HET ZIEKTEVERZUIM BIJ FEDERALE AMBTENAREN · 7.3. WAT WAS DE MEDISCHE OORZAAK VOOR ... gebeurt bij...

HET ZIEKTEVERZUIM BIJ FEDERALE AMBTENAREN

2017

Rechten van intellectuele eigendom

De verstrekte informatie mag alleen worden gereproduceerd in niet-commerciële publicaties en presentaties, mits voldaan wordt aan volgende 2 voorwaarden:1. een voorafgaande schriftelijke mededeling aan

[email protected], met vermelding van de gegevens die gereproduceerd worden en het medium waarin gereproduceerd wordt en

2. de volgende bronvermelding bij de reproductie: © Medex

© Fotolia.comMasheFotoliaIMelkingJonathanMelisback

mailto:absenteisme%40medex.belgium.be?subject=

Inhoud

1. INLEIDING ............................................................................................................................................ 5

2. DATAVERZAMELING ............................................................................................................................. 6

3. VERZUIMCIJFERS .................................................................................................................................. 7

3.1. VERZUIMCIJFERS 2012 - 2017 ........................................................................................................... 7

3.1.1. TABEL MET DE VOORNAAMSTE VERZUIMGEGEVENS .................................................................... 7

3.1.2. VERZUIMGEGEVENS IN DETAIL ..................................................................................................... 8

3.1.2.1. EVOLUTIE VERZUIMPERCENTAGE ................................................................................................. 8

3.1.2.2. VERZUIMPERCENTAGE VOLGENS CATEGORIE WERKGEVER......................................................... 10

3.1.2.3. GEMIDDELDE AFWEZIGHEIDSDUUR ........................................................................................... 12

3.1.2.4. FREQUENTIE VAN DE ZIEKTEMELDINGEN ................................................................................... 13

3.2. BENCHMARKING ............................................................................................................................ 15

3.2.1. VERZUIMPERCENTAGE ............................................................................................................... 15

3.2.2. GEMIDDELDE AFWEZIGHEIDSDUUR ........................................................................................... 17

3.2.3. GEMIDDELDE AFWEZIGHEIDSFREQUENTIE ................................................................................. 18

4. VERZUIMOMSTANDIGHEDEN ............................................................................................................. 18

4.1. WIE IS AFWEZIG WEGENS ZIEKTE? .................................................................................................. 18

4.1.1. GESLACHT .................................................................................................................................. 18

4.1.2. ADMINISTRATIEF NIVEAU .......................................................................................................... 19

4.1.3. LEEFTIJD .................................................................................................................................... 19

4.1.4. WERKRELATIE ............................................................................................................................ 22

4.1.5. TAALROL EN WOONPLAATS ....................................................................................................... 22

4.2. GESTANDAARDISEERDE VERZUIMGEGEVENS .................................................................................. 25

4.2.1. GESLACHT .................................................................................................................................. 26

4.2.2. NIVEAU ..................................................................................................................................... 26

4.2.3. LEEFTIJD .................................................................................................................................... 27

4.2.4. WOONPLAATS ........................................................................................................................... 28

4.2.5. WERKRELATIE ............................................................................................................................ 28

2

4.3. WANNEER WORDT VERZUIM WEGENS ZIEKTE GEMELD? ................................................................ 29

4.3.1. DAG WAAROP DE AFWEZIGHEID GEMELD WORDT ..................................................................... 29

4.3.2. MAAND WAAROP DE AFWEZIGHEID GEMELD WORDT ............................................................... 30

5. MEDISCHE OORZAKEN ....................................................................................................................... 32

5.1. INLEIDING ...................................................................................................................................... 32

5.2. ANALYSE VAN DE DIAGNOSEGROEPEN ........................................................................................... 33

5.2.1. AANTAL ATTESTEN PER DIAGNOSEGROEP .................................................................................. 33

5.2.2. AFWEZIGHEIDSDUUR PER DIAGNOSEGROEP .............................................................................. 34

5.2.3. EVOLUTIE IN FUNCTIE VAN DE SEIZOENEN ................................................................................. 36

5.2.4. MEDISCHE VERZUIMOORZAKEN VOLGENS LEEFTIJDSCATEGORIE ................................................ 38

5.2.5. MEDISCHE VERZUIMOORZAKEN VOLGENS GESLACHT ................................................................ 40

5.2.6. MEDISCHE VERZUIMOORZAKEN VOLGENS ADMINISTRATIEF NIVEAU ......................................... 43

5.2.7. MEDISCHE VERZUIMOORZAKEN VOLGENS WERKRELATIE ........................................................... 45

5.2.8. MEDISCHE VERZUIMOORZAKEN VOLGENS WOONPLAATS .......................................................... 48

5.3. STRESS-GERELATEERDE VERZUIMOORZAKEN ................................................................................. 55

6. CONTROLES ....................................................................................................................................... 62

6.1. CONTROLEOPDRACHTEN ............................................................................................................... 62

6.1.1. AARD VAN DE CONTROLES ......................................................................................................... 62

6.1.2. WIE WORDT GECONTROLEERD? ................................................................................................. 63

6.1.2.1. CONTROLES VOLGENS GESLACHT ............................................................................................... 63

6.1.2.2. CONTROLES VOLGENS DE LEEFTIJD ............................................................................................. 63

6.1.2.3. CONTROLES VOLGENS HET ADMINISTRATIEF NIVEAU ................................................................. 64

6.1.2.4. CONTROLES VOLGENS DE WOONPLAATS ................................................................................... 65

6.1.3. WANNEER WORDEN DE CONTROLES UITGEVOERD? ................................................................... 65

6.1.4. WAAR KUNNEN DE CONTROLES UITGEVOERD WORDEN? ........................................................... 66

6.2. CONTROLERESULTATEN ................................................................................................................. 68

6.2.1. RESULTATEN VOLGENS DE DUUR VAN DE AFWEZIGHEID ............................................................ 68

6.2.2. RESULTATEN VOLGENS DE AARD VAN DE CONTROLE ................................................................. 69

6.2.3. RESULTATEN VOLGENS HET GESLACHT ....................................................................................... 69

3 Het ziekteverzuim bij federale ambtenaren in 2017

6.2.4. RESULTATEN VOLGENS DE LEEFTIJD ........................................................................................... 69

6.2.5. RESULTATEN VOLGENS HET ADMINISTRATIEF NIVEAU ............................................................... 70

6.2.6. RESULTATEN VOLGENS DE WERKRELATIE ................................................................................... 70

6.2.7. RESULTATEN VOLGENS DE WOONPLAATS .................................................................................. 71

6.2.8. RESULTATEN VOLGENS DE WEEKDAG ......................................................................................... 71

6.3. ARBITRAGES .................................................................................................................................. 72

6.4. RETURN ON INVESTMENT .............................................................................................................. 72

7. GEDEELTELIJKE WERKHERVATTING NA LANGDURIGE ZIEKTE .............................................................. 75

7.1. WIE HERVAT MET VERMINDERDE PRESTATIES ................................................................................ 77

7.2. HOEVEEL ONDERZOEKEN WORDEN UITGEVOERD ........................................................................... 80

7.3. WAT WAS DE MEDISCHE OORZAAK VOOR VERMINDERDE PRESTATIES ........................................... 83

7.4. IS DE WERKHERVATTING MET VERMINDERDE PRESTATIES SUCCESVOL? ......................................... 84

8. BESLUITEN ......................................................................................................................................... 87

8.1. VERZUIMGEGEVENS ....................................................................................................................... 87

8.2. MEDISCHE OORZAKEN ................................................................................................................... 88

8.3. CONTROLES ................................................................................................................................... 89

8.4. DEELTIJDSE WERKHERVATTINGEN NA LANGDURIGE ZIEKTE ............................................................ 90

9. BIJLAGEN ........................................................................................................................................... 91

9.1. DEFINITIES ..................................................................................................................................... 91

9.2. POPULATIE FEDERALE AMBTENAREN ............................................................................................. 94

9.2.1. EVOLUTIE AMBTENARENPOPULATIE 2013-2017 ......................................................................... 94

9.2.2. EVOLUTIE AMBTENARENPOPULATIE 2013-2017 PER LEEFTIJD .................................................... 94

9.2.3. VERDELING AMBTENRENPOPULATIE PER PROVINCIE VOLGENS ADMINISTRATIEF NIVEAU. ......... 96

9.3. DIAGNOSEGROEPEN ...................................................................................................................... 98

9.3.1. CARDIOVASCULAIR .................................................................................................................... 98

9.3.2. ADEMHALING ............................................................................................................................ 98

9.3.3. GRIEP ........................................................................................................................................ 98

9.3.4. SPIJSVERTERING ........................................................................................................................ 99

9.3.5. LOCOMOTORISCH ...................................................................................................................... 99

4

9.3.6. NEUROLOGISCH ......................................................................................................................... 99

9.3.7. ONCOLOGISCH ........................................................................................................................... 99

9.3.8. STRESS ....................................................................................................................................... 99

9.3.9. VARIA .......................................................................................................................................100

9.4. BESLISSINGEN COMMISSIE VERVROEGDE PENSIONERING OM MEDISCHE REDENEN VOOR FEDERALE

AMBTENAREN ...........................................................................................................................................101


1. Inleiding

Net als elk jaar brengt Medex u met deze publicatie een overzicht van wat de federale

administraties, de controleartsen en de cel Attesten in 2017 in de applcatie ziekteverzuim

geregistreerd hebben. We gaan dus dieper in op zowel de afwezigheden, de medische oorzaken van

de arbeidsonbekwaamheden als de controles van de federale ambtenaren.

Voor de Belgische werknemers in de privesector wordt nog altijd de alarmklok geluid1. Nog nooit

was het ziekteverzuim er zo hoog als in 2017. Bovendien zijn afwezigheden die langer dan een jaar

aanslepen daar de hoofdverantwoordelijken voor de continue opwaartse evolutie van het

verzuimpercentage.

Met deze publicatie wil Medex onder andere deze vaststellingen toetsen met wat er op dit vlak

gebeurt bij de federale overheid.

Re-integratie van langdurige zieken staat al een tijdje in het middelpunt van de belangstelling.

Daarom hebben we dit jaar een extra hoofdstuk toegevoegd dat gewijd is aan de deeltijdse

werkhervatting na langdurige ziekteafwezigheid.

Omdat Medex op dit vlak enkel bevoegd is voor statutaire ambtenaren, kunnen we geen gegevens

publiceren voor de contractuele medewerkers van de federale openbare sector. Het zijn immers de

raadgevende artsen van de mutualiteiten die voor deze categorie bevoegd zijn.

De re-integratietrajecten, zoals bepaald in het koninklijk besluit van 28 oktober 2016, werden ook

niet in deze publicatie opgenomen omdat die onder de bevoegdheid vallen van de

arbeidsgeneeskundige diensten.

1 - 'Nooit eerder zo veel werknemers in privésector afwezig wegens ziekte of ongeval' (verwijzing naar de White Paper van Securex Absenteïsme in 2017), Het Nieuwsblad 26 april 2018, p.3. - 'Ziekteverzuim Belgische werknemers neemt laatste tien jaar fors toe - vooral langdurig verzuim stijgt aanzienlijk', SD Worx, 15 februari 2018.

6

2. Dataverzameling

Net zoals in onze vorige publicaties geeft ook deze studie een volledige weergave van de gegevens

van alle federale ambtenaren2 zoals die werden geregistreerd door de verschillende actoren:

- de federale administraties (personeelsgegevens en afwezigheden);

- de cel Attesten van Medex (medische gegevens betreffende de verzuimoorzaken, door de

behandelende artsen genoteerd op de attesten);

- de controleartsen (controleresultaten);

- de medische centra van Medex (gegevens over de werkhervatting met verminderde prestaties).

Het gaat dus niet om een representatieve steekproef, zoals in sommige andere studies, maar om

een overzicht van alle gegevens.

Om een uniforme registratie van de gegevens door de werkgevers te bevorderen werden zij begin

2017 bevraagd over de wijze hoe ze dit doen. Op basis van de resultaten van die enquete werd op 28

maart 2017 een symposium georganiseerd en een gids met goede praktijken3 gepubliceerd waarin

de regels voor een gelijkvormige, correcte registratie in herinnering gebracht werden.

Traditiegetrouw kregen ook de controleartsen de nodige feedback tijdens de jaarlijkse didactische

causerie die Medex voor hen organiseert.

De gegevens die u op de volgende bladzijden worden voorgesteld zijn de gegevens die op 1 maart

2018 in onze applicatie terug te vinden waren. We hebben een bepaald tijdstip vastgelegd omdat we

vaststellen dat er soms nog wijzigingen met terugwerkende kracht door de verschillende actoren

worden aangebracht.

Rapporten die op een ander tijdstip aangemaakt worden, kunnen dus minieme verschillen vertonen.

Net zoals in de rapporten die elke administratie via onze applicatie voor haar eigen organisatie kan

genereren, hebben de gegevens van de medewerkers (geslacht, niveau, woonplaats, …) betrekking

op de laatste dag van de bestudeerde periode. In deze publicatie is dat dus 31 december 2017.

Enkel wanneer we de afwezigheden per leeftijd onderzocht hebben, hebben we de leeftijd op het

moment van de afwezigheid in aanmerking genomen om een accurater beeld te krijgen.

2 Dus ook de afwezigheden en medische verzuimoorzaken van de contractuele medewerkers van wie de afwezigheid ten laste van de mutualiteit valt. Enkel het hoofdstuk over de deeltijdse werkhervatting na langdurige zieketafwezigheid beperkt zich tot de statutaire ambtenaren. 3 https://www.health.belgium.be/nl/webapplicatie-ziekteverzuim-gids-goede-praktijken

https://www.health.belgium.be/nl/webapplicatie-ziekteverzuim-gids-goede-praktijken


3. Verzuimcijfers

3.1. Verzuimcijfers 2012 - 2017

3.1.1. Tabel met de voornaamste verzuimgegevens 4

2012 2013 2014 2015 2016 2017

Aantal afwezigheidsperioden 182.558 186.245 177.646 173.147 172.095 159.900

Aantal verzuimdagen 1.211.509 1.216.643 1.230.360 1.209.524 1.230.836 1.180.361

Aantal afwezigheden 1 dag 70.384 72.096 69.963 66.462 65.784 62.119

Percentage afwezigheden 1

dag 38,6% 38,7% 39,4% 38,4% 38,2%

38,8%

Aantal afwezigheden 2 -21

dagen 102.079 104.159 97.187 96.462 95.882

87.779

Percentage afwezigheden 2 -

21 dagen 55,9% 55,9% 54,7% 55,7% 55,7%

54,9%

Aantal afwezigheden >21

dagen 10.095 9.990 10.496 10.223 10.429

10.002

Percentage afwezigheden >21

dagen 5,5% 5,4% 5,9% 5,9% 6,1%

6,3%

Percentage ziekteverzuim 5,50% 5,57% 5,71% 5,98% 6,22% 6,15%

Gemiddelde frequentie 2,0 2,1 2,0 2,1 2,1 2,0

Gemiddelde duur per

afwezigheid 6,6 6,5 6,9 7,0 7,2

7,4

Aantal verzuimers 63.041 64.075 61.452 58.980 58.302 55.747

Aantal nulverzuimers 28.336 26.557 27.822 30.449 28.014 27.244

% nulverzuimers 31,01% 29,30% 31,16% 34,05% 32,46% 32,83%

Gemiddelde duur per

verzuimer 19,2 19,0 20,0 20,5 21,1

21,2

Gemiddelde afwezigheidsduur

per ambtenaar

(nulverzuimers inbegrepen)

13,3 13,4 13,8 14,4 15,0 14,8

4 De definities vindt men in hoofdstuk 9.1.

8

3.1.2. Verzuimgegevens in detail

3.1.2.1. Evolutie verzuimpercentage

In bijlage 9.2.1. zien we dat er elk jaar minder ambtenaren (VTE) bij de federale openbare sector

werken. Het is dan ook normaal dat het aantal ambtenaren die afwezig zijn wegens ziekte en het

aantal ziekteperioden die federale ambtenaren aan hun werkgever melden, ook elk jaar afneemt. Uit

onderstaande grafiek stellen we vast dat die daling in 2017 steiler is dan de voorbije jaren.

Figuur 1: Evolutie 2012-2017 aantal ambtenaren die afwezig zijn wegens ziekte

Figuur 2: Evolutie 2012-2017 aantal afwezigheidsperiodes

63.041

64.075

61.452

58.980

58.302

55.747

50.000

52.000

54.000

56.000

58.000

60.000

62.000

64.000

66.000

2012 2013 2014 2015 2016 2017

182.558

186.245

177.646 173.147172.095

159.900

145.000

150.000

155.000

160.000

165.000

170.000

175.000

180.000

185.000

190.000

2012 2013 2014 2015 2016 2017


Het totaal aantal dagen waarop niet gewerkt wordt wegens ziekte is in 2017 het sterkst gedaald. In

2017 daalt dit voor het eerst onder de 1.200.000 dagen naar 1.180.361.

Figuur 3: Evolutie 2012-2017 aantal afwezigheidsdagen

Maar het is voor het eerst sinds 2012 dat we ook een daling noteren van het verzuimpercentage.

Met 6,15% in 2017 was er 0,07% minder ziekteverzuim dan in 2016 (6,22%) of een daling van 1,13%.

In 2015 en 2016 was er telkens een toename van meer dan 4%.

Figuur 4: Evolutie 2012-2017 verzuimpercentage

1.211.509

1.216.643

1.230.360

1.209.524

1.230.836

1.180.361

1.150.000

1.160.000

1.170.000

1.180.000

1.190.000

1.200.000

1.210.000

1.220.000

1.230.000

1.240.000

2012 2013 2014 2015 2016 2017

5,50%

5,57%

5,71%

5,98%

6,22%

6,15%

5,00%

5,20%

5,40%

5,60%

5,80%

6,00%

6,20%

6,40%

2012 2013 2014 2015 2016 2017

10

3.1.2.2. Verzuimpercentage volgens categorie werkgever

Het federaal administratief openbaar ambt omvat de organisaties vermeld in de wet van 22 juli

1993, te weten:

- De federale overheidsdiensten en het ministerie van Defensie (FOD)

Sommige FOD's zijn belast met een specifiek beleid (Financiën, Volksgezondheid, ...), andere

houden zich bezig met materies die alle FOD's aanbelangen (FOD Beleid en Ondersteuning,…).

- De federale instellingen van openbaar nut (ION)

De ION’s zijn verbonden met een of meerdere FOD’s maar hebben een grotere of minder grote

autonomie naargelang het type. Voorbeelden: Nationaal Geografisch Instituut, Instituut voor de

Gelijkheid van Vrouwen en Mannen, …

- De openbare instellingen van sociale zekerheid (OISZ)

De OISZ zijn verbonden met een of meerdere FOD’s en hebben elk een specifieke taak in het beleid

van de sociale zekerheid. Voorbeelden: de rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA), de Federale

Pensioendienst (FPD), de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid (RSZ)…

- De programmatorische overheidsdiensten (POD)

De POD's houden zich bezig met dossiers die verband houden met maatschappelijke vraagstukken

waarvoor er coördinatie nodig is tussen verschillende FOD's, zoals wetenschapsbeleid,

maatschappelijke integratie, …

- De wetenschappelijke instellingen (WI)

Deze instellingen hangen af van een FOD of van een POD (meestal de POD Wetenschapsbeleid).

Voorbeelden: het Koninklijk Meteorologisch Instituut van België, het Belgisch Instituut voor Ruimte-

Aëronomie, …

De daling van het ziekteverzuim is toe te schrijven aan de ambtenaren van de federale

overheidsdiensten (FOD). Hun ziekteverzuim daalt van 6,25% in 2016 naar 6,20% in 2017 of een

daling van 0,8%. Zij maken ook ruim drie vierden (76,3%) van de ambtenarenpopulatie uit.

Bij de overige instellingen stijgt het ziekteverzuimpercentage. Het verzuimpercentage stijgt het

minst bij de openbare instellingen van sociale zekerheid (OISZ) met 2,2% naar 6,56% en het meest bij

de wetenschappelijke instellingen (WI) met 17,38% naar 5,11%.

Ambtenaren

in 2017 2012 2013 2014 2015 2016 2017

FOD 76,3% 5,65% 5,64% 5,72% 5,98% 6,25% 6,20%

ION 6,2% 3,55% 4,03% 5,24% 5,63% 5,17% 5,49%

OISZ 14,4% 5,88% 5,94% 6,11% 6,56% 6,42% 6,56%


POD 0,5% 3,15% 3,80% 3,72% 4,49% 4,71% 5,46%

WI 2,6% 4,16% 3,96% 4,07% 4,38% 4,35% 5,11%

Figuur 5: Evolutie 2012-2017 ziekteverzuimpercentage volgens de aard van de administraties

Als we naar de omvang van de administraties volgens hun personeelsbestand kijken, dan zien we dat

het ziekteverzuim enkel stijgt bij de middelgrote administraties met 150 tot 2 500 medewerkers

(stijging met 4,88%). Het ziekteverzuim neemt met 2,38% af bij de kleine administraties (minder dan

150 medewerkers) en met 1,49% bij de grote administraties (meer dan 2 500 medewerkers). Toch

blijft het ziekteverzuim, net als in de privésector5, nog altijd het hoogst bij de grote werkgevers.

Ambtenaren

in 2017 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Large (>2.500 medewerkers) 65,6% 5,95% 5,95% 5,98% 6,19% 6,52% 6,42%

Medium (>150 < 2.500

medewerkers) 33,2% 4,76% 4,88% 5,25% 5,58% 5,49% 5,76%

Small (< 150 medewerkers) 1,2% 3,32% 2,43% 3,73% 3,69% 4,08% 3,98%

5 Securex, White paper, Absenteisme in 2017, tabel 16, p. 39.

3,0%

3,5%

4,0%

4,5%

5,0%

5,5%

6,0%

6,5%

7,0%

2012 2013 2014 2015 2016 2017

FOD ION OISZ POD WI

12

3.1.2.3. Gemiddelde afwezigheidsduur

De gemiddelde duur van een afwezigheid van federale ambtenaren neemt sinds 2013 constant toe.

Figuur 6: Evolutie 2012-2017 gemiddelde duur per afwezigheid

Ook de gemiddelde afwezigheidsduur van de ambtenaren die zich ziek melden neemt sinds 2013

toe, al is de stijgingscurve in 2017 afgeplat omdat een zieke ambtenaar zich iets minder vaak afwezig

meldt in 2017 (zie 3.1.2.4.). Federale ambtenaren die zich in 2017 afwezig gemeld hebben wegens

ziekte, zijn gemiddeld 21,2 dagen om die reden niet op het werk.

Figuur 7: Evolutie 2012-2017 gemiddelde duur per ambtenaar die zich afwezig meldt

Anderzijds stellen we ook vast dat de gemiddelde afwezigheidsduur over alle ambtenaren (dus ook

zij die zich niet afwezig gemeld hebben wegens ziekte) voor de eerste keer gedaald is in 2017. Dit

6,6

6,5

6,9

7

7,2

7,4

6

6,5

7

7,5

2012 2013 2014 2015 2016 2017

19,2

19

20

20,5

21,1 21,2

17,5

18

18,5

19

19,5

20

20,5

21

21,5

22

2012 2013 2014 2015 2016 2017


valt ook te verklaren doordat er iets meer ambtenaren in 2017 niet afwezig geweest zijn wegens

ziekte en de frequentie van de afwezigheidsmeldingen per zieke ambtenaar afgenomen is (zie hierna

3.1.2.4.).

Figuur 8: Evolutie 2012-2017 gemiddelde afwezigheidsduur per ambtenaar

3.1.2.4. Frequentie van de ziektemeldingen

In 2017 is een ambtenaar gemiddeld 2 keer afwezig geweest wegens ziekte. Dat is iets minder dan in

2016 (2,1 keer).

In 2017 is 1 ambtenaar op 3 (33%) nooit afwezig geweest wegens ziekte en is 1 op 5 (19%) slechts 1

keer ziek geweest.

13,313,4

13,8

14,4

15

14,8

12

12,5

13

13,5

14

14,5

15

15,5

2012 2013 2014 2015 2016 2017

14

Figuur 9: Verdeling federale ambtenaren volgens het aantal afwezigheidsmeldingen in 2017

Na een stijging in 2016 van het aandeel van de ambtenaren die zich minstens 1 keer ziek melden,

zien we in 2017 weer een lichte daling naar 67,15%. Het minimumniveau van 65,95% dat in 2015

werd behaald is hiermee wel niet bereikt.

Figuur 10: Evolutie 2012-2017 aandeel van de ambtenaren die zich voor minstens 1 dag ziekte afwezig hebben gemeld

33%

19%15%

11%

7%

16%

0 keer afwezig 1 keer afwezig

2 keer afwezig 3 keer afwezig

4 keer afwezig 5 keer of meer afwezig

68,99%

70,70%

68,84%

65,95%

67,54%

67,17%

63%

64%

65%

66%

67%

68%

69%

70%

71%

72%

2012 2013 2014 2015 2016 2017


3.2. Benchmarking

3.2.1. Verzuimpercentage

Het ziekteverzuim van de federale ambtenaren kent in 2017 een andere tendens dan deze die men

in de privésector waarneemt.

Volgens Securex6 zet de bijna continue stijging van het absenteïsme in de Belgische privésector zich

door.

SD Worx7 stelt dan weer een kleine afzwakking vast in de toename van de verzuimcurve. Hierbij valt

wel op te merken dat men hier het ziekteverzuim langer dan 1 jaar niet in aanmerking neemt.

Wellicht verklaart dit het verschil tussen de beide instellingen die afwijkende cijfers voor de

privésector publiceren. Bij Securex stijgt het ziekteverzuimpercentage van 6,58% in 2016 naar 6,88%

in 2017, of een stijging van 5%. Bij SD Worx stijgt het verzuim van 5,52% naar 5,54%, of een stijging

van 0,4%.

Bij de federale ambtenaren is er daarentegen een daling waarneembaar, nl. van 6,22% in 2016 naar

6,15% in 2017, of een daling van 1%. Indien we, zoals SD Worx, geen rekening zouden houden met

de afwezigheden die langer dan een jaar duren dan zouden we voor de federale ambtenaren

uitkomen op een verzuimpercentage van 5,19% in 2017.

Figuur 11: Evolutie ziekteverzuimpercntage 2010-2017 in de privésector en bij de federale overheid

6 Securex, White paper, Absenteisme in 2017, figuur 2, p. 8 7 SD Worx, Ziekteverzuim Belgische werknemers neemt laatste tien jaar fors toe, 15 februari 2018

5,59% 5,65%

5,50% 5,57%5,71%

5,98%6,22%

6,15%

5,27%5,42%

5,50%5,67%

5,99%

6,35%

6,58% 6,88%

4,47%4,73% 4,77% 4,81%

5,12%

5,41% 5,52%

5,54%

4,00%

4,50%

5,00%

5,50%

6,00%

6,50%

7,00%

7,50%

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Medex Securex SDWorx

16

In de privésector8 maken de afwezigheden van meer dan een jaar in 2017 met 2,82% de grootste

fractie van het ziekteverzuimpercentage uit.

Bij de federale overheid zijn daarentegen de afwezigheden van meer dan een maand tot minder dan

een jaar met 2,72% de grootste fractie van het verzuimpercentage van 2017.

Het ziekteverzuimpercentage bij de federale ambtenaren van de afwezigheden van meer dan een

jaar9 daalt van 1,10% in 2016 naar 0.96% in 2017. Dat van de afwezigheden tot een maand daalt van

2,58% naar 2,47%. Het ziekteverzuim dat tussen een maand en een jaar duurt, stijgt als enige (van

2,50% naar 2,72%) en overtreft voor het eerst het kortdurende verzuim van minder dan een maand.

Figuur 12: Evolutie ziekteverzuimpercentage 2011-2017 bij de federale overheid, opgesplitst volgens de duur van de afwezigheid

Dat het langdurig ziekteverzuim niet gestegen is, is opmerkelijk omdat de ambtshalve pensionering

na 365 dagen afwezigheid wegens ziekte in 2017 verschoven is naar de leeftijd van 62,5 jaar.

Artikel 83 van de wet van 5 augustus 1978 houdende economische en budgettaire hervormingen10

8 Securex, White paper, Absenteisme in 2017, figuur 3, p. 9 9 Zie definities in hoofdstuk 9.1. 10 Belgisch Staatsblad, 17 augustus 1978

2,43% 2,44%2,49%

2,42%2,57% 2,58%

2,47%2,34% 2,22% 2,20%

2,39%2,43%

2,50%

2,72%

0,86% 0,84% 0,86% 0,91%0,98%

1,10%

0,96%

0,0%

0,5%

1,0%

1,5%

2,0%

2,5%

3,0%

2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

< 1 maand 1 maand - 1 jaar > 1 jaar


voorzag ambtshalve oppensioenstelling indien een ambtenaar na de leeftijd van 60 jaar een totaal

van 365 dagen afwezigheid wegens ziekte telde. Deze regeling werd door de wet van 27 juni 201611

in drie fasen gewijzigd. De ambtshalve oppensioenstelling gebeurt vanaf 1 juli 2016 indien een

ambtenaar, die de leeftijd van 62 jaar bereikt heeft, een totaal van 365 dagen afwezigheid wegens

ziekte telt en vanaf 1 januari 2017 indien een ambtenaar de leeftijd van 62 jaar en zes maanden

bereikt heeft. Sedert 1 januari 2018 is die grens naar 63 jaar opgeschoven. Door die wetswijziging die

de leeftijdsgrens voor ambtshalve pensionering heeft opgeschoven kan gevreesd worden dat er

meer afwezigheden van langere duren geregistreerd worden.

Wanneer federale ambtenaren langer dan een maand en minder dan een jaar afwezig zijn, dan zijn

ze gemiddeld 81,8 dagen afwezig in 2017. Dat is 7,5 dagen of anderhalve werkweek langer dan in

2012 (74,3 dagen).

Jaar Gemiddelde

afwezigheidsduur

2012 74,3

2013 75,3

2014 77,9

2015 77,9

2016 77,7

2017 81,8

3.2.2. Gemiddelde afwezigheidsduur

Terwijl een federaal ambtenaar in 2017 gemiddeld 14,8 dagen afwezig is wegens ziekte, stelt SD

Worx12 vast dat werknemers in de privésector 12,1 dagen afwezig zijn. Volgens Securex13 zijn die

laatsten 16,3 dagen afwezig. Ook hier mag men niet uit het oog verliezen dat SD Worx de

afwezigheden van langer dan 1 jaar niet in aanmerking neemt. Deze handelswijze heeft

vanzelfsprekend een milderende invloed op de gemiddelde afwezigheidsduur.

11 Belgisch Staatsblad, 29 juni 2016 12 SD Worx, Ziekteverzuim Belgische werknemers neemt laatste tien jaar fors toe, 15 februari 2018 13 Securex, White paper, Absenteisme in 2017, tabel 6 p. 33

18

3.2.3. Gemiddelde afwezigheidsfrequentie

67,2% van de federale ambtenaren is in 2017 minstens 1 keer afwezig geweest wegens ziekte.

Volgens SD Worx melden 61,7% van de werknemers in de privésector minstens 1 dag per jaar

afwezig wegens ziekte, terwijl Securex vermeldt dat dit volgens hen slechts 51,4% is.

Federale ambtenaren melden zich in 2017 gemiddeld twee keer afwezig terwijl werknemers in de

privésector dat volgens Securex maar 1 keer doen.

4. Verzuimomstandigheden

4.1. Wie is afwezig wegens ziekte?

In dit hoofdstuk kijken we wie in 2017 afwezig is wegens ziekte volgens verschillende factoren:

geslacht, administratief niveau, leeftijd, werkrelatie en woonplaats.

In de tabellen wordt telkens vermeld welk deel van de ambtenarenpopulatie elke subcategorie

vertegenwoordigt evenals de frequentie van de ziektemeldingen en de gemiddelde duur van een

afwezigheid.

Ook in 2017 stellen we dezelfde tendenzen qua verzuimpercentage vast als de vorige jaren.

4.1.1. Geslacht

Vrouwelijke ambtenaren laten een hoger verzuimpercentage optekenen dan hun mannelijke

collega's.

Vrouwelijke ambtenaren zijn niet alleen vaker afwezig (2,2 keer per jaar) dan de mannelijke

ambtenen (1,8 keer), maar hun afwezigheden duren ook gemiddeld langer (7,5 dagen) dan die van

de mannen (7,2 dagen).

Geslacht % populatie Verzuimpercentage Frequentie Gemiddelde duur van

een afwezigheid

V 54,3% 6,91% 2,2 7,5

M 45,7% 5,29% 1,8 7,2

100% 6,15% 2 7,4


4.1.2. Administratief niveau

Het verzuimpercentage stijgt naarmate het administratief niveau afneemt. Mandaathouders (M) zijn

zelden afwezig wegens ziekte.

Ambtenaren van niveau C zijn met 2,6 keer gemiddeld het vaakst afwezig.

Afwezigheden van ambtenaren van niveau D duren met 9 dagen ruim 2 dagen langer afwezig dan

hun collega's van niveau C (6,7 dagen) en A (6,8 dagen).

Niveau % populatie Verzuimpercentage Frequentie Gemiddelde duur van

een afwezigheid

A 23,2% 4,11% 1,2 6,8

B 22,0% 5,33% 1,6 7,8

C 37,2% 6,86% 2,6 6,7

D 17,5% 7,77% 2,3 9

M 0,1% 1,26% 0,1 5,4

100% 6,15% 2 7,4

4.1.3. Leeftijd

In 2017 stellen we ook op dit vlak niets nieuws vast: het verzuimpercentage stijgt met de leeftijd.

Leeftijdscategorie % populatie Verzuimpercentage Frequentie Gemiddelde duur

van een afwezigheid

20-29 jaar 7,6% 3,95% 2,2 4

30-39 jaar 21,2% 4,73% 2,2 5,3

40-49 jaar 26,3% 5,88% 2 7,1

50-59 jaar 33,1% 6,95% 1,9 8,7

60-65 jaar 10,9% 8,81% 2,1 12,2

65 plus 1,0% 0,33% 0,6 11,4

100% 6,15% 2 7,4

Het verzuimpercentage van de vijftigplussers ligt dus boven het algemeen federaal gemiddelde van

6,15%. Wanneer we deze leeftijdscategorieën gedetailleerder onder de loep nemen om de evolutie

in de tijd te bestuderen, hebben we de leeftijd van de federale ambtenaren in aanmerking genomen

op het moment dat ze afwezig zijn en niet, zoals gewoonlijk, de leeftijd op het einde van het jaar.

Daardoor zien we dat 2017 telkens duidelijk het hoogste percentage van de bestudeerde jaren laat

optekenen voor ambtenaren vanaf 61 tot en met 64 jaar. Voor 50-, 52-, 54- en 57-jarigen geldt dat

ook, maar in mindere mate. Dit staat dus in contrast met het dalende algemene verzuimpercentage

20

in 2017.

In de toekomst zal met deze vaststelling rekening moeten houden worden, gelet op de verhoging

van de pensioenleeftijd en de verhoging van de leeftijdgrens voor ambtshalve pensionering na 365

dagen afwezigheid wegens ziekte.

Ten opzichte van de vorige jaren daalt in 2017 het aantal ambtenaren van elke leeftijd met

uitzondering van de ambtenaren van 60 en 61 jaar van wie het aantal toeneemt (zie 9.2.2). Dit zijn

ook de leeftijden met een verzuimpercentage van meer dan 9%.

Deze vaststelling zou verband kunnen hebben met het verschuiven van de leeftijdsgrens voor

ambtshalve oppensioenstelling. Toen die grens op 60 jaar lag, zagen we dat het hoogste

ziekteverzuim werd genoteerd voor ambtenaren van 59 jaar (10,3% in 2014 en 10,6% in 2015);

nadien verschoof dat toppunt naar ambtenaren die60 jaar waren (10,2% in 2016 en 9,7% in 2017).

Leeftijd % populatie in

2017

Verzuim%

2014

Verzuim%

2015

Verzuim%

2016

Verzuim%

2017

50 3,00% 5,9% 6,4% 6,5% 6,6%

51 3,00% 5,9% 6,4% 6,8% 6,5%

52 3,10% 6,1% 6,2% 6,3% 6,6%

53 3,10% 6,0% 6,9% 6,8% 6,3%

54 3,10% 6,4% 6,6% 6,7% 7,2%

55 3,20% 6,6% 6,9% 7,0% 6,8%

56 3,60% 6,7% 7,0% 7,4% 7,2%

57 3,60% 6,6% 7,1% 7,1% 7,3%

58 3,80% 8,5% 7,6% 7,5% 7,5%

59 3,80% 10,3% 10,6% 10,1% 9,0%

60 3,60% 8,9% 8,8% 10,2% 9,7%

61 2,70% 7,3% 7,9% 8,6% 9,2%

62 1,60% 5,1% 7,4% 8,3% 8,9%

63 1,20% 5,4% 5,2% 7,4% 8,1%

64 1,20% 6,2% 6,2% 5,2% 8,2%

65 0,70% 0,9% 0,8% 1,2% 0,9%


De laatste vier jaar stijgt het verzuimpercentage constant bij de ambtenaren die 50, 52, 54, 61, 62 en

63 jaar oud zijn. Voor de ambtenaren van 64 jaar oud zien we een opmerkelijke stijging van het

verzuimpercentage (van 6,2% in 2014 en 2015 over 5,2% in 2016 naar 8,2% in 2017).

Het verzuim neemt daarentegen af bij de ambtenaren van 58 en vooral 59 jaar oud.

Figuur 13: Evolutie 2014-2017 van het verzuimpercentage volgens de leeftijd (50-65 jaar)

In de grafiek hieronder wordt het ziekteverzuim per leeftijd uitgesplitst naargelang de afwezigheden

minder dan 1 maand, tussen 1 maand en 1 jaar en langer dan 1 jaar duren. Terwijl het

verzuimpercentage voor de korte afwezigheden quasi stabiel blijft, zien we dat de afwezigheden

langer dan 1 maand en ook die langer dan een jaar constant toenemen met de leeftijd.

Vanaf de leeftijd van 41 jaar worden de afwezigheden van meer dan 1 maand tot een jaar de

belangrijkste factor in het ziekteverzuim.

De afwezigheden langer dan 1 maand bereiken hun hoogtepunt op de leeftijd van 60 jaar. De

afwezigheden langer dan een jaar kennen hun toppunt op de leeftijd van 61 jaar.

0%

2%

4%

6%

8%

10%

12%

50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65

2014 2015 2016 2017

22

Figuur 14: Opsplitsing verzuimpercentage per leeftijd volgens de afwezigheidsduur

4.1.4. Werkrelatie

Contractuele ambtenaren hebben een duidelijk hoger verzuimpercentage dan hun statutaire

collega's. De duur van een afwezigheid is bij beide categorieën gelijk (7,4 dagen). Het verschil ligt dus

in de frequentie: statutaire ambtenaren melden zich gemiddeld 1,9keer afwezig, contractuele

medewerkers 2,3 keer in 2017.

Werkrelatie % populatie Verzuim% Frequentie Gemiddelde duur van

een afwezigheid

Statutair 72,1% 5,94% 1,9 7,4

Contractueel 23,5% 7,04% 2,3 7,4

Stagiair 4,5% 4,73% 1,9 6,4

100% 6,15% 2 7,4

4.1.5. Taalrol en woonplaats

We zien het laagste verzuimpercentage bij Duitstalige collega's, het hoogste bij hun Franstalige

collega's. Franstalige ambtenaren melden zich het vaakst afwezig (2,2 keer) en hun afwezigheden

duren gemiddeld ook het langst (7,5 dagen).

Taalrol % populatie Verzuim% Frequentie Gemiddelde duur van

een afwezigheid

Nederlandstalig 53,3% 5,65% 1,9 7,3

Franstalig 46,4% 6,71% 2,2 7,5

Duitstalig 0,3% 4,69% 1,7 6,3

0%

1%

2%

3%

4%

5%

6%

20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65

< 1 maand 1 maand - 1 jaar > 1 jaar


Engelstalig 0,01% 0,79% 0,9 2

100% 6,15% 2 7,4

Het verschil in ziekteverzuimpercentage tussen Nederlandstalige en Franstalige federale

ambtenaren dat in 2016 -net zoals in 2014- nog 1,3% bedroeg, is in 2017 teruggevallen naar 1,1%

zoals in 2015, 2012 en 2011.

Het verzuim van de 200 Duitstalige ambtenaren die slechts 0,3% van de totale federale

ambtenarenpopulatie uitmaken, kent een grilliger verloop.

Taalrol 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Nederlandstalig 5,06% 5,15% 5,07% 5,06% 5,19% 5,50% 5,70% 5,66%

Franstalig 6,28% 6,28% 6,12% 6,21% 6,49% 6,58% 6,97% 6,77%

Duitstalig 2,54% 3,40% 4,57% 5,61% 4,32% 4,82% 4,96% 4,69%

Verschil Nl-Fr 1,2% 1,1% 1,1% 1,2% 1,3% 1,1% 1,3% 1,1%

Figuur 15: Evolutie 2012-2017 verzuimpercentage vogens taalrol

Als we de evolutie van het ziekteverzuim van de federale ambtenaren volgens de regio waar ze

wonen gaan bekijken dan zien we dat het verschil tussen Vlaanderen en Wallonië dat in 2016 en

2014 met 1,6% het grootst was, in 2017 weer teruggevallen is naar 1,3%.

Tegenover 2016 kent het verzuimcijfer in 2017 de steilste daling bij ambtenaren die in Brusssel

wonen (daling van 4.68%). Bij de ambtenaren uit Wallonie is er een daling van 3,70% en bij de

ambtenaren uit Vlaanderen slechts 0,87%.

5,06% 5,15% 5,07% 5,06% 5,19%5,50%

5,70%5,66%

6,28% 6,28% 6,12% 6,21%6,49% 6,58%

6,97%

6,77%

2,54%3,40%

4,57%

5,61%

4,32%

4,82%4,96% 4,69%

2,00%

2,50%

3,00%

3,50%

4,00%

4,50%

5,00%

5,50%

6,00%

6,50%

7,00%

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Nederlandstalig Franstalig Duitstalig

24

Regio 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Brussel 4,72% 4,79% 4,58% 4,57% 4,57% 5,05% 5,13% 4,89%

Vlaanderen 5,11% 5,21% 5,13% 5,10% 5,25% 5,60% 5,73% 5,68%

Wallonië 6,60% 6,63% 6,49% 6,54% 6,80% 6,84% 7,29% 7,02%

Verschil Vl-Wa 1,5% 1,4% 1,4% 1,4% 1,6% 1,2% 1,6% 1,3%

Figuur 16: Evoultie 2010-2017 verzuimpercentage volgens regio

Ambtenaren die in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest wonen kennen het laagst verzuimpercentage.

Bijna een derde van de ambtenaren die hier wonen zijn van niveau A. Die categorie kent veel minder

verzuim14. In andere provincies ligt dat aandeel lager15.

Het verzuimpercentage van alle Vlaamse provincies is lager dan het federaal gemiddelde (6,15%).

Limburg heeft hiervan met 6,09% het hoogste verzuim.

De Waalse provincies hebben allemaal een hoger verzuimpercentage dan het federaal gemiddelde.

De afwezigheden van de ambtenaren die in de Waalse provincies wonen duren allemaal langer dan

het federaal gemiddelde (7,4 dagen). De ambtenaren uit Henegouwen melden zich met 2,4 keer in

2017 ook het vaakst afwezig wegens ziekte.

Woonplaats % populatie Verzuim% Frequentie Gemiddelde duur van

een afwezigheid

Brussel 8,13% 4,98% 1,8 6,6

Antwerpen 11,00% 5,62% 1,8 7,4

14 Zie 4.1.2. Administratief niveau. 15 Zie hoofdstuk 9.2.3. Verdeling ambtenrenpopulatie per provincie volgens administratief niveau.

4,72% 4,79%4,58% 4,57% 4,57%

5,05% 5,13% 4,89%

5,11%5,21%

5,13% 5,10%5,25%

5,60%5,73%

5,68%

6,60% 6,63% 6,49% 6,54%6,80% 6,84%

7,29%

7,02%

4,00%

4,50%

5,00%

5,50%

6,00%

6,50%

7,00%

7,50%

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Brussel Vlaanderen Wallonië


Limburg 5,38% 6,09% 2 7,3

Oost-Vlaanderen 17,67% 5,75% 1,9 7

Vlaams-Brabant 12,10% 5,68% 1,9 7,1

West-Vlaanderen 7,99% 5,47% 1,8 7,2

Brabant Wallon 4,22% 6,16% 1,9 7,6

Hainaut 14,20% 7,41% 2,4 7,5

Liège 10,90% 6,91% 2,1 7,9

Luxembourg 2,04% 6,93% 2 8,3

Namur 6,01% 6,85% 2,2 7,5

Buitenland 0,35% 8,13% 2,1 8,6

100% 6,15% 2 7,4

Figuur 17: Verzuimpercentage volgens de woonplaats (provincie)

4.2. Gestandaardiseerde verzuimgegevens

In het vorig hoofdstuk worden de verzuimcijfers per factor (geslacht, administratief niveau, leeftijd,

woonplaats) weergegeven. Maar hiermee weten we niet of die bepaalde factor ook het verschil

bepaalt. Bij het verzuimpercentage per niveau wordt immers geen rekening gehouden of er in een

bepaald administratief niveau meer of minder vrouwen werkzaam zijn dan in de andere niveaus of

dat de populatie binnen dat niveau qua leeftijd anders is samengesteld. Die factoren kunnen

misschien wel meer bepalend zijn dan het administratief niveau op zich.

26

In dit hoofdstuk wordt de invloed van andere factoren uitgeschakeld door de verzuimgegevens te

standaardiseren volgens één bepaalde factor waarbij de andere kenmerken evenredig verdeeld zijn.

4.2.1. Geslacht

Als we enkel het verschil volgens het geslacht van de fedreale ambtenaren in aanmerking nemen

dan zien we dat de vrouwelijke ambtenaren 30% meer verzuim laten optekenen in 2017. In 2016

was dat verschil 40%. Volgens de brute verzuimcijfers (zie 4.1.1.) was het verschil slechts 25% (6,9%

voor vrouwen tegenover 5,3% voor mannen).

Figuur 18: Gestandaardiseerd ziekteverzuim in functie van het geslacht van de ambtenaren

4.2.2. Niveau

Nemen we het administratief niveau als enig vergelijkingscriterium dan zien we ook hier een

constante toename naarmate het niveau daalt. We stellen in 2017 wel een minder steile toename

vast dan in 2016.

1

1,4

1

1,3

0

0,2

0,4

0,6

0,8

1

1,2

1,4

1,6

M V

2016 2017


Figuur 19: Gestandaardiseerd ziekteverzuim volgens het administratief niveau van de ambtenaren

4.2.3. Leeftijd

Als we het ziekteverzuim bij de federale ambtenaren enkel beoordelen op basis van de

leeftijdscategorie waartoe ze behoren dan zien we net als in 4.1.3. dat dit toeneemt met de leeftijd.

Hier is de toename in 2017 dan wel weer iets steiler dan in 2016. Ambtenaren in de

leeftijdscategorie 60-65 jaar hebben meer dan dubbel zo veel ziekteverzuim dan hun collega's van de

leeftijdscategorie 20-29 jaar.

Figuur 20: Gestandaardiseerd ziekteverzuim volgens de leeftijdscategorieën van de ambtenaren

1

1,4

1,8

2,3

1

1,3

1,6

1,8

0

0,5

1

1,5

2

2,5

A B C D

2016 2017 Lineair (2016) Lineair (2017)

1

1,31,4

1,7

2,1

1

1,2

1,5

1,7

2,2

0

0,5

1

1,5

2

2,5

20-29 jaar 30-39 jaar 40-49 jaar 50-59 jaar 60-65 jaar

2016 2017 Lineair (2016) Lineair (2017)

28

4.2.4. Woonplaats

De grafiek hieronder toont aan dat de provinie waar de federale ambtenaren wonen in 2017 en

vooral in Vlaanderen en Brussel een weinig bepalende invloed heeft. Enkel de ambtenaren uit de

provincies Namen en Luik (met 30% meer ziekteverzuim dan Brussel en West-Vlaanderen) en

Henegouwen (met 40% meer) vallen hier uit de toon.

Figuur 21: Gestandaardiseerd ziekteverzuim volgens de woonplaats van de ambtenaren

4.2.5. Werkrelatie

Zelfs met eenzelfde samenstelling van de populatie van contractuelen en statutairen, zouden

contractuele medewerkers 10% meer verzuim laten optekenen dan vastbenoemde ambtenaren.

Figuur 22: Gestandaardiseerd ziekteverzuim volgens de werkrelatie (statutair/contractueel)

1,2

1,0 1,0

1,11,0 1,0 1,1 1,1 1,1 1,1

1,2

1,0 1,01,1 1,1 1,1 1,1 1,2 1,2

1,3 1,31,4

0,0

0,2

0,4

0,6

0,8

1,0

1,2

1,4

1,6

2016 2017

1

1,1

0

0,2

0,4

0,6

0,8

1

1,2

Statutairen Contractuelen


4.3. Wanneer wordt verzuim wegens ziekte gemeld?

4.3.1. Dag waarop de afwezigheid gemeld wordt

Ook in 2017 worden er minder afwezigheden gemeld naarmate de week verstrijkt, al wisselen

donderdag en woensdag van plaats in deze rangorde.

Voor de afwezigheden van 1 dag zijn er bijna evenveel meldingen op vrijdag als op maandag.

Afwezigheidsduur Maandag Dinsdag Woensdag Donderdag Vrijdag Zaterdag Zondag

1 dag 13.971 11.903 8.709 10.617 13.467 1.387 1.117

2-5 dagen 23.079 16.512 11.105 11.168 2.178 988 534

6-10 dagen 3.658 2.804 2.232 2.212 1.757 439 264

11-21 dagen 2.132 1.468 1.070 1.163 1.168 275 126

22 dagen-1 jaar 2.814 1.853 1.435 1.413 929 469 251

> 1 jaar 29 12 6 3 4 4 11

45.683 34.552 24.557 26.576 19.503 3.562 2.303

Iets meer dan de helft van de afwezigheden (51,1%) worden in het begin van de week gemeld, met

29,1% op maandag en 22% op dinsdag.

Voor elke afwezigheidsduur worden er telkens op maandag het meest afwezigheden gemeld. Vooral

voor de afwezigheden langer dan een dag is het verschil met de andere weekdagen opmerkelijk.

Verdeling van de afwezigheden per duur volgens de dag van de melding


1 dag 22,8% 19,5% 14,2% 17,4% 22,0% 2,3% 1,8% 100%

2-5 dagen 35,2% 25,2% 16,9% 17,0% 3,3% 1,5% 0,8% 100%

6-10 dagen 27,4% 21,0% 16,7% 16,5% 13,1% 3,3% 2,0% 100%

11-21 dagen 28,8% 19,8% 14,5% 15,7% 15,8% 3,7% 1,7% 100%

22 dagen-1 jaar 30,7% 20,2% 15,7% 15,4% 10,1% 5,1% 2,7% 100%

> 1 jaar 42,0% 17,4% 8,7% 4,3% 5,8% 5,8% 15,9% 100%

29,1% 22,0% 15,7% 17,0% 12,4% 2,3% 1,5% 100%

80,8% van de afwezigheidsmeldingen betreffen afwezigheden tot 1 werkweek (5 dagen).

Het aandeel van de afwezigheden van 1 dag is het laagst (30,6%) bij de meldingen die op maandag

gebeuren en het hoogst bij de meldingen op vrijdag (69,1%). Als we de meldingen van afwezigheden

30

langer dan 1 maand bekijken, dan zien we het omgekeerde effect met 6,3% op maandag en 4,8% op

vrijdag.

Verdeling van de afwezigheden volgens de duur per dag van de meldig


1 dag 30,6% 34,4% 35,5% 39,9% 69,1% 38,9% 48,5% 39,0%

2-5 dagen 50,5% 47,8% 45,2% 42,0% 11,2% 27,7% 23,2% 41,8%

6-10 dagen 8,0% 8,1% 9,1% 8,3% 9,0% 12,3% 11,5% 8,5%

11-21 dagen 4,7% 4,2% 4,4% 4,4% 6,0% 7,7% 5,5% 4,7%

22 dagen-1 jaar 6,2% 5,4% 5,8% 5,3% 4,8% 13,2% 10,9% 5,8%

> 1 jaar 0,1% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,1% 0,5% 0,0%

100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100%

4.3.2. Maand waarop de afwezigheid gemeld wordt

In 2016 werden het meest afwezigheden gemeld in februari. In 2017 gebeurt dat in januari met 12%

van het totaal aantal afwezigheidsmeldingen.

In mei (7%) en in de zomermaanden juni (7,1%), juli (5,3%) en augustus (5.7%) worden dan weer het

minst afwezigheden gemeld.

Traditioneel is de gemiddelde duur van de afwezigheden van alle federale ambtenaren in juli en

augustus het hoogst. Voor de vrouwelijke ambtenaren is dat evenwel in januari.

Jan

uar

i

Feb

ruar

i

Maa

rt

Ap

ril

Me

i

Jun

i

Juli

Au

gust

us

Sep

tem

be

r

Okt

ob

er

No

vem

be

r

De

cem

be

r

V

Aantal afwezigheden

10

.95

7

9.3

92

8.6

87

6.3

55

7.7

27

6.4

63

4.6

96

5.0

23

7.5

88

8.6

73

8.4

93

7.3

06

% aantal afwezigheden

12

,0%

10

,3%

9,5

%

7,0

%

8,5

%

7,1

%

5,1

%

5,5

%

8,3

%

9,5

%

9,3

%

8,0

%

Totale afwezigheidsduur

90

.46

2

64

.70

7

64

.89

7

48

.86

2

61

.24

1

51

.05

4

38

.70

2

40

.72

0

57

.50

9

52

.80

5

49

.35

9

28

.74

0

Gemiddelde

afwezigheidsduur

8,3

6,9

7,5

7,7

7,9

7,9

8,2

8,1

7,6

6,1

5,8

3,9

M

Aantal afwezigheden

7.8

60

6.5

26

6.0

01

4.5

79

5.4

26

4.7

21

3.5

55

3.9

00

5.4

41

5.8

59

5.7

01

5.8

07

% aantal afwezigheden

12

,0%

10

,0%

9,2

%

7,0

%

8,3

%

7,2

%

5,4

%

6,0

%

8,3

%

9,0

%

8,7

%

8,9

%



52

.90

7

42

.45

0

44

.14

4

32

.32

3

37

.83

6

34

.34

3

28

.13

8

28

.81

5

38

.29

6

34

.39

6

29

.94

6

20

.59

5

Gemiddelde

afwezigheidsduur

6,7

6,5

7,4

7,1

7,0

7,3

7,9

7,4

7,0

5,9

5,3

3,5

Totaal

Aantal afwezigheden

18

.81

7

15

.91

8

14

.68

8

10

.93

4

13

.15

3

11

.18

4

8.2

51

8.9

23

13

.02

9

14

.53

2

14

.19

4

13

.11

3

% aantal afwezigheden 1

2,0

%

10

,2%

9,4

%

7,0

%

8,4

%

7,1

%

5,3

%

5,7

%

8,3

%

9,3

%

9,1

%

8,4

%


14

3.3

69

10

7.1

57

10

9.0

41

81

.18

5

99

.07

7

85

.39

7

66

.84

0

69

.53

5

95

.80

5

87

.20

1

79

.30

5

49

.33

5

Gemiddelde

afwezigheidsduur 7,6 6,7 7,4 7,4 7,5 7,6 8,1 7,8 7,4 6,0 5,6 3,8

32

5. Medische oorzaken

5.1. Inleiding

In onderstaande grafiek ziet men dat de daling sinds 2013 van het aantal attesten wegens ziekte dat

Medex jaarlijks ontvangt zich ook in 2017 verder zet (van 161.7008 naar 147.992 en dus een

vermindering met 8,5% t.o.v. 2016). In 2017 wordt het kleinst aantal medische getuigschriften

geregistreerd sinds het begin van onze analyses.

Figuur 23: Evolutie van het aantal medisch attesten 2012-2017

Net zoals vorige jaren brengt de analyse van de medische verzuimoorzaken bij de federale

ambtenaren een zeer breed scala aan aandoeningen om de afwezigheid op het werk te

rechtvaardigen. De diagnoses (ziektes, symptomen, syndromen) die de behandelende artsen op de

attesten vermelden zijn nog steeds heel gevarieerd, gaande van vaak voorkomende en vertrouwde

pathologieën tot zeldzame ziektebeelden die daardoor ook niet zo bekend zijn.

Het lijkt ons nuttig, de verschillende groepen waarin de diagnoses ondergebracht worden nog eens

op te sommen:

- aandoeningen van het cardiovasculair systeem;

- ademhalingsproblemen;

- griep;

- gastro-intestinale aandoeningen (spijsverteringsproblemen);

- kankers;

- locomotorische aandoeningen;

176.849 179.273170.558

164.119 161.708

147.992

0

20.000

40.000

60.000

80.000

100.000

120.000

140.000

160.000

180.000

200.000

2012 2013 2014 2015 2016 2017


- neurologische aandoeningen;

- stress-gerelateerde aandoeningen;

- de groep ‘varia’.

In bijlage 9.3 van deze publicatie kan u de gedetailleerde beschrijving van deze verschillende

diagnosegroepen raadplegen.

Wanneer we de verschillende diagnosegroepen gaan analyseren volgens de verschillende criteria

(5.2.4 leeftijd / 5.2.5 geslacht / 5.2.6 administratief niveau / 5.2.7 werkrelatie / 5.2.8 woonplaats)

geven de tabellen per bestudeerde diagnosegroep telkens vijf gegevens weer:

- de verdeling van het totaal aantal attesten;

- de totale afwezigheidsduur;

- het aantal zieke ambtenaren;

- het percentage zieke ambtenaren t.o.v. het aantal ambtenaren in die categorie;

- de gemiddelde duur per zieke ambtenaar.

5.2. Analyse van de diagnosegroepen

5.2.1. Aantal attesten per diagnosegroep

Aantal

attesten 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Locomotorisch 18,6% 18,4% 20,1% 19,1% 19,7% 19,3%

Stress 15,8% 15,2% 17,4% 17,8% 18,5% 18,7%

Ademhaling 18,8% 18,6% 18,7% 19,2% 18,3% 18,4%

Varia 20,1% 18,2% 15,1% 13,3% 13,3% 13,7%

Spijsvertering 12,5% 12,5% 13,4% 12,8% 13,0% 13,2%

Neurologisch 3,7% 4,0% 5,5% 5,5% 6,0% 6,1%

Griep 5,3% 8,0% 4,4% 7,1% 5,9% 5,3%

Cardiovasculair 4,0% 3,9% 4,0% 3,7% 3,9% 3,8%

Oncologisch 1,2% 1,3% 1,4% 1,4% 1,4% 1,5%

100% 100% 100% 100% 100% 100%

De bovenstaande tabel geeft, uitgedrukt in percentage, de verdeling weer van het totaal aantal

jaarlijks ontvangen medische attesten over de verschillende diagnosegroepen.

34

Voor 2017 zien we geen belangrijke verschuiving t.o.v. 2016 in de verdeling van de medische

attesten over de verschillende groepen. De drie groepen die het grootste aantal attesten tellen

blijven ook in 2017 de locomotorische aandoeningen (19,3% van het totaal aantal attesten), de

ziektes die verband houden met stress (18,7%) en de ademhalingsproblemen (18,4%).

Naast deze traditionele vaststelling, zien we ook weer een stijging van de attesten in de groep met

stress-gerelateerde aandoeningen (naar 18,7%, hoogste aandeel sinds het begin van de analyses van

de medische verzuimoorzaken).

Daarentegen is het aandeel van de attesten die een link hebben met griep in 2017 met 0,6% gedaald

tegenover 2016. Dit kan verklaard worden door het feit dat de griepepidemie in 2017 relatief kort is

(7 weken ) de intensiteit ook bescheiden blijft tegenover voorgaande jaren en.

5.2.2. Afwezigheidsduur per diagnosegroep

Aangezien totaal aantal ingediende attesten in 2017 met 8,5% daalt tegenover 2016 en de totale

afwezigheidsduur uitgedrukt in kalenderdagen ook met 65.463 dagen gedaald is, maar wel in

mindere mate (-3,6%) is de totale gemiddelde afwezigheidsduur per attest toch lichtjes gestegen. In

2017 bedraagt die 11,9 dagen tegenover 11,3 dagen in 2016.

Onderstaande tabel toont de evolutie aan van de afwezigheidsduur, uitgedrukt in kalenderdagen die

door de behandelende artsen op de attesten vermeld worden.

Totale duur 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Stress 504.309 495.243 554.352 576.396 602.866 595.547

Locomotorisch 427.279 438.024 472.441 442.533 446.334 413.217

Varia 354.801 299.786 249.640 207.145 191.876 198.315

Oncologisch 117.626 121.018 122.602 123.648 112.341 117.456

Ademhaling 142.022 139.401 134.894 135.611 123.061 113.007

Neurologisch 68.493 81.773 104.508 101.818 106.126 103.451

Spijsvertering 98.830 106.332 113.540 103.022 101.416 95.751

Cardiovasculair 94.858 92.176 101.698 91.706 98.781 88.486

Griep 35.703 57.772 28.641 48.415 38.173 30.281

1.843.921 1.831.525 1.882.316 1.830.294 1.820.974 1.755.511

De tabel hieronder illustreert jaar per jaar de verdeling van de totale afwezigheidsduur over de

verschillende diagnosegroepen.


Aangezien de gemiddelde afwezigheidsduur per attest varieert in functie van de diagnosegroep,

verschilt de rangschikking in deze tabel van deze die in 5.2.1. wordt opgesteld op basis van het

aantal attesten.

Ook in 2017 prijken de attesten veroorzaakt door stress-gerelateerde ziektes weer met voorsprong

op de eerste plaats als belangrijkste verzuimoorzaak bij de federale ambtenaren. Op zich maken zij

een derde (33,9%) uit van de verzuimde arbeidstijd (verhoging met 0,8% t.o.v. 2016). De tweede

plaats wordt ook nu weer bezet door de locomotorische aandoeningen die 23,5% van de totale

afwezigheidsduur veroorzaken (een daling met 1% t.o.v. 2016). Ook in 2017 zijn deze twee

diagnosegroepen samen verantwoordelijk voor ruim de helft (57,4%) van de totale

afwezigheidsduur.

Totale duur 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Stress 27,3% 27,0% 29,5% 31,5% 33,1% 33,9%

Locomotorisch 23,2% 23,9% 25,1% 24,2% 24,5% 23,5%

Varia 19,2% 16,4% 13,3% 11,3% 10,5% 11,3%

Oncologisch 6,4% 6,6% 6,5% 6,8% 6,2% 6,7%

Ademhaling 7,7% 7,6% 7,2% 7,4% 6,8% 6,4%

Neurologisch 3,7% 4,5% 5,6% 5,6% 5,8% 5,9%

Spijsvertering 5,4% 5,8% 6,0% 5,6% 5,6% 5,5%

Cardiovasculair 5,1% 5,0% 5,4% 5,0% 5,4% 5,0%

Griep 1,9% 3,2% 1,5% 2,6% 2,1% 1,7%

100% 100% 100% 100% 100% 100%

De volgende tabel hieronder geeft per jaar de gemiddelde afwezigheidsduur per attest weer voor de

verschillende diagnosegroepen.

Gemiddelde

duur per

attest 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Oncologisch 55,6 52,5 51,8 53,3 49,9 52,7

Stress 18,1 18,2 18,7 19,8 20,1 21,5

Cardiovasculair 13,5 13,3 14,8 15,1 15,5 15,7

Locomotorisch 13,0 13,3 13,8 14,1 14,0 14,5

Neurologisch 10,4 11,4 11,1 11,2 11,0 11,5

36

Varia 10,0 9,2 9,7 9,5 8,9 9,8

Spijsvertering 4,5 4,7 5,0 4,9 4,8 4,9

Ademhaling 4,3 4,2 4,2 4,3 4,2 4,1

Griep 3,8 4,0 3,8 4,1 4,0 3,9

10,4 10,2 11,0 11,2 11,3 11,9

De verzamelde gegevens vertonen dus geen verschuiving in de rangschikking van de

diagnosegroepen volgens de gemiddelde afwezigheidsduur per attest t.o.v. de voorgaande jaren.

De langste gemiddelde afwezigheidsduur per attest vinden we nog steeds in de groep met

oncologische aandoeningen met een gemiddelde van 52,7 dagen (2,8 dagen meer dan in 2016). Ze

worden in de rangschikking gevolgd door de stress-gerelateerde ziektes met een gemiddelde van

21,5 dagen (1,4 dagen langer dan in 2016). In die laatste groep is die afwezigheidsduur de langste die

sinds het begin van de analyses van het ziekteverzuim van federale ambtenaren.

Gedurende de bestudeerde jaren is de kortste gemiddelde afwezigheidsduur per attest steeds voor

werkverzuim wegens griep (3,9 dagen in 2017).

5.2.3. Evolutie in functie van de seizoenen

De figuren in dit hoofdstuk tonen de evolutie in 2017 van enerzijds het totaal aantal attesten dat

maandelijks ontvangen wordt en anderzijds het aantal attesten dat maandelijks per diagnosegroep

ontvangen wordt.

Figuur 24: Evolutie van het aantal attesten maandelijks ontvangen in 2017

17.502

15.01213.600

10.84212.250

10.511

8.676 8.707

12.65613.690 13.257

11.289

0

2.000

4.000

6.000

8.000

10.000

12.000

14.000

16.000

18.000

20.000


Figuur 25: Evolutie van het aantal attesten maandelijks ontvangen in 2017 per diagnosegroep

In 2017 wordt het grootste aantal attesten (17.502) ontvangen in januari, gevolgd door de maand

februari met 15.012 attesten. Dit kan verklaard worden door de pieken bij de

ademhalingsproblemen en griep in de twee eerste maanden van het jaar (de epidemie was

vroegtijdig in 2017).

Zoals de voorgaande jaren zien we ook nu dat het minst attesten ontvangen wordt in juli (8.676),

gevolgd door de maand augustus (8.707).

Het aantal attesten wegens stress-gerelateerde aandoeningen is in 2017 het grootst gedurende de

maanden maart en oktober, gevolgd door september, mei en november en het kleinst in augustus

Na de zomervakantie zien we een stijging van het aantal attesten wegens locomotorische

problemen, maar ook een groter aantal attesten in maart, mei en oktober.

In de groep met spijsverteringsproblemen zien we in januari een belangrijke piek in het aantal

attesten. In deze groep zijn, net als in de groep die we 'Varia' genoemd hebben, een kleiner aantal

attesten ontvangen tijdens de zomermaanden.

Net zoals gedurende de voorbije jaren stellen we in 2017 vast dat de groepen met oncologische,

cardiovasculaire en neurologische aandoeningen weinig beïnvloed worden door de seizoenen.

0500

1.0001.5002.0002.5003.0003.5004.0004.500

januari februari maart april mei juni

juli augustus september oktober november december

38

5.2.4. Medische verzuimoorzaken volgens leeftijdscategorie

In het algemeen en in absolute waarden stijgt het aantal medische attesten bij alle diagnosegroepen

met de leeftijd om zijn toppunt te bereiken met de categorie tussen 50 en 59 jaar. Zonder

uitzondering wordt er in elke groep ook een daling waargenomen in de groep van 60 tem 65 jaar.

Hetzelfde fenomeen wordt ook vastgesteld wat de totale afwezigheidsduur en het aantal zieke

ambtenaren betreft.

Als we rekening houden met het aantal ambtenaren in elke leeftijdscategorie16 dan stellen we vast

dat bij ademhalingsproblemen (26,3%) en griep (9,1%) het grootste aandeel van zieke ambtenaren

te vinden is bij de twintigers, gevolgd door de dertigers (respectievelijk 25,3% en 8,8%).

Het is eveneens bij de twintigers dat we het grootste percentage ambtenaren (23,2%) vinden die

met spijsverteringsproblemen kampen.

Daarentegen nemen we in de groepen met oncologische en cardiovasculaire aandoeningen het

grootste aandeel zieken waar bij de zestigers en vijftigers: 1,9% voor de groep oncologische

aandoeningen in de categorie 60-65 jaar en 5,6% voor de groep cardiovasculaire aandoeningen in de

categorie 50-59 jaar.

Wat problemen met het locomotorisch systeem betreft zien we de hoogste percentages bij de

categorieën 50-59 jaar (21,6%) en 40-49 jaar (19,1%).

Bij de groep met stress-gerelateerde ziektes is het de categorie 40-49 jaar die het hoogste

percentage (15,5%) van zieke ambtenaren laat optekenen, gevolgd door de categorie 40-59 jaar

(14,8%).

In alle bestudeerde diagnosegroepen neemt de gemiddelde afwezigheidsduur per zieke ambtenaar

toe met de leeftijd en is, met uitzondering van oncologische aandoeningen, het langst bij de

leeftijdscategorie 60-65 jaar als we de categorie met ambtenaren ouder dan 65 jaar niet

meerekenen.

<20

jaar

20

-29

jaar

30

-39

jaar

40

-49

jaar

50

-59

jaar

60

-65

jaar

> 6

5 ja

ar

Aantal ambtenaren 28 6442 17634 21663 27123 8578 1523 82991

Verdeling ambtenaren 0,00% 7,80% 21,20% 26,10% 32,70% 10,30% 1,80% 100%

Verdeling attesten 0,00% 7,60% 21,40% 27,10% 35,50% 8,30% 0,00% 100%

Aantal attesten 69 11.269 31.744 40.055 52.574 12.241 40 147.992

16 We houden bij deze analyse geen rekening met de categorie onder de twing jaar omdat die met slechts 28 ambtenaren statistisch niet significant zijn.


Ademhaling 20 2.572 6.900 7.049 8.779 1.936 3 27.259

Oncologisch

21 161 499 1.192 354

2.227

Cardiovasculair 2 180 726 1.301 2.564 853 5 5.631

Griep 3 704 1.855 2.180 2.596 485

7.823

Locomotorisch 11 1.436 4.529 7.939 12.028 2.548 14 28.505

Neurologisch 1 560 1.802 2.720 3.248 660

8.991

Stress 6 1.495 5.776 8.205 9.612 2.621 5 27.720

Spijsvertering 16 2.435 5.051 5.113 5.750 1.196 5 19.566

Varia 10 1.866 4.944 5.049 6.805 1.588 8 20.270

Totale

afwezigheidsduur 302 71.322 271.977 454.343 731.559 225.174 834 1.755.511

Verdeling

afwezigheidsduur 0,0% 4,1% 15,5% 25,9% 41,7% 12,8% 0,0% 100%

Ademhaling 75 8.111 24.068 28.393 40.527 11.819 14 113.007

Oncologisch

866 5.549 27.084 63.181 20.776

117.456

Cardiovasculair 4 955 7.011 16.578 44.566 19.275 97 88.486

Griep 8 2.443 6.678 8.640 10.487 2.025

30.281

Locomotorisch 87 13.966 48.798 107.772 193.713 48.362 519 413.217

Neurologisch 1 2.799 14.092 27.622 45.699 13.238

103.451

Stress 21 21.250 103.217 165.646 226.911 78.450 52 595.547

Spijsvertering 69 7.999 20.408 25.841 33.021 8.373 40 95.751

Varia 37 12.933 42.156 46.767 73.454 22.856 112 198.315

Aantal zieke

ambtenaren

Ademhaling 12 1692 4458 4764 5790 1237 3 17956

Oncologisch

14 76 227 492 165

974

Cardiovasculair 2 135 513 848 1520 461 3 3482

Griep 2 588 1550 1847 2154 404

6545

Locomotorisch 8 835 2545 4143 5868 1301 6 14706

Neurologisch 1 382 1123 1595 1991 410

5502

Stress 4 727 2506 3350 4004 1079 4 11674

Spijsvertering 13 1496 3332 3387 3873 762 2 12865

Varia 6 1153 3125 3336 4370 972 3 12965

40

Percentage zieke

ambtenaren

Ademhaling 42,9% 26,3% 25,3% 22,0% 21,3% 14,4% 0,2% 21,6%

Oncologisch

0,2% 0,4% 1,0% 1,8% 1,9% 1,2%

Cardiovasculair 7,1% 2,1% 2,9% 3,9% 5,6% 5,4% 0,2% 4,2%

Griep 7,1% 9,1% 8,8% 8,5% 7,9% 4,7% 7,9%

Locomotorisch 28,6% 13,0% 14,4% 19,1% 21,6% 15,2% 0,4% 17,7%

Neurologisch 3,6% 5,9% 6,4% 7,4% 7,3% 4,8% 6,6%

Stress 14,3% 11,3% 14,2% 15,5% 14,8% 12,6% 0,3% 14,1%

Spijsvertering 46,4% 23,2% 18,9% 15,6% 14,3% 8,9% 0,1% 15,5%

Varia 21,4% 17,9% 17,7% 15,4% 16,1% 11,3% 0,2% 15,6%

Gemiddelde

afwezigheidsduur per

zieke ambtenaar 6,3 10,2 14,1 19,3 24,3 33,2 39,7 20,3

Ademhaling 6,3 4,8 5,4 6,0 7,0 9,6 4,7 6,3

Oncologisch

61,9 73,0 119,3 128,4 125,9

120,6

Cardiovasculair 2,0 7,1 13,7 19,5 29,3 41,8 32,3 25,4

Griep 4,0 4,2 4,3 4,7 4,9 5,0

4,6

Locomotorisch 10,9 16,7 19,2 26,0 33,0 37,2 86,5 28,1

Neurologisch 1,0 7,3 12,5 17,3 23,0 32,3

18,8

Stress 5,3 29,2 41,2 49,4 56,7 72,7 13,0 51

Spijsvertering 5,3 5,3 6,1 7,6 8,5 11,0 20,0 7,4

Varia 6,2 11,2 13,5 14,0 16,8 23,5 37,3 15,3

5.2.5. Medische verzuimoorzaken volgens geslacht

Op basis van de gegevens die de werkgevers in de applicatie ziekteverzuim registreerden, zijn 54%

van de federale ambtenaren in 2017 vrouwen en 46% mannen.

Zoals men op basis van deze verhouding logischerwijs kan verwachten is het aantal attesten en het

aantal zieke ambtenaren in absolute waarden zonder uitzondering groter bij de vrouwen dan bij de

mannen en dit in elke bestudeerde diagnosegroep.

De totale afwezigheidsduur is eveneens steeds hoger bij vrouwelijke ambtenaren, behalve voor de

groep met cardiovasculaire aandoeningen (45.282 dagen bij mannelijke ambtenaren t.o.v. 43.204

dagen bij vrouwelijke ambtenaren). Het risico op ernstige cardiovasculaire aandoeningen ligt nu

eenmaal hoger bij mannen dan bij vrouwen.


Het verschil tussen beide geslachten is het grootst in de groep met oncologische ziektes. In deze

groep zien we opnieuw het dubbel aantal afwezige ambtenaren bij de vrouwen (650) tov mannelijke

collega's (324).

Ook het percentage zieke ambtenaren is voor elke diagnosegroep hoger bij de vrouwelijke

ambtenaren met uitzondering van de groep met cardiovasculaire aandoeningen waar een zelfde

aandeel (4%) van elk geslacht getroffen wordt.

Het grootste verschil tussen de geslachten wordt waargenomen bij de groep met stress-

gerelateerde ziektes ( 17% van de vrouwelijke ambtenaren zijn arbeidsongeschikt wegens stress tov

11% van hun mannelijke collega's).

In totaal is de algemene afwezigheidsduur per zieke vrouwelijke ambtenaar 20,6 dagen en per zieke

mannelijke ambtenaar 19,8 dagen. Voor beide geslachten is de gemiddelde afwezigheidsduur het

langst in de groep met oncologische ziektes (125,7 dagen bij de vrouwen en 110,4 dagen bij de

mannen). Merk ook op dat de gemiddelde afwezigheidsduur het langst is bij mannelijke ambtenaren

met cardiovasculaire problemen (30,9 dagen bij de mannen t.o.v. 21,4 dagen bij de vrouwen);

evenals in de groep met stress

gerelateerde aandoeningen (54,3 dagen bij de mannen t.o.v. 49,1 dagen bij de vrouwen).

V M

Aantal ambtenaren 45.031 37.960 82.991

Verdeling ambtenaren 54% 46% 100%

Verdeling aantal attesten 60% 40% 100%

Aantal attesten 88.509 59.483 147.992

Ademhaling 16.584 10.675 27.259

Oncologisch 1.448 779 2.227

Cardiovasculair 2.989 2.642 5.631

Griep 4.484 3.339 7.823

Locomotorisch 16.278 12.227 28.505

Neurologisch 5.679 3.312 8.991

Stress 17.090 10.630 27.720

Spijsvertering 11.136 8.430 19.566

Varia 12.821 7.449 20.270

Totale afwezigheidsduur 1.074.662 680.849 1.755.511

Verdeling afwezigheidsduur 61% 39% 100%

42

Ademhaling 68.584 44.423 113.007

Oncologisch 81.682 35.774 117.456


Griep 17.258 13.023 30.281

Locomotorisch 256.093 157.124 413.217

Neurologisch 64.378 39.073 103.451

Stress 365.364 230.183 595.547


Varia 124.791 73.524 198.315

Aantal zieke ambtenaren

Ademhaling 10885 7071 17956

Oncologisch 650 324 974

Cardiovasculair 2017 1465 3482

Griep 3733 2812 6545

Locomotorisch 8393 6313 14706

Neurologisch 3515 1987 5502

Stress 7436 4238 11674

Spijsvertering 7514 5351 12865

Varia 8102 4863 12965

Percentage zieke ambtenaren

Ademhaling 24% 19% 22%

Oncologisch 1,40% 0,90% 1%

Cardiovasculair 4% 4% 4%

Griep 8% 7% 8%

Locomotorisch 19% 17% 18%

Neurologisch 8% 5% 7%

Stress 17% 11% 14%

Spijsvertering 17% 14% 16%

Varia 18% 13% 16%

Gemiddelde afwezigheidsduur per zieke

ambtenaar 20,6 19,8 20,3

Ademhaling 6,3 6,3 6,3

Oncologisch 125,7 110,4 120,6

Cardiovasculair 21,4 30,9 25,4


Griep 4,6 4,6 4,6

Locomotorisch 30,5 24,9 28,1

Neurologisch 18,3 19,7 18,8

Stress 49,1 54,3 51

Spijsvertering 7,1 7,9 7,4

Varia 15,4 15,1 15,3

5.2.6. Medische verzuimoorzaken volgens administratief niveau

In 2017 behoren 23,5% van de ambtenaren tot niveau A, 22,1% tot niveau B, 37% tot niveau C en

17,4% tot niveau D.

In het algemeen stellen we vast dat het aandeel van de totale afwezigheidsduur het laagst is bij de

ambtenaren van niveau A (14% van de totale afwezigheidsduur) en het hoogst bij de ambtenaren

van niveau C (41%).

Voor zowel de ambtenaren van niveau A, B als C is de totale afwezigheidsduur het hoogst in de

groep met stress-gerelateerde problemen, terwijl dit voor de ambtenaren van niveau D de groep

met locomotorische problemen is, gevolgd door de groep met stress-gerelateerde problemen.

In 2017 is het percentage van zieke ambtenaren voor alle diagnosegroep steeds het hoogst bij de

ambtenaren van niveau D, gevolgd door de ambtenaren van niveau C en het laagst bij de

ambtenaren van niveau A.

In het merendeel van de bestudeerde diagnosegroepen is de gemiddelde afwezigheidsduur per zieke

ambtenaar het langst bij de ambtenaren van niveau D. Opmerkelijk hierbij is dat de gemiddelde

afwezigheidsduur voor ambtenaren die arbeidsonbekwaam zijn wegens stress het langst is bij

ambtenaren van niveau A. Bij afwezigheden wegens kanker ligt die gemiddelde afwezigheidsduur

dan weer het hoogst bij ambtenaren van niveau B.

A B C D

Aantal ambtenaren 19.476 18.381 30.724 14.410 82.991

Verdeling ambtenaren 23,5% 22,1% 37,0% 17,4% 100%

Verdeling attesten 14% 18% 43% 25% 100%

Aantal attesten 20.856 26.644 64.114 36.316 147.930

44

Ademhaling 4.028 5.202 11.612 6.407 27.249

Oncologisch 337 446 919 523 2.225

Cardiovasculair 797 926 2.462 1.439 5.624

Griep 1.312 1.502 3.241 1.765 7.820

Locomotorisch 3.116 4.313 12.739 8.332 28.500

Neurologisch 1.139 1.482 3.909 2.458 8.988

Stress 4.233 5.402 11.901 6.169 27.705

Spijsvertering 2.838 3.580 8.600 4.536 19.554

Varia 3.056 3.791 8.731 4.687 20.265

Totale afwezigheidsduur 245.816 315.065 723.408 470.745 1.755.034

Verdeling afwezigheidsduur 14% 18% 41% 27% 100%

Ademhaling 15.839 20.008 47.822 29.313 112.982

Oncologisch 17.829 26.073 46.926 26.584 117.412

Cardiovasculair 12.787 12.775 34.657 28.191 88.410

Griep 4.879 5.731 12.696 6.960 30.266

Locomotorisch 38.903 60.466 173.631 140.176 413.176

Neurologisch 11.581 17.592 42.952 31.295 103.420

Stress 101.302 120.358 240.207 133.514 595.381

Spijsvertering 13.696 17.930 41.989 22.066 95.681

Varia 29.000 34.132 82.528 52.646 198.306

Aantal zieke ambtenaren

Ademhaling 2.760 3.502 7.557 4.130 17.949

Oncologisch 163 190 397 223 973

Cardiovasculair 486 621 1.487 884 3.478

Griep 1.095 1.292 2.676 1.480 6.543

Locomotorisch 1.773 2.496 6.465 3.968 14.702

Neurologisch 716 932 2.387 1.464 5.499

Stress 1.731 2.268 5.020 2.647 11.666

Spijsvertering 1.922 2.467 5.501 2.964 12.854

Varia 2.042 2.475 5.460 2.984 12.961

Percentage zieke ambtenaren

Ademhaling 14% 19% 25% 29% 22%

Oncologisch 1% 1% 1% 2% 1%

Cardiovasculair 2% 3% 5% 6% 4%


Griep 6% 7% 9% 10% 8%

Locomotorisch 9% 14% 21% 28% 18%

Neurologisch 4% 5% 8% 10% 7%

Stress 9% 12% 16% 18% 14%

Spijsvertering 10% 13% 18% 21% 15%

Varia 10% 13% 18% 21% 16%

Gemiddelde afwezigheidsduur per

zieke ambtenaar 19,4 19,4 19,6 22,7 20,3

Ademhaling 5,7 5,7 6,3 7,1 6,3

Oncologisch 109,4 137,2 118,2 119,2 120,7

Cardiovasculair 26,3 20,6 23,3 31,9 25,4

Griep 4,5 4,4 4,7 4,7 4,6

Locomotorisch 21,9 24,2 26,9 35,3 28,1

Neurologisch 16,2 18,9 18,0 21,4 18,8

Stress 58,5 53,1 47,9 50,4 51,0

Spijsvertering 7,1 7,3 7,6 7,4 7,4

Varia 14,2 13,8 15,1 17,6 15,3

5.2.7. Medische verzuimoorzaken volgens werkrelatie

Op basis van de gegevens die de werkgevers in de applicatie ziekteverzuim registreren, zijn 77% van

de federale ambtenaren in 2017 statutair en 23% contractueel. Onze analyse is ook nu weer beperkt

tot een vergelijking tussen statutairen en contractuelen omdat het gering aantal stagiairs statistisch

niet significant is.

Aangezien er in 2017 ruim driemaal zoveel statutaire ambtenaren zijn dan contractuele

medewerkers spreekt het vanzelf dat de absolute cijfers van het totaal aantal attesten, van de totale

afwezigheidsduur en van het aantal zieke ambtenaren voor alle diagnosegroepen steeds hoger

liggen bij de statutaire ambtenaren. De verdeling van de verschillende totalen ligt wel in de lijn van

de verdeling van het aantal ambtenaren volgens werkrelatie

Met uitzondering van de groepen met oncologische, cardiologische en stress-gerelateerde

aandoeningen, waar het aandeel van de getroffen ambtenaren telkens identiek is, stellen we vast

dat bij de andere diagnosegroepen het percentage zieke ambtenaren telkens hoger ligt bij de

contractuele medewerkers. Het grootste verschil zien we bij de groepen met locomotorische

46

problemen (30% van de contractuelen zijn hierdoor getroffen t.o.v. 24% statutairen) en met

ademhalingsproblemen (30% van de contractuelen zijn hierdoor getroffen t.o.v. 27% statutairen).

Zowel bij de statutairen als de contractuelen zijn in 2017 opnieuw een op vijf (19%)

arbeidsonbekwaam wegens stress.

Bij statutaire ambtenaren zien we dat de gemiddelde afwezigheidsduur per zieke langer is in de

groepen met stress-gerelateerde ziektes (52,8 dagen voor de statutairen t.o.v. 45,4 dagen voor

contractuelen), met cardiovasculaire aandoeningen (25,6 dagen voor de statutairen t.o.v. 24,9 dagen

voor contractuelen) en, in mindere mate, ook met spijsverteringsproblemen (7,5 dagen voor de

statutairen t.o.v. 7,3 dagen voor contractuelen).

In de overige groepen ( ademhalingsproblemen, oncologische, locomotorische en neurologische

aandoeningen en griep) is de gemiddelde afwezigheidsduur langer bij contractuelen.

Stat

uta

ire

n

Co

ntr

actu

ele

n

Aantal ambtenaren 63.519 19.472 82.991

Verdeling ambtenaren 77% 23% 100%

Aantal attesten 110.035 37.957 147.992

Verdeling attesten 74% 26% 100%

Ademhaling 20.168 7.091 27.259

Oncologisch 1.726 501 2.227


Griep 5.758 2.065 7.823

Locomotorisch 20.479 8.026 28.505


Stress 21.401 6.319 27.720


Varia 15.105 5.165 20.270

Totale afwezigheidsduur 1.296.102 459.409 1.755.511

Verdeling afwezigheidsduur 74% 26% 100%

Ademhaling 81.589 31.418 113.007

Oncologisch 90.661 26.795 117.456



Griep 22.065 8.216 30.281

Locomotorisch 279.954 133.263 413.217

Neurologisch 68.911 34.540 103.451

Stress 467.680 127.867 595.547


Varia 145.931 52.384 198.315

Aantal zieke ambtenaren 75% 25% 100%

Ademhaling 16.955 5.906 22.861

Oncologisch 952 265 1.217

Cardiovasculair 3.076 997 4.073

Griep 4.862 1.706 6.568

Locomotorisch 15.425 5.847 21.272


Stress 11.859 3.702 15.561


Varia 12.370 4.253 16.623

Percentage zieke ambtenaren 77% 23% 100%

Ademhaling 27% 30% 28%

Oncologisch 1% 1% 1%

Cardiovasculair 5% 5% 5%

Griep 8% 9% 8%

Locomotorisch 24% 30% 26%

Neurologisch 7% 9% 8%

Stress 19% 19% 19%

Spijsvertering 19% 20% 19%

Varia 19% 22% 20%

Duur per zieke ambtenaar 20,0 20,9 20,3

Ademhaling 6,1 6,9 6,3

Oncologisch 119,1 125,8 120,6

Cardiovasculair 25,6 24,9 25,4

Griep 4,6 4,8 4,6

Locomotorisch 25,8 34,4 28,1

Neurologisch 17,3 22,8 18,8

Stress 52,8 45,4 51,0

48

Spijsvertering 7,5 7,3 7,4

Varia 15,0 16,1 15,3

5.2.8. Medische verzuimoorzaken volgens woonplaats

Wanneer we kijken naar de verzuimoorzaken volgens de provincie waar de federale ambtenaren

wonen wordt Brussel-Hoofdstad als een afzonderlijke entiteit opgenomen.

Voor alle diagnosegroepen stellen we vast dat in 2017 uit de provincies Oost-Vlaanderen en

Henegouwen het grootst aantal attesten komen.

Bij het vergelijkend onderzoek van sommige gegevens moet ook hier rekening gehouden worden

met de ongelijke verdeling van de federale ambtenaren over de verschillende provincies zoals in de

tabel wordt weergegeven.

In 2017 is de totale afwezigheidsduur (uitgedrukt in percentage) voor alle diagnosegroepen samen

het hoogst in de provincies Oost-Vlaanderen en Henegouwen (elk 17% van alle afwezigheidsdagen),

gevolgd door de provinies Luik (12%) en Vlaams Brabant (11%).

Bij alle bestudeerde diagnosegroepen (uitgezonderd die met spijsverteringsproblemen) stellen we

vast dat het percentage zieke ambtenaren het hoogst is in Franstalige provincies.

In de groep met ademhalingsproblemen situeert het hoogste percentage getroffen ambtenaren zich

in de provincie Henegouwen (26% van de ambtenaren die daar wonen) terwijl in de groep van griep

het hoogst percentage bij de ambtenaren uit Luik (10%) te vinden is .

Het is eveneens in de provincies Henegouwen (7%), Luik (6%) en Namen (6%) dat we het grootst

aandeel ambtenaren aantreffen die lijden aan cardiovasculaire ziektes.

In de groep met locomotorische problemen vinden we het grootst aandeel zieke ambtenaren in de

provincies Henegouwen (22%) en Luxemburg (21%), terwijl het in de provincies Namen (9%) en

Henegouwen (8%) is dat relatief het meest ambtenaren arbeidsonbekwaam zijn wegens

neurologische aandoeningen.

Wat de stress-gerelateerde ziektes betreft, is het opnieuw de provincie Henegouwen die met 19%

van de daar wonende ambtenaren het hoogst scoort, gevolgd door de provincies Luxemburg (18%),

Luik (17%), Namen (17%) en Waals Brabant (16%).

Daarentegen vinden we het grootste aandeel van de ambtenaren die spijsverteringsproblemen

hebben in de provincies Oost-Vlaandern (18%) en Limburg (18%).

In het algemeen is de gemiddelde afwezigheidsduur per zieke ambtenaar het langst bij de

ambtenaren uit de provincie Luxemburg (23,2 dagen) en het kortst bij de ambtenaren die in Limburg

(19,3 dagen) wonen.


De analyse van de gemiddelde afwezigheidsduur per zieke ambtenaar toont aan dat iemand die aan

kanker lijdt het langst afwezig is in bepaalde Nederlandstalige provincies: Oost-Vlaanderen (130,2

dagen) en Antwerpen (129,2 dagen).

Wegens cardiovasculaire aandoeningen is men het langst afwezig als men in de provincie Antwerpen

(32,9 dagen) woont of in de provincie Oost-Vlaanderen (29,8 dagen).

Ambtenaren die gemiddeld het langst arbeidsonbekwaam zijn wegens locomotorische problemen

wonen in West-Vlaanderen (29,8 dagen) of in Oost-Vlaanderen (29,3 dagen).

In de groep met spijsverteringsproblemen is de gemiddelde afwezigheidsduur per zieke ambtenaar

het hoogst bij ambtenaren die in Franstalige provincies wonen: Namen (8,8 dagen), gevolgd door

Luxemburg (8,6 dagen).

Wat de groep met ademhalingsproblemen betreft, is de langste gemiddelde afwezigheidsduur per

zieke ambtenaar op naam te schrijven van de ambtenaren die in de provincie Luik (7 dagen) wonen,

gevolgd door de ambtenaren uit de provincie Henegouwen (6,6 dagen).

Wegens griep zijn de ambtenaren uit de provincie Luik met gemiddeld 5,1 dagen het langst afwezig.

Neurologische aandoeningen zorgen voor de langste afwezigheden bij de ambtenaren uit Waals

Brabant (21,3 dagen), vervolgens bij de ambtenaren uit Luxemburg (20,6 dagen) en uit Antwerpen

(eveneens 20,6 dagen).

Ambtenaren met de langstdurende afwezigheden wegens stressgerleateerde ziektes wonen in de

provincies Antwerpen (56,1 dagen), Limburg (54,9 dagen), Vlaams Brabant (54,2 dagen), Waals

Brabant (53,6 dagen) en Luxemburg (53,4 dagen). Bij ambtenaren die in Henegouwen wonen duurt

hun arbeidsonbewaamheid wegens stress het kortst met 44,9 dagen.

50

An

twe

rpen

We

st-V

laan

der

en

Oo

st-V

laan

de

ren

Vla

ams

Bra

ban

t

Lim

bu

rg

Bru

sse

l

Hai

nau

t

Liè

ge

Luxe

mb

ou

rg

Nam

ur

Bra

ban

t W

allo

n

Aantal ambtenaren 8.923 6.482 14.221 9.663 4.381 6.621 11.544 8.825 1.637 4.894 3.396 80.587

Verdeling ambtenaren 11% 8% 18% 12% 5% 8% 14% 11% 2% 6% 4% 100%

Aantal attesten 14.336 10.449 26.066 17.024 7.882 10.441 25.352 17.115 3.001 9.831 5.937 147.434

Verdeling aantal attesten 10% 7% 18% 12% 5% 7% 17% 12% 2% 7% 4% 100%

Ademhaling 2.552 1.846 4.929 3.267 1.388 2.065 4.617 3.089 444 1.806 1.176 27.179

Oncologisch 237 185 357 262 100 206 408 209 70 99 88 2.221

Cardiovasculair 341 293 816 527 219 399 1.287 863 121 474 261 5.601

Griep 767 442 1.384 918 493 627 1.178 1.041 153 489 297 7.789

Locomotorisch 2.871 2.345 5.071 3.208 1.576 1.751 4.983 3.164 638 1.879 903 28.389

Neurologisch 778 694 1.625 946 459 601 1.562 1.114 151 636 391 8.957

Stress 2.653 1.746 4.073 3.117 1.407 1.968 5.082 3.635 709 1.979 1.244 27.613

Spijsvertering 2.033 1.439 3.994 2.392 1.174 1.271 3.055 1.957 325 1.155 682 19.477

Varia 2.104 1.459 3.817 2.387 1.066 1.553 3.180 2.043 390 1.314 895 20.208

Totale afwezigheidsduur 179.751 125.061 299.623 198.041 92.003 114.841 298.857 213.340 40.246 113.787 72.355 1.747.905

Verdeling afwezigheidsduur 10% 7% 17% 11% 5% 7% 17% 12% 2% 7% 4% 100%

Ademhaling 9.978 8.299 19.803 13.527 5.562 7.971 19.420 14.491 1.706 7.187 4.480 112.424

Oncologisch 13.051 8.650 21.610 12.930 6.517 6.830 21.839 12.524 2.762 6.140 4.235 117.088

Cardiovasculair 7.230 3.606 14.791 9.104 3.425 5.599 18.468 12.350 2.115 6.726 4.055 87.469

Griep 2.892 1.631 5.651 3.332 1.860 2.222 4.680 4.274 543 1.890 1.169 30.144


Locomotorisch 44.087 36.226 76.393 48.733 21.763 24.825 69.724 44.372 9.416 24.567 11.896 412.002

Neurologisch 9.957 8.158 18.433 9.098 4.897 6.378 18.301 12.841 2.201 7.889 5.079 103.232

Stress 61.315 38.817 85.917 67.673 32.859 41.308 98.980 80.678 15.958 40.376 28.632 592.513

Spijsvertering 10.258 6.615 18.499 10.776 5.623 5.885 15.280 10.508 1.791 6.790 3.352 95.377

Varia 20.983 13.059 38.526 22.868 9.497 13.823 32.165 21.302 3.754 12.222 9.457 197.656

Aantal zieke ambtenaren 3511 86364

Ademhaling 1783 1270 3166 2139 964 1323 2956 2068 304 1167 766 17906

Oncologisch 101 74 166 115 52 69 170 106 28 51 38 970

Cardiovasculair 220 180 496 326 133 246 814 514 75 295 165 3464

Griep 660 382 1148 757 404 496 1030 846 125 420 250 6518

Locomotorisch 1519 1215 2604 1674 835 851 2493 1662 339 942 519 14653

Neurologisch 484 415 970 614 297 357 955 652 107 394 239 5484

Stress 1093 737 1757 1248 598 784 2205 1541 299 833 534 11629

Spijsvertering 1409 981 2573 1613 775 830 1923 1283 208 771 453 12819

Varia 1392 981 2416 1550 713 964 1941 1326 253 838 547 12921

Percentage zieke

ambtenaren

Ademhaling 20% 20% 22% 22% 22% 20% 26% 23% 19% 24% 23% 22%

Oncologisch 1% 1% 1% 1% 1% 1% 1% 1% 2% 1% 1% 1%

Cardiovasculair 2% 3% 3% 3% 3% 4% 7% 6% 5% 6% 5% 4%

Griep 7% 6% 8% 8% 9% 7% 9% 10% 8% 9% 7% 8%

Locomotorisch 17% 19% 18% 17% 19% 13% 22% 19% 21% 19% 15% 18%

Neurologisch 5% 6% 7% 6% 7% 5% 8% 7% 7% 8% 7% 7%

Stress 12% 11% 12% 13% 14% 12% 19% 17% 18% 17% 16% 14%

52

Spijsvertering 16% 15% 18% 17% 18% 13% 17% 15% 13% 16% 13% 16%

Varia 16% 15% 17% 16% 16% 15% 17% 15% 15% 17% 16% 16%

Gemiddelde duur per zieke

ambtenaar 20,8 20,1 19,6 19,7 19,3 19,4 20,6 21,3 23,2 19,9 20,6 20,3

Ademhaling 5,6 6,5 6,3 6,3 5,8 6,0 6,6 7,0 5,6 6,2 5,8 6,3

Oncologisch 129,2 116,9 130,2 112,4 125,3 99,0 128,5 118,2 98,6 120,4 111,4 120,7

Cardiovasculair 32,9 20,0 29,8 27,9 25,8 22,8 22,7 24,0 28,2 22,8 24,6 25,3

Griep 4,4 4,3 4,9 4,4 4,6 4,5 4,5 5,1 4,3 4,5 4,7 4,6

Locomotorisch 29,0 29,8 29,3 29,1 26,1 29,2 28,0 26,7 27,8 26,1 22,9 28,1

Neurologisch 20,6 19,7 19,0 14,8 16,5 17,9 19,2 19,7 20,6 20,0 21,3 18,8

Stress 56,1 52,7 48,9 54,2 54,9 52,7 44,9 52,4 53,4 48,5 53,6 51,0

Spijsvertering 7,3 6,7 7,2 6,7 7,3 7,1 7,9 8,2 8,6 8,8 7,4 7,4

Varia 15,1 13,3 15,9 14,8 13,3 14,3 16,6 16,1 14,8 14,6 17,3 15,3


Figuur 26: % ambtenaren per provincie arbeidsonbekwaam in 2017 door ademhalingsproblemen

Figuur 27: % ambtenaren per provincie arbeidsonbekwaam in 2017 door oncologische aandoeningen

Figuur 28: % ambtenaren per provincie arbeidsonbekwaam in 2017 door cardiovasculaire aandoeningen

54

Figure 29: % ambtenaren per provincie arbeidsonbekwaam in 2017 door neurologische problemen

Figure 30: % ambtenaren per provincie arbeidsonbekwaam in 2017 door griep

Figuur 31: % ambtenaren per provincie arbeidsonbekwaam in 2017 door locomotorische problemen

Figure 32: % ambtenaren afwezig wegens neurologische problemen


Figuur 33: % ambtenaren per provincie in 2017 arbeidsonbekwaam door stress-gerelateerde ziektes

Figuur 34: ambtenaren per provincie in 2017 arbeidsonbekwaam door spijsverteringsproblemen

5.3. Stress-gerelateerde verzuimoorzaken Sinds enkele jaren hechten zowel het medisch korps, de gezondheidswerkers als de werkgevers en

de instellingen veel belang aan de stress-problematiek en zijn impact op de gezondheid. De federale

ambtenaren zijn niet gespaard gebleven van dit fenomeen.

Dat is dan ook de reden waarom we in het kader van de analyse van de medische verzuimoorzaken

bij de federale ambtenaren de stress-gerelateerde ziektes afzonderlijk belichten.

De definitie en het begrip van de stress-gerelateerde aandoeningen worden uitgelegd in de bijlage

van deze studie (zie 9.3).

Maar het is zeker niet overbodig om er opnieuw aan te herinneren dat burn-out of het professioneel

uitputtingssyndroom, waarvan de diagnose moeilijk te stellen is, zich manifesteert door een waaier

aan zeer verschillende symptomen en verschilt van persoon tot persoon. Een eenduidige

professionele oorzaak is zeldzaam omdat er vaak ook andere factoren tussenkomen in het ontstaan

en de ontwikkeling van burn-out. Verschillende andere aandoeningen te wijten aan stress (ziektes,

syndromen, symptomen) die op de attesten van de federale ambtenaren vermeld worden vertonen

vaak gelijkenissen met burn-out. Zij hebben multifactoriële oorzaken en hebben vaak, op

verschillende niveaus, een band met het werk.

56

Omdat we vaak attesten voor een korte afwezigheidsduur, die niet verlengd wordt, ontvangen

waarop burn-out als reden voor de arbeidsonbekwaamheid vermeld wordt, stellen we ook vast dat

bepaalde artsen niet nauwkeurig omspringen met de term burn-out.

Om die reden is deze analyse opnieuw niet uitsluitend gefocust op burn-out omdat dit geen trouw

beeld zou geven van de invloed van de stressproblematiek op het werkverlet. Wij geven hier dan ook

een samenvatting van de dominerende eigenschappen en de bijzondere kenmerken van de ziektes

veroorzaakt door stress bij de federale ambtenaren tijdens het jaar 2017.

De vaststellingen die we in de vorige studies deden in verband met de stress-gerelateerde ziektes

worden opnieuw in 2017 bevestigd: de toename van stress als belangrijkste verzuimoorzaak bij de

federale ambtenaren werd inderdaad in 2017 niet gestopt. Ruim een derde (33,9%) van de

verzuimdagen zijn aan deze diagnosegroep te wijten. We stellen wel voor het tweede jaar op rij vast

dat de stijgingscurve afneemt.

Figuur 35: Aandeel van stress-gerelateerde aandoeningen als verzuimoorzaak 2012-2017

In de vorige hoofdstukken waar we de verzuimoorzaken bespreken volgens de verschillende criteria

(leeftijd, geslacht, administratief niveau, werkrelatie, woonplaats) kwam stress ook telkens aan bod.

In de tabel hieronder beperken we ons tot de gemiddelde afwezigheid van de federale ambtenaren

die in 2017 afwezig zijn wegens stress.

27,3%

27,0%

29,5%

31,5%

33,1% 33,9%

26%

27%

28%

29%

30%

31%

32%

33%

34%

35%

2012 2013 2014 2015 2016 2017


Ge

mid

de

lde

afw

ezi

ghe

idsd

uu

r p

er

amb

ten

aar

afw

ezi

g

we

gen

s st

ress

Algemeen 51

Leeftijd

20-29 jaar 29,2

30-39 jaar 41,2

40-49 jaar 49,4

50-59 jaar 56,7

60-65 jaar 72,7

Geslacht

V 49,1

M 54,3

Niveau

A 58,5

B 53,1

C 47,9

D 50,4

Werkrelatie

Contractueel 52,8

Statutair 45,4

Woonplaats

West-Vlaanderen 49,6

Oost-Vlaanderen 46,3

Antwerpen 54,2

Vlaams-Brabant 51,1

Limburg 50,8

Brussel 50,9

Brabant Wallon 52

Namur 47,4

Liège 46,8

58

Luxembourg 47,9

Hainaut 42,3

We stellen dan vast dat de afwezigheidsduur wegens stress toeneemt met de leeftijd, met de

sterkste stijging voor de ambtenaren ouder dan 59 jaar. De oudste leeftijdscategorie is met een

gemiddelde afwezigheid van 72,7 dagen ruim 4,5 werkweken langer arbeidsonbewaam dan de

jongste die 29,2 dagen afwezig is.

Mannen zijn gemiddeld ook een werkweek (5,2 dagen) langer afwezig wegens stress dan hun

vrouwelijke collega's.

Ambtenaren van niveau A zijn met gemiddeld 58,5 dagen het langst afwezig. Ambtenaren van niveau

C zijn met 47,9 dagen gemiddeld twee werkweken korter dan hun collega's van niveau A.

Een contractuele medewerker is met gemiddeld 52,8 dagen afwezigheid wegens stress anderhalve

week langer arbeidsonbekwaam dan een statutair ambtenaar.

Ambtenaren uit de provincie Henegouwen zijn met 42,3 dagen ruim twee weken minder afwezig

wegens stress dan ambtenaren uit de provincie Antwerpen die gemiddeld 54,2 dagen

arbeidsonbekwaam zijn voor deze medische reden.

In de grafiek hieronder zien we de gemiddelde afwezigheidsduur per afwezige ambtenaar volgens

leeftijd voor de 6 meest voorkomende diagnoses binnen de groep met stressgerealteerde

aandoeningen. We zien hier ook dat alle diagnoses pieken rond de leeftijd van zestig jaar.


Figuur 29: Gemiddelde afwezigheidsduur per diagnose volgens de leeftijd

In de volgende tabel hebben we bij het percentage van de ambtenaren die in 2017 volgens de

verschillende criteria afwezig zijn wegens stress een onderscheid gemaakt tussen de afwezigheden

die minder of meer dan dertig dagen duren.

Aan

tal a

mb

ten

are

n

min

de

r d

an 3

0

dag

en

afw

ezi

g

we

gen

s st

ress

%

am

bte

nar

en

min

de

r d

an 3

0

dag

en

afw

ezi

g

we

gen

s st

ress

Aan

tal a

mb

ten

are

n

me

er

dan

30

dag

en

afw

ezi

g w

ege

ns

stre

ss

% a

mb

ten

are

n

me

er

dan

30

dag

en

afw

ezi

g w

ege

ns

stre

ss

Algemeen 7205 9,4% 3699 4,8%

Leeftijd

20-24 jaar 61 9,3% 14 2,1%

25-29 jaar 407 9,3% 120 2,8%

30-34 jaar 757 9,7% 273 3,5%

35-39 jaar 919 10,1% 439 4,8%

40-44 jaar 968 10,1% 497 5,2%

45-49 jaar 1141 9,7% 607 5,1%

40-54 jaar 1171 9,4% 601 4,8%

60

55-59 jaar 1284 8,8% 771 5,3%

60-65 jaar 497 8,0% 377 6,0%

Geslacht

V 4697 11,3% 2281 5,5%

M 2508 7,2% 1418 4,1%

Niveau

A 1003 5,6% 598 3,4%

B 1322 8,0% 751 4,6%

C 3393 12,1% 1638 5,8%

D 1441 11,2% 688 5,3%

Werkrelatie

Contractueel 1833 10,8% 784 4,6%

Statutair 5372 9,0% 2915 4,9%

Woonplaats

West-Vlaanderen 439 7,4% 229 3,9%

Oost-Vlaanderen 1096 8,3% 512 3,9%

Antwerpen 618 7,7% 368 4,6%

Vlaams-Brabant 755 8,4% 378 4,2%

Limburg 332 8,4% 212 5,3%

Brussel 449 7,7% 242 4,2%

Brabant Wallon 316 10,1% 162 5,2%

Namur 507 11,3% 257 5,7%

Liège 927 11,4% 484 5,9%

Luxembourg 175 11,6% 102 6,8%

Hainaut 1417 13,3% 616 5,8%

In het algemeen zijn 9,4% van de ambtenaren afwezig wegens stress voor minder dan 30 dagen en

4,8% voor meer dan 30 dagen.

Voor de kortere afwezigheden wegens stress zijn het de ambtenaren tussen 34 en 45 jaar die met

10,1% het meest geimpacteerd zijn. Voor de afwezigheden langer dan 30 dagen zijn het de

ambtenaren van 60 tot 65 jaar die 6% het meest getroffen zijn.


Een groter deel van de vrouwelijke ambtenaren is zowel bij de kortere afwezigheden (11,3%) als bij

de langere afwezigheden (5,5%) afwezig wegens stress dan van hun mannelijke collega's

(respectievelijk 7,2% en 4,1%).

Voor de kortere afwezigheden wegens stress zijn de contratuele ambtenaren met 10,8% het meest

getroffen, terwijl voor de langere afwezigheden het de statutaire ambtenaren zijn waarvan 4,9%

getroffen is.

De ambtenaren uit de Waalse provincies zijn zonder uitzondering meer arbeidsonbekwaam voor

kortere afwezigheden wegens stress dan hun collega's uit Brussel of de Vlaamse provincies. In

Henegouwen zijn relatief het meest (13,3%) ambtenaren arbeidsonbekwaam wegens stress voor

minder dan 30 dagen. Voor de afwezigheden die langer dan 30 dagen duren zijn het meest

ambtenaren uit de provincie Luxemburg (6,8%) getroffen door stress. In Vlaanderen zijn dat de

ambtenaren die in de provincie Limburg (5,3%) wonen.

Als besluit uit het voorafgaande kunnen we stellen dat stress ongetwijfeld een belangrijke impact op

de gezondheid blijft uitoefenen en dat de stress-gerelateerde ziektes onbetwistbaar de belangrijkste

verzuimoorzaak blijven uitmaken bij de federale ambtenaren een actueel thema blijft. De barometer

van de totale afwezigheidsduur wijst aan dat een derde (33,9%) van de verzuimdagen in verband

staat met stress-gerelateerde ziektes. De stijging is in 2017 wel weer een beetje afgenomen.

De vaststelling van de steeds belangrijkere impact van stress op de gezondheid is erg

onrustwekkend. De aandacht moet in de toekomst gefocust blijven op de inspanningen om het

welzijn op het werk te verbeteren, maar ook op de preventie en tijdige opsporing van burn-out en

alle psychosociale risico’s die verband kunnen houden met het werk. Het blijft een ware uitdaging

die nog niet met succes beloond is geworden.

62

6. Controles

6.1. Controleopdrachten

In 2017 worden 44 886 controleopdrachten aan de controleartsen aangeboden. (45 582 in 2016).

42 993 keren moeten de controleartsen afwezigheden wegens ziekte controleren. In 1 893 gevallen

is een arbeidsongeval de oorzaak van de controleopdracht.

Bij 41 217 opdrachten heeft de arts zich kunnen uitspreken over de arbeidsonbekwaamheid: 39 467

keer wegens ziekte en 1 750 keer wegens arbeidsongeval.

6.1.1. Aard van de controles

Bijna de helft (46,8%) van de controles van de ziekteafwezigheden zijn in 2017 gebaseerd op de

afwezigheidshistoriek (bradfordfactor), bijna 10 procent (9,5%) worden door de werkgever

aangevraagd en de rest (43,7%) worden willekeurig door de applicatie aangemaakt.

Ziekte Aantal controles %

Adhoc 4.083 9,5%

Bradford 20.125 46,8%

Random 18.785 43,7%

42.993 100%

Het aandeel van de controles die door de werkgever worden aangevraagd ligt hoger (14,7%)

wanneer de afwezigheid te wijten is aan een arbeidsongeval.

Arbeidsongeval Aantal controles %

Adhoc 279 14,7%

Bradford 965 51,0%

Random 649 34,3%

1.893 100%

We kunnen hier uit besluiten dat, hoewel enkele administraties dit wel doen, de meesten geen

gebruik maken van de mogelijkheid voor de werkgever om 30% van de controles aan te vragen.


6.1.2. Wie wordt gecontroleerd?

De controles worden dagelijks aangemaakt zonder rekening te houden met het geslacht, de leeftijd,

het administratief niveau of de woonplaats waar de ambtenaren gedomicilieerd zijn.

Toch tonen de volgende tabellen aan dat de aandeel van het aantal controleopdrachten die de

artsen opnemen binnen deze verschillende categorieën grotendeels gelijk loopt met het aandeel van

het aantal ambtenaren en nog meer met het aandeel van het aantal afwezigheden van de

verschillende subcategorieën.

6.1.2.1. Controles volgens geslacht

Geslacht Ambtenaren Afwezigheden Controles

V 54,3% 58,4% 60,6%

M 45,7% 41,6% 39,4%

100% 100% 100%

6.1.2.2. Controles volgens de leeftijd

Leeftijd Ambtenaren Afwezigheden Controles

20-29 jaar 7,6% 8,1% 8,1%

30-39 jaar 22,0% 23,8% 22,7%

40-49 jaar 27,4% 27,0% 26,3%

50-59 jaar 34,5% 32,3% 34,5%

60-65 jaar 8,5% 8,8% 8,4%

100% 100% 100%

Uit de tabel hieronder valt op dat het aandeel van de controles van de oudste leeftijdscategorie elk

jaar toeneemt (van 4,9% in 2012 naar 8,4% in 2017) en dat van de jongste leeftijdscategorie dan

weer elk jaar afneemt (van 11,2% in 2012 naar 8,1% in 2017).

Leeftijd 2012 2013 2014 2015 2016 2017

20-29 jaar 11,2% 10,4% 9,7% 8,9% 8,3% 8,1%

30-39 jaar 22,4% 22,6% 24,2% 23,4% 23,9% 22,7%

40-49 jaar 27,2% 27,1% 26,2% 26,1% 26,6% 26,3%

50-59 jaar 34,3% 34,6% 33,8% 34,6% 33,9% 34,5%

60-65 jaar 4,9% 5,3% 6,1% 6,9% 7,4% 8,4%

100% 100% 100% 100% 100% 100%

64

6.1.2.3. Controles volgens het administratief niveau

In de volgende tabel valt wel op dat er minder controles voor ambtenaren van niveau A zijn dan hun

aandeel in de populatie (en zelfs in de afwezigheden) laat vermoeden. Het omgekeerde zien we bij

de ambtenaren van niveau D.

Niveau Ambtenaren Afwezigheden Controles

A 23,5% 14,4% 12,7%

B 22,1% 17,7% 17,1%

C 37,0% 47,6% 46,2%

D 17,4% 20,3% 24,0%

100% 100% 100%

De ambtenaren van niveau C maken meer dan een derde (37%) uit van de federale

ambtenarenpopulatie. Toch laten zij met 47,6% bijna de helft van het aantal afwezigheden

optekenen. 46,2% van de controles worden bij deze ambtenaren uitgevoerd.

68,2% of meer dan twee derden van de controles die door de werkgever aangevraagd worden zijn

gericht op de ambtenaren van niveau C.

Niveau Ad hoc

A 4,4%

B 6,8%

C 68,2%

D 20,6%

100%

Onderstaande tabel geeft de verdeling weer van het aantal controles volgens hun oorsprong binnen

elk niveau.

M staat voor mandaathouders.

Verhoudingsgewijs wordt voor de ambtenaren van niveau C (13,9%) en vervolgens van niveau D

(8,1%) het meest controles aangevraagd.

Niveau Adhoc Bradford Random

A 3,3% 32,3% 64,5% 100%

B 3,7% 41,1% 55,1% 100%

C 13,9% 49,6% 36,5% 100%

D 8,1% 53,6% 38,3% 100%

M 0,0% 33,3% 66,7% 100%


6.1.2.4. Controles volgens de woonplaats

Enkel voor de ambtenaren die in Henegouwen gedomicilieerd zijn, zijn er relatief meer controles dan

hun aandeel afwezigheden laat vermoeden. Ook het aandeel van het aantal afwezigheden van de

Henegouwers ligt hoger dan hun aandeel in de populatie van de federale ambtenaren.

Woonplaats Ambtenaren Afwezigheden Controles

Hainaut 14,4% 17,4% 20,2%

Oost-Vlaanderen 17,7% 17,1% 17,8%

Liège 11,0% 11,6% 9,6%

Antwerpen 11,0% 10,0% 9,7%

West-Vlaanderen 8,0% 7,1% 7,6%

Vlaams Brabant 12,0% 11,2% 10,6%

Limburg 5,4% 5,5% 6,0%

Namur 6,1% 6,7% 6,3%

Brussel 8,1% 7,3% 6,8%

Brabant Wallon 4,2% 4,0% 4,3%

Luxembourg 2,0% 2,0% 1,0%

100% 100% 100%

6.1.3. Wanneer worden de controles uitgevoerd?

Net zoals de vorige jaren zien we dat de controles van afwezigheden van meerdere dagen op een

evenwaardige manier over de week worden verdeeld met iets minder controles op maandag. Bij de

afwezigheden van 1 dag zien we dan weer dat meer dan de helft gedurende de eerste weekdagen

gecontroleerd worden. Bijna een derde (32,7%) van de eendags afwezigheden wordt op maandag

gecontroleerd.

Op weekenddagen worden nauwelijks controleopdrachten uitgevoerd.

Dag van de controle 1 dag Meerdere dagen

Maandag 32,7% 17,6%

Dinsdag 21,8% 20,5%

Woensdag 15,0% 21,0%

Donderdag 16,4% 20,6%

Vrijdag 14,1% 19,8%

Zaterdag 0,0% 0,3%

66

Zondag 0,0% 0,2%

100% 100%

6.1.4. Waar kunnen de controles uitgevoerd worden?

Ook in 2017 worden drie vierden (75,4%) van de controles aan huis uitgevoerd. Van het andere

kwart geeft een derde (8,2%) nog steeds geen gevolg aan de oproeping om zich voor een controle op

het kabinet van de arts aan te bieden.

Plaats van de controle Aantal controles %

Controle aan huis 32398 75,4%

Controle op het kabinet 7069 16,4%

Geen gevolg aan oproeping 3526 8,2%

42993 100%

Als we naar de verdeling volgens de duurtijd van de afwezigheid kijken, dan zien we dat er meer

controles aan huis van de ambtenaar kunnen plaatsvinden bij afwezigheden van 1 dag (74%) dan bij

langere afwezigheden (71,3%).

Opvallend is ook dat wanneer de controle door de werkgever wordt aangevraagd (Ad hoc) de

ambtenaar minder thuis wordt aangetroffen door de controlearts en dit zowel bij de afwezigheden

van 1 dag als bij die van meerdere dagen.

Bij de afwezigheden van 1 dag zal de ambtenaar zich ook minder op het kabinet van de controlearts

aanbieden voor een controle.

Adhoc Bradford Random

1 dag 41,9% 48,6% 49,9% 48,6%

Controle aan huis 66,9% 74,0% 75,3% 74,0%

Controle op het kabinet 24,2% 18,7% 17,4% 18,5%

Geen gevolg aan oproeping 8,9% 7,3% 7,3% 7,5%

100% 100% 100% 100%

Meerdere dagen 58,1% 51,4% 50,1% 51,4%

Controle aan huis 67,9% 71,8% 71,7% 71,3%

Controle op het kabinet 23,1% 19,5% 20,5% 20,3%

Geen gevolg aan oproeping 9,0% 8,7% 7,8% 8,3%


100% 100% 100% 100%

Van diegenen die zich niet aanbieden op het kabinet van de controlearts neemt bijna twee derden

(62,3%) zelfs niet de moeite om de arts tijdig te contacteren om hem de reden mee te delen waarom

er geen gevolg kan gegeven worden aan de oproeping.

Niet aangeboden op kabinet Aantal controles %

Met excuus 1331 37,7%

Zonder excuus 2195 62,3%

3526 100%

Wanneer ambtenaren die worden opgeroepen om zich naar het kabinet van de controlearts te

begeven, wel contact opnemen met de controlearts om hem te melden dat geen gevolg kan gegeven

worden aan die oproeping dan worden hiervoor verschillende redenen ingeroepen. Het vaakst

voorkomende excuus is dat men zich om medische redenen niet kan verplaatsen, gevolgd door het

feit dat men de oproepingsbrief te laat heeft gevonden, men het werk reeds hervat heeft of dat men

geen vervoer heeft.

Het is de werkgever die in een gesprek met zijn medewerkers bepaalt of die reden al dan niet kan

aanvaard worden.

Excuus 1 dag Meerdere dagen Totaal

Varia 159 26,0% 221 30,7% 380 28,5%

Medische reden 113 18,5% 184 25,6% 297 22,3%

Oproepingsbrief te laat gevonden 129 21,1% 132 18,4% 261 19,6%

Werk reeds hervat 130 21,2% 95 13,2% 225 16,9%

Geen vervoer 65 10,6% 69 9,6% 134 10,1%

Afstand naar kabinet te groot 6 1,0% 10 1,4% 16 1,2%

Mag woonst niet verlaten 7 1,1% 4 0,6% 11 0,8%

Geen kinderopvang 3 0,5% 4 0,6% 7 0,5%

612 100% 719 100% 1331 100%

68

6.2. Controleresultaten

Het aandeel van afwezigheden dat volgens de controlearts gerechtvaardigd is, is in 2017 lichtjes

gestegen (van 89,1% in 2016 naar 89,9% in 2017). Er zijn vooral minder afwezigheden die

ongerechtvaardigd zijn.

Resultaat 2014 2015 2016 2017

Niet opgedaagd 3.346 8,4% 3.455 8,6% 3.809 8,7% 3.526 8,2%

Ongerechtvaardigd 144 0,4% 127 0,3% 154 0,4% 98 0,2%

Ingekort 611 1,5% 621 1,5% 798 1,8% 697 1,6%

Gerechtvaardigd 35.892 89,7% 36.083 89,6% 39.063 89,1% 38.672 89,9%

39.993 100% 40.286 100% 43.824 100% 42.993 100%

Ook wanneer we enkel de controles in aanmerking nemen waarbij de controlearts de ambtenaar

kon onderzoeken, stellen we hetzelfde vast.

Resultaat 2014 2015 2016 2017

Gerechtvaardigd 35.892 97,9% 36.083 98,0% 39.063 97,6% 38.672 98,0%

Ingekort 611 1,7% 621 1,7% 798 2,0% 697 1,8%

Ongerechtvaardigd 144 0,4% 127 0,3% 154 0,4% 98 0,2%

36.647 100% 36.831 100% 40.015 100% 39.467 100%

6.2.1. Resultaten volgens de duur van de afwezigheid

Afwezigheden van 1 dag zijn iets meer gerechtvaardigd dan die van meerdere dagen.

Afwezigheidsduur 1 dag Meerdere dagen

Gerechtvaardigd 18.255 98,1% 22.129 97,9%

Ingekort - - 461 2,0%

Ongerechtvaardigd 353 1,9% 21 0,1%

18.608 100% 22611 100%


6.2.2. Resultaten volgens de aard van de controle

Bij de drie types controles (Adhoc: aangevraagd door de werkgever / Bradford: volgens de

afwezigheidshistoriek / Random: willekeurig aangemaakt door het systeem) stellen we vast dat er in

2017 het minst werkhervattingen zijn.

De controleresultaten van 2017 bevestigen de trend die we al jaren vaststellen, nl. dat controles die

door de werkgever worden aangevraagd (Ad hoc) meer aanleiding geven tot

werkhervattingen (2,9%) dan de andere controleopdrachten die gelijkwaardig scoren (1,9%).

Werkhervattingen

volgens aard van

de controle 2014 2015 2016 2017

Adhoc 3.694 3,1% 3.166 3,1% 3.866 3,5% 3.703 2,9%

Bradford 19.366 2,0% 19.720 1,9% 19.915 2,3% 18.446 1,9%

Random 13.587 1,9% 13.945 2,0% 16.234 2,2% 17.318 1,9%

36.647

36.831

40.015

39.467

6.2.3. Resultaten volgens het geslacht

Mannelijke ambtenaren worden door de controlearts relatief vaker (2,3%) vervroegd naar het werk

gestuurd dan hun vrouwelijke collega's (1,9%).

Geslacht V M


Ingekort 396 1,7% 310 2,0%


23.782 100% 15.709 100%

6.2.4. Resultaten volgens de leeftijd

In hoofdstuk 6.1.2. zagen we dat het aantal controles toenam met de leeftijd tot 60 jaar.

Uit onderstaande tabel en grafiek kunnen we afleiden dat, in verhouding met het aantal controles,

de meeste afwezigheden die ongerechtvaardigd zijn of waarvan de afwezigheidsduur werd ingekort

bij de jongste ambtenaren terug te vinden zijn. Het aandeel van de opgelegde werkhervattingen

neemt lineair af naarmate de leeftijd toeneemt.

70

Leeftijd 20-29 jaar 30-39 jaar 40-49 jaar 50-59 jaar 60-65 jaar

Gerechtvaardigd 2.800 96,8% 8.529 97,4% 10.358 98,0% 13.674 98,2% 3.309 98,9%

Ingekort 80 2,8% 190 2,2% 186 1,8% 228 1,6% 33 1,0%

Ongerechtvaardigd 12 0,4% 34 0,4% 22 0,2% 24 0,2% 3 0,1%

2.892 100% 8.753 100% 10.566 100% 13.926 100% 3.345 100%

Figuur 37: Opgelegde werkhervattingen per leeftijdscategorie

6.2.5. Resultaten volgens het administratief niveau

De controleresultaten liggen over alle niveaus heen heel dicht bij elkaar. Enkel bij de 8 controles bij

de mandaathouders is de afwezigheid telkens volledig gerechtvaardigd. Ook de ambtenaren van

niveau B hebben reatief gezien met 1,7% iets minder opgelegde werkhervattingen dan hun collega's

(2,1 of 2,2%).

Niveau A B C D M

Gerechtvaardigd 5.140 97,9% 6.676 98,3% 16.966 97,9% 9.900 97,8% 8 100%

Ingekort 95 1,8% 101 1,5% 304 1,8% 206 2,0% 0 0,0%

Ongerechtvaardigd 16 0,3% 14 0,2% 47 0,3% 18 0,2% 0 0,0%

5.251 100% 6.791 100% 17.317 100% 10.124 100% 8 100%

6.2.6. Resultaten volgens de werkrelatie

0,0%

0,5%

1,0%

1,5%

2,0%

2,5%

3,0%

3,5%


Ingekort Ongerechtvaardigd


De afwezigheden van contractuele medewerkers worden relatief gezien vaker ingekort (2,3%) dan

die van de statutaire ambtenaren (1,6%). Ook het aandeel van de ongerechtvaardigde afwezigheden

ligt bij de contractuele medewerkers iets hoger (0,3%) dan bij hun statutaire collega's (0,2%).

Arbeidsrelatie Statutair Contractueel


Ingekort 461 1,6% 245 2,3%


28.931 100% 10.560 100%

6.2.7. Resultaten volgens de woonplaats

De afwezigheidsduur van ambtenaren die in Brussel wonen wordt relatief het vaakst ingekort.

Ambtenaren die in de provincie Luik wonen worden dan weer het minst vaak terug aan het werk

gezet door de controlearts.

Woonplaats Gerechtvaardigd Ingekort Ongerechtvaardigd

Antwerpen 3.696 97,9% 67 1,8% 11 0,3% 100%

Oost-Vlaanderen 6.709 98,5% 88 1,3% 14 0,2% 100%

Vlaams Brabant 3.959 98,4% 53 1,3% 11 0,3% 100%

West-Vlaanderen 2.896 97,1% 76 2,5% 10 0,3% 100%

Limburg 2.342 97,0% 68 2,8% 4 0,2% 100%

Brussel 2.744 94,6% 147 5,1% 10 0,3% 100%

Brabant Wallon 1.758 98,7% 18 1,0% 6 0,3% 100%

Hainaut 7.937 98,2% 118 1,5% 25 0,3% 100%

Liège 3.629 99,5% 17 0,5% 1 0,0% 100%

Luxembourg 280 97,2% 8 2,8% 0 0,0% 100%

Namur 2.410 98,3% 37 1,5% 5 0,2% 100%

6.2.8. Resultaten volgens de weekdag

Op het einde van de week moeten minder ambtenaren vervroegd het werk hervatten van de

controlearts (1,8% op vrijdag t.o.v. 2% of 2,1% op andere weekdagen).

72

Weekdag Maandag Dinsdag Woensdag Donderdag Vrijdag

Gerechtvaardigd 97,9% 97,9% 98,0% 98,0% 98,2%

Ingekort 1,9% 1,8% 1,8% 1,8% 1,4%

Ongerechtvaardigd 0,2% 0,3% 0,2% 0,2% 0,4%

100% 100% 100% 100% 100%

6.3. Arbitrages

Het aantal medische geschillen tussen behandelende arts en controlearts die aan een arts-

scheidsrechter worden voorgelegd varieert sterk per jaar. In 2017 zijn er minder beroepen

aangetekend dan in 2016. In iets meer van de helft van de gevallen (6 keer op 11) kreeg de

ambtenaar gelijk van de arts-scheidrechter.

Figuur 38: Aantal arbitrages 2008-2017 volgens winnende partij

6.4. Return on investment

In 2017 zijn er minder controles waarbij de gecontroleerde ambtenaar het werk vervoegd moet

hervatten dan in 2016. Het aantal van deze controles benadert dat van de jaren 2014 en 2015.

Controles met opgelegde werkhervatting 2013 2014 2015 2016 2017

Ziekte 1.899 1.548 1.527 1.796 1.564

13

20

14

10

11

14

7

6

9

6

15

7

8

9

3

16

2

1

8

5

0 5 10 15 20 25 30 35

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

Ambtenaar Controlearts


Arbeidsongeval 31 82 48 70 61

1.930 1.630 1.575 1.866 1.625

Wanneer we echter kijken naar de verhouding van het aantal vervroegde werkhervattingen ten

opzichte van het totaal aantal controles, dan zien we dat die verhouding over de loop van de

voorbije vijf jaar met 3,6% net als in 2015, het laagst ligt.

Ziektecontroles 2013 2014 2015 2016 2017

Controles met werkhervatting 1.899 1.548 1.527 1.796 1.564

Totaal aantal controles 47.012 41.667 42.090 42.994 42.993

% 4,0% 3,7% 3,6% 4,2% 3,6%

Het aantal werkdagen dat door de controles gerecupereerd werd (14 640 verzuimdagen), ligt dan

weer hoger dan in 2014 en 2015, maar lager dan in 2016 en 2013. Die daling tov 2016 vindt zijn

oorzaak bij de teruglopende resultaten bij de controles van de afwezigheden wegens ziekte

aangezien de controles op de arbeidsgeschiktheid bij arbeidsongevallen zelfs een beter resultaat

laten optekenen.

Gerecupereerde werkdagen 2013 2014 2015 2016 2017

Ziekte 15.139 12.600 12.189 14.857 13.258

Arbeidsongeval 774 1.276 876 1.312 1.382

15.913 13.876 13.065 16.169 14.640

Tegenover 2016 is er ook een lichte terugval in het percentage ziektedagen dat door de controles

kan gerecupereerd worden (van 1,21% naar 1,12%). Dit aandeel is in 2017 wel groter dan in 2015

(1,01%) en 2014 (1,02%).

2013 2014 2015 2016 2017

Gerecupereerde ziektedagen 15.139 12.600 12.189 14.857 13.258

Totaal aantal ziektedagen 1.216.643 1.230.360 1.209.524 1.230.836 1.180.361

% 1,24% 1,02% 1,01% 1,21% 1,12%

Onderstaande tabellen tonen aan dat ongeveer vier vijfden van het aantal werkdagen die door de

werkgever gerecupereerd kunnen worden, gebaseerd zijn op controles waarbij de ambtenaar geen

gevolg gaf aan de oproeping voor een controle op het kabinet van de arts. In 2017 hebben bijna de

74

helft van de gerecupereerde verzuimdagen (47,8%) verband met gecontroleerde ambtenaren die

zich zelfs de moeite niet getroosten om de controlearts te contacteren om hem de reden mee te

delen waarom ze niet komen opdagen. In die gevallen moet de werkgever zijn verantwoordelijkheid

opnemen omdat de ambtenaar de controle zonder reden onmogelijk maakt.

Gerecupererde werkdagen 2013 2014 2015 2016 2017

Ongerechtvaardigd 76 120 61 182 238

Ingekort 3.842 2.464 2.943 3.489 2.911

Geëxcuseerd 4.823 6.032 4.237 5.649 4.523

Niet geëxcuseerd 7.172 5.260 5.824 6.849 6.994

15.913 13.876 13.065 16.169 14.640

% gerecupereerde

werkdagen 2013 2014 2015 2016 2017

Ongerechtvaardigd 0,5% 0,9% 0,5% 1,1% 1,6%

Ingekort 24,1% 17,8% 22,5% 21,6% 19,9%

Geëxcuseerd 30,3% 43,5% 32,4% 34,9% 30,9%

Niet geëxcuseerd 45,1% 37,9% 44,6% 42,4% 47,8%

100% 100% 100% 100% 100%


7. Gedeeltelijke werkhervatting na langdurige ziekte

Langdurige zieken zo vlug mogelijk in het arbeidscircuit re-integreren is zeer actueel.

Door het van kracht worden van het koninklijk besluit van 28 oktober 201617 tot wijziging van het

koninklijk besluit van 28 mei 2003 betreffende het gezondheidstoezicht op de werknemers wat de

re-integratie van arbeidsongeschikte werknemers betreft, kan zowel de werknemer, de werkgever

als de raadgevende arts van het ziekenfonds een re-intergratietraject aanvragen. Voor statutaire

ambtenaren bestaat die laatste instapmogelijkheid (nog) niet.

De statutaire ambtenaar die langdurig afwezig is wegens ziekte kan wel al jaren aan Medex de

toelating vragen om het werk met verminderde prestaties te hervatten. Dit kan men beschouwen

als een re-integratie met aangepast werk, aangezien het werkregime op medisch advies qua

werkuren aangepast wordt.

Er bestaan twee verschillene regimes van verminderde prestaties na langdurige ziekte:

- verminderde prestaties van maximum drie maanden als re-integratie om zich progressief aan het

normale arbeidsritme aan te passen;

- verminderde prestaties wanneer men om medische redenen langdurig niet in staat is om voltijds te

presteren.

We zien dat in 2017 er vooral een opmerkelijke stijging is van de federale ambtenaren die langdurige

verminderde prestaties aanvragen (van 638 in 2016 naar 703 in 2017 of een stijging van 10,2%). De

jaren voordien (2014 tot en met 2016) was het aantal aanvragers quasi stabiel gebleven (telkens een

stijging van 1,7%). Voor de verminderde prestaties als re-integratie is de stijging al sinds 2016

merkbaar.

Ook de commissie voor vervoegde pensionering om medische redenen kan beslissen dat de

betrokken ambtenaar het werk met verminderde prestaties kan hervatten. Zij doet dan uitspraak

voor 1 maand. Eventuele verlengingen gebeuren dan volgens de gewone procedure. In 2017 werden

ook daar meer werkhervattingen met verminderde prestaties opgelegd18.

In 2017 zijn er 7 414 statutaire ambtenaren die meer dan 30 dagen afwezig zijn wegens ziekte en die

dus een aanvraag voor een werkhervatting met verminderde prestaties kunnen aanvragen. Hierbij

mogen we niet uit het oog verliezen dat er in 2017 ook verlengingen kunnen zijn van verminderde

17 Publicatie Belgische Staatsblad 24 november 2016. 18 Zie bijlage 9.3.

76

prestaties die reeds voor 2017 gestart zijn. Toch kunnen we stellen dat 1 op 5 van de ambtenaren

die in aanmerking komen ook een aanvraag indienen.

Aanvragers 2014 2015 2016 2017

Langdurige 617 627 638 703

Re-integratie 733 770 870 940

1.350 1.397 1.508 1.643

Figuur 39: Evolutie 2014-2017 aantal ambtenaren die verminderde prestaties aanvragen

Uit volgende tabel kunnen we afleiden dat elk jaar bijna zes van de tien aanvragen verminderde

prestaties als re-integratie betreffen.

Verdeling volgens type verminderde

prestaties 2014 2015 2016 2017

Langdurige 45,7% 44,9% 42,3% 42,8%

Re-integratie 54,3% 55,1% 57,7% 57,2%

100% 100% 100% 100%

617 627 638

703

733 770

870 940

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

1000

2014 2015 2016 2017

Langdurige Re-integratie


7.1. Wie hervat met verminderde prestaties

Uit onze statistieken blijkt dat het vooral vrouwelijke ambtenaren zijn die na een langdurige

afwezigheid wegens ziekte het werk willen hervatten met verminderde prestaties.

Zeven van de tien aanvragen voor langdurige verminderde prestaties worden door vrouwen

aangevraagd. Voor de verminderde prestaties als re-integratie zijn er dat zes van de tien.

2014 2015 2016 2017

V Aanvragen % Aanvragen % Aanvragen % Aanvragen %

Langdurige 436 71% 444 71% 465 73% 493 70%

Re-integratie 458 62% 481 62% 538 62% 578 61%

M

Langdurige 181 29% 183 29% 173 27% 210 30%

Re-integratie 275 38% 289 38% 332 38% 362 39%

Totaal

Langdurige 617 46% 627 45% 638 42% 703 43%

Re-integratie 733 54% 770 55% 870 58% 940 57%

Het zijn ook de ambtenaren van niveau C die het meest verminderde prestaties aanvragen.

Aangezien ze 39,4% van de populatie van de statutaire ambtenaren uitmaken, is het ook niet

verwonderlijk dat eveneens ruim een derde van de aanvragers tot dit administratief niveau behoren,

en dit voor beide regimes van verminderde prestaties (35,5% voor de langdurige verminderde

prestaties/ 41,6% voor de verminderde prestaties als re-integratie).

Het zijn de statutaire ambtenaren van niveau B die in verhouding met hun aandeel in de

ambtenarenpopulatie (23,9%) meer langdurige verminderde prestaties aanvragen (26,0%).

Statutaire ambtenaren van niveau D (13,7% van de ambtenarenpopulatie) vragen meer verminderde

prestaties als re-integratie (14,7%) aan.

Niveau Populatie Langdurige % Re-integratie %

A 22,9% 136 19,3% 184 19,6%

B 23,9% 183 26,0% 212 22,6%

C 39,4% 280 35,5% 391 41,6%

D 13,7% 93 12,0% 138 14,7%

M 0,1% 0 0,0% 2 0,2%

Onbekend 0,0% 11 11,0% 13 1,4%

100% 703 104% 940 100%

78

Verder zien we dat verminderde prestaties voornamelijk worden aangevraagd door vijftigers. Meer

de helft (52,3%) van de aanvragen voor langdurige verminderde prestaties en 41,7% van de

verminderde prestaties als re-integratie wordt door hen ingediend terwijl ze als grootste

leeftijdscategorie maar 37,1% van de statutaire ambtenaren vertegenwoordigen. De veertigers

komen telkens op een afgetekende tweede plaats.

Leeftijdscategorie Populatie Langdurige % Re-integratie %

20-29 jaar 5,1% 7 1,0% 19 2,0%

30-39 jaar 20,0% 83 11,8% 135 14,4%

40-49 jaar 27,5% 194 27,6% 319 33,9%

50-59 jaar 37,1% 368 52,3% 392 41,7%

60-65 jaar 9,5% 51 7,3% 74 7,9%

65 plus 0,7% 0 0,0% 1 0,1%

100% 703 100% 940 100%

Wanneer we kijken hoeveel percent van de statutaire ambtenaren binnen elke leeftijdscategorie een

werkhervatting met langdurige verminderde prestaties aanvraagt, dan zien we dat er een constante

toename van 0,5% is tot 60 jaar. Relatief het meeste aanvragen van langdurige verminderde

prestaties vinden we bij de vijftigers (1,7%).

De piek bij de verminderde prestaties als re-integratie ligt bij de veertigers waar twee op honderd

statutaire federale ambtenaren het werk willen hervatten met verminderde prestaties.

Leeftijdscategorie Langdurige Re-integratie

20-29 jaar 0,2% 0,6%

30-39 jaar 0,7% 1,1%

40-49 jaar 1,2% 2,0%

50-59 jaar 1,7% 1,8%

60-65 jaar 0,9% 1,3%

65 plus 0,0% 0,2%


Figuur 40: Verhouding aanvragers verminderde prestaties tov populatie statutaire ambtenaren

Onderstaande grafieken toont aan dat de stijging in 2017 van het aantal aanvragers van langdurige

verminderde prestaties vooral te wijten is aan de vijftigers.

Figuur 41: Evoutie 2014-2017 aantal aanvragen langdurige verminderde prestaties per leeftijdscategorie

De stijging van het aantal aanvragers van verminderde prestaties als re-integratie is dan weer

voornamelijk op rekening van de veertigers te schrijven.

0,2%

0,7%

1,2%

1,7%

0,9%

0,0%

0,6%

1,1%

2,0%1,8%

1,3%

0,2%

0,0%

0,5%

1,0%

1,5%

2,0%

2,5%

20-29 jaar 30-39 jaar 40-49 jaar 50-59 jaar 60-65 jaar 65 plus

Langdurige Re-integratie

0

50

100

150

200

250

300

350

400

2014 2015 2016 2017


80

Figuur 30: Evolutie 2014-2017 aantal aanvragers verminderde prestaties als re-integratie per leeftijdscategorie

7.2. Hoeveel onderzoeken worden uitgevoerd

Niet elke aanvraag om het werk met verminderde prestaties te hervatten kan medisch onderzocht

worden. Het betreft evenwel een miniem aantal dat omwille van administratieve redenen wordt

afgewezen. Dit gebeurt als bijvoorbeeld blijkt dat de aanvrager niet minstens dertig dagen

onafgebroken afwezig is geweest wegens ziekte of dat hij niet de vereiste medische documenten (re-

integratieplan of verslag van een arts-specialist) kan voorleggen.

Het aantal aanvragen die niet voldeden aan de administratieve criteria is de laatste twee jaren zelfs

iets afgenomen. Dit komt waarschijnlijk omdat de ambtenaren hierover beter geïnformeerd zijn.

Administratieve weigering 2014 2015 2016 2017

Langdurige 19 20 12 14

Re-integratie 16 18 15 15

35 38 27 29

Zoals we al uit de aanvragen konden afleiden is er ook bij de medische onderzoeken voor langdurige

verminderde prestaties enkel in 2017 een opmerkelijke toename, terwijl er voor de verminderde

prestaties als re-integratie een constante toename van de uitgevoerde expertises waarneembaar is.

0

50

100

150

200

250

300

350

400

2014 2015 2016 2017



Medische

expertises 2014 2015 2016 2017

Langdurige 783 781 787 882

Re-integratie 1.849 2.130 2.387 2.708

2.632 2.911 3.174 3.590

Figuur 43: Evolutie 2014-2017 aantal expertises langdurige verminderde prestaties

Figuur 44: Evolutie 2014-2017 aantal expertises verminderde prestaties als re-integratie

783 781 787

882

750

770

790

810

830

850

870

890

2014 2015 2016 2017

1.849

2.130

2.387

2.708

1.500

1.700

1.900

2.100

2.300

2.500

2.700

2.900

2014 2015 2016 2017

82

Bij de verminderde prestaties als re-integratie is die constante toename zowel bij het eerste

onderzoek als de eerste en tweede verlenging vast te stellen.

Ongeveer 7 aanvragers op 10 hebben 3 maanden nodig om zich na een langdurige ziekteafwezigheid

aan het normale werkritme aan te passen.

Re-integratie 2014 2015 2016 2017

Eerste onderzoek 819 857 972 1.069

Eerste verlenging 603 713 784 919

Tweede verlenging 427 560 631 720

1.849 2.130 2.387 2.708

Figuur 45: Evolutie 2014-2017 aantal onderzoeken bij verminderde prestaties als re-integratie

Naar aanleiding van aanvragen voor langdurige verminderde prestaties vinden in 2017 gemiddeld

1,3 medische onderzoeken (verlengingen inbegrepen) plaats. In het kader van de progressieve re-

integratie zijn dat gemiddeld 2,9 medische onderzoeken.

Expertises per aanvrager 2014 2015 2016 2017

Langdurige 1,3 1,2 1,2 1,3

Re-integratie 2,5 2,8 2,7 2,9

Niet elke aanvrager bekomt automatisch een toestemming om het werk met verminderde prestaties

te hervatten of een verlenging van de reeds toegekende periode van verminderde prestaties. De

artsen van Medex bekijken hiervoor telkens de lichamelijke geschiktheid.

0

200

400

600

800

1.000

1.200

2014 2015 2016 2017

Eerste onderzoek Eerste verlenging Tweede verlenging


155 keer hebben ze een negatieve beslissing genomen, 53 keer bij langdurige verminderde

prestaties en 102 keer bij verminderde prestaties als re-integratie.

Medische weigering 2017

Langdurige 53

Re-integratie 102

155

Bij de verminderde prestaties als re-integartie is het vooral bij het eerste onderzoek dat de arts de

aanvraag weigert. Verlengingen worden veel minder geweigerd vanuit het medisch standpunt.

Medische weigering

re-integratie 2017

Eerste onderzoek 87

Eerste verlenging 11

Tweede verlenging 4

102

7.3. Wat was de medische oorzaak voor verminderde prestaties

We merken ook hier op dat er steeds meer verminderde prestaties als re-integratie worden

aangevraagd na een langdurige afwezigheid wegens stress. In 2017 zijn zelfs meer dan de helft

(52,6%) van de aanvragers langdurig afwezig geweest wegens deze diagnosegroep.

Net zoals bij de medische redenen voor de afwezigheden staan locomotorische aandoeningen

(18,8%) ook hier op de tweede plaats. Hun aandeel neemt evenwel lichtjes af met de jaren.

Re-integratie 2014 2015 2016 2017

Stress 231 31,5% 372 48,3% 410 47,1% 494 52,6%

Locomotorisch 152 20,7% 183 23,8% 187 21,5% 177 18,8%

Cardiovasculair 31 4,2% 49 6,4% 72 8,3% 58 6,2%

Oncologisch 53 7,2% 43 5,6% 59 6,8% 55 5,9%

Neurologisch 31 4,2% 36 4,7% 39 4,5% 49 5,2%

Spijsvertering 21 2,9% 21 2,7% 30 3,4% 30 3,2%

Ademhaling 10 1,4% 9 1,2% 10 1,1% 10 1,1%

Andere 204 27,8% 57 7,4% 63 7,2% 67 7,1%

733 100% 770 100% 870 100% 940 100%

84

7.4. Is de werkhervatting met verminderde prestaties succesvol?

In 2017 vallen 295 statutaire federale ambtenaren binnen de twee maanden na het verstrijken van

hun verminderde prestaties als re-integratie opnieuw voor 1 of meerdere dagen ziek uit. Dit is dus

het geval voor minder dan twee op tien (17%). Dit aandeel is in 2017 iets kleiner dan in de vorige

jaren.

De gemiddelde afwezigheidsduur bij de ambtenaren die binnen de twee maanden na de

verminderde prestaties weer ziek uitvallen is 10,3 dagen in 2017. Deze afwezigheidsduur neemt wel

elk jaar af.

Binnen de 2 maanden na de

verminderde prestaties als re-

integratie …

Ambtenaren % Afwezigheidsduur Gemiddelde

afwezigheidsduur

2015 790 2871

Geen afwezigheid 541 80% 0

Een of meerdere afwezigheden 249 20% 2871 11,5

2016 883 3178



2017 1005 2997



Van diegenen die binnen de twee maanden opnieuw ziek worden zijn er 85 ambtenaren (31%) die 1

ziektedag melden en 174 (58%) die voor maximum 1 week afwezig zijn. 33 personen (11%) zijn

binnen de twee maanden opnieuw langdurig afwezig (voor minstens 30 dagen).

Dat wil dus zeggen dat 3% van het totaal aantal ambtenaren die verminderde prestaties als re-

integratie genieten in 2017 binnen de twee maanden opnieuw uitvallen wegens een langdurige

ziekte.


Figuur 31: Aantal ambtenaren die binnen de 2 maanden opnieuw afwezig zijn wegens ziekte na verminderde prestaties als re-integratievolgens volgens de duur van die nieuwe afwezigheid

19 (= 58%) van de 33 ambtenaren die in 2017 verminderde prestaties als re-integratie genieten en

binnen de twee maanden opnieuw langdurig uitvallen, doen dit wegens dezelfde diagnose.

Meer dan de helft (10) daarvan is wegens stress.

Helaas zijn 2 ambtenaren een tijdje nadien ook overleden: 1 ambtenaar die kanker had en een

andere die aan stress leed.

Diagnosegroep Zelfde diagnose Andere diagnose

Stress 10 6

Varia 3 2

Oncologisch 3 1

Locomotorisch 2 2

Cardio-vasculair 1 2

Spijsvertering 0 1

19 14

Het zijn vooral oudere ambtenaren die na verminderde prestaties als re-integratie opnieuw

langdurig hervallen. Dit is niet verwonderlijk omdat deze groep ook het meest verminderde

prestaties aanvragen.

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 25 27 29 31 33 37 40 43 48 53 59 61

86

Figuur 47: Aantal ambtenaren volgens leeftijd die binnen de twee maanden na verminderde prestaties opnieuw voor minstens dertig dagen ziek vallen wegens dezelfde of een andere diagnose

0

1

2

33

0

31

32

33

34

35

36

37

38

39

40

41

42

43

44

45

46

47

48

49

50

51

52

53

54

55

56

57

58

59

60

61

62

63

64

65

Andere aandoening Herval zelfde aandoening

Lineair (Andere aandoening) Lineair (Herval zelfde aandoening)


8. Besluiten Op deze pagina's vatten we kort onze belangrijkste vaststellingen uit de vorige pagina's samen.

8.1. Verzuimgegevens

In 2017 worden bij de federale ambtenaren 6,15 op 100 werkdagen niet gepresteerd wegens ziekte.

Voor het eerst sinds 2012 zien we het verzuimpercentage afnemen. Dit staat in contrast met de

bevindingen in de privésector waar men nog steeds een stijging waarneemt.

Ook de stijging van het ziekteverzuim veroorzaakt door afwezigheden langer dan een jaar, die men

in de privésector noteert, vinden we niet terug bij de federale ambtenaren. We stellen integendeel

een daling vast (van 1,10% naar 0,96%). Terwijl dit type afwezigheden in de privésector de grootste

factor uitmaakt van het verzuimpercentage (2,82% t.o.v. 6,88% in totaal), is die bij het federaal

overheidspersoneel nog altijd het kleinst (0,96% t.o.v. 6,15% in totaal).

Het verhogen van de leeftijdsdrempel waarna federale ambtenaren na 365 ziektedagen automatisch

gepensioneerd worden (van 60 naar 62,5 jaar) heeft dus (voorlopig?) nog geen invloed op de totale

afwezigheden van langer dan een jaar. We stellen wel een verschuiving vast van het hoogste

ziekteverzuim percentage: in 2017 was dat voor rekening van de ambtenaren van 60 jaar oud, de

jaren voordien van de ambtenaren van 59 jaar oud.

Er zijn niet alleen relatief iets minder ambtenaren die zich ziek melden in 2017 (67,17% t.o.v. 67,54%

in 2016), maar de ambtenaren melden zich ook iets minder frequent afwezig wegens ziekte

(gemiddeld 2 keer ipv 2,1 in 2016). Daarentegen stijgt de gemiddelde duur per afwezigheid (van 7,2

naar 7,4 dagen) en per afwezige ambtenaar (van 21,1 naar 21,2 dagen). Maar door de daling van

zowel het aantal afwezige ambtenaren als van de frequentie van de ziektemeldingen, daalt de

gemiddelde afwezigheidsduur per ambtenaar (van 15 naar 14,8 dagen).

De andere tendenzen die we de vorige jaren hebben vastgesteld zijn ook op 2017 toepasselijk:

- De openbare instellingen van sociale zekerheid kennen het hoogste verzuim (6,56%) en de

wetenschappelijke instellingen het laagste (5,11%). Het verschil tussen beide uitersten wordt wel

kleiner (van 2,07% in 2016 naar 1,45% in 2017);

- Grote administraties hebben een groter ziekteverzuim (6,42%) dan kleine (3,98%);

88

- Vrouwelijke ambtenaren kennen een groter verzuim (6,91%) omdat ze én vaker én langer afwezig

zijn dan hun mannelijke collega's (5,29%);

- Lager geschoolde ambtenaren (niveau D) hebben een groter verzuim (7,77%) dan de hoger

geschoolden (niveau C: 6,86%; niveau B: 5,33% en niveau A 4,11%);

- Het ziekteverzuim stijgt met de leeftijd tot 65 jaar doordat de afwezigheden langer duren naarmate

de leeftijd toeneemt;

- Statutaire ambtenaren zijn met 5,94% minder afwezig wegens ziekte dan de contractuele

medewerkers die 7,04% verzuimpercentage in 2017 laten noteren;

- Duitstalige ambtenaren zijn het minst afwezig (4,69%) en hun Franstalige collega's het meest

(6,71%); Nederlandstalige ambtenaren kennen met 5,65% ook minder verzuim dan het federaal

gemiddelde (6,15%);

- Ambtenaren die in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest wonen kennen het laagst verzuim (4,89%);

ambtenaren uit alle Vlaamse provincies kennen ook een lager verzuim dan het federaal gemiddelde;

ambtenaren uit alle Waalse provincies kennen dan weer een hoger verzuim;

- In de zomermaanden worden het minst ziekteafwezigheden gemeld, maar is de gemiddelde duur

van de afwezigheden het langst.

8.2. Medische oorzaken

Ook in 2017 zijn het dezelfde drie diagnosegroepen die voor de meeste medische attesten zorgen:

locomotorische problemen (19,3%), stress-gerelateerde aandoeningen (18,7%) en

ademhalingsproblemen (18,4%).

Samen met de locomotorische problemen (23,5%) is stress (33,9%) verantwoordelijk voor meer dan

de helft (57,4%) van het totaal aantal werkdagen die wegens ziekte niet gepresteerd worden.

In 2017 is griep minder belangrijk als oorzaak voor het ziekteverzuim dan in 2013, 2015 en 2016.

De opmars van stress als voornaamste oorzaak van het aantal ziektedagen zet zich nog steeds verder

in 2017. Anderzijds stellen we vast dat de hellingsgraad van de stijging nog verder is afgenomen.

Tussen 2013 en 2014 nam deze verzuimoorzaak toe met 2,4%, tussen 2014 en 2015 met 2%, tussen

2015 en 2016 met 1,6% en tussen 2016 en 2017 met 0,8%.


8.3. Controles

In 2017 werden 44 886 controles aangeboden aan de controleartsen waarvan 42 993 voor

afwezigheden wegens ziekte (in 2016 waren er dat 42 994).

39 467 keer kon de controlearts zich uitspreken over de arbeidsongeschiktheid van de zieke

ambtenaar want 3 526 keer (8,2% van de controleopdrachten) gaf de ambtenaar geen gevolg aan de

oproeping voor een controle op het kabinet.

De controleopdrachten zijn ook in 2017 evenredig verdeeld over de verschillende categorieën

ambtenaren in verhouding met de afwezigheden die zij lieten optekenen. Er is dus geen categorie

(volgens geslacht, leeftijd, administratief niveau of woonplaats) die zich in het bijzonder kan

geviseerd voelen.

In 2017 werden 795 ambtenaren door de controlearts vervroegd aan het werk gezet (82 meer dan in

2015, maar 125 minder dan in 2016). Door de vervoegde werkhervattingen door de controlearts

konden 3 149 werkdagen gerecupereerd worden (145 meer dan in 2015, 522 minder dan in 2016).

Wanneer we de controleopdrachten meetellen waarbij de gecontroleerde ambtenaren niet kwamen

opdagen op het kabinet dan zijn er 1 564 gevallen in 2017 waar de afwezigheid niet gerechtvaardigd

kon worden, wat staat voor 14 640 werkdagen.

In 2017 zijn en minder ambtenaren dan in 2016 die een beslissing van de controlearts aanvechten

door een arbitragearts aan te stellen. In 6 gevallen van de 11 kreeg de ambtenaar gelijk.

Dezelfde vaststellingen die we vorige jaren maakten zijn nu ook aan de orde:

- 75% van de controles kunnen aan huis van de ambtenaar uitgevoerd worden;

- Bij 8% van de gecontroleerde ambtenaren kan de controlearts de afwezigheid niet rechtvaardigen

omdat de ambtenaar zich niet aanbiedt op het kabinet van de controlearts. Van die 3 526

ambtenaren neemt 62% (of 2 195 ambtenaren) zelfs niet de moeite om de controlearts te

contacteren om een reden op te geven voor het feit waarom men niet komt opdagen;

- Het zijn vooral mannelijke ambtenaren, twintigers, ambtenaren van niveau D, contractuele

medewerkers en ambtenaren die in het Brussels hoofdstelijk gewest wonen die vervroegd aan het

werk gesteld worden. Al zijn de verschillen met hun collega's vaak miniem.

90

8.4. Deeltijdse werkhervattingen na langdurige ziekte

In 2017 is er vooral een stijging van het aantal statutaire federale ambtenaren die langdurige

verminderde prestaties aanvragen (van 638 in 2016 naar 703 in 2017 of een stijging van 10,2%). Het

aantal statutaire federale ambtenaren die re-integreren met korte verminderde prestaties zet ook in

2017 zijn continue opmars verder (van 870 in 2016 naar 940 in 2017 of een stijging van 8%).

Voor beide regimes zijn er telkens meer vrouwelijke aanvragers dan mannelijke.

Het zijn de ambtenaren tussen 50 en 60 jaar die het grootste deel van de aanvragen voor

verminderde prestaties voor hun rekening nemen, gevolgd door de veertigers.

Meer dan de helft (52,6%) van de werkhervattingen met verminderde prestaties wordt in 2017

aangevraagd na een langdurige afwezigheid wegens stress. Bijna 1 aanvraag op 5 (18,8%) wordt

ingediend na een afwezigheid wegens locomotorische problemen. Dit is een logische vaststelling als

we de medische oorzaken van het ziekteverzuim (zie 8.2.) bekijken.

Van de 1 002 ambtenaren die in 2017 verminderde prestaties als re-integratie genieten, zijn 292

(29%) binnen de 2 maanden opnieuw afwezig wegens ziekte.

Iets meer dan 3% van het totaal aantal ambtenaren die verminderde prestaties als re-integratie

genieten in 2017 vallen binnen de twee maanden opnieuw uit wegens een langdurige ziekte

waarvan zes op tien (58%) of 19 statutaire federale ambtenaren van die laatste categorie vallen

opnieuw uit voor dezelfde medische oorzaak. Maar uiteindelijk is dat maar 2% van het aantal

ambtenaren die een werkhervatting met verminderde prestaties als re-integratie toegestaan krijgen.

Ook bij deze categorie (herval wegens dezelfde medische aandoening) is stress in meer dan de helft

van de gevallen de oorzaak van het herval.


9. Bijlagen

9.1. Definities

Termen Definities

Aantal afwezigheidsperioden Het aantal nieuw begonnen ziekteperiodes van één of meerdere

dagen.

Een afwezigheid die gestart is in 2015 en voortduurt in 2016 telt dus

niet mee voor het aantal ziektemeldingen in 2016.

Wanneer er minder dan 3 kalenderdagen liggen tussen twee

afwezigheden wegens ziekte van eenzelfde persoon worden deze als

één afwezigheid beschouwd.

Aantal verzuimdagen

Het aantal niet gepresteerde werkdagen in de bestudeerde periode.

Van afwezigheden die voor de bestudeerde periode gestart zijn en

doorlopen in de bestudeerde periode komen enkel de dagen van de

bestudeerde periode in aanmerking.

Een werkdag wordt beschouwd als niet gepresteerd - en dus geteld als

een volledige verzuimdag - vanaf één uur ziekte (indien geregistreerd).

Het aantal afwezigheidsdagen van deeltijdse medewerkers wordt

geproratiseerd: het aantal afwezigheidsdagen wordt met andere

woorden afgewogen in functie van de prestaties. Als iemand halftijds

werkt, worden het aantal geregistreerde afwezigheidsdagen ook

gehalveerd.

Aantal afwezigheden 1 dag

Het aantal afwezigheden waarvan de duur beperkt is tot 1 dag.

Percentage afwezigheden 1 dag

Het aantal afwezigheden van 1 dag x 100, gedeeld door het totaal

aantal afwezigheidsperioden.

Aantal afwezigheden 2-21 dagen Het aantal afwezigheden waarvan de duur meerdere dagen bedraagt,

maar beperkt tot maximum 21 werkdagen (= 1 maand).

92

Percentage afwezigheden 2-21

dagen

Het aantal afwezigheden van meerdere dagen maar beperkt tot

maximum 21 werkdagen x 100, gedeeld door het totaal aantal

afwezigheidsperioden.

Aantal afwezigheden >21 dagen

Het aantal afwezigheden waarvan de duur langer duurt dan 21

werkdagen.

Percentage afwezigheden >21

dagen

Het aantal afwezigheden die langer dan 21 werkdagen duren x 100,

gedeeld door het totaal aantal afwezigheidsperioden.

Percentage ziekteverzuim

Het aantal verzuimdagen x 100, gedeeld door het product van het

aantal VTE’s (voltijdse equivalenten) en het aantal te presteren dagen

voor een VTE (in 2017 = 261 dagen [enkel zaterdag en zondag worden

niet meegeteld]).

Gemiddelde frequentie

Het aantal afwezigheidsperioden in de bestudeerde periode gedeeld

door het gemiddeld aantal personeelsleden (nulverzuimers

inbegrepen) in de bestudeerde periode.

Gemiddelde duur per afwezigheid

Het aantal verzuimdagen in de bestudeerde periode gedeeld door het

aantal afwezigheidsperioden in die periode.

Aantal verzuimers

Het totaal aantal unieke personeelsleden dat gedurende de

bestudeerde periode voor minstens één dag actief in dienst was en

tijdens die periode minstens één verzuimdag liet optekenen.

Aantal nulverzuimers

Het totaal aantal unieke personeelsleden dat gedurende de

bestudeerde periode voor minstens één dag actief in dienst was en

gedurende die periode geen afwezigheid liet optekenen.

% nulverzuimers Het aantal nulverzuimers x 100, gedeeld door het aantal unieke

personeelsleden dat gedurende de bestudeerde periode minstens één

dag actief was.


Gemiddelde duur per verzuimer Aantal verzuimdagen in de bestudeerde periode gedeeld door het

aantal VTE’s dat gedurende de bestudeerde periode voor minstens één

dag actief in dienst was en gedurende die periode minstens één

verzuimdag liet optekenen.

Iemand die slechts drie maand gewerkt heeft in de bestudeerde

periode telt in dit geval slechts voor een kwart mee.

Gemiddelde afwezigheidsduur

per ambtenaar

Aantal verzuimdagen in de bestudeerde periode gedeeld door het

aantal unieke personeelsleden dat gedurende de bestudeerde periode

minstens één dag actief was.

Afwezigheden van meer dan 1

jaar

Aantal afwezigheden die langer dan 365 kalenderdagen duren en dus

begonnen in 2016 of vroeger. Voor de berekening van het

verzuimpercentage 2017 komt enkel het gedeelte dat tussen 1 januari

en 31 december 2017 ligt in aanmerking.

94

9.2. Populatie federale ambtenaren

9.2.1. Evolutie ambtenarenpopulatie 2013-2017

In onderstaande grafiek zien we dat het aantal voltijds equivalente (VTE) ambtenaren elk jaar

afneemt.

Figuur 328: Evolutie aantal VTE 2013-2017

9.2.2. Evolutie ambtenarenpopulatie 2013-2017 per leeftijd

Als we die evolutie per leeftijd gaan bekijken dan leiden we uit volgende tabel en bijhorende grafiek

af dat het aantal ambtenaren bijna van elke leeftijd afneemt. Een uitzondering op deze vaststelling

vormen de federale ambtenaren van 60 en 61 jaar: hun aantal neemt in 2017 toe.

Leeftijd 2013 2014 2015 2016 2017

20 56 47 45 46 46

21 140 98 75 92 77

22 288 244 140 169 158

23 487 431 307 317 277

24 634 661 492 529 467

25 904 806 716 712 692

26 1084 1024 809 839 761

27 1207 1225 1068 954 941

28 1406 1331 1254 1212 1023

29 1514 1512 1334 1327 1262

30 1623 1579 1502 1394 1363

83172

81505

77185

74022

71530

64000

66000

68000

70000

72000

74000

76000

78000

80000

82000

84000

86000

2013 2014 2015 2016 2017


31 1657 1669 1541 1512 1407

32 1748 1714 1617 1540 1521

33 1789 1791 1666 1612 1557

34 1763 1833 1725 1649 1608

35 1808 1792 1779 1705 1642

36 1829 1850 1735 1751 1676

37 1840 1857 1779 1718 1717

38 1910 1853 1783 1744 1701

39 1952 1931 1762 1758 1728

40 2058 1961 1828 1736 1730

41 2195 2071 1853 1792 1726

42 2408 2206 1979 1834 1778

43 2402 2409 2121 1945 1805

44 2345 2393 2306 2087 1920

45 2328 2338 2308 2260 2060

46 2385 2326 2263 2258 2231

47 2399 2372 2274 2225 2245

48 2467 2386 2319 2221 2193

49 2417 2450 2334 2249 2197

50 2532 2388 2391 2282 2224

51 2701 2508 2350 2333 2252

52 2838 2667 2442 2291 2306

53 2897 2791 2602 2370 2245

54 2961 2852 2739 2484 2313

55 2923 2919 2787 2625 2431

56 2889 2851 2843 2682 2558

57 2921 2822 2789 2721 2616

58 2845 2861 2760 2625 2671

59 2934 2776 2790 2627 2576

60 1834 1895 1805 1905 2117

61 1410 1362 1412 1328 1454

62 1055 1167 1069 987 890

63 781 863 973 800 752

64 606 626 719 775 618

96

Figuur 339: Evolutie ambtenarenpopulatie (VTE) 2013-2017 per leeftijd

9.2.3. Verdeling ambtenrenpopulatie per provincie volgens administratief niveau.

Uit onderstaande tabel en bijhorende figuur blijkt dat bijna een derde (31,2%) van de ambtenaren

die in Brussel wonen van niveau A zijn. In Waals Brabant zijn er dat 27,2%, maar in de andere

provincies ligt dat aandeel nog lager. Relatief het minst ambtenaren van Niveau A treft men in de

provincies Luxemburg (11,7%) en Henegouwen (15,7%).

Woonplaats A B C D M

Brussel 31,2% 17,1% 28,1% 23,2% 0,4% 100%

Antwerpen 19,2% 21,6% 38,1% 21,1% 0,1% 100%

Limburg 15,2% 22,5% 41,6% 20,6% 0,0% 100%

Oost-Vlaanderen 20,2% 21,0% 36,9% 21,8% 0,2% 100%

Vlaams-Brabant 24,6% 20,4% 33,1% 21,6% 0,3% 100%

West-Vlaanderen 17,2% 22,8% 40,3% 19,7% 0,1% 100%

Brabant Wallon 27,2% 19,2% 33,5% 19,8% 0,3% 100%

Hainaut 15,7% 21,9% 39,5% 22,8% 0,1% 100%

Liège 18,3% 21,4% 39,1% 21,1% 0,1% 100%

Luxembourg 11,7% 19,4% 43,6% 25,3% 0,0% 100%

Namur 18,4% 20,1% 41,2% 20,2% 0,1% 100%

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

202122232425262728293031323334353637383940414243444546474849505152535455565758596061626364

2013 2014 2015 2016 2017


Figuur 50: Verdeling federale ambtenaren per provincie volgens administratief niveau

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

45%

A B C D M

98

9.3. Diagnosegroepen

9.3.1. Cardiovasculair

* De groep cardiovasculaire aandoeningen verzamelt de ziektes die gerelateerd zijn aan het hart en

de bloedsomloop (slagaders en bloedvaten). In deze groep bevinden zich benauwdheid, myocardisch

infarct, hartklepaandoeningen, cardiomyopathieën van verschillende oorsprong,

hartritmestoornissen, hypertensie, perifere aderproblemen, spataders, aderontstekingen en

adertromboses.

Vasculaire aandoeningen van de hersenen zoals CVA (Cerebro Vasculair Accident), TIA (Transient

Ischaemic Attac) of voorbijgaande ischemische aanval en hersenbloedingen maken ook deel uit van

de groep cardiovasculaire aandoeningen. Zelfs wanneer de klinische symptomen zich op

neurologisch of locomotorisch niveau openbaren, situeert hun medische oorsprong zich immers in

de bloedsomloop en de aandoeningen worden sterk beïnvloed door risico’s die bekend zijn bij

cardiovasculaire ziektes (hypertensie, tabaksverslaving, dyslipidemie, obesitas, diabetes, het

geslacht, erfelijkheid, leeftijd, stress, sedentair leven).

9.3.2. Ademhaling

* De groep met de aandoeningen van het ademhalingsstelsel omvat het geheel van acute of

chronische ziektes (die van oorsprong besmettelijk, allergisch of giftig kunnen zijn) van het

ademhalingssysteem en van de NKO (neus, keel, oor)-sfeer. Daartoe behoren een reeks van zeer

verscheiden ziektes, zoals pharyngitis, angina, sinusitis, bronchitis, longontsteking, astma, COPD

(chronisch obstructief longlijden), tuberculose en stembandknobbels. Ook de goedaardige gezwellen

van het ademhalingsstelsel horen hier thuis.

In deze groep werden de NKO-aandoeningen op het niveau van het buiten-, midden-, of intern oor

zoals otitis, duizelingen, gehoor- en evenwichtsproblemen niet meer weerhouden.

9.3.3. Griep

* Griep (of influenza) maakt het onderwerp uit van een afzonderlijke groep omdat deze aandoening

zich vooral epidemisch seizoensgebonden manifesteert in de herfst en winter in gebieden met een

gematigd klimaat.


9.3.4. Spijsvertering

* De groep met ziektes van het spijsverteringsstelsel omvat talrijke acute of chronische

ziektebeelden van het darmkanaal en aanverwante organen die onderling sterk verschillen. Het

betreft hier aandoeningen zoals gastritis, maagzweren, colitis, appendicitis, diverticulitis,

hemorroïden, alvleesklierontsteking en darmpoliepen.

9.3.5. Locomotorisch

* De groep met de locomotorische problemen is samengesteld uit een erg heterogene verzameling

van aandoeningen van het osteo-articulaire systeem, de pezen, ligamenten of de spieren met een

traumatische, besmettelijke of degeneratieve grondslag.

We treffen er dus erg verscheiden diagnoses aan zoals breuken, verzwikkingen, tendinitis, ligament-

en spierscheuren, artrose, artritis, discus hernia en lumbago.

9.3.6. Neurologisch

* De groep van neurologische aandoeningen omvat de ziektes die betrekking hebben op het centraal

en perifere zenuwstelsel. Ook hier treft er dus heel verschillende aandoeningen aan zoals de ziekte

van Parkinson, epilepsie, MS (multiple sclerose), meningitis, hersenvliesontsteking, hersenschudding

en goedaardige tumoren van het centraal zenuwstelsel.

Tot deze groep behoren ook de medische attesten die een niet-specifiek neurologisch symptoom

vermelden evenals een omvangrijk gamma van acute of chronische, pijnlijke en neuralgische

syndromen zoals hoofdpijn, migraine, aangezichtspijn, brachialgie, ischias, polyneuritis van de

bovenste of onderste ledematen en perifere neuropathieën door een geknelde zenuw.

9.3.7. Oncologisch

* De groep kanker bevat het geheel van kwaadaardige tumoren ongeacht hun anatomische

situering.

9.3.8. Stress

* Onder stress-gerelateerde aandoeningen verstaan we het geheel van chronische of acute

ziektebeelden die samengaan met psychische problemen. Hier treft men dus een aantal

aandoeningen aan zoals de nerveuze depressies, angstneurosen, obsessieve neuroses,

angstsyndromen en post-traumatisch stresssyndromen.

100

Hier situeren zich ook het geheel van psychische aandoeningen met een multifactoriële oorsprong

die geheel of gedeeltelijk verband houden met de werksfeer zoals burn-out, nerveuze uitputting,

overbelasting, vermoeidheid, asthenie en stresssyndromen.

De minder voorkomende psychotische aandoeningen (schizofrenie, dementie, deliria, …) werden

zoals de vorige jaren opnieuw uit deze groep geweerd. Hetzelfde voor bepaalde organische

aandoeningen die met stress verbonden kunnen zijn (bijvoorbeeld: maagzweren of hypertensie

door stress) en die opgenomen werden in een andere groep volgens hun anatomische lokalisatie.

9.3.9. Varia

* Onder de benaming “varia” zit het geheel van diagnoses die vermeld worden op de medische

attesten zonder dat ze ondergebracht kunnen worden in voornoemde groepen. Ook worden hier de

attesten ondergebracht waarop de behandelende arts geen diagnose heeft vermeld.


9.4. Beslissingen Commissie vervroegde pensionering om medische redenen voor federale ambtenaren

Jaar

A1

(w

erk

he

rvat

tin

g)

A2

(u

itst

el v

oo

r n

ieu

w o

nd

erz

oe

k)

A3

(ti

jde

lijke

he

rvat

tin

g m

its

aan

gep

ast

we

rk)

A3

VP

(h

erv

atti

ng

me

t ve

rmin

de

rde

pre

stat

ies)

A4

(o

nge

sch

ikt

hu

idig

e t

aak/

gesc

hik

t aa

nge

pas

t w

erk

)

B (

tijd

elij

k ge

pe

nsi

on

ee

rd)

C (

de

fin

itie

f ge

pe

nsi

on

ee

rd)

2014 46 491 61 5 22 61 313

2015 40 563 61 22 22 45 365

2016 49 475 51 15 24 59 287

2017 29 423 43 29 17 48 310

Figuur 51: Evolutie 2014-2017 aantal beslissingen pensioencommissie voor federale ambtenaren per soort

0

100

200

300

400

500

600

A1 A2 A3 A3VP A4 B C

2014 2015 2016 2017

V.U

. : T

om A

uwer

s. V

icto

r H

orta

plei

n, 4

0 bu

s 10

, 106

0 -

Brus

sel

HET ZIEKTEVERZUIM BIJ FEDERALE AMBTENAREN · 7.3. WAT WAS DE MEDISCHE OORZAAK VOOR ... gebeurt bij...

Documents

Transcript of HET ZIEKTEVERZUIM BIJ FEDERALE AMBTENAREN · 7.3. WAT WAS DE MEDISCHE OORZAAK VOOR ... gebeurt bij...