag 11.1 36.9

Opleiding hoog 5.9 29.3

Verband opleiding (11.1*94.1)/(5.9*88.9)=2 (36.9*70.7)/(29.3*63.1)=1.4

Jong 14.5 58.2

Middelbaar 9.0 31.9

Oud 6.5 19.5

Verband jong vs middelbaar (14.5*91)/(9*85.5)=1.7 (58.2*68.1)/(31.9*41.8)=3

Verband jong vs oud (14.5*93.5)/6.5*85.5)=2.4 (58.2*80.5)/(19.5*41.8)=5.7



(%wel stemmen)

88.9

94.4

Een evaluatie• Integratiehypothesen konden de toetsing goed doorstaan

– Hoe sterker de integratie hoe vaker men stemt

• Institutionele hypothesen werden weerlegd– Effect opleiding is in Nederland (iets) sterker– In Verenigde Staten heeft leeftijd een sterker effect dan opleiding

Maar: ik gebruik wel erg grove indelingen



Toegift



• In Nederland gaat het niet om klasse bij stemmen, religie is veel belangrijker

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

jaar(verkiezing)percentage religieuze partijen

Lineair (percentage religieuzepartijen)

Stemmen op confessionele partijen in Nederland 1945-2006



Figure 1b: Trend in church membership, church attendance and denomination in percentages between 1971and 2006

Bron: NKO 1971-2006 Figuur uit: De Graaf, Jansen, Need (2009, working paper)

0

20

40

60

80

1971 1972 1977 1981 1982 1986 1989 1994 1998 2002 2006

Church membership Regular attendance

0

20

40

60

80

1970 1971 1972 1977 1981 1982 1986 1989 1994 1998 2002 2006

Catholic Protestant Calvinist Other religion



Onderzoek naar religieus stemgedrag

Samenhang op basis van odds-ratio’s tussen denominaties en stemmen op religieuze partij (niet-religieuzen= ref.)

0

50

100

150

200

1971 1972 1977 1981 1982 1986 1989 1994 1998 2002 2006

catholics protestants calvinists other religion

Bron: De Graaf, Jansen, Need (2009, working paper)

Onderzoek naar religieus stemgedrag

0

10

20

30

40

50

1971 1972 1977 1981 1982 1986 1989 1994 1998 2002 2006

catholics protestants other religion

Bron: De Graaf, Jansen, Need (2009, working paper)

Samenhang op basis van odds-ratio’s tussen denominaties en stemmen op religieuze partij (niet-religieuzen= ref.)

Hoofdvragen van de Sociologie Politieke gedragingen en sociale tegenstellingen Drs. Giedo Jansen

Documents

Transcript of Hoofdvragen van de Sociologie Politieke gedragingen en sociale tegenstellingen Drs. Giedo Jansen