Het coffeeshopbezoek in Nijmegen

Een inventariserend onderzoek naar

de omvang en kenmerken van het

bezoek aan de Nijmeegse coffeeshops

Onderzoek en Statistiek

Augustus 2008

2

Het coffeeshopbezoek in Nijmegen

Een inventariserend onderzoek naar

de omvang en kenmerken van het

bezoek aan de Nijmeegse coffeeshops

Uitgave

Gemeente Nijmegen

Directie Wijk en Stad

Afdeling Onderzoek en Statistiek

Augustus 2008

Verkrijgbaar

Stadswinkel

Gemeentelijk Informatiecentrum Open Huis

Mariënburg 75

6511 PP Nijmegen

telefoon: (024) 3292408

ook te vinden via: www.nijmegen.nl

Opdrachtgever

Gemeente Nijmegen

Afdeling Veiligheid

Mw. Carin Brunenberg

Uitvoering

Directie Wijk en Stad

Afdeling Onderzoek en Statistiek

In samenwerking met: INTRAVAL, bureau voor onderzoek en advies

Rapportage: Marieke Peters

Onderzoek en Statistiek

Augustus 2008

Inhoudsopgave (vervolg)

2

Inhoudsopgave

1 Samenvatting 5

2 Inleiding 11

2.1 Coffeeshops in Nijmegen 11 2.2 Weinig overlastsituaties 12 2.3 Het Nijmeegse coffeeshopbeleid 12 2.4 Aanleiding voor het onderzoek 13

3 Onderzoeksopzet 15

3.1 Probleemstelling en opzet onderzoek 15 3.2 Onderzoeksopzet 16

4 Aantallen bezoekers in Nijmeegse coffeeshops 17

4.1 Openingstijden 17 4.2 Aantallen coffeeshopbezoekers 17 4.3 Jet Set de coffeeshop met meeste bezoekers 17 4.4 Doordeweekse dag net zo druk als in het weekend 18 4.5 Avond drukste moment van de dag 18

5 Bezoekerskenmerken 19

5.1 Veelal mannelijke bezoekers 19 5.2 Veel Nijmeegse coffeeshopbezoekers, aandeel Duitsers laag 19 5.3 Meeste coffeeshopbezoekers hebben betaald werk 20

6 Softdrugsgebruik 21

6.1 Wekelijks softdrugsgebruik bij meerderheid coffeeshopbezoekers 21 6.2 Gebruik van softdrugs thuis, in coffeeshops en bij vrienden 21

7 Bezoekgedrag Nijmeegse coffeeshopbezoekers 23

7.1 Veel wekelijkse coffeeshopbezoekers 23 7.2 Veel vaste klanten 23 7.3 Meerdere coffeeshops op één dag bezoeken 24

Inhoudsopgave (vervolg)

4

7.4 Ook wel eens bezoek coffeeshop elders, maar meestal toch in Nijmegen 24 7.5 Goede kwaliteit softdrugs belangrijk bij keus coffeeshop 24 7.6 Coffeeshopbezoek meestal met de auto 25 7.7 Coffeeshopbezoek meestal alleen 26 7.8 Weekend en (begin) avond het populairst onder coffeeshopbezoekers 27

8 Koopgedrag van coffeeshopbezoekers 29

8.1 Kopen van softdrugs bijna altijd in coffeeshop 29 8.2 Het kopen van softdrugs bij meerdere coffeeshops op één dag 29 8.3 Grote variatie in uitgave coffeeshopbezoek 29 8.4 Uitgaven Duitsers: voornamelijk aan softdrugs en eten & drinken 30

9 Waardering coffeeshopbezoekers 31

9.1 Onder bezoekers tevredenheid over Nijmeegse coffeeshops 31 9.2 Voldoende coffeeshops; coffeeshop rand stad voor deel bezoekers alternatief 31

10 Het coffeeshopbezoek in vergelijking met andere (grens)steden 33

11 Bijlagen 35

Samenvatting

5

1 Samenvatting

Aanleiding

Rond het Nijmeegse coffeeshopbeleid zijn een aantal zaken in ontwikkeling die hebben

geleid tot dit onderzoek. Ten eerste bestaat bij het gemeentebestuur de behoefte om

het huidige coffeeshopbeleid van Nijmegen te herijken. Daarnaast dient Nijmegen

rekening te houden met landelijke richtlijnen in het coffeeshopbeleid. Het Rijk verwacht

dat gemeenten iets doen aan afstanden tot scholen en dat grensgemeenten

coffeeshops in de grensstreek tegengaan.

De vraag daarbij is of het huidige coffeeshopbeleid voortgezet kan worden of

dat er, door landelijke of lokale ontwikkelingen, aanpassingen nodig zijn in het

Nijmeegse coffeeshopbeleid. Maar voordat Nijmegen haar beleid kan evalueren en

actualiseren is er meer informatie nodig over de Nijmeegse coffeeshopvestigingen en

het huidige bezoek aan coffeeshops. Betrouwbare, actuele bezoekcijfers waren tot

dusver niet voorhanden.

Vraagstelling

Ten behoeve van de benodigde basisinformatie wil dit onderzoek inzicht geven in de

aantallen coffeeshopbezoekers, de coffeeshopbezoeker beter in beeld brengen, en meer

te weten komen over het koopgedrag van de Nijmeegse coffeeshopbezoeker. De

vraagstelling in dit onderzoek luidt derhalve als volgt:

Hoeveel mensen bezoeken de coffeeshops in Nijmegen, wat zijn de kenmerken van de

coffeeshopbezoekers (leeftijd, herkomst) en wat is hun koopgedrag (wat wordt er

gekocht, wat wordt er uitgegeven)?

Opzet onderzoek

Voor het onderzoek zijn de afgelopen maanden (april-mei) op verschillende dagen en

tijdstippen tellingen uitgevoerd. Daarnaast zijn er zo’n 200 enquêtes afgenomen onder

de Nijmeegse coffeeshopbezoekers.

Het onderzoek is opgezet en gerapporteerd door de afdeling Onderzoek en

Statistiek, in samenwerking met het bureau INTRAVAL, dat met name het veldwerk heeft

uitgevoerd.

Aantallen bezoekers

Wekelijkse aantal bezoekers bij de 15 coffeeshops ongeveer 33700

Nijmegen kent 15 coffeeshops, allemaal gelegen in of vlakbij het stadscentrum (zie ook

de kaart op bladzijde 7). Op basis van de tellingen waren er tijdens de

onderzoeksperiode tussen de 4500 en 5100 coffeeshopbezoekers per dag. In totaal

komt dat neer op 30700 tot 36700 bezoekers per week. Niet alle bezoekers kopen ook

daadwerkelijk softdrugs in de coffeeshop1. Het aantal klanten dat softdrugs koopt is

dan ook wat lager en bedraagt per dag ongeveer 4400 en per week 30500 personen.

1 In de enquête geeft 90,5% aan per bezoek ook daadwerkelijk softdrugs te

kopen in de coffeeshop. Het aantal bezoekers is daarom met dit aandeel

gecorrigeerd om tot het aantal klanten te komen. De overige 9,5% koopt

iets anders (frisdrank, etc) of verblijft er alleen.

6

Met name de meest centraal gelegen coffeeshops trekken veel bezoekers. Uit

de tellingen is gebleken dat Jet Set (gericht op klanten die komen afhalen) de

coffeeshop is met de meeste dagelijkse bezoekers en klanten. Op enige afstand volgen

de coffeeshops Het Wonder (met zitgelegenheden), Dreadlock (richt zich op zowel de

afhaal- als de verblijvende klanten) en de Kronkel (een populaire, ruime coffeeshop waar

bij voorbeeld ook gebruik gemaakt kan worden van internet en pooltafel) met een groot

aantal klanten per dag. Coffeeshop Smoke vh Buggy is de coffeeshop met verreweg de

minste klanten. Hiervoor is geen direct aanwijsbare redenen te geven (locatie is in het

centrum). Wel zijn de openingstijden van deze coffeeshop erg beperkt. Jet Set kan

gemiddeld op enkele honderden bezoekers per dag rekenen, bij Smoke vh Buggy zijn er

slechts enkele tientallen bezoekers per dag.

Ook door de week veel coffeeshopbezoekers; avond drukste moment

Het grootste aandeel van de geënquêteerde coffeeshopbezoekers geeft aan vooral op

wisselende dagen een coffeeshop te bezoeken. Verder worden dagen in het weekend

door veel respondenten genoemd als dagen waarop men geregeld naar een coffeeshop

gaat. Opvallend is dat uit de tellingen blijkt dat niet zozeer alleen het weekend, maar

vooral ook bepaalde doordeweekse dagen erg druk zijn. In de onderzoeksperiode bleek

de dinsdag de drukste dag, gevolgd door de zaterdag en de woensdag.

Op het begin van de avond (tussen 18 uur en 21 uur) is het gemiddeld

genomen het drukst bij de Nijmeegse coffeeshops. De ochtend en de nacht zijn het

rustigst.

Bezoekerskenmerken

Gemiddelde leeftijd 29, de meeste bezoekers hebben betaalde werkzaamheden

De meeste bezoekers van de Nijmeegse coffeeshops zijn man. De leeftijd van de

Nijmeegse coffeeshopbezoeker varieert tussen de 18 en 61 jaar. Maar een groot deel

van de coffeeshopbezoekers bevindt zich in de leeftijdsklasse van tussen de 20 en 25

jaar. De gemiddelde leeftijd is 29 jaar. Verder hebben de meeste coffeeshopbezoekers

betaalde werkzaamheden (62%), een klein deel is student/scholier (17%), zit in de

WAO of is werkeloos (10%).

Voor een groot deel van de respondenten is Vmbo/Mavo (28%) of het MBO

(24%) de hoogst voltooide opleiding. Verder heeft een deel van de respondenten

Havo/Vwo (14%), het HBO (10%) of een universitaire opleiding (5%) afgerond.

De meeste respondenten (56%) zijn (mede)hoofdbewoner van een

zelfstandige woning, 27% woont bij ouders en 16% woont op kamers.

Aandeel Duitse coffeeshopbezoekers laag

Uit het onderzoek valt af te leiden dat de Nijmeegse coffeeshopmarkt voornamelijk

gericht is op lokale bezoekers. Het aandeel Duitse coffeeshopbezoekers is nog geen

10%. Een vierde van de coffeeshopbezoekers komt uit gemeentes rond Nijmegen

(Arnhem, Groesbeek, Wijchen, Grave, Elst, Cuijk). Bijna tweederde (63%) van de

coffeeshopbezoekers komt uit Nijmegen zelf. Binnen Nijmegen komt een groot deel van

de bezoekers uit de stadsdelen Oud-West, Nieuw-West en Oost.

De Duitse coffeeshopbezoekers bezoeken voornamelijk coffeeshops in het

centrum van de stad. De coffeeshops in Altrade en Bottendaal hebben relatief weinig

Duitse klanten.

Samenvatting

7

Van de geënquêteerde coffeeshopbezoekers hebben de meesten (74%) de

Nederlandse nationaliteit en 10% heeft de Duitse nationaliteit. Een klein aandeel is van

Marokkaanse (6-9%) of Turkse (2-6%) herkomst.

Bezoek- en koopgedrag Nijmeegse coffeeshopbezoekers

Veel frequente coffeeshopbezoekers

Veel van de Nijmeegse coffeeshopbezoekers zijn frequente bezoekers. 37% van de

geënquêteerde coffeeshopbezoekers gaat dagelijks naar een Nijmeegse coffeeshop,

38% gaat 2 a 3 keer per week en 10% van de coffeeshopbezoekers gaat 1 keer per

week naar een Nijmeegse coffeeshop. Het aandeel coffeeshopbezoekers dat minimaal 1

keer per week een coffeeshop bezoekt is dus groot.

Een schatting op basis van de enquêteresultaten en de telgegevens wijst uit

dat op het totaal van 30.700 bezoeken het aantal verschillende bezoekers zo’n 14.000

tot 15.000 is per week, waarvan 6.000 tot 7.000 frequente bezoekers (minstens 2

keer per week).

Bezoek aan meerdere coffeeshops

Van de geënquêteerden geeft 30% aan wel eens meerdere coffeeshops op één dag te

bezoeken. Het aantal Duitsers dat dit aangeeft is iets groter dan het aantal Nijmeegse

coffeeshopbezoekers. Toch geven de meesten aan meestal maar één coffeeshop per

dag te bezoeken.

Veel van de coffeeshopbezoekers geven aan vaak naar dezelfde coffeeshop in

Nijmegen te gaan. Soms bezoekt men ook wel eens wisselende coffeeshops in

Nijmegen of een coffeeshop buiten Nijmegen, zoals bijvoorbeeld in Amsterdam of

Utrecht. Maar 88% van de respondenten geeft aan het vaakst een coffeeshop in

Nijmegen te bezoeken.

Goede kwaliteit softdrugs belangrijk bij keuze coffeeshop

Naast gezelligheid, dicht bij huis en goede bereikbaarheid van de coffeeshop is de

kwaliteit van softdrugs een belangrijke reden om een bepaalde coffeeshop te bezoeken.

Voldoende parkeerplekken en anonimiteit is voor de meeste geënquêteerden minder

belangrijk bij de keuze van een coffeeshop.

Auto meest gebruikte vervoermiddel bij bezoek aan coffeeshop

Veel coffeeshopbezoekers (38%) geven aan met de auto een Nijmeegse coffeeshop te

bezoeken, van de Duitse coffeeshopbezoekers geeft 74% aan met de auto te komen.

Het grootste deel van de coffeeshopbezoekers komt lopend, met de bus of fiets.

Uitgaven

Gemiddeld geven geënquêteerde coffeeshopbezoekers 174 euro per persoon per maand

uit aan softdrugs (gekocht in een coffeeshop of elders). Ongeveer een vierde van de

geënquêteerde coffeeshopbezoekers geeft per maand onder de 50 euro uit aan

softdrugs, 18% tussen de 50 en 100 euro per maand, 34% tussen de 100 en 250

euro per maand, 18% tussen 250 en 500 euro per maand, en een aandeel van 4%

geeft per maand meer dan 500 euro uit aan softdrugs.

Op het moment van afname van de enquête had men gemiddeld 1,6 gram

softdrugs gekocht, en gemiddeld 10 euro uitgegeven. Alleen bij de Duitse

coffeeshopbezoekers lag het aantal gekochte grammen softdrugs wat hoger.

8

Softdrugs worden meestal gekocht in een gedoogde coffeeshop

De meeste coffeeshopbezoekers kopen hun softdrugs in gedoogde coffeeshops, zoals

de 15 onderzochte coffeeshops in Nijmegen. Slechts een klein aantal geeft aan ook wel

eens op andere manier softdrugs te verkrijgen (thuiskweek, dealpand). De

geënquêteerde coffeeshopbezoekers kopen meestal alleen softdrugs voor zichzelf

(72%), de rest soms ook voor anderen.

Veel dagelijkse sofdrugsgebruikers

Aan de respondenten is niet alleen gevraagd hoe vaak en waar men softdrugs koopt,

maar ook hoe vaak men ze gebruikt. Tweederde van de geënquêteerde

coffeeshopbezoekers gebruikt dagelijks softdrugs. De rest gebruikt merendeels

meerdere keren per week softdrugs. Slechts 5% geeft aan minder dan 1 keer per week

softdrugs te gebruiken.

Softdrugs wordt vaak thuis, in de coffeeshop of bij vrienden gebruikt. Gebruik

op straat of in uitgaansgelegenheden wordt aanzienlijk minder gedaan.

Tevredenheid over Nijmeegse coffeeshops; coffeeshop rand stad voor deel bezoekers

alternatief

Het grootste deel van de geënquêteerde coffeeshopbezoekers is tevreden over de

Nijmeegse coffeeshops. Er zijn voldoende coffeeshops vinden de meeste respondenten

(72%). Verder geeft men aan dat er een relaxte sfeer is in Nijmegen en dat de kwaliteit

over het algemeen goed is.

Alleen de spreiding van coffeeshops zou wat beter kunnen geeft men aan. Op

de vraag of men ook een coffeeshop zou bezoeken als deze aan de rand van de stad

gevestigd was, geeft 45% van de respondenten aan dit wel te zullen doen. Coffeeshop

bezoekers uit Duitsland of van buiten Nijmegen geven verhoudingsgewijs net iets vaker

aan eventueel een coffeeshop buiten het centrum te bezoeken.

Van alle respondenten die hebben aangegeven ook wel eens een coffeeshop

aan de rand van de stad te zullen bezoeken, geeft 44% wel aan dan nog even vaak een

coffeeshop in het centrum te bezoeken, 37% minder vaak, en 10% zou helemaal geen

coffeeshop in het centrum meer bezoeken.

Het Nijmeegse coffeeshopbezoek in vergelijking met andere

(grens)steden

Recent zijn er in Terneuzen (2007) en Venlo (2006) vergelijkbare onderzoeken

uitgevoerd naar het coffeeshopbezoek. Op basis van deze gegevens kan er een

vergelijking gemaakt worden met het Nijmeegse coffeeshopbezoek.

Opvallend is dat de bezoekers van de Nijmeegse coffeeshops voornamelijk

lokale bezoekers zijn. De meerderheid van de bezoekers is afkomstig uit Nijmegen zelf.

Een kleine 10% van de coffeeshopbezoekers komt uit Duitsland. In Venlo en Terneuzen

is het aandeel lokale coffeeshopbezoekers echter veel lager, en het aantal buitenlandse

coffeeshopbezoekers (drugstoeristen) vele malen hoger (resp. 50 tot 75% en 90%).

Een ander verschil is dat het totaal aantal wekelijkse coffeeshopbezoeken in

Nijmegen een coffeeshop komt bezoeken (zo’n 34.000) het dubbele is van het aantal

coffeeshopbezoeken in Terneuzen, maar dat het aantal coffeeshopbezoeken per

coffeeshop in Nijmegen een stuk lager ligt dan in Terneuzen. Terneuzen heeft maar

Samenvatting

9

twee coffeeshops (vergeleken met 15 coffeeshops in Nijmegen). Het aantal bezoeken

per coffeeshop per dag is in Terneuzen daardoor aanzienlijk hoger.

Tenslotte is een groter aandeel van de Nijmeegse coffeeshopbezoekers

tevreden over het aantal coffeeshops dan dat het geval is bij de coffeeshopbezoekers in

Terneuzen en Venlo.

10

Inleiding

11

2 Inleiding

2.1 Coffeeshops in Nijmegen

In Nijmegen bevinden zich op dit moment 15 gedoogde coffeeshops, waarvan er 4

buiten het stadscentrum liggen, zij het op korte afstand, in de wijken Bottendaal en

Altrade. Verder liggen de coffeeshops redelijk geconcentreerd in het stadscentrum. Met

name in en rond de Vlaamse Gas doet zich een concentratie van coffeeshops voor (de

Kronkel, Jet Set, Dreadlock, Jamaica, Lucky Luck en ‘t Kunsje).

Bijna alle coffeeshops zitten al meer dan 20 jaar op de locatie waar ze nu

zitten. Uitzonderingen hierop vormen Headshop (verhuisd in 2001), Jamaica (verhuisd

in 2003 van andere centrumlocatie) en 't Nijmeegs Wonder (nieuw gestart midden jaren

negentig).

Figuur 1: ligging van coffeeshops in Nijmegen

De verschillende coffeeshops hebben verschillende functies. Hoewel coffeeshops

verplicht zijn om zitplekken aan te bieden, zijn er een aantal coffeeshops die niet

ingericht zijn voor langdurig verblijf maar zich richten op klanten die komen afhalen (Jet

Set is hier het beste voorbeeld van). In deze coffeeshops lopen bezoekers in en uit om

softdrugs af te halen, maar men gaat vaak niet zitten (hier zijn ook weinig

mogelijkheden voor) en de softdrugs wordt meestal mee genomen om ergens anders te

gebruiken.

12

Er zijn ook een aantal coffeeshops die juist wel ingericht zijn op verblijf van

bezoekers en het gebruik van softdrugs ter plekke. Kenmerkend voor deze coffeeshops

is een ruimer zitgedeelte. De Kronkel is de coffeeshop in Nijmegen die wat betreft

functies het meest uitgebreid is. Naast de verkoop en gebruik van softdrugs kan men in

de Kronkel ook voor andere activiteiten terecht: er is een pooltafel, er staan meerdere

computers die aangesloten zijn op internet, er zijn verschillende hoekjes waar mensen

kunnen zitten (loungen) en er is een uitgebreide menu kaart met lunchgerechten en

avondmaaltijden.

De meeste coffeeshops richten zich echter op zowel afhaalklanten als op het

verblijf van klanten.

naam coffeeshop locatie

Dakota Centrum

Jamaica Centrum

Jet Set Centrum

De Kruidentuin Centrum

Headshop Centrum

Het Wonder Centrum

Dreadlock Centrum

De Kronkel Centrum

Lucky Luck Centrum

’t Kunsje Centrum

Smoke vh Buggy Centrum

Ketama Bottendaal

Labda Bottendaal

Panorama Bottendaal

De Wedren Altrade

Tabel 1: locatie Nijmeegse coffeeshops

2.2 Weinig overlastsituaties

Op dit moment is in Nijmegen de overlast van coffeeshops goed beheersbaar. De buiten

het centrum gevestigde coffeeshops bevinden zich in een gebied met een overwegende

woonfunctie, en zouden daardoor iets meer (subjectieve) overlast kunnen veroorzaken

voor de omgeving dan in een gebied met een gemengde functie (zoals het

stadscentrum). Toch zijn er op dit moment geen signalen van ernstige, acute overlast.

Wel is er in het collegeadvies in 2001 aangegeven dat coffeeshops in woongebieden

niet wenselijk zijn, ter voorkoming van aantasting van het woon- en leefklimaat.

2.3 Het Nijmeegse coffeeshopbeleid

Het coffeeshopbeleid in de afzonderlijke gemeenten in Nederland is een lokale

uitwerking van het landelijk cannabisbeleid. Naast algemene landelijke voorwaarden is

het coffeeshopbeleid verder voornamelijk een taak voor lokaal bestuur (zie bijlage 1).

Er bestaan verschillende beleidsvormen voor coffeeshopbeleid. Nijmegen

hanteert met betrekking tot de coffeeshops een maximumbeleid, wat inhoudt dat er

Inleiding

13

een maximum is aan het aantal coffeeshops dat wordt gedoogd. Daarnaast moeten de

reeds gevestigde coffeeshops buiten het centrum verdwijnen door middel van een

uitsterfbeleid, wat inhoudt dat de huidige exploitant mag blijven, maar zijn zaak niet

kan overdragen aan een nieuwe exploitant. In navolging van landelijke ontwikkelingen

wil Nijmegen in de toekomst geen coffeeshops meer in woongebieden om aantasting

van het woon- en leefklimaat te voorkomen. Ook wordt er in het Nijmeegse

coffeeshopbeleid rekening gehouden met de afstand van coffeeshops naar scholen en

andere jongerenvoorzieningen. Verder is er op grond van de landelijke richtlijnen geen

toegang van en verkoop aan jongeren onder de 18 jaar.

Nijmegen heeft in haar drugsbeleid tot nu toe geen maatregelen met

betrekking tot drugstoeristen opgenomen. Het Rijk verwacht dat grensgemeenten in

hun coffeeshopbeleid concrete maatregelen vastleggen om drugstoerisme in te

dammen2. Nijmegen is een grensgemeente, maar over de omvang van drugstoerisme in

Nijmegen is weinig bekend. Concrete maatregelen tegen drugstoerisme zijn dus ook

nog niet genomen.

2.4 Aanleiding voor het onderzoek

Rond het Nijmeegse coffeeshopbeleid zijn een aantal zaken in ontwikkeling die hebben

geleid tot het kader van dit onderzoek. Ten eerste bestaat de behoefte om het huidige

coffeeshopbeleid van Nijmegen te herijken. De vraag is of er een evenwicht is tussen

het aantal coffeeshopbezoekers en het aantal coffeeshops. Daarvoor is meer

(statistische) informatie nodig met betrekking tot de Nijmeegse coffeeshopvestigingen

en het huidige bezoek aan coffeeshops.

Daarnaast is er landelijk beweging in het coffeeshopbeleid: het Rijk verwacht

dat gemeenten iets doen aan afstanden tot scholen en dat grensgemeenten

coffeeshops in de grensstreek tegengaan. In Nijmegen is echter, zoals gezegd, weinig

bekend over het aantal drugstoeristen. Gegevens over aantallen lokale, regionale en

internationale bezoekers kunnen van invloed zijn op het coffeeshopbeleid. Deze zaken

hebben geleid tot de vraag naar en de opzet van dit onderzoek.

2 Project ‘Veiligheid begint bij voorkomen’ Ministerie van Justitie (2007)

14

Onderzoeksopzet

15

3 Onderzoeksopzet

3.1 Probleemstelling en opzet onderzoek

Achtergrond van dit onderzoek is de herijking van het Nijmeegse coffeeshopbeleid. De

vraag is of het huidige coffeeshopbeleid voorgezet kan worden of dat er, door landelijke

of lokale ontwikkelingen, aanpassingen gedaan dienen te worden in het Nijmeegse

coffeeshopbeleid.

Er is dus behoefte aan het actualiseren van beleid. Maar om beleid te kunnen

actualiseren is er in eerste instantie informatie nodig over de huidige situatie omtrent

Nijmeegse coffeeshops en coffeeshopbezoekers. Door middel van dit onderzoek willen

we meer gegevens verkrijgen over de aantallen coffeeshopbezoekers, de hoeveelheid

toeristen die de Nijmeegse coffeeshops bezoeken en het koopgedrag van

coffeeshopbezoekers. De centrale onderzoeksvraag in dit onderzoek naar de Nijmeegse

coffeeshops luidt dan ook als volgt:

Hoeveel mensen bezoeken de coffeeshops in Nijmegen, wat zijn de kenmerken

van de coffeeshopbezoekers (leeftijd, herkomst) en wat is hun koopgedrag

(wat wordt er gekocht, wat wordt er uitgegeven)?

Uit de centrale vraagstelling kunnen we afleiden dat er in het onderzoek 3 dingen zijn

die we willen weten: Ten eerste willen we kijken naar hoeveel mensen coffeeshops in

Nijmegen bezoeken. Ten tweede willen we de coffeeshopbezoeker beter in beeld

brengen. Ten derde willen we kijken naar het koopgedrag van de coffeeshopbezoekers.

Deze vragen zijn uit te breiden naar meerdere deelvragen.

Aantallen bezoekers

a. Wat zijn de aantallen coffeeshopbezoekers op de verschillende dagen op

verschillende tijden in de verschillende coffeeshops in Nijmegen?

b. Welke coffeeshops worden veel bezocht en welke weinig?

Bezoekers kenmerken

c. Is de Nijmeegse coffeeshopmarkt vooral gericht op lokale, regionale of

internationale bezoekers (met andere woorden; waar komt de

coffeeshopbezoeker vandaan)?

d. Binnen welke leeftijdscategorie valt de coffeeshopbezoeker?

e. Wat voor dagelijkse werkzaamheden hebben coffeeshopbezoekers?

f. Wat is de woonsituatie van coffeeshopbezoekers?

Sofdrugsgebruik

g. Hoe vaak gebruikt de coffeeshopbezoeker softdrugs?

h. Waar wordt softdrugs gebruikt?

Bezoekgedrag

i. Hoe vaak bezoeken coffeeshopbezoekers een coffeeshop?

j. Waarom kiezen coffeeshopbezoekers om naar een bepaalde coffeeshop te

gaan?

16

k. Welk vervoersmiddel gebruiken coffeeshopbezoekers om naar de coffeeshop

te komen?

l. Wordt een coffeeshop alleen bezocht of in gezelschap?

m. Op welke dagen en welke tijdstippen gaan bezoekers het liefst naar een

coffeeshop?

Koopgedrag bezoekers

n. Wat koopt de coffeeshopbezoeker bij een bezoek aan de coffeeshop (enkel

softdrugs of ook iets van eten of drinken)?

o. Worden er ook op 1 dag meerdere coffeeshops bezocht?

p. Wat wordt er per bezoek uitgegeven?

q. Hoe denken de coffeeshopbezoekers over de coffeeshop in Nijmegen?

Tevredenheid Nijmeegse coffeeshops

r. Wat vinden de coffeeshopbezoekers van de Nijmeegse coffeeshops?

s. Wat vinden coffeeshopbezoekers van de hoeveelheid coffeeshops in

Nijmegen?

t. Als er op een coffeeshop op een goed bereikbare, meer aan de rand van de

stad gelegen coffeeshop zou zijn, zouden de coffeeshopbezoekers

deze dan bezoeken?

3.2 Onderzoeksopzet

Het onderzoek naar de coffeeshops in Nijmegen is uitgevoerd in april, mei en juni 2008.

het onderzoek is opgezet en uitgevoerd door de afdeling Onderzoek en Statistiek, in

samenwerking met het onderzoeksbureau INTRAVAL. Voor het onderzoek zijn

verschillende methoden van onderzoek gebruikt:

1. Tellingen en observaties op verschillende dagen en tijdstippen bij de

verschillende coffeeshops

2. Enquêtes onder coffeeshopbezoekers

3. Enkele gesprekken met sleutelpersonen (politie, gemeentefunctionarissen)

De tellingen en enquêtes zijn uitgevoerd door c.q. onder regie van onderzoeksbureau

INTRAVAL. Bij de 15 gedoogde coffeeshops in Nijmegen zijn in april en mei 2008 op

verschillende dagen en tijdstippen (van 9 uur ’s ochtends tot 1 uur ’s nachts) tellingen

uitgevoerd. De tellingen hebben buiten de coffeeshops plaatsgevonden, waarbij alle

mensen die de coffeeshop binnen gegaan zijn geteld werden, ongeacht of er iets

gekocht werd of niet.

Er zijn ook enquêtes afgenomen onder de bezoekers van de Nijmeegse

coffeeshops. In totaal hebben 202 coffeeshopbezoekers meegewerkt aan de enquête3.

De enquêtes zijn, afhankelijk van de coffeeshop, binnen of buiten de coffeeshop

afgenomen. De duur van een enquête was ongeveer 10 minuten. Een groot deel van de

vragenlijst bestond uit voorgecodeerde vragen. De vragenlijst die gebruikt is, is

vergelijkbaar met eerdere onderzoeken onder bezoekers van coffeeshops in Venlo

(gemeente Venlo 2006) en Terneuzen (INTRAVAL 2007).

3 Er is gewerkt met een aselecte werkwijze, waarbij elke 10

e bezoeker is

aangesproken. 60% van de aangesproken coffeeshopbezoekers heeft meegewerkt

aan het onderzoek. De non-respons bedraagt dus 40%.

Aantallen bezoekers in Nijmeegse coffeeshops

17

4 Aantallen bezoekers in Nijmeegse coffeeshops

4.1 Openingstijden

De meeste coffeeshops in Nijmegen gaan open tussen 9 uur en 12 uur, en de

sluitingstijden variëren van 23 uur tot 1 uur ’s nachts. Een aantal coffeeshops heeft

andere openingstijden gedurende het weekend. Op de dagen vrijdag, zaterdag en

zondag zijn veel coffeeshops iets langer open.

Een uitzondering is de coffeeshop Smoke van het Buggy. Deze coffeeshop is

van maandag tot en met woensdag alleen in de ochtend open. Donderdag tot en met

zondag is de coffeeshop officieel tot 21uur open, maar de openingstijden wisselen.

4.2 Aantallen coffeeshopbezoekers

In de onderzoeksperiode waren er over alle 15 coffeeshops gemeten gemiddeld tussen

de 4500 en 51004 mensen per dag die een bezoek brachten aan één van de Nijmeegse

coffeeshops. In een week tijd werden er tussen de 30700 en 36700 bezoeken afgelegd

aan een Nijmeegse coffeeshop5.

Er moet echter een onderscheid gemaakt worden tussen bezoekers die wel of

geen softdrugs kopen in de coffeeshop. Uit de enquête blijkt dat 90,5% van de

bezoekers softdrugs koopt, de andere 9,5% koopt frisdrank, iets te eten of koopt niks.

Het gemiddelde aantal drugskopende klanten per dag in de onderzoeksperiode bedroeg

dan ook rond 4400.

4.3 Jet Set de coffeeshop met meeste bezoekers

Van alle 15 coffeeshops heeft de in de Vlaamse Gas (Centrum) gevestigde coffeeshop

Jet Set de meeste bezoekers, namelijk tussen de 4000 en 4600 per week. De centrale

locatie van de coffeeshop zou hierin een rol kunnen spelen. Maar bijvoorbeeld ook de

waardering van de kwaliteit softdrugs. Verder is Jet Set een coffeeshop die zich richt

op afhalende klanten, en de doorloop van bezoekers is daar groot.

Op enige afstand van Jet Set volgen de coffeeshops Het Wonder, Dreadlock

en de Kronkel met veel bezoekers. Het Wonder is gevestigd vlakbij het station, wat een

reden kan zijn waarom daar veel bezoekers komen. Dreadlock en De Kronkel, zijn net

als Jet Set, midden in het centrum gevestigd in het straatje de Vlaamse Gas. Naast de

locatie kan het soort coffeeshop ook invloed hebben op de aantallen bezoekers.

Dreadlock heeft zowel afhaal als verblijf, het Wonder en de Kronkel hebben juist veel

bezoekers die ook verblijven, waardoor de doorstroom misschien iets minder groot is.

Desalniettemin hebben deze laatste twee coffeeshops per week ook een groot aantal

bezoekers.

4 Uit de enquête onder coffeeshopbezoekers blijkt dat 29,5% van de

bezoekers meerdere coffeeshops op één dag bezoekt. Hiervoor is een

correctie toegepast. 5 We hebben een extra controle uitgevoerd door onze telgegevens te

vergelijken met de (omzet) gegevens van één van de grotere coffeeshops.

Bij deze controle bleek dat onze bezoekersaantallen overeenkomen met de

gegevens van de coffeeshopeigenaar.

18

Tijdens het onderzoek bleek dat met name Smoke van het Buggy een

coffeeshop is waar wekelijks relatief weinig bezoekers komen. Het is moeilijk om aan te

geven waarom deze coffeeshop, ook gelegen in het centrum, minder bezoekers trekt,

maar de geringe openingsuren kunnen hier een rol in spelen. Tenslotte hadden ook de

coffeeshops Jamaica (Centrum) en Panorama (in de wijk Bottendaal, net buiten het

centrum) tijdens de onderzoeksperiode aanzienlijk minder bezoekers vergeleken met de

andere coffeeshops.

4.4 Doordeweekse dag net zo druk als in het weekend

Uit een eerder uitgevoerd onderzoek in Terneuzen6 blijkt dat coffeeshops met name op

de vrijdag en zaterdag druk worden bezocht. De tellingen in dit onderzoek laten echter

zien dat er in Nijmegen niet zozeer sprake is van een piekdag in het weekend wat

betreft het aantal bezoekers. In de weken van de tellingen bleek de dinsdag gemiddeld

het drukst. Daarnaast waren zaterdag en woensdag ook drukke dagen bij de

coffeeshops.

dag aantal bezoekers per dag

maandag 4700

dinsdag 5700

woensdag 4900

donderdag 4600

vrijdag 4400

zaterdag 5000

zondag 4500

Tabel 2: totaal aantal coffeeshopbezoekers per dag in Nijmegen

Als we kijken naar de afzonderlijke coffeeshop zien we dat in de onderzoeksperiode

slechts 4 van de 15 coffeeshops de drukste dag in het weekend hadden. De overige 11

coffeeshops hebben ieder een doordeweekse dag waarop de meeste bezoekers

kwamen.

4.5 Avond drukste moment van de dag

Gemiddeld genomen is het op het begin van de avond (tussen 18 uur en 21 uur) het

drukst bij de Nijmeegse coffeeshops. Maar ook op het eind van de middag (tussen 15

uur en 18 uur) zijn er veel coffeeshopbezoekers. De ochtend en de nacht zijn de meest

rustige tijdstippen (een uitzondering hierop vormt Smoke v.h. Buggy; deze coffeeshop

is vaak alleen maar in de ochtend geopend).

6 Bieleman, B., Naayer, H. (2007) Onderzoek coffeeshops Terneuzen

Bezoekerskenmerken

19

5 Bezoekerskenmerken

5.1 Veelal mannelijke bezoekers

De meeste bezoekers van de Nijmeegse coffeeshops zijn man (86%). De leeftijd van de

geënquêteerde coffeeshopbezoekers is uiteenlopend, die ligt namelijk tussen de 18 en

61 jaar. Zoals in onderstaande tabel af te lezen valt, bevindt het grootste aandeel

coffeeshopbezoekers zich tussen de 20 en 25 jaar. De gemiddelde leeftijd van de

Nijmeegse coffeeshopbezoeker ligt op 29 jaar.

Leeftijd coffeeshopbezoeker Aandeel in percentages

18 tot 20 14 %

20 tot 25 30 %

25 tot 30 17 %

30 tot 35 11 %

35 tot 40 11 %

40 tot 45 10 %

45 tot 50 4 %

50 tot 60 3 %

≥ 60 0,5 %

Tabel 3: aandeel coffeeshopbezoekers per leeftijdscategorie

5.2 Veel Nijmeegse coffeeshopbezoekers, aandeel Duitsers laag

Hoewel mensen soms gevoelsmatig het idee hebben dat de Nijmeegse coffeeshops veel

Duitse bezoekers hebben, blijkt uit dit onderzoek dat het aandeel Duitse

coffeeshopbezoekers niet heel groot is en zeker niet vergelijkbaar is met andere

grensgemeenten, zoals bijvoorbeeld Maastricht of Venlo.

Figuur 2: Aandeel coffeeshopbezoekers naar woonplaats

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%

Nijmegen

Nederland, buiten

Nijmegen

Duitsland

Buitenland, anders

dan Duitsland

20

Uit de enquête resultaten valt af te leiden dat de Nijmeegse coffeeshopmarkt zich

voornamelijk richt op lokale bezoekers. Bijna tweederde (63%) van de geënquêteerde

coffeeshopbezoekers woont in Nijmegen. Van de geënquêteerde Nijmegenaren kwamen

de meeste respondenten uit de stadsdelen Nijmegen-Oud-West, Nijmegen-Nieuw-West

en Nijmegen Oost.

Een vierde van de respondenten komt wel uit Nederland, maar niet uit

Nijmegen. Meestal komen deze bezoekers uit omliggende gemeenten van Nijmegen

(Arnhem, Groesbeek, Wijchen, Grave, Elst, Cuijk). Daarnaast komt een deel van de

coffeeshopbezoekers van buiten Nederland: iets minder dan 10% van de Nijmeegse

coffeeshopbezoekers komt uit Duitsland7 (grotendeels uit Kleve), en 2% komt uit een

ander land buiten Nederland.

Van de geënquêteerde bezoekers van de Nijmeegse coffeeshops heeft bijna

driekwart (74%) de Nederlandse nationaliteit en 10% is heeft de Duitse nationaliteit.

Verder is nog een klein aandeel van Marokkaanse (6-9%) of Turkse (2-6%) herkomst.

5.3 Meeste coffeeshopbezoekers hebben betaald werk

Van de geënquêteerde coffeeshopbezoekers heeft bijna tweederde (62%) betaalde

werkzaamheden, de overige bezoekers zijn voornamelijk student/scholier (17%) of

zitten in de WAO of zijn werkeloos (10%).

Van één vierde (28%) van de respondenten is de hoogst voltooide opleiding

VMBO/Mavo, 24% heeft het MBO afgemaakt. Verder is voor een deel van de

respondenten (14%) Havo/Vwo de hoogst voltooide opleiding, HBO (10%) of

universiteit (5%).

Wat betreft de woonsituatie; meer dan de helft van de respondenten (56%) is

(mede)hoofdbewoner van een zelfstandige woning, 27% woont bij ouders en 16%

woont op kamers.

7 Eén van de coffeeshopeigenaren geeft aan dat deze aantallen Duitse

coffeeshopbezoekers overeenkomen met de werkelijkheid.

Softdrugsgebruik

21

6 Softdrugsgebruik

6.1 Wekelijks softdrugsgebruik bij meerderheid coffeeshopbezoekers

Uit het onderzoek blijkt dat het grootste deel van de geënquêteerde

coffeeshopbezoekers (96%) wel eens softdrugs gebruikt. Van deze softdruggebruikers

gebruikt tweederde dagelijks softdrugs.

Figuur 3: Frequentie gebruik van softdrugs

Van de geënquêteerden die aangegeven hebben softdrugs te gebruiken, gebruikt een

groot deel (94%) wekelijks (dagelijks, 2 a 3 keer in de week of eenmaal per week)

softdrugs.

6.2 Gebruik van softdrugs thuis, in coffeeshops en bij vrienden

Softdrugs gebruikt men vaak thuis, geeft 76% van de geënquêteerden aan. Maar ook

de coffeeshop in Nijmegen (73%) en bij vrienden thuis (51%) worden vaak genoemd

als locatie om softdrugs te gebruiken. Het gebruik van softdrugs op straat of

hangplekken (22%) en in uitgaansgelegenheden (18%) wordt aanzienlijk minder vaak

genoemd door de geënquêteerden. Een klein deel van de geënquêteerden (bijna 5%)

geeft aan ook wel eens op school softdrugs te gebruiken.

Het gebruik van softdrugs wordt vaker in gezelschap (38%) gedaan dan alleen

(15%). Maar de meeste Nijmeegse coffeeshopbezoekers (47%) gebruiken softdrugs

zowel alleen als in gezelschap.

64%

20%

3%

3%

6%

4%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%

dagelijks

2 a 3 keer per w eek

1 keer per w eek

2 a 3 keer per maand

≤1 keer per maand

nooit

22

Bezoekgedrag Nijmeegse coffeeshopbezoekers

23

7 Bezoekgedrag Nijmeegse coffeeshopbezoekers

7.1 Veel wekelijkse coffeeshopbezoekers

We kunnen uit de enquêteresultaten afleiden dat veel van de geënquêteerde

coffeeshopbezoekers met regelmaat een coffeeshop bezoeken. Bijna 85% van de

geënquêteerden gaat minimaal 1 keer per week naar een coffeeshop in Nijmegen, en

een groot deel (37%) gaat dagelijks. Slechts voor 1% van alle geënquêteerden was het

de eerste keer dat ze een coffeeshop bezochten.

Figuur 4: Hoe vaak bezoek je een coffeeshop in Nijmegen?

Op basis van de enquêtegegevens en de telgegevens kunnen we behalve het aantal

bezoeken die er per week aan de Nijmeegse coffeeshops worden gebracht, ook het

aantal verschillende bezoekers benaderen. De coffeeshopbezoekers hebben in de

enquête aan kunnen geven of zij dagelijks, 2 à 3 keer per week, 1 keer per week, of

minder dan 1 keer per week een coffeeshop bezoeken. Een schatting op basis van deze

gegevens wijst uit dat er per week, op een totaal van 30.700 bezoeken, zo’n 14.000

tot 15.000 verschillende bezoekers zijn. Van dit aantal zijn er zo’n 6.000 tot 7.000

bezoekers die frequent (dat willen zeggen, minstens 2 keer per week) een coffeeshop

bezoeken.

7.2 Veel vaste klanten

De coffeeshopbezoekers geven aan vaak naar dezelfde coffeeshop te gaan. Van alle

geënquêteerden was het voor slechts 6% de eerste keer dat ze de coffeeshop waar de

enquête werd afgenomen bezochten. Meer dan de helft van de respondenten bezoekt

wekelijks dezelfde coffeeshop, 28% gaat zelfs dagelijks naar dezelfde coffeeshop. Met

name de coffeeshops Headshop en Ketama hebben veel vaste klanten: van de

geënquêteerden bij deze coffeeshops zegt meer dan de helft deze coffeeshop dagelijks

te bezoeken. De geënquêteerde coffeeshopbezoekers bij ’t Kunsje geven het minst vaak

aan wekelijks in deze coffeeshop te komen.

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45%

dagelijks

2 a 3 keer per w eek

1 keer per w eek

2 a 3 keer per maand

1 keer per maand

dit is de eerste keer

24

Bijna tweederde van de geënquêteerde coffeeshopbezoekers gaat ook wel

eens naar een andere coffeeshop in Nijmegen. Coffeeshop de Kronkel is in dit verband

de vaakst genoemde coffeeshop; veel coffeeshopbezoekers geven aan naast hun

‘vaste’ coffeeshop ook wel eens naar de Kronkel te gaan.

7.3 Meerdere coffeeshops op één dag bezoeken

Van alle geënquêteerden geeft 30% aan wel eens meerdere coffeeshops in Nijmegen

op één dag te bezoeken. De geënquêteerden afkomstig van buiten Nijmegen, bezoeken

net iets vaker meerdere coffeeshops op één dag dan geënquêteerde Nijmegenaren. Van

de geënquêteerde Nijmegenaren bezoekt 27% wel eens meerdere coffeeshops op een

dag, voor mensen buiten Nijmegen is dit 31%, en 32% van de Duitse

coffeeshopbezoekers geeft dit aan.

Figuur 5: Bezoek van meerdere coffeeshops op 1 dag naar herkomst

7.4 Ook wel eens bezoek coffeeshop elders, maar meestal toch in Nijmegen

De helft van de Nijmeegse coffeeshopbezoekers geeft aan ook wel eens een coffeeshop

buiten Nijmegen te bezoeken. Voor de Nederlandse coffeeshopbezoekers van buiten

Nijmegen is dit aandeel iets meer (65%). Van de Duitse respondenten geeft 37% aan

wel eens een coffeeshop buiten Nijmegen te bezoeken. Met name coffeeshops in de

grote steden (Amsterdam, Utrecht) worden wel eens bezocht. Ook Arnhem wordt een

aantal keer door de geënquêteerden genoemd. Een aantal respondenten geeft aan dat

waar men komt, men daar ook een coffeeshop bezoekt. Maar op de vraag waar men

het vaakst een coffeeshop bezoekt, antwoord 88% van de respondenten Nijmegen.

7.5 Goede kwaliteit softdrugs belangrijk bij keus coffeeshop

Waarom bezoeken coffeeshopbezoekers een bepaalde coffeeshop? Uit de enquête blijkt

dat coffeeshopbezoekers diverse redenen hebben om een bepaalde coffeeshop te

bezoeken.

Veel coffeeshopbezoekers vinden een goede kwaliteit softdrugs een

belangrijke reden om naar een specifieke coffeeshop te gaan. Andere redenen om voor

een bepaalde coffeeshop te kiezen zijn bijvoorbeeld gezelligheid en omdat vrienden ook

26,60%

31,40%

31,60%

73,40%

68,60%

68,40%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Nijmegen

Nederland, buiten

Nijmegen

Duitsland

ja

nee

Bezoekgedrag Nijmeegse coffeeshopbezoekers

25

altijd bij die specifieke coffeeshop komen. Verder kiezen de Nijmeegse coffeeshop-

bezoekers vaak een coffeeshop die dicht bij huis ligt. De coffeeshopbezoekers

waarderen het als een coffeeshop goed bereikbaar is. Voldoende parkeerruimte is

echter voor weinig geënquêteerden een reden om naar een specifieke coffeeshop te

gaan. Naar een bepaalde coffeeshop gaan vanwege de anonimiteit is voor bijna geen

van de geënquêteerde coffeeshopbezoekers een belangrijke motivatie.

Officieel moeten alle coffeeshops de mogelijkheid bieden om te zitten, maar

niet alle coffeeshops zijn voorzien van comfortabele zitplekken. Een aantal

respondenten geeft aan dit wel belangrijk te vinden. Voor een aantal bezoekers van De

Kronkel, Het Wonder, ’t Kunsje en Ketama zijn de zitmogelijkheden een belangrijke

reden om deze coffeeshops te bezoeken. Verder zijn er een aantal geënquêteerden die

aangeven het te waarderen als er in de coffeeshop ook iets gegeten kan worden. Met

name de bezoekers van de Kronkel geven dit aan (waar deze mogelijkheid er ook is), de

bezoekers van andere coffeeshops vinden dit minder belangrijk. Bijna de helft van de

geënquêteerde bezoekers van Jet Set en Dreadlock vindt de prijs van softdrugs een

belangrijke reden om deze coffeeshops te bezoeken.

De specifieke reden om een coffeeshop in Nijmegen te bezoeken in plaats van in een

andere stad, is voor de meeste geënquêteerden (73%) de nabijheid tot het woonadres.

Maar ook gezelligheid (10%), het tegenkomen van vrienden (7%) en een goede

kwaliteit van softdrugs (7%) is voor mensen een motivatie om naar een Nijmeegse

coffeeshop te gaan.

7.6 Coffeeshopbezoek meestal met de auto

Uit het onderzoek blijkt dat veel bezoekers van de Nijmeegse coffeeshops bij een

bezoek, de auto als vervoersmiddel gebruiken. Van de Duitse coffeeshopbezoekers gaat

(74%) met de auto naar de coffeeshop8.

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Nijmegen Nederland, buiten

Nijmegen

Duitsland

lopend

trein / bus

fiets / brommer

auto

Figuur 6: Vervoermiddel naar de coffeeshop, naar woonplaats

8 Een klein aandeel van de Duitse coffeeshopbezoekers geeft aan lopend naar

de coffeeshop te gaan. Dit zijn waarschijnlijk mensen die in Nijmegen

overnachten (bijvoorbeeld bij Nijmeegse vrienden of in een hotel).

26

Ook coffeeshopbezoekers uit Nijmegen en van buiten Nijmegen gaan vaak met de auto,

maar het aandeel ligt wat lager; 30% van de bezoekers uit Nijmegen komt meestal met

de auto, en 42% van de bezoekers van buiten Nijmegen pakt vaak de auto bij een

bezoek aan een coffeeshop. Naast de auto worden ook andere vervoersmiddelen

gebruikt om een coffeeshop te bereiken. De coffeeshopbezoekers van buiten Nijmegen

gaan wat vaker met trein (23%) of bus (14%) naar de Nijmeegse coffeeshops. Van de

bezoekers uit Nijmegen komen velen lopend (27%) of met de fiets (18%).

Het verschilt per coffeeshop met wat voor vervoersmiddel de bezoekers naar

de coffeeshop komen. Van de coffeeshops Jamaica, De Wedren, Panorama en Ketama

komt de helft of meer dan de helft van de bezoekers met de auto. De Wedren,

Panorama en Ketama liggen buiten het centrum en zijn daardoor ook beter te bereiken

voor auto’s. Bij coffeeshop Jamaica is het minder voor de hand liggend dat bezoekers

met de auto komen; Jamaica ligt in een ringstraat rondom het centrum (in de Van

Weldrenstraat), waar coffeeshopbezoekers betaald moeten parkeren. Jamaica is echter

wel een shop waar de meeste bezoekers softdrugs komen afhalen. Uit de enquête blijkt

verder dat de bezoekers van de coffeeshops die moeilijker te bereiken zijn met de auto

(zoals de coffeeshops in de Vlaamse Gas) iets vaker voor andere vervoersmogelijkheden

kiezen.

7.7 Coffeeshopbezoek meestal alleen

Van de geënquêteerden bezoeken meer mensen een coffeeshop alleen (42%) in plaats

van in gezelschap (29%). Daarnaast geeft 29% van de coffeeshopbezoekers aan de

ene keer alleen en de andere keer in gezelschap een coffeeshop te bezoeken.

Nijmegenaren bezoeken relatief het vaakst een coffeeshop alleen.

Coffeeshopbezoekers afkomstig van buiten Nederland bezoeken het vaakst een

coffeeshop in gezelschap.

Figuur 7: Coffeeshopbezoek alleen of in gezelschap, naar woonplaats

Op het moment van de enquête hebben we de respondenten gevraagd met hoeveel

personen ze de coffeeshop bezochten. In de meeste gevallen bezocht men de

coffeeshop met 1 andere persoon (68%) of 2 andere personen (21%). Groepen van 3

personen of meer kwam weinig voor.

48%

42%

16%

22%

29%

58%

30%

29%

26%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Nijmegen

Nederland,

buiten Nijmegen

Duitsland

alleen

in gezelschap

w isselend

Bezoekgedrag Nijmeegse coffeeshopbezoekers

27

7.8 Weekend en (begin) avond het populairst onder coffeeshopbezoekers

Het is moeilijk 1 specifieke dag aan te wijzen waarop de meeste coffeeshopbezoekers

naar een coffeeshop gaan. De meeste bezoekers geven in de enquête aan op

wisselende dagen te gaan (35%) of op alle dagen een coffeeshop te bezoeken (38%).

Verder worden de vrijdag, zaterdag en zondag net iets vaker genoemd dan

doordeweekse dagen om een coffeeshop te bezoeken. Eerder bleken de tellingen aan te

geven,dat de weekenddagen er niet uitspringen en dat met name de dinsdag relatief

veel bezoekers trekt.

In overeenstemming met de bevindingen uit de tellingen, geven de meeste

coffeeshopbezoekers (37%) aan meestal vroeg in de avond (tussen 18 uur en 21uur)

een coffeeshop te bezoeken. Daarnaast bezoeken ook veel respondenten (30%) op

gevarieerde tijdstippen een coffeeshop in Nijmegen. De ochtend (van 9 uur tot 12 uur)

is het minst populair om een coffeeshop te bezoeken; 8% geeft aan meestal in de

ochtend naar een coffeeshop te gaan.

28

Koopgedrag van coffeeshopbezoekers

29

8 Koopgedrag van coffeeshopbezoekers

8.1 Kopen van softdrugs bijna altijd in coffeeshop

Uit het onderzoek blijkt dat 37% van de coffeeshopbezoekers dagelijks softdrugs

koopt. Daarnaast geven ook veel respondenten aan minimaal 1 keer (16%), of 2 a 3

keer (35%) per week softdrugs te kopen. De resterende 11% geeft aan minder vaak

softdrugs te kopen.

De softdrugs kopen de meeste geënquêteerden meestal in een gedoogde

coffeeshop (zoals de 15 Nijmeegse coffeeshops). Maar af en toe verkrijgt men ook wel

eens softdrugs op een andere manier. Een klein aandeel geeft aan ook wel eens te

kopen van vrienden of softdrugs te verkrijgen via thuiskweek. Verder geeft een aantal

respondenten aan wel eens softdrugs te kopen bij een dealpand (in Nijmegen /

Nederland / België / Duitsland), maar het aantal respondenten dat dit aangeeft is erg

klein. Geen van de geënquêteerden geeft aan softdrugs te kopen bij

uitgaansgelegenheden of bij een niet gedoogde coffeeshop.

8.2 Het kopen van softdrugs bij meerdere coffeeshops op één dag

Zoals reeds aangegeven bezoekt 30% van de respondenten wel eens meerdere

coffeeshops op één dag in Nijmegen. Maar velen doen dit slechts af en toe, de helft

geeft aan vaak toch bij één coffeeshop per dag softdrugs te kopen. 37% koopt

gemiddeld per dag bij twee coffeeshops softdrugs. Maar slechts enkele respondenten

kopen softdrugs bij drie of meer coffeeshops op één dag.

De geënquêteerde coffeeshopbezoekers van buiten Nijmegen (c.q. de Duitse

coffeeshopbezoekers) bezoeken minder vaak meerdere coffeeshops op 1 dag dan de

Nederlandse respondenten.

Van de geënquêteerden geeft 29% aan af en toe meerdere keren per dag

softdrugs bij dezélfde coffeeshop in Nijmegen te kopen, 4% zegt dit altijd te doen. Een

groot deel (67%) geeft echter aan dit nooit te doen.

8.3 Grote variatie in uitgave coffeeshopbezoek

Er zit grote variatie in de bedragen die respondenten aangeven maandelijks te besteden

aan softdrugs. Gemiddeld geven de geënquêteerde coffeeshopbezoekers 174 euro per

maand per persoon uit aan softdrugs. In tabel 4 (op de volgende pagina) is te zien dat

hierbij een grote spreiding bestaat tussen lage en hoge bedragen. 4% van de

geënquêteerden geeft aan tussen de 500 en 1000 euro per maand te besteden. Indien

we deze 4% weglaten bij de berekening van het gemiddelde bedrag dat respondenten

maandelijks zeggen uit te geven aan softdrugs, daalt het gemiddelde van 174 naar 150

euro per maand.

We hebben de respondenten gevraagd wat men op het moment van het

afnemen van de enquête ging kopen, waarbij bijna de helft (47%) van de respondenten

aangaf alleen softdrugs te kopen. Maar ook iets te eten of te drinken (16%) of de

combinatie van softdrugs en iets te eten of te drinken (35%) werd vaak genoemd. Met

name de Duitse respondenten (68%) geven vaak aan alleen softdrugs te kopen in de

coffeeshop. Nijmeegse coffeeshopbezoekers geven vaker aan ook iets te eten of te

drinken te kopen (20% tegenover 11% van de Duitse respondenten).

30

uitgaven per maand aan softdrugs

(in euro’s)

aandeel coffeeshopbezoekers

(in percentage)

0 - 25 10 %

26 - 50 15 %

51 - 100 18 %

100 - 250 34 %

251 - 500 18 %

>500 4 %

Tabel 4: uitgaven aan softdrugs per maand per persoon

Gemiddeld kochten de respondenten 1,6 gram softdrugs bij hun bezoek9 en

men gaf gemiddeld 10 euro aan het bezoek uit. Met name Duitsers kochten bij hun

bezoek meer; 26 % van de Duitse geënquêteerde bezoekers gaf aan op dat moment 5

gram of meer gekocht te hebben. Van de coffeeshopbezoekers uit Nederland, maar

buiten Nijmegen geeft 12% aan op dat moment 5 gram of meer gekocht te hebben.

Van de Nijmeegse bezoekers geeft 2% aan 5 gram of meer gekocht te hebben.

Over het algemeen kopen de coffeeshopbezoekers alleen softdrugs voor

zichzelf (72%), een aantal bezoekers koopt soms ook voor anderen (25%) en een klein

deel koopt vaak softdrugs voor anderen (3%).

8.4 Uitgaven Duitsers: voornamelijk aan softdrugs en eten & drinken

Bij een bezoek aan de Nijmeegse coffeeshops geven Duitse respondenten het meeste

geld uit aan softdrugs. Daarnaast geven Duitsers geld uit aan eten en drinken

(gemiddeld 15 euro per bezoek). Aan benzine wordt gemiddeld 11 euro per bezoek

uitgegeven. Duitse coffeeshopbezoekers geven echter bijna geen geld uit aan kleding.

9 Het aantal gram wat er in Nijmegen per bezoek gekocht is ligt een stuk

lager dan in Terneuzen. In het onderzoek wat INTRAVAL (2007) daar uitvoerde

kwam naar voren dat bezoekers gemiddeld 5,8 gram softdrugs kochten per

bezoek aan de coffeeshops in Terneuzen.

Waardering coffeeshopbezoekers

31

9 Waardering coffeeshopbezoekers

9.1 Onder bezoekers tevredenheid over Nijmeegse coffeeshops

De meeste geënquêteerde coffeeshopbezoekers zijn tevreden over de Nijmeegse

coffeeshops; volgens 83% van de respondenten voldoen de Nijmeegse coffeeshops aan

hun wensen. De respondenten zijn tevreden over de goede kwaliteit softdrugs en de

relaxte sfeer. Minder tevreden is men over de spreiding van de coffeeshops in de stad,

die zou volgens een aantal wel beter kunnen. Een aantal keer wordt er genoemd dat

een coffeeshop aan de rand van de stad zou moeten komen. En ook wordt de

opmerking gemaakt dat het jammer is dat sommige coffeeshops alleen maar

verkooppunten zijn geworden, waar niet gezellig gezeten kan worden. Met name

coffeeshop de Kronkel, waar men uitgebreid kan zitten, eten, spelletjes kan doen,

wordt daardoor velen als een fijne coffeeshop ervaren.

9.2 Voldoende coffeeshops; coffeeshop rand stad voor deel bezoekers alternatief

De meeste respondenten (72%) vinden dat er op dit moment voldoende coffeeshops

zijn in Nijmegen. Van de respondenten vindt 11% dat er te veel coffeeshops zijn, 11%

vindt dat er te weinig zijn en 6% van de respondenten heeft hier geen mening over.

Figuur 8: Mening over de hoeveelheid coffeeshops in Nijmegen

De meeste geënquêteerde coffeeshopbezoekers zijn dus tevreden over het aantal

coffeeshops. Maar in de vorige paragraaf is al aangegeven dat een aantal respondenten

een betere spreiding zou willen zien van coffeeshops in de stad. We hebben de

respondenten gevraagd of ze een coffeeshop zouden bezoeken als die zich aan de rand

van de stad zou bevinden. Iets minder dan de helft van de respondenten (45%) heeft

aangegeven wel een coffeeshop aan de rand van de stad te bezoeken, iets meer

mensen (47% van de respondenten) geeft aan deze coffeeshop niet te gaan bezoeken.

Vooral de Duitse coffeeshopbezoekers geven aan wel een coffeeshop aan de rand van

de stad te gaan bezoeken. Maar ook een groot deel van de Nederlandse (Nijmegen en

daar buiten) geeft aan dit wel te zullen doen. Alleen de groep buitenlandse

11%

72%

11%6%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

te veel voldoende te w einig geen mening

32

respondenten (exclusief Duitsers) geeft aan geen coffeeshop te bezoeken als deze zich

aan de rand van de stad zou bevinden.

Van de mensen die aangaven eventueel een coffeeshop aan de rand van de

stad te bezoeken, geeft overigens een groot deel (44% van de betreffende

respondenten) aan dan ook nog even vaak coffeeshops in het centrum van Nijmegen te

blijven bezoeken. 37% geeft aan dan minder vaak coffeeshops in het centrum te

bezoeken. Een klein deel (10%, oftewel 5% van de totale bezoekersgroep) zou terug

gaan vallen op de coffeeshop aan de stadsrand en geeft aan helemaal geen coffeeshop

in het centrum meer te bezoeken.

Het coffeeshopbezoek in vergelijking met andere (grens)steden

33

10 Het coffeeshopbezoek in vergelijking met andere (grens)steden

Naast Nijmegen zijn er recent in Terneuzen (2007)10 en Venlo (2006)11 (vergelijkbare)

onderzoeken uitgevoerd naar het coffeeshopbezoek. Terneuzen heeft twee gedoogde

coffeeshops en Venlo heeft vijf gedoogde coffeeshops. Als we de bevindingen uit het

Nijmeegse coffeeshopbezoek naast die van Venlo en Terneuzen leggen vallen er enkele

punten op12.

Drugstoerisme in Nijmegen veel geringer

Als we kijken naar het totaal aantal wekelijkse coffeeshopbezoeken, dan is er dat in

Nijmegen met circa 34.000 ongeveer tweemaal zo hoog als in Terneuzen. Maar het

grote verschil tussen beide steden zit ‘m in de aantallen coffeeshopbezoekers per

coffeeshop. Nijmegen heeft 15 coffeeshops, in Terneuzen zijn er slechts twee

coffeeshops. Het aantal coffeeshopbezoekers per dag per coffeeshop is in Terneuzen

dan ook enkele malen groter dan in Nijmegen.

Nijmegen is een grensgemeente en zou, net als Terneuzen en Venlo, te maken

kunnen hebben met drugstoeristen. Uit dit onderzoek is gebleken dat het aantal

drugstoeristen in Nijmegen (10% is Duitser) veel minder is dan in Venlo (50% tot 75%

Duitse coffeeshopbezoekers) of Terneuzen (50% Belgische coffeeshopbezoekers, 40%

Frans, en slechts 10% van de coffeeshopbezoekers komt uit Nederland).

In Nijmegen gelijkmatiger spreiding coffeeshopbezoek over de week

Een ander opvallend verschil is dat in Venlo en Terneuzen de grootste aantallen

bezoekers in het weekend geteld zijn (Venlo op zaterdag, Terneuzen op vrijdag en

zaterdag). In Nijmegen bleek dat er op de zaterdag wel veel coffeeshops bezocht

werden, maar dat er door de week net zo goed veel bezoekers zijn. Met andere

woorden, een piekmoment zoals in Venlo of Terneuzen wordt bij de Nijmeegse

coffeeshops niet ervaren. Het tijdstip waarop de meeste coffeeshopbezoekers komen,

komt wel overeen met de twee andere steden, namelijk vroeg in de avond.

Verschillen in koopgedrag in relatie met herkomst bezoekers

Verder verschilt het aantal gekochte grammen softdrugs. In Terneuzen kopen

coffeeshopbezoekers gemiddeld 5,8 gram softdrugs per bezoek aan de stad, in

Nijmegen is dit slechts 1,6 gram. Een verklaring voor dit grote verschil is te vinden in

de frequentie van coffeeshopbezoek. In Terneuzen is het aandeel bezoekers dat minder

dan eenmaal per week komt veel groter en het aandeel frequente bezoekers veel

geringer. Zo koopt in Terneuzen 49% van de coffeeshopbezoekers minimaal één keer

per week softdrugs, in Nijmegen is dit 89%. In samenhang daarmee is ook het aantal

bezoekers dat dagelijks softdrugs koopt in Nijmegen een stuk hoger dan in Terneuzen.

Het feit dat de Nijmeegse coffeeshops voornamelijk Nijmeegse klanten hebben speelt

hier een grote rol in. Terneuzen heeft te maken met grote aantallen buitenlandse

coffeeshopbezoekers, die niet dagelijks langs komen, maar per keer wel grotere

hoeveelheden kopen.

10 Bieleman, B., Naayer, H. (2007) Onderzoek coffeeshops Terneuzen

11 Snippe, J., Naayer, H., Bieleman, B. (2006) Hektor 2005: evaluatie aanpak

drugsoverlast Venlo 12 Hierbij moeten we wel in ons achterhoofd houden dat de steden qua grootte

en functies niet vergelijkbaar zijn met Nijmegen.

34

Omdat het aantal coffeeshops in Venlo en Terneuzen lager is dan in Nijmegen,

maar het bezoek per coffeeshop groter, is het risico op overlast voor de omgeving van

de coffeeshops er hoger. In Nijmegen is de (potentiële) overlast door het grote aantal

coffeeshops meer verspreid, ondanks het feit dat de coffeeshops in het centrum wel

redelijk dicht bij elkaar liggen.

Het groot aantal coffeeshops in Nijmegen zorgt voor tevredenheid onder de

bezoekers. Een groot deel (72%) van de geënquêteerde Nijmeegse

coffeeshopbezoekers vindt dat er op dit moment voldoende coffeeshops zijn in

Nijmegen. In Terneuzen zijn de coffeeshopbezoekers iets minder tevreden, 52% geeft

aan dat er voldoende coffeeshops zijn. In Venlo is de tevredenheid nog iets minder. De

meerderheid van de respondenten en coffeeshopeigenaren geeft aan dat het aantal

gedoogde coffeeshops te gering is, omdat het gebaseerd is op het inwoneraantal in

Venlo en te weinig rekening houdt met de Duitse coffeeshopbezoekers.

Bijlagen

35

11 Bijlagen

Nationale wet- en regelgeving

Bij het vorm en inhoud geven aan het Nijmeegs coffeeshopbeleid dient er rekening

gehouden te worden met de bepalingen uit de nationale wet- en regelgeving omtrent

drugsbeleid. Hier wordt in het kort de juridische context geschetst waarin het Nijmeegs

drugsbeleid gezien moet worden.

Het Nederlandse (soft)drugsbeleid

Al vanaf 1976 voert Nederland internationaal gezien een afwijkend beleid door de

verkoop van cannabis in coffeeshops te gedogen. In het Nederlandse drugsbeleid is

vastgesteld dat de handel en het in bezit hebben van drugs niet is toegestaan, de

handel in softdrugs wordt onder strikte voorwaarden alleen toegestaan in de gedoogde

coffeeshops. De verkoop van softdrugs buiten de gedoogde coffeeshops is verboden en

wordt dus niet gedoogd en de verkoop van harddrugs is in Nederland helemaal niet

toegestaan. De scheiding van markten is het uitgangspunt van landelijk drugsbeleid.

Het Nederlands drugsbeleid kent drie uitgangspunten: het beschermen van de (volks)

gezondheid, het tegengaan van overlast en het bestrijden van de (drugs)criminaliteit.

Door een beleidsmatig en strafrechtelijk onderscheid aan te geven tussen drugs met

een onaanvaardbaar risico (harddrugs) en cannabis (softdrugs) wordt uitdrukking

gegeven aan de verschillen in de gezondheidsrisico’s van deze middelen13.

Het gedogen van coffeeshops in Nederland lijkt in strijd met het beleid dat

gericht is op het terugdringen van handel in en gebruik van drugs. Maar de Nederlandse

overheid is van mening dat door de verkoop van softdrugs toe te staan in gelegenheden

onder strenge voorwaarden, er enige controle uitgeoefend kan worden op het

drugsgebruik. Daarnaast is de gedachte dat door coffeeshops de verkoop van softdrugs

beter gereguleerd kan worden en het verkrijgen van sofdrugs via het illegale circuit zou

afnemen. Verder hoopt de wetgever door het beleidsmatig onderscheid tussen hard- en

softdrugs, de hard- en softdrugmarkt van elkaar gescheiden te houden.

AHOJ-G criteria

De regels voor coffeeshops zijn, mede door internationale druk, sinds 1976 al meerdere

keren verscherpt. De verkoop van softdrugs wordt slechts toegestaan in bepaalde

lokaliteiten en onder strikte voorwaarden, waaronder de AHOJ-G criteria. Deze criteria

houden in:

- geen affichering (geen reclame);

- geen verkoop van harddrugs;

- geen overlast (parkeeroverlast, geluidshinder, vervuiling, rondhangende klanten);

- geen verkoop van drugs aan jeugdigen en geen toegang van jeugdigen tot een

coffeeshop;

- geen verkoop van grote hoeveelheden per transactie, maar alleen hoeveelheden die

geschikt zijn voor eigen gebruik (5 gram per persoon per dag).

13 Bieleman, B., Goeree, G., Naayer, H. (2005) Coffeeshops in Nederland

2004: aantallen en gemeentelijk beleid 1999-2004. Pagina 4

36

Hier zijn later aan toegevoegd: 500 gram voorraadcriterium voor coffeeshops (het is

niet toegestaan om meer dan 500 gram voorraad te hebben) en het alcohol criterium

(geen verkoop of aanwezigheid van alcohol in coffeeshops)14.

Andere voorwaarden coffeeshopbeleid

Naast de AHOJ-G criteria zijn er nog een aantal andere voorwaarden waaraan het

coffeeshopbeleid in gemeenten moet voldoen. In de in 2003 verschenen

‘cannabisbrief’15 geeft het kabinet verschillende beleidsvoornemens ten aanzien van

cannabis aan. Uit de ‘cannabisbrief’ blijkt onder andere dat het kabinet wil komen tot

een verdere terugdringing van coffeeshops in de buurt van scholen en in

grensgebieden. Ook wordt gepleit voor een intensivering van de handhaving van het

coffeeshopbeleid en de aanpak van niet-gedoogde verkooppunten. De lijn uit 2003

wordt voortgezet in 2007 in het nieuwe regeerakkoord en het beleidsprogramma

waarin sprake is van preventie ten aanzien van jongeren en het sluiten van coffeeshops

in de omgeving van scholen. In het project ‘Veiligheid begint bij Voorkomen’ geeft de

regering aan dat uiterlijk in 2011 alle gemeenten een minimale afstand tussen scholen

en coffeeshops als criterium moeten toepassen

Wet Bibob

Op 1 juni 2003 is de Wet Bibob (Wet bevordering integriteitbeoordelingen door het

openbaar bestuur) in werking getreden. De wet moet voorkomen dat de gemeente

ongewild criminele activiteiten mogelijk maakt door het verlenen van een vergunning,

het verstrekken van subsidie of het verlenen van een overheidsopdracht (aanbesteding).

De wet Bibob biedt overheidsinstellingen de mogelijkheid om vergunningen en subsidies

in te trekken of te weigeren in geval van vermoeden van gevaar van misbruik

daarvan16. Ook coffeeshops vallen onder het bereik van deze wet aangezien

coffeeshops exploitatievergunningsplichtig zijn op basis van de apv.

Taak lokaal bestuur

Het coffeeshopbeleid in de afzonderlijke gemeenten in Nederland is een- lokale

uitwerking van het landelijk cannabisbeleid. Er zijn een aantal algemene voorwaarden

maar verder is het coffeeshopbeleid voornamelijk een taak voor lokaal bestuur. Het

lokale coffeeshopbeleid komt tot stand in samenwerking tussen het Openbaar

Ministerie, politie en burgemeester. Ieder heeft verschillende bevoegdheden;

strafrechtelijke en bestuursrechtelijke. Zo kan de burgemeester een coffeeshop wel

sluiten, maar de overtreder van de Opiumwet niet vervolgen. Het Openbaar Ministerie

kan wel vervolgen, maar de coffeeshop niet sluiten. Naast dat er afstemming plaats

vindt tussen burgemeester, OM en politie is ook de afstemming tussen verschillende

gemeenten relevant.

Verschillende beleidsvormen in coffeeshopbeleid

Gemeenten kunnen zelf het beleid met betrekking tot de vestiging van coffeeshops

invullen. Ruwweg bestaan er vier verschillende beleidsvormen binnen het

coffeeshopbeleid:

14 Bieleman, B., Goeree, G., Naayer, H. (2005) Coffeeshops in Nederland

2004: aantallen en gemeentelijk beleid 1999-2004 ; Broekhuizen, J.,

Driessen, F.M.H.M., Raven, J. (2006) Handhaving en naleving van de

coffeeshopregels in 2004. 15 Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport

16 www.justitie.nl/bibob/

Bijlagen

37

• nulbeleid (er worden geen coffeeshops gedoogd);

• maximumbeleid (is er een maximum aan het aantal coffeeshops dat wordt gedoogd);

• geen beleid;

• andere beleidsvorm.

In relatie daarmee, en deels overlappend, kunnen we nog een aantal meer specifieke

beleidsopties onderscheiden:

•Verminderingsbeleid: het aantal coffeeshops dient te verminderen, maar de gemeente

heeft nog geen maximum vastgesteld. Deze beleidsoptie kan in combinatie met een

maximumbeleid voorkomen. In dat geval is het de wens van de gemeente om na

verloop van tijd te komen tot een lager, nog niet vastgesteld, maximum aantal

coffeeshops.

•Uitsterfbeleid: het aantal coffeeshops dient, al dan niet door een actief beleid, op

termijn te worden teruggedrongen. Deze optie lijkt sterk op een verminderingsbeleid.

Het verschil is echter dat bij een uitsterfbeleid wel een (nieuw) maximum aantal is

vastgelegd of dat is aangegeven welke coffeeshops op termijn dienen te verdwijnen

(bijvoorbeeld alle coffeeshops buiten een bepaald gebied). Uitsterf beleid kan ook

worden toegepast omdat de gemeente uiteindelijk naar een nulbeleid toe wil.

•Ontmoedigingsbeleid: de gemeente probeert door het stellen van (nieuwe)

voorwaarden de ongewenste vestiging van nieuwe coffeeshops tegen te gaan en het

aantal bestaande coffeeshops terug te dringen.

•”Bussumse model”: er zijn één of meerdere gecontroleerde, niet-commerciële,

verkooppunten van cannabis, ondergebracht in een daartoe aangewezen stichting. Dit

model wordt ook wel Stichtingsmodel genoemd.

•Vestigingsbeleid: er zijn strikte regels opgesteld met betrekking tot de locatie van

coffeeshops.

•Regionaal beleid: er zijn in regionaal verband afspraken gemaakt over het te voeren

coffeeshopbeleid.

Deze zes opties kunnen in combinatie met een maximumbeleid voorkomen. Het

verminderingsbeleid, ontmoedigingsbeleid en vestigingsbeleid kunnen ook voorkomen

zonder een maximum aantal coffeeshops. Het regionale beleid kan tevens voorkomen in

combinatie met een nulbeleid17.

Lokaal coffeeshopbeleid

Volgens het onderzoek van INTRAVAL in 2005 voert bijna drie kwart van alle gemeenten

(70%) in 2004 een nulbeleid (dit zijn met name de kleinere gemeenten), 21% een

maximumbeleid, terwijl 7% geen beleid voert. De overige gemeenten (2%) voeren een

andere vorm van beleid, waarin geen maximum aantal coffeeshops is vastgesteld.

Daarnaast zijn in ruim de helft van de gemeenten in regionaal verband afspraken

gemaakt met betrekking tot het coffeeshopbeleid18.

17 Bieleman, B., Goeree, G., Naayer, H.(2005) Coffeeshops in Nederland 2004:

aantallen en gemeentelijk beleid 1999-2004. Pagina: 23,24 ; Gemeente

Leeuwarden (2001). Coffeeshopbeleid. Pagina: 12,13 18 Bieleman, B., Goeree, G., Naayer, H. (2005) Coffeeshops in Nederland

2004: aantallen en gemeentelijk beleid 1999-2004. Pagina: 52