Hoofdstuk 1Patronen op de wereldkaart: arm en rijkParagraaf 6 t/m 8

inhoud• Arm en rijk (par. 6)• Centrum – periferie (par. 7)• Centrum – periferie in Ghana, Tunesië en

Nederland (par. 8)

Arm en rijk: meten van welvaart

a BNP/hoofd (ook wel genoemd BNI/capita)

b Verdeling van de beroepsbevolking

Patronen op de wereldkaart

Zeg in een ‘hoe-hoe’-zin wat de samenhang is tussen welvaart en verdeling beroepsbevolking.

Antwoord

Hoe rijker, des te minder mensen werken in de landbouw en hoe meer in de dienstensector

Hoe armer, des te meer mensen werken in de landbouw en des te minder in de (formele) dienstensector

Samenhang: welvaart en verdeling beroepsbevolking

• Verschil in koopkracht• Informele sector telt niet

mee• BNI versluiert verschillen

Ongelijkheid

Nadelen van BNI als maatstaf voor welvaart

Waarom gebruikt men deze maatstaf toch vaak?

United Nations Development Program (UNDP) zie het boekje par. 6

• Alternatieve manier van welvaart en welzijn meten (anders dan alleen via BNI)

• Human Development Index (HDI) (ook wel VN- welzijnsindex genoemd)

- Levensverwachting

- Onderwijs en alfabetiseringsgraad

- BNI per capita

Human Development Index

Hoe donkerder het groen, hoe hoger de HDI, hoe donkerder het rood, hoe lager de HDI

Problemen bij het meten van welvaart

• Met 1 dollar kun je niet overal even veel doen (koopkracht?)

• Informele sector is moeilijk in kaart te brengen

• Sociale ongelijkheid

• Regionale ongelijkheid

Het boekje

»Vul par. 5 zelfstandig in

• We hebben het vorige week gehad over de HDI of UNDP-index (VN welzijnsindex)

• Waarom wordt dit hulpmiddel gebruikt?

• Uit welke drie elementen wordt de HDI opgebouwd?

Het boekje

• Vul bladzijde 9 en 10 verder zelfstandig in tot bij ‘Aantekingen bij differentiatie en ongelijkheid’

Differentiatie en ongelijkheid

• Differentiatie = arbeidsverdeling er werken mensen in verschillende sectoren

• In welke sector van de beroepsbevolking worden meestal de grootste winsten gemaakt?

• Dus is er sprake van …?• Ongelijkheid

Ongelijkheid

• Sociale ongelijkheid: er zijn verschillen tussen mensen Bijv. mannen hebben stemrecht, vrouwen niet

• Regionale ongelijkheid: er zijn verschillen tussen gebieden Bijv. op Saba is men beduidend armer dan in Noord Holland

• Welk begrip hoort er meer bij aardrijkskunde?

Pinnen in Shanghai

Strategisch bedelen in Shanghai

Ongelijkheid in China

• Natuur zit tegen, slecht bestuur, corruptie, oorlog

• Relatie tussen rijk en arm (wie heeft de macht?)

Ongelijke uitwisseling van goederen, kapitaal en arbeid

Oorzaken voor verschil in welvaart

Centrum-periferie relaties

• Wederzijdse afhankelijkheid Economisch, demografisch, sociaal cultureel (en ecologisch)

• Op verschillende ruimtelijke schaalniveaus te bekijken

Schaalniveaus zie par. 7 van het boekje

• Lokaal bijvoorbeeld de gemeente

• Regionaal bijvoorbeeld de provincie

• Nationaal het land

• Continentaal bijvoorbeeld Europa

• Mondiaal de hele wereld

• Vul de rest van bladzijde 11 zelf in tot ‘Internationale arbeidsdeling’

Verschil in welvaart blijkt ook uit:

• Positie in centrum-perifieriemodel

Periferie v/d periferie

Periferie v/h centrum

Indeling van de wereld:C - SP- P

Periferie als grondstoffenleverancier

Internationale arbeidsdeling

• Verdeling van de wereld in gebieden op basis van de sector (primair, secundair, tertiair) waarin de arbeidsmarkt zich gespecialiseerd heeft

• Welke sector verwacht je dat bij centrumgebieden opvallend groot is?

• Hoe is dat bij de periferie?

• En de semi-periferie?

Tussenstuk…

• Noem een demografische CP relatie binnen Noord Holland

• Noem een economische CP relatie op mondiale schaal

Geografische vragen

- Beschrijvend:waar is dat? wat is daar? hoe is dat daar? hoe beleeft men dat daar?

- Verklarend:waarom is dat daar? waarom is daar dat? waarom is dat daar zo? waarom beleeft men dat daar zo?

- Waarderend:is dat daar gewenst?

Verklaarvragen (belangrijk!)

• Je zult bij aardrijkskunde regelmatig verklaarvragen tegenkomen

• Bijvoorbeeld:

- Verklaar dat er weinig landbouw in de Sahara te vinden is

• Om deze vraag goed te beantwoorden moet je twee stapjes maken en ook opschrijven

• Stap 1 is de situatiebeschrijving

• Stap 2 is de verklaring

Geografische verklaring?

1. Beschrijven

2. Verklaren

3. Waarderen

Waarom migreren mensen?

• Vertrekgebied met vooral pushfactoren (nadelen)

• Hindernissen is de stap haalbaar en zijn de risico’s aanvaardbaar

• Vestigingsgebied met vooral pullfactoren (voordelen)

Voorbeeld Marokkanen:

• Wat waren in de jaren 50 pull en push factoren voor de gastarbeiders?

• Is dat nu nog hetzelfde?

Luister goed naar de tekst van deze rap van Yassin (Bay-G) en Salah Edin

• http://www.youtube.com/watch?v=lN9Z0iflFoI

Grondstoffen en arbeid naar het buitenland

Onttrekking van arbeid en grondstoffen aan de periferie van de periferie

Inzoomen: C-P model in Ghana

Zuid-Tunesië Noord-Ghana

Wonen in de periferie van de periferie

Paragraaf 8 van het boekje

• Vul deze paragraaf thuis in met behulp van de aangegeven website