Het brein: mysterie met meerdere kanten
1
Gerōn 1/2014 Tijdschrift over ouder worden & samenleving 3 7 REDACTIONEEL Het brein: mysterie met meerdere kanten Het brein heeft een van de meest complexe structuren in het universum. Bij het ouder wor- den verandert er veel op lichamelijk gebied. Ook in het brein treden veranderingen op, al zijn deze minder zichtbaar. Emeritus professor Alfons Marcoen, ontwik- kelingspsycholoog aan de Universiteit van Leu- ven, schrijft in ‘Cognitieve veroudering en wijs- heid’ dat in de psychogerontologie een van de meest centrale onderzoekstopics de cognitieve veroudering is. Vooral veranderingen in het ge- heugen en de intelligentie werden bestudeerd. Dit onderzoek leidde tot een genuanceerde kijk op de geheugenveroudering en de achteruit- gang van het intellectueel functioneren. Ener- zijds zijn er de zuivere cognitieve basisprocessen en anderzijds de toepassingen daarvan in de context van het dagelijkse leven. Het optimale behoud van de eerste soort processen (inclusief het korte-termijn geheugen) is sterk gebonden aan het behoorlijk blijven functioneren van de hersenen. Deze basale processen vertonen vrij vroeg in de volwassenheid een begin van gelei- delijke achteruitgang. De tweede soort intellec- tuele processen (inclusief het lange termijn ge- heugen) kunnen zich tot op hoge leeftijd handhaven. Het inzicht in de twee dimensies van de intelligentie heeft gemaakt dat psychogeron- tologen ook interesse kregen voor het fenomeen wijsheid, één van de weinige positieve eigen- schappen die aan oudere mensen wel eens wor- den toegeschreven. Professor Erik Scherder, hoogleraar Bewe- gingswetenschappen Rijksuniversiteit Gronin- gen en Klinische neuropsychologie aan de VU is ervan overtuigd dat bewegen een geweldige manier is om het brein te stimuleren. Bewegen heeft een positief effect op de frontale her- senkwab. Het brein staat volop in de belangstelling en leidt zelfs tot publiek debat. De afgelopen tijd zijn er niet alleen tal van publicaties uitgebracht, zoals ‘Het seniorenbrein’ van André Aleman, ‘Breinbe- wust leven’ van Brigitte de Lange en ‘Wij zijn ons brein’ van Dick Swaab (2010), ook geheugentrai- ningen worden nieuw leven ingeblazen, al wor- den deze nu eerder gezien als ‘braintraining’ of ‘mentale fitness’ waarbij alle cognitieve functies – en niet alleen het geheugen – onder de loep wor- den genomen. Ook in 2014 zullen we meer over het brein horen en lezen. Het is namelijk het EU jaar van het brein! Els Messelis, Toon Verlaan & Yvonne Witter Redactie Gerōn
Transcript of Het brein: mysterie met meerdere kanten
Gerōn 1/2014 Tijdschrift over ouder worden & samenleving 3
7 redactioneel
Het brein: mysterie met meerdere kanten
Het brein heeft een van de meest complexe structuren in het universum. Bij het ouder wor-den verandert er veel op lichamelijk gebied. Ook in het brein treden veranderingen op, al zijn deze minder zichtbaar.
Emeritus professor Alfons Marcoen, ontwik-kelingspsycholoog aan de Universiteit van Leu-ven, schrijft in ‘Cognitieve veroudering en wijs-heid’ dat in de psychogerontologie een van de meest centrale onderzoekstopics de cognitieve veroudering is. Vooral veranderingen in het ge-heugen en de intelligentie werden bestudeerd. Dit onderzoek leidde tot een genuanceerde kijk op de geheugenveroudering en de achteruit-gang van het intellectueel functioneren. Ener-zijds zijn er de zuivere cognitieve basisprocessen en anderzijds de toepassingen daarvan in de context van het dagelijkse leven. Het optimale behoud van de eerste soort processen (inclusief het korte-termijn geheugen) is sterk gebonden aan het behoorlijk blijven functioneren van de hersenen. Deze basale processen vertonen vrij vroeg in de volwassenheid een begin van gelei-delijke achteruitgang. De tweede soort intellec-tuele processen (inclusief het lange termijn ge-heugen) kunnen zich tot op hoge leeftijd handhaven. Het inzicht in de twee dimensies van de intelligentie heeft gemaakt dat psychogeron-
tologen ook interesse kregen voor het fenomeen wijsheid, één van de weinige positieve eigen-schappen die aan oudere mensen wel eens wor-den toegeschreven.
Professor Erik Scherder, hoogleraar Bewe-gingswetenschappen Rijksuniversiteit Gronin-gen en Klinische neuropsychologie aan de VU is ervan overtuigd dat bewegen een geweldige manier is om het brein te stimuleren. Bewegen heeft een positief effect op de frontale her-senkwab.
Het brein staat volop in de belangstelling en leidt zelfs tot publiek debat. De afgelopen tijd zijn er niet alleen tal van publicaties uitgebracht, zoals ‘Het seniorenbrein’ van André Aleman, ‘Breinbe-wust leven’ van Brigitte de Lange en ‘Wij zijn ons brein’ van Dick Swaab (2010), ook geheugentrai-ningen worden nieuw leven ingeblazen, al wor-den deze nu eerder gezien als ‘braintraining’ of ‘mentale fitness’ waarbij alle cognitieve functies – en niet alleen het geheugen – onder de loep wor-den genomen.
Ook in 2014 zullen we meer over het brein horen en lezen. Het is namelijk het EU jaar van het brein!
Els Messelis, Toon Verlaan & Yvonne WitterRedactie Gerōn
