Hoge Raad voor de Werkgelegenheid

De arbeidsmarkt in België en in de gewesten: een stand van zaken

27 juni 2019Steven Vanackere,

Vice-Voorzitter van de Hoge Raad voor de Werkgelegenheid

http://hrw.belgie.be

De werkgelegenheid is sterk verbeterd sinds de crisis, maar de vooruitzichten zijn minder gunstig

2

I.

De werkgelegenheid is sinds 2008 met 7,5 % gestegen, sneller dan in de meeste landen waarmee wordt vergeleken(indexcijfer 2008=100, op basis van het totale aantal werkenden)

3

90

95

100

105

110

115

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

EU BE DE FR NL

Bronnen: NBB, Eurostat (Nationale Rekeningen).

In 2018 werden netto 62 000 banen gecreëerd, dat zal net ietsminder zijn in 2019, maar erna komt er een netto vertraging(verhouding tussen de jaarlijkse gemiddelde groei van de binnenlandse werkgelegenheid en

die van het bbp)

4Bronnen: INR, NBB.

-3,0

-2,0

-1,0

0,0

1,0

2,0

3,0

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019p

2020p

2021p

Binnenlandse werkgelegenheid Bbp in volume

+ 121 000+ 245 000 banen

5Bron: Eurostat.

De werkgelegenheidsgraad stijgt, maar de kloof met de EU is groter geworden(bevolking tussen 20 en 64 jaar)

66,0

67,0

68,0

69,0

70,0

71,0

72,0

73,0

74,0

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

EU België

EU-BE = 2,2 pp

EU-BE = 3,4 pp

6Bron: Eurostat.

0

1

2

3

4

5

6

7

50

55

60

65

70

75

80

85

EU BE BRU VLA WAL DE FR NL

2018 Toename 2008-2018 (rechterschaal) Doel 2020

Werkgelegenheidsgraad nog steeds duidelijk lager dan bijonze partners en met grote verschillen tussen de Gewesten(% van de bevolking tussen 20 en 64 jaar)

De werkgelegenheidsgraad blijft laag, maar uit het oogpunt van de voltijdequivalenten sluit hij nauwer aan bij die van de landen waarmee wordt vergeleken(2017, in % van de bevolking tussen 15 en 64 jaar)

7

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

SE DE FI DK FR BE NL

Werkgelegenheidsgraad in VTE Werkgelegenheidsgraad in personen

Bronnen: Eurostat, OESO.

Grote verschillen in werkgelegenheidsgraad tussen de bevolkingsgroepen(in % van de overeenstemmende beroepsbevolking in de leeftijdscategorie van 20 tot 64 jaar)

8Bron: EC.

2000 2008 2018p.m. EU28

(2018)

Totaal 65,8 68,0 69,7 73,1

20-29 jaar 66,0 64,5 58,9 64,8

30-54 jaar 76,8 80,5 81,3 81,4

55-64 jaar 26,3 34,5 50,3 58,7

Mannen 75,5 74,7 73,9 78,9

Vrouwen 56,0 61,3 65,5 67,4

Laaggeschoold 50,5 49,1 45,6 56,1

Middengeschoold 69,1 70,1 69,0 73,4

Hooggeschoold 84,4 83,0 83,5 84,5

Nationaal 67,2 69,1 71,0 73,9

Andere EU-ingezetenen - 65,4 69,2 -

Niet-EU-ingezetenen nb 42,1 43,4 59,3

Ondanks de stijging van het arbeidsaanbod, is de werkloosheidsgraad terug gekomen tot het niveau van halverwege de jaren 1970

9

II.

10 000 werklozen minder dan in 2008 en een duidelijkdalende werkloosheidsgraad(in % van de beroepsbevolking tussen 15 en 74 jaar)

10

0

2

4

6

8

10

12

1970

1973

1976

1979

1982

1985

1988

1991

1994

1997

2000

2003

2006

2009

2012

2015

2018

2021r

Geharmoniseerde werkloosheidsgraad

Structurele werkloosheidsgraad

Geharmoniseerde werkloosheidsgraad, projecties

Bronnen: EC, NBB.

Qua werkloosheid zijn de verschillen tussen de Gewestenverkleind, maar ze blijven aanzienlijk(in % van de beroepsbevolking tussen 15 en 64 jaar, tussen haakjes de verandering in

procentpunt over de periode 2008-2018)

11Bron: Eurostat.

Tot en met 3 %

Meer dan 3 tot en met 6 %

Meer dan 6 tot en met 9 %

Meer dan 9 tot en met 13 %

Meer dan 13 %

Het arbeidsaanbod gaat gebukt onder

een participatiegraad die onder het

Europese gemiddelde ligt, en onder

een verwachte daling van de bevolking

op arbeidsleeftijd

12

III.

13Bron: Eurostat.

-1

0

1

2

3

4

5

6

7

8

-10

0

10

20

30

40

50

60

70

80

EU BE BRU VLA WAL DE FR NL

2018 Verandering 2008-2018 (rechterschaal)

De participatiegraad aan de arbeidsmarkt is laag(in % van de bevolking tussen 15 en 64 jaar, 2018)

De bevolking op arbeidsleeftijd zal vanaf het begin van het volgende decennium teruglopen, vooral in Vlaanderen(in duizenden personen van 15 tot 64 jaar)

14Bronnen: FPB, Statbel.

-20000

-18000

-16000

-14000

-12000

-10000

-8000

-6000

-4000

-2000

0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030

Brussel Vlaanderen Wallonië België

Er moet meer worden gemobiliseerd … vooral bij kansengroepen(participatiegraad in % van de overeenstemmende bevolking van 15 tot 64 jaar)

15Bron: EC.

2000 2008 2018p.m. EU28

(2018)

Totaal 65,1 67,1 68,6 73,7

15-24 jaar 35,3 33,4 29,6 41,7

25-54 jaar 82,4 85,7 85,0 85,9

55-64 jaar 27,1 36,1 52,6 61,9

Mannen 73,7 73,3 72,8 79,2

Vrouwen 56,4 60,8 64,3 68,2

Laaggeschoold 48,6 45,4 41,0 53,6

Middengeschoold 70,2 72,0 70,9 76,5

Hooggeschoold 87,2 86,2 86,4 88,2

Nationaal 65,8 67,4 69,0 73,8

Andere EU-ingezetenen nd 68,7 71,7 79,8

Niet-EU-ingezetenen nd 54,9 53,9 66,9

Sterktes en zwaktes

op de arbeidsmarkt

16

IV.

Kenmerken van de werkgelegenheid

17

IV.1

Meer zelfstandigen, tijdelijken en deeltijdse werkkrachten, bij de werkenden die voordien ofwel geen ofwel een anderejob hadden(in % van het overeenstemmende totaal en, tussen haakjes, de verandering in procentpunt t.o.v. 2008)

België Brussel Vlaanderen Wallonië

Statuut1

Loontrekkende 91 (-2) 91 (0) 92 (-2) 90 (-2)

Zelfstandige 8 (1) 9 (0) 6 (1) 9 (2)

Bedrijfstak

Conjunctuurgevoelige branches 68 (-2) 69 (0) 70 (-2) 64 (-5)

Overheid en onderwijs 11 (-2) 13 (0) 8 (-3) 16 (1)

Andere diensten 21 (4) 17 (0) 22 (5) 20 (4)

Type contract

Permanent 57 (-10) 57 (-9) 60 (-11) 50 (-10)

Tijdelijk 43 (10) 43 (9) 40 (11) 50 (10)

Arbeidstijd

Voltijds 66 (-9) 69 (-8) 64 (-12) 68 (-3)

Deeltijds 34 (9) 31 (8) 36 (12) 32 (3)

18

Bron: Eurostat.1 Het resterende percentage stemt overeen met de onbezoldigde helpers.

De spanningen op de arbeidsmarkt zetten een rem op de banencreatie en op de groei van de bedrijvigheid

19

IV.2

20Bron: Eurostat.

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

BE BRU VLA WAL DE NL

Vacaturegraad Werkloosheidsgraad

De spanningen op de arbeidsmarkt zijn bijzonder scherp in Vlaanderen(in % van de beroepsbevolking)

Aanzienlijke mismatch tussen het aanbod van en de vraag naararbeid(in % van de overeenstemmende bevolking tussen 15 en 64 jaar, scholingsniveau voor de werklozen en kwalificatieniveau van de functie voor de werkende bevolking)

21Bron: Eurostat.

41

9

35

10

40

47

39

43

19

44

26

48

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

Werkloosheid 2008 Werkgelegenheid 2008 Werkloosheid 2018 Werkgelegenheid 2018

Laag Midden Hoog

De versterking van financiële

stimuli om te werken blijft

noodzakelijk

22

IV.3

Ondanks de Taxshift blijft de loonwig in België de hoogste van de referentielanden(werknemer die 2/3 van het gemiddelde loon verdient, alleenstaande zonder kinderen, in % van de arbeidskosten, 2018)

23

-3,5

-3,0

-2,5

-2,0

-1,5

-1,0

-0,5

0,0

0,5

-20

-10

0

10

20

30

40

50

60

BE DE FR SE FI DK NL

Loonwig (linkerschaal) Verloop over de laatste 3 jaar (rechterschaal)

Bron: OECD (Taxing wages models).

Vervangingsratio van de werkloosheidsverzekering(in % van het laatst verdiende loon, na twee maanden werkloosheid, 2018)

24

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

NL FR BE DK DE FI SE

gemiddeld loon 2/3 van het gemiddeld loon

Bron: OESO.

Loonkosten :

de loonhandicap is

aanzienlijk verminderd

25

IV.4

Bron : CRB.1 Volgens de berekeningswijze in de herziene wet tot bevordering van de werkgelegenheid en tot preventieve vrijwaring van het concurrentievermogen. Een positief

teken wijst op een concurrentiewinst van de desbetreffende economie tegenover België.2 Gewogen gemiddelde op basis van de relatieve omvang van het bbp.

Het kostenconcurrentievermogen van de Belgische ondernemingen is verbeterd(procentuele verschillen1 in termen van uurloonkosten in de private sector t.o.v. de drie voornaamste buurlanden, gecumuleerd sinds 1996, %)

-20,0

-15,0

-10,0

-5,0

0,0

5,0

10,0

15,0

20,01996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018e

Drie voornamste buurlanden² Duitsland Frankrijk Nederland

26

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

DK LU BE SE NL FR DE AT FI IE IT UK ES SI CY GRMT PT CZ EE SK HR PL LV HU LT BG

Lonen Arbeidskosten ongerekend lonen

Hoge loonkosten en aanzienlijke sociale lasten(in € per uur; industrie, bouwnijverheid en diensten, 2018)

27Bron: Eurostat.

In een context van digitalisering van de economie, vormt menselijk kapitaal de sleutel tot meer werkgelegenheid en productiviteit

28

V.

Aan de digitalisering verbonden risico’s, vooral voor de middengekwalificeerde banen(verloop van het aandeel in de totale werkgelegenheid volgens het voor de beroepen vereiste scholingsniveau, verandering in procentpunten tussen 1997 en 2018)

29Bron: Eurostat.

Hooggekwalificeerde beroepenMiddengekwalificeerde beroepenLaaggekwalificeerde beroepen

Jongeren die voortijdig onderwijs en opleiding hebben verlaten1

(in % van de bevolking van 18 tot 24 jaar)

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

20

22

België Brussel Vlaanderen Wallonië

2018 2008 Max BE 2020

30

Bron: Eurostat.1 Het begrip 'jongere die voortijdig onderwijs en opleiding heeft verlaten' verwijst naar een persoon tussen 18 en 24 jaar die geen diploma secundair onderwijs heeft

behaald en die noch hoger onderwijs noch extra opleidingen volgt.

Te weinig gediplomeerden in toekomstgerichte studierichtingen

31

Bronnen: Eurostat, NBB berekening.1 Opleiding in wetenschappen, wiskunde, statistiek, ICT, engineering, industrie en bouw.

Alle studierichtingen samen(in % van de bevolking van 30 tot 34 jaar, 2018)

Studierichtingen met veel toekomstmogelijkheden1

(in % van de afgestudeerden in het hoger onderwijs tussen 30 en 34 jaar, 2017)

Mannen Vrouwen

Participatie van volwassenen aan permanente opleiding(participatie aan een opleiding in de maand vóór de enquête, 2018)

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

20

BE DE FR NL

25-64 jaar 55+ Laaggeschoolden

32Bron: Eurostat.

Voorgestelde aanbevelingen

33

VI.

34

�de ontwikkeling van onze economie

en

�het voortbestaan van onze sociale zekerheid

en

�de versterking van de sociale cohesie

en

�de vermindering van de armoederisico’s

Zoveel mogelijk medeburgers aan het werk krijgen en houden is noodzakelijk voor:

Concreet beveelt de Raad het volgende aan:

1. Het beleid dat de werkgelegenheidscreatie bevordert voortzetten, met behoud van de

herwonnen concurrentiekracht, maar met meer loonflexibiliteit

2. De begeleiding van de werkzoekenden blijven versterken door die aan te passen aan

de gewestspecifieke kenmerken van de werkloosheid

3. Het arbeidspotentieel in de inactieve bevolking mobiliseren

4. De structurele oorzaken van de mismatch tussen arbeidsvraag en arbeidsaanbod

aanpakken

• mobiliteit • arbeidsvoorwaarden• financiële werkgelegenheidsstimuli• overeenstemming van de competenties

5. Bovenal het menselijk kapitaal ontwikkelen is de sleutel tot vooruitgang en

werkgelegenheid

• het percentage voortijdige schoolverlaters drastisch verlagen• studenten sturen in de richting van toekomstgerichte studierichtingen• het imago van de permanente opleiding opwaarderen bij ondernemingen en werknemers

35

Hoge Raad voor de Werkgelegenheid

De arbeidsmarkt in België en in de gewesten: een stand van zaken

27 juni 2019Steven Vanackere,

Vice-Voorzitter van de Hoge Raad voor de Werkgelegenheid

http://hrw.belgie.be