Het erf in de dorpskern en in de bebouwingslinten De Alblasserwaard en de Vijfheerenlanden kent een open veenweidelandschap met daarin de bebouwingslinten en de kernen. De erven in die bebouwingslinten en de kernen hebben een andere flora en fauna dan de weilanden. Met elkaar vormen de linten een ecologische structuur door het landschap, als schakels naast elkaar.

Voorbeeld van lintbebouwing met een kleine kern naast de weilanden

Groene elementen in de Alblasserwaard en de Vijfheerenlanden Groene elementen op het erf Groene elementen in het landschap houtsingel Griend knotwilgenrij sloot/watergang boomgaard oever/rietkraag haag- Knotwilgenrij Leilinde Tiendweg bloementuin/kruidenstrook Hoveling Moestuin Geriefbos vijver/kikkerpoel Eendenkooi takkenril Boomgaard muizenruiter Wiel ruigtestrook Bomenrij hakhout Berm natuurvriendelijke oever Grasland composthoop Ruigtestrook

vogelbosje natuurvriendelijke oever Hakhout diergroepen op het erf diergroepen in het veld erfvogels Weidevogels bomen en struiken Watervogels vlinders kikkers, padden, salamanders kevers, ander insecten Poldervissen vleermuizen Vleermuizen kleine zoogdieren Haas tuinplanten kleine zoogdieren kikkers, padden, salamanders Slootkantplanten bodemdieren Waterplanten Bodemdieren kleine waterdieren Insecten

Deel van de Alblasserwaard: oude linten (groen) langs de ontginningsassen; nieuwe linten (oranje) langs de ruilverkavelingswegen

Waarde van een natuurlijk erf

Op je eigen erf kan je door de inrichting met groen veel bijdragen aan de natuurwaarden in je direct leefomgeving. Daarnaast heeft een erf met veel streekeigen groen nog een paar voordelen. Hieronder volgen er een aantal:

• Leefgebied voor vlinders, insecten, vogels, vleermuizen, kikkers en planten • Beschaduwing en windkering • Opname van CO2 en productie van zuurstof • Invanging van fijnstof • Aankleding van het huis en de gebouwen • Afscherming van de buren, privacy • Minder verharding – minder tegels - geeft een betere wateropvang in de bodem • Hogere belevingswaarde van het bouwlint • Verhoging van de waarde van je huis

Wat kan je doen op je eigen erf? Enkele tips:

• Ga na wat je in je tuin en op je erf graag wilt doen. - Welke functies? • Wat is er nu al aanwezig aan groene elementen? - Handhaaf wat bruikbaar is. • Zijn er echt groene elementen die niet streekeigen zijn? - Waardoor te vervangen? • Kies voor streekeigen elementen en soorten. Maak gebruik van de bestellijst. • Voor welke diersoorten zou je wat meer willen doen? Vraag info op. • Maak een plan van aanpak. – Niet alles hoeft in één keer. • Bekijk ook wat voor beheer en onderhoud er aan vast zit. – Maak een planning. • Mis je kennis? – Volg een cursus over erfbeplanting of snoeien van fruitbomen. • Wil je dit voorjaar al wat aanpakken en nieuw aanplanten? - download de bestellijst en bestel.

Houtsingel

Een houtsingel bestaat uit inheemse bomen en struiken in een langgerekte strook. Hij dient als windkering en aankleding van de bebouwing en stallen. Belangrijk als nest- en schuilplek voor vogels, de bessen geven voedsel, vleermuizen komen af op de insecten af en kleine zoogdieren vinden er een leefplek. De bomen kunnen ook beheerd worden als hakhout en levert daarmee brandhout. Jonge aanplant van een houtsingel

Knotwilgen In een open landschappen doen knotwilgstructuren prima dienst als geleiders bij het jagen van roofvogels, uilen en vleermuizen. Daarnaast fungeren knotwilgen als broedplek/schuilplaats in de vorm van holtes en openingen. Bij het knotten van de wilgen is het ten slotte aan te raden gefaseerd te werk te gaan door ieder jaar ongeveer één vierde deel van het aantal bomen te doen. Zo wordt de verstoring voor de omgeving beperkt. Ten

slotte is het voor ecologisch waarden aan te raden de takken niet te kort en te net af te zetten, zodat een natuurlijke knot met holen en openingen ontstaat.

Huisboomgaard Een boomgaard bij huis met hoogstambomen van oude rassen geeft een variatie aan vruchten voor de eigenaar. En fruitbomen dragen sterk bij aan de biodiversiteit op het erf: in bloei trekken ze veel insecten aan, waar allerlei insecteneters van profiteren. Met een kruidige ondergroei kan dit effect worden versterkt. Ook vinden vogels er dekking en nestgelegenheid. Een boomgaard is ideaal voor muizen,er is dekking en voedsel. Dit trekt weer roofvogels en uilen aan. Voor de landschappelijke kwaliteit is het belangrijk

Kleine huisboomgaard met hoogstambomen dat de boomgaard een open karakter heeft.

Haag Een haag wordt gebruikt om de ruimte op het erf in te delen en privacy te creëren. De dichte takkenstructuur is voor een aantal vogels zoals de ringmus een heerlijke plek om in te schuilen of te nestelen. Gebruik vooral streekeigen struiken in plaats van coniferen of een schutting.

Meidoornhaag

Leilinde Leilindes geven schaduw en vormen met het huis één geheel. Ze staan daarom vrij dicht tegen de voorgevel aan. De voorkeur gaat uit naar de vrije leivorm: een gewone linde planten, die dan op de gewenste hoogte kan worden gekweekt. Vaak ontstaan er holtes in de oude lindes, die gebruikt worden door vogels om te broeden. Behalve lindes kunne ook peren, kastanjes of platanen worden gebruikt.

Inheemse bloementuin en kruidenstrook In de tuin of langs het grasveld kan een kruidenstrook worden aangelegd door het inzaaien van een kruidenrijk en kleurrijk mengsel van bijvoorbeeld Blauwzaam. Hierin zitten strekiegen soorten. Dit type vegetatie trekt veel insecten en insecteneters aan. Daarnaast kunnen allerlei kleine zoogdieren zich in de vegetatie schuilhouden.

Kleine zoogdieren als muizen zijn zeer belangrijk voor de overleving van roofvogels en uilen. Bestellen en inzaaien kan nog dit voorjaar.

Moestuin Een moestuin is een boeiende hobby en levert groenten en kleinfruit op. Allerlei insecten komen op de bloemen af voor de bestuiving en vogels leven daar weer van. Egels en kleine zoogdieren scharrelen ook graag door de moestuin. Het is een fraaie aankleding op het erf. De moestuin voor of naast het huis

Vijver/kikkerpoel Een vijver of kikkerpoel is een fraaie aanwinst in de tuin: de wonderwereld onder water met vissen, kikkers, libellen en waterlelies. Langs de flauw oplopende oever (1:4) vegetatie die een kleurrijke rand oplevert door in te zaaien met een dotter-koekoeksbloemmengsel.

Kikkerpoel met vegetatie in en langs het water

Takkenril Een houtril bestaat uit gestapelde takken. U kunt hier prima uw snoeihout in kwijt. U hoeft dan niet te versnipperen. Van deze houtrillen, maken allerlei vogels, zoogdieren en insecten gebruik. Zowel om voedsel te verzamelen als voor nageslacht te zorgen. Daarnaast zorgen houtrillen voor dekking. In de wintermaanden kan hier dan ook overwinterd worden. Houtrillen hebben het meeste succes in combinatie met een ruigte- en kruidenstrook.

Een takkenril

Muizenruiters Voor roofvogels en uilen is het belangrijk dat er in de wintermaanden voldoende muizen beschikbaar zijn, anders verhongeren ze. Om dit te voorkomen is het noodzakelijk muizenruiters (constructie van stokken en hooi/stro) te maken, die aantrekkelijk gemaakt kunnen worden met granen en fruit.

Ruigtestrook Een ruigtestrook is weer een stap verder in de successiereeks, dit vegetatietype is ruiger en bevat brandnetels, kattenstaarten, distels, hoge grassen en uitgebloeide planten met zaad. Ideaal voor de overwintering van zaadetende vogels. Daarnaast overwinteren veel insecten in deze ruigte, waardoor het aanbod van insecten gedurende het gehele jaar hoger ligt. Verder trekken ruigtestroken veel kleine zoogdieren als kleine muizen, zeer belangrijk voor

de overleving van roofvogels en uilen gedurende de wintermaanden. Ten slotte bezorgt ruigte kleine zangvogels dekking. Een ruigtestrook kan worden verkregen door minder vaak te maaien en af te voeren. Bij een ruigtestrook dient ieder jaar één derde deel gemaaid te worden, bij voorkeur in de periode van oktober tot februari. Hakhout

Een bosje met hakhout is vooral bedoeld voor de houtopbrengst. De boomsoorten die hiervoor gebruikt worden zijn es, els en wilg, die om de 8 tot 12 jaar vlak boven de grond afgezaagd worden. De stobben lopen daarna opnieuw uit. Goed om CO2-neutraal te leven. Vogels, insecten, kikkers, padden en kleine zoogdieren maken dankbaar gebruik van een hakhoutbosje. Een stuk hakhout (es) dat net is afgezet.

Natuurvriendelijke oever/Plasdras Natuurvriendelijke oevers en plasdras zijn oevertypes die rekening houden met natuurlijke situaties en gradiënt. Natuurvriendelijke oevers lopen heel geleidelijk af, waardoor een groot scala aan vegetatietypen ontstaat. Plasdras is een zone van zeer ondiep water, waar moerasvegetatie tot ontwikkeling komt. Een andere vorm is een flauw oplpnede oever (minimaal 1:4)De verkregen vegetatietypen trekken weer insecten zoals libellen aan, ideaal voor echte insecteneters. Ook amfibieën komen goed aan hun trekken bij deze oevervormen, belangrijke voedselbron binnen het veelzijdige dieet van de steenuil. In een tuin is de natuurvriendelijke oever met een bloeiende en kleurrijke oevervegetatie is en goed alternatief voor een harde oeverbeschoeiing. Door in te zaaien met het dotter-koekoeksbloemmengsel krijgt u snel resultaat. Houdt rekening met de voorwaarden van Waterschap Rivierenland.

Composthoop Mest en plantafval dient bij voorkeur in een open compost- en mesthoop gelegd te worden, zodat er veel insecten op af komen. Zijn er bij u in de buurt ook ringslangen, dan kan dit goed gecombineerd worden met een broeihoop voor de eieren van de ringslang. Hiervoor dient u afwisselend en laag takken en compost en mest op te bouwen. Composthoop

Vogelbosje, Struweel/struikgewas

Besdragend struikgewas zorgt voor voedsel in de vorm van insecten, zaden en bessen. Daarnaast zijn ze een vluchtplaats voor diverse zangvogels. Het struweel zorgt ook voor beschutting op het erf, de wind wordt gebroken Hiervoor dienen inheemse struiksoorten aangeplant te worden (éénstijlige meidoorn, sporkehout, gelderse

roos, hazelaar, gewone vlier, hulst, sleedoorn, hondsroos en wilde liguster). Aansluitend een kruidenrijke strook inzaaien (aan de zonkant) is een waardevoplle aanvulling. het niet meer nodig. De kruidenrijke strook jaarlijks voor 60% maaien in het najaar en het maaisel op een hoop leggen. In de droge stengels die blijven staan overwinteren veel insecten en larven.

Struweel bosje • Vluchtplaats / Toegankelijk gebouw

Een aantal erfvogels broedt in agrarische gebouwen, zoals stallen en schuren. Met deze adoptie worden stallen en schuren toegankelijk gemaakt als vluchtplaats/broedplaats voor o.a. boerenzwaluw en steenuil. Denk hierbij aan een permanente ingang, zitbalken of een opstaand randje om een nest te bouwen (vogelbescherming.nl2, 3). • Nootdragende bomen /Solitaire bomen

Veel nieuwe boerderijen bevatten weinig begroeiing en zijn echt windvangers. Om meer beschutting te krijgen kan een aantal solitaire bomen worden aangeplant (es, notenboom, paardenkastanje). Veel zangvogels profiteren hiervan mee en gebruiken de bomen als zangpost.

• Modderige plek Het lukt zwaluwen niet altijd een nest te bouwen, vaak kunnen ze dan onvoldoende modder vinden. Het creëren van een modderige plek is dan een goede optie (vogelbescherming.nl3). Met uw adoptie kunnen een aantal modderige plaatsen worden aangelegd en onderhouden.