Het Energieakkoord en de democratie 

John Grin, Universiteit van Amsterdam

Amsterdam Institute for Social Science Research

www.uva.nl/profiel/j.grinj.grin@uva.nl

Het Energieakkoord: democratie buiten spel? 

• Want zie:

– Manier van tot standkomingen uitrol

– Recente politieke debatten

WAAR ZIJN DIE DEBATTEN EEN GEVAL VAN?

Geval 1

• 02 ‐04 – 2015:  Kamp: kolendeal is geen geïsoleerde afspraak

• 11 ‐05‐ 2015: CONSUMENT DUPE KOLENDEAL

• 11 – 05 – 2015: 'Afschaffen kolenbelasting brengt kolenstokers zeker EUR 1,2 mrd voordeel'

Waar zijn die debatten een geval van? 

• Een lobby van individuele akkoordpartijen• Steun van sommige media & politici voor 

een lobby • Een minister die de integriteit van het 

akkoord bevestigt • Een minister die een betrouwbare partner 

wil zijn

Geval 2, 3

• 12 ‐ 11 – 2013: Kamer en Kamp slaan elkaar om de oren met energieakkoord

• 11 – 2‐ 2013: Nederland zet puntjes op i bij uitvoering EU‐richtlijn energie‐efficiëntie

Waar zijn die debatten een geval van? 

• Een lobby van individuele akkoordpartijen• Steun van sommige media & politici voor 

een lobby • Een minister die de integriteit van het 

akkoord bevestigt • Een minister die een betrouwbare partner 

wil zijn

• I(I)– I(I)

• II• II

Geval 4, 5, 6

• 13 – 01 – 2015: Kamp bedankt voor tips energie‐innovatie, maar vindt eigen aanpak goed

• 20 – 01 – 2015: Kamer vraagt kabinet om financiële details bij uitvoering energieakkoord

• 26‐5‐2015: Kamp: ik ga geen overboeking van SDE+‐gelden toestaan

Waar zijn die debatten een geval van? 

• Lobby van individuele akkoordpartijen• Steun van sommige media & politici voor een 

lobby • Minister die de integriteit van het akkoord 

bevestigt • Minister die een betrouwbare partner wil zijn• Minister die zegt duurzame innovatie te willen• Minister die balans KT/LT wil• Minister die gevraagde rekenschap biedt• Consistente minister

• I(I)– I(I)

• II• II• I(I)• III• I• II

Geval 7, 8

• 28 – 5 – 2015:  Kamp in overleg met ACM over knelpunten Warmtewet

• 19 – 6 – 2015: Kamp: ACM moet nieuwe handvatten krijgen in afweging groen versus kartel

Waar zijn die debatten een geval van? 

• Lobby van individuele akkoordpartijen• Steun van sommige media & politici voor een 

lobby • Minister die de integriteit van het akkoord 

bevestigt • Minister die een betrouwbare partner wil zijn• Minister die zegt duurzame innovatie te willen• Minister die balans KT/LT wil• Minister die gevraagde rekenschap biedt• Consistente minister• Minister die in geest akkoord (duurzame 

energievoorziening) regels verandert

• III(I)– II(II)

• IIII• II• II(I)• III• I• II• II

Kortom, wat is dit nu? 

• Is dit een democratisch probleem? 

• Of: – Een standvastige minister?

– Betrouwbare overheid?– Heldere visie?

WAAR GAAN DIE DEBATTEN WEZENLIJK OVER? 

We beleven een transitie…

• CEO Europe van GE Stephan Reimelt:– "We zullen overweldigd zijn“ 

• DG Energie Mark Dierkx:• “de energietransitie wel eens voorgesteld als een spannend verhaal dat nog moet beginnen (…) Maar het gebeurt nu al"

… en in een transitie 

• zijn er veranderaars

… en in een transitie 

• is er inertie 

… en in een transitie 

• is er verzet– Some win, some looseén – Win some, loose some

Maar wat is winst? En wat verlies? En wat heeft dat met inertie te maken?

• Normaal: – denken vanuit eerdere 

ervaring: hoe is het?– Verandering alleen positief 

indien bij winst– Wat winst is hangt af van 

de bestaande regels • In transitie:

– Denk: hoe zou het kunnen zijn? 

– wat is dan voordelig?– Hoe daartoe regels 

veranderen?  

Wat betekent normaal, haalbaar, aanvaardbaar? En wat heeft dat met de transitie te maken? 

• Bouwonderneming de Jordaan, (1896)– Lindengracht 206‐220

• Woningwet 1901

TOT SLOT: WAT STAAT ONS ‐MIJ, U ‐ TE DOEN? 

Voeren we het debat vanuit het verleden…

… of vanuit de toekomst? 

• 28‐5‐2015: Agnes Mulder, CDA over warmtenetten – “ACM “moet met ‘andere parameters’ gaan werken.”

• En Kamp zegt dat toe 

• 22‐6‐2015:  Stephan Reimelt, CEO ‐ GE Europe

• “niet alleen bedrijven bezig met ontwikkeling van slimme producten op energiegebied. Er is ‘democratisering’ waarbij jan en alleman techniek maakt (…)  Appsvoor controle over huishoudelijk energieverbruik door ‘god mag weten wie’ gemaakt.”

• “Laat de veranderingen dus maar komen en kijk dan pas hoe hier precies regelgeving en toezicht voor moet verschijnen”

3 – 06 ‐ 2015

• 22 ‐ 6 – 2015:• Colette Maloney, EU:

– “EU moet voortouw nemen bij definiëren van standaarden slimme netwerken, anders ontwikkelen anderen de kaders en dat is niet per se in ons voordeel”

• 03 – 06 – 2015: António Luís Guerra Nunes Mexia, President Eurelectric:

• “Traditionele bedrijven in de energiesector hebben te lang in een fase van ontkenning verkeerd. Ontkenning over de opkomst van schone energiebronnen, ontkenning over de actieve rol die energieconsumenten gaan spelen. Ze moeten hun diensten en producten veranderen om relevant te blijven.”

• 24 – 6 – 2015: Rechtbank Den Haag

• "In de klimaatwetenschap is sinds 2007 breed aanvaard dat de door mensen veroorzaakte uitstoot van broeikasgassen waarschijnlijk binnen enkele tientallen jaren leidt tot ernstige klimaatverandering met onomkeerbare gevolgen",

• "Op de staat rust de rechtsplicht om te bewerkstelligen dat de uitstoot in 2020 met tenminste 25% is gereduceerd. Berusten in een geringere reductie is onrechtmatig ten opzichte van Urgenda."

Tot slot: 

• Etymologisch woordenboek:– energie zn. ‘werkkracht’

Vnnl. energie ‘kracht’ [1658; Meijer], energi ‘volhardendegeestkracht’ [1790; WNT vonk I]. Met name gebruikt als term in de natuurwetenschap sinds de 19e eeuw.

• Politicologie:– Democratie is het gezamenlijk vormgeven aan de gezamenlijke 

toekomst (sic!)