Hebben we meer ongelijkheid

nodig?

Marnixring Gaston Feremans

24 februari 2020

Ive Marx

Centrum voor Sociaal Beleid Herman Deleeck, UA

Institute for the Study of Labor (IZA, Bonn)

1

6 November 2014

2

3

4

5

6

“Oh strangest of all strangenesses, the deep

longing for the whole world to be more like

Belgium"

John Lanchester ‘The Non-Scenic Route to the Place

We’re Going Anyway’, London Review of Books

Uitzonderlijk België

8

Stabiele ongelijkheid; ondertussen zijn we

zowat het gelijkste rijke land ter wereld…

9

10

Zeker!

11

Gelijke samenlevingen zijn meritocratischer

Hoe doen we dat?

13

14

15

Maar er is een keerzijde

17

Veel mensen leven van een uitkering

• 340.000 mensen in de volledige werkloosheid

• 75.000 mensen in brugpensioen/SWT

• 430.000 in de langdurige arbeidsongeschiktheid,

• 110.000 mensen met een IVT (of integratie-)

uitkering

• 150.000 mensen op het leefloon.

• (2 miljoen gepensioneerden)

18

55,0

60,0

65,0

70,0

75,0

80,0

85,0

1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Denmark

Germany

France

Luxembourg

Netherlands

Austria

Finland

Sweden

Norway

Belgium

Brussels

Flemish region

Walloon region

Veel mensen zonder werk…

19

20

• Armoede in België heeft zijn hoogst gemeten peil

bereikt.

• Volgens de meest recente cijfers van Statbel leefde

16,4% van de Belgische bevolking in financiële

armoede volgens de Europese definitie in 2018. Dat

zijn meer dan 1,8 miljoen mensen.

Lage ongelijkheid, hoge uitgaven,

maar toch veel armoede…

21

Wie is arm?

• Europese definitie: iedereen met inkomen beneden

60 procent mediaan, gecorrigeerd voor gezinsgrootte

• In 2018

- Alleenstaande: 1.187 euro/maand

- Alleenstaande ouder: 1.899/ maand

- Koppel, 2 kinderen: 2.493/ maand

22

23

Ondanks hoge sociale uitgaven…

24

Een hoge overheidsschuld

25

En bij de hoogste toekomstige

vergrijzingskosten in Europa

Kan het beter?

Een educatief uitstapje naar Nederland

27

Holland-België

• Rijkdom: NL: 41.540 vs BE: 35.670 euro per hoofd

• Werkenden: NL: 78.2% vs BE: 65.6% van de

mensen op actieve leeftijd

• Overheidsschuld: NL: 52.4% vs BE: 100.0% van BBP

• Belastingdruk: NL: 38.75% vs BE: 44.60% van BBP

• Armoederisico: NL:13.2% vs BE: 15.6%

• UNDP ranking: NL:10de vs BE: 18e

• World competitiveness ranking: NL: 6e vs BE: 26e

• …

Veel meer mensen aan het werk

Nederland doet het voor alle opleidingsprofielen een

heel stuk beter

29

Source: Eurostat

50,0

55,0

60,0

65,0

70,0

75,0

80,0

1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Employment rate men by educational attainment, BE&NL, people aged 20-64, 1992-2016

Low skilled Belgian men Low skilled Dutch men

Véél meer kortgeschoolde mensen aan het werk

30

Véél minder werkloosheid bij kortgeschoolden

Source: Eurostat

0,0

2,0

4,0

6,0

8,0

10,0

12,0

14,0

16,0

18,0

20,0

1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Unemployment rate men by educational attainment, BE&NL, people aged 20-64, 1992-2016

Low skilled Belgian men Low skilled Dutch men

Hoewel we zowat evenveel

uitgeven aan actief

arbeidsmarktbeleid..

32

20,0

25,0

30,0

35,0

40,0

45,0

50,0

55,0

1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Employment rate women by educational attainment, BE&NL, people aged 20-64, 1992-2015

Low skilled Belgian women Low skilled Dutch women

Source: Eurostat

Ze hebben zelfs geen dienstencheques in

Nederland…

Maar wel veel meer ‘atypische’

arbeid in Nederland

Er is met andere woorden “meer ongelijkheid” in

Nederland

34

Bijna één op twee Nederlanders werkt deeltijds

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Part-time employment as a share of total employment (%), people aged 20-64, 1997-2015

Belgium Netherlands

Source: Eurostat

35

Veel meer Nederlanders werken op tijdelijk contract

4

6

8

10

12

14

16

1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Temporary employment as a share of total employment (%), 1997-2015

Belgium Netherlands

Source: Eurostat

36

Veel meer interimwerk in Nederland

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

4,0

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Temporary employment agency workers (%), 2008-2015

Belgium Netherlands

Source: Eurostat

37

Veel meer weekendwerk in Nederland

10,0

15,0

20,0

25,0

30,0

35,0

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Employees working on weekends (%), 2000-2015

EU15 Belgium Netherlands

Source: Eurostat

38

Veel meer zondagarbeid in Nederland

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Employees working on Sundays (regularly) (%), 1992-2015

Belgium Netherlands

Source: Eurostat

39

Veel meer nachtarbeid in Nederland

(denk bijvoorbeeld aan e-commerce)

0,0

2,0

4,0

6,0

8,0

10,0

12,0

1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Employees working at night (regularly) (%), 1992-2015

Belgium Netherlands

Source: Eurostat

En meer relatief laagbetaalde jobs

41

0

5

10

15

20

25

30

Aandeel werknemers in een relatief lagerbetaalde baan in 2014

Source: OECD

Note: data for the Netherlands refer to 2013

En nu komt het straffe..

Tóch heeft Nederland veel minder

armoede

44

Veel minder armoede bij lagergeschoolde

mensen in Nederland

Source: Eurostat

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

30,0

35,0

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

At-risk-of-poverty rate by education, BE & NL, people aged 18-64, 2003-2016

Belgium low skilled Dutch low skilled

Hoe kan dat?

46

Hoe doet Nederland dat?

1. Die deeltijdse dan wel tijdelijke of relatief lagerbetaalde banen

worden vaak gedaan door mensen die samenwonen met iemand

anders met een baan (vaak een betere); het is dus vaak een

aanvullend inkomen

2. Nederlanders combineren vaker een uitkering met een

arbeidsinkomen

3. Nederlanders met een laag arbeidsinkomen die kostwinner zijn

hebben (veel) hogere netto-inkomens, door gerichte herverdeling

4. De minimum inkomens voor mensen die niet werken is hoger,

maar het zijn er wel veel minder…

47