Herman Wijffels fonds

In 1999 nam Herman Wijffels afscheid als voorzitter van de hoofddirectie

van Rabobank Nederland. In het kader van zijn afscheid werd het Herman

Wijffels Fonds opgericht. Doelstelling van het fonds werd het ondersteunen

van initiatieven die het coöperatief en maatschappelijk verantwoord

ondernemerschap bevorderen. De Herman Wijffels Innovatieprijs werd

de realisatie van deze doelstelling. De prijs is een stimuleringsprijs om

duurzame innovaties mogelijk te maken. In acht jaar tijd is de prijs

uitgegroeid tot een van de meest prestigieuze innovatieprijzen van

Nederland.

Voorwoord Piet Moerland

Herman Wijffels vs Annemieke Roobeek

Duurzaam innoveren met de Rabobank

Minister Ronald Plasterk over innovatie

Een prijs met impact

Herman Wijffels Innovatieprijs in 2009

Winnaars en genomineerden

4

5

8

10

12

18

20

4 H E R MA N W I j F F E l s I N N o VAt I E P R I j s 2009 | | H E R MA N W I j F F E l s I N N o VAt I E P R I j s 2009

Nederland is in rap tempo aan het verduurzamen. Dat is geen overbodige luxe maar

pure noodzaak. De opwarming van de aarde, de uitputting van natuurlijke hulpbronnen

en de immer nijpende voedselschaarste dwingen ons tot actie, in eigen land maar uiter­

aard ook wereldwijd.

Binnen de Rabobank staan maatschappelijk verantwoord ondernemen en duurzaamheid

al lange tijd op de agenda. Een goed bewijs daarvan is de Herman Wijffels Innovatieprijs.

In zijn achtjarige bestaan heeft de prijs enorm aan bekendheid en betekenis gewonnen.

De afgelopen twee jaar verdubbelde het aantal inzendingen tot meer dan 550 en met

het aantal steeg de kwaliteit van de innovaties navenant. De jury heeft het dan ook elk

jaar moeilijker te beslissen welke deelnemers de prijzen in de wacht slepen.

Met het stimuleren van duurzame innovaties alleen kan en mag de Rabobank niet

volstaan. Het komt er natuurlijk vooral op aan al die prachtige ideeën ook daad werkelijk

te realiseren en in de markt te zetten. Dat vraagt om goed ondernemerschap en

betrouwbare partners die het in financiële zin mogelijk maken de duurzame plannen

te verwezenlijken.

De Rabobank is zo’n partner. Met een breed scala aan producten en diensten, uiteen­

lopend van een specifieke innovatielening of een groenfinanciering tot een reguliere

kredietverstrekking. Producten die we op maat snijden op de mogelijkheden en de

wensen van onze klanten. Dat doen we ook in mindere tijden, want crisis of niet,

het afgelopen jaar steeg onze kredietverlening aan het bedrijfsleven met maar liefst

16 procent. Voor mij eens te meer het bewijs dat Rabobank doet waar ze voor staat:

het realiseren van de ambities van haar klanten. In goede en in slechte tijden.

Ik wens u veel leesplezier.

Piet Moerland

Voorzitter raad van bestuur Rabobank Nederland.

Voorwoord

H E R MA N W I j F F E l s I N N o VAt I E P R I j s 2009 | 5 | H E R MA N W I j F F E l s I N N o VAt I E P R I j s 2009

oogleraar Duurzaamheid en Maatschap­

pelijke Verandering aan de Universiteit

Utrecht. Herman Wijffels is het sinds

1 oktober. ‘We gaan de combinatie tussen de

kwaliteit van leven en het gebruik van de aarde

in de komende vijftig jaar onderzoeken’, zegt hij.

‘Ik draag daar vanuit mijn maatschappelijke er va ­

ring aan bij.’ Waar Wijffels net komt kijken als

hoogleraar, is Annemieke Roobeek een oude rot

in het vak: zij is het al twintig jaar in diverse hoog­

leraarposten. Momenteel is zij hoogleraar strategie

en transformatiemanagement op Business Uni­

versiteit Nyenrode. ook in haar vakgebied spelen

duurzaamheid en innovatie een belangrijke rol.

Hij is de naamgever van de prijs, zij al sinds

het begin jurylid. Beiden zijn hoogleraar en

zien duurzaam ondernemen als de motor van

innovatie. Maar waar hij ervan overtuigd is

dat we over een aantal decennia een volledig

duurzame economie hebben, twijfelt zij of het

snel genoeg zal gaan. Herman Wijffels en

Annemieke Roobeek. Een gesprek.

Wijffels vs Roobeek

6 H E R MA N W I j F F E l s I N N o VAt I E P R I j s 2009 | | H E R MA N W I j F F E l s I N N o VAt I E P R I j s 2009

Hoe staat het met duurzame innovatie in het bedrijfsleven? Wijffels: ‘Het tempo van vernieuwing is nog laag,

maar ik ben hoopvol gestemd. Er zijn in Neder­

land bijvoorbeeld al meer dan driehonderd

bedrijven bezig met duurzame energie en zo’n

tien producenten van elektrische voertuigen.

Zowel bij de multinationals als in het midden­

en kleinbedrijf wordt het opgepakt. Maar de

echte uitvinders zitten toch bij kleine bedrijven.’

Roobeek: ‘Klopt. Grote bedrijven blijven vaak op

hun cash cows zitten. Ze hebben het geld en de

denkkracht voor doorbraakinnovaties, maar de

uitkomsten steken schril af tegen de vindingen

van kleine bedrijven. Ik heb mijn hoop geves­

tigd op de jonge, ondernemende studenten.

Die willen niet alleen wetenschappelijk weten

wat er kan, maar er in de praktijk iets mee doen.

ondernemen door kennis te benutten. Dat is

exact wat we nodig hebben. Maar daar zijn wel

bevrijdende kaders voor nodig.’

die moet de overheid scheppen? Roobeek: ‘Er is veel mogelijk op het gebied van

duurzaamheid, maar zonder politieke randvoor­

waarden blijft het gerommel in de marge. De

overheid moet duidelijke keuzes maken. Bijvoor­

beeld duurzame, decentrale energieopwekking

stimuleren door huizenbezitters, bedrijven en

woningcorporaties flinke prikkels te geven. In

Duitsland is dat tien jaar geleden al gebeurd.

Daar word je beloond als je duurzame energie

opwekt. Dat heeft geleid tot miljardeninvesterin­

gen in schone energie en een grote betrokken­

heid bij het onderwerp.’

Wijffels: ‘En het levert duizenden banen op.

Ik ben ook grote voorstander van het Duitse

systeem. Iedereen die daar energie opwekt, kan

het overschot tegen een goede prijs verkopen

aan de energiebedrijven. Dat systeem werkt als

een trein. Decentrale energie heeft de toekomst.

je hebt ook in Nederland al wijken die zelf in hun

energiebehoefte voorzien, maar de overheid kan

dat proces aanmerkelijk versnellen.’

Waarom wil de nederlandse overheid dat niet? Wijffels: ‘Er is grote weerstand is bij oude belan­

gen. Werkgeversorganisatie VNo­NCW bijvoor­

beeld probeert zo’n beetje alle duurzaamheids­

maatregelen van de overheid tegen te houden.’

Roobeek: ‘De gevestigde partijen traineren de

boel inderdaad. Fossiele brandstofproducenten

spreken over een energietransitie tot 2050, maar

in 2020 moet er al een duidelijke ombuiging

zichtbaar zijn. De overheid maakt een knieval

voor die producenten. Ik vind dat extreem

arrogant tegenover alle initiatiefnemers van

duurzame innovaties die tegen de klippen op

investeren en weinig steun krijgen.’

Wat moet er gebeuren om de politiek in beweging te krijgen? Roobeek: ‘Misschien dat het bedrijfsleven dat

kan afdwingen. Bedrijven die duurzaam bouwen,

maar hun energie niet kwijt kunnen aan het net,

bijvoorbeeld.’

Wijffels: ‘Het gaat denk ik niet alleen om bedrij­

ven, ook om consumenten. Elke koopbeslissing

kent een moreel aspect. Als er maatschappelijk

overduidelijk draagvlak is voor duurzaamheid,

dan zal de politiek wel overstag moeten.’

Wijffels vs Roobeek

H E R MA N W I j F F E l s I N N o VAt I E P R I j s 2009 | 7 | H E R MA N W I j F F E l s I N N o VAt I E P R I j s 2009

Kan de huidige crisis de politiek positief beïnvloeden? Wijffels: ‘Voorlopig niet. Niet alleen in Nederland,

maar ook in andere westerse landen zie ik vooral

reddingsoperaties om de boel aan de gang te

houden. Versnelde investeringen in de vergroe­

ning van de economie zitten niet in het beleid.

terwijl groene investeringen ons uit de crisis

kunnen helpen, ze zijn een bron van nieuwe

bloei.’

Gelukkig hebben we de Herman Wijffels innovatieprijs.Wijffels: ‘onlangs heb ik bij de boerderij van

Natuurmonumenten aan het Naardermeer de

NEtHE, een geothermische warmtewisselaar, in

gebruik genomen. Dat was in 2008 een van de

winnaars van de Herman Wijffels Innovatieprijs

2008. Een mooi voorbeeld van de vernieuwing

die nodig is. De prijs geeft aan die vernieuwing

een impuls, denk ik.’

Roobeek: ‘De Herman Wijffels Innovatieprijs is

inderdaad een enorme stimulans voor bedrijven

om duurzaam te innoveren. je ziet het hoe de

prijs zich in de loop der jaren ontwikkeld heeft.

De kwaliteit van de inzendingen is professioneler

geworden. toen we net begonnen, zaten er nog

veel hobbyisten bij met een uitvinding, tegen­

woordig combineren inzenders vaak complexe

technologieën met elkaar en wordt er al vroeg

contact gelegd met kennisinstellingen. Dat

levert vaak verrassende innovaties op, die

steeds meer concrete oplossingen bieden

voor de duurzaamheidsuitdagingen waarvoor

we staan. Er is duidelijk sprake van een lerende

maatschappij.’

en er was opnieuw een recordaantal inzendingen in 2009.Roobeek: ‘Dat is natuurlijk het sterke van de

decentrale organisatie van de Rabobank. lokale

Rabobanken spelen een belangrijke rol bij de

inzendingen: zij zijn de scouts, zij stimuleren hun

klanten om zich in te schrijven. Dat werkt.

Bovendien heeft de bank daardoor in het afge­

lopen decennium veel expertise opgebouwd als

het gaat om innovaties en welke vraagstukken in

de markt spelen.’

er zit geen vrouw bij de genomineer-den. Zijn zij niet innovatief? Roobeek: ‘Het technische terrein waarop de

Herman Wijffels Innovatieprijs focust, is nog

vooral voorbehouden aan mannen. op de

technische universiteiten zien we dat beeld

ook. Dat is ook niet zo erg. Vrouwen zijn orga­

nisatorisch en bedrijfseconomisch sterk en op

vele andere fronten actief, dus bij de uitvoering

van technische innovaties komen we zeker

vrouwen tegen.’

Tot slot: krijgen we ooit een echt duurzame economie? Wijffels: ‘je ziet aan de vele duurzame initiatieven

dat het er echt gaat komen. Energieneutrale

woningen en gebouwen, producten die volledig

recyclebaar zijn. Maar het gaat langzaam, het

zal nog zeker enkele decennia duren voor het

zover is.’

Roobeek: ‘Het zou prachtig zijn, maar ik twijfel

of het binnen de tijdkaders gaat lukken. Zeker als

de politiek blijft zoals hij nu is.’

Wijffels vs Roobeek

8 H E R MA N W I j F F E l s I N N o VAt I E P R I j s 2009 | | H E R MA N W I j F F E l s I N N o VAt I E P R I j s 2009Duurzaam innoveren met de Rabobank

ij de Rabobank zit duurzaamheid als het

ware in de genen. Wij willen met onze

bedrijfsactiviteiten langetermijnwaarde

creëren voor mensen binnen en buiten de

onderneming, voor het milieu en voor de econo­

mie. Maatschappelijk verantwoord ondernemen

(MVo) is dan ook prioriteit bij de Rabobank. MVo

is terug te vinden in onze producten en dien­

sten, onze maatschappelijke betrokkenheid, ons

personeelsbeleid en onze bedrijfsvoering.

KlimaatneutraalDaarom werken we klimaatneutraal. We com­

penseren de Co₂­uitstoot van onze eigen

bedrijfsvoering door te investeren in duurzame

energieprojecten. Maar allereerst streven we

natuurlijk naar een zo beperkt mogelijk energie­

verbruik: doel is in vijf jaar tijd een Co₂­reductie

van 20 procent per medewerker. Daarvoor

lopen diverse programma’s op het gebied van

inkoop, mobiliteit en huisvesting. Zo rijden onze

Duurzaamheid en innovatie –kernwoorden voor de Herman Wijffels Innova-

tieprijs- zijn duidelijk ook op de Rabobank van toepassing. Wereldwijd staan

we in de top van duurzaamste banken, innovaties helpen ons om toonaan-

gevend in de markt te opereren. Met diverse producten stimuleren we ook

onze klanten duurzaam te innoveren.

H E R MA N W I j F F E l s I N N o VAt I E P R I j s 2009 | 9 | H E R MA N W I j F F E l s I N N o VAt I E P R I j s 2009Duurzaam innoveren met de Rabobank

leaserijders in een auto met een energiezuinig

label, vergoeden we het reizen van woon­ naar

werkplek per openbaar vervoer volledig en

bieden we milieuvriendelijke reisalternatieven

als de oV­fiets. ook in de huisvesting streven

we naar duurzaamheid. Een mooi voorbeeld is

het nieuwe bestuurscentrum in Utrecht, dat een

van de duurzaamste gebouwen van Nederland

wordt. Bovendien introduceren we daar een

nieuwe, innovatieve manier van werken, waarbij

medewerkers zelf bepalen waar, wanneer en hoe

ze werken. Doordat niemand een eigen werk­

plek heeft, besparen we enorm op werkplekken.

Een goed voorbeeld van duurzame innovatie.

stimuleren duurzame innovatiesIn ons MVo­beleid is het stimuleren van duur­

zame innovaties een van de speerpunten. Zeker

waar het gaat om schone productiemethoden

en het gebruik van duurzame energie. De Her­

man Wijffels Innovatieprijs is daarvan een goed

voorbeeld. Maar we doen meer. Het Rabobank

Projectenfonds bijvoorbeeld stimuleert inno­

vatieve, duurzame ontwikkelingen die van

economisch en maatschappelijk belang zijn

voor de Nederlandse samenleving. De Rabobank

stimuleringslening helpt ondernemers nieuwe

ideeën te verwezenlijken. En met de Rabo Groei

& Innovatie lening kunnen innovatieve agrari­

sche ondernemers vooruit met hun duurzame

plannen en innovaties. ook op het gebied van

groenfinancieringen – voordelige leningen voor

duurzame investeringen – is de Rabobank al

jarenlang marktleider. Daarnaast zijn er nog vele

lokale Rabobanken die met een eigen duur­

zaamheids­ en innovatiefonds lokale initiatieven

ondersteunen.

dutch Greentech fundHet productenpallet voor innovatieve onder­

nemers wordt de komende tijd nog verder

uitgebreid. samen met Wereld Natuur Fonds, tU

Delft en Wageningen Universiteit is het Dutch

Greentech Fund ontwikkeld. Dit fonds is bedoeld

voor jonge technostarters die een waardevolle

bijdrage kunnen leveren aan de verduurzaming

van de food&agri­keten of bezig zijn met innova­

ties in duurzame energie. Het Dutch Greentech

Fund stelt durfkapitaal en kennis beschikbaar en

ondersteunt ondernemers vanaf de ontwikke­

ling van een prototype tot de marktintroductie

van een commercieel levensvatbaar en kansrijk

product.

HEt stIMUlEREN VAN

DUURZAME INNoVAtIEs Is ééN

VAN oNZE sPEERPUNtEN.

10 H E R MA N W I j F F E l s I N N o VAt I E P R I j s 2009 | | H E R MA N W I j F F E l s I N N o VAt I E P R I j s 2009

r bestaat geen probaat middel tegen deze econo­

mische problemen. Als de huidige economische

crisis een zware storm is, en wij zijn het schip

dat daar midden in zit, dan kun je een heleboel doen

­ maar niet de storm laten verdwijnen. De markt heeft

zijn eigen dynamiek, zijn eigen mechanisme.

je kunt wél proberen om te overleven. je maakt de

ergste gaten dicht, je hoost het water, je probeert met

alle middelen en stuurmanskunst te blijven drijven.

tegelijkertijd moet je geen dingen overboord gooien

die je na de storm weer nodig hebt. Als de wind is gaan

liggen, dan kom je niet ver zonder mast, en zonder roer

moet je maar afwachten waar het heengaat. Vanuit

deze gedachte heeft het kabinet tijdens de economi­

sche crisis een fors stimuleringspakket ingezet,

bijvoorbeeld om de jeugdwerkeloosheid en het stil­

vallen van de bouw te bestrijden.

nood maakt vindingrijk Deze crisis zou op den duur een ‘blessing in disguise’

kunnen zijn. Want wij Nederlanders zijn gewend om

schaarse middelen optimaal te benutten, dat zit in

onze genen. We hebben nauwelijks ruimte, weinig

grondstoffen, geen onuitputtelijke energiebronnen, we

zijn maar met weinig mensen. toch zijn we er altijd in

geslaagd om boven onszelf uit te stijgen, waardoor we

een grotere plek in de wereld konden verwerven dan

ons van nature is gegeven. En de huidige nood maakt

extra vindingrijk, juist in de moeilijkste omstandigheden

worden de briljantste ideeën geboren. Die hebben we

MINIstER PlAstERK oVER INNoVAtIE

Bij het aantreden van dit kabinet was er nog geen sprake van een kredietcrisis. Nu zitten we er middenin en ondanks de eerste voorzichtige signalen van herstel lijkt het einde nog niet in zicht.

Minister Plasterk over innovatie

H E R MA N W I j F F E l s I N N o VAt I E P R I j s 2009 | 11 | H E R MA N W I j F F E l s I N N o VAt I E P R I j s 2009

nu hard nodig om boven te blijven. En als we straks in

rustiger vaarwater zitten, kunnen we onze voorsprong

meteen verder uitbouwen. Maar daarvoor moeten we

blijven innoveren, juist in een crisis is dat cruciaal!

In deze brochure staan verschillende mooie voor­

beelden van innoveren in Nederland. Die bewijzen

dat vernieuwing in ons land een mooie traditie is.

We doen het goed, maar we kunnen ook nog altijd van

andere landen leren. onlangs was ik met het Innovatie

Platform op studiereis in singapore en japan. twee

bijzonder boeiende landen als het gaat om innovatie.

Investeringen zijn daar vaak topdown gestuurd.

In japan viel vooral de vanzelfsprekendheid op waar­

mee de spelers in het publieke domein wetenschap en

technologie koppelen aan maatschappelijke thema’s.

onderzoek en ontwikkelingswerk worden ingezet om

oplossingen aan te dragen voor maatschappelijke

thema’s, maar ook om er gewoon geld mee te verdie­

nen. ook zag je dat de grote bedrijven zoals Fuji hun

fundamentele research in grote mate afstemmen op de

onderzoeksthema’s van de overheid. De onderzoekers

krijgen daarvoor de nodige vrijheid om nieuwe paden

in te slaan, om ‘wilde ideeën’ uit te werken, om iets te

proberen wat zou kunnen mislukken. Met als gevolg

dat in japan zelfs Nobelprijzen worden gewonnen door

R&D’ers in een bedrijfslaboratorium.

Kansen grijpenIn het oosten realiseerde ik mij ook hoeveel moge­

lijkheden ons land heeft, bijvoorbeeld op terreinen

als watermanagement, gezondheidszorg, gaming en

creatieve industrie. ons land kenmerkt zich bovendien

door een open cultuur, die veel kansen biedt voor open

innovatie. Die kansen moeten we grijpen, maar dat

gaat niet vanzelf, dat vraagt om een stevige econo­

mische en sociale agenda. Het vraagt ook om meer

samenhang in onze inspanningen voor onderwijs, on­

derzoek en innovatie. Die zogenoemde kennisdriehoek

zal steeds belangrijker worden. ons hoger onderwijs zal

zich daarbij moeten richten op talent en op excellentie:

talent voor wetenschappelijk onderzoek, en talent om

te ondernemen. Daarom investeert dit kabinet ook

in regionale netwerken om de uitwisseling van ken­

nis tussen onderwijsinstellingen en ondernemers te

bevorderen.

Een grotere samenhang in de kennisdriehoek ver­

wacht ik overigens ook van de crisismaatregel voor de

kenniswerkers. Van de zomer hebben mijn collega van

Economische Zaken en ik er hard aan gewerkt om die

regeling tot stand te brengen. Met succes, er waren

veel aanvragen en de kwaliteit van de voorstellen was

hoog. Kenniswerkers uit bedrijven gaan nu aan de

slag in publieke kennisinstellingen en werken daar aan

maatschappelijke opgaven die belangrijk zijn voor ons

land. Daarmee blijft hun kennis en expertise behouden

voor de Nederlandse kenniseconomie. Maar er is meer.

De tijdelijke vrijage tussen kenniswerkers van bedrijven

en instellingen levert nieuwe, duurzame netwerken op.

ook op die manier geven we een flinke impuls aan de

innovativiteit van ons land zodat wij straks sterker uit de

crisis kunnen komen.

Daarbij moeten we ons goed realiseren hoe innovaties

tot stand komen. Deels gebeurt dit in maatschappelijke

sectoren en bedrijven zelf, deels staat ons fundamen­

tele wetenschappelijke onderzoek aan de basis van

innovaties. Die bron mogen we daarom niet laten

opdrogen. ook om die reden heeft het fundamenteel

onderzoek voor de regering hoge prioriteit, zowel in

tijden dat het economisch goed gaat, als in tijden van

economische tegenwind. Dit onderstreept hoeveel

belang dit kabinet hecht aan ons innovatief vermogen,

en daarmee ook hoe belangrijk een initiatief als de

Herman Wijffels Innovatieprijs is.

Dr. Ronald H.A. Plasterk

Minister van onderwijs, Cultuur en Wetenschap

Minister Plasterk over innovatie

12 H E R MA N W I j F F E l s I N N o VAt I E P R I j s 2009 | | H E R MA N W I j F F E l s I N N o VAt I E P R I j s 2009

En de winnaar is…. DyeCoo is de achtste innovator die deze woorden te horen kreeg bij de uitreiking van de Herman Wijffels Innovatieprijs. Het gezelschap winnaars en genomi­neerden in de afgelopen acht jaar was zeer gemêleerd. ook de mate van succes van de innovaties is wisselend. Maar een ding is zeker: de prijs heeft impact. Een beknopt overzicht.

Wisselend succes in de eerste jarenR&s techMedic won in 2002 de eerste Herman Wijffels Innovatieprijs met

de Air Manager Pro, een apparaat dat bij het gebruik van een hart­long­

machine voorkomt dat er luchtbellen in de bloedsomloop van de patiënt

terechtkomen. Een veelbelovende innovatie. toch kwam het verwachte

2 0 0 2

Win

naar

Win

naar

2 0 0 3

Air Manager Pro: voorkomt dat er tijdens een open hartoperatie luchtbellen in de bloeds-omloop komen.

Zo begon hetHerman Wijffels verliet de Rabobank Groep in 1999. Als

afscheidscadeau kreeg hij een fonds waarvan hij het doel zelf

mocht bepalen. Hij koos ervoor om het coöperatief en maat­

schappelijk verantwoord ondernemen bij jonge onderne­

mers te bevorderen. Een logische keuze; die twee onderwer­

pen gaan Wijffels zeer aan het hart. In 2002 werd de Herman

Wijffels Innovatieprijs voor het eerst uitgereikt. sindsdien

beloont de prijs jaarlijks innovatieve, duurzame ideeën waar

de maatschappij iets aan heeft.

Hid-Box:een ondergrondse structuurkast.

Een prijs met impact

H E R MA N W I j F F E l s I N N o VAt I E P R I j s 2009 | 13 | H E R MA N W I j F F E l s I N N o VAt I E P R I j s 2009

succes er niet: de Duitse distributeur kwam na enige tijd met een apparaat

dat sterk leek op de Air Manager Pro. Het was wel minder veilig, maar veel

lucratiever voor hen. Het juridische gevecht verloor R&s techMedic. ‘onze

tegenstander was een grote partij met veel geld. Wij konden niet win­

nen.’ Wel succes hadden de overige prijswinnaars: Excellence Fish met het

kweken van snoekbaars op basis van droogvoer, tytecker met het snel en

makkelijk vlechten van beton en de BerkelBike, een combinatie van lig­ en

handfiets voor onder meer dwarslaesiepatiënten. In 2003 was Heat Power

een van de prijswinnaars: een vernieuwde stoom­ en gasturbine. Dankzij de

Herman Wijffels Innovatieprijs vonden de ontwerpers een aantal investeer­

ders om een prototype te bouwen. ‘We werden opeens serieus genomen’,

aldus bedenker Henk ouwerkerk.

Dat merkte ook de runner­up van 2004: ovotrack registreert de gegevens

van eieren, zodat bij calamiteiten exact te traceren is waar het ei vandaan

komt dat bij de consument op het bord ligt. ontwikkelaar job Beekhuis:

‘Het prijzengeld was meer dan welkom voor de verdere ontwikkeling, maar

vooral promotioneel heeft het ons geen windeieren gelegd.’ De eerste prijs

in 2004 was voor Martien van Kempen voor een innovatieve varkensstal

waarin mest automatisch afgevoerd wordt. Aanvankelijk kreeg hij het

concept niet van de grond: hij mocht het niet in de markt zetten

omdat er onvoldoende ammoniak­ en geurmetingen voorhanden

waren. Maar hij kreeg geen vergunning om stallen volgens het con­

cept te bouwen, zodat metingen verricht konden worden. Eind 2008

werd die patstelling doorbroken; hij heeft alsnog vergunning gekregen om

stallen te bouwen en zijn concept verder te testen.

Win

naar

2 0 0 4

Win

naar

2 0 0 5

Kempfarm:een innovatieve varkensstal waarin mest automatisch afgevoerd wordt.

LegioFreeWater: systeem om water-leidingen legionellavrij te houden

‘ WE WERDEN NA

HEt WINNEN VAN

DE PRIjs oPEENs

sERIEUs GENoMEN.’

Een prijs met impact

14 H E R MA N W I j F F E l s I N N o VAt I E P R I j s 2009 | | H E R MA N W I j F F E l s I N N o VAt I E P R I j s 2009

aantal inzendingen groeitover de kwaliteit van de inzendingen was de Rabobank tevreden, maar qua

belangstelling bleef de prijs de eerste drie jaar achter bij de verwachtingen.

Na honderd aanmeldingen in het eerste jaar, bleef de teller in 2003 en 2004

steken op vijftig innovatieve ideeën. Weinig, zeker als je bedenkt dat de

Rabobank marktleider is in de agrarische sector en in het midden­ en klein­

bedrijf. Na een onderzoek werden twee belemmerende factoren weggeno­

men: de leeftijdsgrens van 36 jaar verdween en aanmelden kon voortaan

eenvoudig via internet, zonder tussenkomst van een lokale Rabobank.

De maatregelen hadden direct het gewenste effect. In 2005 deden

227 deelnemers mee. In 2006 streden 287 ondernemers om de

prijs, in 2007 waren dat er 228 en in 2008 stopte de teller pas bij 409

aanmeldingen. Dat recordaantal werd in 2009 opnieuw verbroken

met 553 inzendingen. De enorme groei is vooral gekomen door de

aandacht van de lokale Rabobanken. Zij sporen hun klanten met innova­

2005: legionellavrij waterIn 2005 ging Hans Korstanje van LegioFreeWater met de hoofdprijs van

€ 50.000,- aan de haal. Hij won de prijs voor wat hij zelf noemt een simpel

systeem: door een warmtelint in waterleidingen te installeren, krijgt de

legionellabacterie geen kans zich te ontwikkelen. Het systeem is een groot

succes. De tweede prijs ging naar een wielenwisselaar, waarmee een

persoon volledig zelfstandig en zonder inspanning in tien minuten tijd een

zwaar wiel van een groot voertuig kan verwisselen. Het Klimrek Concept,

een rolscherm voor betere klimaatbescherming in kassen, won de

derde prijs. De aanmoedigingsprijs was voor een filterwikkelmachine.

Stimulans voor innovatieHet recordaantal aanmeldingen dit jaar heeft opnieuw

duidelijk gemaakt dat de Herman Wijffels Innovatieprijs de

juiste doelgroep aanspreekt én bereikt, dat er in Nederland

veel geïnnoveerd wordt en dat de prijs een duidelijke functie

heeft. Deelnemers willen zich graag meten met andere

inzendingen. Ze willen door de Rabobank beoor deeld wor­

den. En hopen natuurlijk op een nominatie of een prijs. Want

geld is vaak broodnodig om het idee verder uit te werken.

Win

naar

2 0 0 6Agritron:een milieu- en mensvriendelijk alternatief voor de ontsmetting van grond

Een prijs met impact

H E R MA N W I j F F E l s I N N o VAt I E P R I j s 2009 | 15 | H E R MA N W I j F F E l s I N N o VAt I E P R I j s 2009

2006: supermagnetronDe supermagnetron van Leen van der Hoek en Aad Middelburg won in

2006 de hoofdprijs. Het is een milieu- en mensvriendelijk alternatief om

in de tuinbouw grond te ontsmetten met behulp van magnetrongolven.

Eind 2009 presenteerde het duo een nieuw prototype. De overige prijswin-

naars: de E-scoop, een loepglas voor mensen met een ernstige oogafwij-

king, de innovatieve algenkweekmethode Lgem en ‘Koken met gevoel’,

een kookboek in braille. Dankzij de prijs heeft ontwerper Judith Eurlings

het boek in productie kunnen nemen.

2 0 0 7

Winnaar

APAD:hulpmiddel bij het zetten van een ruggenprik

tieve projecten aan zich in te schrijven. Niet alleen is het aantal inzendingen

toegenomen, volgens de jury is ook de kwaliteit ervan in de loop der jaren

gestegen. De innovatieve ondernemers koppelen complexe technologieën

aan elkaar en zoeken vaak al in een vroeg stadium contact met bijvoor­

beeld tNo of technische universiteiten.

Publicitaire waarde‘De Herman Wijffels Innovatieprijs veranderde mijn leven totaal’, zegt Frans

oosterhof, prijswinnaar in 2006 met de E­scoop, een loepglas waarmee

mensen met oogafwijkingen beter kunnen zien. ‘Door de enorme media­

aandacht wist opeens iedereen van de E­scoop. Mensen kwamen uit alle

windhoeken naar mijn winkel. De geldprijs is fantastisch, maar de publi­

citeit is goud waard.’ In die mening staat hij niet alleen. Unaniem noemen

de prijswinnaars de publicitaire waarde van de prijs. Enkele reacties: ‘twee

weken na de prijsuitreiking kregen we in Italië onze grootste order tot

‘ DE GElDPRIjs Is

FANtAstIsCH, MAAR

DE PUBlICItEIt Is

GoUD WAARD.’

Een prijs met impact

16 H E R MA N W I j F F E l s I N N o VAt I E P R I j s 2009 | | H E R MA N W I j F F E l s I N N o VAt I E P R I j s 2009

successtoryEn dan is de geldprijs natuurlijk ook van harte welkom. Gerard

Griffioen, met zijn sensoor in 2008 de winnaar, zag de stroom

aan binnen­ en buitenlandse bestellingen snel groeien.

De € 50.000,­ gebruikte hij om een digitaal bestelsysteem en

een exporttraject op te zetten om alle orders in goede banen

te leiden. In Nederland gaan zo’n driehonderd veehouders

over op sensoren. En het ministerie van landbouw, Natuur en

Voedselkwaliteit heeft belangstelling getoond voor de verza­

melde meetgegevens. Daarmee kunnen wellicht grootscha­

lige uitbraken van besmettelijke ziektes worden voorkomen.

De sensoor is dus duidelijk bezig een successtory te worden.

2007: altijd prijs met een ruggenprikAPAD, een hulpmiddel bij het zetten van een ruggenprik, won de

Herman Wijffels Innovatieprijs 2007. Met APAD is de trefzekerheid

bijna 100 procent, bij een handmatige prik 80 tot 85 procent. De

vinding van Timo Lechner en Maarten van Wijk is eind 2008 CE-

gecertificeerd. Sea Spring Water, een concept voor de exploratie

en ontwikkeling van zoet tot licht brak offshore grondwater, werd

tweede. Inca Heating Products won de derde prijs voor de verdere

ontwikkeling van een polymeer verwarmingssysteem. De aanmoe-

digingsprijs ging naar DC Pile Driver: een nieuwe manier van heien.

dan toe’, zegt job Beekhuis van ovotrack. ‘op tafel lag het juryrapport van de

Herman Wijffels Innovatieprijs, ik zal het nooit vergeten.’ sander Huntelerslag

van R&s techMedic: ‘We hebben in bladen gestaan, radio­interviews gegeven,

zijn op tv geweest. Daardoor herkenden klanten ons. Bovendien kwamen we

makkelijker binnen bij bedrijven. Want mensen beseffen dondersgoed dat

je behoorlijk wat in je mars moet hebben als je veel geld wint van een bank.’

En timo lechner, hoofdprijswinnaar in 2007 met APAD, een hulpmiddel om

ruggenprikken te zetten: ‘De prijs heeft ons goede contacten en interviews in

medische vakbladen opgeleverd. Deuren die eerst gesloten bleven, gingen

opeens open.’

Een prijs met impact

H E R MA N W I j F F E l s I N N o VAt I E P R I j s 2009 | 17 | H E R MA N W I j F F E l s I N N o VAt I E P R I j s 2009

Net zoals zoveel andere prijswinnaars van de Herman Wijffels

Innovatieprijs. De naamgever kan dus tevreden zijn. Vorig jaar

nog zei hij dat hij nooit had kunnen bedenken dat de prijs

zoveel impact zou hebben. Zelf draagt hij daaraan overigens

graag een steentje bij: Natuurmonumenten, eigenaar van

de monumentale boerderij stadzigt aan het Naardermeer,

verkoos de NEtHE als meest duurzame manier om de boer­

derij te verwarmen. De NEtHE, een innovatieve geothermische

warmtewisselaar, won in 2008 de derde prijs bij de Herman

Wijffels Innovatieprijs. In oktober 2009 werd de warmte­

wisselaar bij stadzigt in gebruik genomen. Door wie? juist ja,

door Herman Wijffels zelf.

‘ DEUREN DIE EERst

GEslotEN BlEVEN,

GINGEN oPEENs oPEN.’

2008: sensoor waakt over de koeIn 2008 won SensOor van Gerard Griffioen. Een apparaatje in

het linkeroor van de koe, dat continu de gezondheidsstatus

van elke koe meet. Ziektes worden zo in een vroeg stadium

opgemerkt. Gerard Manshanden werd tweede met een

visvriendelijk vijzelgemaal. De derde prijs was voor de NETHE,

een geothermische warmtewisselaar die voor de winning van

warmte en koude gebruikmaakt van aardwarmte. De aan-

moedigingsprijs tot slot was voor Heleen Willemsen en haar

BabyBloom, een vriendelijke én gebruiksvriendelijke couveuse.

2 0 0 8

Win

naar

SensOor: meet continu de gezond-heidsstatus van een koe

Een prijs met impact

Het aantal ondernemers dat meedoet aan de

Herman Wijffels Innovatieprijs neemt steeds

verder toe. In 2009 was er een recordaantal

inzendingen: 553, ruim 35 procent meer dan

in 2008, dat toen ook al een recordjaar was.

Alle inzendingen zijn nauwkeurig beoordeeld.

Maar hoe werkt de selectieprocedure en wie

zitten in de jury? De feiten.

De meeste van de 553 ondernemers zijn door

de eigen lokale Rabobank aangespoord om zich

in te schrijven voor de Herman Wijffels Innovatie­

prijs. Het geeft de kracht van het lokale netwerk

van de Rabobank goed weer. Zij zijn steeds actie­

ver als het gaat om de Herman Wijffels Innovatie­

prijs. 80 Procent van de inzenders is ook klant

van de Rabobank.

de eerste selectieAlle 553 inzendingen zijn goed bekeken door

de beoordelingscommissie en het wedstrijdse­

cretariaat. In de beoordelingscommissie zitten

directeuren van lokale Rabobanken en mede­

werkers van Rabobank Nederland die veel met

innovatie te maken hebben. Na een uitgebreide

screening hebben zij samen 50 deelnemers

geselecteerd voor de volgende ronde.

HERMAN WIjFFEls INNoVAtIEPRIjs IN 2009:

18 H E R MA N W I j F F E l s I N N o VAt I E P R I j s 2009 | | H E R MA N W I j F F E l s I N N o VAt I E P R I j s 2009Herman Wijffels Innovatieprijs in 2009: Recordaantal inzendingen

aanvullende informatieAan deze inzenders zijn aanvullende vragen

gesteld. ook moesten zij een aantal zaken

aanleveren:

- een uitgebreid ondernemingsplan inclusief

een financiële onderbouwing

- een volledige weergave van het traject dat al

was afgelegd

- een beschrijving van de deelnemer zelf

- een motivatie waarom juist hij of zij de prijs

moest winnen.

externe beoordelaars Met deze nieuwe informatie zijn de leden van

de beoordelingscommissie aan de slag gegaan.

Ze beoordeelden het ondernemingsplan op

innovatie en haalbaarheid en legden een aan­

tal inzendingen voor aan interne én externe

deskundigen. Zo heeft het octrooicentrum

10 onderzoeken naar octrooiposities gedaan,

senterNovem zijn mening gegeven over

14 inzendingen, tNo 9 innovaties beoordeeld

en hebben de specialisten van Food & Agri

Rabobank Nederland 7 ideeën bestudeerd.

Door al deze nieuwe input bleven er uiteindelijk

20 ondernemers over. Bij deze 20 zijn de leden

van de beoordelingscommissie op werkbezoek

gegaan. Na rijp beraad resulteerde dit uiteindelijk

in de 10 nominaties. Uit deze 10 heeft de jury

de 4 winnaars gekozen.

De jury van de Herman Wijffels Innovatieprijs bestaat uit de volgende leden:

mevrouw mr. renée Bergkamp, directeur­

generaal onder nemen & Innovatie bij het

ministerie van Economische Zaken

Prof. dr .ir. aalt dijkhuizen, voorzitter van de

raad van bestuur van Wageningen Universiteit en

Researchcentrum

merien ten Houten, oprichter van Ilse Media Group

Bart jan Krouwel, adviseur MVo

drs. jan oosterwijk, oud­directeur/eigenaar van

the Body shop Benelux BV

mevrouw prof. dr. annemieke roobeek,

hoog leraar strategie en transformatie­management

aan de Universiteit Nijenrode

Prof. dr. ir. martin Tielen, lid van de raad van

commissarissen van Rabobank Nederland

De jury staat onder voorzitterschap van

Piet moerland, voorzitter van de raad van bestuur

van Rabobank Nederland.

H E R MA N W I j F F E l s I N N o VAt I E P R I j s 2009 | 19 | H E R MA N W I j F F E l s I N N o VAt I E P R I j s 2009Herman Wijffels Innovatieprijs in 2009: Recordaantal inzendingen

20 H E R MA N W I j F F E l s I N N o VAt I E P R I j s 2009 | | H E R MA N W I j F F E l s I N N o VAt I E P R I j s 2009

o N D E R G R o N D s E P E R s C o N tA I N E R

B I o l o G I s C H E l U C H t W A s s E R o o G s t M A C H I N E

3e P

R I J S

€ 2 5 . 00

0

€ 5 0 . 0 001

s te P

R I J S

2e P

R I J S

€ 3 7 . 50

0

€ 1 0 . 0 0 0AANM

OED

IGINGSPRIJS

C o₂ V E R F M A C H I N E

Winnaars en genomineerden

H E R MA N W I j F F E l s I N N o VAt I E P R I j s 2009 | 21 | H E R MA N W I j F F E l s I N N o VAt I E P R I j s 2009

B E E l D H o R l o G E

s I D E W I N G s

B l U E 4 G R E E N A N A ly s I s

G o E N G I N E V C R t E C H N o l o G y

G I N G R A F t

I M M o C E M

Winnaars en genomineerden

22 H E R MA N W I j F F E l s I N N o VAt I E P R I j s 2009 | | H E R MA N W I j F F E l s I N N o VAt I E P R I j s 2009

Reinier MommaalDyeCoo textile systems

VER VEN ME t Co₂

De textielindustrie is een van grootste verbruikers van water. Er is gemiddeld zo’n 100

tot 150 liter schoon water nodig voor het verven van één kilo textiel; jaarlijks wordt

wereldwijd een slordige 28 miljard kilo textiel geverfd. DyeCoo textile systems heeft

een machine ontwikkeld die volledig watervrij verft. Het textiel gaat droog de machine

in, wordt met behulp van Co₂ onder een hoge druk van 300 bar met pure kleurstoffen

geverfd en komt er weer droog uit. De Co₂ is afkomstig van andere industriële processen

en wordt voor 95 procent hergebruikt.

€ 5 0 . 00

0

1ste P

RIJS

1ste prijs

H E R MA N W I j F F E l s I N N o VAt I E P R I j s 2009 | 23 | H E R MA N W I j F F E l s I N N o VAt I E P R I j s 2009

‘Het principe van verven met Co₂ is 25 jaar geleden al uitge­

vonden in Duitsland. Er is toen een lapje van twee bij twee

centimeter geverfd. Maar het ontwikkelen van een goedwer­

kende machine bleek te kostbaar. tien jaar geleden heeft ons

moederbedrijf FeyeCon, specialist in Co₂­technieken, het in

samenwerking met de tU in Delft en stork opgepakt om een

apparaat te ontwikkelen. Dat heeft geresulteerd in DyeCoo,

letterlijk verven met Co₂. De voordelen zijn enorm: geen

waterverbruik, geen chemicaliën, je hoeft niet te drogen en

het gaat twee keer zo snel. Dus ook energietechnisch is het

interessant. logisch dat er belangstelling is uit alle hoeken van

de wereld. We hebben nu een werkende machine voor poly­

ester, de volgende stap is een apparaat voor katoen. Dit werkt

anders, omdat het een natuurproduct is. Maar we weten hoe

het moet. De ultieme stap is een machine voor de combinatie

van katoen en polyester; de huidige verfmachines hebben

hiervoor twee procesgangen nodig en verbruiken dus dubbel

zoveel water. De Herman Wijffels Innovatieprijs is een fantasti­

sche erkenning en goed voor de naamsbekendheid. Met het

geld gaan we nieuwe patenten vestigen.’

reinier mommaal, DyeCoo Textile Systems, Weesp

www.dyecoo.com

€ 5 0 . 00

0

1ste prijs

DE MENING vAN DE JuRy ‘DyeCoo heeft een oplossing voor een wereldwijd probleem. Geen onnodige vervuiling van drinkwa-ter meer en tevens slim gebruik van CO₂. Het principe is al langer bekend, maar is pas van waarde als de textielindustrie er ook op grote schaal mee kan werken. Prachtig als dit over de hele wereld gaat werken’.

24 H E R MA N W I j F F E l s I N N o VAt I E P R I j s 2009 | | H E R MA N W I j F F E l s I N N o VAt I E P R I j s 2009

oNDERGRoNDs AFVAllEN

Eind 2009 moeten alle Nederlandse gemeenten kunststof gescheiden inzamelen. Grote

probleem bij kunststof is dat het volume zeer groot is, omdat veel van het afval bestaat

uit plastic flessen en flacons met lucht erin. Containers moeten dus vaak meerdere

malen per week leeggemaakt worden. De ondergrondse persinrichting van sidcon lost

dit probleem op. De pers maakt het volume van het afval tien keer kleiner. Daardoor

hoeven vrachtwagens veel minder te rijden en komen consumenten niet meer voor

een volle container te staan. Door de speciale perstechniek blijft het geperste kunststof

bovendien goed sorteerbaar.

2e P

R I J S

€ 3 7 . 5 00

Reinier Siderius en Boris Gubbels sidcon Milieutechniek

2e prijs

H E R MA N W I j F F E l s I N N o VAt I E P R I j s 2009 | 25 | H E R MA N W I j F F E l s I N N o VAt I E P R I j s 2009

‘Begin 2007 kwamen de eerste signalen dat

Nederland massaal kunststof gescheiden zou

gaan inzamelen. Wij hebben toen direct markt­

onderzoek gedaan. Net als de inzameling van bij­

voorbeeld glas bleek een ondergrondse bak de

beste oplossing. Probleem is alleen dat zo’n bak

snel vol is als je er flesjes ingooit. Daarom heb­

ben we een pers ontwikkeld. Die bestaat uit een

wals met spitse punten. De wals prikt de flessen

en flacons eerst lek, drukt ze vervolgens plat en

perst ze daarna samen. Het materiaal wordt dus

niet fijngemalen en blijft goed sorteerbaar; als je

het stort valt het gewoon uit elkaar. In Arnhem,

Etten­leur en Den Bosch staan al een aantal

containers met deze persen. Maar voordat we

echt groot de markt op kunnen, moeten we nog

wat stappen zetten. Vooral de stroomaanslui­

ting moet verbeteren. Het geld van de Herman

Wijffels Innovatieprijs gaat rechtstreeks naar de

ontwikkeling daarvan. Het is natuurlijk sowieso al

prachtig dat we gewonnen hebben. Het opent

deuren en zal partijen die aarzelen makkelijker

over de streep trekken.’

Boris Gubbels, Sidcon Milieutechniek, Wijchen

www.sidcon.nl

DE MENING vAN DE JuRy ‘Plastic apart inzamelen om te recyclen is een goede zaak. De ondergrondse perscontainer van Sidcon zorgt ervoor dat dit een stuk efficiënter gebeurt. Op deze manier zijn de kosten laag en is de milieubelasting minimaal. Dubbel voordeel!’

2e prijs

26 H E R MA N W I j F F E l s I N N o VAt I E P R I j s 2009 | | H E R MA N W I j F F E l s I N N o VAt I E P R I j s 2009

FRIssE lUCHt

Varkens­ en pluimveehouders zijn vanaf 2013 verplicht om een luchtwasser achter hun

stallen te plaatsen. Een luchtwasser voorkomt geur­ en stankoverlast. Negentig procent

van de huidige luchtwassers gebruikt chemicaliën om de lucht te reinigen. De Biowasser is

een milieuvriendelijk alternatief. Deze luchtwasser werkt zonder chemicaliën en reduceert

niet alleen de geur, maar ook de uitstoot van ammoniak en fijnstof. Het systeem is onder­

houdsvrij en het rendement is hoog: de uitgaande stallucht wordt voor 70 tot 85 procent

ontdaan van ammoniak, terwijl de uitstoot van stof en geur 75 procent minder is.

3e P

R I J S

€ 2 5 . 0 00

Klaas WubsKunststofWerktuigBouw

3e prijs

H E R MA N W I j F F E l s I N N o VAt I E P R I j s 2009 | 27 | H E R MA N W I j F F E l s I N N o VAt I E P R I j s 2009

‘KWB bouwde in 1992 al een biologische lucht­

wasser. Maar er was geen markt voor. Een enke­

ling kocht het apparaat. Pas een kleine vijf jaar

geleden kwam er belangstelling. Wij zijn toen bij

een veehouder gaan kijken die onze oude biolo­

gische luchtwasser in gebruik had. Er waren twee

grote problemen: de wasser produceerde veel

afvalwater en door de stof vervuilde het systeem

en traden er regelmatig storingen op. ter plekke

hebben we het concept drastisch aangepast.

De oplossing zit in een gescheiden stof­ en bio­

sectie. Het systeem is nu onderhoudsvrij en

compact. In één dag tijd staat en functioneert

het. We ontwikkelen nu een Biowasser voor de

pluimveesector. omdat daar een enorme stof­

ontwikkeling is, moeten we het stofvangsysteem

aanpassen. De Herman Wijffels Innovatieprijs is

een fantastische erkenning voor alle ziel, zalig­

heid, energie en geld die we in het concept

gestopt hebben. Het is bovendien een stimulans

verder te werken aan ons streven om het

systeem zodanig te ontwikkelen dat het geen

spuiwater meer produceert en de uitgaande

lucht van de wasser weer terug de stal in kan.’

Klaas Wubs, KunststofWerktuigBouw, Boxtel

www.kwb.nl

Klaas WubsKunststofWerktuigBouw

DE MENING vAN DE JuRy ‘Een volledig gesloten en biologisch systeem van luchtwassen, dat is de uitdaging die KWB is aangegaan. Zonder gebruik van chemicaliën en met een minimaal gebruik van water. Pluimveestallen kunnen op een verant-woorde manier hun lucht zuiveren van geur en fijnstof. Dit is waar we in de toekomst naartoe moeten.’

3e prijs

28 H E R MA N W I j F F E l s I N N o VAt I E P R I j s 2009 | | H E R MA N W I j F F E l s I N N o VAt I E P R I j s 2009

HANDIGE ooGstMACHINE

Bleekselderij wordt met de hand geoogst. Echt fijn werk is dat niet: je doet het op je

knieën en het sap dat tijdens het afsnijden vrijkomt, bijt. Bij zomertemperaturen kan het

zelfs brandblaren veroorzaken. Atom Engineering heeft een machine ontwikkeld die de

bleekselderij afsnijdt, inkort op de gewenste lengte en wast. Alleen het controleren of

het product mooi rijp is en het inpakken gebeurt nog handmatig.

Roy Klaren en Niels de BontAtom Engineering

€ 1 0. 0

00

AANMO

EDIG

INGSPRIJS

Winnaar aanmoedigingsprijs

H E R MA N W I j F F E l s I N N o VAt I E P R I j s 2009 | 29 | H E R MA N W I j F F E l s I N N o VAt I E P R I j s 2009

‘tijdens mijn opleiding High tech Metalektro

moest ik een project doen. Ik werkte toen bij

een tuinder om geld bij te verdienen. Inderdaad,

bleekselderij. Mijn baas zei: bedenk maar een

machine die bleekselderij kan oogsten. samen

met drie anderen ben ik daaraan begonnen.

Binnen drie maanden stond er een prototype.

samen met leerbedrijf De Poorter techniek in

Empel hebben we de machine gebouwd en ver­

der ontwikkeld. Inmiddels is de eerste machine

ook verkocht. De markt in Nederland is vrij klein,

in landen als Engeland, Frankrijk en spanje is het

potentieel veel groter. ook daar wordt bleek­

selderij met de hand geoogst. Het geld van de

Herman Wijffels Innovatieprijs gaan we voor de

marketing gebruiken en voor de doorontwik­

keling van de machine. Want de machine is met

wat aanpassingen ook te gebruiken voor andere

producten als venkel. onze toekomst? Er zijn

genoeg mensen binnen bedrijven met ideeën

over automatisering. Bedoeling is dat wij die

ideeën daadwerkelijk gaan omzetten in appara­

ten. Een ondernemingsplan ligt er al. Maar eerst

maken we onze opleiding af.’

roy Klaren, Atom Engineering, Haarsteeg

www.atomengineering.nl€ 1 0. 0

00

AANMO

EDIG

INGSPRIJS

DE MENING vAN DE JuRy ‘Twee hbo-studenten die met behulp van een leerbedrijf deze machine ont-wikkelen verdienen een aanmoediging. Een aanmoediging om hun idee verder te ontwikkelen en andere studenten te inspireren. Innovatie is vooral ook doorzetten en je idee daadwerkelijk uitvoeren. Waar een opdracht van school al niet toe kan leiden!’

Winnaar aanmoedigingsprijs

30 H E R MA N W I j F F E l s I N N o VAt I E P R I j s 2009 | | H E R MA N W I j F F E l s I N N o VAt I E P R I j s 2009

Bert de GooijerGomecsys

ZUINIG RIjDEN

De GoEngine is een innovatieve automotor die

50 procent zuiniger is dan conventionele moto­

ren. In bestaande motoren is de compressiever­

houding in de motor altijd gelijk. Mede daardoor

is het rendement binnen de bebouwde kom

veel lager dan op de snelweg. De GoEngine past

de compressieverhouding in de motor constant

aan de snelheid van de auto aan. Het rendement

bij een rustige snelheid is daardoor veel hoger.

Dat reduceert niet alleen het brandstofverbruik,

maar ook de Co₂­uitstoot. Bovendien liggen de

productiekosten zo’n 25 procent lager.

www.gomecsys.com

‘Na twaalf jaar ontwikkeling hebben we een zuinige,

goedwerkende motor die ook nog eens een kwart

goedkoper is om te maken. De GoEngine rijdt ongeveer

1 op 30. Een grote autofabrikant heeft al serieuze

interesse getoond. De tijd is nu rijp voor zuinige

brandstofmotoren. De belangstelling voor het milieu

is enorm en de elektrische auto is nog te duur; er komt

pas een echte doorbraak als er een goede accu is en de

elektriciteit schoon kan worden opgewekt. Dat zal nog

een tijd duren. Ik verwacht dat brandstofmotoren zeker

nog dertig, veertig jaar toekomst hebben. Zeker zuinige

én goedkope als de GoEngine.’

GE

N

OM I N E ERD

Genomineerden

H E R MA N W I j F F E l s I N N o VAt I E P R I j s 2009 | 31 | H E R MA N W I j F F E l s I N N o VAt I E P R I j s 2009

lABoRAtoRIUM oP EEN CHIP

Veterinaire diagnostiek staat internationaal hoog op de agenda.

transparantie in de voedselketen, beter dierenwelzijn, reductie

van medicijngebruik en risicovermindering op verspreiding van

ziekten zijn van groot belang voor mens en dier. Met behulp

van de nieuwe lab­on­a­chip technologie heeft Blue4green

een systeem ontwikkeld waarmee een dierenarts op locatie

snel een betrouwbare diagnose kan stellen. De arts neemt

bloed of urine af, legt het in de chip en binnen twee minuten

volgt de uitkomst op het beeldscherm van het bijbehorende

apparaat. Met het systeem wil Blue4Green ook een preventief

programma ontwikkelen om ziektes bij koeien te voorkomen.

www.blue4green.com

‘We hebben een laboratorium een miljoen keer kleiner

gemaakt en op een chip gezet, zodat metingen

ter plekke gedaan kunnen worden. Een aantal

dierenartsen gaat het systeem nu testen. We hopen

daarmee veel te leren om het systeem verder te

verbeteren. Uiteindelijk doel is dat we de nummer één

worden in het stellen van diagnoses op de plek waar

de dieren zijn. De veterinaire sector in Amerika heeft al

positief gereageerd. Daarnaast gaan we een jaar lang

metingen verrichten bij 1.500 koeien. Op basis daarvan

willen we een preventief programma opstellen om

melkziekte te voorkomen.’

Erik Staijen Blue4green

GEN

OM I N EERD

Genomineerden

32 H E R MA N W I j F F E l s I N N o VAt I E P R I j s 2009 | | H E R MA N W I j F F E l s I N N o VAt I E P R I j s 2009

GE

N

OM I N E ERD

Robin de La Roij Powercem Technologies

sCHoNE GRoND

ImmoCem immobiliseert giftige stoffen en zware metalen in

bijvoorbeeld slib of grond. Door ImmoCem samen met cement

en water aan de vervuilde grond toe te voegen, ontstaat een

chemisch/fysisch proces dat de negatieve eigenschappen van

giftige stoffen, zoals zware metalen en chemische verontrei­

nigingen, duurzaam fixeert. Het eindproduct kan daardoor als

veilig bouwmateriaal gebruikt worden. Daarmee levert Immo­

Cem een duurzame en effectieve oplossing voor de sanering

van oude terreinen en een alternatief voor de relatief dure ther­

mische reiniging en opslag in speciale depots.

www.powercem.com

‘Je kunt ImmoCem vergelijken met een kristallen

glas. Zo’n glas bestaat voor ongeveer 30 procent uit

lood. Toch drink je eruit. En als het kapot valt, is er

niks aan de hand. Er komen geen giftige stoffen vrij,

omdat het lood veilig opgesloten ligt tot in de kleinste

fractie van het glas. Zo werkt ImmoCem ook: een

vervuilde weg bijvoorbeeld frees je open, je brengt

ImmoCem in samen met cement en voegt water toe

om het proces op gang te brengen. Vervuilde grond

is zo makkelijk, snel en veilig te behandelen. Er is veel

belangstelling voor het product, maar we opereren in

een conservatieve markt.’

Genomineerden

H E R MA N W I j F F E l s I N N o VAt I E P R I j s 2009 | 33 | H E R MA N W I j F F E l s I N N o VAt I E P R I j s 2009

Nanko BrattingaTimer

BIj DE tIjD

Niet kunnen klokkijken, de dag niet kunnen

ordenen en geen besef hebben van tijd. Dit

probleem staat in de medische wereld bekend

als dyschronie. Het komt vaker voor bij mensen

met een verstandelijke beperking. Dyschronie

zorgt voor onrust en beperkt de zelfstandigheid.

Het Beeldhorloge brengt daarin verandering. Het

horloge werkt met pictogrammen en foto’s en

gaat piepen en trillen op van tevoren ingestelde

tijden. Aan de hand van het beeld ziet de gebrui­

ker wat hij moet doen: gaan werken bijvoor­

beeld, medicijnen innemen of naar de bus lopen.

www.beeldhorloge.nl

‘Het idee voor het Beeldhorloge is van Ben Bunt. Zijn

dochter Nienke heeft dyschronie. Toen ze zelfstandig

ging wonen, belde ze vaak midden in de nacht haar

ouders om te vragen of ze al moest gaan werken. Het

Beeldhorloge geeft uitkomst. Begeleiders vullen op

internet een agenda met pictogrammen of foto’s. Via

een mobiele internetverbinding haalt het horloge die

gegevens regelmatig op. Op dit moment testen veertig

mensen het horloge. In 2010 komt het op de markt.

Het Beeldhorloge kan ook nuttig zijn voor mensen

met ADHD, autisme, PDD-NOS, aspergersyndroom

of beginnende dementie. Het helpt om de dag te

structureren en herinnert gebruikers aan bijvoorbeeld

afspraken.’G

EN O MI NEE

RD

Genomineerden

34 H E R MA N W I j F F E l s I N N o VAt I E P R I j s 2009 | | H E R MA N W I j F F E l s I N N o VAt I E P R I j s 2009

lICHAAMsEIGEN tANDVlEEs

Mucosa BV is er als eerste ter wereld in geslaagd

om buiten het lichaam tandvlees te kweken

voor orale transplantaties. Dit lichaamseigen

tandvleesweefsel, Gingraft, vergroeit met

het bestaande tandvlees. Het heeft de DNA­

eigenschappen van de patiënt, waardoor er

geen afstotingsverschijnselen optreden. Deze

innovatieve technologie dient bovendien als

basis voor een dierproefvervangend testmodel

voor productontwikkeling in de cosmetische

industrie, de voedingsmiddelenindustrie en de

farmaceutische industrie.

www.gingraft.com

Bram-Pieter vriensMucosa

‘In samenwerking met Dr. Sue Gibbs zijn we gestart

met het kweken van tandvlees. In drie weken kweken

we tandvlees van een speldenknop naar de grootte

van een postzegel. Er is veel behoefte aan tandvlees.

Jaarlijks worden zo’n 1.600 tumoren verwijderd. Het gat

dat daarbij ontstaat, wordt afgedekt met tandvlees uit

de mond of een stukje huid. Dat betekent een tweede

operatiewond; het is dus niet ideaal. Daarnaast zijn er

in Nederland nog zo’n 8.000 operaties per jaar om het

probleem van onder meer terugtrekkend tandvlees op

te lossen. Zowel Gingraft als het dierproefvervangend

testmodel kunnen we binnen drie jaar als product op

de markt brengen.’

GE

N

OM I N E ERD

Genomineerden

H E R MA N W I j F F E l s I N N o VAt I E P R I j s 2009 | 35 | H E R MA N W I j F F E l s I N N o VAt I E P R I j s 2009

ZUINIGE ZIjPANElEN

onderzoek van de tU Delft heeft aangetoond dat de onder­

kant van een oplegger een enorme luchtweerstand creëert.

Daardoor is het brandstofverbruik van vrachtwagens groot.

De aerodynamische zijpanelen van Ephicas vangen de lucht­

stroom aan de onderkant van de oplegger op en voeren die

langs de draaiende wielen naar de achterkant. Daardoor daalt

het brandstofverbruik gemiddeld met 9 procent. Bijkomende

voordelen: de panelen werken geluiddempend, fietsers kun­

nen niet meer tussen de wielen terechtkomen en ook het

rijden bij regenweer wordt veiliger, doordat er beduidend

minder water opspat.

www.ephicas.eu

Hjalmar van Raemdonck, Gandert van Raemdonck en Hessel JongebreurEphicas

‘Tijdens zijn afstudeeropdracht aan de TU in Delft

onderzocht mijn broer Gandert het aerodynamische

gedrag van vrachtwagens. Hij ontdekte dat de trailer

de meeste weerstand ondervindt aan de onderkant en

de achterkant. De SideWing ondervangt dit. In totaal

hebben we zestig verschillende modellen getest. De

definitieve versie is gemaakt van een lichtgewicht en

onderhoudsvrij kunststof dat twintig jaar meegaat. De

transporteurs en trailerbouwers zijn enthousiast. Net

zoals de chauffeurs: zij vinden het prettig dat er geen

fietser meer onder de wielen terecht kan komen. In het

tweede kwartaal van 2010 verwachten we de Ephicas

SideWing op de markt te brengen.’

GE

N

OM I N E ERD

Genomineerden

Colofon

Herman Wijffels Innovatieprijs 2009 is een uitgave van Rabobank Nederland, directoraat MvO. CoördinatieTessa van HoeselPeter Sluis

ContactgegevensWijffelsfonds@rn.rabobank.nl RedactieMarc van de ven

ontwerpvolta_ontwerpers FotografieHans Lebbe DrukKobalt www.rabobank.nl/innovatieprijs