Hoe-Zo Digiborden in het MBO - Kennisnet

Digiborden in het mbo, Hoe? Zo!A

Digiborden in het mbo

Leren vernieuwen

Zo!Hoe?

3 Digiborden in het mbo, Hoe? Zo!

1 Inleiding 52 De opkomst van het digibord 73 De meerwaarde van een digibord in het mbo 94 Aansluiten op de leerstijl 115 Ter inspiratie: uit de praktijk 126 Ter inspiratie: implementatievoorbeelden 137 Fasering: van visie naar succesvol gebruik 15 Fase1.Bepaaldeonderwijsvisie 17 Fase2.Bepaalhetambitieniveau 19 Fase3.Hetselectieproces 21 Fase3a.Selectieproces:functioneleeisenenwensen 23 Fase3b.Selectieproces:technischeeisenenwensen 25 Fase3c.Selectieproces:financiëleaspecten 27 Fase4.Implementerenentrainen 29 Fase5.Gebruiken,beherenenondersteunen 318Conclusie en advies 32 Opdeboekenlijst:lees-ensurftips 33 DitkunnenKennisnetensaMBO~ICTbetekenen 34 Metdankaan 35

Hoe?

Digiborden in het mbo, Hoe? Zo!5

1 InleidingErisopinternetenookdoorKennisnetveelgeschrevenoverde

inzetvandigitaleschoolbordeninhetonderwijs.Dezeuitgaven

gaanmetnameoverhetkiezenvaneenbordenzijnvrijwel

allemaalgerichtopdidactischgebruikinhetprimair-envoort-

gezetonderwijs.MetditboekjewilKennisnetjuistdeonderwijs-

managersinhetmbo-veldbedienen.

Waaromeenboekjeoverdeinzetvandigitaleschoolbordeninhet

mbo?Onderandereomdateenmbo-instellingdoorhaaromvangen

aardvanhetonderwijsvoorandereuitdagingenstaatdanscholen

inhetprimairenvoortgezetonderwijs.Moetjeeigenlijkwelvoor

eendigibordkiezeninhetmbo?Enalsjeervoorkiest,hoezorgje

ervoordatdiebordennietvoornietswordenopgehangen?Watis

demeerwaardeboveneenprojectiescherm?

Voorditboekjeisonderzoekgedaannaardeervaringenmet

digitalebordeninhetmbo-veld.Eriseenkennisuitwisselings-

daggeorganiseerdenmeerdantwintiginstellingenhebbeneen

vragenlijstoverhetonderwerpingevuld.Deaanbevelingendie

hieruitnaarvorenkwamen,vindtuinditboekje.

Inheteerstedeelvanhetboekjevindtuachtergrondinformatie

overdigitaleschoolborden:deopkomstendemeerwaardevanhet

bordinhetonderwijs.Ookwordtereenaantalvoorbeeldenover

hetgebruikindelesenimplementatieaangehaald.Inhettweede

deel–vanafhoofdstuk4–wordtingegaanopdefasesdie

kunnenwordenonderkendendoorlopenvanafhetideevan

aanschaftothetgebruik.Deervaringenenadviezenvande

instellingenisoveralinmeegenomen.

MaaikeStam,MiekevanKeulenenJohnHanswijk

Speciaal voor onderwijsmanagers?

Ook docenten kunnen hun voordeel doen met dit boekje!

Hetdigibordkomtvoortuithetprimairenvoortgezetonderwijs

Ookinhetmboziejesteedsmeerdigitaleschoolborden

Eendigibordhoortbijmodernonderwijs!

Diehypezalhetmbowelpasseren?

De opkomst van het digibord


“ Iedereen wil lesgeven in lokalen waar een digibord aanwezig is.”

Hoe?


Hetdigitaleschoolbordvindtzijnoorspronginhettraditionele

krijtbord;metnameinhetprimairenvoortgezetonderwijsenbij

hetfrontaalklassikaallesgeven.Criticastersmenennetzogoeduit

devoetentekunnenmeteenwhiteboardofkrijtbordofeenlaptop

eneenbeamer.Hetdigibordkanechtermeer:docentenkunnenhet

bordbeschrijveneneenveelheidaandigitalebronnenoproepen.

Onderzoekheeftbovendienaangetoonddatwiskunde-enreken-

onderwijswordtverbeterdmethetdigitaleschoolbord.Doordater

ophetdigibord–mitsgoedgebruikt–meergebeurt,isermeer

aandachtvandestudenten.Endatleverteenbelangrijkebijdrage

aandeleeropbrengst.Daarnaastkunnenstudenteningroepjeszelf

methetbordaandeslag.Doorhetformaatvaneendigibordwerkt

ditgoed;samenwerkenachteréénpcisvaakmindergemakkelijk.

Ondertussenneemthetdigitaleschoolbordzijnplekinbinnende

schoolgebouwenvanmbo-instellingen.33%vandedocenteninhet

mbomaaktgebruikvaneendigitaalschoolbord.Bijeennieuw-

bouwprojectwordtdeaanschafvandigitalebordenbijnaaltijd

meegenomen;hetiseenvanzelfsprekendlijkendekeuzevooreen

moderneschool.Dezevanzelfsprekendheidblijktookuitonder-

zoekdatisgedaandoorstudentenvandeUniversiteitUtrecht.Zij

concludeerdendatdevraag‘Watvindikalsdocentvaneendigitaal

schoolbord?’zolangzamerhandwordtvervangendoordevraag’Hoe

kanikeendigitaalschoolbordhetbesteinzetten?’.

Online/digitaalmateriaalVoorhetprimairenvoortgezetonderwijs

isalveel(online)digitaalmateriaalbeschikbaardatgebruiktkan

wordenincombinatiemeteendigitaalschoolbord.Hetdigibord

heeftzichindezeonderwijsvormenalbewezen.Inhetmboisdit

helaasminderhetgeval.Uitgeverskunnenhiermeerinbetekenen,

maarmbo-instellingenkunnenzelfookzorgdragenvooruit-

wisselingvanontwikkeldelesmaterialen;zowelbinnendeinstelling

alsmetandereinstellingenviabijvoorbeeldWikiwijs.

DetechniekstaatnietstilDeontwikkelingvandebordenstaat

nietstil:naastbordendiewerkenincombinatiemeteenbeamer,

komenerookgrotedrukgevoeligelcd-schermenopdemarktdie

geenlossebeamernodighebben.Hetisbelangrijkdebordengoed

tevergelijkenophunmogelijkhedenalvorenseenkeustemaken.

(zieookhoofdstuk7)Percentage leraren dat gebruikmaakt van digitaal schoolbord (Intomart 2009a)

Hetaantaldocentendatbijhetlesgevengebruikmaaktvaneendigitaalschoolbord,

ishetgrootstinhetbasisonderwijs(70%).Daarisgemiddeldééndigibordper

3à4onderwijsruimtesbeschikbaar.Docentendiebeschikkenovereendigibord

makenerallemaalbijnadagelijksgebruikvan.Inhetvoortgezetonderwijswerkt

dehelftvandelerarenmeteendigibord(ééndigibordper6à7onderwijs-

ruimtes)eninhetmbo33%(ééndigibordper16à17onderwijsruimtes).

Bron:VierinBalansmonitor2010

2 De opkomst van het digibord

60

40

20

0bao vo mbo

Zo!

Hetgebruikvaneendigitaalschoolbordhoortbijmodernonderwijs!

Iseenbeamermeteenlaptopnetzogoed?

Hetondersteuntfrontaalklassikaalonderwijs:datpastnietbijCGO?

Wiskundeonderwijsprofiteertjuistvanhetdigibord!


Studentenkunneningroepjesmethetbordaandegang.

Demeerwaardezitindedocent,nietindegadget!

De meerwaarde van een digibord in het mbo?

Hoe?


Het verschil tussen een digibord en een beamer

Wathetdigitalebordonderscheidtvaneen‘beamereneenlaptop’

ishetgroteinteractieveschermwaarookanderendandedocent

(studenten)meeaandeslagkunnen.Bovendienkanerbijhetdigi-

bordvanspeciale(bord-eigenofbord-onafhankelijke)software

gebruikwordengemaakt,diehetwerkenmethetbordextraaan-

trekkelijkmaakt.Ookzijnalleophetbordgemaakteaantekeningen

tebewarenenlaterweerterugtehalen.Zokunnenzebijvoorbeeld

terbeschikkingwordengesteldalsnaslagmateriaalaanstudenten

(ookaandegenendienietaanwezigwaren):oppapier,maarbeter

nogdigitaalviadeelektronischeleeromgeving.

Onderzoek Kennisnet

Inhetboekje‘Meerwaardevanhetdigitaleschoolbord’(deel24

indeonderzoeksreeksvanKennisnet)wordteenzestalvoordelen

genoemd.Inditboekjeisalleengekekennaardemeerwaardeten

opzichtevanhetkrijtbordofwhiteboardenniettenopzichtevan

eenbeamer/scherm

Levendigerpresentatie–interactieflesmateriaalendestofmet

behulpvangeluid(uitleggen,toelichten)énbeeldaankunnenbieden;

Ordenen–eriseenveelheidaanbronnen(internet,leermethodes

maarookeigenmateriaal)beschikbaar.Alsdezebronnengoed

geordendzijnopgeslagen,zijnzesneloproepbaarenindeleste

gebruiken;

Meerinteractie–deinzetvanhetdigibordstimuleerthet

contactvandedocentmetdeklasenhetcontacttussenstudenten

onderling;

Lerenzichtbaarkunnenmaken–doorgebruikvangekoppelde

stemkastjeskandekennisvandegroepwordengetoetst,maar

studentenkunnenbijvoorbeeldookzelfophetbordwerkenenzo

hetlerenzichtbaarmaken;

Samenwerkendleren–hetformaatentouchscreenmaakthet

mogelijkdatgroepenstudentenbijhetbordopdrachtendoen;

Gemotiveerdeleerlingen–eenmeergeboeidestudentiseenmeer

gemotiveerdestudent.

Onderzoek Universiteit Utrecht

StudentenvandeUniversiteitUtrechthebbenvoorhunscriptie

beperktonderzoekgedaannaardeervaringvanleerlingenmet

digitaleschoolborden(Moubareke.a.juni2010,Digitaleschool-

borden-waardevolofduurkoop-Eenonderzoeknaarervaringen

vanleerlingenmetdeinzetvandigitaleschoolborden).Hierin

wordtgeconcludeerddatleerlingendestofbeterbegrijpen,een

hogereconcentratiekunnenopbrengenendelesalsmeeraf-

wisselendervaren.Eenandereervaringwasminderpositief:het

samenwerkentussenstudentenwordtjuistnietbevorderd.Een

docentmeteendigibordblijktmeerdeneigingtehebbenom

juistklassikaaltewerken(erisookzoveelleuksomtelatenzien!).

Desondanksconcludeertmendathetbordzekermeerwaardeheeft,

mitsgoedgebruikt.

3 De meerwaarde van een digibord in het mbo

“ De aanschaf van digitale schoolborden is alleen dan waardevol wanneer er geïnvesteerd

wordt in de docenten die het bord moeten gaan gebruiken.” ScriptieUU,Moubareke.a.

Zo!

“ Het is handig om de

tekst regel-voor-regel

in beeld te laten komen.

Met een digibord gaat

dat heel eenvoudig!”

“ Bij rekenen en

wiskunde wordt het

bord bijna continu

ingezet door een

docent die het gereed-

schap feilloos beheerst

en zelf veel heeft

ontwikkeld ervoor.

Dan heeft het meer-

waarde!”

Bezinner(dromer)Doener

DenkerBeslisser


“Vertel me en ik vergeet, toon me en ik onthoud, laat me het doen en ik weet het.” -Confucius-

Aansluiten op de leerstijl

Hoe?


DoenerEen doener wil graag door zijn docent actief bij de les worden

betrokken.Ditkanbijvoorbeelddoordestudentenuittedagenommeete

schrijvenentetekenenophetbord,doorzemetstemkastjeshunmeningtelaten

gevenenkennistetoetsenofdoormetsimulatieprogrammaatjesbijvoorbeeldop

hetbordkleurentemengen.Studentenkunnenookzelfaandeslaggaanmethet

digibord:voordeklasofsamenwerkendineengroepje.Zekunnenbijvoorbeeld

prachtigepresentatiesmaken,waarbijzeallerleibronnenenfunctionaliteitentot

hunbeschikkinghebben.Eriszelfsvoorhovenierseentoepassingomdigitaalte

bestraten:eenpatroonophetbordproberenomhetdaarnainhetechttedoen.

Bezinner (Dromer)Eengrootvoordeelvanhetdigibordisdatdedocentdestofvisueelendynamisch

aankanbieden,enookgemakkelijkinkleur.Ditmaaktdestofbetertepresenteren.

Elkonderwerpindeklaskanzowordenvoorzienvanvisueleonderdelenzoalsfilm-

fragmenten(Teleblik,Youtube),afbeeldingen,foto’s,nieuwsitems,modellenen

grafieken. De bezinner, die bekend staat om zijn behoefte aan visuele

presentaties en hier veel van leert, zal dit als een verrijking zien van de lessen.

BeslisserHoe kan ik de leerstof in de praktijk toepassen?Datisdevraagdiedebeslisser

zichvaakstelt.Dedocentkandaarmetbehulpvanhetdigibordmakkelijkopinspelen

doortezoekennaarvoorbeeldenindepraktijkendezetetonen.Voorkokszijner

bijvoorbeeldveelinstructiefilmpjesbeschikbaar,zodathandelingeneerstkunnen

wordenbekeken.Daarnaastkandeaangeleerdetheorieinbepaaldesituatiesop

hetdigibordwordengetoetstindepraktijk.Eenvoorbeeldisommeteen

eenvoudigprogrammahethaarkleuradviesvaneenkappersleerlingtevisualiseren

Denker Verbanden leggen, verdieping zoeken, vragen stellen,

concepten uitdenken, dat zijn de uitdagingen voor een denker. Doorde

specifiekefunctiesvanhetdigibord,zoalshetopslaanenterughalenvanaantekeningen,

wordthetmakkelijkomterugtegrijpenopvoorgaandelesactiviteitenenhierrelaties

meeteleggen.Daarnaastisheteenvoudigomextrainformatieoptezoekenen

tetonen,modellentetekenenofmindmapstemaken.Mindmapswordenbijvoor-

beeldveelgebruiktinlessenleren-loopbaan-burgerschapenNederlands.

Concreet ervaren

Abstraheren enconceptualiseren

Experimenterenen toepassen

Observeren enreflecteren

h

Het digibord kan de les verrijken en aansluiten op alle leerstijlen van Kolb

4 Aansluiten op de leerstijl Zo!


Reflecteren op elkaars werk“Tijdensmijnlessenlaatikdestudentenhungemaaktefoto’sopslaanineenweb-

album.Doordezealbumsmetelkaartedelenkunnenstudentenelkaarswerkzienen

beoordelen.Omdatallestudenteninhetbezitzijnvaneenlaptop,kunnenweinde

klasopelkaarswerkreflecteren.Metdekomstvanhetdigibordishettevensmogelijk

omeenfotovoordeklasophetbordtebewerken.Eengrootvoordeeltenopzichte

vandebeamerdieikeerstgebruikte,isdatnuiedereenprecieszietwelke

bewerkingeenstudentofikuitvoerenwathetresultaathiervanis”.

Gemotiveerde studenten“OpditmomentzijnmijnstudentenvoorhetvakMarketingbezigmethetopstellen

vaneenondernemingsplan.Ditdoenzijingroepjesvandrie.Uiteindelijkgaanzehun

ondernemingsplanpresenterenaandeklasenaaniemandvanuithetbedrijfsleven.

Zewilleneengoedeindrukmakenenzorgenaltijdvooreenflitsende,interactieve

presentatieomhunideezogoedmogelijkte‘verkopen’.Destudentenzijnenthousiast

overhetgebruikvanhetdigibordbijhunpresentatie.Hetsteltzeinstaatom

verschillendebronnentegebruikenentijdensdepresentatieophetbordteschrijven

entetekenen.Bedrijvenzijnookvaakverrastdoordemotivatievanmijnstudentenen

dewijzewaaropzijpresenteren.”

Rekenen in de praktijk“Hetisbekenddathetdigibordeenwelkomeaanvullingblijkttezijnbijrekenenen

wiskunde,zowelinhetprimairenvoortgezetonderwijsalsinhetmbo.Ikzieals

docentookvoordelenvanhetbord,bijvoorbeeldtijdensmijnlessenmaatvoering.

Hetblijftvoordejongenseenmoeilijkvak:zewerkenlievermethunhandendan

datzeeenoppervlakteofeenrondingvaneenboogmoetenberekenen.Doorhet

metendirecttekoppelenaandepraktijk,gaathetmeerleven.Ikhebveelfoto’sen

afbeeldingenenaandehanddaarvangaanweaandeslag.Somsdoeikhetzelfvoor

ophetdigibord,maariklaathetookvaakaaneenleerlingover.Dankanikdirect

zienofzedestofbegrijpenenkunnentoepassen.Nurekeneninhetmbovolopinde

belangstellingstaat,hebbenmijncollega’shetbordookontdekt.Rekenbewerkingen

kunnenheelmooiinzichtelijkgemaaktwordenmetbehulpvanleermateriaaldatop

internettevindenis.”

Samenwerken en resultaten zien“Alskapperhoorjevaakdatklantenietstotaalanderswillenmethunhaar.Tijdens

mijnlessenleerikdeleerling-kappersdatjeklanteneengoedbeeldmoetkunnen

gevenvanhoehunnieuwe‘look’eruitzalzien.Eenandermodelenmisschienooknog

eenanderehaarkleur:hetkandeuitstralingvaniemandtotaalveranderen.Gelukkig

zijnertegenwoordigveelsimulatieprogrammaatjeswaarbijjemetbehulpvaneen

foto(ingescandofviadewebcam)verschillendemodellenenhaarkleurenkuntlaten

zienaandeklant.Waarmijnstudentenvoorheenmetz’nvierenofsomswelmetz’n

zessenachtereenpczatenomdeverschillentebekijkenensamenhetmooiste

resultaattekiezen,makenzenugebruikvaneendigibord.Hetdigibordstaatinde

hoekvanhetlokaalendeleerlingenmogenergebruikvanmakenwanneerzijdat

nodigachten.Klassikaallesgevendoeikamper,dusikmoetbekennendatikhetbord

zelfmaarzeldengebruik.”

5 Ter inspiratie: uit de praktijk Zo!


Centraal geleide verandering“Onsbeleidiseropgerichtdatelkedocentdezelfdeict-middelentotz’nbeschikking

heeft.Centraleaansturingenaanschafdus.Samenmethetonderwijsisgekekennaar

deinvoeringvandigiborden.Wehebbenheelbewustgekekennaardeverschillende

bordenendaareenkeuzeuitgemaakt.Metnamehebbenwegeletopdemogelijk-

hedenvanhetbord,hetgebruikersgemak,hetonderhoud,hoe‘hufter-proof’ishet

bordenwatvoorbeamerwordtergebruikt.Belangrijkvooronsisdatdebediening

vanhetbordintuïtiefgebeurtendaterdusweiniginstructienodigis.Hetbordmag

uiteraardnietsnelkapotgaan,vandaardatervooreenhardbordisgekozen(met

pennen)ennietvooreentouchscreen.Daaromiserooknietgekozenvoorverrijd-

bareborden,maarvoorvasteborden.Eenbeamermoetgekoppeldzijnaanhetbord

zodatdedocentnietinhetlichtkanstaan.Eenwensvandedocentenwasookdater

whiteboardsaanweerszijdenvanhetdigibordzitten.

Deuitrolvandedigibordenisgelijktijdiggeplandmetdeuitrolvanlaptopsvoor

docentenenwifiopallelocaties.Dedocentwordtnietverplichtomdenieuwe

techniekentegaangebruiken,maarhetideeisdatdocentenerstraksnietmeer

omheenkunnen.Stiekemhopenweookmetnieuweapparatuurdedigitaliseringen

daarmeedeprofessionaliseringvandocenteneenimpulstegeven.”

Docenten scholen elkaar“Bijonzeinstellingkomtdevraagnaardigibordenvoortuitdeverschillendeclusters.

Paswanneerzij,omwelkeredendanook,klaarzijnvoorhetgebruikvandigiborden,

krijgenzedemogelijkhedenomeréénofmeerdereaanteschaffen.Dedigiborden

wordenopdezemaniergoedbenut,wantdocentenhebbenzicheralinverdiepten

wetenalwatdemeerwaardeistenopzichtevandebeamerdiezevaakvoorheen

gebruikten.Scholingisampernodig,docentenlerenvanelkaar.Nadelenzijndater

groteverschillenzijntussendeclusters,ereengrotematevanvrijblijvendheidheerst

opditgebiedendeclustersooknietallemaalvoordezelfdebordenkiezen.”

Docenten worden uitgebreid geschoold “Debrancheszijnzelfstandigalshetgaatomdeaanschafvandeborden.Afhankelijk

vanhunonderwijsvisiewordenwelofgeenbordenaangeschaft.Demeerwaarde

vaneenbordzitvolgensonzeschoolinhetgoedkunnenwerkenmetdepresentatie-

mogelijkheden,deinteractievelessenendelesactiviteiten.Scholingisdusuiterst

belangrijk.Eeneenmaligeknoppencursusisnietvoldoendeomvertrouwdterakenmet

demogelijkhedendieeenbordtebiedenheeft.Onzedocentengaannaenigetijdop

herhaling.”

6 Ter inspiratie: implementatievoorbeelden

Wat is een goede aanpak voor uw instelling?

Zo!

Hoe?

Fase 5Gebruiken,beherenenonder-steunen

Fase 1Bepalenonderwijsvisie

Fase 2Bepalenambitieniveau

‘bigbang’of‘bordvoorbord’

Fase 3Selectieproces

a)functioneleeisenenwensen

b)technischeeisenenwensen

c)financiëleaspecten

Fase 4Implementerenentrainen

Niet aanschaffen

zonder visie!


Fasering: van visie naar succesvol gebruik


Vier in balans

Kennisnethanteertinhaarjaarlijkse‘VierinBalansMonitor’een

modelmetdezelfdenaam.KortgezegdstelthetVierinBalans-

modeldatinvoeringvanictvooronderwijsdoeleindenalleenkans

vanslagenheeftbijeenevenwichtigeensamenhangendeinzetvan

devierbouwstenen:visie,deskundigheid,digitaalleermateriaal

enict-infrastructuur.Ookbijdeinzetvandigitaleschoolborden,

eenuitbreidingvandeict-infrastructuurisdezebalansvanbelang.

Daarnaastwordtbeschrevendatsturing(leiderschap),onder-

steuningvanensamenwerkingdoordocentenvanwezenlijkbelang

zijn,methetdidactischgebruikvanictvoorlerenalsresultaat.

Indienergeengerichtesturingis,heeftdeinzetvanictvaakeen

sterkvrijblijvendkarakter.Indithoofdstukwordteenfasering

aangebrachtomvanhetbepalenvandeonderwijsvisietekomen

toteensuccesvolgebruik.Alleelementenvan‘VierinBalans’komen

hierbijaanbod.

Toelichting op de fasenFase1–bepalenonderwijsvisie.Deorganisatiecultuurenonderwijsvisiezijnbepalendvoordeimplementatie-strategievandetoepassingvanictinhetonderwijsinhetalgemeenenvandigibordeninhetbijzonder.

Fase2–bepalenambitieniveau:‘bigbang’of‘bordvoorbord’.Gaatdeinstellingvooreencentraalgeleideverande-ringofligthetinitiatiefbijdeonderwijsteams?Hetgeko-zenambitieniveaumoetwelpassenbijdeonderwijsvisie!

Fase3–selectieproces.Eensuccesvolleimplementatiebegintbijeenzorgvuldigselectieproces.Heteerderge-kozenambitieniveaubepaalthoehetselectieproceseruitziet.Dein3aen3bgenoemdefunctioneleentechnischeaspectenwordenindezefasebeoordeeld,maardoorwie?Dezefaseisbepalendvoorhetverkrijgenvandraagvlakbinnendeinstelling.Immers,niemandverzetzichtegenzijneigenidee.

a–functioneleeisenenwensen.Watmoet/wiljemeteenbordkunnen?Voordatjeeenbordkuntselecteren,ishetnodigomheldertehebbenwatjemeteendigitaalbordwiltgaandoen.Indithoofdstukwordtbeschrevenwelkefunctioneleaspectenspelenbijdeselectievaneenbord

b–technischeeisenenwensen.Hetenedigitalebordishetandereniet:detechnischespecificatiesvandebor-denverschillenvanelkaar.Hetisbelangrijkomtebepalenwathandig/nodigisvoorjouwonderwijs-instelling.Inditdeelwordendebelangrijkstetechnischeaspectenbelicht.

c–financiëleaspecten–Dekostenvaneendigitaalschool-bordbehelzenmeerdanalleendeaanschafwaarde,waarmoetjenogmeeraandenken?Kunjeookbesparen?

Fase4–implementerenentrainen.Bijdeimplementatievanhetdigibordineenmbo-instellingishettrainenvandocentenhetbelangrijksteaspect.Datkomtnaarvorenuithetonderzoek,maarookuitdegesprekkenendeenquête.Hetambitieniveauuitfase1isookbepalendvoordewijzewaaropdebordenindeinstellingwordengeïmplemen-teerdendewijzewaaropdetrainingwordtaangeboden:verplichtofvrijwillig?

Fase5–gebruiken,beherenenondersteunen.Nadeimplementatiebeginthetpas.Nugaandedocentenenstudentenermeeaandeslag.Succesvol?Nietzosuccesvol?Hoezorgjeervoordatereengroeicurveontstaat?Wordtgemetenofdoelenzijngehaald?Wiedoethetbeheervandeborden?Wieondersteuntdedocentenbijhetwerkenermee?Gaathetomtechnischeondersteuningofookomtipsentrucsbijgebruik?Wordternogmeertrainingaan-geboden?Enopbasisvanervaringeninhetgebruik,beginjeweerbijfase1…

7 Fasering: van visie naar succesvol gebruikZo!

Hoe?

Opwiensinitiatiefwordendebordengeplaatst?Docentofinstelling?

Moetenalledocentenermeeaandeslag?

IsdeonderwijsvisiegebaseerdopKennisover-drachtofKennisconstructie?

Gaathetovereenmoderneuitstralingvandeschoolofvernieuwinginhetonderwijs?


Kentdeinstellingéénvisieoponderwijs?

Bepaal de onderwijsvisie


Het begint met onderwijsvisie

Hetprocesvanhetafwegenvandeinvoeringvandigibordenbegint

bijdezefase,tevensdeeerstebouwsteenuithetVierinBalans-

model;deonderwijsvisie.Bijdezevisiegaathetomdeopvatting

vandeinstellingofopleidingoverwatgoedonderwijsisenhoe

mendatwilrealiseren.Devisieomvatdedoelstellingen,derol

vandocenten,studentenenmanagementdaarin,deinhoudvanhet

onderwijsendematerialendiewordeningezet.Devraagisofhet

gebruikvandigibordenpastbinnendeonderwijsvisieenzoja,

opwelkemanier?

Kenmerkenvandevisiediehierbijeenbelangrijkerolspelen

zijn:kennisoverdrachtversuskennisconstructieencentraalversus

decentraal.Kiesteenschoolvooronderwijsdatmetnamegerichtis

opkennisoverdrachtwaarbijdedocenteenbelangrijkerolheeft?

Ofishetonderwijsgerichtopinteractieenwordtervanuitgegaan

datkennisgezamenlijkwordtgeconstrueerd?Dezevarianten

kenneneenandereaanpakbijdeinvoeringvanhetbord:de

scholingendeimplementatiemoetenanderswordenvormgegeven.

Daarnaastisbelangrijkopwelkemaniererkeuzesworden

gemaaktenveranderingenwordendoorgevoerdbinnende

instelling.Wordendebeslissingenopcentraalniveaugenomen?

Ofhebbendeverschillendeonderdelengrotezeggenschapenwordt

erdecentraalbeleidendaaruitvoortvloeiendekeuzesgemaakt?

Hethiernavolgendehoofdstukgeeftdaarmeerinzichtin.

HetVierinBalans-modelkentnogdrieanderebouwstenen.

Hetgaathierbijom:

• Deskundigheid:dekennisenvaardighedenvandocentenen

studentenomonderwijsdoelstellingenmeticttebereiken.

• Digitaalleermateriaal:alleformeleeninformeledigitale

educatievecontent.

• Ict-infrastructuur:beschikbaarheidenkwaliteitvancomputers,

netwerken,internetverbindingen,elektronischeleeromgevingen

enhetbeheerenonderhoudvanict-voorzieningen.

Debalanstussendevierbouwstenenvraagtindeeerstestapal

aandacht.Deskundigheidhangtnamelijksterksamenmetdevisie.

Wordtscholingvoorhetdigibordverplicht(centralesturing)?Of

isdemotivatieomhetbordtegaangebruikenzogrootenkunnen

docentenelkaarhierbijhelpen(initiatiefvanuitdeopleidingzelf)?

Iseraldigitaalleermateriaalbeschikbaarofgaathieringeïnves-

teerdworden?Enhoezithetmetdeict-infrastructuur:isdeze

toereikend?

Fase 1. Bepaal de onderwijsvisieZo!

De onderwijsvisie

is de eerste stap:

zonder visie op

het gebruik van

de borden, kan de

richting niet

worden bepaald

én kan niet worden

vast gesteld of de

implementatie een

succes is!

Leid

ersc

hap

Samenwerking

Visie

Didactischgebruikvanictvoorleren

Deskundig-heid

Digitaalleermate-

riaal

Ict-infra-structuur

Vier

in

Bala

ns-m

odel

Hoe?

Eenonderwijsteambepaaltzelfofhettoegevoegdewaardeheeft.

Iedereenmoetwerkenmethetdigibord!Big-Bang


Past de implementatiestrategie

bij de onderwijsvisie én de

organisatiecultuur?

Bepaal het ambitieniveau


Fase 2. Bepaal het ambitieniveauZo!Hoog ambitieniveau: big bang Aanleiding:centraalgeleideverandering,maarooknieuwbouw/verbouw

Kenmerken

•Initiatiefligthoogindeorganisatie

•Keuzevoordigitaalbordnietpersedoordedocentzelfbepaald

•Pastbijcentraalbepaaldeonderwijsvisie

•Pastbijeenorganisatiecultuurwaarbijmandaathoogindeorganisatieligt

•Veranderingwordtdoorgevoerdinkortetijd(binnen2jaar)

Kansen

•Doorschaalgrootteisfinancieelvoordeeltebehalen(Ziefase3cvanhet

selectieproces.)

•Beheerisgoedteregelenalsgekozenisvooreenmerkentype

•Hetonderlinguitwisselenvanmaterialenismogelijk

•Jekuntmedewerkersvrijmakenvoorhetontwikkelenvanleermiddelen

vooralleopleidingen

•Doordatiedereenermeewerkt,kunnendocentenelkaarhelpen

Bedreigingen

•Wellichtmoeterwordenaanbesteed(groteaantallen!)

•Veelaandachtnodigvoorprofessionaliseringenscholing,ondersteuning

endraagvlak

•Dedigitalebordenzijnkwetsbaar.Wievoeltzichverantwoordelijkvoor

hetbord?ZowelbijdeDienstictofautomatiseringalsbijFacilitaire

zakenmoetduidelijk

zijnwiewaarvoorverantwoordelijkis

•Wieisfunctioneeleigenaarvanhetbord?

•Veelaandachtnodigvoorzorgvuldigheidinhetselectieproces:wiewordt

betrokken?

Laag ambitieniveau: bord voor bord Aanleiding:individuelebehoeftevanteam/docent

Kenmerken

•Initiatiefligtbijindividueelteamofdocent

•Keuzevoordigitaalbord=eigenkeuze

•Pastbijdecentraalbepaaldeonderwijsvisie

•Pastbijorganisatiecultuurwaarmandaatlaagindeorganisatieligt

•Veranderingmaglangerduren(3-5jaar)

Kansen

•Demotivatievanhetdocententeamkrijgjecadeau!

•Scholinghoeftniettewordenverplicht.Debehoefteontstaatvanzelf

•Alleenteams/docentengaanermeeaandeslagdiedemeerwaardezelfzien

•Erwordtquaondersteuningminderverlangdvancentraledienstenomdat

hetinitiatiefbijhetteamligt

•Erkunnenookvoorwaardenaanhetteamwordengesteld(‘Jemagalleen

bestellenalsjebijvoorbeeldscholing,professionaliseringen

ondersteuninghebtgeregeld’)

•Eenteamofdocentvoeltzich‘eigenaar’vanhetbordvoelenenerals

vanzelf

voorzichtigmeeomspringen

•Hetselectieprocesiseenvoudiger:óferisaleenstandaardbepaald,of

eenteam/docentmagzelfkiezen

Bedreigingen

•Kansopverschillendebordenwaardoorbeheerenuitwisselingvan

kennis/materiaalwordtbemoeilijkt

•Hetismoeilijkomschaalvoordelentebehalen.

Hoe?

Iseendigibordvan‘facilitair’ofICT?Oftochvanhetonderwijs?

Hoezorgjevoordraag-vlakonderdocenten?

Ineengroteinstellingkunjenietiedereenbetrekken…

Wiewordtbetrokkenbijdeselectie?


Betrokkenheid:

Wie verzet zich tegen zijn

eigen idee?

Het selectieproces


Type bord

Vooreenmbo-instelling,vaakgrootvanomvangmetduizenden

studentenenmeerderevestigingen,isdeaanpakvanhetselectie-

procesalsonderdeelvaneensuccesvolleinvoeringvandigitale

schoolbordennieteenvoudig.Devoorkeurvooreenbordis

persoonlijk:welofgeenwhiteboard,eenvastbordofjuistniet.

Wildeinstellingkiezenvoorééntypebord-watquakosten,

beheer,scholingenondersteuningdevoorkeurheeft-danheeft

dattypewellichtnietiedersvoorkeur.Mochteeninstellingde

keuzevooreentypebordvrijlaten,dankaneendocentofteamzelf

aandeslagmetdeselectievanhetmeestprettigebord,ervan

uitgaandedatergeenaanbestedingisvereist.Indithoofdstuk

overselectiegaanweervanuitdateeninstellingééntypebord

wilselecteren.

Betrek docenten

Vooreengrotereinstellingishetnietmogelijkomalledocenten

bijdekeuzetebetrekken.Hetisbovendiennietondenkbaardat

docentenvanverschillendeopleidingenookverschillendeeisen

zullenstellen.Omtoteentypebordvooriedereentekomen,moet

eengemêleerdegroepinformatiemanagers,docentenénonder-

wijsmanagersverantwoordelijkwordengemaaktvoordelijstmet

functioneleeisen.Vanallepuntenopdelijstmoetzijnaangegeven

ofheteenwensofeeneisbetreft(MoSCoW-lijst,eenindelingop

prioriteiten:must-have,should-have,could-haveenwould-have)

enwathetgewichtvandeeisis.Wellichtzijnerookknock-out

criteriabij:zonderdezeeigenschapishetbordnietgeschikt.

Omdattoekomstigegebruikersvaaknogonvoldoendeideehebben

vandemogelijkhedenvandigiborden,ishetverstandigeenaantal

presentatiesvanleveranciersbijtewonen.Bezoekinelkgeval

andereonderwijsinstellingenvoorreferenties(zowelKennisnetals

SaMBO~ICTkunnenuincontactbrengenmetcontactpersonenbij

anderembo-instellingen).

Betrek ICT en Facilitair

Metdefunctioneleeisenophetnetvlieskunnendeverantwoorde-

lijkenvoordeondersteuningvanhetdigiborddevertaalslagmaken

naardetechnischeeisen.Hetisookvanbelangomtebepalen

welkeeisendeinstellingsteltaandeleverancierendeonder-

steuningvandeleveranciermiddelsbeheerenscholing.Eenaantal

leveranciersbiedtbijvoorbeeldgratisinstructieaan.Ofdit

voordeelopweegttegenanderekosten,komttotuitdrukkinginde

businesscase(ziefase3coverdefinanciëleaspecten).

Aandehandvandezoweldetechnischealsfunctioneleeisen

kunnendeverschillendebordenwordengescoordofkaneenaan-

bestedingstrajectwordengestart.Metalsresultaathetperfecte

bord!

Nietonderschatten:Pakdeselectie,implementatieeninrichting

vandegebruiksfaseprojectmatigaan.Vergeetooknietomuit-

gebreidenfrequenttecommuniceren,maakeencommunicatieplan.

Fase 3. Het selectieproces Zo!

Zoveel mensen

zoveel wensen:

selecteer bewust:

weet waarom je

een bord kiest!

Hoe?

Bedieningsgemakiscruciaal

Welkeaccessoireskanikerbijgebruiken?

Ikwil‘echt’kunnenschrijvenopeenwhiteboard.

Wordterscholingaan-gebodendoordeleverancier?

Watzijndeverschilleningebruiktussendetypenborden?

Aansluitingoponderwijsvisie?


Functionele eisen en wensen


Functionele eisen van docenten en onderwijsmanagers

Hoekunnendedoelen(ofeendeelervan)binnendeonderwijsvisie

(vandeinstellingofvanhetteam)wordenverwezenlijktmetbehulp

vaneendigitaalschoolbord?Enwatsteltdatvooreisenaanhet

bord?Datzijndecentralevragenwaarhethieromdraait.Wellicht

daterhierookeisennaarvorenkomendienietzozeertemaken

hebbenmethetbordalswelmetaanpalendesystemen.Mogelijk

iseenbepaaldtypetrainingvereistofwordenereisenaanhet

(eigen)beheerendeondersteuningvanuitdeafdelingenICTof

Facilitairgesteld,zoals:

• Just-in-timeondersteuning;

• Vervangingbijuitvalvanhetbordofdebeamer;

• Beschikbaarheid;

• Hulpbijvervaardigingvanmaterialen;

• Communicatieoverhetbord(mettips&trucs);

• Keuzeuitverschillendesoortentrainingen(bijvoorbeeldvoor

beginnendeversusgevorderdegebruikers);

• Hetkunnenopslaanvanaantekeningenenweb-based

beschikbaarstellenaanstudenten(ookaanstudentendie

nietaanwezigwaren).

• Magdesoftwarethuiswordengeïnstalleerdengebruikt?

Maar ook eisen die betrekking hebben op het bord:

• Bedieningsgemak;

• Mogelijkhedenvanhetbordquasoftware;

• Welofgeenloswhiteboardernaast;

• Welofnietkunnenschrijvenophetbordmetwhiteboard

stiften;

• Meetebestellenaccessoireszoalsstemkastjes.

Eenenanderresulteertineenlijstwaaropwordtaangegeven

welkezakeneisdanwelwenszijn,bijvoorbeeldconformhet

MoSCoW-principe.Dezelijstdientalsbasisvoor‘demensenvan

detechniekenondersteuning’dieaandeganggaanmetde

technischeeisenenwensen.

Fase 3a. Selectieproces: functionele eisen en wensenZo!

Wat moet een digitaal bord kunnen?

Hoe?

Beweegbaarofvastbord?

Losseofvastebeamer?Bord(on)afhankelijkesoftware?

Dommeofslimmepen?

Helemaalgeenbeamermaartouchscreen?

Vastepcofeigenlaptop?


“Docenten vinden over het algemeen niet prettig om te schrijven op een digibord omdat je bij ons in

het licht van de beamer staat. Ze blijven veelal teruggrijpen op een klein whiteboard naast het digibord.”

Technische eisen en wensen


Werking van bord & beamer Erisonderscheidtemakentussende

volgendesoortenborden:

• Drukgevoelig-deze‘zachte’bordenzijnmeteenvingerof

dummy-pentebedienen.

• Elektromagnetischofinfrarood/ultrasoon-dezeborden

wordenbediendmeteenspecialedigitalepen.

• LCD-touchscreen–tebedienenmeteenvingerofdummy-pen

Alleborden,behalveLCD-touchscreens,makengebruikvaneen

beamer.Uitonderzoekisgeblekendatblootstellingaanhetlicht

vaneenbeamerschadelijkisvoordeogen.Vanuitditoogpuntis

hetaanteradeneenbeamertekiezendiezeerdichtbijhetbord

wordtgemonteerd(eenzogenaamdeshortthrowbeamer).Dekeuze

vooreenbeamerisuiteraardnietvanbelangbijdeLCD-schermen.

Schrijven op / bedienen van het bord Sommigebordenzijn

behalvemeteendigitalepenookmeteenwhiteboardstiftte

beschrijven.Alleswatmeteendigitalepenisgeschreven,kan

wordenopgeslagenenweerwordenteruggeroepenophetscherm.

Datkannatuurlijknietmettekstdiemeteenstiftisgeschreven.

Maakeenmetstiftbeschrijfbaarschermweldirectnagebruik

schoon,anderswordthetsmoezelig.Ookalsjeerietsopwilt

projecteren,moethetbordschoonzijn.Erzijnoverigensook

bordenwaareenwhiteboardnaastisgemonteerd.

Vast, beweegbaar of verrijdbaar bord? Vaakishetmogelijk

tekiezentusseneenvastbordofeenbeweegbaarbord.Bijeen

beweegbaarbordmoeteeneventuelebeameraanhetbordvast-

zitten.Meteenverrijdbaarbordiservooraanvangvandeles

wattijdnodigomoptestarten.Eenaantalinfrarood/ultrasoon

systemenkunnenopelkeondergrond(whiteboard,muur)werken.

Hiervoorgeldtookdatbijverplaatsinginstallatietijdnodigis.

Vaste pc of laptop gekoppeld? Vooreeninstellingdieallemede-

werkersheeftuitgerustmeteeneigenlaptop,isditgeenkwestie.

Vooreeninstellingdiedatvanplanis,wellichtookniet.Zorger

welvoordathetaansluitenvandelaptopaanhetbordeenvoudig

is,bijvoorbeelddoorhetplaatsenvanzogenaamdedockingstations.

Deextraopstart-eninstallatietijdisonhandigvoordedocent.Wat

welhandigis,isdatdeeigenlaptopkanwordengebruiktbijhet

voorbereidenvandeles,zowelopschoolalsthuis.

Bordafhankelijke software of niet? Bijnaallebordengebruiken

eeneigensoftwarepakketdatwordtmeegeleverd.Erbestaatook

bordonafhankelijkesoftware.Hetbelangrijksteverschil:deuit-

wisselbaarheidvandelessendiemetdesoftwarezijnontwikkeld.

Iseenlesontwikkeldmetbehulpvandesoftwarevaneenspecifiek

bord,dankanhetmateriaalalleenwordengebruiktopeenbord

vandatzelfdemerk.Debordonafhankelijkesoftwareiswelopelk

digibordtegebruiken;leermiddelendiemetdezesoftwarezijn

ontwikkelddusook.Ookuitgeverijenontwikkelensoftwarevoor

digiborden.Veelinstellingenkenmerkenhetgebrekaanberoeps-

specifiekesoftwarealsbelemmerend,maareigenmateriaalkan

natuurlijksowiesowordengebruikt(doorhetondertebrengenin

Wikiwijs).Envergeetnietdatookallerleiwebtoepassingen(2.0)

indeleskunnenwordengebruikt:Teleblik,YouTube,SchoolTV,

fotosites,GoogleEarth.MaarookbijvoorbeeldAutocadenandere

technischetoepassingensluitengoedaan.

Fase 3b. Selectieproces: technische eisen en wensenZo!

“ Graag een bord

met beamer ineen,

zodat het omhoog

en omlaag kan.”

“ Slimme pennen

zijn duur en raken

kwijt!”

Hoe?

Watkosthetinaanschaf?

Kostenvoorbeheer? Diefstalgevoelig?

Kostenvooronderhoud?

Hoelanggaathetbordmee?


Financiële aspecten


Wat kost een digibord?

Bijdeaanschafvaneendigitaalschoolbord,ishetverleidelijkom

puuropbasisvandeaanschafwaardeeenkeuzetemaken.Zekerals

ermeerderebordenineenswordenaangeschaft.Hetisechterniet

voldoendeomalleenrekeningtehoudenmetdeaanschafwaarde

vaneenbord.Vooreengoedebusinesscasemoetenmeerkostenin

ogenschouwwordengenomen:

• Aanschafwaarde(ookvaneeneventueelonderstel,accessoires

eneventueeladditioneelwhiteboard);

• Installatiekosten;

• Licentiekostensoftwarevoormethodegebonden

digibord-software;

• Verwachtelevensduur;

• Afschrijvingswaarde;

• Vereistbeheer(functioneel,technischenwerkplekondersteuning

inaantalfte);

• Levensduurenvervangingvandeonderdelen(denkaandelamp

vaneenbeamer,accessoiresof‘slimme’pennen);

• Scholing;

• Ontwikkelenofaanschafvanmaterialen.

Inhetalgemeenkanwordengestelddatbeweegbareinstallaties

meeronderhoudvereisenofstoringsgevoeligzijn.Daarnaastis

bekenddatdelampvaneenbeamereenbeperktaantalurenmee-

gaatendatvervangingvandelampnietgratisis.Dekostenvoor

beheerbedragenechtereenveelvoudhiervan:houddaarrekening

mee!

Wat kun je besparen?

Indienwordtgekozenvoorééntypedigibordkanworden

bespaardop:

• Functioneelbeheer(onderhoudsoftware);

• Technischbeheer;

• Ondersteuningopdewerkplek–docentenkunnenelkaar

ookhelpen;

• Aanschafenonderdelendoormiddelvaninkoopvoordeel;

• Softwaredoormiddelvaninkoopvoordeel;

• Scholingdoormiddelvaninkoopvoordeel;

• Ontwikkelenmaterialen(uitwisseling/delenismogelijk).

Aanbesteding vereist?

Bijeenuitgavevaneenbedragbovende€193.000(drempelwaarde

vanaf1januari2010)aanéénproductofdienstiseeninstelling

aanbestedingsplichtig.Raadpleeghiervooruwfinanciële-of

inkoopafdeling.

Fase 3c. Selectieproces: financiële aspectenZo!

Laat u niet leiden

door een eventuele

lagere aanschaf-

waarde!

Er zijn meer

kosten dan alleen

de aanschaf!

Laat u niet leiden door een eventuele lagere aanschaf-

waarde! In aanschaf is een digibord niet veel duurder dan

een beamer in combinatie met een in hoogte verstelbaar

5-vlaks whiteboard plus apart projectiescherm. Er zijn

meer kosten dan alleen de aanschaf!

Hoe?


Wanneerisheteensucces?

Scholingmoetverplichtzijn!

Traindetrainer?

Didactischevaardigheden?ScholingmoetNIETverplichtzijn!

Knoppencursus?

Trainingdoordeleverancier?

Niet doen: de borden

ophangen en denken

dat ze dan wel

gebruikt worden.

Implementeren en trainen


Implementatie = zorg dragen voor een succesvol gebruik van de digitale schoolborden

Een succesvolle implementatie vereist leiderschap Hetsucces

vandeimplementatievaneenvernieuwingisafhankelijkvangoed

leiderschap.Eenbreedgedragenvisieengemeenschappelijkedoel-

stellingenzijnbelangrijkekenmerkenvangoedleiderschap.Deze

situatiewordtopdemeestescholennietherkend:dedidactische

inzetvanicthangtvaakafvandepersoonlijkevoorkeureninteres-

sesvanindividueledocenten.Omdatvangerichtesturingnauwe-

lijkssprakeis,heeftdeinzetvanictvaakeensterkvrijblijvend

karakter(bron:VierinBalansMonitor).

Vrijblijvendheid = onduidelijkheid = ontevredenheid? Dege-

meenschappelijkevisie(fase1)wasdeeerstestap.Indetweede

faseishetambitieniveaubepaald.Bijdeselectiefasezijndejuiste

personenaangehaakteniseenstartgemaaktmethet

verkrijgenvanhetbroodnodigedraagvlak.Daarnaastheefteen

succesvolleimplementatieconcrete,meetbare,haalbare(SMART)

doelennodig.Danwordtdeimplementatie,mitseropwordt

gestuurdenhetwordtgemeten,ookalssucceservaren.

Vermijd dubbele innovatie

Hetisnietreëelteverwachtendatalledocentendirecthet

maximaleuithetbordhalen.Delatmoetnietmeteentehoog

wordengelegdendubbeleinnovatiemoetvermedenworden.

Hetbordgaangebruikenvoordelessenisaleengrote

verandering.Alsdelessenookquadidactiekmoetenveranderen,

kandeveranderingtegrootzijn.Detrainingkan(verdeeldover

eenaantaljaar)alsvolgtwordenaangeboden:

1.Knoppencursusplusdidactischevaardigheden

2.Verdiepingknoppencursusplusverdiepingdidactische

vaardigheden

Verplichtofnietverplicht?Traininghoorterbij.Zonderde

bijbehorendetrainingishetophangenvaneendigibord

weggegooidgeld…

Fase 4. Implementeren en trainen Zo!

TPACK: nieuwe ideeën over scholing(Technological Pedagogical Content Knowledge) Eendocentdieictinzijnonderwijswilintegreren–endatiseenvereistevoorhetwerkenmeteendigibord-moetdeskundigzijnopdriegebieden:1ICT(technology);2Didactiek(pedagogy);3Vakinhoud(content).

Hetisbovendienbelangrijkdatdocentenhunkennisvanict,didactiekenvakinhoudafzonderlijkwetenteintegreren.Hoekunnendocentenhetbesteondersteundkunnenworden?Garete.a.(2001)noemenzesfactorendiekunnenbijdragenaansuccesvolleondersteuningenscholing:1Hoemeertijdaanondersteuningen

scholingbesteedwordt,hoebeterhetresultaat;

2Hoemeerdocentenbezigzijnmetvraag-stukkenwaarzeindeuitoefeningvanhunvakmeetemakenhebben,hoehogerdeopbrengst;

3Samenwerkingtussendocentenwerktbeterdanindividueleondersteuning;

4Ondersteuningmoetgekoppeldwordenaaneeninhoudsdomeinendedoelgroep;

5Watgeleerdwordt,moetaansluitenbijdevisievandeinstellingendedocenten;

6Voorbeeldmaterialenen‘goodpractices’werkenzeerstimulerend;

Bron:Kennisnetonderzoekreeksnr26‘Maakkennis

metTPACK–hoekaneenleraarictintegrereninhet

onderwijs.’HetTPACKmodelisontwikkelddoorKoehler

enMishra.

Hoe?


Waarkaneendocentterechtvoorverderescholing?

Ondersteuningopdewerkvloer?

Wiezorgtervoordathetbordaltijdgoedwerkt?

Wieiseigenaarvanhetbord?

“ Lampen gaan stuk als de beamer niet wordt uitgezet.”

Gebruiken, beheren en ondersteunen


Gebruiken

Debordenhangenendocentenhebbendeeerstetrainingen

gevolgd.Eenkleinbeetjespannendishetwel:

• Watalshetbordhetnietdoet?

• Watalshetbordnietdoetwatikwil?

• Wiehelptmealsikhetnietmeerweet?

• Moetikhetborduitzetten?

Taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden

Erbestaatnietzoietsals‘gezamenlijkeverantwoordelijkheid’:ofje

bentverantwoordelijk,ofniet.Deverantwoordelijkhedenmoeten

helder,concreet,voorspelbaarenmeetbaarzijn.Envooriedereen

duidelijk.Enkelevoorbeelden:

• Dedocentdoet(welofniet)hetborduitnazijn/haarles;

• Dedocentgeefthetdooraandeondersteunersalserslecht

functionerendeonderdelenzijn;

• Dezeonderdelenwordenbinnenhetuurvervangen;

• Eriswel/nietaltijdeenvervangendbordbeschikbaar;

• Ondersteuningiszonodigdirectbeschikbaar.

Ondersteuning: echt nodig

Erisinhetverledenvooralveelaandachtgeweestvoorhetonder-

steunenvangebruikersbij‘hijdoethetniet’-vragen.Debehoefte

aanfunctioneel-inhoudelijkeondersteuninggroeitnaarmatehet

gebruikvanict-middelen(zoalsdigiborden)toeneemtenverandert

van‘gebruiken’in‘toepassen’.Eendocentmoetterechtkunnenmet

zijn‘hoekanik…’-vraag.Idealiterkaneendocentmeteen

dergelijkevraagbijeendirectecollega(super-userofhoofd-

gebruiker)terecht,maarookeenfunctioneel/didactischehelpdesk

kanuitkomstbieden.

Scholing

Hettrainingsaanboddatwellichtisopgezetofingekochtvoorde

implementatie,moetwordendoorontwikkeldengecontinueerd.

(Bij-)scholinghoorterbij.Nieuwedocentenmoeteneentraining

kunnenvolgen.Vooranderengeldtdatals‘deknoppen’onderde

kniezijn,steedsmeerdidactiekindetrainingenkanworden

verwerkt.

Ervaringen verzamelen & meenemen

Tijdenshetgebruikontstaanoveralopdewerkvloerkleineen

groterewensentotverandering.Zorgdatdezewordenopgevangen

endaterietsmeewordtgedaan.Geefaanwelkewensenerzijnen

welkewordengehonoreerd.Functioneelbeheerkanhierbijvoor-

beeldeenrolinspelen,maarerisookeigenaarschapnodigop

managementniveau:pasthetindevisieofpasthetbudgettair?

Fase 5. Gebruiken, beheren en ondersteunen

Bij een centrale aanpak moet er in

faciliterende zin meer zijn georganiseerd.

Zo!


Digiborden in het mbo, doe het bewust!

Iederembo-instellingheefteenaantaldigibordeningebruikofdenktnaover

deaanschafhiervan.Dekennisuitwisselingsdagendeenquêtehebbenuitgewe-

zendatdebordenbijnaalsvanzelfaandemurenkomentehangen,maardathet

nietvanzelfleidttoteensuccesvolgebruik.Uitdeenquêteisgeblekendathet

digibordinhetmboinveelgevallenalleenalspresentatieschermwordtgebruikt

-uitzonderingendaargelaten.Daarmeewordtteweinigrendementgehaalduit

hetdigibord.Desleuteltotsuccesisdatallebouwstenenvanhet‘VierinBalans

Modelinsamenhangmoetenwordenbekeken.

Draagvlak

Hetambitieniveauvandeinstellingmetbetrekkingtotdeaanschafvandeborden

bepaalthoedeimplementatievandebordenkanwordenaangepakt.Vooreen

centraalgeleide,snelleverandering,bijvoorbeeldalsgevolgvannieuwbouw,is

draagvlaknietvanzelfsprekend.Zekernietalsdeonderwijsvisiedecentraaltot

standkomt.Zorginzo’ngevalvooruitstekendeondersteuningopalleterreinen

(scholingsaanbod,hulpopdewerkplek,urenvoorprofessionaliseringetc).Boven-

dienmoeteendergelijkeimplementatieprojectmatigwordenaangepakt.Magde

implementatielangergaandurenofligthetinitiatiefindeteamsofbijdeoplei-

ding?Danishetcreërenvandraagvlakmindereenissue.Teamszullendaneerder

geneigdzijnzelfondersteuningteorganisereneneenmindergrootberoepdoen

opcentraleondersteuning.

Digiborden in het mbo:

het is méér dan alleen

aanschaffen!

Conclusie: ook hier geldt 'Vier in Balans’8. Conclusie en advies

Leiderschap•Breedgedragenvisie(fase1)engemeenschappelijkedoelstellingen.•Bepaalvoordeimplementatiehaalbaredoelen(fase4),•Stuur•Meet•Vierhetsucces

Samenwerking & Ondersteuning Motiveerdocentenomsamentewerkenenelkaartehelpen.Organiseergoedetechnischemaarookfunctioneel-inhoudelijkeondersteuning.

Visie

Formuleerde

onderwijsvisie.

Watisdevisieop

hetgebruikvan

digitaleschool-

borden?

Deskundigheid

Zonderscholing

heefthetdigibord

geenmeerwaarde.

Zorgvoor

‘knoppencursussen’

gecombineerdmet

didactische

trainingen.

Digitaal

leermateriaal

Ermoetvoorhet

digibordvoldoende

digitaalleer-

materiaalbeschik-

baarzijn.Eris

alveelmateriaal

beschikbaar,maar

dedocentkanook

zijnofhaar

eigenmateriaal

gebruiken

Ict-infrastructuur

Wezijnonder-

tussenafhankelijk

vaneengoede

envoorspelbare

werkingvande

ict-hulpmiddelen.

Eendefectaanhet

digibordmoetsnel

zijnverholpen.De

kwaliteitvanzowel

techniekalsonder-

steuningMOETop

ordezijn!

Didactisch gebruik van ict voor leren Ditonderwerpligtinhetverlengdevanhetkopje‘Deskundigheid’.Docentenmoetenkundig

zijnopdriegebieden:ict,didactiekenvakinhoud.Endiedriegebiedenindepraktijk

kunnenintegrerentenbehoevevanmaximaleleeropbrengstindeles(TPACK).Deinstelling

kan(enmoet)dedocenthierbijondersteunendoorgoedeprofessionaliseringstrajectenaan

tebieden.


Kennisnet-uitgaven

• Digitaleschoolborden(2008)–informatiewijzeroveraanschaf,gebruikenbeheervandigitaleschoolborden.

Gerichtopict-coördinatoren.

• Meerwaardevanhetdigitaleschoolbord(2010)–onderzoeksreeksKennisnetictinhetonderwijsdeel24.

Overmeerwaardevantoepassingvanhetdigibordindeklas.(TonKoenraade.a.)

• MaakkennismetTPACK(2010)–onderzoeksreeksKennisnetictinhetonderwijsdeel26

• VierinBalans–jaarlijkseuitgaveovertoepassingvanictinhetonderwijstevindenoponderzoek.kennisnet.nl

Didactiek

Jekunteenboekenkastvullenmetboekenoverdidactischgebruikvanhetdigitalebord,enkeletips:

• HandboekDigibord&Didactiek(AllardBijlsmaenJoriMur)

• TheinteractiveWhiteboardRevolution(ChrisBetcher,MalLee)

Websites

• www.leraar24.nl(instructievideo‘soverhetgebruikvandigiborden)

• www.digibordhulp.nl

• digiborden.kennisnet.nl

• www.welkdigibord.nl(meerovertechniekensoftware)

• www.digibordenmeer.nl(overzichttypeborden)

• DescriptievanUUoverervaringenvanleerlingen(Moubareke.a.juni2010)vindtuop

http://igitur-archive.library.uu.nl/student-theses/2010-0817-200224/PGO_gewijzigde_eindversie.pdf

Op de boekenlijst: lees- en surftips Zo!

Abonneer je gratis

op de Kennisnet

onderzoeksreeks op

onderzoek.kennisnet.nl.

Wist u dat het

digiborden nieuws

van Kennisnet te volgen

is via Twitter?

http://twitter.com/

KNdigibord


Kennisnetisdépubliekeorganisatie,opgerichtdoorhetonder-

wijs,diealle8000scholeninhetprimaironderwijs,voortgezet

onderwijsenhetmboondersteunteninspireertbijheteffectief

inzettenvanict.

Welke rol kan Kennisnet spelen?

Kennisnetkaninstellingenbehulpzaamzijnbijdevolgendezaken:

• Publicerenvankennisenervaringenvaninstellingenen

experts;

• Ondersteuningbijvisieenbeleidsvorming;

• Samenmetonderwijsinstellingenuitvoerenvanprojecten

waarbijinnovatieenhetontwikkelenvankenniscentraalstaan;

• Inzichtkrijgenindeict-competentiesvandocenten;

• Maatwerkworkshops/presentatiesopstudiedagenenonline

workshops;

• Aandeslagmetdigitaalleermateriaal;

• Ondersteuningbijhetgebruikvanvideo;

saMBO~ICTiseenzelfstandigeorganisatievanenvoorallembo-

instellingenenheeftsterkebandenmetdeMBORaadenmet

Kennisnet.DebelangrijkstepijlersbinnensaMBO~ICTzijn

belangenbehartiging,kennisdelingengezamenlijkeprojecten.

saMBO~ICTisdebelangenbehartigervandesectoropeenbreed

terrein.ZohoudtsaMBO~ICTzichbezigmetgegevensuitwisseling,

maarookmethetgebruikvaneenelektronischeleeromgevingin

hetprimaireproces.Daarnaastzijnerveleactiviteiten,van

projectnotebooksvoorstudententotkennisdelingtussen

gebruikersgroepenvandebelangrijksteapplicaties.saMBO~ICT

maaktbijhaaractiviteitengebruikvandekennisenenergiedie

binnendemboorganisatiesaanwezigis.Zoveelmogelijkworden

instellingenzelfinstaatgesteldomgezamenlijkeactiviteitenvorm

tegeven.saMBO~ICTzorgtdaarbijvoorpraktischeondersteuning.

saMBO~ICTismedeinitiatiefnemervanditboekjeenzoukennis-

delingoverditonderwerpgraagfaciliteren.

Dit kunnen Kennisnet en saMBO~ICT betekenen


AlbedaCollege

Alfa-college

AOCTerra

ClusiusCollege

DaVinciCollege

EdudeltaCollege

FrieslandCollege

GrafischLyceumRotterdam

GroenhorstCollege

HeliconOpleidingen

HogeschoolUtrecht

ROCIDCollege

KoningWillemICollege

LentizOnderwijsgroep

Noorderpoort

NovaCollege

ROCdeLeijgraaf

ROCMiddenNederland

ROCTilburg

ROCvanAmsterdam

ROCvanTwente

ROCZeeland

Met dank aan

36

StichtingKennisnet

Paletsingel32

2718NTZoetermeer

Postbus778

2700ATZoetermeer

T0800-KENNISNET

F079)3212322

Iwww.kennisnet.nl

Kennisnet.Lerenvernieuwen

Colofon

DigibordeninhetMBO,hoe?Zo!

Tekst:MaaikeStam,

MiekevanKeulen&JohnHanswijk

Vormgeving:TappanCommunicatie

DrukBijOBTdeBink,Leiden

Januari2011

Hoe-Zo Digiborden in het MBO - Kennisnet

Documents

Transcript of Hoe-Zo Digiborden in het MBO - Kennisnet