zonder moeite dat ik psychiatrisch patiënt ben. Ik bén niet mijn ziekte, ik heb een beperking. Soms moet ik afspraken afzeggen omdat ik te veel dissocieer. Dan zit ik diep in mijn eigen wereld en gaat alles langs me heen. Dat afzeggen doe ik trouwens zonder me ervoor te schamen. Door open te zijn, groeit de acceptatie. Zo vertelde Erik, tijdens mijn laatste opname in oktober vorig jaar, aan onze nieuwe buurman dat ik was opgenomen. Ik ontving vrijwel direct een sms waarin hij vroeg hoe het met me ging. Dat is fijn, daar heb ik wat aan. In het dagelijks leven loop ik weinig tegen voor oordelen aan. In de medische wereld daarentegen wordt er, verrassend genoeg, wél anders naar me gekeken. Toen ik een paar jaar geleden met een klaplong werd opgenomen, werd ik in eerste instantie keurig geholpen, tót

bekend werd dat ik psychiatrische medi-catie gebruikte. Ik zag ze denken: daar heb je er weer zo een. Dat doet pijn.”

Vertrouwen in de toekomst“Dertig jaar lang stond ik aan de zijlijn van het leven en nu sta ik er eindelijk middenin. De afgelopen twee jaar stonden in het teken van persoonlijke groei. Ik slik nog maar één pil per dag, die voorkomt dat ik een psychose krijg, terwijl ik daarvoor jarenlang een bord vol slikte. Ook heb ik nog maar weinig begeleiding van therapeuten nodig. Toen mijn trauma-psycholoog die ik wekelijks sprak een andere baan kreeg, besloot ik zonder hem verder te gaan. En volgende maand neem ik zelfs na zeven jaar afscheid van mijn psychiater. Ik heb alle vertrouwen dat ik zonder haar kan.

Nynke Mulder (37) is getrouwd, moeder van twee zoons van vier en vijf en projectleider bij de Arnhemse Regionale Instelling voor Beschermd Wonen. Ze is als gevolg van trauma’s in haar jeugd meerdere keren op-genomen geweest.“Mijn jeugd stond in het teken van pesten en geweld. Hoewel ik ook zeker vrienden had, ben ik tot en met de middelbare school door leeftijdsgenoten verbaal en fysiek getreiterd. Daarnaast heeft mijn eerste vriendje me rond mijn achttiende opgesloten, mishandeld en verkracht. Ervaringen die ik tot mijn 22ste aan niemand vertelde, ook niet aan mijn ouders of broer en zus. Ik maakte mezelf wijs dat het aan mij lag en door het niet uit te spreken, was het er ook niet. Bizar genoeg dacht ik destijds ook dat het allemaal niet erg genoeg was, dat ik me

aanstelde. Ik kon totaal nog niet bevroeden hoe heftig de impact zou zijn. Er was een emotionele uitbarsting van mijn nieuwe vriendje voor nodig om te beseffen dat ik iets heel heftigs had meegemaakt. Mijn studie culturele en maatschappelijke vorming vereiste zelfreflectie, ik kon mijn verleden niet langer wegstoppen en vertelde hem het hele verhaal. Woedend werd hij. En intens verdrietig. Was alles wat ik had meegemaakt dan toch heel erg? Een verwarrende gedachte waar ik totaal niet mee kon omgaan. Maanden bracht ik door in bed met de afstandsbediening en een zak chips. Mijn studie kon ik aardig blijven bijbenen en als mijn vriendje ’s avonds langskwam, was ik gedoucht en speelde ik mooi weer. Maar ondertussen kraste ik mezelf om de geestelijke pijn fysiek, en daarmee voor mij gemakkelijker

hanteerbaar, te maken. Ook dronk ik veel, maakte ik ruzie met alle mensen die ik liefhad en claimde ik mijn vriendje omdat ik niet alleen wilde zijn. Liep iets niet naar mijn zin, dan begon ik te schreeuwen en sloeg ik met deuren. En verder hield ik iedereen, inclusief mijn familie, op afstand. Ik sliep. Of dacht aan zelfmoord.”

Strijdlust“Uiteindelijk trok mijn vriendje aan de noodrem; hij stuurde me naar de huisarts die me direct doorverwees naar de PAAZ, de Psychiatrische Afdeling Algemeen Ziekenhuis. Iets waar ik hem nog altijd dankbaar voor ben, ook al heeft onze relatie de crisis niet overleefd. Mijn negatieve gevoelens waren niet normaal, dood willen hoort niet bij het leven: er was iets met me aan de hand. Zó’n opluchting.

‘ Het is niet makkelijk in jezelf te blijven geloven als je ’s avonds in je pyjama in de rij staat voor je potje pillen’

WEEK VAN DE PSYCHIATRIE

Ik heb geen hooggespannen verwachtin-gen voor de toekomst, maar ik hoop wel dat psychiatrie meer wordt geaccep-teerd. Het is in vergelijking met dertig jaar geleden al enorm verbeterd. Vroeger was het echt ‘eens gek, altijd gek’. Dat werd nooit recht in mijn gezicht gezegd, maar de psychiatrische inrichting waar ik verbleef werd in de volksmond gekkenhuis genoemd. Dus als je daar opgenomen was of was geweest, dan was en bleef je gewoon gek. Ik denk niet dat ik nog ga meemaken dat psychiatrie als iets normaals wordt beschouwd. Daarom is openheid over dit onderwerp essentieel. Ik draag in elk geval elke dag mijn steentje bij.”

Willemien hee� een eigen website: www.splashingwordworks.nl.

Ik ben twee keer op de PAAZ behandeld, vervolgens een jaar in een psychothera-peutische gemeenschap plus enkele korte, intensieve deeltijdbehandelingen. Ik bleek namelijk niet alleen suïcidaal, maar er was ook sprake van een post-traumatische stressstoornis, een dysthyme stoornis - chronische depressie - en later, tijdens een terugval waarbij ik verdriet ging wegeten, Binge Eating Disorder.Een periode die gelukkig al heel wat jaren achter me ligt. Ik ben niet meer afhankelijk van behandelingen of medicijnen. Maar wat heb ik vaak gehoord, zelfs van de verpleging: ‘Meisje, denk maar niet dat het ooit nog wordt zoals het was.’ Daar werd ik zo strijdlustig van! Ik wilde koste wat het kost weer studeren en een leven opbouwen. Tijdens mijn behandelingen had ik veel baat bij individuele muziek-

Psychische aandoeningen zijn niet bijzonder of ‘raar’.Integendeel: bijna 43% van alle Nederlanders hee� te maken (gehad) met psychische problemen. Klachten variëren van lusteloosheid tot aan complexe problematiek zoals een angststoornis of schizo�enie. Complexere problemen wor-den meestal behandeld door een psychiater. Tenminste, als er om hulp wordt gevraagd: slechts een derde van de men-sen met mentale klachten doet een beroep op zorg. Soms is tijdelijke opname nodig. Van iedereen met een psychische aandoening wordt 6% opgenomen in de psychiatrie.Vroeger dachten mensen dat je was ‘opgegeven’ als je in de psychiatrie belandde. Gelukkig wordt steeds duidelijker dat herstel mogelijk is en dat mensen kunnen leren omgaan met beperkingen én de draad weer kunnen oppakken. Momenteel verandert er veel in de geestelijke gezondheids-zorg (GGz). Sinds kort maakt de Basis GGz onderdeel uit van de GGz. Basis staat voor kortdurende, laagdrempelige zorg en ondersteuning vanuit een huisartspraktijk of door bijvoor-beeld een psycholoog. Een kort traject is minder impactvol voor de cliënt. Wanneer zware zorg wel nodig blijkt, volgt er uiteraard een zwaarder traject. Van 23 tot 29 maart 2015 wordt door ggz-ervarings-deskundigen voor de 41ste keer de Week van de Psychiatrie georganiseerd. Informatie vind je op www.weekvandepsychiatrie.nl. ▶

36 13 | 15 3713 | 15

inte

rvie

ws:

the

little

bir

dies

. fot

ogra

fie: m

arlo

es b

osch

. sty

ling

en v

isag

ie: t

irza

h w

aasd

orp.

therapie. Mijn levensverhaal ‘spelen’, keihard op een drumstel slaan, het werkte helend. Ik houd van expressie en een nieuwe studie had ik vrij snel gevonden: dramatherapie.”

Steun“Alleen dierbaren wisten destijds van mijn verleden. Diep van binnen was ik toch bang dat mensen zouden denken: die Nynke, die spoort niet. Mijn familie duwde ik tijdens de opnames van me af - ik wilde dat het leven thuis ‘normaal’ bleef - maar ze hebben me altijd gesteund, zonder te pushen. Ze herhaalden steeds dat míjn geluk het allerbelangrijkst was. Voor mijn beste vrienden bleef ik de Nynke met wie je kunt lachen en mooie gesprekken kunt voeren. ‘Joh, wil je erover praten, dan kan dat en zo niet, dan gaan we lekker doen wat we altijd deden.’ Goud waard. Want er waren ook vrienden die niks meer lieten horen. Of erger: die me als breekbaar poppetje behandelden en me niets meer vertelden waar ik verdrietig of boos om kon worden. Uit angst dat ik weer zou doorslaan. Ook mijn broer en zus gingen soms een discussie bewust niet met me aan. Goedbedoeld, maar ik wilde niet ‘anders’ zijn. In het begin was ik nog te veel met mezelf bezig. Maar toen ik wat sterker in mijn schoenen stond, zei ik op de man af: ‘Als je niet zeker weet of je iets kunt zeggen, vraag het me dan maar gewoon.’ Dat vonden de meeste mensen te

confronterend, maar ik had het tenminste bespreekbaar gemaakt. Dat voelde goed.Mijn man heb ik zo’n vier jaar na mijn opnames ontmoet. Ik wilde een open, eerlijke start, dus ik heb hem vrijwel direct alles verteld, tot in detail. Hij schrok, maar misschien nog wel het meest van wat het met mij deed: ik beleefde alles opnieuw en kreeg nachtmerries, werd bang en verdrietig. Hij voelde zich zó machteloos. Maar door er veel over te praten, ging het over. En ‘gek’ of niet, hij vond alles aan mij leuk. Dat gaf zo’n steun! Ook bij de keuze voor kinderen wilden we ons niet laten leiden door het verleden; we hadden vertrouwen in de toekomst. Ik was uitbehandeld en slikte allang geen medicijnen meer.”

Altijd alert“Als ik eerlijk ben: ik merk dat ik direct paniek voel als ik in mijn kinderen ook maar iets van mezelf dreig te herkennen; er kán iets in de genen zitten. Mijn zoon van vijf vindt op school het groepsgebeuren en vriendjes maken nog weleens lastig. O jee, als hij maar niet wordt gepest, denk ik dan. Ik weet dat de meeste jonge kinderen school spannend vinden, maar ik blijf alert. Ook wat betreft mezelf. Ik moet er niet aan denken dat mijn kinderen ooit een opname van hun moeder meemaken. Maar dit verantwoordelijkheidsgevoel naar hen toe, geeft me ook vertrouwen. Ik sluit niet honderd procent uit dat ik ooit

een terugval krijg - ik zal altijd gevoelig blijven voor depressies en eetproblemen - maar ik sluit wél honderd procent uit dat het ooit nog zo ver komt als vroeger. Ik zou nu tien keer sneller aan de bel trekken.Ik weet inmiddels dat negatieve gevoelens zich bij mij veel sneller opstapelen dan ‘normaal’. Dit slurpt energie. Daarom heb ik baat bij structuur, pas op de plaats, openheid en voldoende slaap. Mijn baan is een lot uit de loterij. Ik werk als project-leider op een project dat zich bezighoudt met herstel van mensen met een psychia-trische achtergrond of ernstige psycho-sociale problemen: we willen focussen op hun kwaliteiten en dromen. Ervaringsdeskundige zijn, is in deze functie een vereiste. Over mijn opnames vertellen ging dan ook als vanzelf. Ik krijg de ruimte die ik nodig heb. Ik moet namelijk kunnen uiten dat ik een rotdag heb en eerder naar huis moet. En het mooie is dat dit vaak al bevrijdend genoeg blijkt; ik vertrek zelden echt vroeger. Ik pleit er erg voor dat psy-chiatrisch patiënten niet worden onder-schat, maar psychisch lijden moet ook weer niet worden gebagatelliseerd. Mensen zeggen namelijk ook snel: ‘Joh, we hebben allemaal weleens wat.’ Maar stel je maar eens voor dat je al je rollen verliest. Ik was onder andere dochter, student, partner en vriendin. Maar opeens zagen anderen - en ikzelf - me alleen nog als psychiatrisch patiënt. Het is niet makke-lijk om in jezelf te blijven geloven als je doorlopend wordt geobserveerd en ’s avonds in je pyjama in de rij staat voor je potje pillen. Als je tot niet veel meer in staat bent dan het knutselen van poppen van stro en wekelijks verplicht met een psychiater praat. Hoe ver ik ook ben geko-men, soms steekt ook bij mij de gedachte de kop op dat ik minder ben en kan dan anderen. Maar gelukkig besef ik inmiddels dat een psychische stoornis onder ogen zien, getuigt van moed. Niet van zwakte. Ik houd weer van het leven dat ik vorm heb weten te geven op een manier die bij me past, en ik durf mezelf te zijn. Daar ben ik ontzettend trots op.”

Praat op www.facebook.com/margrietnl mee over hoe je een psychisch verleden bespreekbaar kunt maken.

MEER INFORMATIE www.samensterkzonderstigma.nl: een beweging voor openheid en acceptatie van psychische aandoeningen.

www.deervaringsdeskundige.nl: over het beroep ervarings-deskundige.

www.platformggz.nl: Het Landelijk Platform GGz is de koepel van, voor en door twintig cliënten- en familieorganisaties in de GGz.

www.howietheharp.nl: opleidingscentrum tot ervaringsdeskun- dige in de psychiatrie of verslavingszorg.

De boeken van Brené Brown, o.a. De kracht van kwetsbaarheid: over de kracht van je kwetsbaar opstellen, www.brenebrown.com.

Het boek PAAZ van Myrthe van der Meer: een autobiografisch verhaal over de tijd die ze doorbracht op een psychiatrische afdeling na een burn-out, www.myrthevdmeer.nl.

■

38 13 | 15