Het zakelijk spamverbod

Wetgeving en handhaving OPTA

Ronald van den Broek Juridisch adviseur Internetveiligheid

1 oktober 2009

Programma

• OPTA

• Spamverbod

• Wat mag er nog wel?

• Klachten

• Handhaving

• Praktijkvoorbeelden

OPTA

• Onafhankelijke Post en Telecommunicatie Autoriteit• Sinds 1997• Onafhankelijk toezicht op de naleving van de wet- en regelgeving

op het gebied van post en elektronische communicatiediensten• Zelfstandig bestuursorgaan

• Besluiten OPTA moeten bijdragen aan doelstellingen Europese Kaderrichtlijn (Art. 1.3 Tw normatieve kader van de Europese richtlijnen)

– Bevorderen van concurrentie– Ontwikkelen interne markt– Bevorderen belangen eindgebruikers (prijs, kwaliteit, keuze)

Toezichthouders

Spam met misleidende reklame

Tell-a-friend systemen

Zwart-wit-grijs

- Duidelijke grenzen?

- Grijze gebieden

- OPTA kan niet aangeven of iemand in een bepaald geval aan de regels voldoet, tenzij zo evident…

- Bij twijfel niet doen of juridisch advies inwinnen

Eén ding is in ieder geval duidelijk:

Uitbreiding spamverbod per 1 oktober ‘09

De facto gaat in Nederland een algeheel spamverbod

gelden!

Wat is spam

spam [spem] de; m ongevraagde e-mails of sms’jes, vaak met reclame

Niet volledig!

Wat is spam

• Eerste spam verstuurd op 3 mei 1978Gary Thuerk van computerbedrijf DEC (USA)

• Oorspronkelijk de merknaam voor bepaald soort ingeblikt vlees

Wat is spam

• Naam bedacht door Joel Furr• Monty Python sketch uit 1970

Huidige spamverbod

• 1998 spamverbod (niet voor e-mail)• 2004 uitbreiding naar e-mail

↓• Hoofdregel vastgelegd in artikel 13 van de

bijzondere privacyrichtlijn voor de elektronische communicatiesector (2002/58/EG)

• Geïmplementeerd in de telecommunicatiewet, artikel 11.7 (Hoofdstuk 11: Bescherming van persoonsgegevens en de persoonlijke levenssfeer (eindgebruikersbelangen)

Waarom uitbreiding naar bedrijven?

• Overheid wil de last verminderen voor bedrijven die ongevraagd commerciële boodschappen ontvangen

want…

- tijd kwijt aan lezen, beoordelen en verwijderen van berichten

- hoge kosten t.b.v. bestrijden spam- uitzonderingen in zelfregulering (visitekaartje)- gebrek aan handhavingsinstrumenten

Last voor bedrijven

Bestanddelen spamverbod

Artikel 11.7, eerste lid, TelecommunicatiewetHet gebruik van automatische oproepsystemen zonder

menselijke tussenkomst, faxen en elektronische berichten voor het overbrengen van ongevraagde

communicatie voor commerciële, ideële of charitatieve doeleinden aan abonnees is uitsluitend

toegestaan, mits de verzender kan aantonen dat de desbetreffende abonnee daarvoor voorafgaand

toestemming heeft verleend, onverminderd hetgeen is bepaald in het tweede en derde lid.

Spamverbod

Wat mag nog wel?

• andere dan elektronische berichten (andere regels)• zonder commercieel, charitatief of ideëel doel• met toestemming*• aan klanten mits…*• indien ontvanger (bedrijf) algehele toestemming geeft*• buiten EER mits…*• persoonlijke berichten

*) met geldige afmeldmogelijkheid en identiteit verzender

Spamverbod

Welke berichten vallen onder het verbod?

- faxen- spraakcomputer- e-mail, sms, mms, vm-bericht, nieuwsbrief, ….

Spamverbod

commerciële, ideële of charitatieve doeleinden

• Commercieel: Via het bericht wordt (direct of indirect) geprobeerd een product of dienst te verkopen

• Ideëel:Via het bericht wordt aandacht gevraagd voor een ideaal of overtuiging

• Charitatief:Het bericht dient een liefdadig doel. Er wordt bijvoorbeeld om een gift gevraagd

SpamverbodToestemming

Een vrije, specifieke en op informatie beruste wilsuiting, waarbij de betrokkene aanvaardt dat zijn persoonsgegevens worden verwerkt (art. 1 (h) WBP)

Dus EXPLICIETE toestemming!

– Niet in algemene voorwaarden– Geen voorgevinkte vakjes □ – Niet in e-mail– Visitekaartje impliceert geen toestemming!!

SpamverbodToestemming

Zorg voor TRANSPARANTIE!!

- Waar vraag je toestemming voor?- Wie is de verzender?- Makkelijk af te melden?

Toestemming op orde hebben; de verzender heeft bewijslast! Dit geldt ook voor opt-out (zonder toestemming vooraf)

verkregen adressen!! Tip: tot 1 oktober!! Bestand m.b.t. bedrijven op orde brengen

SpamverbodToestemming

Toestemming voor ontvangst van e-mails van dit

bedrijf en zorgvuldig geselecteerde partners ?

Van belang hoe de (boodschap) mail verstuurd wordt

Duidelijk zijn waarvoor men toestemming geeft!!

Niet voldoende duidelijk? Dan acht OPTA dit in strijd met het spamverbod!

SpamverbodToestemming

Toestemming van bedrijven geldt op e-mailadres/nummer*

Toestemming van directeur om alle xxxx@bedrijf.nl adressen te benaderen

Toestemming van specifiek adres m.janssen@bedrijf.nl Toestemming van algemeen adres inkoop@bedrijf.nl

Hoe zit het bij afmelden?

*) net zoals dat nu al geldt voor natuurlijke personen

Uitzondering voor ‘bestaande klant’

Elektronische contactgegevens hebben verkregen in het kader van de verkoop van zijn producten of diensten

&Boodschap moet betrekking hebben op eigen

gelijksoortige producten of diensten

Geen toestemming nodig; wel weigermogelijkheid bieden

Uitzondering voor ‘bestaande klant’

Elektronische contactgegevens hebben verkregen in het kader van de verkoop van zijn producten of diensten

&Boodschap moet betrekking hebben op eigen

gelijksoortige producten of diensten

Identiteit verzender + afmeldmogelijkheid

…altijd de volgende gegevens vermelden:

• De werkelijke identiteit van degene namens wie de communicatie wordt overgebracht

• Een geldig postadres of nummer (telefoonnummer, e-mailadres, …) waaraan de ontvanger een verzoek tot beëindiging kan richten (afmelding)

(altijd: dus in ieder bericht dat commercieel, etc. is, ook als er toestemming is verkregen, of er een klantrelatie is)

Algehele toestemming

indien de verzender (bedrijf/ondernemer) bij het overbrengen van de communicatie gebruik maakt van elektronische contactgegevens die door de abonnee daarvoor zijn bestemd en bekendgemaakt, en deze zijn gebruikt in overeenstemming met de door de abonnee aan die contactgegevens verbonden doeleinden

Bijvoorbeeld naam@uitgeverij.nl op website (ontvanger) geplaatst met de mededeling dat naar dit adres persberichten gestuurd kunnen worden

Algehele toestemming (ontvanger)

- Naar dit adres (info@bedrijf.nl) mag u reclame sturen

- info@bedrijf.nl

- Naar_dit_adres_mag_alle_reclame@bedrijf.nl

- Naar dit adres mag u reclame sturen (ronald@tiscali.nl)

- Naar dit adres (info@bedrijf.nl) mag u reclame sturen over kantoormeubilair

Buiten EER, mits…

indien de abonnee is gevestigd buiten de EuropeseEconomische Ruimte en voldaan is aan de in het desbetreffende land geldende voorschriften met betrekking tot het verzenden van ongevraagdecommunicatie.

(Landen van EU + IJsland Noorwegen en Liechtenstein)

Zender (overtreder/pleger)

• De persoon die op de knop drukt (feitelijke verzender)• Opdrachtgever (materiële verzender)

Bestuursrecht: wijziging (1e kamer) niet alleen pleger maar ook de medepleger kan overtreder zijn

(per 1 juli 2009)

SpamverbodListbrokers = Een bedrijf dat gespecialiseerd is in het

verzamelen van adressen van potentiële klanten. De adressen kunnen worden gehuurd/verkocht aan bedrijven

U moet als verzender zelf toestemming hebben!!!

Eventueel uitzondering voor verzenden aan ondernemers en bedrijven die emailadres bekend hebben gemaakt t.b.v. ontvangen van bepaalde berichten

Spamverbodwww.spamklacht.nl

Klachten ingediend door natuurlijke personen (per 1 oktober 2009 ook door bedrijven) m.b.t. geen toestemming gegeven, het niet vermelden van de identiteit en het ontbreken van een duidelijke afmeldmogelijkheid

OPTA ontvangt uiteenlopende klachten

Klachten via Consuwijzer of via andere kanalen

Ambtshalve onderzoek

Handhaving

• Bevorderen spontane naleving (voorlichting/communicatie)

• Handhaving spamverbod aan rechtspersonen op dezelfde wijze als (huidige) handhaving aan natuurlijke personen

• Klachten en ambtshalve

Hoe handhaven

• Bestuursrechtelijke aanpak, geen strafrecht– Boetes (450.000 euro max.) en lasten (“gij zult

niet meer spammen/spyware verspreiden/etc.”)– OPTA neemt zelf besluiten, rechterlijke toetsing

achteraf. Snel en efficiënt.

• OPTA heeft speciaal team internetveiligheid met digitale rechercheurs, onderzoekers en juristen

• Niet wachten op waarschuwing!!

Praktijkvoorbeelden

Voorkom irritatie bij de ontvanger

Zorg voor TRANSPARANTIE!!

Product of dienst verkocht?Toestemming?Wie is de verzender?Makkelijk af te melden?

Hoe zat het ook alweer?

Welke berichten vallen onder het verbod?

- faxen- spraakcomputer- e-mail, sms, mms, vm-bericht, nieuwsbrief, ….

- Bluetooth ?

Tw geldt voor Openbare Elektronische Communicatie Dienst/Netwerk

Bluetooth = Maakt geen gebruik van OECD/N

Doeleinden bericht

(..) voor het overbrengen van ongevraagde communicatie voor commerciële, charitatieve of ideële doeleinden (..)

Welk bericht mag je zonder toestemming versturen?

Doeleinden bericht

Bericht met charitatief

doel

Doeleinden bericht

Bericht met commercieel

doel

Doeleinden bericht

Bericht met ideëel doel

Doeleinden bericht

Bericht met commercieel

doel

Waarom verzonden?Wat is het uiteindelijke

doel?

- (in)direct promoten van organisatie -

aandeelhouders

IV. Prijzen en facturering

4.1Levering geschiedt tegen de op het moment

van bestelling bij ANP geldende prijzen.

Doeleinden bericht

Bericht zonder commercieel,

charitatief of ideëel doel

Waarom verzonden?Wat is het uiteindelijke

doel?

I.v.

m. gifd

ampen

vra

agt de politi

e

ra

men en deuren

te

sluite

n

Maatschappelijk belang

Openbare orde/

veiligheid

Bestanddelen spamverbod

Artikel 11.7, eerste lid, TelecommunicatiewetHet gebruik van automatische oproepsystemen zonder Het gebruik van automatische oproepsystemen zonder

menselijke tussenkomst, faxen en menselijke tussenkomst, faxen en elektronische elektronische berichtenberichten voor het overbrengen van voor het overbrengen van

ongevraagde communicatie voor voor commerciële, ideële of charitatieve doeleindencommerciële, ideële of charitatieve doeleinden aan aan

abonneesabonnees is uitsluitend toegestaan, mits de is uitsluitend toegestaan, mits de verzender kan aantonen dat de desbetreffende verzender kan aantonen dat de desbetreffende

abonnee daarvoor abonnee daarvoor voorafgaand toestemmingvoorafgaand toestemming heeft heeft verleend, onverminderd hetgeen is bepaald in het verleend, onverminderd hetgeen is bepaald in het

tweede en derde lid.tweede en derde lid.

Persoonlijk bericht

Persoonlijk berichtGeachte mevrouw Jansen,

Hierbij vraag ik een offerte voor een uitbouw van onze bedrijfskantine (..).

Met vriendelijke groet,

Mevrouw Pietersen Hoofd facilitaire zaken Ooster Ziekenhuis

Aan: j.jansen@aannemer.nl

Beste mevrouw Pietersen,

Bijgesloten onze offertevoor de uitbouw ad. 50.000 euro

Persoonlijk bericht

NieuwsbriefAan: Pietersen@oosterziekenhuis.nl

Product/dienst verkocht of toestemming

verkregen?

- (in)direct promoten van organisatie -

Beste mevrouw Pietersen,

Bijgesloten onze offertevoor de uitbouw ad. 50.000 euro

Product/dienst verkocht of of

toestemming toestemming verkregen ?verkregen ?

Beste mevrouw Pietersen,

Bijgesloten onze offertevoor de uitbouw ad. 50.000 euro

Vink hier als u onze nieuwsbrief wilt ontvangen

Product/dienst Product/dienst verkocht of verkocht of

toestemming verkregen ? ?

Tell-a-friend (viral marketing)

De mogelijkheid voor een internetgebruiker om via een website een bekende op de hoogte te stellen van een bepaalde boodschap of nieuwtje van die site

Tell-a-friend (viral marketing)

Tell-a-friend (viral marketing)

Gezamenlijk rechtsoordeel OPTA en Cbp

Samenloop van bevoegdheden

… onder omstandigheden toegestaan en levert dan geen strijd op met het spamverbod van de Telecommunicatiewet en de Wet bescherming persoonsgegevens

Rechtsoordeel?

Beleidsregel uitleg van wettelijk voorschrift

Communicatieve functie, keuzes gemaakt, knopen doorgehakt….

Iets minder grijs…. Duidelijk hoe OPTA en Cbp de wet op dit punt uitleggen

Afwijking in bijzondere omstandigheden

Rechter toetst integraal, maar zelden toets niet doorstaan

Tell-a-friend (viral marketing)

Bij ’Tell a friend’-systemen verzendt een website (op initiatief van en namens een gebruiker) een e-mail zonder voorafgaande toestemming van de geadresseerde. Dit valt onder het spamverbod.

Een persoonlijk e-mailadres is verder altijd een persoonsgegeven. De Wet bescherming persoonsgegevens stelt eisen aan het gebruik van persoonsgegevens.

Tell-a-friend (viral marketing)

‘Tell a friend’-systemen alleen rechtmatig kunnen zijn als tenminste aan de volgende voorwaarden is voldaan:

1. De communicatie gebeurt volledig op eigen initiatief van de internetgebruiker (of afzender), de website stelt hier geen (kans op) beloning tegenover voor afzender of ontvanger;

Tell-a-friend (viral marketing)

...de website stelt hier geen (kans op) beloning tegenover...

Tell-a-friend (viral marketing)

‘Tell a friend’-systemen alleen rechtmatig kunnen zijn als tenminste aan de volgende voorwaarden is voldaan:

2. Voor de ontvanger moet het duidelijk zijn wie de initiatiefnemer van de e-mail is, zodat hij diegene kan aanspreken als hij niet gediend is van dergelijke mails.

Tell-a-friend (viral marketing)

‘Tell a friend’-systemen alleen rechtmatig kunnen zijn als tenminste aan de volgende voorwaarden is voldaan:

3. De afzender moet volledige inzage hebben in het bericht dat namens hem wordt verzonden, zodat hij de verantwoordelijkheid kan nemen voor de persoonlijke inhoud van het bericht.

…volledige inzage hebben in het bericht dat namens hem wordt verzonden, zodat hij de verantwoordelijkheid kan nemen voor de persoonlijke inhoud van het bericht…

Tell-a-friend (viral marketing)

‘Tell a friend’-systemen alleen rechtmatig kunnen zijn als tenminste aan de volgende voorwaarden is voldaan:

4. De website in kwestie mag de e-mailadressen en andere persoonsgegevens niet gebruiken of bewaren voor andere doeleinden dan het eenmalig verzenden van een bericht namens de afzender. Daarnaast dient de website het systeem te beveiligen tegen misbruik, zoals het geautomatiseerd verzenden van spam.

Einde presentatie

Bedankt voor jullie aandacht!

www.spamklacht.nl/download/090728%20Veel%20gestelde%20vragen.pdf