10/10/2019

1

Het maatschappelijk belang van ergonomie in de VerV gezet

Congres Ergoday VerV

08/10/2019 - Affligem

Lon Holtzer

Vlaams Zorgambassadeur

1

Verdeling sectoren volgens tewerkstellingsprognose (2016-2022) en aandeel 55-plussers (2016) (Vlaams Gewest)

Landbouw

Energie

Industrie: intermediaire goederen

Industrie: uitrustingsgoederen

Industrie: verbruiksgoederen

Bouw

Vervoer & Communicatie

Handel & Horeca

Krediet & Verzekeringen

Gezondheidszorg & Maatschap. diensten

Overige marktdiensten

Overheid & Onderwijs

-2,0%

-1,0%

0,0%

1,0%

2,0%

3,0%

4,0%

8,0% 10,0% 12,0% 14,0% 16,0% 18,0% 20,0%

Pro

gno

se ja

arlij

kse

te

we

rkst

elli

ngs

gro

ei (

20

16

-20

22

)

% 55-plussers (2016)

Bron: RSZ & DIBISS, HERMREG (Bewerking Steunpunt Werk)

Elk jaar 46.000

nieuwe werknemers nodig tot 2026

Bron: VERSO

10/10/2019

2

Studie van Agoria: shaping the future of work

584.000 niet ingevulde vacatures tegen 2030 waarvan

18% in de gezondheidszorg

18 % in ICT

13% in onderwijs

Zonder bijkomende maatregelen zal 1 op 10 van de vacatures in 2030 niet ingevuld geraken

4 strategieën voor een duurzame arbeidsmarkt

upgrading – omscholing – activatie – productiviteit

3

Vacatures per jaar per beroep (2013 – 2018)2013 2014 2015 2016 2017 2018

Verpleegkundige 3.565 3.687 4.843 6.572 10.437 10.621

Verzorgende/zorgkundige 3.248 3.147 3.400 4.265 5.775 6.408

Opvoeder - begeleider (ADL) 2.070 1.987 2.182 2.587 3.192 4.105

Kindbegeleider 1.735 1.903 1.949 2.250 2.697 3.217

Maatschappelijk werker 1.053 1.052 1.379 1.643 1.654 1.943

Ergotherapeut 566 542 465 617 709 780

Psycholoog 256 327 332 419 577 780

Kinesitherapeut 541 539 539 586 789 755

Logopedist 146 183 222 247 274 315

Medisch laboratorium technoloog 148 117 144 203 217 303

Farmaceutisch-technisch assistent 70 63 106 97 148 197

Arts 119 108 95 99 107 172

Apotheker 84 56 95 111 100 128

Technoloog medische beeldvorming 30 42 62 92 138 123

Audioloog audicien 40 49 58 63 74 112

Diëtist 79 74 104 114 137 101

Opticien 75 110 75 80 97 99

Vroedvrouw 20 21 31 55 51 44

Podoloog 11 6 11 16 10 15

Klinisch bioloog 12 7 2 4 6 6

Orthoptist 3 2 9 3 4 4

4

0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

2013 2014 2015 2016 2017 2018

Aantal vacatures per jaar per beroep

Verpleegkundige Verzorgende/zorgkundige

Opvoeder - begeleider (ADL) Kindbegeleider

Maatschappelijk werker Ergotherapeut

Psycholoog Kinesitherapeut

Logopedist Medisch laboratorium technoloog

Farmaceutisch-technisch assistent Arts

Apotheker Technoloog medische beeldvorming

Audioloog audicien Diëtist

Opticien Vroedvrouw

Podoloog Klinisch bioloog

Orthoptist

10/10/2019

3

Evolutie openstaande vacatures t/m maart ‘19

5

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

4000

Aan

tal

mrt/06 mrt/07 mrt/08 mrt/09 mrt/10 mrt/11 mrt/12 mrt/13 mrt/14 mrt/15 mrt/16 mrt/17 mrt/18 mrt/19

Verpleegkundigen 1040 874 1102 1115 1310 1584 1793 1448 1069 1259 1086 1208 1365 1474

Zorgkundigen (beschikbaar sinds 2013) 0 117 359 410 361 417 539 583

Gekwalificeerd verzorgenden 344 336 468 711 578 722 710 372 230 147 73 130 216 261

Kindbegeleiders 184 223 228 356 286 298 328 432 511 501 227 257 307 486

Opvoeders 185 222 264 323 256 339 329 204 135 153 146 176 240 426

Kinesitherapeuten 82 93 119 120 133 194 129 168 153 123 70 90 95 101

Ergotherapeuten 57 58 96 84 64 114 103 78 65 56 54 50 60 89

Totaal 1892 1806 2277 2709 2627 3251 3392 2819 2522 2649 2017 2328 2822 3420

Openstaande vacatures VDAB maart jaar X

Overzicht spanningsindicatoren VDAB voor zorgberoepen Beroep Spanningsindicator

02/2019

# vacatures 03/18 en

02/2019

Globale arbeidsmarkt 3,91 291.110

Verpleegkunde 0,44 9.541

Kinesitherapeut 1,05 741 (vooral in WZC)

Zorgkundige 1,68 4.726

Logopedist 1,76 335

Arts (cavé: hoeveel vacatures naar VDAB?) 2,21 191

Ergotherapeut 2,40 864

Apotheker 5,05 132

Psycholoog 6,33 837

Opvoeder / begeleider 8,16 3.841

Vroedvrouw 13,76 46

Diëtiste 14,11 1106

10/10/2019

4

Evolutie geregistreerde zorgberoepen (WUG)

7

+61,& %

+69,3 %

505.781 zorgverleners, waarvan 19.8 % mannelijk

303.413 zorgverleners, waarvan 22.5 % mannelijk

Globale instroom acad. bachelorsen enkele opmerkelijke tendensen

8

+ 38% op 8 jaar

10/10/2019

5

Maar ….

De sector is vrouwelijk:

slechts 29% is man

De sector is ‘Belgisch’:

slechts 5% is niet-Belg

9

Globale instroom prof. bachelorsen enkele opmerkelijke tendensen

10

+ 50% op 8 jaar

10/10/2019

6

Maar ….

De sector is vrouwelijk:

slechts 15% is man

De sector is ‘Belgisch’:

slechts 4% is niet-Belg

11 12

10/10/2019

7

13 14

10/10/2019

8

Arbeidsomstandigheden in de social profit

Belastende omstandigheden qua omgeving en/of materiaal

Vlaamse Arbeidsmarkt: 12,9 %

Gezondheidszorg en welzijnssector: 14,7 %

Vooral ouderenzorg duwt cijfer naar omhoog: 23,6 %

Jeugdbijstand en sector voor mensen met een beperking: 6,7%

Kinderopvang en GGZ: 9,1%

Gezins- en bejaardensector: 15,5%

Grootste problemen qua materiaal

Verouderd of onvoldoende materiaal (vb. tilliften)

15 16

10/10/2019

9

17

Ziekteverzuim in Vlaanderen

18

8,5 9,6

Bron: StIA_20181022_Werkbaarheid_Ziekteverzuim_Personeelsverloop_RAP.pdf

Vlaanderen

10/10/2019

10

19Bron:

Overzicht Actieplan 4.0

• Inleiding• Instroom

– Jongeren die via het regulier onderwijs een opleiding volgen

– Arbeidsmarktpotentieel– Zij-instromers via carrièreswitch– Wegwerken van drempels– Actieve arbeidsmigratie– Regionale werkgroepen

• Retentie van arbeidskrachten– Zorg- en arbeidsorganisatie– Loopbaanspreiding en loopbaanbegeleiding– Onvrijwillig deeltijdse arbeid– Subsidiariteitsbeginsel

• Onderwijs– CVO opleiding voor persoonlijk assistentie

– Generieker maken van opleidingen met het oog op grotere inzetbaarheid

– Beroepenstructuur verzorgenden/zorgkundigen

• Verpleegkunde

– Bacheloropleiding 4e jaar

– HBO5: stand van zaken

• Besluit

20

10/10/2019

11

Maatregelen op veel domeinenRekening houden met specifieke kenmerken van zorg- en welzijn

Groeiende sector (o.a. van private initiatieven)70 à 80% van de omzet is personeelsinzetToenemende complexiteit

in de sector in de maatschappij

Regelgeving / organisatieNormeringen in zorg en welzijn zijn toe aan actualiseringStrikte regelgeving qua beroepsprofielen (diplomagedreven sector)Veel volcontinu diensten met een te volgen arbeidswetgevingOnevenredig gespreid loonbeleidVersnipperde en gefragmenteerde aanpak van zorg en welzijn

OnderwijsLangdurige opleidingen (van 1 jaar tot 4 jaar ifv. knelpuntberoepen)Veel stage in de opleidingen

Grote inzet van vrijwilligers (niet onbeperkt uitbreidbaar) en mantelzorgers

21

Competenties voor de 21e eeuw: uit interview met VDAB…

• Communicatieve- en connecterende vaardigheden

• Kennis hebben maar vooral ermee kunnen omgaan

• Kritisch bewustzijn

• Holistisch denken

• Mediawijsheid (bewust participeren op sociale netwerken…)

• ICT-vaardigheden (studie Agoria!)

• Sociale en culturele vaardigheden (kunnen samenwerken in een maatschappij waarin alles met elkaar verbonden is),

• Zelfregulering

– doelen stellen,

– verantwoordelijkheid nemen,

– omgaan met feedback …

Rode draad: flexibiliteit

10/10/2019

12

Besluit

Human resources is dé uitdaging in de toekomst

Strategieën

Upgrading: digital skills, hoger niveau, leerladders, …

Omscholing: welke sectoren verliezen arbeidsplaatsen

Activatie: begeleiding van kansengroepen, inactieven activeren, …

Productiviteit: organisatie van zorg herdenken (IAO), ontschotting

Kwestie van op een slimme manier de bedreigingen om te zetten in kracht en kansen

23

Met aandacht voor….

24

ZORG én WELZIJN‘Thuis’zorg (eerstelijn)

Ouderenzorg (beeldvorming)Medische innovatie én preventie

Digitalisering en technologieBelang van interdisciplinaire samenwerking

Beschikbaarheid human resourcesOndernemerschap

Patiënt empowerment(Informatie, kennis, tijd

wettelijke macht, vaardigheid..)

10/10/2019

13

Maar … dringend tijd om ergonomie meer in de VerV te zetten

Behoud van arbeidspotentieel

is van kapitaal belang

25

Mogelijke strategische acties (1)

Correctie ergonomieMeer duidelijkheid over het beroep

De titel van ergonoom is niet beschermd zodat iedereen vrij is zich ergonoom te noemen. Preventieadviseur ergonomie wel.

Meer facts op de websiteGeen cijfers gevonden!

Meer duidelijkheid over impact van ergonomiePreventieve effect, aanwezigheidsbeleid, …..

Participatieve ergonomieMeer samenwerking met HR managers en andere disciplines

Human capital is bij ergonomen en HR Managers de focus Ergonomie bij aankoop van materiaal bv.

26

10/10/2019

14

Mogelijke strategische acties (2)

Ontwerp ergonomie

Ontwikkeling van technologie (in multidisciplinaire samenwerking)Kloof tussen ontwerper en gebruiker verkleinen.

Cf. Zorgtechnologie – VIVES Hogeschool

Meer opleidingen ontwikkelenGediplomeerde in aanvullende studies Ergonomie en arbeidskunde (na LO of Kiné) KU Leuven

Preventie adviseur specialisatie ergonomie (Odisee)

Zichtbare ergonomie

Meer zichtbaarheid bij het brede publiekKranten, tijdschriften, sociale media,….

27

Michael Porter

10/10/2019

15

Hartelijke dank voor uw aandacht – feedback is welkom

Eleonora (Lon) Holtzer

Zorgambassadeur

GSM: 0486 09 85 85

lon.holtzer@wvg.vlaanderen.be

lon@ikgaervoor.be

http://www.twitter.com/zorgambassadeur

Facebook: facebook.com/zorgjob

http://be.linkedin.com/in/lonholtzer

www.ikgaervoor.be

29