Herstellend reageren op probleemgedrag op school

Nicole VettenburgMajong vzw

Vakgroep Sociale Agogiek, UGentnicole.vettenburg@welwijs.be

Schaarbeek – 12 oktober 2012

Inleidend

1. Herstelrecht/hergo in bijzondere jeugdbijstand

Bruikbaar voor onderwijs?

2. Hergo op school (2001) met bredere toepassingen

1. Mogelijke reactiewijzen op probleemgedrag

– School : Orde- en tuchtmaatregelen

– Drie reactiewijzen:

• Bestraffen – leedtoevoeging - afschrikken

• Beschermen - heropvoeden – behandelen

• Herstellen van schade

= > constructief reageren

= > vertrekt van een interactionistische visie

= > past binnen een emanciperend relatiemodel in de school

2. Relatiemodellen in klas/school

Macht Gezag

manipulerend emanciperend

Gedrags-

alternatieven beperkt richtendverruimd

3. Herstelgericht groepsoverleg op school

• Ernstige incidenten op school:

– veel personen zijn slachtoffer

– school weinig middelen om constructief antwoord te geven

• Hergo-pilootproject in Vlaanderen (2002-2004), i.o. departement onderwijs (D. Burssens – N. Vettenburg)

Omschrijving:• Een herstelgericht groepsoverleg (hergo) is een

begeleid overleg tussen dader(s) en slachtoffer(s) met hun respectievelijke steunfiguren. Een getrainde moderator(en) leidt het gesprek. De bedoeling is: zoveel mogelijk de opgelopen schade herstellen.

= > Dynamieken in hergo• Bij het slachtoffer

• Bij de dader

• Bij de netwerken

= > Reïntegrative shaming• Afkeuren van het gedrag, niet van de persoon

• Steunfiguren voor de dader

• Jongere de kans geven verantwoordelijkheid op te nemen

• Criteria : - Een incident (met nood aan herstel) - De dader neemt verantwoordelijkheid - Een vrijwillig en doorzichtig proces

• Wie participeert? : Slachtoffer en hun achterban - Dader en achterban – Moderator - Vertegenwoordiger van de school - Een ‘buitencirkel’

• Fasen in hergo: – Voorbereidingsgesprekken– Groepsgesprek: inleiding; uitwisselen van gedachten en gevoelens;

herstelplan opmaken– Informeel moment + ondertekening herstelplan

Resultaten pilootproject

– Tevredenheid bij betrokkenen (slachtoffers, daders, steunfiguren, schoolpersoneel) is hoog

– Het gevoel dat alles kon gezegd worden, eerlijke kans om over feiten te spreken, beleefd en respectvol behandeld werd

– Slachtoffers voelden zich goed gesteund, niet gestigmatiseerd

– Tevredenheid over herstelplan

Aandachtspunten

– Voldoen aan de criteria is absolute voorwaarde

– Tijdsinvestering is groot maar verdient zichzelf terug

– Ook de school verdient aandacht voor haar noden

– Het pedagogisch effect op de dader is van secundair belang

– Deskundigheid van moderatoren is zeer belangrijk

=> Hergo sinds schooljaar 2006-2007 opgenomen binnen korte time-outprojecten

4. Tot slot

• Verdere ontwikkeling van herstelgerichte visie binnen de school

• Diversiteit aan herstelgerichte methodieken na conflict, o.a.– Peer mediation– Herstelgesprek tussen leerling en leerkracht– Herstelcirkel met meerdere leerlingen– Klasherstelcirkel– Kleine herstelcirkel bij ernstig feit– Herstelgerichtgroepsoverleg (hergo)

• Rapport: Burssens, D. & Vettenburg, N., Hergo op school. Herstelgerichte antwoorden op tuchtproblemen in de school. Herstelgericht groepsoverleg als case-study, i.o. departement onderwijs van het ministerie van de Vlaamse gemeenschap, Leuven, Onderzoeksgroep Jeugdcriminologie, 2004

• Video: HERGO – Herstelgericht groepsoverleg op school. Productie en realisatie: AVNet, K.U.Leuven, Regie: D. Butaye - Scenario: Burssens, D & Vettenburg, N., i.o. departement onderwijs van het ministerie van de Vlaamse gemeenschap, Leuven, duur: 24 min.

• Boek: Walgrave, L. en Vettenburg, N. (red.) (2006). Herstelgericht groepsoverleg. Nieuwe wegen in aanpak van jeugddelinquentie en tuchtproblemen. Leuven, LannooCampus (Ter perse, verschijnt februari/maart 2006).

• Welwijs: www. Welwijs.be