HAS Hogeschool studiejaar 2012-2013

FUTUREThe heartbeat of your

ik

bepaal

mijn

toekomst

zelf

Create your future

NOW

wat is HAS Den Bosch

wij zijnHAS Den Bosch

Inhoudsopgave Bladeren in je toekomst

ja! wij zijneigenwijsmaar daar halenjullie je voordeel uit

4

Food Design& Innovation Freek &Christina31

Dier- en veehouderij Oscar &Froukje15

Floral Design& BusinessManagement San & Yvonne21

Geo Media &Design Roel & Ilse37

Bedrijfskunde& agribusinessMartijn &Yvonne9

Floral Design(1-Year Certificate) Yi27

Horticulture &Business Management Bjorn & Liene43

2

Milieukunde Lisa & Aron61

Voedings-middelen-technologieValentijn &Eva91

ToegepasteBiologie Joost & Verena73

Tuinbouw enakkerbouw Jantine & Pieter79

Topklas OndernemenMeer mogelijkna je mboToelatings-eisen97

Stad enstreekontwik-keling Wolter &Lieke67

Tuin- en land-schaps-management Minouk &Remon85

Open dagenAanmeldenWie, wat, waaren wanneer103

InternationalFood & Agribusiness Stef & Sanne49

LandscapeDesign Vincent &Anne55

3

ja!wij zijn eigenw

4

wijsmaar daar halen jullie je voordeel uit...

Je toekomst begint bij ons.

Eigenwijs is een van onze elf kwaliteitenJa, wij zijn eigenwijs. Dat vinden wij zelf een kwaliteit. DeDikke van Dale noemt het ‘overmatig vertrouwend opeigen kennis of beleid’, of nog erger: ’ontoegankelijkvoor raad’! Maar die Dikke schrijft ook ‘op grappigewijze van het gewone afwijkend’, of ‘curieus’. Kijk, endaar kunnen wij ons in vinden. Maar meer nog in dietwee geweldige woorden die in het woord eigenwijsstaan te schitteren: EIGEN en WIJS. Dat zijn wij hele-maal. Op alle manieren eigen. In onze aanpak, in onzeprojecten, in onze omgang met elkaar. In de vele inno-vatieve zaken die we ondernomen hebben. Kom bij onskijken en je ziet het, je voelt het, dit is andere koek. Ditis spannend, dit biedt kansen, dit is een hele leuke club.Enorm gemotiveerde studenten, inspirerende docentenen medewerkers. Op een eigenzinnige manier blijvenwe onszelf en daarmee vallen wij op. We worden bo-venmatig vaak gevraagd, door de overheid en het be-drijfsleven, voor allerlei projecten. We staan midden inde maatschappij en onze eigenheid wordt gewaar-deerd. En wijs, ja wijsheid kom je hier opdoen. Daar stu-deer je voor en die wijsheid geeft je toekomst-perspectief. Want daar draait het hier allemaal om. Jezoveel wijsheid bijbrengen dat je na het afstuderen eenscala aan mogelijkheden hebt. Dat is onze missie en omdat te bereiken laten wij ons zeker niet van de wijs bren-gen.

5

HAS Den BoJe zoekt een hogeschooldie inspireert? Een praktijk-gerichte, innovatieve of creatieveopleiding, waarbij je je hart enhoofd gebruikt om de wereld omje heen mooier en nog beter te maken? Welkom bij Hogeschool HAS Den

Bosch. Waar je kunt kiezen uit 14 geweldige

opleidingen en tientallen afstudeerrichtingen die

in het teken staan van food, business, design,

landschap en milieu, bloem en plant, of dier.6

sch The heartbeat of your future

informatie uit de eerste hand

Uitdagingen. Daar draait het om bij HAS Den Bosch. Het zithem in de grote, relevante thema’s van onze opleidingen: natuur, milieu en voeding. Dat zit hem in de innovatie, depraktische aanpak en de actuele kennis. HAS Den Bosch isdaarmee dé hogeschool voor mensen met een grenzelozenieuwsgierigheid. Letterlijk: je stage in het buitenland is mo-gelijk de opstap naar een internationale functie.

EigentijdsOnze hogeschool aan de Onderwijsboulevard – op steen-worp afstand van het NS-station – telt zo’n 2000 studentenen 250 medewerkers. Zij werken samen in een onderne-mende, eigentijdse en ongedwongen sfeer: de onderlingebetrokkenheid is groot, ook door de vele studie- en studen-tenverenigingen die aan HAS Den Bosch verbonden zijn. Vanzelfsprekend bieden we je de modernste faciliteiten,zoals ict-voorzieningen, een kassencomplex, de schooltuin,de proeffabriek voor voedingsmiddelen, het Food DesignCenter, de techniekhal, de milieuhal en diverse laboratoria. En last but not least: onze hogeschool staat in Den Bosch(141.000 inwoners), een Bourgondische stad die bruist vande activiteiten. Niet voor niets werd Den Bosch in 2010 uit-geroepen tot de ‘Meest gastvrije stad van Nederland’.

Aan de slagDeze studiegids helpt je om je studie keuze te maken. Wat jeook kiest: je bent verzekerd van een studie waarmee je hogeogen gooit op de arbeidsmarkt. Overheden, bedrijven en organisaties zitten immers te springen om praktijkgerichtemensen die willen werken aan oplossingen voor de wereldvan morgen. Kunnen ze op je rekenen?

www.hasdenbosch.nl

▼ ▼

7

Op weg naar een eigen onderneming

of je droombaan8

Bedrijfskundeenagribusiness

9

ontwikkelendat kan i

k als de beste

10

Martijn, aangenaam.

was best lastig, heb maar voorde leukste hogeschool gekozen.

Kiezen tussen iets met logistiek en luchtverkeersleider

“Een eigen bedrijf opzetten. Dat interesseertme. Hoe doe je dat? Wat gaat er om in hethoofd van een ondernemer? Dat leer ik hier.Logistiek, marketing, financiën. Mijn grotedroom is om later een camping te beginnen,ergens in het buitengebied. Waarom? Omdatdaar die fascinatie voor het ondernemer-schap mooi samenvalt met mijn interesse inde landbouw. Komt waarschijnlijk omdat ik alvanaf m’n twaalfde iedere zaterdag meewerkbij een melkveehouderij. Precies daaromheb ik ook voor Bedrijfskunde en agribusi-ness aan HAS Den Bosch gekozen. Ik hadnatuurlijk ook gewoon Bedrijfskunde aan eenandere hogeschool kunnen kiezen, maar danhad ik die agrarische kant echt gemist. Bovendien is HAS Den Bosch gewoon eenfantastische hogeschool: klein, innovatief,leuke mensen. Of ik hier iets mis? Ja, eenschoolbandje. Ik speel piano namelijk. Maarmisschien moet ik zoiets zelf maar gaan opzetten. Is ook een hele onderneming...”

Meer weten over Martijn?Scan de QR-code of ga naar: hasdenbosch.nl/martijn

BEDRIJFSKUNDE EN AGRIBUSINESS

Wat gaat er om in het hoofd van een ondernemer?

Die camping gaat er komen, als ik nietalsnog besluit voor de luchtvaart te kiezen.

11

Hoi, ik ben Yvonne.Eigenwijs, spontaan en... blond, maar een keimet cijfers.

“Toen ik van de havo af kwam, wist ik niet goed naar welke school ikwilde. Thuis in Waalre hebben wij een gemengd bedrijf met koeien envarkens. Ik wilde graag in het agrarische wereldje blijven, want datspreekt mij ontzettend aan. Automatisch kwam ik bij HAS Den Bosch uit.De opleiding Dier- en veehouderij vond ik te specifiek en de business-kant sprak mij meer aan. Daarom koos ik vier jaar geleden voor Bedrijfs-kunde en agribusiness - écht mijn opleiding. Daarin komen al mijninteresses breed aan bod. Of beter: kwamen. Want ik ben nu, na vier jaar,bijna klaar. Wel vreemd, de tijd is voorbij gevlogen. Dat komt zeker omdatalles hier heel praktisch wordt aangepakt, zowel in de lessen als de sta-ges. Ik heb bijvoorbeeld tijdens mijn stage bij ABN Amro onderzoek ge-daan naar nieuwe klanten. En ik ben nu voor mijn bedrijfsopdracht bezigmet de ontwikkeling van een kenniscentrum. Super interessant! En absoluut bruikbaar in mijn werk straks. Wat voor werk? Ik zou me welbezig willen houden met bedrijfsovernames in de agrarische sector. Datheeft immers met allerlei aspecten te maken. Zowel met cijfers als methet sociale aspect.”

Ik zou me wel bezig willen houden met bedrijfsovernames in de

agrarische sector.

Marketing en financiën:allebei leuk

en mooi te combineren bijbedrijfsovernames.

BEDRIJFSKUNDE EN AGRIBUSINESS12

spontaanslaat op

mij

13

Bedrijfskunde en agribusinessFacts & Figures

Ben je geïnteresseerd in de agrarische sector en devoedingsindustrie? Maar wil je vooral weten hoe het erbedrijfsmatig is geregeld – van productie tot distribu-tie, van verwerking tot handel? Wil je cijfers en gevoelcombineren, hoofd en hart? Dan is Bedrijfskunde enagribusiness jouw opleiding.

Denken en doen. Dat kenmerkt de opleiding Bedrijfs-kunde en agribusiness. Hier ontdek je hoe het er zakelijk aan toe gaat in kwe-kerijen en veilingen, bij toeleveringsbedrijven en ac-countantskantoren, adviesbureaus of keurings-instanties. Je leert bedrijfsvraagstukken analyseren enoplossen en financiële zaken regelen. Maar ook mar-ketingconcepten ontwikkelen en logistieke problemenoplossen. Of een eigen bedrijf runnen.

Praktisch en doelgericht ontwikkel je met Bedrijfskundeen agribusiness je talenten om later succesvol aan deslag te kunnen bij uiteenlopende bedrijven en instellin-gen in de agrarische sector en (semi-) overheid. Alsagrarisch bedrijfskundig ingenieur bijvoorbeeld of alslogistiek manager bij een veiling of kwekerij, waar je deproductie, opslag en transport optimaliseert en advi-seert over investeringen. Als kwaliteitsmanager: zorgsystemen en meetprocedu-res opzetten en uitvoeren. Of internationaal, als com-mercieel manager de inkoop en afzet, import en exportbewaken. Maar ook marketingmanager is mogelijk: vragen uit de markt vertalen naar (nieuwe) producten.En financieel adviseur: adviseren over kredieten en relatiebeheer, financiering en begrotingen, belastingenen verzekeringen. En natuurlijk biedt Bedrijfskunde en agribusiness je ookalle kennis om je eigen zaak te beginnen, in het mid-den- en kleinbedrijf in de agribusiness.

Studieadviseur: Sandra AslanE-mail: [email protected]: 073 - 692 36 75

14

Taal Nederlands

Studieduur 4 jaar (incl. stages)Studenten die een verwante vooropleiding hebben gehad, kunnen eventueel n het tweede jaar starten. Vraag het na bij de studieadviseur.

Stageduur 1 jaar (in totaal) in binnen- en buitenland

Leermethoden Projecten, praktijkopdrachten, vaardigheids-trainingen, workshops, (gast-)lezingen, hoorcolleges, practica, excursies, werkcolleges, (internationale) stages, afstudeeropdracht

Modulen Economie, Ondernemer, Markt en Logistiek, Financiën en Recht, Personeel en Organisatie, Marktonderzoek en Internationalisering, Strategieen Beleid, Marketingplanning (keuzemodule), Consumentengedrag (keuzemodule), Bedrijfsadministratie (keuzemodule)Wil je het volledige leerplan zien, scan de QR code of ga naar: hasdenbosch.nl/bedrijfskundeagribusiness

Beroepsvelden Financieel Economisch ManagementMarketingLogistiek

Faciliteiten Practicaruimten, studio’s, studiepaleis, laptopstations, computerlokalen, boekhandel, catering, printshop,

Stages Marktonderzoek bij verwerker van melkproduc-ten (b.v. FrieslandCampina), optimaliseren van voorraadbeheer bij een drankenproducent (b.v. Heineken) of doorrekenen van financiële gevolgen van investeringen voor een agrarisch ondernemer (b.v. als manager bedrijvenadvies bij de Rabobank)

Beroepen Agrarisch bedrijfskundig ingenieur, logistiek manager, kwaliteitsmanager, commercieel manager, marketingmanager, financieel adviseur,zelfstandig ondernemer

Oriëntatiedagenwoensdag 14 december 2011donderdag 29 maart 2012

Dier- enveehouderij

15

gedisciplineerddat mag je mij wel no

emen

16

Mijn naam is Oscar.

Daarom voel ik mij hierals een vis in het water.

Waterpolo, eenden, het zwemt allemaal.

“Als klein manneke hielp ik al dieren in nood. Padden, kikkers – je kenthet wel. Dus toen ik op de middelbare school moest kiezen, leek Diergeneeskunde me wel wat. Maar zo’n studie duurde me te lang. Bovendien vond ik een universiteit te groot, te onpersoonlijk. Op een hogeschool is het individueler geregeld, word je meer begeleid. En daarhad ik behoefte aan. Zo kwam ik bij HAS Den Bosch terecht: een kleinehogeschool, met betrokken docenten. En een grote studiekeuze. Ik hebeerst Toegepaste Biologie overwogen, maar dat was me te veel op microniveau. Ik wilde breder. Omdat ik vroeger wel eens bij een melkvee-houderij had meegelopen, wist ik wat daar allemaal bij komt kijken. Datpast goed bij mij. Daarnaast heb ik een fascinatie voor pluimvee. Of beter: voor watervogels. Daar hoop ik later iets mee te gaan doen.Nou ja, alles bij elkaar opgeteld kon ik dus eigenlijk niet anders dan Dier-en Veehouderij kiezen. Of dat de juiste keuze is geweest? Ja, absoluut! Ikvind het een fantastische opleiding, heb het hier supergoed naar m’n zin.”

Meer weten over Oscar? Scan de QR-code of ga naar: hasdenbosch.nl/oscar

DIER- EN VEEHOUDERIJ

Op een hogeschool is het individueler geregeld, word je meer begeleid.

17

Mijn favoriete dier?De eend zonder twijfel.

Ik ben Froukje.Met veel plezier en motivatie rijd ik iedere dagnaar HAS Den Bosch, maar waarom overlaad ikmijn fiets?

“Hoe ik bij HAS Den Bosch terecht kwam? Haha, dat is wel grappig. Ik woon hier in de buurt en zag overal van die enorme reclamebordenvan de HAS staan. Nieuwsgierig ben ik toen naar een open dag gegaan.En ik wilde eigenlijk meteen blijven! Ik vond het te gek, wilde altijd al metdieren werken. Nee, ik kom niet van een boerderij. Heb wel vakantiebaan-tjes gehad bij een dierenpension en een veehouderij. En ik rijd al heellang paard. Eerst twijfelde ik nog over Bedrijfskunde en agribusiness,maar dat was me te veel economie. Dier- en veehouderij gaat meer in opde biologische en technische kanten van een dier, meer mijn ding. Sommige mensen denken dat je hiermee alleen een eigen agrarisch be-drijf kunt beginnen. Maar dat is onzin. Ik wil bijvoorbeeld straks als voedingsadviseur gaan werken. Of systemen bedenken waarin vee zo natuurlijk én zo productief mogelijk kan worden gehuisvest. Of ik een favoriet dier heb? Ik ben dol op de hele beestenbende: paarden, honden,koeien. Maar tijdens mijn stages zijn de geit en het schaap toch wel mijn favorieten geworden. Zo noemt mijn stagebegeleider me ook: degeit. Maar dat is vooral omdat ik altijd blij ben en zo vaak lach. Haha.”

Een kijkje nemen bij een geitenbedrijf? Scan de QR-code of ga naar: hasdenbsoch.nl/froukje

Sommige mensen denken dat je hiermee alleen een eigen agrarisch bedrijf kunt beginnen.

Maar dat is onzin.

Geiten en bokken neem ik inieder geval niet mee naarschool, al zijn het wel mijn

schatjes.

DIER- EN VEEHOUDERIJ18

eigenwijsslaat op

mij en op HAS Den B

osch

19

Dier- en veehouderij Facts & Figures

Dieren. En hoe mensen (van) ze houden.Daar draait het allemaal om bij opleiding Dier- en vee-houderij.

Deze studie leid je op om bedrijfsmatig en professio-neel dieren te houden – voor productie, natuurbeheer,gezelschap, sport of hobby. Het is een praktische op-leiding: je gaat projectmatig bezig met alle biologischeen technische aspecten van de dieren veehouderij.Met voeding en fokkerij bijvoorbeeld, diergezondheiden welzijn, bodem, plant en/of techniek. Geen stamp-werk, maar praktijk- en vakgericht. Met medestudentenlos je cases op door actief kennis te verzamelen, te ver-werken en toe te passen. Daarbij krijgt duurzaam on-dernemen grote aandacht: samen zoek je de balanstussen People (sociale omgeving), Planet (ecologie) enProfit (economie).

Na de opleiding Dier- en veehouderij kun je aan de slagals (commercieel) adviseur op de vakgebieden be-drijfseconomie, voeding, techniek, automatisering, ge-zondheid, vruchtbaarheid en/of welzijn binnen desectoren rundvee-, geiten-, pluimvee-, varkens-, paar-den- en/of gezelschapsdierenhouderij. Of je wordt zelf-standig ondernemer. Maar je zou ook op debeleidsterreinen milieu, beheer landelijk gebied, dier-welzijn, communicatie of PR kunnen gaan werken bijoverheden en/of controlerende instanties. Dus eigenlijkoveral waar dieren (bedrijfsmatig) gehouden worden..

Studieadviseur: Annemarie Kerkhof E-mail: [email protected]: 073 - 692 36 59

20

Oriëntatiedagenwoensdag 7 december 2011woensdag 28 maart 2012

Taal Nederlands

Studieduur 4 jaar (incl. stages)Studenten die een verwante vooropleiding hebben gehad, kunnen eventueel in het tweede jaar starten. Vraag het na bij de studieadviseur.



Modulen Houden van dieren, Dier en gezondheid, Bedrijfsanalyse, Ondernemen, Bedrijf en omgeving, BedrijfsbegeleidingWil je het volledige leerplan zien, scan de QR code of ga naar:hasdenbosch.nl/dierenveehouderij

Sectoren Rundvee-, melkvee-, geitenhouderij - Varkens-, pluimveehouderij - Dierhouderij (vooral gezel-schapsdieren) - Paardenhouderij -Beheer Landelijk Gebied

Faciliteiten Techniekhal, laboratoria, practicaruimten, studiepaleis, laptopstations, computerlokalen, boekhandel, catering, printshop

Stages Onderzoek naar melkvervangers voor jonge geiten (b.v. Nutrifeed B.V. / Friesland Campina Dairy Feed). Doorontwikkeling van onderdelen van het nieuw varkenshouderijconcept ‘Mee-groeihuis’. Data verzamelen, observeren en vanuit resultaten verdere ontwikkelingen doorvoeren/aanbevelen (b.v. Varkens Innovatie Centrum Sterksel van Wageningen Universiteit).Onderzoek glutenallergie bij het paard (b.v. Faculteit Diergeneeskunde aan de Universiteit Utrecht).

Beroepen Rundvee-, varkens-, pluimveehouder, verkoper ofvertegenwoordiger melkmachines, journalist vakblad, bedrijfsbegeleider, voedingsadviseur, dierwelzijnsmedewerker, eigenaar honden-pension, manegehouder, bedrijfsadviseur voeding, onderzoeker op het gebied van vruchtbaarheid en voortplanting, commercieel/ technisch medewerker op een KI-bedrijf, voorlichter bij een petfood bedrijf

Floral Design& BusinessManagement

21

optimistischis my middle nam

e

22

Hoi, ik ben San, uit Seoul.

“Optimistisch is mijn tweede naam. In Korea zijn bloemen nogsteeds een luxe, vooral gebruikt als er iets groots te vieren valt. Zehebben een symbolische waarde. Ik heb voor deze opleiding geko-zen, zodat ik straks in Korea die speciale momenten waar bloemenaan te pas komen, nóg onvergetelijker kan maken. Ik studeerdeeerst in Engeland. Maar ik kwam er achter dat bijna alle designsdie mij daar het meeste aanspraken uit Nederland kwamen. Zehebben zo’n organische uitstraling. Dus switchte ik van Engelandnaar Nederland. Om dichterbij ‘de meesters’ te zijn als het ware. Demanagementkant van deze opleiding heeft mijn horizon verbreed.Het heeft me geleerd analytisch te zijn, om werkelijk te begrijpenhoe een succesvol bedrijf werkt en hoe ik daar onderdeel van kanzijn. Of hoe ik er zelf een kan runnen. Het internationale karaktervan HAS Den Bosch is een groot pluspunt. Je ontmoet hier mensenuit de hele wereld. En je hoeft je geen buitenstaander te voelen.Bovendien houd ik van reizen, en dat gaat heel makkelijk als je inNederland bent. Mijn droombaan? Werken voor een Koreaans handelsbedrijf, producten van thuis wereldwijd exporteren.”

Meer weten over San?Scan de QR-code of ga naar: hasdenbosch.nl/san

De Nederlandse bloemsierkunst behoorttot de beste van de wereld.

Het is super om daar middenin te zitten.

FLORAL DESIGN & BUSINESS MANAGEMENT

Ik zit graag bij de bron van alle kennis.

Mijn droombaan is werkenvoor een Koreaanse handelsmaatschappij en devele natuurlijke Koreaanseproducten wereldwijd verkopen.

23

Mijn naam is Yvonne.Geboren en getogen in Kameroen.

“De combinatie - het creatieve van floral design en het commerciële vanbusiness management - is uniek. Ik was zo blij dat ik deze opleidingtegenkwam bij HAS Den Bosch: het is voor mij de ideale mix. Dat de hogeschool in Nederland ligt, was ook een groot pluspunt voor mij. Zoalsiedereen weet staat dit land wereldwijd bekend om zijn succesvolle bloemenindustrie. En ik hoor graag bij iets succesvols. Groepswerk, praktijklessen en stages: het bewijst allemaal dat je dit vak niet kunt lerendoor alleen met je neus in de boeken te zitten. HAS Den Bosch zorgt ervoor dat je, wat je leert, ook in praktijk brengt. Heel kundige docenten,goed benaderbaar. De afdeling Communicatie en Internationalisering iserg hulpvaardig en internationale studenten voelen zich hier welkom!Later? Dan hoop ik eigenaar te worden van een luxe bloemenzaak, thuisin Kameroen. Of misschien ga ik daar wel mijn eigen bloemkwekerij beginnen.”

Ik heb al twee bachelorstudies gedaan voordat ikhier kwam. Maar nu weet ik het zeker: dit is het voormij! Misschien ben ik een laatbloeier:

langzaam kom ik tot volle bloei.

Mijn droom?Eigenaar van een top-

bloemenzaak in mijnland Kameroen.

Of misschien eenbloemenkwekerij

beginnen daar.

FLORAL DESIGN & BUSINESS MANAGEMENT

You can’t learn this business just from keeping your nose in books.

24

ambitieusen daar b

en ik trots op

25

FloralDesign&BusinessManagement

Facts & FiguresGevoel voor bloemen én voor cijfers?Kunstzinnige blik én ondernemende geest?

In de unieke, Engelstalige studie Floral Design & Busi-ness Management komt het allemaal samen: design enmanagement, bloemen en ondernemen. Hier leer je jecreatieve kant ontwikkelen met bloemschikken op pro-fessioneel niveau en word je voortdurend geïnspireerddoor natuurlijke materialen en vormen. Maar hier ont-wikkel je ook je ondernemersgeest, krijg je door hoe jesuccesvol een bedrijf in de bloemenhandel leidt of hoeje het best een tuincentrumketen voorziet van deskun-dig advies. Kortom, bij Floral Design & Business Ma-nagement maak je uit bloemen kunst en uit creativiteiteen carrière – wereldwijd!

Met Floral Design & Business Management kies je dusvoor het beste uit twee werelden: je wordt niet alleeneen vakkundige bloemist maar ook een competentemanager. Je hebt niet alleen verstand van bloemsier-kunst, maar je bent ook een inspirerende projectleider.En daar is voortdurend volop vraag naar: Nederlandsebloemen gaan tenslotte de hele wereld over. Dus wieweet waar je terechtkomt: als designer of manager ineen tuincentrum of een bloemistenketen. Als adviseurof marktonderzoeker. Of als ontwerper bij een import- ofexportbedrijf. Waar en hoe dan ook: na de opleidingFloral Design & Business Management ben je eenhoogopgeleide young professional met alle kennis enkunde om in allerlei teams praktijkgericht aan projec-ten te werken, zowel in Nederland als de rest van dewereld.

Studieadviseur: Talitha van SonE-mail: [email protected]: 073 - 692 38 21

Taal Engels

Studieduur 4 jaar (incl. stages)



Modulen Marketing, Communicatie, Economie, Logistiek, Marktonderzoek, Bloemsierkunst, DesignWil je het volledige leerplan zien, scan de QR code of ga naar: hasdenbosch.nl/floraldesignbm

Diploma Bachelor of Applied Sciences diploma. Tijdens de studie ontvang je ook twee extra diploma’s: DFA1 en ADFA1. Dit staat voor (Advanced) Dutch Floral Arrangements. Deze diploma’s worden uitgereikt door de Centrale Vereniging voor de Bloemendetailhandel (VBW).

Faciliteiten Schooltuin met de nieuwste teeltsystemen, kas met hightech klimaatkamers, laboratoria, bloemsierkunstlokalen, practicaruimten, studiepaleis, laptopstations, computerlokalen, boekhandel, catering, printshop.

Stages Schrijven van een exportplan voor een importeur van bloembollen en snijbloemen importeur (b.v. AGB Goup), schrijven van een businessplan voor een tuincentrum (b.v. Intratuin), uitwerken van nieuwe concepten voor een floral design bedrijf (b.v. Fleurop)

Beroepen Zelfstandig ondernemer, bloemist, designer, manager van tuincentra, adviseur, marktonderzoe-ker, schrijver voor een bloemistentijdschrift. Maar je kunt ook een eigen interior design kantoor beginnen of een import- of exportbedrijf

26


Floral Design1-Year Certificate

27

bedachtzaamdat ben

ik

28

Hallo allemaal, ik ben Yi. Ik kom uit China.

“Ik kwam hier om tuinbouw te studeren, maar toen ik al die bloemenzag op HAS Den Bosch, raakte ik daarvan in de ban en ben ik on-middellijk van opleiding gewisseld. Nu voel ik me soms een echtekunstenaar. Dus niet alleen een bloemist of ondernemer. En als kunstenaar maak ik mijn eigen keuzes. Ik heb de vrijheid omdingen te doen zoals ik dat wil. De docenten op HAS Den Boschstimuleren me mijn eigen stijl te ontwikkelen en op mijn eigen in-zicht te vertrouwen. Dat is heel waardevol voor mij en totaal andersdan wat ik heb geleerd in China. Ik ben helemaal gek van bloemen.Ik werk ermee zoals een kunstschilder met verf werkt. Wanneer ikterug ga naar China wil ik mijn eigen bloemenzaak openen, maarniet alleen om bloemen te verkopen. Ik wil er een plek van makenwaar mensen graag komen. Waar ze een poosje blijven, om koffiete drinken, boeken te lezen en, als ze willen, zelf een bloemstuk temaken. Mijn doel voor deze winkel is om even een rustpunt te zijnin het drukke leven van tegenwoordig. HAS Den Bosch heeft megeïnspireerd om zo te denken, om mogelijkheden te zien buiten dedingen die ik al wist en kende.”

Meer weten over Yi? Scan de QR-code of ga naar: hasdenbosch.nl/yi

Bloemen zijn een deel geworden van mijnleven, mijn toekomst.

Ermee werken en ze bestuderen heeft eennieuwe ik tevoorschijn gehaald.

1 YEAR CERTIFICATE FLORAL DESIGN

Mijn droombaan is het openen van mijn

eigen speciale winkel.

Dit prachtige bosdoet me denken

aan mijn thuisprovincie

Yunnan.

29

1-Year Certificate FloralDesign Facts & Figures

Wil je meer doen met je passie voor bloemen, maarheb je geen tijd om een volledige bacheloropleidingte volgen? Met deze certificaatstudie Floral Designword je in één jaar een echte professional in debloemsierkunst, met praktijkervaring en twee erkendebloemistendiploma’s.

De aandacht ligt op het ontwikkelen van je creativiteiten het opdoen van praktische ervaring. Je leert bloem-schikken voor grote evenementen, maar ook voor eta-lages en voor de rechtstreekse verkoop. Je ontwikkeltje eigen stijl, maar je weet ook een bloemstuk te makendat aan de wensen van je klant voldoet. Na een jaarweet je professioneel met bloemen om te gaan – maarook hoe je er geld mee kunt verdienen!


Taal Engels

Studieduur 1 jaar (incl. stage)

Stageduur 6 weken (in totaal)

Studieopbouw In de eerste zes maanden leer je de basis van hetvak: het omgaan met snijbloemen, het werken metkleuren en het opzetten en presenteren van een ontwerp. Je gaat ook meteen aan de slag en maakt je eerste bloemstukken. Na die zes maanden haal je je eerste bloemistendiploma. Daarna verdiep je je verder in het design proces en leer je o.a. een grote etalage te ontwerpen. In de laatste tien weken ga je op deeltijdstage en haal je je tweede bloemistendiploma.

Modulen Marketing, Communicatie, Economie, Logistiek, Marktonderzoek, Bloemsierkunst, DesignWil je het volledige leerplan zien, scan de QR code of ga naar: hasdenbosch.nl/floraldesign

Diploma Naast het certificaat van HAS Den Bosch heb je na afronding van deze studie twee extra diploma’sop zak: DFA1 en ADFA1. Dit staat voor (Advanced) Dutch Flower Arrangements. Deze diploma’s worden uitgereikt door de Centrale Vereniging Bloemendetailhandel (VBW).

Faciliteiten Schooltuin met de nieuwste teeltsystemen, kas met hightech klimaatkamers, bloemsierkunst-lokalen, practicaruimten, studiepaleis, laptop-stations, computerlokalen, boekhandel, catering, printshop

Stage Bij een bloemenzaak of een designbedrijf

Beroepen Zelfstandig ondernemer, bloemist, designer, adviseur, schrijver voor een bloemistentijdschrift

30


FoodDesign &Innovation

31

nuchterdat kun

je mij wel noemen ja

32

Ik ben Freek.

Dat was met mensen werken,koken is voor mensen werken

dat vind ik net wat leuker.

Deed eerst een studie sociaalpedagogische hulpverlening.

“Ik had ook de koksopleiding kunnen kiezen, da’s waar.Maar Food Design & Innovation biedt zo veel meer dankoken alleen, is stukken creatiever. En dát zocht ik. Ik benveel met eten bezig, vind het leuk om te koken, nieuweconcepten te bedenken. Zit een beetje in m’n familie, denkik. Mijn moeder is echt een keukenprinses, wij zitten urenmet z’n allen te tafelen. Op het eind van het eerste jaarFood Design & Innovation kun je kiezen tussen design,packaging of marketing. Ik vind alle drie superleuk, maar ikdenk dat ik de packaging-kant opga: ontwerpen van ver-pakkingen. Lijkt me kei-vet als later mijn ontwerp bij ieder-een op tafel staat. Zoiets als het sixpack van eenAmerikaans biermerk waarmee je muziek kunt maken - datvind ik geniaal, dat had ik wel verzonnen willen hebben.Hoe ik HAS Den Bosch ervaar? Ja, te gek. Juist omdat hethier zo klein en overzichtelijk is. Je hebt hier geen college-zalen met driehonderd studenten en een docent die niemand kent. Je bent hier wie je bent.”

FOOD DESIGN & INNOVATION

Lijkt me kei-vet als later mijn ontwerp bij iedereen op tafel staat.

Mijn eerste stage?Bij een kookstudioen ik wil er graagiets grafisch bijdoen.

33

Hoi, Christina is mijn naam.Als je een passie voor koken hebt,

is Food Design & Innovationbij HAS Den Bosch het helemaal.

“Het was mijn moeder die me op Food Design & Innovation attendeerde.Als zij stond te koken, keek ik altijd mee. Eten was mijn ding, mijn passie– van jongs af aan al. Maar ik kon me niks voorstellen bij die opleiding,dacht dat het een soort koksopleiding was. Tot op die open dag. Toenkreeg ik door dat Food Design & Innovation de perfecte combinatiebiedt: koken én creativiteit. Dus niet standaard gerechtjes maken, maarnieuwe dingen verzinnen, smaken ontwikkelen. Ik vond het helemaal tegek! Komt ook omdat HAS Den Bosch zo’n coole plek is, je krijgt hier deruimte om te laten zien wie je bent. Met deze opleiding kun je later op allerlei plekken terechtkomen. Als food designer bij Heinz of Verkade bijvoorbeeld. Maar je kunt ook je eigen cateringbedrijf beginnenof je als freelancer laten inhuren door een bedrijf. Die diversiteit merk jenu al, bij je stages. Ook die kunnen overal plaatsvinden. Mijn eerste stageheb ik vorig jaar bij een kookstudio gedaan. Daar heb ik zelfs een eigenkookworkshop mogen bedenken, met vergeten groente als schorsenerenen pastinaak. Komende winter gaan ze die workshop ook echt geven!”

Meer weten over Christina?Scan de QR-code of ga naar: hasdenbosch.nl/christina

Toen kreeg ik door dat Food Design & Innovation deperfecte combinatie biedt: koken èn creativiteit.

In het eerste jaar mocht ik aleen kookworkshop met

schorseneren bedenken.

FOOD DESIGN & INNOVATION34

positiefslaat op

mij en op Has Den

Bosch

35

Food Design & InnovationFacts & Figures

Wil jij met eten werken? Dan kun je kok worden, ban-ketbakker. Of diëtiste. Allemaal beroepen aan het eindvan de productielijn. Je kunt ook bij het begin begin-nen: bij het bedenken, ontwerpen, produceren en ver-kopen van nieuwe voedings- en genotsmiddelen enconcepten.

Bij de opleiding Food Design & Innovation leer je op eencreatieve manier nieuwe voedingsmiddelen en con-cepten ontwikkelen. Heel praktisch. En heel avontuurlijk.Na een gezamenlijk eerste jaar, kies je een van de driespecialisaties: Food Design, Food Packaging of Crea-tive Food Marketing.

Wil je later een innovatief voedingsconcept ontwikke-len en zo het voedselaanbod vergroten? Een food eventontwerpen? Food stylist worden bij een glossy culinairtijdschrift? Of op de productontwikkelingsafdeling vaneen voedingsmiddelenbedrijf aan de slag? Dan is FoodDesign jouw richting. Daar leer je toveren met vormen,kleuren, geuren en smaken, ontdek je alles over voe-dingswaren, grond- en hulpstoffen en bereidingstech-nieken.

Ontferm jij je liever over een verrassende verpakking,laat jij je creativiteit en kennis het liefst los op een op-vallende, functionele presentatie van voedingsmidde-len? Kies dan voor Food Packaging. Want daar word jeopgeleid om als verpakkingskundige of –technoloogverpakkingsprojecten te analyseren, te innoveren en testuren. Of om als verpakkingsontwerper of packagingdevelopment manager nieuwe vormen en middelen teontwerpen en ontwikkelen bij grote voedingsmiddelen-bedrijven, gespecialiseerde ontwerpbureaus of advies-bureaus.

Heb je meer interesse in marketing en verkoop, mediaen reclame, retail en supermarkten, merken en levens-middelen? Wil je weten wat consumenten lekker vindenen waar commerciële kansen liggen? Ontdekken waareen merk voor staat en waar het gat in de markt zichbevindt? Dan is Creative Food Marketing je op het lijfgeschreven. Want daar leer je alles over marketingstra-tegieën, media en reclame, conceptontwikkeling, voe-ding, marktintroducties en consumenten.

Studieadviseur: Caroline KesselaerE-mail: [email protected] Telefoon: 073 692 37 20

Taal Nederlands




Modulen Consumentengedrag, Voedsel en veiligheid, Marketing, Verpakking en design, Ontwikkeling en productie, Zuivel en vlees, Granen en groenteWil je het volledige leerplan zien, scan deQR code of ga naar:hasdenbosch.nl/fooddesigninnovation

Specialisaties Food DesignCreatieve Food MarketingFood Packaging

Faciliteiten Food Desgin Centre, Voedingsmiddelen-technologiehal, fotostudio, laboratoria, practicaruimten, studiepaleis, laptopstations, computerlokalen, boekhandel, catering, printshop

Stages Conceptontwikkeling van nieuwe desserts bij Campina, ontwikkeling van een nieuw horeca concept voor de Efteling,onderzoek naar de mogelijkheden van een uitbreiding van het merk Tsjakka! assortiment voorkinderen, voor de supermarktformules van Superunie

Beroepen Food designer/creative chef, conceptontwikkelaar,creatieve productontwikkelaar, food stylist, trendwatcher, productmanager, food marketeer, communicatiemanager, innovatiemanager (new businessmanager), marktonderzoeker in de foodbusiness, ondernemer, verpakkingsontwerper,verpakkingsdeskundige

36

Oriëntatiedagenwoensdag 30 november 2011dinsdag 27 maart 2012

Geo Media& Design

37

Roel, aangenaam.mensen de juiste weg te wijzen.

Daar wil ik mij mee bezig houden.

Kwam naar HAS Den Bosch om

GEO MEDIA & DESIGN

“Ik heb wel iets met computers en ICT. Had ik op de lagere school al. Daarkregen we lessen in informatica – snapte ik meteen. Daarom dat ik dienieuwe opleiding Geo Media & Design wel interessant vind. Daar komt

immers automatisering samen met die andere interesse van mij: geografie. Ik studeer nu Tuin- en landschapsmanagement aan HAS DenBosch en ook daar maken we veel gebruik van computers en specialeprogramma’s. GIS bijvoorbeeld: Geografisch Informatie Systeem. Dat is

een heel uitgebreide digitale atlas waarin je alle kenmerken van een ge-bied kunt terugvinden, bewerken en combineren. Hoogte, grondsoorten,

noem het maar op. Heel boeiend, en ik ben daar ook best goed in. Programma’s als GIS zijn ook waanzinning innovatief, daar kun je nog zoontzettend veel meer mee – zeker in combinatie met geografie. Net als

met apps en augmented reality trouwens. Dat soort dingen leer je dus bijGeo Media & Design. En dat is daarom volgens mij dan ook echt dé

geo-opleiding van de toekomst.”

Echt dé geo-opleiding van de toekomst.

Tijdens mijn hobbygrasmaaien,

kom ik op de besteideeën

38

organisatorja, dat b

en ik wel

39

mondiaaldat is de

toekomst

40

Ik heet Ilse.

“Mijn omgeving is veranderd. Niet echt natuurlijk, maar als ik nu door het landschapfiets, zie ik veel meer dan een jaar geleden: planten, bloemen, de inrichting. Ik vondaardrijkskunde altijd al leuk. En mijn ouders hebben een klein agrarisch bedrijf endoen aan natuurbeheer. Maar de interesse groeide pas echt toen ik hier Stad enStreekontwikkeling ging studeren. Daar ontdekte ik dat je echt invloed kunt hebbenop het landschap. Maar ook dat natuur en mens nogal eens botsen. De fysieke geografie en sociale omstandigheden, die gaan niet altijd vanzelf samen. En dat isprecies waar de nieuwe opleiding Geo Media & Design zich op gaat richten. Hoe kunje al die verschillende gegevens samenbrengen? Hoe verwerk je de kennis, hoecombineer je dat met ICT? En: hoe maak je zulke informatie toegankelijk voor grotegroepen mensen? Niet alleen hier, maar mondiaal. Ik ga nu voor m’n stage ook naarhet buitenland: naar Brussel waar ik voor alle Europese lidstaten plattelandsvernieuwing ga promoten.”

Meer weten over Ilse?Scan de QR-code of ga naar: hasdenbosch.nl/ilse

Op de parkeerplaats voelde ik mijal thuis.

Las het opleidingenboekje van HAS Den Bosch, werd enthousiast en ging naar de open dag.

GEO MEDIA & DESIGN

Ik vond aardrijkskunde altijd al leuk.

Die grote wijdewereld enbloemen in deberm, die komenbij mij samen.

41

Geo Media & DesignFacts & Figures

Apps en aardrijkskunde.Augmented reality en geografische problematiek.Tablets en wereldsystemen.

Als jij begrijpt dat dit de combinaties van de toekomstzijn, dan is Geo Media & Design jouw opleiding! In dezenieuwe én vernieuwende opleiding aan HAS Den Boschkomen de drie disciplines geo (aardrijkskunde), mediaen design op een innovatieve manier samen: je leertgeografisch te denken en complexe politieke, econo-mische, duurzame en sociale problemen inzichtelijk temaken voor diverse doelgroepen, in binnen- en buiten-land. Hoe? Door deze geo-informatie uitdagend en cre-atief vorm te geven. En gebruik te maken van nieuwemedia als smartphones, apps en tablets.

Geo Media & Design gaat dus over voelen en vertalen,begrijpen en uitleggen. Wat heb je daarvoor nodig?Nieuwsgierigheid en inzicht. Creativiteit en interesse incommunicatie en ICT. En natuurlijk affiniteit met aard-rijkskunde. En waar kom je dan terecht? Als GIS-speci-alist, grafisch adviseur/ontwerper, specialist nieuwemedia of trendwatcher. Op de meest uitdagende envooruitstrevende plekken, bij overheden of (grote, in-ternationale) adviesbureaus en infra- of vervoersbedrij-ven, geo-bedrijven en grafische bureaus.

Deze opleiding start naar verwachting september 2012.Om op de hoogte gehouden te worden van de ontwik-kelingen of voor meer informatie over instroomeisen eninschrijven, neem contact op met de studieadviseur.

Studieadviseur: Talitha van SonE-mail: [email protected]: 073 – 692 38 21

Taal Nederlands



Leermethoden Projecten, praktijkopdrachten, vaardigheids-trainingen, workshops, (gast-)lezingen, hoorcolleges, practica, excursies, werkcolleges,(internationale) stages, afstudeeropdracht

Modulen Het leerplan is nog in ontwikkeling.Wil je het volledige leerplan zien, scan de QR code of ga naar:hasdenbosch.nl/geomediadesign

Faciliteiten GIS-lokalen, practicaruimten, studiepaleis, Laptopstations, computerlokalen, boekhandel, catering, printshop

Stages Ontwikkelen van een route-app voor shoppen in Den Bosch, infographics ontwerpen voor een groot landelijk dagblad, ontwikkelen van een serious game over een wereldvoedselvraagstuk, inzet van social media om het fileprobleem aan tepakken

Beroepen GIS-specialist, grafisch adviseur/ontwerper, specialist nieuwe media, trendwatcher, cross-mediaal redacteur

42


Horticulture& BusinessManagement

43

leergierigzo kun je

mij wel noemen, ja

44

Mijn naam is Bjorn.

“Ik ga nu nog vijf weken naar een komkommerteler. Heb net de rozen gehad. Dat vind ik het mooie aan Horticulture & Business Management: je komt opallerlei plekken en leert de dingen echt in de praktijk. Hoe je bloemen of fruitkweekt, maar ook van alles leert over afzet en concurrentie – erg interessant.Deze opleiding is heel internationaal, daar heb ik bewust voor gekozen. Jekrijgt les in het Engels en werkt met mensen van over heel de wereld. Dat iswel bijzonder. En ja, het was best een grote overstap vanuit de havo: de heledag Engels en al die verschillende culturen. Maar je went er snel aan, na eenpaar maanden is het gewoon. Komt ook omdat we een supergroep hebben.Bovendien: ik wil later misschien wel helemaal of deels in het buitenlandgaan werken. Directeur van een internationaal bedrijf in deze sector worden,dat lijkt me wel wat! Welk buitenland? Maakt me eigenlijk niet uit. Ik ga hetliefst de hele wereld rond.”

Meer weten over Bjorn?Scan de QR-code of ga naar: hasdenbosch.nl/bjorn

Mijn ouders zitten in ‘het vak’dus ben hier maar eens gaan

kijken, het bevalt prima.

HORTICULTURE & BUSINESS MANAGEMENT

Je krijgt les in het Engels en werkt met mensen van over heel de wereld.

Heb net een meeloopstage bij een rozenkweker achter derug, mijn handen zijn nu weer geheeld.

45

Ik ben Liene. En kom uit Letland.

“Een internationaal leven leiden vind ik belangrijk. Dus sprakhet idee om naar het buitenland te gaan voor mijn studie meerg aan. Om zo mijn kansen op een internationale baan aanzienlijk te vergroten. Op HAS Den Bosch word je aange-moedigd om een onafhankelijk denker te zijn. Het project-werk is super belangrijk. Niemand houdt je handje vast, jemoet er gewoon voor gaan. En dat stimuleert juist je creatieve en vindingrijke kant!Alle excursies die we maken triggeren je voorstellings-vermogen. Daardoor besef je dat er een enorme keus is aanverschillende banen binnen de tuinbouw. Mogelijkhedenwaar je zelf nooit opgekomen zou zijn. Tijdens mijn studie leer ik alles over de biologische aspectenvan hoe iets groeit. Maar je leert ook hoe je er naar kunt kijken als een winstgevend product. Als iets wat je in demarkt kunt zetten, als een commerciële mogelijkheid.”

Ik hou van uitdagingen en zoek altijd manierenom mijn doel te bereiken.

HORTICULTURE & BUSINESS MANAGEMENT

De vele excusrsies die we makenbrengen mij op de beste ideeën.

Mijn droombaan is om in de marketing te

werken voor een internationaal

tuinbouwbedrijf. De hortensia is mijn favoriet!

46

creatiefdat ben

ik zeker

47

Horticulture&BusinessManagement

Facts & FiguresIedereen weet het, Nederland is klein. Heel klein. Als jehet precies wilt weten: Nederland bedekt maar 0.008%van de wereldbol. Maar wist jij ook dat ons klein kikkerlandje de op een na grootse exporteur van agra-rische producten in de hele wereld is? Vraag je je danniet ook af hoe dat kan?

Bij Horticulture & Business Management kijk je achterde schermen van de Nederlandse tuinbouw- en akker-bouwindustrie en word je zelf expert in een van demeest innovatieve en belangrijkste peilers van de Ne-derlands economie. Na deze opleiding ben je dan ookbijna verzekerd van een goede baan, zowel in Neder-land als ook in het buitenland. Want met name in detuin- en akkerbouw zijn internationaal opgeleide expertsuit Nederland overal ter wereld erg gewild.

Tijdens je studie ontdek je gauw dat de tuinen akker-bouwsector een echte internationale sector is. Je me-destudenten komen uit de hele wereld: van Duitslandtot Zimbabwe, van Letland tot Turkije en China. Je leertin een internationaal team te werken door cultuurver-schillen te beleven en ermee om te gaan. Je verbetertzo niet alleen je Engels maar ook je interculturele com-municatievaardigheden, die vandaag de dag steedsbelangrijker worden.


Taal Engels




Modulen International Horticulture, Marketing & Communication, Technology & Economics, Soil Sciences & Plant Nutrition, EntrepreneurshipWil je het volledige leerplan zien, scan de QR code of ga naar: hasdenbosch.nl/horticulture

Afstudeerprofielen International BusinessResearch & InnovationCrop & Farm ManagementAgro Technology

Faciliteiten Schooltuin met de nieuwste teeltsystemen, kas met hightech klimaatkamers, practicaruimten, studiepaleis, laptopstations, computerlokalen, boekhandel, catering, printshop

Stages Onderzoek naar verschillende productie-methodes van leliebollenkwekers binnen en buiten Nederland, onderzoek naar de kwaliteit van tomaten- en paprikazaden bij een kweker in Guatemala, een online marketingcampagne opzetten voor een Duitse boomkweker

Beroepen Zelfstandig ondernemer, bedrijfsleider, marketingmanager bij een veiling, inkoop- of verkoopleider van groenten en fruit, voorlichter bij een adviesbureau, export- of importmanager, onderzoeker of veredelaar bij een zadenprodu-cent

48


InternationalFood &Agribusiness

49

avontuurlijkwat moet ik no

g meer zeggen

50

Ha! Ik ben Stef.Ik studeer bij HAS Den Bosch, Nieuw-Zeelandwas te gek, Chili super en in Zweden wonende mooiste meisjes. Aan mij de keuze!

“Wat mij zo opvalt hier aan HAS Den Bosch is dat ze over grenzen heendenken. Het gaat hier niet alleen om ikke, ikke, ikke. Je leert hier dat dewereld groter is dan je eigen geboorteland of woonplaats. Internationalisering, daar draait het om. Daarom ook dat HAS Den Boschmet de nieuwe studie International Food & Agribusiness begint. Ik heb het zelf ook zo ervaren. Wij hebben thuis een melkveehouderij,maar die is te klein om een toekomst mee op te bouwen. Na stages inNieuw-Zeeland, Chili, Vietnam en Zweden weet ik nu zeker dat ik ooit eenbedrijf in het buitenland wil beginnen. Niet alleen om melk te produceren,maar ook om te adviseren, samen te werken. Zowel de ervaringen tijdensmijn stages als de theorie hier op school waren zo machtig interessant,die hebben mij geleerd over mijn eigen grenzen heen te denken. Waar ikstraks hoop te werken? Dat weet ik nog niet precies. Chili vond ik hetmooist. Maar in Zweden woont mijn vriendin…”

Meer weten over Stef?Scan de QR-code of ga naar: hasdenbosch.nl/stef

Het gaat hier niet alleen om ikke, ikke, ikke.

INTERNATIONAL FOOD & AGRIBUSINESS

Die Alcapa’s in PuertoMont in Chili vond ik te

gek, maar over die peperboompjes in

Vietnam heb ik enormveel geleerd.

51

Hoi, ik ben Sanne.Ik heb al van alles gedaan: entertainer in Spanje,mbo Toerisme, veel gereisd.Maar ik geloof dat ik het nu gevonden heb.

“Internationaal – dat is op mij echt van toepassing. Voor mij is de wereldgroter dan Nederland. Ik doe er dan ook alles aan om straks in het buitenland aan het werk te kunnen. International Food & Agribusiness isdaarom de ideale opleiding voor mij. Al is mijn voortraject misschien watopmerkelijk… Ik heb namelijk eerst mbo Toerisme gedaan en een tijd alsentertainer in een Spaans hotel gewerkt. Daar merkte ik echter dat interessante, internationale functies meer studie vereisen. Door een vriendin werd ik toen op International Food & Agribusiness geattendeerd– een opleiding die nog nergens anders bestaat! Het aardige van dezeopleiding is dat daarin mijn wens om mondiaal te gaan werken samenvaltmet mijn fascinatie voor de voedingsmiddelenindustrie. Hoe wordt eennieuwe smaak ontwikkeld, hoe zet je zo’n product in de markt, wat doeteen verpakking en wat wil een consument – dat soort vragen vind ik mateloos boeiend. Juist als je er antwoorden op vindt die mondiaal gelden. Antwoorden waarmee je overal ter wereld aan de slag kunt.”

Een opleiding die nog nergens anders bestaat!

INTERNATIONAL FOOD & AGRIBUSINESS

Als ik een vliegtuig zie vliegen, wil ik mee. Ik ben

een kind van deze wereld.

52

internationaaldat ben

ik

53

International Food & AgribusinessFacts & Figures

Inspired by the world!Internationaal duurzaam ondernemerschap, dat iswaar de opleiding International Food & Agribusinessin een notendop om draait. Bruggen bouwen tussenprofit en non-profit organisaties, tussen nationale eninternationale zaken, tussen allerlei werelden is eenbelangrijk onderdeel van wat je leert tijdens deze op-leiding. Je bent open minded, hebt interesse in de wereld enandere culturen. Je noemt jezelf betrokken bij je leef-omgeving en ver daarbuiten, je bent gedreven, creatiefmaar ook zakelijk.

Tijdens deze opleiding leer je alles over hoe voedsel-systemen over de hele wereld in elkaar zitten, hoe jeduurzaam voedsel kunt produceren, over de relatie tus-sen voeding en gezondheid, over wereldvoedselvoor-ziening, over internationale business en maatschap-pelijk verantwoord al ondernemen (MVO).

De studie richt zich op het omgaan met afnemende na-tuurlijke voedsel- en energiebronnen in onze wereld vanvandaag. Op het efficiënter maken van voedselproduc-tie, waarbij je rekening houdt met mens en milieu. En opde mogelijkheden in de non-food toepassingen uitlandbouw, zoals bioplastics of biobrandstoffen (de zgn.“biobased economy”) Je leert hoe je technologische innovaties inzet, internationaal samenwerkt en duur-zaam onderneemt.

Tijdens de studie kun je je ook nog specialiseren, er iskeuze uit vier richtingen: voeding, dier, plant of bio-based economy. Jij bepaalt je keuze afhankelijk van jekwaliteiten en interesses.

Kortom, heb jij een brede belangstelling en de ambitieom iets te betekenen voor de wereld op het gebied vanvoedsel en business? Dan is de opleiding InternationalFood & Agribusiness je op het lijf geschreven.

Studieadviseur: Monique HubertsE-mail: [email protected]: 073 – 692 36 00

Taal Engels



Leermethoden Pprojecten, praktijkopdrachten, vaardigheids-trainingen, workshops, (gast-)lezingen, hoorcolleges, practica, excursies, werkcolleges, (internationale) stages, afstudeeropdracht

Modulen Global Food Systems, International Business Development, Sustainable sourcing, Bio Base Wil je het volledige leerplan zien, scan deQR code of ga naar:hasdenbosch.nl/internationalfood

Beroepsvelden Food Security & HealthLifestock ProductionPlant ProductionBio-Based Economy

Faciliteiten Schooltuin, klimaatcellen, kassen, microbiologielaboratorium, milieuhal, voedingsmiddelen-technologiehal, practicaruimten, studiepaleis, laptopstations, computerlokalen, boekhandel, catering, printshop

Stages Je loopt stage in Nederland en het buitenland. Hettype organisatie is afhankelijk van de door jou gekozen specialisatie.

Beroepen (Internationaal) ondernemer of (regio / land) manager, projectmanager of technisch specialist in de voedsel- en agrarische industrie, consultant, relatiebeheerder, beleidsmedewerker, business ontwikkelaar, adviseur maatschappelijk verantwoord ondernemen en duurzaamheid, inkoper van agrarische grondstoffen, export regiomanager, business consultant

54


LandscapeDesign

55

Hallo, ik ben Vincent.

“Er zit hier van alles op HAS Den Bosch, van crea tot boer. Wat ik ben?Tja, iets er tussenin, denk ik. Ontwerpen vind ik namelijk erg leuk. Ikwerkte bij een hovenier en kwam daardoor op het idee om Tuin-en land-schapsmanagement te gaan studeren. Maar toen hoorde ik op een opendag over Landscape Design. Dat is veel creatiever, je kunt er je kennis ènje fantasie in kwijt. Dat sprak me direct aan. Het mooie van het landelijkgebied en tuinen ontwerpen vind ik het proces: eerst informatie verzamelen, dan handmatig schetsen - gewoon ouderwets met potloodop papier. En pas op het einde werk je je definitieve ontwerp uit op decomputer. Later? Later hoop ik bij een ontwerpbureau of als tuinarchitectaan de slag te kunnen. Zoiets als Piet Oudolf, dat is een Nederlandsetuinontwerper die ik erg bewonder. Hij werkt met heel veel verschillendebloemen. Daar houd ik ook van. Best crea eigenlijk…”

Meer weten over Vincent?Scan de QR-code of ga naar: hasdenbosch.nl/vincent

Ik zie mij nu al tuinen ontwerpenen landgoederen herinrichten.Kortom: de tuinarchitectuur in.

LANDSCAPE DESIGN

Je kunt er je kennis én je fantasie in kwijt.

Hobby’s?hard fietsen en

ondertussenmooie tuinen

bekijken.

56

nieuwsgierigben ik va

n nature

57

aardsdat kun

je wel zeggen

58

Ik heet Anne.

“Ik was als kind al een fröbelaar. Altijd aanhet tekenen of knutselen. Dat mijn vervolg-opleiding iets creatiefs moest zijn, was medan ook al snel duidelijk. Alleen zo’n kunst-

academie… tja, die was me toch wat teabstract. Het waren eigenlijk m’n ouders

die me op Landscape Design attendeer-den. ‘Da’s creatief, met beide benen op de

grond’, zeiden ze. Ik had alleen niks metplanten, wist niet zo veel van natuur. Maar

die liefde is hier heel snel gegroeid, ik hebecht groene vingers gekregen. Dat komt

vooral door de enthousiaste docenten.Want dat zijn ze: enthousiast. En heel erg

betrokken. Soms streng, maar je kunt altijdbij ze aankloppen, de deur staat open. Dat

geldt eigenlijk voor de hele hogeschool:HAS Den Bosch heeft iets dorps, iets

Brabants. Ons kent ons. En dat voelt heelvertrouwd. Of Landscape Design een

pittige opleiding is? Ja, nogal. Je krijgtheel veel informatie te verwerken, gaatvaak op stage - het zijn volle weken. Ik

moet dus geregeld flink aanpoten. Letterlijk en figuurlijk.”

Toen kwam ik hier en zag lerarenfluitend rondlopen.

Daar moet ik zijn dacht ik.

Deed eerst hbo Rechten.

LANDSCAPE DESIGN

Creatief, met beide benen op de grond.

Landschappen met veelbloemen, krijg er geen genoeg van.

59

Landscape DesignFacts & Figures

Gevoel voor vormgeving en groene vingers?Oog voor detail en verlangen naar buiten?

Dan is de studie Landscape Design misschien iets voorjou. Want daar leer je hoe je bijvoorbeeld tuinen, par-ken, pleinen, openbare ruimte, landgoederen en land-schappen een nieuw uiterlijk kunt geven, door hetmaken van een nieuw ontwerp. Je denkt na over demeest optimale inrichting, met een haviksoog voorvormgeving en gebruik. Het moet er immers goed uit-zien, maar ook optimaal functioneren.

Landscape Design richt zich op alle schaalniveaus engroottes: van (particuliere) stadstuintjes tot openbarepleinen, van ingeklemde parken tot uitgestrekte land-goederen en landschappen, in binnen- en buitenland.Naast lessen in plantenkennis, bodemkunde, land-schapstypen, communicatie, beleid en planontwikke-ling ga je vooral ontwerpen: van klein in het eerste jaar(een picknickplek) naar groot in het derde jaar. Door bekende (internationale) ontwerpers en interactieve trajecten te analyseren, groeit je inzicht.

Als afgestudeerde Landscape Designer kun je bij bu-reaus voor tuinen landschapsarchitectuur aan de slag.Of bij gemeenten en provincies, als beleidsmedewer-ker bijvoorbeeld. Of als adviseur bij stedenbouwkun-dige bureaus, maar je kunt ook journalist ofbureauredacteur van een vakblad worden. Of je eigenontwerpbureau beginnen.


Taal Nederlands




Modulen Groen en landschap, ontwerpatelier, watersystemen, beleid landelijk gebied, stedelijk groen.Wil je het volledige leerplan zien, scan de QR code of ga naar: hasdenbosch.nl/landscapedesign

Accenten Landelijk gebiedGastdocentschappenInternationaliseringInteractieve planontwikkeling

Faciliteiten GIS lokalen, practicaruimten, studiepaleis, laptopstations, computerlokalen, boekhandel, catering, printshop

Stages Ontwerpen van een daktuin, het maken van een herinrichtingsplan voor een camping, het opstel-len van een gebiedsvisie, het opstellen van een beplantingsplan, ontwerpen van een natuurspeel-leertuin

Beroepen Landscape designer bij bureaus voor tuinen landschapsarchitectuur, adviseur bij stedenbouwkundige bureaus, beleidsmedewerkerbij gemeenten of provincies, journalist of bureau-redacteur van een vakblad, eigen ontwerpbureau

60


Milieukunde61

enthousiastdat ben

ik helemaal

62

Hoi, ik ben Lisa. Wilde eigenlijk het milieu van de hele wereldgaan verbeteren. Ben maar begonnen in mijn achter-tuin, bij de biosuikerfabriek in Dinteloord.

“Ik ben altijd wel in het milieu geïnteresseerd geweest, was een beetjeeen idealist. Komt door m’n vader, denk ik. Die is akkerbouwer en politiek bewust bezig. We hadden het thuis geregeld over landbouw,voedseltekorten en biobrandstoffen. Toen ik op zoek ging naar eenopleiding wist ik dan ook dat ik ‘iets’ met milieu wilde. Maar wát? Erzijn zo veel interessante richtingen, zo veel mooie projecten. Gelukkiggeeft de opleiding Milieukunde aan HAS Den Bosch me alle ruimte omte ontdekken welke kant ik straks op wil. HAS Den Bosch biedt je namelijk echt kansen. Om je te ontplooien, om een eigen invulling aanje studie te geven. Met allerlei kennis – in de breedte: maatschappijbijvoorbeeld maar ook techniek, recht of beleid. Alles is hier doelge-richt. En praktisch: we bezoeken vaak het werkveld. En iedereen gaatminstens twee keer op stage: één in het binnenland en één in het buitenland. Op HAS Den Bosch is mijn aandacht voor het milieu echtverschoven. Van idealisme naar realisme.”

Van idealisme naar realisme.

People, Planet and Profit,dat is een mooi motto,

daar wil ik voor werken.Ik hoef niet meteen deeerste viool te spelen,

dat doe ik thuis wel, meteen echte!

MILIEUKUNDE 63

Mijn naam is Aron.Ik google’de wat en kwam bij HAS Den Bosch terecht.Was meteen klaar.

“Ik studeer Milieukunde. Dan denken veel mensen aan boomknuffelaars,van die vage types. Maar zo ben ik niet! Ik ben juist heel technisch. Hier-voor deed ik mbo bouwkunde. Daar kwam ik in aanraking met duurzametechnologie. Groene daken, zonnepanelen, energiebesparende systemenen zo. Dat sprak me aan, daar wilde ik meer van weten. Na wat google’enontdekte ik HAS Den Bosch. En toen ik voor de eerste keer binnenkwam,voelde ik meteen: dit is het! De sfeer, de manier waarop docenten en studenten met elkaar omgaan. Supergezellig! Milieukunde biedt me ookecht wat ik zocht: een heel diverse, gerichte maar vooral heel praktischeopleiding. Als je bijvoorbeeld ziet waar we hier in het practicumlokaalmee werken, echt vet. Wat me hier ook opvalt: er is niemand die geen zinheeft in de toekomst. Iedereen heeft wel een ambitie. Ik ook. Nog eenpaar jaar HAS Den Bosch. En dan aan het werk. Groene daken verkopenof zo.”

Meer weten over Aron?Scan de QR-code of ga naar: hasdenbsoch.nl/aron

Er is hier niemand die geenzin heeft in de toekomst.

MILIEUKUNDE

Ze hebben hier een practicum met

verrekt goedeapparatuur, zelfs het

kleine broertje vandeze biogasinstallatie.

64

gezelligslaat op

mij en op HAS Den B

osch

65

MilieukundeFacts & Figures

Het milieu staat volop in de belangstelling. Iedere dag hoor en lees je over klimaatverandering ende zeewaterspiegel, CO2-reductie en Cradle to Cradle,biobrandstoffen en windmolens. Het moet anders,duurzamer – dat is duidelijk. De opleiding Milieukundeleert je hoe.

Drie P’s, daar gaat het om bij Milieukunde: People, Planet en Profit. Tijdens deze praktijkgerichte opleiding leer je hoe je alsMilieukundige een bedrijf kunt adviseren om duurzaamte produceren. Ook leer je hoe je een stedelijk, platte-lands- of natuurgebied zó inricht, dat de drie P’s met el-kaar in balans komen. Daarvoor gebruik je milieuwettenen –regels. Je zet je creativiteit, kennis en vindingrijk-heid in. En daarbij ga je heel praktisch te werk: vanafhet eerste jaar van deze opleiding voer je opdrachtenuit voor het bedrijfsleven. Ontwerp je een afvalverwer-kingsinstallatie bijvoorbeeld. Of ontwikkel je een perso-neelscampagne voor zuiniger gebruik van water. Datdoe je hier in Nederland. Maar dat kun je ook ver voor-bij de horizon doen, door een studiereis of stage in eenander land uit te voeren. Het milieu houdt immers nietop bij de landsgrenzen.

Na je opleiding kun je als adviseur, technisch ontwer-per, inspecteur, technoloog, uitvoerder, milieukundig be-geleider of vergunningverlener en –handhaver terechtbij o.a. ingenieurs- en adviesbureaus, gemeenten, provincies, waterschappen en drinkwaterbedrijven, in-dustriële productiebedrijven, milieubedrijven en onder-zoeksinstellingen. In binnen- en buitenland.

Studieadviseur: Pauline SpittersE-mail: [email protected]: 073 - 692 36 30

Taal Nederlands




Modulen Planet, People, Profit, lucht, water, adviseer een bedrijf, onderzoek groene energieWil je het volledige leerplan zien, scan de QR code of ga naar:hasdenbosch.nl/milieukunde

Profielen Milieuadvies Milieuonderzoek Milieuprocesmanagement Je kunt je specialiseren in duurzaam producerenen/of duurzaam ruimtegebruik.

Faciliteiten Milieuhal, laboratoria, practicaruimten, studiepaleis, laptopstations, computerlokalen, boekhandel, catering, printshop

Stages Onderzoek waterzuivering (b.v. Corus), haalbaarheidsstudie naar biomassavergassing inZweden, onderzoek luchtkwaliteit (b.v. op het Bureau Milieubeheer provincie Noord-Brabant), inventariseren van de energieverbruikers van verschillende bedrijfsonderdelen (b.v. Sligro), inventariseren of en wat mbo-scholen doen aan duurzame ontwikkeling, onderzoek naar de waterzuivering (b.v. van de stad Matagalpa in Nicaragua)

Beroepen Specialist lucht en geluid (b.v. ARCADIS), procestechnoloog afvalwater (b.v. DHV), adviseur(b.v. Ministerie Infrastructuur en Milieu), junior adviseur duurzame ontwikkelingen bij ingenieurs-bureau, adviseur water en bodem bij waterschap, projectleider milieuadviesbureau (b.v. Geofox-Lexmond)

66


Stad enstreek ontwikkeling

67

Ik ben Wolter.Studeerde Marketing en Communicatiein Eindhoven, maar mijn sociale kant kwam

niet aan bod. HAS Den Boschwas een betere keuze.

“Hoe worden gebieden ingericht? En waarom? Dat interesseert me. Endan vooral de maatschappelijke, sociale motieven. Stad en streekontwik-keling leek me daarom wel wat. Maar die naam, HAS, schrok me aanvan-kelijk af. Ik ben geen boer. En ik heb niks met koeien. Toen ik eenmaalaan HAS Den Bosch studeerde, werd me echter snel duidelijk dat het ab-soluut geen ‘boerenschool’ is. Het is hier klein, gezellig. ‘Doe maar ge-woon, dan doe je al gek genoeg’, zo’n sfeer. En Stad en streek-ontwikkeling biedt me inderdaad precies de kennis waar ik naar op zoekben: advies, projectmanagement, leefbaarheid, dat soort zaken. De afgelopen drie maanden ben ik naar Slowakije geweest - voor de Eurekamodule, een samenwerkingsverband van Stad en streekontwikkeling meteen Hongaarse, Finse en Slowaakse universiteit, gericht op rurale ontwikkeling in Europa. Daar heb ik met verbazing gekeken naar de verschillen tussen zigeuners en Slowaken. En geconstateerd dat aanpas-singsproblemen door de moderne tijd leiden tot grote verschillen tussenbevolkingsgroepen. Hoe je daar iets aan kunt doen, daar wil ik graagmee bezig later. De wereld een beetje beter maken.”

De wereld een beetje beter maken.

Mijn stage in Slowakijebracht mij bij de

zigeuners.Er is volop ruimte in het

land maar niet voordeze mensen.

STAD EN STREEKONTWIKKELING68

sociaaldat zit e

r bij mij helemaal in

69

innovatiefpast bij

mij

70

Ik ben Lieke.

“Eigenlijk kwam ik hier ooit naar HAS Den Bosch omdat ik Food Design interessant vond. Maar tijdens de open dag raakte ik in gesprek met een student die zo enorm enthousiast was over Staden streekontwikkeling dat hij mij echt heeft aangestoken. Na deoriëntatiedag wist ik het zeker: ik vond het super! Dat komt ookdoor de breedte van de opleiding, denk ik. Je hebt te maken metlandbouw, ecologie, water, recreatie, leefbaarheid. Daarbij: ik beneen buitenmens, ga graag wandelen, heb jaren paard gereden. Enbij Stad en streekontwikkeling werk je zowel op kantoor als in denatuur. Tijdens mijn binnenlandstage heb ik het buitengebied vanUden gereconstrueerd. Echt gaaf. Maar het leukste vind ik toch welde communicatieve en sociale vakken. Later hoop ik dan ook bijeen adviesbureau te gaan werken: presentaties geven, vergaderin-gen leiden, verkopen. En dan carrière maken, dat heb ik altijd algewild.”

Meer weten over Lieke?Scan de QR-code of ga naar: hasdenbosch.nl/lieke

maar Stad en streekontwikkelingwerd helemaal mijn passie.

Kwam naar HAS Den Bosch voor Food Design,

STAD EN STREEKONTWIKKELING

Tijdens één van mijnstages heb ik gewerkt aan de reconstructie van hetbuitengebied vanUden, top!

Het leukste vind ik toch wel de communicatieve en socialevakken.

71

Stad en streekontwikkelingFacts & Figures

De ruimte is schaars in Nederland. Heel belangrijk dusom die op een goede manier in te richten. Wordt een gebied recreatiepark of heideveld? Woon-wijk of weiland? Of een combinatie van beide?Bij de studie Stad en streekontwikkeling leer je diekeuzes maken en - samen met allerhande partijen - demeest ideale plannen voor een gebied ontwikkelen.

Daarvoor heb je een brede, actuele kennis van natuur,leefbaarheid, landbouw, water, recreatie en ruimtenodig. Stad en streekontwikkeling biedt je die – prak-tisch. Maar je moet ook veelzijdig en creatief zijn, goed kun-nen communiceren. En ook die vaardigheden ontwik-kel je hier – net zo praktisch. Zodat je straks de besteoplossingen bedenkt voor het veranderende land-schap. Uitvoerbare, multifunctionele plannen, waarin allebetrokkenen zich thuis voelen. Dat kan recreatie in destad of in natuurgebieden zijn. Maar ook agrarisch na-tuurbeheer, dorpsontwikkelingsplannen of de ontwik-keling van nieuwe fiets-, ruiter- en kanoroutes. Overaleigenlijk waar mens en natuur elkaar tegenkomen.

Na de studie Stad en streekontwikkeling kun je aan hetwerk als gebiedscoördinator, technisch medewerker in-richting, specialist agrotoerisme, projectleider platte-landsvernieuwing, adviseur natuur en landschap,beleidsmedewerker ruimtelijke ordening, planoloog lan-delijk gebied of zelfstandig ondernemer.

Studieadviseur: Monique HubertsE-mail: [email protected]: 073 - 692 38 22

Taal Nederlands




Modulen Groen en landschap, Bedrijf en economie, Marketing en communicatie, Watersystemen, Recreatie, Stad en groenWil je het volledige leerplan zien, scan de QR code of ga naar:hasdenbosch.nl/stadenstreekontwikkeling

Faciliteiten GIS lokalen, laboratoria, practicaruimten, studiepaleis, laptopstations, computerlokalen, boekhandel, catering, printshop

Stages Een communicatieadvies opstellen (b.v. voor Natuurmonumenten), onderzoek doen naar de leefbaarheid van dorpen samen met burgers, een recreatieplan maken (b.v. voor Gemeente ’s-Hertogenbosch), een inrichtingsplan opstellen (b.v. voor Loonse en Drunense Duinen, vermarktenvan streekproducten via het web

Beroepen Gebiedscoördinator, technisch medewerker inrichting, specialist agrotoerisme, projectleider plattelandsvernieuwing, adviseur natuur en landschap, beleidsmedewerker ruimtelijke ordening, planoloog landelijk gebied of zelfstandig ondernemer

72


ToegepasteBiologie

73

relativerendat kan i

k als de beste

74

Mijn naam is Joost. Ik ging voor Milieukunde,

maar kwam terecht bij Toegepaste Biologie.

Dit past mij helemaal.“De appel valt niet ver van de boom, da’s waar. Mijn vaderis fruitteler en ik ben ook een buitenmens, altijd gebiolo-geerd geweest door de natuur om me heen. Maar ookdoor de manier waarop de mens met natuurbeheer om-gaat. Waar ik vandaan kom, zag je dat er in een natuurge-bied allerhande nieuwe flora en fauna voorkwam, nadathet was heringericht. Ik heb daar zelfs een ijsvogel gezien! Fantastisch! Het was dus niet zo vreemd dat ik een‘groene opleiding’ wilde gaan volgen. Ik ben aan HAS DenBosch begonnen met Milieukunde. Maar tijdens het eerstejaar werd me dat te technisch en te theoretisch. Daaromben ik overgestapt naar Toegepaste Biologie. Dat is breder en praktischer. De naam zegt het al: je past je kennis letterlijk toe. Je werkt er vrijwel dagelijks met planten en dieren – ook buiten. Nu zijn we bijvoorbeeldbezig met een project in een natuurgebied en onderzoe-ken we iedere maandag amfibieën, libellen en zo. Heerlijk.Juist om die praktische aanpak ben ik ook lid gewordenvan studievereniging Biota Natura. Die organiseert geregeld interessante excursies en workshops. Voor buitenmensen zoals ik”.

TOEGEPASTE BIOLOGIE

Je werkt er vrijwel dagelijks met planten en dieren –

ook buiten.

Zo’n meanderend beekje, ik kan er uren naar kijken.

75

Hallo, ik ben Verena.Dierenartsassistente vond ik te simpel.

Wil toch meer dierenarts zijn.Toegepaste Biologie was een mooie oplossing.

“Ik was vroeger echt zo’n meisje dat met een schepnetje de natuur introk.Vlinders en vissen vangen, lieveheersbeestjes en kikkers in potjes. Biologie heeft me altijd geïnteresseerd en ik wilde ‘iets’ met dieren gaandoen. Daarom koos ik voor mbo Dierenartsassistente. Leuke opleiding,maar wel wat makkelijk. Ik zocht meer uitdaging. En variatie, een combinatie van theorie en praktijk, lab en veldwerk. Zo ontdekte ik Toegepaste Biologie aan HAS Den Bosch. En die opleiding klopt preciesbij mijn verwachtingen, biedt me precies de afwisseling die ik zocht. Deene dag les in de klas, de volgende dag het veld in. Onderzoeken bijvoorbeeld waar de boomkikker zit en de vegetatie bestuderen die hijnodig heeft. Het grappige is dat ik daardoor nu naast alles van dieren,ook alles van planten wil weten. De toekomst? Ik hoop ooit in een reser-vaat met wilde dieren te kunnen werken. Of onderzoek onderwater tegaan doen. Misschien wel met een schepnetje.”

Meer weten over Verena?Scan de QR-code of ga naar: hasdenbsoch.nl/verena

De ene dag les in de klas,de volgende dag het veld in.

TOEGEPASTE BIOLOGIE

Straks in een wildlifeparkwerken of die fascinerende

onderwaterwereld ontdekkendat lijkt mij wel wat.

76

doorzetterdat ben

ik echt!

77

Toegepaste Biologie Facts & Figures

Hoe zorg je dat de purperreiger kan broeden in Nederland? Hoe verhoog je de melkproductie zonder dat het tenkoste gaat van het dierenwelzijn? Hoe zorg je ervoor dat tomaten meer rode kleurstofbevatten, waardoor ze beter tegen kanker bescher-men?

Alledaagse vragen bij Toegepaste Biologie. Want daarricht je je niet alleen op onderzoek van plant, dier enecologie, maar ook op de praktische uitvoering van jeresultaten. Precies dat is het ‘toegepaste’ in deze op-leiding: op basis van jouw onderzoek maak je voedinggezond, produceer je bloemen op een milieuvriende-lijke wijze, houd je dieren op een manier die recht doetaan hun welzijn, fok je sportpaarden en maak je natuur'natuurlijk'.

Dat doe je na een opleiding waarin theorie, praktijk,cases en projecten mooi samenvallen. Voor ToegepasteBiologie moet je naar buiten – de kas, het dierenverblijfof het veld in – om binnen je ontdekkingen te kunnenverwerken. Op die manier ontwikkel je jezelf én eenduurzame, innovatieve biodiversiteit en leefomgeving.

Na je opleiding Toegepaste Biologie kun je in allerleibanen terechtkomen: van adviseur ecologie, onderzoe-ker dierenwelzijn en plantenveredelaar tot aan ontwik-kelaar zaadproductvormen en visserijonderzoeker. Bijonderzoeksinstituten, ecologische adviesbureaus, die-rentuinen, plantveredelingsbedrijven of de overheid.

Studieadviseur: Pauline SpittersE-mail: [email protected]: 073 - 692 36 30

Taal Nederlands




Modulen Van genen tot populaties, van populaties tot ecosystemen, profiel dier, ecologie of plant, advies- en onderzoeks-vaardigheden.Wil je het volledige leerplan zien, scan de QR code of ga naar:hasdenbosch.nl/toegepastebiologie

Profielen EcologieDier Plant

Faciliteiten Schooltuin met de nieuwste teeltsystemen, practicaruimten, kas met hightech klimaatkamers, laboratoria, studiepaleis, laptopstations, computerlokalen, boekhandel, catering, printshop

Stages Onderzoek naar populatieomvang, ontwikkeling en identiteit van mesheften in de Nederlandse Waddenzee, onderzoek naar sociale structuren bijHooglanders (gedragsonderzoek), ontwikkelen van resistentietoetsen voor trips in prei, ontwikkeling en innovatie van systemen voor varkenshouderij

Beroepen Adviseur ecologie, visserij-onderzoeker, onderzoeker plantenziekten, onderzoeker dierenwelzijn, zaadtechnoloog, assistent-veredelaar, specialist diervoeding/nutritionist of praktijkgericht onderzoeker op wetenschappelijkebasis

78


Tuinbouw en akkerbouw

79

Jantine, aangenaam.

“Het heeft er altijd al in gezeten bij mij: tuinbouw. Als kind had ik al eeneigen groentetuintje. Met wortels, zo krom als een hoepel. Hoe dat groeide –ik vond het fascinerend, daar wilde ik meer mee. Na m’n vwo kwam ik opeen open dag van HAS Den Bosch. Daar viel me meteen de sfeer op - diewas open, prettig, los. En nu, na twee jaar Tuinbouw en akkerbouw, ben ik alleen maar enthousiaster geworden. Je krijgt les van docenten die wetenwaar ze het over hebben, omdat ze zelf een bedrijf hebben of de praktijk uiteigen ervaring kennen. Geen universiteitstypes, maar docenten die op éénlijn met je zitten, die je bij de voornaam aanspreekt. Inmiddels zijn mijn am-bities wel wat verschoven. Planten veredelen is niet langer mijn doel. Ik hoopstraks met marketing of management bij een zaadveredelingsbedrijf aan deslag te kunnen. En dat gaat me vast lukken. Het zit nu eenmaal in me, datheb ik hier wel ontdekt.”

Meer weten over Jantine?Scan de QR-code of ga naar: hasdenbosch.nl/jantine

Het kon een stuk dichterbij, maarDen Bosch bevalt mij uitstekend.

Uit Enkhuizen helemaal.

TUINBOUW EN AKKERBOUW

Geen universiteitstypes, maar leraren die op één lijn met je zitten,

die je bij de voornaam aanspreekt.

Goede Hollandse producten in de marktzetten, dat wil ik straks

gaan doen.

80

veelzijdigja, dat b

en ik wel

82

Hallo, ik ben Pieter.Nog even Wageningen en dan

een job met veel reizen.

Hier bij Tuinbouw en akkerbouw ben ik bijna klaar.

TUINBOUW EN AKKERBOUW

Die stage heeft echt mijn horizon verbreed - letterlijk.

“De groente- en fruithandel. Dat is waar ik heen wil. Zit in m’n genen, denkik. Mijn opa had al een groothandel in aardappels. Daarom koos ik voorTuinbouw en akkerbouw aan HAS Den Bosch. Tuinbouw en akkerbouw isecht een brede opleiding. Met veel afwisseling en heel praktisch, zodat jevolop je vaardigheden kunt trainen. Mijn stage in Argentinië, bij Farm Frites,heeft echt m’n horizon verbreed – letterlijk. Ik weet daardoor nu ook dat ikhierna verder wil studeren, meer wil weten van de internationale handel.Hoe ik HAS Den Bosch zou omschrijven? Kleine school, fantastische sfeer,dynamisch. Bovendien is het een platte organisatie, iedereen kent elkaar. En het is Brabants, gezellig en open. Dat was wel even wennen voor een Zeeuw alsik. Maar ik voel me hier nu helemaal thuis.”

Mijn opa teelde aardappels, ik ga voorde handel, kom ik nogeens ergens.

83

Tuinbouw en akkerbouw Facts & Figures

Hollandse groenten en bloemen, je vindt ze over dehele wereld. Dat is geen toeval, dat komt doordat wehier een enorme kennis van en ervaring met sier-, voe-dingstuin- en akkerbouw hebben opgebouwd. Met deopleiding Tuinbouw en akkerbouw kun jij die vooraan-staande positie wereldwijd nog verder vergroten.

Of je nou straks aan de wieg staat van een nieuw bloe-menras, bedenkt hoe je een teelt kunt optimaliseren,over de grenzen handelt voor een internationaal bedrijfof de agrotechniek nog verder perfectioneert: de op-leiding Tuinbouw en akkerbouw biedt je alle kennis envaardigheden. In praktische vakken als management enbloemen- en plantenteelt, kwaliteitszorg en techniek,bedrijfseconomie en afzet, marketing en plantenver-edeling. Actuele thema’s komen aan de orde, zoalstrends in smaak en afzet, veranderende kwaliteitseisen,veilig voedsel en duurzaam produceren.

Doordat de markt volop in beweging is en blijft, en be-drijven steeds groter en technischer worden, vind je nade opleiding Tuinbouw en akkerbouw altijd wel eenleuke én goedbetaalde (internationale) baan. Als ma-nager van een grote bloemenwinkel of tuincentrum bij-voorbeeld. Of als bedrijfsmanager op een teeltbedrijf,als teeltadviseur of als ontwikkelaar van nieuwe plan-tenrassen. Als inkoper van bloemen: jij haalt bloemenvanuit bijvoorbeeld Kenia naar hier. Of als verkoper: jijzorgt dat producten van hier juist weer naar het buiten-land gaan. Waar en hoe dan ook: er ligt een wereld voorje open na deze opleiding.


84


Taal Nederlands




Modulen Bedrijf en teelt, Markt en communicatie, Plant, voeding en onderzoek, Teeltonderzoek, Teelt en managementWil je het volledige leerplan zien, scan de QR code of ga naar:hasdenbosch.nl/tuinbouwenakkerbouw

Specialisaties Research and Innovation Crop- & Farm ManagementInternational Business ManagementAgrotechnology

Faciliteiten Schooltuin met de nieuwste teeltsystemen, practicaruimten, techniekhal, kas met hightech klimaatkamers, studiepaleis, laptopstations, computerlokalen, boekhandel, catering, printshop

Stages Onderzoek naar afzetmogelijkheden voor vaste planten in Engeland, het opzetten van een registratiesysteem voor de komkommerteelt, onderzoek in de rijstteelt in Kenia

Beroepen Ondernemer of bedrijfsmanager op een teelt-bedrijf, teeltadviseur, onderzoeker in planten, sales manager, exportmanager, productmanager, manager van een grote bloemenwinkel of tuin-centrum, commercieel medewerker van een exportbedrijf of een inkoopfunctie in het buitenland

Tuin- enlandschaps-management

85

Minouk, zo heet ik.

“Haha, wij hebben thuis niet eens een tuin! We wonen midden in de stad.Toch hou ik van de natuur, ik heb iets met groen. Daarom ging ik een mboHoveniersopleiding doen. Best leuk, maar ik kwam er al snel achter dat ikmeer kon dan buiten werken. Tja, en als je dan verder wilt, kom je al snel bijHAS Den Bosch uit. Tuin- en landschapsmanagement: het was me meteenduidelijk, dat wilde ik! De overgang van mbo naar hbo verliep heel soepel,mijn basiskennis vormde een vruchtbare bodem om op verder te groeien.Inmiddels ben ik alweer twee jaar verder en nog steeds blij met mijn keuze.Veel geleerd, veel meegemaakt, veel gedaan. Maar wat ik er straks nou precies mee ga doen? Ik twijfel nog tussen inrichting en beheer. Komt ookdoor m’n stages, daar heb ik me met beide bezig gehouden. En ik vond hetallemaal interessant. Dus: groene ruimtes inrichten of beheren? Ik weet hetnog niet. Gelukkig heb ik nog een jaar.”

Meer weten over Minouk?Scan de QR-code of ga naar: hasdenbosch.nl/minouk

Moest wel vrij leren denken, wat knap lastig was.

Kwam via de hoveniersopleiding naar HAS Den Bosch.

TUIN- EN LANDSCHAPSMANAGEMENT

De overgang van mbo naar hbo verliep heel soepel.

Ik ga vaak tuinen kijken in

Arcen bijvoorbeeldof Appeltern.

86

serieusdat klopr

wel

87

gedrevenbij alles

wat ik doe

88

Hallo, ik ben Remon.

“Of ik voetbal? Nee, ik vind het veld interessanter dan hetspel. Veel mensen denken bij een voetbalveld alleen maaraan een grasmat. Maar er komt zó veel meer bij kijken.Welke grassoorten gebruik je, hoe houd je die sterk, welkemest is daar voor nodig? Maar ook: hoe beheer je zo’n veld,welke eisen worden er gesteld? Al die dingen, alles wat metgroen te maken heeft in de vrije ruimte, leer ik bij Tuin- enlandschapsmanagement. Ik heb eerder een mbo opleidinggedaan. Daarom kon ik hier meteen in het tweede jaar in-stromen. Zonder problemen, het sloot perfect op elkaar aan.Het mooie van HAS Den Bosch? De kleinschaligheid, onskent ons. Maar ook: de structuur van de opleiding, het projectmatig werken. Als ik straks klaar ben, hoop ik in m’nwerk mijn twee opleidingen te combineren. Dus bijvoorbeeldbij een ingenieursbureau adviseren en bestekken schrijvenvoor gemeenten en aannemers. Maar ook naar buiten: zelftuinen aanleggen. Of voetbalvelden.”

Tuinen zijn mijn leven, doordeweeksblokken op HAS Den Bosch en

op zaterdag tuinen aanleggen, heerlijk!

TUIN- EN LANDSCHAPSMANAGEMENT

Alles wat met groen te maken heeft in de vrije ruimte.

89

Ik breng bijnaal mijn vrije tijddoor in tuinen.

Tuin- en landschapsmanagementFacts & Figures

Wil jij ontdekken hoe je het groen om je heen kunt ont-wikkelen, inrichten, realiseren en beheren? Zie je je-zelf wel als manager van de natuur? Dan is de studieTuin- en landschapsmanagement iets voor jou!

In deze studie verzamel je praktische kennis over water,bodem en vegetatie. Je krijgt les in cultuurtechniekzoals landmeten en waterpassen. En theoretische vak-ken als bedrijfsmanagement, marketing, voorlichtings-kunde, personeel en leidinggeven. Je leert omsamenhang te zien tussen de verschillende projectfa-ses, van beleid tot uitvoering. Zo kun je beheersproble-men niet alleen analyseren, maar ook oplossen.

Tijdens de studie Tuin- en landschapsmanagementkweek je alle vaardigheden om de groene ruimte in ste-delijke en landelijke gebieden op de meest uiteenlo-pende manieren te ontwikkelen. Later kun je dan zowelop management- als op uitvoerend en beheersniveauaan de slag. Denk hierbij bijvoorbeeld aan parken,plantsoenen of sportvelden. Of natuurgebieden, ecolo-gische verbindingszones en verschillende landschaps-typen. Als tuinen landschapsinrichter of technischtekenaar bij een ingenieursbureau. Of als landschaps-deskundige bij een adviesbureau of voorlichter bij eennatuurorganisatie.

Met Tuin- en landschapsmanagement kun je overal te-recht waar het groeit en bloeit.

Studieadviseur: Monique HubertsE-mail: [email protected]: 073 - 692 38 22

90


Taal Nederlands




Modulen Groen en landschap, Plant en groei, Ontwerpen, Watersystemen, Marketing en Communicatie, Sportvelden en en Beheer Beleid Landelijk GebiedWil je het volledige leerplan zien, scan deQR code of ga naar:hasdenbosch.nl/tuinenlandschapsmanagement

Faciliteiten Schooltuin met de nieuwste teeltsystemen, practicaruimten, techniekhal, kas met hightech klimaatkamers, studiepaleis, laptopstations, computerlokalen, boekhandel, catering, printshop

Stages Groenbeheerplan schrijven voor een gemeente, gebiedsinventarisatie en analyse uitvoeren voor een park, inrichtingsplan maken voor een sport-complex, werkvoorbereiding en calculatie bij een groot groenvoorziening

Beroepen Tuin- en landschapsinrichter, technisch tekenaar bij een ingenieursbureau, werkvoorbereider bij een groenvoorzieningsbedrijf, projectleider bij de gemeente, beleidsmedewerker bij de provincie, landschapsdeskundige bij een adviesbureau, ontwerper bij een architectenbureau, voorlichter of beheerder bij een natuurorganisatie

Voedings-middelen-technologie

91

wijsdat wil ik

zijn, simpel als w

at

92

Hallo, ik ben Valentijn.daar heb ik hier in vier jaar veel over geleerd,

maar ben blij dat ik nu snel klaar ben.

’Gezondheid’ fascineert mij mateloos,

“Een wijs man. Dat zei ik vroeger altijd als iemand me vroeg:wat wil je later worden? Het geeft me een enorme kick om tekunnen zeggen: dit heb ik onderzocht, dit zijn mijn resultaten.Daarom ben ik Voedingsmiddelentechnologie gaan studeren,aan HAS Den Bosch. Mensen en gezondheid interesseerdenme altijd al. Ik wilde zelfs ooit gipsmeester of fysiotherapeutworden. Maar bij Voedingsmiddelentechnologie ga je dieper,leer je verder kijken. Je onderzoekt de achtergronden, bestudeert zintuigen, motivatie, gedrag. Ik koos voor de specialisatie Food & Health, de afgelopen vier jaar heb ik mesteeds meer gericht op gezonde voeding. ‘Je bent wat jeeet’, daar geloof ik wel in. Voor mijn afstudeeropdracht doe iknu een onderzoek naar ‘verzadiging en de geloofwaardig-heid van claims’: wat ervaren mensen als er bijvoorbeeld‘extra vezels’ op een pak koekjes staat? Fascinerend vind ikdat. Na HAS Den Bosch ga ik dan ook doorstuderen, aanWageningen Universiteit. Ik wil namelijk nog steeds een wijsman worden. En dat gaat me zo wel lukken.”

Meer weten over Valentijn? Scan de QR-code of ga naar: hasdenbosch.nl/valentijn

VOEDINGSMIDDELENTECHNOLOGIE

Je onderzoekt de achtergronden, bestudeert zintuigen, motivatie,

gedrag.

Onderzoekis voor mij de ultieme kick.

93

Hallo, mijn naam is Eva.Mijn vader en oom werkten in de food en sport.Ik wilde iets anders en dat heb ik gevonden.

“De helft van alle Nederlanders heeft ooit een taart van mij gegeten. Echt!Ik doe Voedingsmiddelentechnologie aan HAS Den Bosch en werkte tij-dens mijn stage bij de banketbakkerij van de Hema, productontwikkeling.Ik verbeterde daar onder andere de samenstelling van de appelkruimel-taart. Dat is dus nu ook een beetje ‘mijn’ taart. Hoe ik bij HAS Den Boschterechtkwam? Tja, ik twijfelde eerst tussen sport en voeding. Ik wilde ietsmet m’n handen doen, iets met gezondheid èn iets vernieuwends. Ikdacht nog even aan Food Design, maar toen ze me hier op een opendag vertelden wat je allemaal kunt doen met Voedingsmiddelen-technologie was ik meteen verkocht. Zelf producten bedenken die danlater in de winkel liggen, dat leek me fantastisch. Nou ja, inmiddels weetik door die taart hoe dat voelt. Inderdaad, te gek. M’n volgende stage? Vier maanden buitenland, hetliefst zo ver mogelijk weg. Ook weer in een bakkerij. Eens kijken of zedaar ook ‘mijn’ appelkruimeltaart kennen…”

Een kijkje nemen bij de stage van Eva?Scan de QR-code of ga naar: hasdenbosch.nl/eva

Zelf producten bedenken die dan later in de winkel liggen, dat leek me fantastisch.

Tijdens mijn stage haddenwij op één dag 84 verschil-

lende taarten gemaakt...

VOEDINGSMIDDELENTECHNOLOGIE94

uitdagingenkunnen e

r in mijn leven niet gen

oeg zijn

95

VoedingsmiddelentechnologieFacts & Figures

Ooit dieper na gedacht over vruchtenyoghurt? Je afgevraagd hoe de smaak, kleur en dikte werdenbepaald? Wel eens willen weten hoe ze de kwaliteit,veiligheid, houdbaarheid kunnen garanderen? En watal die vermeldingen op het etiket betekenen? Dan isVoedingsmiddelentechnologie je op het lijf geschre-ven.

Tijdens deze veelzijdige studie leer je alles over het ont-wikkelen en bereiden van nieuwe, betere en gezonderevoedingsmiddelen of het aanpassen van bestaande. Jeleert de ingrediënten bedenken, de veiligheid en ge-zondheid bewaken. En je leert de bereidingsprocessente ontwikkelen.Voedingsmiddelentechnologie kent twee specialisaties:Food Technology en Food & Health.

Bij Food Technology leer je alles over productiemetho-den, kwaliteit, veiligheid en beheersbaarheid van voe-dingsmiddelen. Maar ook over de relatie tussengrondstoffen en bewerkingsprocessen. En het bewakenvan kwaliteit. Food & Health leidt je op tot voeding en gezondheids-specialist: jij controleert of de samenstelling van voe-ding verantwoord en gezond is. Bovendien ga je opzoek naar betere producten en denk je na over nieuweingrediënten.

Voor welke richting je ook kiest: als voedingsmiddelen-technoloog kun op veel plaatsen aan de slag. Een baanin de sales bijvoorbeeld, productie, kwaliteit, product-ontwikkeling, research of management – zowel bij mul-tinationals als in het Midden en Kleinbedrijf. Je kuntbedrijven gaan adviseren die voedings- (en genots)mid-delen maken of verpakken, maar ook machinebouwersen toeleveranciers van grond- en hulpstoffen. Het over-grote deel van de afgestudeerden komt bij voedings-middelenproductiebedrijven terecht, maar onderzoeks-instituten, adviesbureaus of de Voedsel en Waren Auto-riteit zijn ook mogelijk. Bijna 10% van de afgestudeer-den vindt een baan in het buitenland en een nog groterdeel heeft een internationaal georiënteerde baan.

Studieadviseur: Ron de VeldE-mail: [email protected]: 073 - 692 37 11

Taal Nederlands




Modulen Voeding en gezondheid, Consumentengedrag, Productontwikkeling, Conserveren, Veilig voedsel, ProductkennisWil je het volledige leerplan zien, scan deQR code of ga naar:hasdenbosch.nl/voedingsmiddelentechnologie

Specialisaties Food TechnologyFood & Health

Voor je afstudeerjaar maak je een keuze uit één vande vier (industriële) sectoren: bakkerij, dranken, vlees of zuivel. Bovendien kies je één van de functiespecialisaties: productontwikkelaar, procestechnoloog, kwaliteitskundige, voedings-kundige, commercieel technoloog, verpakkings-technoloog.

Faciliteiten Voedingsmiddelentechnolgiehal, Food Design Centre, laboratoria, practicaruimten, studiepaleis, laptopstations, computerlokalen, boekhandel, catering, printshop

Stages Meewerken aan de ontwikkeling van nieuwe toetjes(b.v. Friesland Campina), testen van nieuwe verpakkingen voor ketchup (b.v. Heinz), kosten-verlaging van de bierproductie (b.v. Heineken), planvoor het beheersen van veiligheid van producten maken (b.v. Oil & Vinegar), :onderzoek naar het aanbrengen van nieuwe smaakjes bij chips (b.v. Lays)

Beroepen Hoofd kwaliteitsdienst, KAM-coördinator (kwaliteit, Arbo en Milieu), productiemanager, product-ontwikkelaar, controleur bij Keuringsdienst van Waren, eigen bedrijf op gebied van gezonde voeding of adviesbureau

96


Topklas OndernemenOndernemer in de dop? Kleine zelfstandige of grootindustrieel?

Met de afstudeervariant Topklas Ondernemen krijgt jouw

ondernemingsgeest de ruimte en zet je een eigen bedrijf op.

Ongeacht de opleiding die je aan hogeschool HAS Den Bosch

volgt, zet je met medestudenten je eerste stappen in het

ondernemerschap.

97

Vanzelfsprekend komt in het Topklas-jaar het theoretisch kader aan bod. Maar nog belangrijker is de –vaak weerbarstige – praktijk: je rolt je mouwen op en onderzoekt hoe levensvatbaar jouw idee is en hoeje een win-win-situatie creëert. Zit de wereld te wachten op jouw vondst? Wat zijn de valkuilen? De ant-woorden op die essentiële vragen ontdek je tijdens het ontwikkelen van je visie en het planmatig uitwer-ken van je strategie. Zo leer je denken daadkracht met elkaar te combineren – een absolute voorwaardevoor een succesvolle business.Bij Topklas Ondernemen word je ondersteund door zowel ondernemers uit de praktijk als docenten encoaches. Of je jonge onderneming uiteindelijk een succes wordt, bepaal jij. En je klanten natuurlijk.Topklas Ondernemen is een geweldige kans om zonder compromissen je eigen zakelijke passie te volgen, inclusief hbo-diploma en je eigen bedrijf!

MEER MOGELIJKNA JE MBO Van alle studenten die

zich voor hogeschool HAS Den Bosch inschrijven, is

ruim 30% afkomstig van een mbo-opleiding. Heb jij

een mbo-diploma? Lees dan verder en ontdek welke

mogelijkheden hogeschool HAS Den Bosch jou te

bieden heeft!

Wat zeggen mbo’ers zelf?We hebben enkele mbo’ers gevraagd naar hun overwegingen om zich voorHAS Den Bosch in te schrijven. Hun reacties:

“Van ondernemers met een HAS-diploma heb ik gehoord dat het een uit-stekende uitbreiding is op je mbo-diploma.”

“Ik heb voor de HAS gekozen, omdat ik denk dat bedrijven steeds meer opzoek zijn naar hoger opgeleid personeel.”

“Met alleen een mbo-diploma kun je (vind ik) minder goed een bedrijf runnen. De HAS gaat veel dieper in op management en het bedrijfsleven”

“Toen ik tijdens een Open Dag het verschil zag tussen het gemiddeldemaandsalaris van een afgestudeerde mbo-student en dat van een afgestu-deerde hbo’er was de keuze snel gemaakt.”

“Ik ben naar de HAS gegaan omdat ik mezelf nog te jong vond om fulltimete gaan werken. Daarnaast heb je met een HAS-diploma betere kansen opde arbeidsmarkt."

“Het mbo gaf me niet voldoende kennis om die leuke en een goed betaaldebaan te krijgen waar ik aan denk. Ook voelde ik er weinig voor om mijn heleleven uitvoerend werk op een kwekerij te doen.”

98

De meeste mbo’ers die zich bij HAS Den Bosch inschrijven, hebben een agrarische, economische of communicatieopleiding achter de rug. Maar er zijn ook eerstejaars HAS-studenten die een heel andere mbo-opleiding hebben gevolgd. Kortom: op HAS Den Bosch kom je de meest uiteenlopende mensen tegen. En dat merk je. Aan de levendige sfeer bijvoorbeeld.Veel mbo-studenten zoeken extra diepgang, zo blijkt uit gesprekken. Bovendien zoeken velen een vervolgopleiding die hunkansen op de arbeidsmarkt vergroot. Dat biedt HAS Den Bosch. Speciaal voor mbo’ers met een verwante opleiding hebben wedriejarige en drieënhalfjarige studietrajecten ontwikkeld.

Verhelderend gesprekHeb je vragen over de toelatingseisen van HAS Den Bosch? In een gesprek met een studieadviseur over de HAS-opleiding vanjouw keuze, wordt helder of dit de studie is die het beste past bij jouw wensen en toekomstplannen: Hogeschool HAS Den Boschbiedt immers 14 opleidingen en tientallen afstudeerrichtingen. Bovendien wordt snel duidelijk welke vakken je eventueel moetbijspijkeren. Ook daarin biedt HAS Den Bosch je de helpende hand.

ToelatingseisenOp HAS Den Bosch krijg je meer theorie dan op het mbo, maar het accent ligt sterk op kennis en vaardigheden – die je ookdaadwerkelijk leert toepassen. Om die praktijkgerichte kennis onder de knie te krijgen, dien je je mbo-opleiding op niveau-4 metsucces te hebben afgerond. Verder is het voor alle opleidingen aan de HAS Den Bosch (met uitzondering van Food Design &Innovation) belangrijk dat je kunt instromen met wiskunde C1 of C2 en/of scheikunde C1 of C2. De reden is simpel: anders redje het niet. Wiskunde heb je nodig voor Bedrijfskunde en agribusiness, Tuin- en landschapsmanagement, Stad en streekont-wikkeling en Geo Media & Design. Wis- en scheikunde zijn nodig voor Tuinbouw en akkerbouw, Dier- en veehouderij, Milieukunde, Voedingsmiddelentechnologie,Toegepaste Biologie en International Food & Agribusiness.

BijspijkerenOm je op weg te helpen, heeft HAS Den Bosch een programma voor mbo’ers opgezet. Als je je kennis wilt opvijzelen, kun je tus-sen februari en juli op HAS Den Bosch les krijgen in wiskunde, scheikunde, Nederlands en Engels. In dat half jaar maak je drietoetsen per vak. Na de tweede toets beoordelen de betrokken docenten voor jou het beste studie-advies. Uiteraard krijg je daareen gesprek over. Als je gemiddeld een 5,5 of meer voor de toetsen behaalt, kun je bij hogeschool HAS Den Bosch aan de slag.

SlotadviesOns slotadvies is kort en bondig. Drie woorden: komeens praten! We maken graag tijd voor je vrij om jepluspunten en eventuele struikelblokken op een rijte zetten. Eén zekerheid: er is meer mogelijk dan jedenkt!

99

TOELATINGSEISEN2012-2013Bedrijfskunde en agribusiness 34866VWO met profiel: - Natuur en techniek- Natuur en gezondheid- Economie en maatschappij- Cultuur en maatschappij

HAVO met profiel:- Natuur en techniek- Natuur en gezondheid- Economie en maatschappij- Cultuur en maatschappij met wiskunde

A of B

Dier- en veehouderij 34869VWO met profiel: - Natuur en techniek- Natuur en gezondheid- Economie en maatschappij met schei-

kunde

HAVO met profiel:- Natuur en techniek- Natuur en gezondheid- Economie en maatschappij met schei-

kunde

Food Design and Innovation 34122Food Design en Creative Food Marketing VWO met profiel: - Natuur en techniek- Natuur en gezondheid- Economie en maatschappij- Cultuur en maatschappij

HAVO met profiel:- Natuur en techniek- Natuur en gezondheid- Economie en maatschappij- Cultuur en maatschappij

Geo Media & DesignVWO met profiel:- Natuur en techniek- Natuur en gezondheid- Economie en maatschappij- Cultuur en maatschappij


A of B

International Food & AgribusinessVWO met profiel:- Natuur en techniek- Natuur en gezondheid- Economie en maatschappij- Cultuur en maatschappij met wiskunde

A of B


A of B

Milieukunde 34284VWO met profiel: - Natuur en techniek- Natuur en gezondheid- Economie en maatschappij met schei-

kunde


kunde

Plattelandsvernieuwing 34859Tuin- en landschapsmanagement (aanmelden bij Plattelandsvernieuwing)Stad en streekontwikkeling (aanmelden bij Plattelandsvernieuwing)Landcape Design (aanmelden bij Plattelandsvernieuwing)VWO met profiel: - Natuur en techniek- Natuur en gezondheid- Economie en maatschappij- Cultuur en maatschappij


A of B

Toegepaste Biologie 30009VWO met profiel: - Natuur en techniek- Natuur en gezondheid- Economie en maatschappij met schei-

kunde


kunde

Tuinbouw en akkerbouw 34868Tuinbouw en akkerbouwHorticulture & Business Management(aanmelden bij Tuinbouw en akkerbouw)Floral Design & Business Management(aanmelden bij Tuinbouw en akkerbouw)VWO met profiel: - Natuur en techniek- Natuur en gezondheid- Economie en maatschappij met schei-

kunde


kunde

Voedingsmiddelentechnologie 34856Food Technology en Food & Health VWO met profiel: - Natuur en techniek- Natuur en gezondheid- Economie en maatschappij met schei-

kunde


kunde

100

*

*

Instroomeisen*Geo, Media & DesignDeze opleiding start naar verwachting september 2012. Om opde hoogte gehouden te worden van de ontwikkelingen of voormeer informatie over instroomeisen en inschrijven, neem con-tact op met de studieadviseur.

Studieadviseurs: Talitha van SonE-mail: [email protected] Telefoon: 073 – 692 38 21

*International Food & AgribusinessDeze opleiding start naar verwachting september 2012. Om opde hoogte gehouden te worden van de ontwikkelingen of voormeer informatie over instroomeisen en inschrijven, neem con-tact op met de studieadviseur.


Certificaatstudie Floral DesignGeen instroomeisen, alleen Engelse taaltoets is een vereiste.Inschrijven rechtstreeks via HAS Den Bosch.

Voor de Engelstalige opleidingen geldt de volgende aanvul-lende instroomeis:Engelse taaltoets (IELTS of TOEFL)- Heb je als vooropleiding vwo of havo en je je diploma

behaald met een positief resultaat voor Engels als examen-vak (6 of hoger), dan hoef je geen taaltoets af te leggen.

- Heb je een relevante MBO-opleiding op niveau 4? Dan hoefje geen taaltoets af te leggen.

- Heb je jouw vooropleiding gevolgd in een land waar Engelsde voeren onderwijstaal is dan hoef je geen taaltoets af teleggen.

Het intakegesprek wordt (gedeeltelijk) in het Engels gevoerdom te toetsen of je Engels voldoende is. In alle andere gevallen moet je een Engelse taaltoets af leggenom toe gelaten te worden voor de Engelstalige opleidingen.

Heb je aanvullende vragen of wil je meer informatie? Neemdan contact op met de studieadviseurs.

HAVO/VWOVoldoe je niet aan de instroomprofielen?Voldoe je niet aan de gestelde toelatingseisen? Dan kun jevoor scheikunde of wiskunde een “deficiëntiecursus” volgen.Deficiënt betekent ‘tekort’ of ‘ontoereikend’. De cursus wordtgegeven van begin juni tot half juli. Je komt twee dagdelen perweek (bijv. dinsdag- en donderdagochtend) naar HAS DenBosch. De docent legt de leerstof uit en je krijgt opdrachtendie je zelf moet uitwerken. Na vijf weken les krijg je een toets.De toets moet je met minimaal een 5,5 afronden om aan detoelatingseisen te voldoen.Voor meer informatie kun je contact opnemen met Bureau Studentzaken: 073 - 69 23 603

Verkeerd profiel?Als jouw profiel geen toelating biedt tot de opleiding van jekeuze, neem dan contact op met de studieadviseur van diestudie. Zij geeft je advies over het studietraject dat je kunt vol-gen. Zo kan het soms slim zijn om bijvoorbeeld eerst een mbo-opleiding niveau 4 te gaan volgen.

Ouder dan 21 jaar?Ook als je 21 jaar of ouder bent en niet aan de toelatingseisenvoldoet, kun je contact opnemen met de studieadviseur vande opleiding. Samen bekijken we dan je mogelijkheden.

MBOOm toegelaten te worden voor een studie bij HAS Den Bosch,moet je in het bezit zijn van een mbo-diploma niveau 4. Daarnaast gelden de volgende toelatingseisen:

Voor de studies:* Bedrijfskunde en agribusiness* Stad en streekontwikkeling* Tuin- en landschapsmanagement* Landscape Design* Geo Media & Design* International Food & Agribusinessmoet je examen afgelegd hebben voor het vak wiskunde.

Voor de studies:* Toegepaste Biologie* Dier- en veehouderij* Tuinbouw en akkerbouw* Horticulture & Business Management* Floral Design & Business Management* Milieukunde* Voedingsmiddelentechnologie moet je examen afgelegd hebben voor de vakken wiskundeen scheikunde.

Voor de studie:Food Design & Innovation vindt toelating alleen plaats via een adviesgesprek.

MBO/HAS trajectWil je je kennis van een aantal vakken verbeteren of voldoe jeniet aan de toelatingseisen (m.b.t. wiskunde en/of schei-kunde)? Dan is het mbo/HAS traject iets voor jou. Afhankelijkvan de studie die je wilt gaan volgen, word je kennis bijgespij-kerd voor de vakken Nederlands, Engels, wiskunde en/ofscheikunde. Tijdens dit programma krijg je les van onze do-centen. Je proeft iets van de sfeer van HAS Den Bosch en demanier van lesgeven. De lessen worden gegeven op twintigvrijdagen, van begin februari tot eind juni. Er zijn drie toetsmo-menten. Op grond van de behaalde resultaten en je studie-houding, krijg je een advies om wel of niet een studie aan HASDen Bosch te beginnen. Om alsnog aan de toelatingseisen tevoldoen, moet je, afhankelijk van de studie die je wilt gaan vol-gen, het vak wiskunde en/of scheikunde met minimaal een 5,5afronden!

101

wie, wat, waaren wanneer?

102

Agenda open dagen, oriëntatiedagen, beurzen en

evenementen 2011-2012Data open dagen 2011 - 2012• Zaterdag 12 november 2011 (10.00 – 14.00 uur)• Zaterdag 17 maart 2012 (10.00 – 14.00 uur)• Donderdagavond 24 mei 2012 (18.00 – 21.30 uur)

Data oriëntatiedagen 2011 - 2012• Woensdag 30 november 2011

MilieukundeFood Design & InnovationLandscape DesignInternational Food & Agribusiness

• Woensdag 7 december 2011Dier- en veehouderijTuinbouw en akkerbouw/ Horticulture & Business ManagementTuin- en landschapsmanagementGeo Media & Design

• Woensdag 14 december 2011Bedrijfskunde en agribusinessVoedingsmiddelentechnologieToegepaste BiologieStad en streekontwikkelingFloral Design & Business Management

• Dinsdag 27 maart 2012MilieukundeFood Design & InnovationLandscape DesignInternational Food & Agribusiness

• Woensdag 28 maart 2012Dier- en veehouderijTuinbouw en akkerbouw/ Horticulture & Business ManagementTuin- en landschapsmanagementGeo Media & Design

• Donderdag 29 maart 2012Bedrijfskunde en agribusinessVoedingsmiddelentechnologieToegepaste BiologieStad en streekontwikkelingFloral Design & Business Management

Data Beurzen en evenementen

• HBO-introfestival 8 september 2011Grote markt ’s-Hertogenbosch

• Horse Event9, 10 en 11 september 2011NHB Deurne

• Onderwijsbeurs Zuid-Nederland30 sept. en 1 oktober 2011Beursgebouw Eindhoven

• Landbouw vakbeurs12, 13 en 14 oktober 2011 Brabanthallen ’s-Hertogenbosch

• Hortifair1 t/m 4 november 2011Rai Amsterdam

• Careerday 21 en 22 november 2011TU Eindhoven.

• IPM Essen (Tuinbouw vakbeurs)24 t/m 27 januari 2012

• Animal Eventapril 2012Beekse Bergen Hilvarenbeek

• Floriade5 april tot 7 oktober 2012Venlo

103

Waar moet je aan denkenAanmelden, studiefinanciering,

kosten, op kamersAanmeldenDe inschrijvingsprocedure voor een studie aan HAS Den Bosch verloopt viaStudielink.Ga naar de website www.hasdenbosch.nl, klik op ‘studiemogelijkheden’ en danop ‘direct aanmelden’. Je wordt nu doorgelinkt naar de website van Studielink.Je vraagt eerst een wachtwoord aan en daarna kun je jouw gegevens gaan in-voeren: naam, adres, vooropleiding en welke opleiding je bij HAS Den Boschwilt gaan volgen. Jouw gegevens worden in het studentensysteem verwerkten je ontvangt hierover bericht in je Studielink inbox/account.

In juni ontvang je informatie over de start van het studiejaar en de kennisma-kingsweek met de studentenvereniging Gremio Unio (in de week voor de startvan het studiejaar). Ook ontvang je informatie over het bestellen van boekenen dictaten. De inschrijving wordt definitief als je aan de toelatingsvoorwaar-den voldoet en het collegegeld betaald is.

Kosten van de studieElke jaar stelt de minister van OC&W de hoogte van het wettelijk collegegeldvast. Voor het studiejaar 2011-2012 was dit ¤ 1713,--.De jaarlijkse kosten voor boeken, dictaten en andere leermiddelen bedragenin totaal ¤ 550,-- (afhankelijk van de gekozen studie). Verder zijn er nog bijko-mende kosten voor o.a. excursies en praktijkscholen, die ook per studie kun-nen verschillen.Voor studenten die al een bacheloropleiding hebben afgerond of waarvan destudie om een andere reden niet door de overheid bekostigd wordt, bedraagthet instellingscollegegeld ¤ 6250,--.

Op kamers?Woningcoöperatie Brabant Wonen beheert twee studentenflats in ‘s-Herto-genbosch. Ze staan aan de Wethouder Schuurmanslaan (Noord) en de On-derwijsboulevard (West). Om voor een kamer in aanmerking te komen, moet jeingeschreven staan bij Woonservice. De actuele woningadvertenties kun je viainternet bekijken. Je moet zelf reageren als er een kamer is waarvoor je belangstelling hebt. Dit kan via internet, telefonisch of schriftelijk. Er wordt ge-controleerd of je aan alle voorwaarden voldoet (bijv. leeftijd, inkomen) endaarna wordt gekeken wie het langst ingeschreven staat en die krijgt als eer-ste de kamer aangeboden. Kamers zoeken kun je vanuit je luie stoel doen,maar je moet wel snel reageren!

Meer informatie over inschrijven voor kamers kun je vinden op www.woonser-vicedenbosch.nl en op www.brabantwonen.nl

104

Wie, wat, waaradressen, studieadviseurs

en overige informatieBezoekadresHogeschool HAS Den BoschOnderwijsboulevard 221, 5223 DE ’s-Hertogenbosch

CorrespondentieadresHogeschool HAS Den BoschPostbus 90108, 5200 MA ’s-Hertogenbosch

Telefoon Fax073 – 692 36 00 073 – 692 36 99

Website en e-mailadresInternet: www.hasdenbosch.nl E-mail: [email protected]

College van BestuurDrs. D.J. Pouwels (voorzitter)Mr. S.C.M. Valk

OpleidingsdirecteurenIr. J. C.A.M. DenissenDier- en veehouderij, Milieukunde, Toegepaste Biologie, International Food & Agri-business Ir. A.A.S. HattinkTuinbouw en akkerbouw, Stad en streekontwikkeling, Tuin- en landschaps-management, Landscape Design, Geo Media & Design, Horticulture & BusinessManagement, Floral Design & Business ManagementIr. E.J. Ulrich Voedingsmiddelentechnologie, Food Design & Innovation, Bedrijfskunde en agribusiness

StudieadviseursBedrijfskunde en agribusiness Sandra Aslan, [email protected] • T:073-692 36 75

Dier- en veehouderij Annemarie Kerkhof, [email protected]• T: 073 – 692 36 59

Food Design & Innovation Caroline Kesselaer, [email protected] • T: 073 – 692 37 20

International Food & Agribusiness Monique Huberts, [email protected] • T: 073 – 692 36 00

Milieukunde, Toegepaste Biologie Pauline Spitters, [email protected] • T: 073 – 692 36 30

Tuinbouw en akkerbouw, Floral Design & Business Management, Geo Media &Design, Horticulture & Business ManagementTalitha van Son, [email protected] • T: 073 – 692 38 21

Tuin- en landschapsmanagement, Stad en streekontwikkeling,Landscape Design Monique Huberts, [email protected] • T: 073 – 692 38 22

Voedingsmiddelentechnologie Ron de Veld, [email protected] • T: 073 – 692 37 11

ColofonTekst: Marc van Doornewaard, Helen Potters‘s-HertogenboschVormgeving: Studio Jean Philipse, Sint-MichielsgestelIllustraties: Edith BuenenFotografie studenten: Karin Jonkers, Sint-MichielsgestelVisagie: Mirella FeekesProductie en redactie: Afdeling Communicatie &Internationalisering HAS Den BoschDruk: Proost NV, TurnhoutMet dank aan alle studenten die hebben meegewerkt aan de fotoshoot.

Copyright: Hogeschool HAS Den Bosch, augustus 2011

14OPLEIDINGENDUIZEND+mogelijkhedenDown to earth. Enthousiast. Steady. Jong. Tolerant. Stoutmoedig.Groen. Zwart. Wit. Rood. Ondernemend. Passievol. Bevlogen.Persoonlijk. Internationaal. Up-to-date. Productief. Harmonieus.Economisch. Kleurrijk. Ongedwongen. Wetenschappelijk. Vitaal.Onderzoekend. Stimulerend. Bijzonder. To the point. Individueel.Innovatief. Temperamentvol. Something else. Bezield. Zakelijk.Veelzijdig. Betrouwbaar. Optimistisch. Praktisch. Betrokken. Puur. No-nonsense. Onafhankelijk. Effectief. Objectief. Gezellig. Oprecht.Inspirerend. Kleurrijk. Ambitieus. Easy-going. Ondernemend. Rood.Avontuurlijk. Levendig. Recht door zee. Eigenwijs. In beweging.Down to earth. Enthousiast. Steady. Jong. Tolerant. Stoutmoedig.Groen. Zwart. Wit. Ondernemend. Passievol. Persoonlijk. Kleurrijk.Internationaal. Up-to-date. Productief. Harmonieus. Economisch.Puur. Ongedwongen. Wetenschappelijk. Onderzoekend. Vitaal.Stimulerend. Bijzonder. To the point. Individueel. Innovatief. Temperamentvol. Something else. Bezield. Zakelijk. Betrouwbaar.Optimistisch. Praktisch. Betrokken. No-nonsense. Onafhankelijk.Effectief. Objectief. Gezellig. Oprecht. Inspirerend. Kleurrijk. Ambitieus. Easy-going. Ondernemend. Avontuurlijk. Levendig.Recht door zee. Eigenwijs. In beweging. Bevlogen. Enthousiast.Steady. Jong. Tolerant. Stoutmoedig. Groen. Zwart. Wit. Rood.Ondernemend. Passievol. Bevlogen. Persoonlijk. Internationaal.Up-to-date. Productief. Harmonieus. Economisch. Onderzoekend.

(echt uitstekende)

Create your future

NOW

HAS Hogeschool studiejaar 2012-2013

Documents

Transcript of HAS Hogeschool studiejaar 2012-2013