Hoe! Magazine

magazine voor cultureel en creatief ondernemersSpeciale uitgave van Xpert CMKB

Je kunt ermee toveren, ma Vanuit je identiteit ga je opp

Een valkuil voor starters Tip! Probeer niee

Ho!!

2 Ho! onderneem ik / presenteer ik / verbind ik Ho! onderneem ik / presenteer ik / verbind ik 3

Hoe onderneem ik?

Hoe verbind ik me aan anderen?

Hoe presenteer ik mezelf?

OndernemenEen dagelijks samenspel van creatief werk en ondernemerschap: dat is wat creatief ondernemers met elkaar gemeen hebben. Via het programma Xpert CMKB stimuleerde de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht ruim twee jaar lang dat ondernemer-schap in de creatieve sector. Honderden creatieven uit alle disciplines namen deel aan de masterclasses, expertmeetings, events en co-creaties.

VerbindenXpert CMKB legde zo talrijke betekenisvolle relaties met creatieve professionals en andere partijen uit de markt en samenleving. Hoewel eind juni 2011 de subsidietermijn van het programma afloopt, is het de ambitie van de HKU om de relatie met het cultureel en creatief mkb verder uit te bouwen. Zodat er op veel manieren een kruisbestuiving blijft bestaan tussen onderwijs en praktijk.

PresenterenTijdens de ruim twee jaar dat het programma Xpert CMKB liep, deden alle betrokkenen samen veel kennis en ervaring op. Die zijn natuurlijk nuttig voor élke creatief professional – of je nu ontwerper, musicus, beeldend kunstenaar of gamedesigner bent. Om die kennis ook aan jou te presenteren, bieden we je dit eenmalige magazine aan. Vol tips en adviezen van experts met wie we de afgelopen jaren hebben samengewerkt.

Veel leesplezier en doe er je voordeel mee!

Xpert CMKBIngrid DinnissenIsjah KoppejanIris LoosErik Uitenbogaard

De experts


zi! pagin" 16

Verwarrin#i$

vruchtbaar

Zes adviezen voor ondernemers 7 David Uijl van de Kamer van Koophandel heeft tips voor starters én ervaren ondernemers. Zo adviseert hij een sparringpartner te zoeken met wie je jouw ideeën kan bespreken.

Jouw businessmodel 12

Duurzaam ondernemen & ontwerpen? 20

Bescherm je merk en werk 26

Broedplaatsen 40

Online branding 25

Merk en identiteit 30

Creatief ondernemen in Amersfoort 36

Geen blabla, maar doen, doen doen! 32Blijf niet wachten op opdrachten, maar ga aan de slag. Dat is het advies van Hugo van den Hurk, eigenaar van reclamebureau Everybody Likes Penguins.

Ik onderneem

Ikpresenteer

Word een ster in netwerken 34 Ook bij netwerken is het de oefening die kunst baart. En wissel méér uit dan visitekaartjes tijdens een Doe-het-niet-zelf-dag.

Ikverbind

Tekst Schrijf-SchrijfRedactie Ingrid Dinnissen, Isjah Koppejan, Iris Loos, Erik UitenbogaardOntwerp subsoda // Irene van Nes Drukkerij AltijdDrukWerkOplage 2000 stuks

PublicatieHogeschool voor de Kunsten Utrecht / Xpert CMKBPostbus 15203500 BM Utrechtwww.xpertcmkb.nl [email protected]

Juni 2011Mede mogelijk gemaakt door de Gemeente Utrecht, Ministerie van Economische Zaken, Taskforce Innovatie Utrecht en de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht.

Crowdfunding 10

Probleem + creativiteit 15

Co-creatie met 4x4 18

De crowd kan alles 23


6 advi%e& voor

ondernemer$va& Davi' U()

David Uijl is ondernemersadviseur bij de Kamer van Koophandel in Utrecht. Hij was de afgelopen jaren sterk betrokken bij Xpert CMKB. Zo verzorgde hij onder andere een spreekuur en was hij spreker op verschillende events.

Wat kan de Kamer van Koophandel voor jou betekenen?Als creatief ondernemer kun je bij de Kamer van Koophandel (KvK) gesprekken aanvragen, zowel voor algemeen advies over de bedrijfsvoering als een specifieke vraag. Samen met een adviseur bekijk je waar je staat met je onderneming, wat je nodig hebt en waar je dat kunt krijgen. Kunnen de adviseurs je inhoudelijk niet verder helpen, dan hebben ze vol-doende adressen waar je wel terecht kunt voor hulp. Ook organiseert de KvK netwerkbijeenkomsten die voor creatief ondernemers interessant zijn. Op deze borrels lopen namelijk jouw klanten rond: bedrijven die op zoek zijn naar iemand die kan helpen met de website, het interieur van het kantoor of het opzetten van een event.

Ben je een startende of ervaren ondernemer?

67% eigen baas zijn

59% specifieke werkzaamheden kunnen verrichten

53% uitdaging

19% geen bewuste keuze

‘Ik wil eigen baas zijn’ voert de top tien aan van redenen om te starten als zelfstandige. Dat blijkt uit recent onderzoek onder creatief professionals door Xpert CMKB. Opvallend is dat 19% van de creatieven géén bewuste keuze heeft gemaakt om voor zichzelf te beginnen.

Waarom ben je voor jezelf gaan werken?

Voor meer achtergrond en de volledige cijfers uit dit onderzoek: www.xpertcmkb.nl > Onderzoek & case studies


Vermijd calimerogedrag in onderhandelingen

Een valkuil voor vooral startende ondernemers is het zogenaamde calimerogedrag: in een onderhan-delingsgesprek met een potentiële opdrachtgever voel je je nietig en doe je er alles aan om de opdracht binnen te halen. Je verlaagt bijvoorbeeld je uurtarief, of tekent geen contract. Onderhandel nooit vanuit zwakte, maar denk: ik ben goed, take it or leave it! Oefen onderhandelings-gesprekken met een familielid of goede vriend, en leer vooral zelfverzekerd te praten over geld.

Zoek een sparringpartner

Het is voor elke ondernemer fijn om een goede sparring-partner te hebben. Iemand bij wie je ideeën kunt toetsen of advies kunt inwinnen als je twijfelt over een beslissing. Ken je niemand in je naaste omgeving die je kan bijstaan, dan kun je bij de organisatie Ondernemersklankbord terecht. Zo’n 300 ervaren ondernemers geven advies over de meest uiteenlopende zaken. Van de startfase van je bedrijf en de algemene bedrijfsvoering tot financiële kwesties en bedrijfsbeëindiging.

ondernemersklankbord.nl

ervare&

adviezen voor

ondernemers

van David Uijl

Vind een probleem en zoek de oplossing

Het is weliswaar een cliché, maar onmisbaar voor een succesvolle onderneming: denk vanuit de klant en niet vanuit jezelf. Ook al heb je nog zulke creatieve ideeën – als er geen vraag naar is, kom je niet ver. Ga op zoek naar de oplossing voor een prangende vraag, een oplossing waar potentiële klanten geld voor willen betalen. Ben je autonoom kunstenaar en wil je alleen vanuit je eigen artistieke uitgangspunten werken? Zet dan je product met veel bravoure in de markt en vraag er veel geld voor.

Blijf altijd denken aan de volgende opdracht

Vaak verloopt het eerste jaar van een ondernemer soepel: de omgeving juicht het toe dat je zelfstandig bent geworden en via via krijg je heel wat opdrachten. De klussen blijven echter niet vanzelf binnenkomen. Blijf daarom altijd denken aan de volgende opdracht. Ook al werk je nu aan een omvangrijke klus voor een groot bedrijf, als je eenmaal klaar bent, heb je weer een volgende opdracht nodig. Laat je dus niet overrompelen door je succes, maar wees altijd alert op nieuwe klussen.

starten'

Onderhoud de relatie met je zakenpartner

Overweeg je in zee te gaan met een zakenpartner? Zorg er dan voor dat jullie relatie goed is en dat jullie weten wat je van elkaar kunt verwachten. Ontstaat er namelijk een conflict, dan is het bijna nooit meer helemaal goed op te lossen. Voordat je met iemand gaat samenwerken, moet je er eerst achterkomen of jullie dezelfde verwachtingen hebben van het bedrijf en de bedrijfsvoering. Dat kan variëren van de toekomstvisie en marketingactiviteiten tot praktische zaken als werktijden en rolverdeling. Zo kom je later niet voor onaangename verras-singen te staan.

Kijk naar de belangrijkste som: omzet – kosten = winstLoopt je bedrijf niet lekker? Overweeg je het bijltje erbij neer te gooien? Kijk dan eerst naar de belangrijkste som van je onderneming: omzet – kosten = winst. Blijf net zolang zoeken tot je het pijnpunt in de som hebt gevonden. Weet je waar het fout gaat? Haal dan meteen mensen erbij die je kunnen helpen. Valt je product te verbeteren? Kun je beter een andere klantenkring zoeken? Dat is een proces dat je geregeld moet doorlopen.


waaro*?

Je project laten financieren door een grote groep mensen. Dat is het idee achter crowdfunding. Dit financieringsmodel heeft met de opkomst van internet en social media een hoge vlucht genomen. Ook in de creatieve sector komt crowdfunding steeds vaker voor.

Crowdfunding benut de mogelijkheden van internet ten volle. Het is een nieuwe, transparante manier van financiering waarbij de relatie tussen ondernemer en investeerder een belangrijke rol speelt. Je kunt het op eigen kracht doen, zoals bijvoorbeeld Mondo Leone deed om zijn cd te financieren. Ook zijn er steeds meer online platforms die crowdfunding faciliteren.

Zo lanceerde het Amsterdams Fonds voor de Kunst de website voordekunst.nl. Doel: kunstenaars en kunstliefhebbers met elkaar in contact brengen om via een donatiesysteem ideeën te verwerkelijken. Een ander online platform is CrowdAboutNow. De ondernemer pitcht zijn onderneming op deze website, en investeerders kunnen voor minimaal tien euro deelnemen. Als het benodigde startkapitaal binnen is, kan de ondernemer aan de slag. Na een afgesproken looptijd keert de ondernemer het bedrag weer uit aan de investeerder, plus een eventueel winstpercentage.

DisclaimerPubliek binden en geld bijeenbrengen gaat niet zonder slag of stoot. Het idee zelf moet bij de inves-teerders aanslaan, maar minstens zo belangrijk zijn de passie, het zelfvertrouwen, de integriteit en de kunde van de maker. Daarom is het nodig om open te zijn over je project en over jou als ondernemer. Om te zorgen dat investeerders het jou gunnen om je plannen te realiseren, moet je bovendien een verbinte-nis met ze aangaan die verder gaat dan het zakelijke niveau. Het kost veel tijd en energie om die relaties te onderhouden. En het kan even duren voordat dit zich terugbetaalt. Crowdfunding is dus zeker geen simpele manier om aan geld te komen. Het slaagt misschien niet in één keer en vergt een lange adem. Maar wie doorzet, kan er heel mooie dingen mee bereiken.

Mondo LeoneDe Utrechtse artiest Leon Giesen treedt op onder de naam ‘Mondo Leone’. Giesen is muzikant, filmmaker en verhalenvertel-ler en combineert zijn talenten in diverse producties. Samen met zijn manager richtte hij Club Mondo Leone op. Leden daarvan worden uitgenodigd voor intieme bijeen-komsten, zoals kleedkamerconcerten. Giesen werft de leden via de website. Hij heeft de clubleden al op verschillende manieren ingezet om een project te finan-cieren. Zoals zijn nieuwe cd. Leden die in de opname ervan investeerden, kregen achteraf een exemplaar met hun naam op het boekje. De nieuwste uitvinding van Club Mondo Leone is het ‘kadonateurschap’. Leden kun-nen twee cd’s kopen: één voor henzelf en één om cadeau te doen. In en op het cd-boekje staan de gulle gever en de ontvanger vermeld. Zo maken de fans van Mondo Leone het mogelijk dat hij cd’s kan uitbrengen.

Wa+ ka& crowd,ndin# jo- oplevere&?

Voldoende kapitaal om je project uit te voeren

Grotere (naams)bekendheid

Artistieke vrijheid

Een uitgebreider netwerk met kans op nieuwe klussen of projecten

Een publiek dat sterker en langer

aan je verbonden blijft

Xpert CMKB is dit jaar een pilot gestart waarbij studenten en alumni gebruik kunnen maken van een platform voor crowdfunding. Ook wordt er onderzoek gedaan naar deze en andere alternatieve financieringsvormen. Wil je gebruik van het platform of meer weten over hoe je crowdfunding kan inzetten voor je onderneming? Neem dan contact op met Iris Loos.

[email protected]

Al eens gedacht aan crowdfunding?

wa+ i$ da+? i$ crowd,ndin# iet$ voor m.?


Samen aan de slag met je businessmodelHet Business Model Canvas speelde een belangrijke rol tijdens het StratLab Profes-sional van Xpert CMBK. In dit Strategisch Laboratorium (StratLab) gingen beginnende creatieve ondernemers samen met experts aan de slag met een strategisch vraagstuk uit de eigen praktijk. Vanaf 2010 ging het StratLab verder als serie masterclasses onder de naam Rendez-Vous.

De stichtingen Net Niet, Z25 en Born Digital begonnen in 2009 de laatste StratLab-serie. Doel: de positionering van een jong Utrechts digitaal MediaLab. In de StratLab-sessies was een belangrijke rol weggelegd voor experts uit het netwerk van Xpert CMKB en voor onderzoek van HKU-studenten. Eind 2009 lag

er een nieuwe en succesvolle strategie voor het MediaLab. Inmiddels is het – onder de nieuwe naam ‘SETUP’ – een florerend podium voor creatie en innovatie op het vlak van digitale media.

Rendez-VousIn 2010 en 2011 vonden drie Rendez-Vous-trajecten plaats. Het idee erachter is dat 15 à 18 creatieve ondernemers uit één disci-pline zich samen met collega-professionals verdiepen in een belangrijk strategisch thema. De meest recente Rendez-Vous (december 2010) heette Groen, Groener, Groenst. Dit was een praktische masterclass voor ontwerpers die zich verder wilden verdiepen in duurzaam ontwerpen.

Zo’n businessmodel is een versimpelde weergave van de logica van een organisatie. Alexander Osterwalder, alias ‘Dr. Business Model’ vond een manier om alle aspecten van dat model een-voudig te beschrijven. Hij gebruikt daarvoor negen bouwstenen. Samen vormen die het Business Model Canvas.

BijsturenVoor jou als creatief ondernemer is deze methode van Osterwalder erg handig. Je kunt zo van een afstandje je eigen bedrijf bekijken. Dat stelt je in staat om meteen te zien of je misschien ergens moet bijsturen. Want zelfs de meest doorge-winterde ondernemers verliezen soms wel eens de ‘big picture’ uit het oog. Als je de onderlinge relaties in je businessmodel snapt, kun je dat model voortdurend wijzigen. Dat geeft je de mogelijkheid om in te spelen op de behoefte van de markt.

Geïnteresseerd? Lees dan eens het boek Business Model Generation van Alexander Osterwalder & Yves Pigneur.

Column

BusinessmodellenHet vioolmeisje is dertien jaar. Op Koninginnedag is ze er vroeg bij. Op het kruispunt zet ze haar lessenaar op en de vioolkist plaatst ze geopend voor zich neer. Haar repertoire is vaderlandse kinderlied-jes. Voordat ze gaat spelen kijkt ze rond: sta ik goed, kan ik de men-sen goed zien? Oh ja, nog even wat losse muntjes in de kist leggen. Aan het eind van de ochtend is ze moe maar heel blij. Ze raapt haar spullen bij elkaar. In de vioolkist ligt 49 euro en 20 cent.

De Holland Management Review van mei/juni 2011 is geheel gewijd aan businessmodellen. Er valt in te lezen hoe mentale modellen en verdienmodellen uit elkaar kunnen lopen. Het gaat veel over de Apples, de Googles en de Rynairs. En over hoe een verouderd managementdenken nieuwe namen krijgt: waardecre-atie, de logica van processen, decentralisatie. Want de wereld is veranderd en de consultants mogen niet achterblijven.

In 2004 lanceerde het lectoraat Kunst en Economie van de HKU als eerste het Cultural Business Modeling (CBM). Niet als hype, maar om concrete antwoorden te bieden op vragen van cultureel ondernemers om steun te krijgen bij alternatieve financieringen in de snel opkomende creatieve industrie. Vanaf 2010 werken we aan een nieuwe onderzoekslijn om dit CBM verder te verfijnen, op basis van de vele opgedane ervaringen. Ik lees alle artikelen uit de review aandachtig door en raad iedereen aan via Google eens het Business Model Canvas te raadplegen.

Maar dat vioolmeisje krijg ik maar niet van mijn netvlies.

- Giep Hagoort

Zie ook: www.rendezvousutrecht.com

Wat is jouw businessmodel?

Tip! Het verslag van een eerste test van de CBM-methode heet ‘Niet het tekort, maar de bron’. Het is te downloaden op www.hku.nl

Wat doe je, voor wie, en hoe? En wat levert dat op? Dat zijn belangrijke vragen om te bepalen welk businessmodel jouw onderneming heeft.

Cultureel ondernemer en lector Kunst en Economie aan de HKU.


57%‘mezelf ontwikkelen’

9%

‘zoveel mogelijk winst maken’

43%‘mensen inspireren’

60% ‘mooie dingen maken’

Soms zit je té dicht op een probleem om de oplossing te kunnen zien. In zo’n geval kan de blik van mensen

met een heel andere achtergrond nuttig zijn. Die blik levert nieuwe ideeën op. Gekke, kronkelige

en inspirerende ideeën. Maar ook bruikbare voorstellen en verrassende inzichten. Dit proces van elkaar

wederzijds inspireren heeft een naam: co-creatie.

wederzijds inspireren

‘Mooie dingen maken’ en ‘mezelf ontwikkelen’ blijken de belangrijkste doelen van creatief ondernemers. Slechts 9% spant zich vooral in om zoveel mogelijk winst te maken.

Al bekend met inter-disciplinair werken?

Wat wil je bereiken?


Problee* Creativitei+ C/-creati!

j", maar verte) m! meer

ne!, ho! werk+ da+?

Ho! onderneem ik / presenteer ik / verbind ik 1716 Ho! onderneem ik / presenteer ik / verbind ik

Wie is Wim Kuper?Wim Kuper heeft drie visitekaartjes. Hij is artistiek leider van Band in a Barn, van Shaken Not Stirred, en van CRE-AID. Met alle drie de initiatieven brengt hij mensen bijeen, zodat ze elkaar inspireren en verder brengen. Kuper was betrokken bij diverse projecten van de HKU. Zo begeleidde hij achttien jonge creatief onderne-mers met het project 3rd Space. Voor Xpert CMKB modereerde hij een discussieavond over crowdfunding.

stellingen over co-creatie... door Wim Kuper, artistiek leider bij CRE-AID. Dit bedrijf organiseert co-creatieworkshops en geeft presentaties over interdisciplinair werken.

We moeten ophouden met kunstenaars creatief te noemen en bedrijven niet-creatief. Laat dat hokjesdenken achterwege. Iederéén is creatief. Een badmeester ook. De vraag is vooral: wat doe je ermee?

Hoe verder je met je idee bent, hoe minder ruimte er voor iemand anders is om mee te denken. Wie er andere mensen bij haalt vóórdat hij begint, raakt het hardst in de war. En dat is vruchtbaar. Want uit die verwarring kan zomaar een idee opduiken dat houvast biedt om verder te komen.

Co-creatie is geen eenrichtingsverkeer: een product-ontwikkelaar of accountant kan evengoed interessante vragen stellen over hoe een kunstenaar zijn bedrijfje runt.

Je kunt ermee toveren, maar het is geen haarlemmerolie. Het werkt niet voor alles, en het werkt vaak ook niet zomaar.

Het is een geweldige manier om binnen het bedrijfsleven te blijven innoveren. En dat is weer een absolute must voor de economie.

Hoe CRE-AID werkt1 vraag

Wim Kuper: ‘Bedrijven komen met een vraag of een probleem naar me toe. Dat kan een strategisch vraagstuk zijn, over de toekomst van het bedrijf.

Maar ook een heel praktische vraag. Om een nieuw product te bedenken, bijvoorbeeld. Of om ideeën te opperen over hoe je precies nieuwe producten kunt verzinnen.’

3 stappen‘Voor mij is stap één om die hoofdvraag heel duidelijk te krijgen. Vaak zit er nog een

hele familie aan vragen omheen. Het uitzoeken van de precieze vraag is minstens even belangrijk als het creatieve denkproces om een oplossing te vinden. Voordat we aan dat proces beginnen, wil ik ook nog helder krijgen wat het beoogde resultaat is. Zo concreet mogelijk. Want aan ‘even leuk meedenken’ doen we niet. Dat heeft weinig zin. En tot slot

is het nog belangrijk om te weten hoeveel geld en tijd het traject precies mag kosten. Moet het in één middagje, of mogen we een paar weken aan de slag gaan?’

1001 manieren‘Als ik de vraag, het beoogde resultaat en de beschikbare mogelijkheden helder heb, dan kunnen we aan de slag met het creatieve traject. Dat traject moeten we in een

bepaalde vorm gieten. Samen met mijn collega’s bedenk ik die. Er zijn 1001 manieren om mensen met elkaar te laten praten en nadenken. Mijn rol is het om per geval

de beste methode te kiezen – en die vervolgens goed te begeleiden. Zowel in het bepalen van die methode als in het begeleiden ervan ligt onze expertise. Zo’n brainstorm

kan er misschien simpel uitzien, maar schijn bedriegt.’

2 richtingen‘Om mee te denken over de vraag van de opdrachtgever, betrek ik er mensen uit mijn

netwerk bij. Zo’n groepje kan bestaan uit een bioloog, een filosoof, een balletdanseres, vier vormgevers en een beeldend kunstenaar. Ik noem maar wat. Die laten we

vervolgens op een slimme manier allerlei domme vragen stellen aan de opdrachtgever. En andersom: de opdrachtgever aan de buitenstaanders. Want het draait om interactie,

en die gaat twee richtingen uit. Zo’n opdrachtgever kan zich dan ineens een hoedje schrikken omdat de gezochte oplossing heel eenvoudig is. Of juist ingewikkelder dan

gedacht. Hoe dan ook gebeurt er tijdens die interactie iets. En meestal iets wat zonder co-creatie niet snel zou zijn ontstaan.’Zie ook: cre-aid.nl

meer wete& over d! krach+ va& c/-creati!?


Kunstenaars zijn niet de enige mensen met vindingrijke ideeën. Maar ze kunnen anderen wel op nieuwe denk sporen

zetten. Dat is dan ook de gedachte achter 4!4 Utrecht, dat Xpert CMKB in 2010 voor het eerst organiseerde. Tijdens

parallelle trajecten gingen vier keer vier kunstenaars aan de slag met vraagstukken die door vier bedrijven waren aan-gedragen. Eén van de die bedrijven was Jaarbeurs Utrecht.

Hun vraagstuk: hoe kunnen we innovatief zijn en blijven?

‘404 i$ ee& geweldig! manier o* t! 1perimentere& me+ ideeë&. J! kun+ er op ontelbar! maniere&

geïnspireer' rake&. I2 ka& he+ iederee& aanbevele&.’

Tjeu Smeets

innovatieadviseur bij NS

en deelnemer aan 4x4

SEMdesign

‘Jongleren met bizarre ideeën’

‘Je hoeft geen creatief ondernemer te zijn om goede ideeën te hebben. Maar wij kunnen mensen wel een duwtje geven om hun eigen inge-vingen los te weken. Daar is 4x4 heel geschikt voor. Het is sowieso verfrissend om eens met mensen uit een heel ander vakgebied te brainstormen. Zodat je even kunt jongleren met nieuwe richtingen en bizarre ideeën. Dat kan erg vruchtbaar zijn.’

‘Tijdens de sessies met de Jaarbeurs was onze inbreng als creatief ondernemers dat we denken in mogelijkheden. Dat we allerlei absurde voorstellen op tafel kunnen leggen, zonder meteen ‘ja maar’ te roepen. Ik merkte dat de men-sen van de Jaarbeurs in het begin nog geneigd waren om te zeggen: ‘Dat kan niet’. Maar je moet bereid zijn om vérder te denken en door te associëren. Totdat je bij een idee komt dat zowel heel nieuw als toepasbaar is.’

‘Die vier ontmoetingen vormden een prima basis, maar we wilden nog vérder gaan. Daar stond de Jaarbeurs erg voor open. Het idee dat tijdens 4x4 ontstond, voor een Ministerie van Ontmoetingen, is door hen opgepakt en samen met ons verder uitgewerkt. Geweldig, want via dit Ministerie kunnen ze de creativiteit in hun eigen organisatie blijven aanboren.’- Sylvie van de Loo

Jaarbeurs Utrecht

‘Loskomen van praktisch denken’

‘Praktisch, hands-on en down to earth. Dat zijn omschrijvingen die op mijn collega’s en mijzelf van toepassing zijn. Maar in de dagelijkse hectiek vergeten we nog wel eens stil te staan bij belangrijke vraagstukken. Zoals: hoe kunnen we op nieuwe manieren aansluiten op de wensen van onze klanten? We keken in 2010 dus uit naar de sessies van 4x4. Want we konden wel een frisse blik gebruiken.’

‘Tijdens de brainstormsessies merkten we hoezeer we vastzaten in onze eigen, praktische manier van denken. We moesten leren om gekke ideeën toe te laten, om mee te gaan in voorstellen die wat zweverig waren. Zo konden er in totaal een stuk of vijftig leuke én bruikbare ideeën ontstaan. Zoals het idee voor een Twitter-muur in de Jaarbeurs.’ ‘Maar belangrijker dan die losse ideeën was een besef dat we opdeden. Want als bedrijf stellen we weliswaar graag de ontmoeting centraal – onze missie is om het dorpsplein van Nederland te zijn – maar intern hadden we dat nog niet goed op orde. Zo ontstond het idee voor een Ministerie van Ontmoetingen, een intern platform om onszelf te inspireren tot nieuwe denkrichtingen en initiatieven. Een beter resultaat hadden we niet kunnen wensen.’- Miranda van Bladel

manager Projectservices bij Jaarbeurs Utrecht

ontwerpster

& eigenaar

van SEMdesign.

Zakel(2Creatief

404

Wil je zelf een 4x4 organiseren of eraan deelnemen? Dat kan! Kijk op www.vierkeervier.nl

voor meer informatie.

Brainstormtip‘Probeer niet meteen heel concreet te worden. Want dan sluit je veel gekke ideeën uit. En die kunnen juist de route vormen naar een idee dat wél werkt.’


Groene OfferteDe Groene Offerte is eind 2010 opgezet door de Beroepsorganisatie Nederlandse Ontwerpers (BNO), communicatieontwer-per Arjan Hilgersom en ontwerpbureau Autobahn. Met de informatie die de Groene Offerte te bieden heeft – op de site of tijdens bedrijfsbezoeken en evenementen – kun-nen ontwerpers een duurzaam ontwerpplan maken, oftewel een ‘groene offerte’. Ben je op zoek naar informatie over bioplastics? Wil je iets weten over FSC, ISO, C2C of andere certificeringen en keurmerken? Of heb je behoefte aan een checklist om een duurzaam ontwerpplan te maken? Op de Groene Offerte kun je het vinden.

Groen voorbeeld‘Al die praktische informatie is natuurlijk heel handig’, zegt Femke Glas, projectleider van de Groene Offerte bij BNO. ‘Maar het belangrijkste onderdeel van de site zijn de cases. Duurzaamheid betekent voor iedere ontwerper en elke discipline weer iets anders. Een algemeen stappenplan kan handvatten bieden, maar vaak is het nut-tiger om voorbeelden te zien.’Behalve online presenteert de Groene Offerte zich ook op verschillende events. Zoals de Dutch Design Week, waar bekende ontwerpers hun verhaal over duurzaam ontwerpen doen. Vanaf juni 2011 start bovendien ‘Groene Offerte live’. Dat is een serie evenementen, vaak gekoppeld aan een bedrijfsbezoek, om te kunnen doen wat online niet mogelijk is: materialen voelen, productieprocessen bekijken, het eindre-sultaat daarvan bewonderen en in gesprek gaan met collega’s of andere partijen. Femke Glas: ‘Hoe werkt tapijtfabrikant Desso met het concept cradle-to-cradle? En wat doet afvalverwerker Van Gansewinkel precies om kunststof te recyclen? Door dat met eigen ogen te zien, en door van andere ontwerpers te leren, ben je al een flinke stap op weg naar je eigen duurzame onderneming.’

Dan kun je eigenlijk niet zonder de Groene Offerte. Ontwerpers delen via dit platform hun kennis over duurzaam ontwerpen – van stappenplannen tot inspirerende voorbeelden.

groeneofferte.nl

Maar ho!?

Natuurl(2!Duurzaam ondernemen & ontwerpen?

Downloadable designWat zou er gebeuren als designontwerpen door iedereen te downloaden zijn? Die gedachte bracht Renny Ramakers, directeur van ontwerpbureau Droog, ertoe een online platform voor downloadable design te creë-ren. Daar plaatsen designers blauwdrukken van hun ontwerpen. Bezoekers kunnen die tegen betaling downloaden, en bepalen zelf de kleur en het materiaal. Daarnaast kun-nen ze met de ontwerpers in contact komen en lokale producenten opzoeken om het product te maken. ‘Met dit platform zetten creatief ondernemers op een laagdrempe-lige manier hun product in de markt’, legt Rietbergen uit. ‘Ze zien welke ontwerpen populair zijn en hoe de bezoekers het ontwerp zelf aanpassen.’ Het platform biedt ontwerpers bovendien meer vrijheid, omdat ze niet gebonden zijn aan de beperkingen van een fabrikant. ‘Het project stimuleert ook de lokale economie, doordat lokale pro-ducenten het ontwerp kunnen uitvoeren. Zo blijven ook de transportkosten minimaal.’ Eind 2011 gaat het platform van start.

Saved by DroogTijdens de economische crisis zorgden de vele faillissementen voor enorm veel achter-gebleven inboedel. Renny Ramakers dacht: we gaan die producten redden. Zo ontstond het project Saved by Droog. De ontwerpers van Droog kozen bij een online faillisse-mentsveiling een product, waarvan ze ver-volgens high design maakten. Theelepeltjes werden in goud gedoopt en zo herontwor-pen tot sieraad. En een eenvoudige houten kantoortafel werd geschuurd, met hoog-glans gelakt en ingegraveerd met teksten. Rietbergen: ‘Het mooie is dat je alleen iets toevoegt aan of weghaalt uit een bestaand product. Het is dus een relatief eenvoudig productieproces, en daardoor ook interes-sant voor beginnend ontwerpers.’Droog wil met zoveel mogelijk ontwerpers dit nieuwe design als een herkenbaar ‘merk’ neerzetten. ‘Om ontwerpers te voorzien van bestaande producten, is een platform in de maak waar zij een aanvraag kunnen doen en waar bedrijven hun overtollige spullen kunnen aanbieden.’

Twee inspirerende voorbeelden. Gegeven door Marieke Rietbergen, eigenaar van Creative Cloggy, een bureau dat klanten helpt bij de ontwikkeling van innovatieve designprojecten. Beide voorbeelden komen uit de koker van één van haar klanten, het Amsterdamse ontwerpbureau Droog.

Tip: volg Groene Offerte op Twitter (@groeneofferte) of via LinkedIn


j"!

‘Weet je nog, die prijsvragen op de achterkant van een Brinta-pak? Verzin een slagzin en win een jaar lang gratis Brinta! Dat was een analoge manier van crowdsour-cing.’ Aan het woord is Wendy Hoenkamp, die voor Xpert CMKB een workshop over dit onderwerp heeft gegeven. Ze werkt nu als advi-seur bij internetbureau Tam Tam. ‘Je vraagt input van de mensen en geeft er iets moois voor terug. Die manier was natuurlijk nog vrij omslachtig. Internet heeft het groot en laagdrempelig gemaakt. Met de hashtag #durftevragen kun je op Twitter in enkele seconden een beroep doen op de massa.’

Droge ogen De leukste voorbeelden van crowsourcing zijn volgens Hoenkamp de projecten waarin iets totaal nieuws wordt gedaan. Zoals The Johnny Cash Project, waarbij talrijke mensen samen een nieuwe clip maken voor het nummer Ain’t no grave. Iedereen kan een digitale tekening van één

frame indienen. Die honderden frames achter elkaar creëren een prachtig effect. ‘Maar crowdsour-cing is niet alleen voor hippe kunstprojecten. Wikipedia is er bijvoorbeeld ook op gebaseerd: iedereen kan een bijdrage leveren. Wikipedia heeft bovendien door de omvang een zelfregulerend vermogen gekregen, want gebruikers corrigeren elkaar.’

Speciaal gevoel Als je wilt dat jouw crowdsourcing-project succes heeft, dan moet je klein beginnen, adviseert Hoenkamp. ‘Gebruik je eigen netwerk en maak je vrienden ambassadeurs. Zo heb je al een enorm verspreidingspotentieel. Ook is het zaak om deelnemers een speciaal gevoel te geven. Laat ze bijvoorbeeld in beeld komen bij een veelbekeken filmpje. En wees niet bang voor negatieve aandacht. Dat hoort bij internet. Reageer niet vanuit emotie, maar ga het gesprek aan.’

Wie de massa laat meedoen, heeft toegang tot vrijwel oneindige mogelijkheden. Dat zegt Wendy Hoenkamp, adviseur online marketing en communicatie. Van de grootste encyclopedie ter wereld tot een videoclip van meer dan duizend tekeningen: de crowd kan alles.

Ideeë& hebbe& i$

makkel(ker da& ideeë& realisere&

zi! pagin" 38

Doe jij al aan crowdsourcing? ne!, wa+ i$ da+?

Lees ook eens Erwins blogs over social media op www.erwinblom.nl.

Is het je ook al gelukt de massa mee te krijgen? Zo niet, lees dan het boek van social media-goeroe Erwin Blom: Handboek Communities: de kracht van sociale netwerken. Erwin formuleerde de volgende stelre-gels om de massa mee te krijgen:

Vertel Breng je idee naar buiten via blogs en twitter.Betrek Crowdsource inhoud via wiki’s, online enquêtes en blogs. Samen weet je meer.Deel Het proces is het product. Publiceer ruw materiaal.Publiceer Het is een verhaal. Meevallers en tegenvallers verkopen.Netwerk Van mijn followers naar jouw followers naar zijn followers. RefreshHou het verhaal levend en blijf je publiek voeden.Combineer Offline én online.

www.thejohnnycashproject.com


zeker!

Wil je werken aan online branding?

Dan weet je misschien niet waar je precies moet beginnen. Slideshare, LinkedIn, Flickr, Twitter, YouTube, Delicious? Doe niet te ingewikkeld: bedenk eerst wat en wie je wilt bereiken en ga het daarna uitproberen. Dat is het advies van Hilde Smetsers.

Breid uit met social media‘Om meer bezoekers naar je site te trekken, kun je inzetten op een ‘social medium’ dat past bij je werk. Fotografen etaleren hun werk eerder op Flickr, terwijl schrijvers een dagelijkse blog kunnen maken. Bedenk dat elk medium consequenties heeft. Begin je een blog, dan moet je regelmatig posten. Heb je daar de tijd of discipline niet voor, begin er dan niet aan. Aan de andere kant: je kunt alleen bepalen wat bij je past als je het uitprobeert. Dus wees niet huiverig om te experimenteren.’

veel produceren & organiseren

gemiddeldtentoonstellen,uitvoeren &optreden

weinig leveren,

verspreiden & uitgeven

het minstearchiveren& behouden

gemiddeldopleiden &onderzoeken

heel veel creëren & ontwerpen

Creatief ondernemers besteden veel tijd aan creëren en ontwerpen. Er blijft al met al weinig tijd over voor archiveren en behouden. Uit aanvullende vragen blijkt dat ook ‘vooruitzien’ (strategie/planning) weinig aandacht krijgt.

Waar besteed je je tijd

aan?


mede-eigenaar van crossmediaal

communicatiebureau We Cross.

Begin bij de website‘De basis van online branding is je eigen website. Daar laat je zien wie je bent en wat je kunt. Bind mensen aan je site door unieke content te bieden. Gebruik hem niet als digitale reclamefolder, maar bied mogelijkheden voor interactie en vernieuw regelmatig de inhoud. Scoor je mooie bezoekcijfers? Dan kun je ervoor kiezen het daarbij te laten en al je aandacht te richten op het onderhouden van de site.’

Zoek je doelgroep op‘Overschat social media niet. Iedereen heeft het over Twitter, maar niet alle doelgroepen zijn hier heel actief mee. Bekijk dus eerst of jouw doelgroep aanwezig is. Zo ja, bouw dan een flinke schare volgers op, anders missen je tweets hun uitwerking. Misschien ontdek je wel dat voor jou LinkedIn veel beter is om nieuws en updates te plaatsen, omdat daar je zakelijke contacten al verzameld zijn.’

Gedraag je online hetzelfde als offline‘Zet social media níet in als verkoopkanaal. Op die manier jaag je je volgers en contacten weg. Ga online op dezelfde manier met mensen om als offline. Bedenk hoe je in een face-to-face-gesprek met de mensen achter de profielen zou omgaan. Leer ze kennen, deel informatie, bouw een band op. Op die manier haal je het meest uit social media en komt er vast en zeker iets waardevols uit voort.’


Voor de duidelijkheid: merkbescherming en open source staan niet tegenover elkaar, maar naast elkaar. Je kunt je product vrij beschikbaar stellen, en toch je merknaam beschermen. ‘Zo voorkom je dat anderen misbruik maken van jouw naam’, aldus Haaijer. ‘Veel bedrijven die open source hoog in het vaandel hebben, beschermen hun eigen merknaam goed. Zoals het Neder-landse bedrijf Bits of Freedom of de Open Source Academy. Zelfs de naam WikiLeaks is beschermd. Want ook voor deze partijen is het belangrijk dat gebruikers weten dat bepaalde informatie die op internet belandt van WikiLeaks afkomstig is – en niet van een onbetrouwbare copycat.’

AppleWat er allemaal komt kijken bij een goede merkbescherming? Om te beginnen een gedegen onderzoek. ‘Zorg dat je weet of het merk al bestaat en wat de risico’s zijn bij ingebruikname van die naam. Veel bedrijven, vooral starters, laten dit achterwege’, zegt Haaijer. ‘Ze belanden vervolgens in een con-flict dat gemakkelijk voorkomen had kunnen worden. Ook is het belangrijk om te kijken of de merknaam van jouw keuze goed te beschermen valt. De beste bescherming voor een merk biedt een woordmerkregistratie.’ Voorbeelden daarvan zijn Apple of Kruidvat. Allebei gewone woorden, maar ze beschrijven niet de producten of diensten en kunnen dus als woordmerk geregistreerd worden. Juridisch zijn het daarom sterke merknamen.

Tae-boAls je merknaam té beschrijvend wordt, mogen de concurrenten hem ook gebruiken – en verliest jouw merk zijn onderscheidend vermogen. Dat gebeurde bijvoorbeeld met de vechtsport ‘Tae-bo’. Bedenker Billy Blanks registreerde dat als merknaam, maar door de populariteit van de sport werd het een soortnaam. Hier speelde mee dat het woord ‘tae’ afgeleid is van de sportnaam taekwondo en het woord ‘bo’ van boksen. Daarnaast bestond er nog geen andere soortnaam voor de sport. Tae-bo werd dus een benaming als judo of karate. Haaijer: ‘Op zich heel vleiend voor Billy Blanks, maar de keerzijde is dat iedereen de merknaam voortaan mocht gebruiken. Zo kon Blanks dus financieel minder profiteren van de grote populariteit van zijn sport.’

AspirineHet merk Aspirine van Bayer is in de loop der jaren in het spraakgebruik een soortnaam geworden voor pijnstillers, aldus Haaijer. ‘Maar in de bijsluiter van Ibuprofen of Paracetamol zul je het woord ‘aspirine’ niet tegenkomen. In de winkel ligt slechts één aspirine en dat is de pijnstiller van Bayer. Dit komt doordat Bayer altijd campagne heeft gevoerd om te zorgen dat de naam als merknaam blijft gelden. Kortom: het is prima als je merk als soortnaam in het woordenboek belandt, zolang je maar zorgt dat de naam als merk wordt erkend en het ®-teken erbij komt te staan. Begin dus niet als een kip zonder kop, maar verdiep je van tevoren in de mogelijkheden.’

Registreer alle$

wa+ e& vas+

zi+Zo luidt meestal het advies van merkspecialist Ivo Haaijer. Met zijn bedrijf MerkWerk houdt hij

zich al tien jaar bezig met alles wat met merken te maken heeft. Hij adviseert starters om niet

als een kip zonder kop te werk te gaan.

wer2

l3

mer2 i2 heb no# gee& mer2

Wil je je MERK of WERK beschermen?

Probeer te vermijden dat de merknaam beschrijft wat je doet. Zulke namen kun je niet als merk registreren.


Er zijn in totaal zes CC-categorieën met bijbehorende icoontjes. Samen dekken ze het grijze gebied tussen een volledig open en een volslagen dichtgetimmerd auteursrecht. ‘De Creative Commons bouwen voort op het gewone auteursrecht’, vertelt Wijers, die sinds 2006 ondernemers helpt bij het bereiken van hun online ambities. ‘De gedachte dat jij zelf bepaalt wat een ander met jouw product mag doen, bestond natuurlijk al. Het gaat er vooral om dat een paar icoontjes heel wat simpeler zijn dan het wetboek doorpluizen.’

BedreigingenDe CC-licenties zijn juridisch getest en vastgelegd. ‘Maar dat betekent niet dat je dan altijd gedekt bent’, waarschuwt Wijers. ‘Er kunnen ook andere rechten op een product rusten. Op een foto rust bijvoorbeeld niet alleen auteursrecht, maar ook portretrecht van personen die herkenbaar in beeld worden gebracht. Dus als jij de foto op Flickr beschikbaar stelt voor commercieel gebruik, moet jij zorgen dat je toestemming hebt van de geportret-teerde.’ Omgekeerd doet degene die de foto wil hergebruiken in een advertentiecam-pagne er verstandig aan te zorgen dat alle rechthebbenden akkoord geven. Schakel in zo’n geval daarom altijd een jurist in die dat controleert.’

Kansen De mogelijkheden van de Creative Commons zijn wat Wijers betreft veel breder dan alleen muziek. ‘In de muziekwereld is auteursrecht een dode letter. De echte kansen liggen in de wetenschap en bij bedrijven. Alle partijen profiteren ervan als wetenschappers en bedrijven hun bevindin-gen delen – onder bepaalde voorwaarden. Veel bedrijven en instituten doen daar nu nog krampachtig over. Maar die lopen straks achter de feiten aan. Het systeem is in flux. Alles komt digitaal beschikbaar. Mensen hebben thuis al een boekdrukkerij en een cd-pers. Binnenkort is voor iedereen een 3D-printer beschikbaar. Wat kun je ertegen doen als iemand jouw designlamp uit zijn printer laat rollen?’

Wees niet bangBelangrijk is altijd dat je van tevoren goed bedenkt welke licentie je gaat gebruiken. Je kunt namelijk achteraf de voorwaarden niet meer aanscherpen, alleen versoepelen. Wijers: ‘En wees niet bang om te delen. Jij bent de schepper, de maker. Laat anderen de copycat zijn – zolang ze maar weten dat jij het gemaakt hebt.’

Intermezzo

Marco en MarcoDe middelen om ongeautoriseerd her-gebruik van jouw product te voorkomen zijn helaas beperkt. Zo stelde muzikant Marco Raaphorst zijn muziek via een CC-licentie beschikbaar voor niet-commercieel gebruik. Maar al gauw vond hij zijn muziek terug op een Russische betaalsite. Hij belde CC, maar die konden niets voor hem betekenen. Zijn naamgenoot Marco Borsato vond zijn muziek eveneens op de Russische website. Borsato stond bij Buma/Stemra en Stichting BREIN geregistreerd – maar ook die onder-namen niets.

Creatief me+

auteursrech+

i2 wi) m(& wer2 bescherme&

Naast de vertrouwde © van copyright kun je sinds een paar jaar kiezen uit zes catego-rieën van Creative Commons. Die geven aan op welke voorwaarden jouw werk te gebruiken is. Of ze ook écht bescherming bieden is nog maar de vraag, volgens digitaal vakman Björn Wijers. Volgens hem vormen ze een gentlemen’s agreement. De kansen en bedreigingen en de verschillende vormen van Creative Commons (CC) op een rijtje.

Bron: 3voor12.vpro.nl

Kies de licentie voor jouw werk op creativecommons.nl


wi! be& i2?

j"

De drie vragen‘Wanneer ben je een merk? Als mensen herkennen wie je bent, waar je voor staat en wat je voor anderen wilt betekenen. Het gaat dus om veel meer dan een bekend logo. Klanten willen de afzender ‘kennen’. En ze zijn gevoelig voor de identiteit van het bedrijf: de drijfveer, de passie en de raison d’être. Waarom doe je wat je doet? Dat kun je niet verzinnen, dat zit in je. Al moet je dat soms misschien nog ontdekken. Je kunt wel een identiteit verzinnen, maar klanten prikken daar doorheen.’

‘Vanuit je identiteit ga je op zoek naar een doelgroep en een markt die bij jou past. Want klanten zijn loyaler als ze je producten kiezen omdat ze begrijpen wie je bent en waar je voor staat. Kijk maar naar voorbeelden als Apple, IKEA, Hema, Triodos, Ditzo, Google en

Bol.com. Vertaal daarna je identi-teit naar Hoe en Wat. Hoe: wat kun je goed, waar ligt je expertise en wat kenmerkt je persoonlijkheid? En Wat: het concrete product of de dienst die je levert.’

‘Organisaties maken het zichzelf niet makkelijk als ze beginnen bij het Wat en niet nadenken over het Waarom. Je onderscheidt je van concurrenten niet door het product zelf, maar door je Waarom en Hoe. Want iedereen heeft de middelen en mogelijkheden om bijvoorbeeld een telefoon te maken; zelfs om er een te maken die lijkt op de iPhone. Maar Apple heeft zo’n sterke identiteit dat mensen zich daarmee willen identificeren en geen genoegen nemen met namaak. Dat noemen we bij Synergie ‘merkwaardigheid’: opmerkelijk en waardevol.’

‘In deze tijd is de afzender belangrijker dan het product. Persoonlijkheid, oprechtheid en integriteit zijn de sleutel-woorden.’ Dat zegt Joris van Zoelen, identiteitsstrateeg bij Synergie. ‘Kijk maar naar Apple. Dat merk is zo populair dat Apple addicts alles kopen wat het bedrijf maakt. De fans verdedigen het merk altijd en overal, zelfs als de producten niet optimaal werken.’

Op zoek naar een eigen merk?

10%onderwijs

24%

consument34%bedrijven

8%overheid

22% non-profit

2%rest

Het type klanten en/of opdrachtgevers van creatief professionals blijkt tamelijk divers te zijn. Met een opvallend groot percentage particulieren.

Voor wie werk je?


Waarom, Hoe en Wat

horen bij The Golden C

ircles.

Een model dat is ontwikkeld

door Simon Sinek.

Meer weten? Lees dan: Simon Sinek – Start with Why: How Great Leaders Inspire Everyone to Take Action. Simon Sinek legt het zelf uit op: www.ted.com/talks/simon_sinek_how_great_lea-ders_inspire_action.html


meer l%e& over netwerke&?

Gee& blabl", maar doe&, doe&, doe&!

Dat is het motto van Hugo van den Hurk, eigenaar van het Utrechtse reclamebureau Everybody

Likes Penguins. En met dat motto boekt hij succes. Voor collega-ondernemers heeft Hugo drie tips:

Everybody Likes Penguins bedacht een idee voor

een antirookcampagne, maar vond in eerste

instantie geen opdrachtgever. Ze ontwikkelden

het concept desondanks door tot een complete

campagne en bleven bedrijven zoeken om zich bij

de actie aan te sluiten. Met succes: ze vonden

bondgenoten in KWF Kankerbestrijding en later

ook verzekeraar Univé. Sinds de campagne in

2008 is Univé een vaste klant.

eigenaar van Styling the Essence en specialist in Authentic Branding.

‘Wie ben ik?’

‘Ontdek waarmee je je kunt onder-scheiden van de concurrenten. Hoe? Bijvoorbeeld door een moodboard van jezelf te maken. Knip uit tijdschriften allerlei beelden die je aanspreken. Van gerechten tot patronen, alles mag. Plak die knipsels op een groot vel. Daarop ontstaat een beeld van wie je bent, wat voor jou belangrijk is en wat je talenten en interesses zijn. Dat alles is essentieel om te weten – want zo kun je jezelf én je werk op een unieke manier presenteren.’- Dorothée Jennekens

Doen, doen, doen!‘Mensen moeten weten wie je bent en wat je kunt. Blijf niet wachten op opdrachten, maar ga aan de slag. Dat kan ook zónder een opdrachtgever. Ga niet voor jezelf wat tekenen, ontwerpen of fotograferen, maar werk een concept uit tot iets groters, iets tastbaars. Vind je het Gouden Kalf van het Nederlands Film Festival een spuuglelijk beeld? Ontwerp dan een nieuw kalf en zet dat in de stad. Dat is interessanter dan wanneer je er alleen maar over praat. En als je iets tastbaars kunt laten zien, is de kans groter dat de pers erover schrijft. Het doel van al die dingen maken: aandacht voor je werk. Want dat kan je nieuwe klussen en contacten opleveren. Je hoeft niet alléén te werken – dat kan ook in concept clans. Zo’n clan bestaat uit een groep kunstenaars en ondernemers uit verschil-lende disciplines. Zij werken tijdelijk als team aan

een project. Binnen LinkedIn-groepen als Creatief Utrecht kun je bijvoorbeeld oproepen plaatsen voor het samenstellen van een clan.’

Gebruik een creatief breekijzer‘Benader je een bedrijf met: “Ik ben fotograaf, heb je nog werk voor me?”, dan is de kans groot dat je geen reactie krijgt. Doe het anders. Kom een bedrijf binnen met een creatief breekijzer. Bijvoorbeeld door een probleem te omschrijven en daar ook een oplossing voor te bieden. Zie je een gebrekkige tekst op een website? Herschrijf die en stuur hem op. Of merk op dat de leden van de raad van bestuur niet in dezelfde stijl gefotogra-feerd zijn. En stuur voorbeelden mee van hoe jíj het zou doen. Daarmee laat je direct zien wat je in huis hebt. Wees niet bang dat mensen ervandoor

tip 1

tip 2

gaan met jouw idee. Als dat toch gebeurt, reageer dan positief: “Wat leuk dat jullie mijn werk waarderen en gebruiken. Maar ik kan méér, en zou daarom graag eens met jullie in gesprek gaan.”’

Begeef je in andere kringen‘Contact met branchegenoten is leuk, maar levert je doorgaans niet veel werk op. Daar zitten je klanten namelijk niet. Hoe het wel moet? Een marketingdame van een theater kocht van het marketingbudget een seizoenskaart voor de business lounge van de lokale voetbalvereniging. Daar ontmoette ze lokale onderne-mers en vertelde hen over de theaterwereld. Zo haalde ze allerlei sponsordeals binnen. Wanneer je een leuk gesprek met iemand hebt gehad, vraag dan altijd of je ’m mag toevoegen op LinkedIn. En of je diegene in de toekomst nog eens mag benaderen met ideeën.’

tip 3


D! gunfactor

j" !

no# nie+...

Matchen Vraag en aanbod komen samen tijdens de Doe-het-niet-zelf-dagen. ‘Aanmelders maken een profiel aan, waarin zij hun vraag en aanbod beschrijven’, legt Arnoud uit. ‘Vervolgens krijgen ze van ons te horen met welke deelnemers ze matchen.’ Een advocaat die hulp nodig heeft bij zijn nieuwe website kan terecht bij een webdesigner, terwijl hij zelf juridisch advies geeft aan een tekstschrijver. Die tekstschrijver levert op haar beurt een tekst voor de brochure van een accountant.

Expertise Het werk dat deelnemers voor elkaar doen, moet op de dag zelf afgerond kunnen worden. Dus wel een indeling voor een website, bijvoorbeeld, maar niet het bouwen ervan. Arnoud: ‘Netwerken krijgt bij Doe-het-niet-zelf zo een heel andere betekenis. Het wordt echt wérken. Je wisselt geen telefoon-nummers maar expertise uit. En merk je dat iemand goed werk levert? Dan zul je later veel eerder besluiten om nog eens contact op te nemen.’

Ben jij een ster in netwerken?

Meer uitwissele&

da& visitekaartje$

Het netwerken gaat je goed af, je verzamelt stapels visitekaartjes op borrels en evenementen. Maar af en toe denk je: wat levert het me nu concreet op? Die gedachte bracht Arnoud van den Heuvel en Marcel van der Drift er in 2008 toe een Doe-het-niet-zelf-dag te organiseren. Daar kunnen deelnemers elkaar ter plekke helpen met klussen. Inmiddels zijn er al 32 DHNZ-dagen geweest.

wee+ j. wa+ j! vakgenote& doe&?

Netwerken kan je ontzettend veel opleveren, weet Jan-Pieter van Seventer, strategisch directeur van de Dutch Game Garden. ‘Je moet er gewoon op uit gaan om kennis te maken met anderen. Veel oefenen, dan wordt het steeds gemakkelijker. Soms bouw je direct een goed contact op, soms is het gewoon gezellig op persoonlijk vlak. En soms besef je pas later dat het contact je goed van pas kan komen.’

Oprechte interesse tonen in mensen. Dat is essentieel, volgens Jan-Pieter. ‘Dan bereik je het meest. We kennen allemaal wel de mensen die direct opzichtig om zich heen gaan kijken als jouw verhaal niet interessant genoeg is. Doe dat dus nooit! Geef de ander de kans zijn verhaal af te maken; je weet nooit wie je voor je hebt. Doe je dat niet, dan gaat je gedrag tegen je werken en verlies je de zogenaamde gunfactor. En die is juist zo ontzettend belangrijk bij netwerken.’

Ontmoetingen‘Zie netwerken niet alleen als een manier om aan klanten te komen, maar praat ook vooral met gelijkgestemden. Het kan heel prettig zijn om bij een event of borrel ervaringen uit te wisselen en feedback te krijgen. Vooral voor bedrijfjes die met drie mensen op een bedrijventerrein in Gouda zitten en nooit vakgenoten spreken. Binnen de gamingsector zijn bovendien veel disciplines actief, van game artist tot pro-grammeur. Door te netwerken leer je mensen kennen die je misschien kunnen helpen bij een project of die jouw hulp ooit kunnen gebruiken.’

Dutch Game Garden

Op diverse manieren stimu-leert de Utrechtse stichting Dutch Game Garden de lokale, nationale en interna-tionale gamebedrijvigheid. Starters en grotere bedrijven kunnen zich tegen een be-taalbaar tarief in het kantoor op de Neude vestigen. Via de Game Company Incubator helpt Dutch Game Garden afstudeerders en startende ondernemers met het opzet-ten en uitbreiden van hun eigen gamebedrijf. Dutch Game Garden organiseert daarnaast verschillende events om starters en studen-ten elkaar te laten helpen. Met Xpert CMKB organiseer-de Dutch Game Garden een Rendez-Vous: Self Publishing in Games, een masterclass voor game-ontwerpers en -ontwikkelaars die zelf games willen uitbrengen.

www.doehetnietzelf.org


‘Weet je wat opvallend is? Dat creatief ondernemers uit dezelfde stad vaak helemaal niet zo’n goed zicht hebben op wat hun vakgenoten maken.’

Dat zegt Gijsbert Raadgever, eigenaar van het Amersfoortse ontwerpbureau Akimoto. ‘Het werk van creatief ondernemers ligt zelden ergens voor het grijpen in een kiosk. Je moet op zoek gaan om het te vinden. Dat is precies waarom het ons een goed idee leek om daar een speciale site voor te maken: om Amersfoortse creatieven een podium te geven. Niet voor een reclamepraatje, maar om hun werk aan anderen te laten zien en zelf de creaties van vakbroeders te bekijken.’

Vrij werk‘Uit dat simpele idee voor die site is allerlei moois voortgekomen dat we helemaal niet hadden voorzien. Zoals een boek en een halfjaarlijkse portfoliomarkt. Daarmee wil ik maar zeggen: heb je een goed idee om jezelf en vakgenoten zichtbaar te maken, ga er dan voor! Dat kan ook iets kleins zijn, zoals een gratis ontwerp voor festivals of evenementen in de culturele sector. Of, zoals wij zelf doen, nu en dan een tijdschrift uitbrengen waarin we vrij werk verzamelen van mensen in ons netwerk. Iedereen die iets bijdraagt, stuurt dat magazine naar de mensen in het eigen netwerk. Zodat het een heel goed podium wordt om iets van jezelf te laten zien aan een interessante groep mensen.’

Gemaakt in AmersfoortEen plek waar creatieve onder-nemers in Amersfoort hun werk kunnen presenteren. Dat is de website Gemaakt in Amersfoort. Behalve dit digitale portal is er nog een tweejaarlijkse portfoliomarkt waar creatieve ondernemers en mensen uit het bedrijfsleven elkaar kunnen ontmoeten. Ook is er elk jaar een prijsuitreiking voor de producten of concepten die het meest bijdragen aan het crea-tieve en innovatieve imago van Amersfoort. Onlangs verscheen er een Gemaakt in Amersfoort-boek, met daarin artikelen en bijzondere initiatieven uit de creatieve econo-mie. De projecten van ‘Gemaakt in Amersfoort’ zijn onderdeel van het platform Amersfoort Creatieve Stad.

Tijdens het evenement Kunstgras

van Xpert CMKB maakte Gijsbert

Raadgever een ‘live magazine’,

samen met twee redacteuren

en een fotograaf. wa+ gebeur+ er zoa) i& Utrech+?

Best practice

Amersfoort Creatieve Stad

Creatief ondernemer zijn in Amersfoort is geen straf. De gemeente riep ‘Amersfoort Creatieve Stad’ (ACS) in het leven, speciaal om de creatieve economie van Amersfoort en omgeving te stimuleren. Met succes. Want bezoekersaantallen van gerelateerde websites en events stijgen flink, en landelijke media weten de projecten goed te vinden. ACS-project-leider Wim van Rooijen legt uit wat Amersfoort zoal doet voor zijn creatief ondernemers.

Workshops en evenementen‘Ons uitgangspunt is om een ontmoetings-plaats te zijn voor creatief ondernemers en mogelijke opdrachtgevers. Een mooi voorbeeld is het platform ‘Gemaakt in Amersfoort’, waar bedrijven kunnen zien wat er in de regio te vinden is aan creatieve producten en diensten. Ook organiseren we regelmatig workshops en evenementen, elke keer rond een ander thema.’

Business model innovation‘Omdat veel bedrijven in de regio dienst-gerelateerd zijn, zetten we sterk in op diensteninnovatie, bijvoorbeeld met een workshop voor bedrijven over business model innovation. We gaan daarbij in op technieken als idee-ontwikkeling, visueel denken, co-creatie en prototyping.’

PechaKucha-avonden‘Twaalf deelnemers die elk een diavoor-stelling van twintig slides laten zien in precies 6 minuten en 40 seconden. Dat is de PechaKucha-avond. Daar komen steeds zo’n 150 bezoekers op af. Vakgeno-ten, maar ook potentiële opdrachtgevers. Een mooie gelegenheid dus om jezelf en je werk te presenteren. Niet door een reclamepraatje, maar door een goed en creatief verhaal te houden. Deelnemers krijgen van ons twee trainingen om een sterke presentatie in elkaar te zetten.’

Game in the City‘Jaarlijks organiseren we het evenement ‘Game in the City’. Onderwerp van dit congres is de toepassing van gametech-nologie in bijvoorbeeld marketing, edu-catie en business. We verwelkomen meer dan vijftig (inter)nationale sprekers, organiseren tientallen masterclasses en reiken ook nog eens de Dutch Game Awards uit. Een onmisbaar evenement voor ondernemers in de game-industrie.’

Onvoo4ie& mooi$

gemaaktinamersfoort.nl


no# gee& werkruimt! gevonde&?

DesignercafeModeontwerpers kunnen hun hart ophalen in het Designercafe op Oudkerkhof 7. Een tap staat daar niet, want het is een winkel en modeplatform waar collecties van Nederlandse mode-ontwerpers verkocht worden. Behalve borrels zijn er ook regelmatig workshops.designercafe.nl

Talent-NuTalent-Nu biedt ondersteuning aan startende

creatieve ondernemers. Deze ondersteuning

bestaat uit wekelijkse workshops over alles

waar een beginnende ondernemer op kan

stuiten. Zoals: pr, marketing, netwerken,

belasting, administratie, website, verzekerin-

gen etc. Daarnaast biedt Talent-Nu onderne-

mers 2 of 3 uur coaching per maand aan.

nucultuur.nl

Platform voor kunstenaarsHet Centrum Beeldende Kunst Utrecht (CBKU) heeft vele mogelijkheden voor beeldend kunstenaars. Zoals een enorme expositieruimte en een grafisch atelier aan de Plompetorengracht 4. Het CBKU

heeft een eigen digitaal platform waarvoor kunstenaars en vormgevers uit de provincie Utrecht zich kunnen aanmelden. Lidmaat-schap kost 10 euro per jaar. CBKU is alert op kansen voor nieuwe kunstopdrachten en kunstprojecten en ontwikkelt en begeleidt kunstopdrachten.cbk-utrecht.nl

Seats2MeetOp zoek naar andere (startende) ondernemers om kennis mee uit te wisselen, over ideeën te praten of tot samenwerking te komen? Bezoek dan de slimme netwerklocatie Seats2Meet op Hoog Catharijne. Je kunt daar kosteloos gebruik maken van prima werkplekken en internet. Koffie en lunch zijn gratis. seats2meet.com

IgluuEen stap verder dan Seats2Meet gaat Igluu

(Jansdam 2a). Voor een vast maandbedrag kun

je er bijna onbeperkt beschikken over rustige

werkplekken, conferentieruimten en allerlei

praktische faciliteiten als internet, printers,

scanners, koffie en thee. Bij Igluu ontmoet je

veel andere starters met wie je wellicht kunt

samenwerken. Als lid ben je behalve op de

Utrechtse locatie ook welkom bij Igluu in

Den Haag en Eindhoven.igluu.nl

Dutch Game GardenVoor game-ontwerpers die een werkplek zoeken, is er in hartje Utrecht natuurlijk Dutch Game Garden. Zie pagina 35 voor meer informatie.dutchgamegarden.nl

NUtrechtOp zoek naar inspirerende en betaalbare werkruimte? Neem dan poolshoogte bij NUtrecht in de voormalige busremise nabij NS Station Zuilen. Nutrecht biedt ruimte aan creatief professionals, van beeldend kunstenaars tot ontwerpers en van starters tot groeiende ondernemingen. Uitgangs-punt is een plek voor jonge Utrechters waar werken, wonen en leren samenkomen. En waar zij de kans krijgen – onder meer

door samenwerking – hun creatieve talent te ontwikkelen en in de praktijk te brengen.nutrecht.nl

Creatief onderneme& i& Utrech+

Interaction designer Kars Alfrink bracht het van oorsprong Londense concept van This Hap-pened naar Utrecht. ‘Ik liep al rond met het idee om een event voor vakgenoten te organiseren, toen ik hoorde over This Happened in Londen. Ik ging erheen en besloot die bijeenkomsten ook in Utrecht te introduceren, samen met Ianus Keller en Alexander Zeh. Sinds 2008 hebben we al tien avonden georganiseerd.’

Eerlijk over mislukkingen‘Bij ons draait het om het maakproces, niet om het resultaat. Te vaak ligt de focus op de creatieve ideeën van ontwerpers. Ik geloof dat de crux juist in de uitwerking zit. Door de presentaties daarop te richten, krijg je vaak heel eerlijke verhalen. Daarin komen ook mislukkingen aan bod. Zo ontdek je dat gevestigde ontwerpers met dezelfde problemen worstelen als beginners, zij het misschien op een ander niveau.’

Open over werkwijze‘Ontwerpers moeten niet huiverig zijn voor openheid over hun werkwijze. Want die stimu-leert de kwaliteit van het resultaat. Bovendien presenteer je jezelf zo als een ontwerper die de moeite neemt om andere mensen iets te leren. Dat zien mogelijke opdrachtgevers in de zaal ook. Openheid wordt altijd op prijs gesteld, zolang je maar ver blijft van de verkooppraatjes.’

This HappenedVier interaction designers uit verschillende

disciplines vertellen elk in tien minuten hoe

zij tot hun product of project zijn gekomen.

Daarna beantwoorden ze tien minuten lang

vragen uit de zaal. Het format van de lezingen

met de naam This Happened is simpel, en vol-

ledig gericht op het maakproces van interaction

design. Want: ideeën hebben is makkelijker

dan ideeën realiseren.

thishappened.nl

Interaction designers

bedenken mogelijkheden

voor de interactie tussen

mensen en systemen,

zoals telefoons of websites.


ho! vinde& andere& di!?

Ga voor de ‘perfecte mix’. Ben je ontwerper? Ga dan op zoek naar bijvoorbeeld een fotograaf, een webdesig-ner of een schrijver. Niet dat je per se met elkaar moet gaan samenwerken, maar het is wel enorm handig om samen te kunnen brainstormen of nét die grotere opdracht aan te kunnen pakken. Andere interes-sante combinaties kunnen zijn: startende en oudere ondernemingen, commercieel en niet-commercieel, ondernemingen uit totaal verschillende sectoren, et cetera.

Zoek niet alleen een lage huur, maar bedenk wat de ruimte jullie te bieden heeft.Zijn er interessante ontwikkelingen in de wijk? Is het pand duidelijk zichtbaar voor opdrachtgevers? Is het goed bereikbaar? Zijn er verschillende functies in het gebouw aanwezig zodat potentiële klanten gemak-kelijk spontaan binnen kunnen komen lopen (om jullie die fantastische opdracht te geven)?

Misschien is dan een ‘creatieve broedplaats’ wel wat voor jou. Je kunt op zoek gaan naar een bestaande werkplek voor meerdere creatief ondernemers, maar je kunt er ook een zélf oprichten. Door samen een leegstand pand te huren en op te knappen, bijvoorbeeld. Geïnspireerd? Isjah Koppejan van Xpert CMKB geeft enkele tips voor startende ‘broedplaats’-ondernemers.

CURE faciliteert creatief ondernemers Stedelijke gebieden ontwikkelen en faciliteiten bieden voor creatief ondernemers. Dat is het doel van het Europese project Creative Urban Renewal Northwest Europe (CURE). De HKU is hiervan in 2011 partner geworden. De Faculteit Kunst en Economie gaat samenwerken met enkele Europese gemeenten, waaronder Brugge, Lille en Edinburgh. Iedere stad zal een of meerdere gebouwen transformeren naar werkplekken voor creatief ondernemers (Creative Zone) en zal daar bovendien creatief ondernemerschap stimuleren. Het traject duurt twee jaar.

j"

Op zoek naar een geschikte werkruimte?

Lees hierover op pagina 42

Tip! Op zoek naar een tijdelijke werkplek of juist een permanente ruimte? Check dan deze locaties eens:

De Vechtclubwww.vechtclub.nlStichting SWK Kunst-huisvesting Utrecht www.swk030.nlIn De Ruimte www.inderuimte.orgSophies Kunstprojecten www.sophieskunstprojecten.nlSeats2meet www.seats2meet.comIGLUU www.igluu.nl

Kies een duidelijk profiel.Ook al hebben jullie allemaal een eigen toko. Wees creatief: verzin bijvoorbeeld een geza-menlijke naam voor het pand of – als jullie al veel samenwerken – voor het collectief dat jullie vormen.

Maak heldere afspraken over het centraal beheer.Denk aan afspraken over schoonmaken, de koffiecorner, reparaties, onderhoud, et cetera. Zo voorkom je dat daarover ergernissen ontstaan. Je kunt dit soort werk natuurlijk ook uitbesteden.

Organiseer regelmatig een gezamenlijke lunch, ontbijt of koffiedates. Of een vernissage van recent werk waar je externen voor uitnodigt. Ideaal voor een constante stroom van nieuwe input en contacten.

Bloeiplaats BeehiveStartende bedrijfjes aan een betaalbare werk-plek helpen, samenwerking tussen ondernemers aanwakkeren, en tegelijk de leefbaarheid en economie van een wijk stimuleren. Dat zijn de motieven achter de creatieve ‘bloeiplaatsen’ van Stichting Beehive. Culturele industrie en wijkontwikkeling worden zo succesvol verbonden.

Goed voor de ondernemers‘Beehive Creatieve Bloeiplaats Amsterdam’ biedt inmiddels plek aan ongeveer veertig creatieve bedrijfjes op drie verschillende locaties. De grootste daarvan is een etage op Vliegbasis De Huygens in Amsterdam Slotervaart. Beginnende ondernemers in de Amsterdamse wijk Slotervaart kunnen er hun eerste werkplek huren tegen een betaalbaar tarief. De stichting stuurt daarbij aan op samenwerking, informatiedeling en wederzijdse inspiratie. Behalve werkplekken biedt Beehive ook andere facili-teiten, zoals vergaderruimtes en presentatieplekken.

Goed voor de wijkNiet alleen de creatief ondernemers varen wel bij deze bloeiplaatsen, ook de wijk profiteert ervan. Stede-lijke vernieuwing vormt een belang-rijk uitgangspunt van de stichting. Elke Beehive-ondernemer moet zich dan ook minimaal twee uur in de week inzetten voor de wijk. Sommigen organiseren wekelijks een workshop, anderen verzorgen evenementen, maken kunst voor in de openbare ruimte of bieden bliksemstages aan. De belangrijkste impuls voor de wijk is echter de nadrukkelijke aanwezigheid in de wijk. Leegstaande gebouwen zijn omgevormd tot mooie, open werk-plekken vol creatieve bedrijvigheid.


zi! pagin" 23

Best practice

Zoeke& naaree& mooi! rott! ple2

Veel vierkante meters voor weinig geld. Dat is waar de drie ontwerpers van het urban design-bureau HIK-ontwerpers naar op zoek waren. Op een creatieve manier vonden ze een bijzondere werkplek: een leegstaande garage in de Utrechtse wijk Overvecht. Klaas Schotanus, mede-eigenaar van HIK, vertelt hoe ze de garage vonden en omtoverden tot een creatieve broedplaats: de Ontwerpgarage.

De ruimte bemachtigen‘Onze zoektocht begon niet bij een makelaar of anti-kraakbeheerder. We zochten juist naar rotte of lege plekken in de stad. In Overvecht vonden we een dichtgetimmerde garage. Die voldeed aan alle eisen: ruime werkplaats, grote loods en een perfecte locatie.’ De gemeente hielp de ontwerpers zelfs bij het bemachtigen van het pand. Ook de eigenaar van de garage ging akkoord met het plan voor de werkplaats. ‘Zelf moesten we het pand nog leefbaar maken. Het riool was overstroomd en er zaten olievlekken op de vloer. We betalen er wel huur voor, maar die komt overeen met de energiekosten.’

De ruimte delenDe ruimte van 600m2 was wel érg groot voor alleen het ont-werpbureau. ‘We plaatsten een advertentie op Twitter en andere social media. In no-time vonden we vijf creatieve bedrijfjes die nu een eigen plek hebben in de Ontwerpgarage. Met frisdrank-kratten verdeelden we de garage in afzonderlijke werkplekken. Het is een dynamische omgeving geworden. Er ontstaan nieuwe ideeën, we lunchen samen en we helpen elkaar aan opdrach-ten. Met vragen, zowel op creatief als op zakelijk gebied, kunnen we altijd bij elkaar terecht.’

De ruimte verlatenDe eigenaar van de garage belde eens met de vraag hoe lang de ont-werpers er zouden blijven. ‘Tot het gesloopt wordt’, was het antwoord. ‘We zitten nu vier jaar op deze plek. Hoe lang we er nog kunnen blijven is onduidelijk. We houden de gemeenteplannen scherp in de gaten, want uiteindelijk wordt het pand met de grond gelijk gemaakt. En dan gaan we zeker weer op zoek naar een pand als dit.’

Wi! d! mass" laa+ meedoe&, hee5 vr(we) oneindig!

mogel(khede&

I2 be& goe'.

Tak! i+ or

leav! i+!zi! pagin" 8

Hoe! Magazine

Documents

Transcript of Hoe! Magazine