Hoofdstuk 10: te weinig inname door de borstgevoede baby: moederlijke en kinderlijke overwegingen.

Normale melk inname en gewichtstoename: • normaal drinkt een baby 600-900 ml per dag • een baby moet na 14 dagen weer op zijn geboortegewicht zijn • een meisje groeit gemiddeld 34 gr/dag • een jongen groeit gemiddeld 40 gr/dag • de minimaal geaccepteerde groei is 20 gr/dag • een gewichtsafname van meer dan 7% p.p. kan een indicator zijn van

borstvoedingsproblemen • een gewichtsafname van meer dan 10% p.p. vraagt om interventie

Bij te weinig voedselinname • eerst neemt het gewicht af, daarna stopt de groei van de lengte en vervolgens

de schedelomtrek • als de lengte in verhouding tot het gewicht afneemt moet er gedacht worden

aan een onderliggende ziekte

In 2006 heeft de WHO de groeicurves voor borstgevoede baby's gelanceerd.

De definitie voor te weinig melk is: Onvoldoende aanmaak van moedermelk om te voorzien in de normale groei voor de baby ondanks toepasselijke voedingsroutines, moederlijke motivatie om door te gaan met borstvoeding en vaardige hulp bij borstvoedingsproblemen.

Factoren die bij kunnen dragen aan een lage melkvoorraad, De factoren kunnen verdeeld worden in de baby die er gezond uitziet, de baby die duidelijk ziek is, de moeder die gezond lijkt en de moeder die ziek is

Kinderlijke factoren • allergie • ankyloglossia, een tekort tongriempje • aangeboren atresie van de galwegen (geen verbinding met de lever) • gespleten kaak of gehemelte • afwijkingen aan het centrale zenuwstelsel • aangeboren hartafwijkingen • cystic fibrose • infectie van maagdarmkanaal • afwijkingen aan maagdarmkanaal • gastroesophagale reflux, kan mede veroorzaakt worden door koemelkallergie

en teveel borstvoeding • hypocalcemie • te laag gehalte vitamine D • aangeboren afwijkingen van het metabolisme • verhoogde caloriebehoefte door chronische ziekte, infectie, malabsorptie • syndroom van slechte absorptie in de darmen • neurologische afwijkingen

12

afgenomen zo dat zowel moeder als baby geëvalueerd en gemanaged moeten worden door een probleem gerichte benaderingswijze.

Ziekte van baby of moeder, hoewel ongewoonlijk als reden van langzame gewichtstoename, moet altijd als mogelijkheid overwogen worden zodat niets niet over het hoofd gezien wordt dat mogelijk serieus en/of behandelbaar is. Als het welzijn van de baby bijvoeding vereist, wordt bij voorkeur afgekolfde borstvoeding gegeven aan de borst met een voedingssonde. Als de baby gaat groeien en de borstvoeding toeneemt kan de hoeveelheid bijvoeding geleidelijk minder worden en kan de baby terug keren naar volledige borstvoeding (aan de borst). Zelden zal de anatomie of fysiologie van de moeder een goede melkvoorraad uitsluiten. In die gevallen wordt de moeder ondersteund om zoveel borstvoeding als mogelijk is te geven terwijl er kennis is van het rouwproces dat ontstaat door het verlies van de gewenste borstvoedingservaring.

• talrijke factoren, zowel moederlijke als kinderlijke, kunnen de inname van de baby en de melkvoorraad beïnvloeden; de relaties tussen deze factoren zijn complex

• het verwijderen van de melk door de baby bepaalt de hoeveelheid melk die geproduceerd wordt, en moederlijke grenzen aan de melkvoorraad zijn zeldzaam

• als de inname door de baby laag is dan is de moederlijke melkvoorraad mogelijk ook laag

• een juiste positie en goed aanleggen is de basis van een efficiënte melktransfer en toename van het gewicht van de baby

• gedurende de eerste paar weken van borstvoeding geven varieert het individuele patroon van de melkvoorraad en de inname door de baby erg

• de moederlijke voedingsstatus is niet sterk verbonden met de melkproductie • follow-up door een gezondheidswerker moet plaats vinden binnen 3-5 dagen

postpartum, als de borstvoedingsvoortgang (het op gang komen) zich in een kritieke samenloop van omstandigheden bevindt: dit kan een controle zijn of een huisbezoek

• gewichtsverlies van meer dan 7% van het geboortegewicht waarschuwt voor een eventueel voedingsprobleem; gewichtsverlies van meer dan 10% van het geboortegewicht vereist een grondige beoordeling en interventies

• als de baby weer in gewicht toeneemt groeit een meisje gemiddeld 34 gr/dag en een jongen 40 gr/dag gedurende de eerste 3 maanden

• de minimaal geaccepteerde gewichtstoename in de eerste 3 maanden is 20 gr/dag

• als de baby niet toeneemt in gewicht (de borstvoeding niet effectief verwijderd wordt) is het aannemelijk dat de melkvoorraad van de moeder begonnen is af te nemen

• in de eerste levensmaand zijn problemen met het voedingsproces meer gewoon als reden voor de geringe gewichtstoename dan ziekte

• aan ziekte moet gedacht worden als een mogelijke reden van slechte voeding en weinig gewichtstoename na de eerste maand

• uitgaande van de huidige groeicurves zijn borstgevoede baby's van 4-12 maanden oud slanker dan flesgevoede baby's van 4-12 maanden oud

14

• anamnese en lichamelijk onderzoek van zowel moeder als baby, inclusief de observatie van de borstvoeding, biedt de clinicus de mogelijkheid om een differentiaal diagnose te stellen voor de baby die langzaam in gewicht toeneemt

• het regelen van de langzame gewichtstoename kan aangepast worden aan de vermoedelijke diagnose

• 2 eenvoudige interventies voor een actief zuigende baby zijn borstmassage tijdens de voeding en wisselvoeden

• als bijvoeding geïndiceerd is moet er begonnen worden met 50 ml/kilo/dag verdeeld over 6-8 voedingen. Als de baby meer wil kan dit opgehoogd worden (max. 150-200 ml/kilo/dag is de normale voedingsbehoefte van een baby)

• de bijvoeding is bij voorkeur afgekolfde melk van de moeder • bijvoeding kan gegeven worden door een borstvoedingshulpset (een

voedingssonde), een cupje, een lepel of fles, afhankelijk van de individuele omstandigheden

• als de moederlijke melkvoorraad toeneemt en de baby drinkt effectiever aan de borst dan kan de hoeveelheid bijvoeding verminderd worden

• de baby voor en na de voeding wegen (= testwegen) vereist een elektronisch digitale weegschaal die op 2 gram of minder nauwkeurig weegt

• het voor en na de voeding wegen worden over het algemeen beperkt tot gecompliceerde situaties waar het wegen voor elke voeding nodig is

• medicijnen en/of kruiden kunnen een mogelijkheid zijn om de melkproductie te doen toenemen (galactogogue)als andere maatregelen geprobeerd zijn

• bekende galactogogen zijn hop en fenegriek, er is nauwelijks onderzoek dat de werking bevestigt

• het geven van meer achtermelk aan de baby is een methode om de calorie-inname toe te laten nemen

• enkele vrouwen zullen niet in staat zijn om het probleem van de geringe inname en de geringe voorraad op te lossen; zij kunnen een rouwproces ondergaan

15