Handleiding voor de docent - Expertisepunt LOB...Zorgt ervoor dat je in de huid van de hbo student...

Handleiding voor de Student

Keuzedeel: Voorbereiding hbo Identificatiecode: K0125 Sectorontwikkelgroep: Onderwijs Studielast: 240 SBU Ontwikkelaars:

- Arjan Endeman, lerarenopleider, onderwijskundige bij Fontys lerarenopleiding Sittard.

- Katja Curvers, Docent Welzijn ROC Arcuscollege Heerlen. - Jos Titulaer, Docent pedagogiek, coördinator Doorstroom, ROC

Tilburg. - Mariëlle Diederen, instroommanager Zuyd Hogeschool

Docentenhandleiding Onderwijs – keuzedeel voorbereiding hbo 1

Inhoud

Inleiding ................................................................................................................................................................... 5 Waarom zou je kiezen voor het keuzedeel Voorbereiding hbo? ............................................................................... 5 Doel van het keuzedeel ........................................................................................................................................... 7 Inhoud van het keuzedeel ....................................................................................................................................... 8 Examinering ............................................................................................................................................................ 9

Examenopdrachten ............................................................................................................................................. 9 Beoordeling ....................................................................................................................................................... 11 Cesuur ............................................................................................................................................................... 12

Werkproces 1.1. Oriënteert zich op hbo opleidingen en beroepen ..................................................................... 13 Algemeen .......................................................................................................................................................... 14 Uitgangspunten ................................................................................................................................................. 14 Studielast........................................................................................................................................................... 14 Inleiding ............................................................................................................................................................. 15 Examenopdrachten voor de student ................................................................................................................ 16

Thema 1: Kernkwaliteiten en kernkwadranten..................................................................................................... 18 Inleiding ............................................................................................................................................................. 18 Aanvullende informatie .................................................................................................................................... 19 Opdracht – kernkwadrantenspel ...................................................................................................................... 20 Op te leveren resultaat ..................................................................................................................................... 20

Thema 2: Kies actief .............................................................................................................................................. 21 Inleiding ............................................................................................................................................................. 21 Aanvullende informatie .................................................................................................................................... 22 Opdracht – Kies actief ....................................................................................................................................... 22 Op te leveren resultaat ..................................................................................................................................... 22

Thema 3: Interview ............................................................................................................................................... 23 Inleiding ............................................................................................................................................................. 23 Aanvullende informatie .................................................................................................................................... 23 Opdracht – Bestudeer achtergrondinformatie ................................................................................................. 23 Opdracht – Interview een hbo-student ............................................................................................................ 23 Op te leveren resultaat ..................................................................................................................................... 23

Thema 4: Meeloopdag .......................................................................................................................................... 24 Inleiding ............................................................................................................................................................. 24 Aanvullende informatie .................................................................................................................................... 24 Opdracht – Meelopen met een hbo-student .................................................................................................... 24 Op te leveren resultaat ..................................................................................................................................... 24

Thema 5: Motivatiebrief ....................................................................................................................................... 25 Inleiding ............................................................................................................................................................. 25 Aanvullende informatie .................................................................................................................................... 25 Opdracht – Motivatiebrief ................................................................................................................................ 25 Op te leveren resultaat ..................................................................................................................................... 25

Werkproces 1.2. Zoeken, selecteren en analyseren van informatie voor een studieopdracht ............................ 26 Werkproces 1.3. Samenwerken in projectgroepen .............................................................................................. 26

Algemeen .......................................................................................................................................................... 27 Studielast........................................................................................................................................................... 27 Examenopdrachten voor de student ................................................................................................................ 28


Thema 6: Projectmatig werken en rollen in een projectgroep ............................................................................ 29 Inleiding ............................................................................................................................................................. 29 Aanvullende informatie .................................................................................................................................... 29 Opdracht – Bestudeer achtergrondinformatie ................................................................................................. 29 Opdracht – Teamroltest Belbin ......................................................................................................................... 30 Op te leveren resultaat ..................................................................................................................................... 30

Thema 7: Competenties en samenwerken ........................................................................................................... 31 Inleiding ............................................................................................................................................................. 31 Aanvullende informatie .................................................................................................................................... 31 Opdracht – Bestudeer achtergrond informatie ................................................................................................ 31 Opdracht – Casus Onderwijs ............................................................................................................................. 32 Opdracht – Samenwerkingscontract opstellen ................................................................................................. 32 Op te leveren resultaat ..................................................................................................................................... 32

Thema 8: Plan van aanpak .................................................................................................................................... 33 Inleiding ............................................................................................................................................................. 33 Aanvullende informatie ................................................................................................................................... 33 Opdracht – Bestudeer achtergrondinformatie ................................................................................................. 33 Op te leveren resultaat ..................................................................................................................................... 33

Thema 9: Informatie zoeken ................................................................................................................................. 34 Inleiding ............................................................................................................................................................. 34 Aanvullende informatie ................................................................................................................................... 34 Opdracht – Bestudeer achtergrond informatie ................................................................................................ 34 Opdracht – zoekplan ......................................................................................................................................... 34 Opdracht – betrouwbaarheid van informatiebronnen ..................................................................................... 35 Op te leveren resultaat ..................................................................................................................................... 35

Thema 10: Lezen en samenvatten van teksten ..................................................................................................... 36 Inleiding ............................................................................................................................................................. 36 Aanvullende informatie ................................................................................................................................... 36 Opdracht – Bestudeer achtergrond informatie ................................................................................................ 36 Opdracht – Samenvatten van artikel ................................................................................................................ 36 Op te leveren resultaat ..................................................................................................................................... 36

Thema 11: Verslag schrijven en bronvermelding .................................................................................................. 37 Inleiding ............................................................................................................................................................. 37 Aanvullende informatie .................................................................................................................................... 37 Opdracht – Bestudeer achtergrondinformatie ................................................................................................. 37 Opdracht – Test schrijfvaardigheden ................................................................................................................ 37 Opdracht – Bronvermelding .............................................................................................................................. 37 Opdracht – deel van de casus invoegen ............................................................................................................ 38 Op te leveren resultaat ..................................................................................................................................... 38

Thema 12 : Feedback geven en ontvangen ........................................................................................................... 39 Inleiding ............................................................................................................................................................. 39 Aanvullende informatie .................................................................................................................................... 39 Opdracht – Bestudeer achtergrond informatie ................................................................................................ 39 Opdracht – Feedback ........................................................................................................................................ 39 Op te leveren resultaat ..................................................................................................................................... 39 Opdracht – deel van de casus invoegen ............................................................................................................ 39 Op te leveren resultaat ..................................................................................................................................... 39

Thema 13: Argumenteren en presenteren ........................................................................................................... 40 Inleiding ............................................................................................................................................................. 40 Aanvullende informatie .................................................................................................................................... 40


Opdracht – Bestudeer achtergrondinformatie ................................................................................................. 40 Opdracht – deel van de casus invoegen ............................................................................................................ 40 Op te leveren resultaat ..................................................................................................................................... 40 Opdracht – Afronding casus .............................................................................................................................. 40

Thema 14: Presenteren eindresultaat casus ......................................................................................................... 41 Inleiding ............................................................................................................................................................. 41 Op te leveren resultaat ..................................................................................................................................... 41

Werkproces 1.4. Reflecteert op gedrag en resultaten .......................................................................................... 42 Algemeen .......................................................................................................................................................... 43 Studielast........................................................................................................................................................... 43 Examenopdrachten voor de student ................................................................................................................ 43

Thema 15: Reflecteren .......................................................................................................................................... 45 Inleiding ............................................................................................................................................................. 45 Aanvullende informatie .................................................................................................................................... 45 Opdracht – bestudeer achtergrondinformatie ................................................................................................. 45 Opdracht – Kies actief test ................................................................................................................................ 45 Opdracht – Schrijf je reflectieverslag ................................................................................................................ 46 Op te leveren resultaat ..................................................................................................................................... 46

Thema 16: Portfolio examen en CGI ..................................................................................................................... 47 Inleiding ............................................................................................................................................................. 47 Aanvullende informatie .................................................................................................................................... 47 Opdracht – bestudeer achtergrondinformatie ................................................................................................. 47 Op te leveren resultaat ..................................................................................................................................... 47

Casus Onderwijs .................................................................................................................................................... 48 Durf jij voor de klas? ............................................................................................................................................. 48

Uitwerking Lessen Casus ................................................................................................................................... 49 Casus: Durf jij voor de klas? .................................................................................................................................... 49

Inleiding ............................................................................................................................................................. 49 Opdracht 1 voorbereiden les ............................................................................................................................ 50 Opdracht 2 Kijken naar jezelf en naar kinderen volgens de theorie van Howard Gardner ............................. 51 Opdracht 3 Gedrag van het kind ...................................................................................................................... 51 Opdracht 4 Feedback op je lesontwerp ............................................................................................................ 52 Opdracht 5: uitvoeren van je les ....................................................................................................................... 52 Bijlage 1 Lesvoorbereidingsformulier ............................................................................................................... 54 Bijlage 2 Lesreflecties volgens de STARR(T)-methode ..................................................................................... 55 Bijlage 3 Zelfbeoordelingsformulier voor groepswerk. .................................................................................... 58 Studiewijzer en planning ................................................................................................................................... 59

Bijlage 1: Beoordelingsformulieren examenopdrachten ...................................................................................... 65 Bijlage 2: Curriculumontwerp keuzedeel voorbereiding hbo Onderwijs .............................................................. 72 Bijlage 3: Interviewen ........................................................................................................................................... 77 Bijlage 4: Werken in projectgroepen .................................................................................................................... 79 Bijlage 5: Tips voor het werken in de projectgroep .............................................................................................. 82 Bijlage 6: Werken aan competenties .................................................................................................................... 83 Bijlage 7: Tips voor vergaderen en voorzitten ...................................................................................................... 86 Bijlage 8: Opzet voor een samenwerkingscontract ............................................................................................... 88 Bijlage 9: Opbouw plan van aanpak ...................................................................................................................... 89 Bijlage 10: Zoekplan Informatie verzamelen......................................................................................................... 92 Bijlage 11: Checklist betrouwbaarheid van informatiebronnen ........................................................................... 95 Bijlage 12: Samenvatten van teksten .................................................................................................................... 97 Bijlage 13: Schrijven van een verslag .................................................................................................................. 100 Bijlage 14: Feedback geven en ontvangen .......................................................................................................... 102


Bijlage 15: Feedback formulier ........................................................................................................................... 104 Bijlage 16: Argumenteren en presenteren .......................................................................................................... 105 Bijlage 17: Reflecteren ........................................................................................................................................ 106


Inleiding

Waarom zou je kiezen voor het keuzedeel Voorbereiding hbo? Ongetwijfeld heb je goed nagedacht over je keuze om al dan niet verder te studeren in een hbo opleiding. Dat kunnen tal van redenen zijn. We hebben er een aantal op een rijtje gezet. Misschien zie je nog een reden, waar jezelf nog niet aan hebt gedacht:

Je bent een niveau 4 student in een mbo opleiding:

Je bent o.a. via Loopbaanorientatie en –begeleiding (LOB) tot de conclusie gekomen dat je je loopbaan (waarschijnlijk) via een hbo opleiding richting wilt geven

Ook als je nog niet zeker weet of je wel in het hbo wilt verder studeren

Je wilt ervaren of een hbo studie bij jou past

Je wilt ervaren hoe het is om in het hbo te studeren

Je wilt je graag ontwikkelen tot een hbo student die over de juiste competenties beschikt en dus kan samenwerken, kritisch denken, verslaglegging, reflecteren enz.

Je wilt een goede gemotiveerde en gefundeerde keuze maken voor een hbo studie

Je wilt je succeskans in het hbo zo groot mogelijk maken1

Kortom: zeker zijn van je toekomst!!!!

Dan is deelname aan het keuzedeel “Voorbereiding hbo” voor jou een interessante en goede keuze, omdat het keuzedeel:

Voortbouwt op het LOB traject dat je binnen je huidige opleiding doorloopt;

Veel aandacht besteedt aan oriëntatie, waarbij je tijd en hulp krijgt om uit te vinden waar je interesses liggen en welke hbo sector2 hierbij aansluit.

Je (bege)leidt naar de hbo studierichting die het beste bij jou past

Je leert leren in het hbo;

Zorgt ervoor dat je in de huid van de hbo student kruipt en uiteindelijk weet wat je als hbo student te wachten staat;

1 Natuurlijk is het ook van belang dat je in je mbo studie succesvol bent en dat je Nederlands en Rekenen op 3F, Engels tenminste op B1 en de beroepsgerichte vakgebieden minimaal voldoende afsluit 2 De hbo sectoren zijn: · economie · gezondheidszorg · onderwijs · taal en cultuur · techniek · gedrag en maatschappij · landbouw en natuurlijke omgeving


Je een proces laat doorlopen, waarin je de competenties ontwikkelt die jou succesvol in het hbo maken;

Je leert samenwerken in projecten en de specifieke hbo aanpak ervaart;

Dat proces je samen met studenten van andere mbo instellingen laat doorlopen onder begeleiding van ervaringsdeskundige hbo studenten en mbo/hbo docenten;

Je aan het einde tot de conclusie laat komen of een hbo studie en de studierichting van je voorkeur bij je past;

Ertoe leidt, dat je goed kan motiveren waarom je voor de betreffende hbo studie hebt gekozen en je weet wat je te wachten staat;

Je bij de studiecheck voordeel hebt van het feit dat je dit keuzedeel gevolgd hebt;

De studiekeuzecheck voor jou makkelijker maakt en misschien zelfs vrijstellend;

Samen met de hbo instellingen3 in zuid Nederland op dezelfde manier wordt uitgevoerd;

Gevolgd kan worden naast andere mogelijke hbo gerichte keuzedelen4, die meer gericht zijn op het vergroten van je vakinhoudelijke kennis;

Het één van de keuzedelen is, die voor je mbo-diploma van belang is en een studielast kent van 240 klokuren.

Een unieke ervaring is, die je mist als je je alleen of je helemaal niet voorbereidt op een hbo studie

Uiteindelijk een makkelijkere weg is met meer kans op succes, ondanks het feit dat het hard werken is.

Hopelijk dragen bovenstaande opmerkingen bij aan het bewustwordingsproces dat je tijdens dit keuzedeel doorloopt en de bewuste keuze die je aan het einde van dit keuzedeel Voorbereiding hbo gaat maken. Succes!!!!

3 Zuyd Hogeschool, Fontys, Avans Hogeschool, HAS Hogeschool, University of Applied Sciences, NHTV 4

• Doorstroom naar HBO Gezondheidszorg • K0148 • Voorbereiding HBO Wiskunde voor de techniek • K0205 • Voorbereiding hbo kunstonderwijs • K0184 • Doorstroom naar HBO mens en maatschappij • K0231 • Doorstroom HBO Sociaal juridisch • HBO Doorstroom Handel • Instroom PABO aardrijkskunde • Instroom PABO geschiedenis • Instroom PABO natuur en techniek

• K0208 • K0270 • K0049 • K0050 • K0051


Doel van het keuzedeel Jij als mbo-4 student overweegt of hebt de keuze gemaakt om na het behalen van het niveau 4 diploma verder te gaan studeren in het hbo. Het keuzedeel voorbereiding hbo is bedoeld om jou, samen met andere mbo studenten, voor te bereiden op een hbo-opleiding: het betreft met name oriëntatie voor het kiezen van een passende hbo-opleiding en de voorbereiding op de ontwikkeling van hbo-competenties. Het eerste deel, oftewel de oriëntatie op hbo-opleidingen en -beroepen, is aanvullend op de loopbaanoriëntatie en – begeleiding (LOB): in het keuzedeel wordt ervanuit gegaan dat je gekozen hebt om een hbo-opleiding te gaan volgen na het behalen van het diploma en dat je je als aankomend hbo-student gaat voorbereiden op de beginperiode op het hbo. Het keuzedeel biedt de mogelijkheid gericht te kijken naar de mogelijkheden, eisen, etc. en hierin ervaring op te doen. De oriëntatie op de vervolgopleiding is als het ware jouw startpunt om hbo-competenties in de context van de gekozen opleiding te ontwikkelen. Dit keuzedeel is sectoronafhankelijk, maar wordt sectorspecifiek door een casus of andere vorm van content ingekleurd. Ook afspraken tussen individuele mbo- en hbo-opleidingen kunnen waar mogelijk worden ingepast. Ter verdere voorbereiding op het hbo kan aanvullend gekozen worden voor één of meerdere keuzedelen die meer inhoudelijk gericht zijn op doorstroom hbo. Het keuzedeel is geen formele instroomeis voor het hbo: het is enkel bedoeld om jou voor te bereiden op een mogelijke hbo-opleiding


Inhoud van het keuzedeel Het programma van dit keuzedeel bestuur uit één kerntaak en is gesplitst in vier werkprocessen. Jouw producten die je tijdens deze werkprocessen hebt gemaakt verzamel je in het portfolio. Dit portfolio wordt door examinatoren beoordeeld. Ter toelichting kan je in onderstaande tabel lezen wat er van je verwacht wordt: welke leerresultaten (gedrag en competenties) van je verwacht worden en welke kennis en vaardigheden daarvoor nodig zijn:

Keuzedeel Voorbereiding hbo D1-K1 Treft voorbereidingen voor het volgen van een hbo-opleiding Complexiteit Voor de voorbereiding op het hbo wordt een groei verondersteld in de mate

van complexiteit: de moeilijkheidsgraad van de aangeboden kennis, vaardigheden en gedrag in relatie tot de opdrachten is in grote mate bepalend voor de complexiteit. Dit betekent dat de student leert te bepalen welke werkwijzen het best ingezet kunnen worden in bepaalde gevallen/bij bepaalde (studie)opdrachten. De student volgt procedures, maar krijgt grotere vrijheid in het kiezen (en mogelijk combineren) van de procedures. Er wordt een groei verwacht naar een meer uitgebreide praktische en theoretische kennis voor het hbo-veld met bewustwording van de verschillen tussen mbo en hbo. Ook op het gebied van gespecialiseerde cognitieve en praktische vaardigheden om creatieve oplossingen voor concrete en abstracte problemen te ontwikkelen wordt groei verwacht. De studieactiviteiten kunnen hiertoe bijdragen wanneer deze steeds onvoorspelbaarder worden qua situatie en veranderingen.

Verantwoordelijkheid en zelfstandigheid

De student draagt verantwoordelijkheid voor de resultaten van eigen activiteiten, werk en studie. Hij bereidt zich bewust voor op de eisen die aan een beginnend hbo-student worden gesteld.

Vakkennis en vaardigheden

De student:

o bezit kennis van voor het hbo relevante evaluatietechnieken, passend bij de context/sector

o bezit kennis van in het hbo gehanteerde analyse- en onderzoeksmethoden, passend bij de context/sector

o bezit brede kennis van vakterminologie, passend bij de context/sector o bezit kennis van in het hbo gehanteerde presentatietechnieken,

passend bij de context/sector o bezit kennis van op hbo-niveau relevante methoden, technieken,

materialen, diensten en producten, passend bij de context/sector o kan de diverse kennisgebieden, werkwijzen en procedures binnen het

vakgebied integreren o kan voor de sector relevante informatie mondeling en schriftelijk

verwerken o kan voor de sector relevante rekenvaardigheden toepassen


Examinering In dit hoofdstuk staat de vorm van de examinering beschreven waarbij het behaalde resultaat van dit keuzedeel wordt uitgedrukt in een cijfer of O-V-G. Het resultaat komt bij een voldoende resultaat op het diploma en de cijferlijst. De examenvorm per keuzedeel is in regio Zuid gestandaardiseerd, waarbij ieder ROC de weg ernaar toe inricht aan de hand van deze handleiding, waarbij wél voldaan wordt aan de beoordelingscriteria behorende bij de vier werkprocessen. Als student ben je op de hoogte waarop en hoe hij/zij beoordeeld wordt. Hierbij is ook duidelijk omschreven wanneer het keuzedeel is behaald. De examinering sluiten aan op het gedrag en resultaat van de kerntaak met werkprocessen. Gemaakte keuzes zijn vastgelegd in de examenregeling. Het examen bestaat uit en portfolio inclusief een gesprek (Criterium Gericht Interview CGI). In bijlage 1 is het examen toegevoegd.

D1-K1: Treft voorbereidingen voor het volgen van een hbo-opleiding

Portfolio (incl. CGI)

D1-K1-W1: Oriënteert zich op hbo-opleidingen en -beroepen X Motivatiebrief

D1-K1-W2: Zoekt, selecteert en analyseert informatie t.b.v. een (studie)opdracht X Uitwerking studieopdracht

D1-K1-W3: Werkt samen in projectgroepen X Feedback op het

functioneren + reflectie

D1-K1-W4: Reflecteert op gedrag en resultaten X Reflectieverslag + CGI

Examenopdrachten Opdracht 1 – D1-K1-W1: Oriënteer je op hbo-opleidingen en hbo-beroepen.

• Je verzamelt informatie over het hbo-beroepenveld en over hbo-opleidingen. Neem in jouw verslag een overzicht op van de bronnen die je hebt gebruikt.

• Beschrijf welk(e) beroep(en) en welke opleiding(en) jouw interesse heeft (hebben) en waarom dat zo is.

In jouw portfolio mag je ook bewijslast opnemen uit andere onderdelen van de opleiding. Zo besteed je bij het onderdeel Loopbaanoriëntatie en –begeleiding (LOB) ook tijd aan het oriënteren op hbo-opleidingen en –beroepen. Product: motivatiebrief Opdracht 2 – D1-K1-W2: Werk aan de hand van een casus jouw rapport uit, waarbij de gehanteerde informatiebronnen, de analyse en de weergave van de informatie voldoende zijn om in verschillende situaties juiste en betrouwbare informatie te verstrekken.


• Je ontvangt van jouw docent een casus. Op basis van die casus ga je – samen met de andere leden van jouw projectgroep – informatie zoeken, selecteren en analyseren.

• Je definieert het probleem, bekijkt zaken vanuit verschillende invalshoeken, onderscheidt hoofden bijzaken en trekt logische conclusies.

• Je stelt vragen, vergelijkt verschillende bronnen, toetst bronnen op relevantie en betrouwbaarheid en je bent kritisch ten opzichte van de weergave van informatie.

• Je formuleert vlot, bondig en in correct Nederlands (3F). Je stemt de informatie af op de vraag/behoefte en doelgroep. Je bent volledig in de bronvermelding.

Product: uitwerking van studieopdracht (individueel). Opdracht 3 – D1-K1-W3: Tijdens het werken in projectgroepen laat je zien dat je kan samenwerken.

• Jij en jouw mede-projectgroepleden nemen gezamenlijk verantwoordelijkheid voor het proces en resultaat.

• Je staat open voor de inbreng van anderen, komt afspraken na en lost meningsverschillen op. • Jij en jouw mede-projectgroepleden formuleren heldere doelen en stappen, jullie houden je aan de

planning en daaraan gekoppelde deadlines en jullie bewaken de voortgang. • Tijdens het werken in de projectgroep gebruik je jouw probleemoplossend vermogen. Je draagt

suggesties aan ter verbetering van het groepswerk/groepsproces. Verzamel aan de hand van het feedbackformulier dat je van jouw docent krijgt feedback van jouw begeleider en van minimaal drie medestudenten van jouw functioneren in de projectgroep. Doe dat minimaal twee keer tijdens het keuzedeel. In totaal voeg je dus minimaal acht ingevulde feedbackformulieren toe aan jouw portfolio. Reflecteer op de gegeven feedback en beschrijf in welke aspecten je jezelf herkent en in welke aspecten niet. Stel eventueel verduidelijkingsvragen aan jouw begeleider en de medestudenten die jou van feedback hebben voorzien. Reflecteer zelf ook op jouw functioneren in de projectgroep: wat deed je goed en wat zou je als verbeterpunt aanmerken? Product: feedback op het functioneren en reflectie daarop. Opdracht 4 – D1-K1-W4: Breng jouw beginsituatie ten aanzien van de hbo-competenties in beeld.

• Beschrijf (bij voorkeur met behulp van KiesActief) jouw capaciteiten, ambities en/of verbeterpunten. Let er bij het formuleren van jouw ambities op dat de ambities realistisch zijn.

• Beschrijf de vervolgstappen voor verdere ontwikkeling van de hbo-competenties. Breng na enige tijd jouw situatie in beeld ten aanzien van jouw hbo-competenties: jouw gedrag en resultaten.

• Beschrijf in welke aspecten je gegroeid bent. • Beschrijf jouw capaciteiten, ambities en/of verbeterpunten van dat moment. Let er bij het formuleren

van jouw ambities op dat de ambities realistisch zijn. • Beschrijf de vervolgstappen voor verdere ontwikkeling van de hbo-competenties.

Product: reflectieverslag. Let op: dit reflectieverslag wordt beoordeeld in samenhang met het CGI over werkproces 4. Opdracht 5 – D1-K1-W1: Maak een gefundeerde keuze voor een mogelijke vervolgstap in zijn (school)loopbaan.


• Beschrijf – aan de hand van de opdracht over jouw beginsituatie en de tussentijdse situatie ten aanzien van de hbo-competenties – of doorstroom naar het hbo jou al dan niet aanspreekt.

• Geef aan op welke wijze je sturing hebt gegeven aan/verantwoording hebt genomen voor jouw ontwikkelproces (= werkproces 4).

• Geef daarbij aan welke van jouw capaciteiten goed tot hun recht zullen komen op het hbo. • Geef ook aan welke aspecten je nog verder moet ontwikkelen om de hbo-opleiding succesvol te

kunnen afronden. Product: verslag van jouw oriëntatie op hbo-vervolgstudie. Tijdsduur Aan deze examenopdracht is geen maximale tijdsduur verbonden. Zorg wel dat je het portfolio uiterlijk op de afgesproken tijd inlevert. Het CGI duurt circa 15 minuten. De beoordelingscriteria voor de verschillende opdrachten vind je in bijlage 1.

Beoordeling 1 Gelegenheid 1:

Inleveren portfolio check op bewijzen (zie bijlage 1)

Voldoet niet? Student zorgt ervoor dat de bewijzen voldoen.

Voldoet? Portfolio wordt beoordeeld.

2 Gelegenheid 2: Inleveren portfolio check op bewijzen (zie bijlage 1)

Voldoet niet? Nadere afspraken maken met begeleider van het keuzedeel.

Voldoet? Portfolio wordt beoordeeld.

3 Gelegenheid 1: Beoordelen portfolio aan de hand van de beoordelingsformulieren (Zie bijlage 1)

Voldoet niet? Student zorgt ervoor dat de bewijzen inhoudelijk voldoen.

Voldoet? Naar het CGI.

4 Gelegenheid 2: Beoordelen portfolio aan de hand van de beoordelingsformulieren (Zie bijlage 1)


Voldoet? Naar het CGI.

5 Gelegenheid 1: Houden van het CGI opmaken beoordeling voor het keuzedeel

Voldoet niet? Student krijgt een tweede gelegenheid voor het CGI.

Voldoet? Keuzedeel behaald.

6 Gelegenheid 2: Houden van het CGI opmaken beoordeling voor het keuzedeel


Voldoet? Keuzedeel behaald.


Cesuur Bij dit examen word je beoordeeld per werkproces. Ieder werkproces moet minimaal met een “voldoende” worden afgesloten om het examen te behalen. Als minimaal drie van de vier werkprocessen met een “goed” worden afgesloten, dan is het eindresultaat van dit examen “goed”. Binnen 15 schooldagen na afname CGI wordt het resultaat van het examen bekend gemaakt.


Werkproces 1.1. Oriënteert zich op hbo opleidingen en beroepen


Algemeen Als beginnend beroepsbeoefenaar oriënteer je je op beroepen waarvoor een hbo-niveau vereist is. Je vormt jezelf een beeld van deze beroepen en de bijbehorende beroepsperspectieven en kijkt welke opleidingen in aanmerking komen om te gaan volgen. Je gaat na wat de verschillen tussen de mbo-opleiding en hbo-opleiding zijn: enerzijds op het gebied van de verwachtingen t.a.v. kennis, vaardigheden en gedrag, anderzijds gericht op de verschillende loopbaanperspectieven. Je onderneemt verschillende activiteiten (zoals gesprekken voeren, informeren naar instroomeisen en voorlichtingsbijeenkomsten volgen) om te achterhalen of een hbo-opleiding en beroep bij jou past en haalbaar is. In bijlage 2 is het curriculumontwerp van het keuzedeel voorbereiding hbo weergegeven. Resultaat Op basis van de oriëntatie kan jij als beginnend beroepsbeoefenaar een gefundeerde keuze maken voor een mogelijke vervolgstap in jouw (school)loopbaan. Gedrag - Toont interesse in het hbo-beroepenveld en in hbo-opleidingen: zet zich in om informatie te verzamelen. - Maakt een duidelijke beslissing over een mogelijke vervolgstap in zijn (school)loopbaan, toont vertrouwen en verantwoordelijkheid voor zijn eigen keuze. De onderliggende competenties zijn: Beslissen en activiteiten initiëren, Leren.

Uitgangspunten De student heeft al een keuze gemaakt voor doorstuderen aan het hbo. Dat is de reden dat hij/zij dit keuzedeel volgt.

• Het deelnemen aan open dagen, het kiezen van de juiste sector binnen het hbo, zijn zaken die in het reguliere curriculum van het mbo geprogrammeerd worden in het kader van LOB-activiteiten.

• Dit werkproces borduurt voort op het specifieker oriënteren op een opleiding binnen het hbo en richt zich voornamelijk op de verschillen binnen het mbo en het hbo.

Studielast Werkproces 1.1: 40 klokuren

• 10 klokuren begeleide onderwijstijd • 30 klokuren zelfstudie

Opdracht BOT Zelfstudie Opdracht 1 3 uur 4 uur Opdracht 2 2 uur 3 uur Opdracht 3 2 uur 12 uur Opdracht 4 2 uur 7 uur Opdracht 5 1 uur 4 uur Totaal 10 30


Inleiding Je staat steeds voor een lastige keuze als het om jouw loopbaan gaat. Welke studie kies je na het mbo? Wat voor werk wil je uiteindelijk gaan doen? Hoe vind jij jouw weg in de voor jou nog onbekende wereld van het hbo en de arbeidsmarkt? Een geheel uitgestippelde route is er niet, zeker niet als het gaat om de doorstroom na het mbo. Je moet op de één of andere manier jezelf sturen: je eigen nieuwsgierigheid volgen, hier en daar op weg geholpen door tips van andere studenten, docenten of andere personen om je heen.5 Eén ding is zeker… je hebt gekozen voor het keuzedeel 'voorbereiding hbo'. Dit betekent dat je overweegt om na jouw niveau 4 opleiding in het mbo de stap te maken naar het hbo. Tijdens de loopbaanlessen op het mbo ben je hier al in begeleid. Daarnaast heb je al open dagen of hbo-markten bezocht of gaat deze nog bezoeken. Misschien weet je zelfs al in welke richting je door gaat studeren. In werkproces 1.1 ga je op zoek naar jouw kwaliteiten, valkuilen, uitdagingen en allergieën. En onderzoek je of studeren aan het hbo bij jou past.

5 www.lob4mbo.nl - De loopbaan als reis - Een landkaart als hulp voor de loopbaanreiziger

Inhoud Portfolio opdrachten A. Individueel onderzoek opzetten en uitvoeren naar eigen kwaliteiten en uitdagingen, beroepen en beroepsperspectieven en inhoud hbo opleidingen.

• Kernkwaliteitenspel • Kies Actief test • Interview hbo-

studenten/beginnend beroepsbeoefenaar

• Meeloopdag hbo-student • Onderzoek inhoud van de

opleiding B. Motivatiebrief schrijven met conclusies

WIE BEN IK/WAT KAN IK? 1. Speel het kernkwaliteitenspel Speel het kernkwaliteitenspel en ontdek jouw kwaliteiten, uitdagingen, valkuilen en allergieën. Op te leveren resultaat: Een verslag met beschrijving van jouw kwaliteiten, uitdagingen, valkuilen en allergieën. 2. Opdracht Kies Actief: Maak de Kies Actief test Op te leveren resultaat: Een print van de uitslag van de Kies Actief test WAT WIL IK? 3. Opdracht interview hbo-student/beginnend beroepsbeoefenaar: Houd minimaal één interview met een student van de hbo-opleiding waarvoor je momenteel zou kiezen. Dit mag ook een hbo-student zijn die net afgestudeerd is. Op te leveren resultaat: Een interviewverslag met een student van de beoogde hbo-opleiding. 4. Meeloopdag hbo-student Op te leveren resultaat:


Examenopdrachten voor de student Opdracht 1 – D1-K1-W1: Oriënteer je op hbo-opleidingen en hbo-beroepen.

• Je verzamelt informatie over het hbo-beroepenveld en over hbo-opleidingen. Neem in jouw verslag een overzicht op van de bronnen die je hebt gebruikt.

• Beschrijf welk(e) beroep(en) en welke opleiding(en) jouw interesse heeft (hebben) en waarom dat zo is.

In jouw portfolio mag je ook bewijslast opnemen uit andere onderdelen van de opleiding. Zo besteed je bij het onderdeel Loopbaanoriëntatie en –begeleiding (LOB) ook tijd aan het oriënteren op hbo-opleidingen en –beroepen. Product: motivatiebrief Opdracht 5 – D1-K1-W1: Maak een gefundeerde keuze voor een mogelijke vervolgstap in zijn (school)loopbaan.


Korte verslaglegging van de meeloopdag

WAT PAST BIJ MIJ? 5. Opdracht motivatiebrief met conclusies: Maak een motivatiebrief op basis van de opgedane kennis/ervaringen/verwachtingen in opdracht 1, 2 en 3. Neem hierin de LOB-ervaringen vanuit het mbo mee! Ook voorlichtingsbijeenkomsten, open dagen, etc. die je hebt bezocht om tot een keuze te komen, benoem je in de brief. Op te leveren resultaat: Een motivatiebrief waarin je aangeeft waarom jij vindt dat je geschikt bent om te starten aan deze opleiding? - Wat vind je leuk? - Waarom past deze opleiding bij je?

De volgende elementen neem je minimaal mee: - Opdracht 1: Kernkwaliteiten - Opdracht 2: Uitslag Kies Actief - Opdracht 3: Interview student hbo - Opdracht 4: Meeloopdag hbo-student - Ervaring LOB-activiteit mbo, open dag, voorlichtingsbijeenkomst, etc.




kunnen afronden. Product: verslag van jouw oriëntatie op hbo-vervolgstudie.


Thema 1: Kernkwaliteiten en kernkwadranten Inleiding Kernkwaliteiten en kernkwadranten Een goede manier om je sterke en je zwakke punten helder te krijgen, is om je kernkwaliteiten en kernkwadranten in kaart te brengen. Dat is een veelgebruikte, heldere en toegankelijke methode die je ook kunt gebruiken om conflicten met anderen te analyseren. Wat zijn kernkwaliteiten? Kernkwaliteiten zijn volgens bedenker Daniel Ofman de specifieke sterktes die iemand kenmerken. Ze maken je tot wat je bent. Het zijn ook de positieve punten die een ander het eerst over je zal zeggen als hij ernaar gevraagd wordt. Bijvoorbeeld dat je een erg creatief, bijzonder geduldig of zeer besluitvaardig persoon bent. Iedereen heeft wel een aantal van deze kwaliteiten. Kwaliteiten kunnen ook valkuilen zijn Deze kwaliteiten worden een valkuil als je erin doorschiet. Dat is een vervorming van de kwaliteit, de andere kant van de medaille. Je kwaliteit wordt een zwakte. Ben je erg besluitvaardig, dan kun je in de valkuil trappen drammerig te worden. Of: als je doorschiet in je zelfvertrouwen word je arrogant. Valkuilen van een ander: allergieën Zoals iedereen kernkwaliteiten heeft, heeft ook iedereen valkuilen. Als een ander doorschiet in een bepaalde kwaliteit, kan dat bij jou irritatie oproepen. Jouw reactie daarop wordt een allergie genoemd. Zo'n allergie heeft vaak te maken met een kwaliteit van jezelf. Als je erg bescheiden bent, kun je je mateloos storen aan mensen die zichzelf continu op de borst kloppen. Achter allergieën schuilen weer uitdagingen Die vervelende eigenschap van de ander is natuurlijk ook een kwaliteit waarin hij is doorgeschoten. En het mooie is dat juist voor degene die er allergisch voor is, de kwaliteit die achter deze allergie ligt een belangrijk ontwikkelpunt kan zijn. Dit wordt dan de uitdaging genoemd. Erger je je regelmatig aan de passiviteit van een ander? Kijk dan welke kwaliteit daarachter zit. Is iemand bijvoorbeeld bedachtzaam of geduldig en daarin doorgeschoten? Grote kans dat dat nou juist jouw uitdaging, is omdat je zelf soms te drammerig bent. Je kunt dus veel leren van de mensen aan wie je je het meest ergert! Van kernkwaliteit naar kernkwadrant Zo kun je je eigen kernkwaliteiten, valkuilen, allergieën en uitdagingen opstellen. Dat wordt meestal weergegeven in een figuur. Dit figuur noemen we een kernkwadrant. Dit is het kernkwadrant van de kwaliteit 'daadkracht' van Lisa. Zij wordt vaak geprezen omdat ze 'dingen voor elkaar krijgt'. Maar ze krijgt ook wel eens van haar baas te horen dat ze iets geduldiger mag zijn. "Je collega komt heus wel met een voorstel, als jij haar niet steeds vóór bent!"

http://www.carrieretijger.nl/functioneren/samenwerken/sociale-vaardigheden/conflicten-hanteren

http://www.carrieretijger.nl/functioneren/professionele-vaardigheden/rationeel-denken/analyseren

http://www.carrieretijger.nl/functioneren/professionele-eigenschappen/creativiteit

http://www.carrieretijger.nl/functioneren/professionele-eigenschappen/besluitvaardig

http://www.carrieretijger.nl/functioneren/professionele-eigenschappen/zelfvertrouwen


____________________

1 Kernkwaliteit

Daadkrachtigheid

_____________________

teveel van het goede -> _____________________

2 Valkuil

Drammerigheid

______________________

Het negatief tegenovergestelde

daarvan is:

het positief tegenovergestelde

daarvan is:

__________________

4 Allergie

Passiviteit

_________________

<- teveel van het goede ____________________

3 Uitdaging

Geduld

____________________

1. Lisa is ontzettend daadkrachtig. Dat is een kwaliteit. 2. Soms schiet ze daarin door en wordt ze drammerig. Dat is dan haar valkuil. 3. Haar uitdaging is het tegenovergestelde van haar kwaliteit 'daadkrachtigheid', in dit geval is dat

'geduld' of 'goed kunnen beschouwen'. 4. Aan haar kwaliteit is ook een allergie verbonden. In dit geval is haar allergie passiviteit/geen initiatief

nemen.6

Aanvullende informatie Thema 1 Begeleiding van de student door de docent

Inleiding van het keuzedeel voorbereiding hbo Uitleg over werkproces 1 en beoordelingscriteria Uitleg over kernkwaliteiten Uitleg over het kernkwadrantenspel Begeleiden bij het kernkwadrantenspel Plenaire terugkoppeling kernkwadrantenspel

Didactische werkvormen Klassikaal uitleg Groepsopdracht

Materialen Per groep studenten één Kernkwadrantenspel Bestel het spel hier: https://www.managementboek.nl/spel/9789021543260/kernkwadrantenspel-spel-daniel-ofman Kosten per spel: €27,99

Voorbereidingstijd docent 2 uur Studielast 3 uur BOT

4 uur zelfstudie

6 Bron: http://www.carrieretijger.nl/functioneren/ontwikkelen/persoonlijkheidsmodellen/kernkwaliteiten

https://www.managementboek.nl/spel/9789021543260/kernkwadrantenspel-spel-daniel-ofman

https://www.managementboek.nl/spel/9789021543260/kernkwadrantenspel-spel-daniel-ofman


Achtergrondinformatie Voorbeelden ingevulde kernkwadranten: http://patrickschriel.nl/2012/06/20/kernkwaliteiten-en-kernkwadranten-voorbeelden-lijst/ Spelregels kernkwadrantenspel: http://spelarch.khbo.be/PDFspelregels/1996.pdf De kernkwaliteiten van het Enneagram: https://www.managementboek.nl/boek/9789055941902/de-kernkwaliteiten-van-het-enneagram-daniel-ofman

Opdracht – kernkwadrantenspel Speel het kernkwadrantenspel van Daniel Ofman en ontdek jouw kwaliteiten, uitdagingen, valkuilen en allergieën.

• Speel het spel met minimaal 2 personen • Je mag zelf kiezen welke variant je speelt

Op te leveren resultaat Een verslag met beschrijving van jouw kwaliteiten, uitdagingen, valkuilen en allergieën. Motiveer waarom dit jou typeert.

http://patrickschriel.nl/2012/06/20/kernkwaliteiten-en-kernkwadranten-voorbeelden-lijst/

http://patrickschriel.nl/2012/06/20/kernkwaliteiten-en-kernkwadranten-voorbeelden-lijst/

http://spelarch.khbo.be/PDFspelregels/1996.pdf

https://www.managementboek.nl/boek/9789055941902/de-kernkwaliteiten-van-het-enneagram-daniel-ofman

https://www.managementboek.nl/boek/9789055941902/de-kernkwaliteiten-van-het-enneagram-daniel-ofman


Thema 2: Kies actief Inleiding Wat is Kies Actief? Als je wilt beginnen aan een studie in het hoger onderwijs is het belangrijk dat je goed zicht krijgt op je eigen competentieontwikkeling. De Kies Actief toolkit kan je daarbij helpen. De basismodule, het belangrijkste onderdeel van Kies Actief, gaat juist over hoe jij over je eigen competenties denkt en hoe eventueel ook anderen over jouw competenties denken. Er zijn zes generieke hbo competenties:

• Communiceren en taal • Samenwerken • Analyseren en rekenen • Probleem oplossen • Methodisch handelen • Zelfstandig leren

Hoe werkt Kies Actief? Ga naar www.kiesactief.nl. Meld je aan en vul je gegevens in. In de basismodule staan alle competenties kort beschreven gevolgd door een aantal stellingen, waarop een reactie moet worden gegeven. Aan het einde van elke competentie kunnen onder het kopje ‘aandachtspunten’ twee aandachtspunten opgeschreven worden: een sterk punt dat nog verder versterkt kan worden en een zwak punt dat verbeterd kan worden. Na het invullen krijg je een rapportage met je kwaliteiten en aandachtspunten in de vorm van een spindiagram. Deze rapportage vormt een prima uitgangspunt voor een persoonlijk ontwikkelplan.

http://www.kiesactief.nl/



Uitleg over Kies actief en competenties Begeleiden invullen Kies actief test De resultaten van de Kies actief test bespreken

Didactische werkvormen Klassikaal uitleg Individueel invullen Kies actief in de klas Bespreken resultaat in groepjes

Materialen www.kiesactief.nl Voorbereidingstijd docent 1 uur Studielast 2 uur BOT

3 uur zelfstudie Achtergrondinformatie Doorstroom mbo – hbo:

http://www.lob4mbo.nl/files/Kijkkader%20LOB%20voor%20doorstroom%20naar%20het%20hbo%20en%20de%20arbeidsmarkt_1.pdf Kies actief: www.kiesactief.nl

Opdracht – Kies actief Doorloop de basismodule van de Kies Actief test op www.kiesactief.nl. Noteer tijdens het maken van de test per competentie ook twee aandachtspunten.

Op te leveren resultaat Een print van de uitslag van de Kies Actief test. Beschrijf op basis van de uitslag waar je nu staat en waar je aan wilt gaan werken in dit keuzedeel.


http://www.lob4mbo.nl/files/Kijkkader%20LOB%20voor%20doorstroom%20naar%20het%20hbo%20en%20de%20arbeidsmarkt_1.pdf

http://www.lob4mbo.nl/files/Kijkkader%20LOB%20voor%20doorstroom%20naar%20het%20hbo%20en%20de%20arbeidsmarkt_1.pdf




Thema 3: Interview Inleiding In onze maatschappij moet je al heel jong een keuze maken voor een studierichting. Zo vroeg zelfs dat je dan nog niet precies weet wat je later wil worden. Dit kan grote gevolgen hebben: valt de opleiding tegen, dan is de kans op uitval groot. Loopbaanoriëntatie en -begeleiding (LOB) in het mbo heeft je o.a. al geholpen bij het maken van keuzes. Ook heb je wellicht al open dagen bezocht op het hbo, heb je meegedaan aan oriëntatiemiddagen, heb je een hbo-markt bezocht of andere activiteiten gedaan om je te oriënteren. Dit heeft er voor gezorgd dat jij al een vervolgopleiding of sector op het oog hebt. Onderstaande twee opdrachten geven je weer wat extra inzicht in de beoogde vervolgopleiding.


Uitleg over interviewtechnieken Begeleiden bij de interviewoefening in duo’s. Onderwerp: studiekeuze van je klasgenoot Uitleg over interviewopdracht en het schrijven van het interviewverslag Gesprek over ervaring (terugkoppelen en vooruitkijken)

Didactische werkvormen Klassikaal uitleg Oefening interview in duo’s

Materialen Bijlage 3: ‘Interviewen’ Voorbereidingstijd docent 1 uur Studielast 2 uur BOT

12 uur zelfstudie Achtergrondinformatie Interviewen:

www.taalwinkel.nl/category/studievaardigheden/interviewen Opdracht – Bestudeer achtergrondinformatie Bestudeer de achtgrond informatie over interviewen in bijlage 3.

Opdracht – Interview een hbo-student Houd minimaal één interview met een student van de hbo-opleiding waarvoor je momenteel zou kiezen. Dit mag ook een hbo-student zijn die net afgestudeerd is.

Op te leveren resultaat Een interviewverslag van het gesprek met een student van de beoogde hbo-opleiding.

http://www.taalwinkel.nl/category/studievaardigheden/interviewen


Thema 4: Meeloopdag Inleiding Bij een meeloopdag loop je, eventueel samen met een aantal andere keuzedeelvolgers, met één of meer studenten mee. Je volgt dus een échte studiedag, zoals jij die ook kan krijgen als je een hbo studie kiest. Deze dag kan bestaan uit colleges, gesprekken met studenten, practica enzovoorts. Aan de student(en) met wie je meeloopt, kun je al je vragen stellen.


Gesprek over ervaring (terugkoppelen en vooruitkijken)

Didactische werkvormen LOB gesprek Materialen - Voorbereidingstijd docent 1 uur Studielast 2 uur BOT

7 uur zelfstudie Achtergrondinformatie -

Opdracht – Meelopen met een hbo-student Kies een student van een opleiding die je wel ziet zitten. Dit mag dezelfde student zijn die je geïnterviewd hebt. Daar heb je al contact mee gelegd. Loop een dag met deze student mee. Maak aantekeningen tijdens deze dag en verwerk je bevindingen in een kort verslag. Dit verslag bespreek je met je docent.

Op te leveren resultaat Korte verslaglegging van de meeloopdag

• Wat sprak je aan? • Wat sprak je niet aan? • Wat was anders dan op het mbo? • Waren er vergelijkbare aspecten met het mbo? • Heb je nog nieuwe vragen? • …


Thema 5: Motivatiebrief Inleiding Voor de door jou gekozen opleiding is het noodzakelijk dat je een motivatiebrief instuurt. In een motivatiebrief geef je aan waarom je ergens voor in aanmerking denkt te komen en wat je beweegredenen zijn om dat te willen. Je moet in kort bestek je motivatie en ambitie overbrengen. Belangrijk is dat je je met zo'n brief weet te onderscheiden van andere briefschrijvers.


Uitleg over opbouw motivatiebrief Bespreken van voorbeelden

Didactische werkvormen Klassikaal uitleg Individueel informatie verzamelen

Materialen - Voorbereidingstijd docent 1 uur Studielast 1 uur BOT

4 uur zelfstudie Achtergrondinformatie Voorbeeld brief:

http://www.carrieretijger.nl/forum/showthread.php?t=9255 http://motivatiebriefvoorbeeld.nl/motivatiebrief-voorbeelden/item/motivatiebrief-opleiding Motivatiebrief vervolgopleiding: http://science-web.nl/11jedu-info-shop/3d/123-groepswerk/ontwikkeling/702-motivatiebrief-vervolgopleiding

Opdracht – Motivatiebrief Maak een motivatiebrief op basis van de opgedane kennis/ervaringen/verwachtingen in opdracht 1, 2 en 3. Neem hierin de LOB-ervaringen vanuit het mbo mee! Ook voorlichtingsbijeenkomsten, open dagen, etc. die je hebt bezocht om tot een keuze te komen (je hebt minimaal één van deze activiteiten bezocht), benoem je in je brief.

Op te leveren resultaat Een motivatiebrief waarin je aangeeft waarom jij vindt dat je geschikt bent om te starten aan deze opleiding?

• Wat vind je leuk? • Waarom past deze opleiding bij je?

De volgende elementen neem je minimaal mee:

• Opdracht 1: kernkwaliteiten • Opdracht 2: Uitslag Kies Actief • Opdracht 3: Interview student hbo • Opdracht 4: Meeloopdag hbo-student • Ervaring LOB-activiteit mbo, open dag, voorlichtingsbijeenkomst, etc.

http://www.carrieretijger.nl/carriere/solliciteren/overtuigen-met-profiel/motivatie-overbrengen

http://www.carrieretijger.nl/forum/showthread.php?t=9255

http://motivatiebriefvoorbeeld.nl/motivatiebrief-voorbeelden/item/motivatiebrief-opleiding

http://motivatiebriefvoorbeeld.nl/motivatiebrief-voorbeelden/item/motivatiebrief-opleiding

http://science-web.nl/11jedu-info-shop/3d/123-groepswerk/ontwikkeling/702-motivatiebrief-vervolgopleiding

http://science-web.nl/11jedu-info-shop/3d/123-groepswerk/ontwikkeling/702-motivatiebrief-vervolgopleiding


Werkproces 1.2. Zoeken, selecteren en analyseren van informatie voor een studieopdracht

en

Werkproces 1.3. Samenwerken in projectgroepen


Algemeen Als beginnend beroepsbeoefenaar verzamel en bestudeert je(ten behoeve van een (studie)opdracht) informatie. Je gaat o.b.v. de informatiebehoefte/vraag na waar hij bepaalde informatie kan vinden, zoekt verschillende informatiebronnen en stelt relevante vragen om bij personen relevante informatie te verzamelen. Desgewenst doe je zelf onderzoek om informatie te verzamelen. Je ordent de informatie op basis van relevantie/belang en betrouwbaarheid, beoordeelt de informatie op juistheid en vat de informatie samen. Je formuleert een reactie op de informatiebehoefte/vraag en/of geeft de verzamelde informatie weer. Waar gevraagd zet jij de gevonden informatie in bij discussies, presentaties en de onderbouwing van argumenten. Je werkt in projectgroepen samen met andere studenten aan opdrachten/beroepstaken, die voorbereidend zijn op het niveau in het hbo. In de projectgroep maak jij afspraken over de uitvoering van de opdracht/beroepstaak, de taakverdeling en de planning. Jij maakt met de projectgroep hierover afspraken. In de projectgroep bespreek jij de voortgang, geef jij feedback en ontvangt je feedback op gedrag en (tussen)resultaten en toets jij tussentijds het resultaat aan de gestelde eisen. Jij houdt hiervoor overzicht over het groepswerk in relatie met jouw eigen taken en verantwoordelijkheden binnen de projectgroep. Resultaat - De gehanteerde informatiebronnen, de analyse en de weergave van de informatie zijn voldoende om in verschillende situaties juiste en betrouwbare informatie te verstrekken. - De samenwerking met anderen heeft een positieve bijdrage aan het eindproduct/resultaat. - Het eindproduct/resultaat van de opdracht/beroepstaak voldoet aan de gestelde eisen. Gedrag - Gebruikt analyserend vermogen: definieert het probleem, bekijkt zaken vanuit verschillende invalshoeken, onderscheidt hoofden bijzaken en trekt logische conclusies. - Stelt zich onderzoekend op: stelt vragen, vergelijkt verschillende bronnen, toetst bronnen op relevantie en betrouwbaarheid en is kritisch ten opzichte van de weergave van informatie. - formuleert vlot, bondig en in correct Nederlands, stelt informatie af op de vraag/behoefte en doelgroep en is volledig in de bronvermelding. - Laat bereidheid tot samenwerken zien: draagt gezamenlijke verantwoordelijkheid voor proces en resultaat, staat open voor de inbreng van anderen, komt afspraken na en lost meningsverschillen op. - Werkt systematisch: formuleert heldere doelen en stappen, houdt zich aan deadlines en bewaakt het overzicht. - Gebruikt probleemoplossend vermogen in de projectgroep: speelt in op kansen en bedreigingen, combineert creativiteit met realiteitszin en draagt bruikbare oplossingen aan.

Studielast Werkproces 1.2:


Werkproces 1.3:



Opdracht BOT Zelfstudie Opdracht 1 Opdracht 2 Opdracht 3 … ... Totaal

Examenopdrachten voor de student Opdracht 2 – D1-K1-W2: Werk aan de hand van een casus jouw rapport uit, waarbij de gehanteerde informatiebronnen, de analyse en de weergave van de informatie voldoende zijn om in verschillende situaties juiste en betrouwbare informatie te verstrekken.

• Je ontvangt van jouw docent een casus. Op basis van die casus ga je – samen met de andere leden van jouw projectgroep – informatie zoeken, selecteren en analyseren.

• Je definieert het probleem, bekijkt zaken vanuit verschillende invalshoeken, onderscheidt hoofden bijzaken en trekt logische conclusies.

• Je stelt vragen, vergelijkt verschillende bronnen, toetst bronnen op relevantie en betrouwbaarheid en je bent kritisch ten opzichte van de weergave van informatie.

• Je formuleert vlot, bondig en in correct Nederlands (3F). Je stemt de informatie af op de vraag/behoefte en doelgroep. Je bent volledig in de bronvermelding.

Product: uitwerking van studieopdracht (individueel). Opdracht 3 – D1-K1-W3: Tijdens het werken in projectgroepen laat je zien dat je kan samenwerken.

• Jij en jouw mede-projectgroepleden nemen gezamenlijk verantwoordelijkheid voor het proces en resultaat.

• Je staat open voor de inbreng van anderen, komt afspraken na en lost meningsverschillen op. • Jij en jouw mede-projectgroepleden formuleren heldere doelen en stappen, jullie houden je aan de

planning en daaraan gekoppelde deadlines en jullie bewaken de voortgang. • Tijdens het werken in de projectgroep gebruik je jouw probleemoplossend vermogen. Je draagt

suggesties aan ter verbetering van het groepswerk/groepsproces. Verzamel aan de hand van het feedbackformulier dat je van jouw docent krijgt feedback van jouw begeleider en van minimaal drie medestudenten van jouw functioneren in de projectgroep. Doe dat minimaal twee keer tijdens het keuzedeel. In totaal voeg je dus minimaal acht ingevulde feedbackformulieren toe aan jouw portfolio. Reflecteer op de gegeven feedback en beschrijf in welke aspecten je jezelf herkent en in welke aspecten niet. Stel eventueel verduidelijkingsvragen aan jouw begeleider en de medestudenten die jou van feedback hebben voorzien. Reflecteer zelf ook op jouw functioneren in de projectgroep: wat deed je goed en wat zou je als verbeterpunt aanmerken? Product: feedback op het functioneren en reflectie daarop.


Thema 6: Projectmatig werken en rollen in een projectgroep

Inleiding Bij een project krijg je een opdracht zoals: “schrijf een marketingplan, ontwerp een nieuw product, stel een beleidsplan op”. Zo’n opdracht is een situatie die je tegen kunt komen in de beroepspraktijk. Meestal heeft de opdrachtgever een probleem, waarbij hij een team van adviseurs inhuurt om het op te lossen. Door met een projectteam het probleem aan te pakken, te analyseren en op te lossen leer je op een realistische manier het beroep in de vingers te krijgen. De opbouw van een project ziet er grofweg als volgt uit. Je gaat eerst het beroepsprobleem goed analyseren. Vervolgens ga je uitwerken hoe je het probleem gaat aanpakken en welke werkwijze en informatiebronnen je hiervoor gaat gebruiken. Dat leg je dan vervolgens in een plan van aanpak voor aan je opdrachtgever. Daarna ga je samen aan de slag met de uitwerking van het plan en lever je het gewenste beroepsproduct op. Tenslotte evalueer je het eindproduct (de oplossing van het probleem) en de wijze waarop je daartoe gekomen bent.


Uitleg over werkproces 1.2 en 1.3 en beoordelingscriteria Uitleg over projectmatig werken Uitleg over verschillende rollen in een projectgroep Uitleg denkhoeden van Bono Uitleg Belbin test Samenstellen van de projectgroepen

Didactische werkvormen Klassikaal uitleg In groepen een stelling benaderen vanuit de zes denkhoeden van Edward de Bono Individueel Belbin test invullen In groepen resultaat van de Belbin test bespreken

Materialen Bijlage 4: ‘Werken in projectgroepen’ Bijlage 5: ‘Tips voor het werken in een projectgroep’

Voorbereidingstijd docent uur Studielast uur BOT

uur zelfstudie Achtergrondinformatie Zes denkhoeden van Edward de Bono:

http://www.leren.nl/cursus/management/besluiten-nemen/denkhoeden.html Teamrollen van Belbin: http://www.leren.nl/cursus/professionele-vaardigheden/teamrollen/ Belbin test: http://www.werkenmetteamrollen.nl/Vragenlijsten/De-Korte-Belbin-Teamroltest.asp#.WOGKJU1MTIU

Opdracht – Bestudeer achtergrondinformatie • Bestudeer bijlage 4 ‘Werken in projectgroepen’ • Bestudeer bijlage 5 ‘Tips voor het werken in een projectgroep’

http://www.leren.nl/cursus/management/besluiten-nemen/denkhoeden.html

http://www.leren.nl/cursus/management/besluiten-nemen/denkhoeden.html

http://www.leren.nl/cursus/professionele-vaardigheden/teamrollen/

http://www.werkenmetteamrollen.nl/Vragenlijsten/De-Korte-Belbin-Teamroltest.asp#.WOGKJU1MTIU



Opdracht – Teamroltest Belbin Welke rol binnen een project past het beste bij jou?

• Vul de teamroltest van Belbin in (http://www.werkenmetteamrollen.nl/Vragenlijsten/De-Korte-Belbin-Teamroltest.asp#.WOGKJU1MTIU)

• Bespreek het resultaat met medestudenten

Op te leveren resultaat Een verslag met beschrijving van jouw twee of drie natuurlijke teamrollen. Motiveer waarom jij vindt dat deze rollen bij jou past. Geef tevens aan welke rol voor jou moeilijk is om te vervullen en waarom. Probeer de denkhoeden van Edward de Bono te koppelen aan je twee of drie natuurlijke teamrollen.




Thema 7: Competenties en samenwerken Inleiding Tijdens dit thema wordt de opdracht geïntroduceerd. Met deze opdracht laat je zien dat de samenwerking met je groepsgenoten heeft bijgedragen aan een positief resultaat. Dit wordt zichtbaar in een verslag. Van de studenten wordt het volgende gedrag verwacht ten aanzien van samenwerken in groepen:

• Laat bereidheid tot samenwerken zien: draagt gezamenlijke verantwoordelijkheid voor proces en resultaat, staat open voor de inbreng van anderen, komt afspraken na en lost meningsverschillen op.

• Werkt systematisch: formuleert heldere doelen en stappen, houdt zich aan deadlines en bewaakt het overzicht.

• Gebruikt probleemoplossend vermogen in de projectgroep: speelt in op kansen en bedreigingen, combineert creativiteit met realiteitszin en draagt bruikbare oplossingen aan.

De onderliggende competenties zijn:

• Samenwerken en overleggen • Analyseren • Creëren en innoveren • Plannen en organiseren


Uitleg over competenties Introductie casus en bijbehorende opdracht Uitleg / tips over vergaderen in een project Uitleg over het Samenwerkingscontract

Didactische werkvormen Klassikaal uitleg In groepjes oefenen met vergaderen Klassikaal bespreken van de vergaderoefening

Materialen Bijlage 6: ‘Werken aan competenties’ Bijlage 7: ‘Tips voor vergaderen en voorzitten’ Bijlage 8: ‘Opzet voor een samenwerkingscontract’


uur zelfstudie Achtergrondinformatie Dublin descriptoren

https://marxmit.wordpress.com/links/dublin-descriptoren/ Luken,T. (2004). Zijn competenties meetbaar? : dilemma en uitweg bij het werkbaar maken van het competentiebegrip. Tijdschrift voor hoger onderwijs 22, 1 http://home.planet.nl/~tluken/ArtikelTvHO%20A4.pdf Braas, C.W.P. (2007). Vergaderen. Groningen: Wolters-Noordhoff

Opdracht – Bestudeer achtergrond informatie

• Bestudeer bijlage 6 ‘Werken aan competenties’ • Bestudeer bijlage 7 ‘Tips voor vergaderen en voorzitten’ • Bestudeer bijlage 8 ‘Opzet voor een samenwerkingscontract’

https://marxmit.wordpress.com/links/dublin-descriptoren/

http://home.planet.nl/%7Etluken/ArtikelTvHO%20A4.pdf


Opdracht – Casus Onderwijs

Opdracht – Samenwerkingscontract opstellen Het is in een project belangrijk om duidelijke afspraken te maken met betrekking tot de samenwerking. De gemaakte afspraken worden vastgelegd in het samenwerkingscontract. Dit contract geeft duidelijkheid over de rollen, taken en verantwoordelijkheden van de verschillende projectgroep leden. Het gaat om afspraken over wanneer en hoe je elkaar kunt bereiken, hoe jullie bepaalde informatie onderling gaan uitwisselen, op welke wijze jullie buiten de geplande bijeenkomsten met je projectbegeleider gaan communiceren enz. Je maakt daarnaast een planning van de momenten waarop je als projectgroep met elkaar vergadert. Verder leg je vast welke afspraken gelden binnen de projectgroep. Deze afspraken kunnen betrekking hebben op de aanwezigheid van projectgroep leden, de bereikbaarheid van de leden, de individuele voorbereiding voor en deelname tijdens bijeenkomsten, specifieke rollen tijdens de vergaderingen enz. Het is bij al deze onderdelen van belang om niet alleen de afspraken te beschrijven, maar vooral ook de consequenties wanneer een projectgroep lid zich niet aan de afspraken houdt. In bijlage 8 is een mogelijke opzet voor het samenwerkingscontract opgenomen.

Op te leveren resultaat Een samenwerkingscontract van de projectgroep.


Thema 8: Plan van aanpak Inleiding In dit thema gaan jullie meer inhoudelijk met de casus aan de slag. Daartoe schrijf je een plan van aanpak. Het plan van aanpak voor een project bevat een planning van alle activiteiten die nodig zijn om de casus uit te voeren. Ook maak je een duidelijke taakverdeling per persoon. Dit is nodig in verband met de individuele verantwoording in je reflectieverslag. Het is daarom van belang dat je gedurende deze fase de individuele registratie van je werkzaamheden goed bijhoudt.

Aanvullende informatie Thema 8

Begeleiding van de student door de docent

Uitleg over een plan van aanpak

Didactische werkvormen Klassikaal uitleg Materialen Bijlage 9: ‘Opbouw plan van aanpak’ Voorbereidingstijd docent uur Studielast uur BOT

uur zelfstudie Achtergrondinformatie Checklist plan van aanpak

http://www.studentproject.eu/public/image/Checklist%20plan%20van%20aanpak.pdf

Opdracht – Bestudeer achtergrondinformatie

• Bestudeer bijlage 9 ‘Opbouw plan van aanpak’

Op te leveren resultaat Een plan van aanpak van de projectgroep voor de casus.




Thema 9: Informatie zoeken Inleiding Om inhoud te geven aan het project is het van belang om informatie te verzamelen. Hoe je informatie zoekt, selecteert en analyseert, zal daarom in dit thema ook aan de orde komen. Van de studenten wordt het volgende gedrag verwacht ten aan zien van zoeken, selecteren en analyseren van informatie voor de opdracht:

• Gebruikt analyserend vermogen: definieert het probleem, bekijkt zaken vanuit verschillende invalshoeken, onderscheidt hoofden bijzaken en trekt logische conclusies.

• Stelt zich onderzoekend op: stelt vragen, vergelijkt verschillende bronnen, toetst bronnen op relevantie en betrouwbaarheid en is kritisch ten opzichte van de weergave van informatie.

• Formuleert vlot, bondig en in correct Nederlands, stelt informatie af op de vraag en de doelgroep, en is volledig in bronvermelding.



Uitleg over informatie verzamelen / opstellen zoekplan Uitleg over betrouwbaarheid informatiebronnen

Didactische werkvormen Klassikaal uitleg (inclusief video’s tonen) In groepjes bespreken onderzoeksvragen uit de casus

Materialen Video’s: Hoe gebruik ik een stappenplan Hoe ga ik van onderwerp naar onderzoeksvraag Bijlage 10: ‘Zoekplan informatie zoeken’ Bijlage 11: ‘Checklist betrouwbaarheid informatiebronnen’


uur zelfstudie Achtergrondinformatie Toolbox informatievaardigheden Fontys hogescholen

http://toolbox.fontysdienstoeno.nl/ Brand-Gruwel, F. L. J. M., & Wopereis, I. G. J. H. (2014). Word informatievaardig: digitale informatie selecteren, beoordelen en verwerken. Groningen: Noordhoff Uitgevers Boekhorst, A. K., Kwast, I., & Koers, D. (2004). Informatievaardigheden. Utrecht: LEMMA. Video’s slim zoeken HvA http://www.hva.nl/bibliotheek/diensten/ondersteuning/zoeken/videos-slim-zoeken/videos-slim-zoeken.html


• Bestudeer bijlage 10 ‘Zoekplan informatie verzamelen’ • Bestudeer bijlage 11 ‘Checklist betrouwbaarheid informatiebronnen’

Opdracht – zoekplan Als je informatie gaat zoeken maak je vooraf een zoekplan. Dit is de eerste fase van het informatievaardighedenproces. Het oriënteren en definiëren is een belangrijke stap in het zoeken naar informatie. Bepalen wat je gaat zoeken met welke trefwoorden en je onderwerp afbakenen zijn essentieel om

http://www.hva.nl/bibliotheek/diensten/ondersteuning/zoeken/videos-slim-zoeken/het-zoekproces.html#anker-video-2-hoe-gebruik-ik-een-stappenplan-

http://www.hva.nl/bibliotheek/diensten/ondersteuning/zoeken/videos-slim-zoeken/probleem-definiere.html

http://toolbox.fontysdienstoeno.nl/

http://www.hva.nl/bibliotheek/diensten/ondersteuning/zoeken/videos-slim-zoeken/videos-slim-zoeken.html

http://www.hva.nl/bibliotheek/diensten/ondersteuning/zoeken/videos-slim-zoeken/videos-slim-zoeken.html


gericht literatuuronderzoek te kunnen doen. Beschrijf in stap 1 t/m 6 van het ‘zoekplan informatie verzamelen’ je zoekstrategie voor de casus en ga deze vervolgens uitvoeren. Verdeel de taken binnen de groep zodat er voor elk van de drie vragen een zoekstrategie uitgezet wordt. Bespreek vervolgens de resultaten in de groep en ga vervolgens gezamenlijk de zoekstrategie uitvoeren. Leg minimaal 3 zoekresultaten vast in stap 7 van het zoekplan. Minimaal één zoekresultaat is een tijdschriftartikel.

Opdracht – betrouwbaarheid van informatiebronnen Op internet kan iedereen alles wat hij wil verkondigen. Er is geen commissie die eist dat de informatie juist is of dat de uitingen objectief zijn. Ook is hier het verschil tussen commerciële informatie, propaganda e.d. niet altijd even duidelijk. Je moet dus steeds zelf uitzoeken of de informatie betrouwbaar genoeg is. Het is daarom belangrijk dat je de gevonden informatie controleert met behulp van geredigeerde informatie. Controleer minimaal drie van de gevonden bronnen met behulp van de ‘checklist betrouwbaarheid informatiebronnen’.

Op te leveren resultaat Een compleet ingevuld zoekplan met zoekresultaten voor bovenstaande opdracht waarbij gebruikt is gemaakt van de ‘checklist betrouwbaarheid informatiebronnen’ (drie bronnen zijn uitgewerkt). Uitwerking van een deel van de casus


Thema 10: Lezen en samenvatten van teksten Inleiding In thema 9 heb je informatie gezocht en de betrouwbaarheid van informatiebronnen gecontroleerd. Eén zoekresultaat uit thema 9 is een tijdschriftenartikel. Tijdens je hbo studie zal je veel moeten lezen en daarbij de belangrijkste informatie uit teksten kunnen halen. Om een tekst te lezen kun je verschillende leesstrategieën toepassen. In dit thema zal je kennis maken met deze leesstrategieën. Voor lange teksten is het handig om een samenvatting van de informatie te maken. Hoe je een samenvatting maakt en op welke manieren je een samenvatting kan maken, zal je in dit thema leren.



Uitleg over leesstrategieën Uitleg over samenvatten

Didactische werkvormen Klassikale uitleg Individuele oefening samenvatten van artikel

Materialen Bijlage 12: ‘Samenvatten van teksten’ Voorbereidingstijd docent uur Studielast uur BOT

uur zelfstudie Achtergrondinformatie http://www.taalwinkel.nl/studievaardigheden/leesstrategieen/

http://www.taalwinkel.nl/studievaardigheden/samenvatten/ http://www.hum.leidenuniv.nl/talencentrum/taalhulp/begrijpend-lezen.html


• Bestudeer bijlage 12 ‘Samenvatten van teksten’

Opdracht – Samenvatten van artikel Als je een lange tekst moet lezen, is het handig om een samenvatting van de informatie te maken. Wanneer je een verslag schrijft, kun je de samenvatting van een tekst erbij pakken om de belangrijkste informatie in je verslag te verwerken. In thema 9 heb je een artikel voor je casus geselecteerd. Kies een manier van samenvatten die bij jou past en maak een samenvatting van het artikel.

Op te leveren resultaat Een samenvatting van het artikel die gebruikt kan worden als input voor de eindopdracht van de casus.

http://www.taalwinkel.nl/studievaardigheden/leesstrategieen/

http://www.taalwinkel.nl/studievaardigheden/samenvatten/


Thema 11: Verslag schrijven en bronvermelding Inleiding Om op de hogeschool succesvol te kunnen zijn moet je heldere, gedetailleerde teksten schrijven over uiteenlopende onderwerpen kunnen schrijven. Als je een werkstuk, presentatie of een boekverslag maakt, ga je op zoek naar informatie en zal je beslist ook gebruik maken van informatie, ideeën en afbeeldingen van allerlei andere mensen. Deze informatie haal je uit boeken, kranten, tijdschriften en websites. Dit zijn allemaal verschillende bronnen. Het is belangrijk dat je bij het gebruiken van deze bronnen opschrijft wat je gebruikt hebt, van wie en waar je het vandaan hebt gehaald.


Uitleg over het schrijven van een verslag Uitleg over het toepassen van de APA richtlijnen

Didactische werkvormen Klassikaal uitleg Test individuele schrijfvaardigheden Oefenen met het noteren van bronnen volgens APA richtlijnen

Materialen Bijlage 13: ‘Schrijven van een verslag’ https://maken.wikiwijs.nl/39641/Hoe_maak_je_een_goede_bronvermelding Zelfbeoordelingsinstrument schrijfvaardigheid


uur zelfstudie Achtergrondinformatie Fontys vuistregels APA richtlijnen

https://connect.fontys.nl/diensten/OenO/OenOsamenwerking/Auteursrechtinformatiepunt/Gedeelde%20%20documenten/Vuistregels%20APA%20richtlijnen.pdf Poelmans, P., & Severijnen, O. (2013). De APA richtlijnen: over literatuurverwijzing en onderzoeksraportage. Bussum: Coutinho Handleiding bronvermelding APA Tiburg University http://toolbox.fontysdienstoeno.nl/wp-content/uploads/2015/01/apa-handleiding.pdf


• Bestudeer bijlage 13 ‘schrijven van een verslag’

Opdracht – Test schrijfvaardigheden Ga met het Zelfbeoordelingsinstrument schrijfvaardigheid voor jezelf na of je in staat bent tot het schrijven van teksten op hbo-niveau en op welke punten je je nog kunt en wilt verbeteren.

Opdracht – Bronvermelding Bij het gebruiken van bronnen is het belangrijk dat je opschrijft wat je gebruikt hebt, van wie en waar je het vandaan hebt gehaald. Doe dit vooral tijdens het maken van je werkstuk of presentatie en houd dit goed bij; achteraf zo’n bronnenlijst maken is heel lastig en kost veel tijd. Aan het eind van het (profiel)werkstuk of de presentatie moet je in een overzichtslijst laten zien wat je allemaal gebruikt hebt. Dit heet de bronvermelding, een alfabetische lijst (op achternaam van de auteurs) van al het door jou gebruikte materiaal, zodat de lezer (je docent) weet welke bronnen je hebt gebruikt en de lezer dit ook kan controleren. De manier van bronnen

https://maken.wikiwijs.nl/39641/Hoe_maak_je_een_goede_bronvermelding

https://instrumenten.slo.nl/zbisvho/Paginas/default.aspx?start=hbo

https://connect.fontys.nl/diensten/OenO/OenOsamenwerking/Auteursrechtinformatiepunt/Gedeelde%20%20documenten/Vuistregels%20APA%20richtlijnen.pdf



http://toolbox.fontysdienstoeno.nl/wp-content/uploads/2015/01/apa-handleiding.pdf

http://toolbox.fontysdienstoeno.nl/wp-content/uploads/2015/01/apa-handleiding.pdf

https://instrumenten.slo.nl/zbisvho/Paginas/default.aspx?start=hbo


noteren zoals je dat hier leert, is gebaseerd op APA richtlijnen, de meest gebruikte manier in het hoger onderwijs.

Oefen met het noteren van bronnen volgens de APA richtlijnen • Ga naar de website https://maken.wikiwijs.nl/39641/Hoe_maak_je_een_goede_bronvermelding en

maak individueel de oefeningen voor boek, krant en tijdschrift en internet. • Laat je buurman de resultaten controleren. • Bespreek vervolgens samen de resultaten.

Opdracht – deel van de casus invoegen

Op te leveren resultaat Een verslag, inclusief literatuurlijst, met de antwoorden op de gestelde vragen in de vorm van een advies (aan laten sluiten bij deel casus opdracht). Zorg dat je de correcte bronvermelding gebruikt.

https://maken.wikiwijs.nl/39641/Hoe_maak_je_een_goede_bronvermelding


Thema 12 : Feedback geven en ontvangen Inleiding In dit thema staat feedback geven en feedback ontvangen centraal. Om te reflecteren en leren is het noodzakelijk dat je feedback krijgt. Feedback krijg je van anderen en is eigenlijk een cadeautje. Iemand geeft je iets, waar jezelf beter van kan worden. Deze feedback kan je ontvangen van je medestudenten, docent, familie, vrienden enz. Bij het geven en ontvangen van feedback is het van belang dat je bekend met de regels van feedback en de verschillende niveaus die gehanteerd worden bij het geven en ontvangen van feedback. Zie het feedbackproces als een leerproces waarbij je anderen kunt helpen en zelf geholpen wordt om meer uit jezelf te halen.


Uitleg over feedback geven Uitleg over feedback ontvangen

Didactische werkvormen Klassikaal uitleg Oefenen met feedback geven en ontvangen

Materialen Bijlage 14: ‘Feedback geven en ontvangen’ Bijlage 15: ‘Feedback formulier’


uur zelfstudie Achtergrondinformatie https://feedbackgeven.nl/wat-is-feedback/

http://journals.sagepub.com/doi/abs/10.3102/003465430298487


• Bestudeer bijlage 14 ‘Feedback geven en ontvangen’ • Bestudeer bijlage 15 ‘feedback formulier’

Opdracht – Feedback Na het bestuderen van bijlage 14 ‘Feedback’ geef je feedback, volgens de bijbehorende regels en niveaus, aan elk lid van de projectgroep over het functioneren binnen dit project. Deze feedback bespreek je met de betreffende projectleden. Met deze opdracht oefen je zowel feedback geven als ontvangen. Op te leveren resultaat Een feedbackformulier (bijlage 15) voor elk lid van de projectgroep. Een reflectieverslag over je rol in het project naar aanleiding van de ontvangen feedbackformulieren en zelfreflectie. In dit verslag geef je onder andere aan wat je gaat doen met de ontvangen feedback en waarom je wel of niet je handelen, gedrag en houding aanpast n.a.v. de ontvangen feedback.

Opdracht – deel van de casus invoegen Op te leveren resultaat Een verslag, inclusief literatuurlijst, met de antwoorden op de gestelde vragen in de vorm van een advies (aan laten sluiten bij de deel casus opdracht). Zorg dat je de ontvangen feedback toepast bij het uitvoeren en schrijven van het verslag. Laat tevens in een A4-tje zien hoe je de feedback bij de uitvoering en het schrijven van het verslag hebt toegepast.

https://feedbackgeven.nl/wat-is-feedback/

http://journals.sagepub.com/doi/abs/10.3102/003465430298487


Thema 13: Argumenteren en presenteren Inleiding

In dit thema leer je presenteren en het mondeling overbrengen van argumenten. Tijdens het project kun je het binnen je projectgroep of tijdens een vergadering soms oneens zijn met anderen. Op dat moment zal je proberen om anderen te overtuigen van je standpunt door gebruik te maken van sterke argumenten. Om informatie naar anderen goed over te brengen is het van belang dat je duidelijk kunt presenteren en anderen kunt overtuigen van je standpunt door goede argumenten in te brengen. Goed leren argumenteren en presenteren vraagt om veel oefening. Zorg daarom dat iedereen binnen je projectgroep de mogelijkheid heeft om te oefenen met argumenten en presenteren.


Uitleg over argumenten Uitleg over presenteren

Didactische werkvormen Klassikaal uitleg Debatoefening

Materialen Bijlage 16 ‘Argumenteren en presenteren’ Voorbereidingstijd docent uur Studielast uur BOT

uur zelfstudie Achtergrondinformatie Filmpjes over hoe je niet moet presenteren


• Bestudeer bijlage 16 ‘argumenteren en presenteren’

Opdracht – deel van de casus invoegen Op te leveren resultaat Een verslag, inclusief literatuurlijst, met de antwoorden op de gestelde vragen in de vorm van een advies. Laat zien op basis van welke argumenten jullie tot de antwoorden zijn gekomen. Aan laten sluiten bij deel casus opdracht.

Opdracht – Afronding casus Eindproduct casus afronden

https://cabaretbijnederlands.wordpress.com/presenteren/presenteren-hoe-het-niet-moet/


Thema 14: Presenteren eindresultaat casus

Inleiding De eindopdracht is afgerond en de studenten presenteren het resultaat aan elkaar en aan de docent.

Op te leveren resultaat Presentatie van de eindopdracht


Werkproces 1.4. Reflecteert op gedrag en resultaten


Algemeen Als beginnend beroepsbeoefenaar reflecteer jij op jouw eigen studievaardigheden en/of geschiktheid voor het starten van een hbo-opleiding. Jij vraagt om feedback, laat jezelf begeleiden middels gesprekken, oriëntatie op beroep of (vervolg)studie en/of (zelf)testen. Op basis van de reflectie bepaal jij vervolgstappen voor het (bij)sturen van de eigen ontwikkeling of gedrag, vorderingen of verdere professionalisering (loopbaan). Resultaat - Een beeld van de eigen capaciteiten, ambities en/of verbeterpunten. - Vervolgstappen voor verdere ontwikkeling en geeft sturing en verantwoording aan ontwikkelproces. Gedrag - Ontwikkelt zelfinzicht: is kritisch naar zichzelf en formuleert realistische ambities. - Is zich bewust van eigen rol en verantwoordelijkheid.

Studielast Werkproces 1.4: 20 klokuren


Opdracht BOT Zelfstudie Totaal 8 12

Examenopdrachten voor de student Opdracht 4 – D1-K1-W4: Breng jouw beginsituatie ten aanzien van de hbo-competenties in beeld.

• Beschrijf (bij voorkeur met behulp van KiesActief) jouw capaciteiten, ambities en/of verbeterpunten. Let er bij het formuleren van jouw ambities op dat de ambities realistisch zijn.

• Beschrijf de vervolgstappen voor verdere ontwikkeling van de hbo-competenties. Breng na enige tijd jouw situatie in beeld ten aanzien van jouw hbo-competenties: jouw gedrag en resultaten.

• Beschrijf in welke aspecten je gegroeid bent. • Beschrijf jouw capaciteiten, ambities en/of verbeterpunten van dat moment. Let er bij het formuleren

van jouw ambities op dat de ambities realistisch zijn. • Beschrijf de vervolgstappen voor verdere ontwikkeling van de hbo-competenties.

Product: reflectieverslag. Let op: dit reflectieverslag wordt beoordeeld in samenhang met het CGI over werkproces 4. Opdracht 5 – D1-K1-W1: Maak een gefundeerde keuze voor een mogelijke vervolgstap in zijn (school)loopbaan.





kunnen afronden. Product: verslag van jouw oriëntatie op hbo-vervolgstudie.


Thema 15: Reflecteren Inleiding

Reflecteren en zelfreflectie7 Reflecteren is een belangrijke competentie en is een veelgebruikte term, waardoor er ook veel onduidelijkheid is. In hbo-opleidingen wordt van je verwacht dat je kunt reflecteren en bijvoorbeeld reflectieverslagen schrijft voor je portfolio. Dat wordt ook van je verwacht in dit werkproces. Vandaar dat dit werkproces onderdeel is van dit keuzedeel. Immers je wilt je voorbereiden op je hbo studie. Daar hoort dus ook reflectie bij.


Uitleg over reflecteren Uitleg STARR methode

Didactische werkvormen Klassikaal uitleg Oefening STARR methode

Materialen Bijlage 17: ‘Reflecteren’ Voorbereidingstijd docent uur Studielast uur BOT

uur zelfstudie Achtergrondinformatie Korthagen, F. & Vasalos, A. (2002). Niveaus in reflectie: naar maatwerk in

begeleiding. VELON tijdschrift voor lerarenopleiders 23,(1) 29-38 http://www.arteveldehogeschool.be/studielicht/sites/default/files/files/Reflectieopdracht%20Artikel%20Niveaus%20in%20reflectie(1).pdf Doel en structuur van een reflectieverslag https://www.scribbr.nl/stage/reflectieverslag-en-procesverslag/

Opdracht – bestudeer achtergrondinformatie

• Bestudeer bijlage 17 ‘Reflecteren’

Opdracht – Kies actief test Bij werkproces 1 heb je de Kies Actief test al ingevuld. Daar heb je voor jezelf al een eerste meting gedaan naar je hbo competenties. Doorloop de basismodule van de Kies Actief test op www.kiesactief.nl nog eens. Noteer tijdens het maken van de test per competentie ook twee aandachtspunten.

• Vergelijk de twee prints (die van werkproces 1 en de print van nu) met elkaar. • Reflecteer nu op datgene dat je bij werkproces 1 geconcludeerd hebt waar je destijds stond en waar je

aan wilde gaan werken in dit keuzedeel. • En reflecteer (op alle vier de niveaus!) tot welke inzichten je bent gekomen na het volledig doorlopen

van de werkprocessen 1,2 en 3! • Verwerk deze reflectie in je reflectieverslag (zie volgende opdracht).

7 http://www.carrieretijger.nl/functioneren/ontwikkelen/jezelf-ontwikkelen/reflectie (bewerkt)

http://www.carrieretijger.nl/opleiding/ho/competentiegericht/competentie

http://www.carrieretijger.nl/opleiding/ho/portfolio

http://www.arteveldehogeschool.be/studielicht/sites/default/files/files/Reflectieopdracht%20Artikel%20Niveaus%20in%20reflectie(1).pdf

http://www.arteveldehogeschool.be/studielicht/sites/default/files/files/Reflectieopdracht%20Artikel%20Niveaus%20in%20reflectie(1).pdf

https://www.scribbr.nl/stage/reflectieverslag-en-procesverslag/


http://www.carrieretijger.nl/functioneren/ontwikkelen/jezelf-ontwikkelen/reflectie


Opdracht – Schrijf je reflectieverslag Je hebt nu geleerd wat reflecteren en feedback ontvangen inhouden. Het is nu aan jou om je (leer)ervaringen opgedaan in dit keuzedeel aan de hand van datgene dat je geleerd hebt over reflecteren en feedback gaat vastleggen in je reflectieverslag. Let erop dat je reflecteert op de vier beschreven vormen van reflectie.

• Reflectie op taakniveau (het eindresultaat) • Reflectie op procesniveau (de wijze waarop het eindresultaat tot stand komt) • Reflectie op zelfregulatieniveau (het sturen van het eigen leerproces) • Reflectie op persoonlijk niveau (alleen gericht op de persoon en niet op de taakuitvoering)

Beschrijf daarin ook hoe je met ontvangen feedback bent omgegaan. Voeg het reflectieverslag in, in je portfolio.

Op te leveren resultaat Een print van de uitslag van de Kies Actief test. Reflectieverslag van het keuzedeel voorbereiding hbo.


Thema 16: Portfolio examen en CGI Inleiding Je gaat dit keuzedeel afronden met een portfolio-examen inclusief een criteriumgericht interview (CGI). Een portfolio-examen is een examen waarbij de bewijzen verzamelt in het portfolio. Tijdens het volgen van dit keuzedeel heb je je portfolio gevuld met deze bewijzen. Beoordeling vindt plaatst met behulp van de beoordelingsformulieren in bijlage 1. Het laatste onderdeel van het examen is het CGI. Het CGI wordt afgenomen met behulp van de STARR methodiek. Centraal staan de ervaring en kennis die je opgebouwd hebt tijdens het volgen van dit keuzedeel.


Uitleg procedure examen en CGI Check portfolio op compleetheid, eventueel terugkoppeling naar student

Didactische werkvormen Klassikaal uitleg Rollenspel CGI

Materialen Bijlage 17: ‘Reflecteren’ Video ‘Criteriumgericht interview’ van steunpunt mbo https://www.youtube.com/watch?v=kNk_mZrtr48 Portfolio keuzedeel K0125 Voorbereiding hbo Examen keuzedeel Voorbereiding hbo (K0125)


uur zelfstudie Achtergrondinformatie Portfolio assessment als toetsvorm (HvA)

https://score.hva.nl/docent/15_toetsvormen/Paginas/Portfolio-assessment.aspx Berkel, H. van, Bax, A, & Joosten- ten Brinke, D. (2014). Toetsen in het hoger onderwijs. Houten: Bohn Stafleu van Loghum

Opdracht – bestudeer achtergrondinformatie

• Bestudeer bijlage 17 ‘Reflecteren’

Op te leveren resultaat Portfolio met alle producten. Met voldoende resultaat afgerond CGI.

https://www.youtube.com/watch?v=kNk_mZrtr48

https://score.hva.nl/docent/15_toetsvormen/Paginas/Portfolio-assessment.aspx

https://score.hva.nl/docent/15_toetsvormen/Paginas/Portfolio-assessment.aspx


Casus Onderwijs Durf jij voor de klas?


Uitwerking Lessen Casus

Opdracht sector onderwijs Lesdoel Durf jij voor de klas!? Begeleiding van de student door de docent

60u

Didactische werkvormen Groepswerk, hoorcollege, . Materialen Literatuurlijst Voorbereidingstijd docent Studielast 180 sbu (60 BOT/120 zelfstudie) wp2 en 3 Achtergrondinformatie

Inleiding Er is veel aandacht voor de doorstroom van mbo studenten naar het hbo. Voor een groot gedeelte van deze groep is dit een lastige overstap. Als hbo-student kom je in een andere leeromgeving terecht. Een leeromgeving waarin het leertempo hoger ligt, meer theorie aangeboden wordt en een groter beroep wordt gedaan op zelfstandigheid. Met dit keuzedeel project willen we je een ervaring geven met het HBO onderwijs. Door deze ervaring kun jij je een beter beeld vormen van hetgeen er op het HBO van je verwacht wordt. Eigen motivatie en inzet bepalen je succes Uiteraard geeft deelname aan dit project geen garantie in het daadwerkelijk behalen van een HBO studie, maar onze verwachting is dat het de kans vergroot! De mate waarin het project bijdraagt aan dit succes, wordt vooral bepaald door de inzet en motivatie van jou als deelnemende student zelf. Het project omvat inhoud en een vorm die kenmerkend is voor HBO onderwijs, het biedt jou daarmee een ervaring waartegen je je eigen HBO-competenties kunt afzetten. Reflectie op de eigen (studie)vaardigheden is een belangrijk en wezenlijk onderdeel van het programma. Gedurende het project zul je dus bewust bezig moeten zijn met je af te vragen welke vaardigheden nodig zijn om aan het HBO te kunnen studeren en deze gedurende het project ook in te zetten of aan te leren. Je zult merken dat zelfstudie, zelfstandigheid en zelfsturing een belangrijk onderdeel is van het project. Dit kan ook niet anders, een HBO studie vraagt nu eenmaal hoge mate van zelfstandigheid van haar studenten. Na afloop van dit keuzedeelproject moet je voor jezelf drie vragen kunnen beantwoorden: • is de gekozen opleiding (Leraar Basisonderwijs (Pabo), Lerarenopleiding VO en pedagogiek) binnen de

sector onderwijs een opleiding die ik wil gaan volgen?; • is het HBO onderwijs iets voor mij? • waar liggen mijn kwaliteiten en valkuilen t.a.v. een HBO studie?

Casus: Durf jij voor de klas? Inleiding Zoals je weet is er een tekort aan leraren. Het onderwijs schreeuwt om nieuwe jonge leraren. Dat kan best iets voor jou zijn. Je bent enthousiast, je zit vol ideeën hoe het beter kan en je hebt een goede kijk op kinderen. Jij kunt je talent met deze opdracht bewijzen en laten zien dat je geschikt bent voor onderwijs. Hierna volgen een aantal opdrachten ter voorbereiding op een hbo opleiding op het gebied van Onderwijs, waarbij de volgende aspecten aan bod komen: verdieping in gedrag van kinderen, het leren van samenwerken in een groep, geven en ontvangen van feedback en het maken van een portfolio. Door het maken van deze opdracht krijg je zicht op wat het betekent doorstuderen aan bijvoorbeeld de Lerarenopleiding Basisonderwijs (Pabo) , Lerarenopleiding of Pedagogiek. We hopen je uit te dagen via deze casus en dat je je mogelijkheden leert ontdekken.


Opdracht 1 voorbereiden les Het voorbereiden van een les begint met het vaststellen van de doelgroep waar je je les aan gaat uitvoeren. Vervolgens bekijk je de didactische en pedagogische aspecten en uit de literatuur haal je verdere informatie. Doelgroep • Kies een leerlingengroep. Kies hierbij 1 groep leerlingen uit primair onderwijs uit groep 4 t/m 7 of uit

vmbo 1-2-3-4, of havo 1-2. • Kies een schoolvak en bepaal de vakinhoud naar keuze. De vakinhoud kan voortkomen uit je eigen

interesses of omdat je bijvoorbeeld zelf goed bent in een bepaald schoolvak. Literatuurstudie: Bestudeer het werken denkniveau van gekozen leerlingengroep. Hoe doe je dat?

• Bekijk de schoolboeken van de gekozen groep. • Noteer welke thema’s aan bod komen in het gekozen jaar. De methode en thema’s vind je ook op je

stageplek in het onderwijs. • Werk ieder thema uit in tenminste 60 woorden. • Geef de plek aan van je les in het programma van dat jaar. • Geef kort informatie over de methode maar noteer ook de thema’s die aan bod komen voor het vak

dat je hebt gekozen voor je leerlingengroep. • Maak een lijst van geraadpleegde bronnen/literatuurlijst. Denk hierbij aan de lesmethode, lesboeken,

internetsites of de leerkracht. • Je bent als docent een kindkenner: breng de leefwereld van het kind in kaart. Beschrijf in tenminste 60

woorden wat het kind al geleerd heeft van je onderwerp buiten de lessen om. Wat weet het kind al uit het dagelijks leven, bijv. van vakantie, tv/internet gezien, film, games, sport, vriendjes? Dit kun je gebruiken bij het lesvoorbereidingsformulier bij beginsituatie van de leerlingen.

Didactiek/ didactisch Je gaat nu heel concreet de les voorbereiden. Je gaat nadenken over de inleiding, de instructie en de afsluiting van de les. Ook bepaal je welke werkvormen je gaat gebruiken in de les. Tevens zijn didactische en pedagogische aspecten van belang. Wat is een didactisch aspect? Bij didactiek denkt de leraar na over werkvormen, manier van uitleg en de organisatie van de les. Wat ga je doen: • Werk twee lessen in je rol als docent volledig uit met behulp van het lesvoorbereidingsformulier (bijlage). • Gebruik voor de twee lessen verschillende manieren om de stof aan te bieden. • Kies voor les 1 en 2 een andere werkvorm. • Zorg dat je voor iedere les ook een werkblad maakt voor de leerlingen waarin je de lesstof

toetst/aanbiedt. • Zorg ervoor dat je alle oefeningen/opdrachten behorende bij de les ook zelf uitvoert. • Actualiteit: zoek en beschrijf 3 momenten bijv. artikelen, films, tv, strip, nieuws waarmee je je onderwerp

aan de actualiteit linkt. Gebruik 2 momenten ervan in je lessen. Je kunt z’n moment gebruiken in het lesvoorbereidingsformulier als aandachtrichter in de inleiding of als theorie in de fase van instructie.

Pedagogiek/pedagogisch Verdiep je in het gedrag, eigenschappen, kenmerken van kinderen in de gekozen groep. Dit doe je door het observeren van de groep. Wat is een pedagogisch aspect? Bij pedagogiek denkt de leraar na over de wereld van het kind, de sfeer in de klas, en hoe hij leerlingen het beste kan motiveren


Actiepunten: • Spreek met de school tijdig een tijdstip af voor een bezoek aan les/lessen van de gekozen groep en

gekozen vak. • Stem je bezoekmoment af met de inhoud van je vak • Stel zelf 5 punten op waarop je gaat letten gedurende je observatie (format). • Voer de observatie uit en maak hiervan een verslag van maximaal 500 woorden.

Portfolioproduct: Thema en methode beschrijving 2 lesvoorbereidingsformulieren Werkblad leerlingen Uitvoeren oefeningen Actualiteit Observatieverslag

Opdracht 2 Kijken naar jezelf en naar kinderen volgens de theorie van Howard Gardner Intelligentie (IQ) wordt traditioneel gezien als een belangrijke misschien wel bepalende factor bij het succesvol volgen van het onderwijs. Tegenwoordig is er in het onderwijs veel aandacht voor verschillen tussen leerlingen en gaat men ervanuit dat elke leerling bijzondere talenten heeft. Howard Gardner introduceerde het begrip meervoudige intelligentie en stelt dat er acht verschillende terreinen zijn waarop mensen/ kinderen kunnen uitblinken. Deze acht verschillende terreinen van intelligentie zijn: verbaal-linguïstische intelligentie (taalslim), logische-mathematische intelligentie (rekenslim), visueel-ruimtelijke intelligentie (beeldslim), muzikaal-ritmische intelligentie (muziekslim), lichamelijke-kinesthetische intelligentie (beweegslim), interpersoonlijke intelligentie (sociaalslim), interpersoonlijke intelligentie (zelfslim), natuurgerichte intelligentie (natuurslim), existentiële intelligentie (bestaansslim)

• Je gaat je nu verdiepen in de meervoudige intelligentie volgens Howard Gardner. Hier start je mee door de volgende test te doen: http://www.migent.be/node/31.

• Beschrijf welke kwaliteiten en intelligentie bij jou sterk /minder sterk ontwikkeld zijn. Geef aan of je het met de uitslag van de test eens bent of niet en of de uitslag je verrast.

• Motiveer welke intelligentie jij volgens Gardner nog moet ontwikkelen. • Welke intelligentie is sterk/ zijn sterk ontwikkeld en geef aan in hoeverre jij verwacht deze intelligentie

in het onderwijs nodig te hebben. • Maak van bovenstaande punten een reflectieverslag van 500 woorden. • Geef peerfeedback op het reflectieverslag van 2 medestudenten en vraag ook 2 medestudenten om

peerfeedback. • Bekijk daarin je voorbereide les en je feedback/aanpassingen daarop. Welke intelligenties van Gardner

worden in jouw les het meeste aangesproken. Portfolio product: Uitslag test meervoudige intelligentie van Howard Gardner Peerfeedback en reflectieverslag Opdracht 3 Gedrag van het kind Naast de verdieping in een specifiek schoolvak ga je je verdiepen in specifiek kindgedrag. Een leraar moet heel veel dingen weten en kunnen; hij is als het ware een soort duizendpoot, hij moet veel verstand hebben van het vak dat hij geeft (vakinhoudelijk expert), hij moet goed kunnen uitleggen (didactiek), en hij moet veel kennis hebben over kinderen. Hij moet inzicht hebben op hoe kinderen zich ontwikkelen, hoe het proces van leren verloopt, hoe kinderen zich gedragen in groepen, en welke factoren het gedrag van een kind beïnvloeden. In deze opdracht ga je je verdiepen in het gedrag van kinderen , hun mogelijkheden en hun eventuele bijzondere onderwijshulpvraag/ leer-gedragsstoornis • Neem ter voorbereiding op je les een kind in gedachte met een bijzondere onderwijshulpvraag.

http://www.migent.be/node/31


• Denk bij een bijzondere onderwijshulpvraag bijvoorbeeld aan de impact van faalangst, ADHD, dyslexie, dyscalculie, pdd-nos, hoogbegaafdheid, hyperactiviteit etc.

• Benoem de gedragsstoornis Zoek verdieping op dit onderwerp over de gekozen leer/gedragsstoornis.

• zoek 2 artikelen uit betrouwbare bron • maak een folder (1 dubbelzijdig A4) met informatie voor startende leerkrachten over de gekozen

leer/gedragsstoornis Portfolio product literatuurstudie 2 artikelen folder

Opdracht 4 Feedback op je lesontwerp Je hebt nu een aantal stappen gezet om te komen tot een goede lesvoorbereiding. Bij opdracht 1 heb je je verdiept in de vakinhoud, en die heb je specifiek gekoppeld aan een leerlingengroep. Bij opdracht 2 heb je je verdiept in meervoudige intelligenties en heb je gekeken welke intelligenties van Gardner in je lesontwerp naar voren komen. Bij opdracht 3 heb je je verdiept in de specifieke onderwijshulpvraag/leer-gedragsstoornis. In opdracht 4 ga je feedback vragen aan je medestudenten op je lesontwerp. Je gaat opzoek naar sterke punten en verbeterpunten en je verbetert je les aan de hand van de ontvangen feedback. Indien mogelijk ga je les ook echt geven op een school en reflecteer je terug op de gegeven les via de STARR methodiek. • Vraag feedback aan je medestudenten op je lesontwerp. • Beschrijf in de feedback minstens 3 kwaliteiten en 3 verbeterpunten. • Breng tenminste 3 wijzigingen aan in je lesontwerp naar aanleiding van de verkregen feedback. • Reflecteer op het doorlopen proces met je medestudenten.

Portfolioproduct: Verslag van je doorlopen proces en gekregen feedback Aangepaste lesontwerp

Opdracht 5: uitvoeren van je les • Je gaat de les/ lessen uitvoeren in je stagepraktijk. • Vraag na aanleiding van je les feedback uit de praktijk. • Reflecteer op de gegeven les. Blik terug vanuit de STARR methodiek (bijlage) en vul de stappen van STARR

in voor beide lessen. Omvang van jouw reflectieverslag tenminste 1,5 A4 per les. Portfolioproduct: Reflectie op de gegeven les vanuit STARR Werkproces 3 Samenwerking 90 sbu (30 uur BOT en 60 uur zelfstudie) Je werkt in werkgroepen van 4 studenten (zonder tutor) In de werkgroep werk je aan

• Inhoud van je eigen casus • maken van werkafspraken • gezamenlijke theoretische verdieping en literatuurstudie • voorbereiden van de presentaties • presenteren van de les aan je medestudenten.

Werkproces 4 Reflecteren 20 sbu(8 uur BOT en 12 uur zelfstudie) • Neem een filmpje op van 2-3 minuten waarin je 3 zaken laat zien waarop je trots bent

en die jou motiveren om een opleiding in het domein onderwijs te gaan volgen.


• Schrijf een motivatiebrief voor de aanmelding van de opleiding in Hoger Onderwijs. lengte maximaal 2A4 Beschrijf in de brief: -jezelf in kernkwaliteiten: welke kwaliteiten neem je mee naar de opleiding en naar je latere beroep, competenties (uit Kies Actief) , beschrijf relevante ervaringen dit kunnen ervaringen zijn uit stage of uit je privé (bijv vereniging, huidige opleiding of sportclub/hobby) -beschrijf waarom je geschikt bent voor deze opleiding.

Dit korte filmpje en motivatiebrief gelden als een goede voorbereiding op de studiekeuzecheck in het Hoger Onderwijs Verwerk alle gegevens (gemaakte les, theorie, feedback en motivatiebrief/filmpje) in een portfolio zoals gebruikelijk is in het Hoger Onderwijs. (volgens format uit werkgroep examinering) Literatuur aanbevolen literatuur voor zelf aan te schaffen of uit de bibliotheek

• Praktische psychologie voor leren en onderwijzen ,Noordhoff Uitgevers isbn 978-90-01-79477-4 (nieuwste druk aanschaffen)

• Basisboek opvoeding / Hans Malschaert en Marinus Traas Amersfoort, Thieme Meulenhoff 2015. 6de druk. ISBN 978-90-06-97809-4

• Effectief leren S. Ebbens Noordhoff Uitgevers • Samenwerkend leren S. Ebbens Noordhoff Uitgevers

Bijlage

1. LESVOORBEREIDINGSFORMULIER 2. LESREFLECTIES VOLGENS STARR (T) METHODE 3. ZELFBEOORDELINGSFORMULIER VOOR GROEPSWERK 4. PLANNING


Bijlage 1 Lesvoorbereidingsformulier

LESVOORBEREIDINGSFORMULIER Student datum Stageschool Begeleider Groep Aantal leerlingen Doel voor leerlingen

Beginsituatie van de leerlingen

Leerdoel student Lesfase: Inleiding

Duur Korte omschrijving.

aandachtrichter

Wat doe jij?

Wat doen de leerlingen?

Hoe organiseer jij het? Didactische werkvorm

Groeperingsvorm

Leermiddelen

Lesfase: Instructie

Duur Korte omschrijving

leerstof.

Wat doe jij?



Groeperingsvorm

Leermiddelen

Lesfase Verwerking+afsluiting

Duur Korte omschrijving

leerstof.

Wat doe jij?



Groeperingsvorm

Leermiddelen


Bijlage 2 Lesreflecties volgens de STARR(T)-methode

In dit MBO-keuzedeel maak je kennis met lesgeven. Het is de bedoeling dat je zelf ook lessen gaat verzorgen! Nadat je een les hebt gegeven ga je reflecteren op de gegeven les. Dit doe je om kritisch naar jezelf te kunnen kijken en je gedrag bij te stellen om zo uiteindelijk telkens sterker en beter te worden in je vak. Een hulpmiddel bij het schrijven van een (les)reflectie is de STARR(T)-methode. Deze methode helpt je stapsgewijs met reflecteren. STARR(T) staat voor: Situatie, Taak, Actie, Resultaat, Reflectie en Transfer.

De STARR(T)-methode in stappen:

Stap 1: Situatie Bij situatie geef je een beschrijving van een situatie tijdens jouw les. Kies hiervoor één moment uit de les wat jou is bijgebleven bijvoorbeeld de start van de les, de lesovergang, het einde van de les, het opgeven van het huiswerk enz. Denk er in ieder geval aan dat je één concreet moment uitkiest (dus niet de hele les beschrijven). Geef vervolgens antwoord op de volgende vragen: Wat was de situatie, wie waren erbij betrokken, waar en wanneer speelde het zich af.

Stap 2: Taak Bij de taak geef je een beschrijving van wat jouw taak op dat moment was. Wat wilde je bereiken? Welke doelen had je jezelf gesteld? Wat werd er van je verwacht en wat verwachtte je van de leerlingen.

Stap 3: Actie Bij actie beschrijf je wat er daadwerkelijk is gebeurd op dat moment. Wat heb je werkelijk gedaan? Hoe reageerden de leerlingen hierop. Wat dacht je en wat voelde je op dat moment. Wat was jouw aandeel in de situatie.

Stap 4: Resultaat Bij resultaat beschrijf je welke resultaten jouw actie/handelen hebben opgeleverd. Met andere woorden: Wat waren de gevolgen ofwel de effecten van jouw handelen? Had je dit voorbereid? Wat was jouw aandeel op het resultaat?

Stap 5: Reflectie Bij reflectie beschrijf of het resultaat aansloot bij wat je wilde bereiken. Waar ben je wel en waar ben je niet tevreden over. Welk aandeel had je hier zelf in. Welk aandeel hadden de leerlingen hierin. Kun je de situatie koppelen aan een competentie? Wat heb je van de situatie geleerd.

Stap 6: Transfer Bij transfer beschrijf je hoe je de situatie in de toekomst wilt aanpakken. Kun je hier een leerdoel aan koppelen. Wat ga je in de toekomst altijd doen wanneer een soortgelijke situatie zich voordoet?


Voorbeelden lesreflecties volgens STAR(T). Zo hoort het!

Stap 1: Situatie Ik gaf het 7e uur een les ter voorbereiding op het proefwerk grammatica aan een brugklas Nederlands. Deze les stond in het teken van oefenen en vragen te stellen. Omdat ik de vorige lessen merkte, dat de energie van de meeste leerlingen het 7e uur bijna op was, besloot ik de leerlingen redelijk veel vrijheid te geven en samen te laten werken met klasgenoten. Het was ten slotte de laatste les voor het proefwerk. Tijdens het samenwerken aan de opdrachten was de helft van de klas was super bezig. Ze waren alleen maar bezig met oefenen voor het proefwerk, dé manier om voor grammatica te leren. De andere helft zag het echter niet zo zitten en ze besloten om niet veel te gaan doen. Er was één vervelend groepje leerlingen vooraan in de klas dat erg storend was. Ze waren niet bezig met hun opdrachten én ze hielden andere leerlingen van het werk af.

Stap 2: Taak Ik wilde er juist voor zorgen dat alle leerlingen goed voorbereid zouden zijn op het proefwerk. Daarom wilde ik dat alle leerlingen serieus aan de opdrachten zouden werken. Ik verwachtte dat als ik de leerlingen zou laten samenwerken en hun wat vrijheid zou geven, ze het zevende uur wel serieus zouden werken, ook omdat het in hun eigen belang is.

Stap 3: Actie Ik besloot om het groepje vooraan een waarschuwing te geven. Ik nam mezelf voor om drie keer te waarschuwen en dan leerlingen apart te zetten. De eerste waarschuwing, veranderde niets aan het gedrag van de storende leerlingen: de leerlingen gingen gewoon door. Ik vond het vervelend, maar dacht ik moet nu niet opgeven anders geef ik mezelf gewonnen. Tijdens de tweede waarschuwing besprak ik wat ik vervelend vond aan het gedrag van de leerlingen. Ik gebruikte een ik-boodschap (“ik vind het erg vervelend dat andere leerlingen die zich wel goed willen voorbereiden op het proefwerk afgeleid worden door jullie geklets”). Ook besprak ik het gevolg dat zou volgen na een laatste waarschuwing (overschrijven van hoofdstuk 1 van het grammaticawerkboek). Dit werkte. De leerlingen hadden meteen door dat ze niet bezig waren op de manier die van hen verwacht werd. Ik voelde me opgelucht, de leerlingen hadden het dus blijkbaar nodig dat ik hen duidelijk maakte welke gevolgen hun gedrag zouden hebben.

Stap 4: Resultaat Het resultaat is dat alle leerlingen alsnog geoefend hebben voor het proefwerk en vragen hebben kunnen stelen aan mij en aan medeleerlingen. Een indirect gevolg was een super punt voor het proefwerk. Ik heb mezelf afgevraagd of de leerlingen het niet te gemakkelijk vonden, omdat ze niets aan het doen waren. Dit was niet het geval, ze stelden uiteindelijk redelijk veel vragen over de stof en ze het groepje gaf zelf dat ze het moeilijk vonden.

Stap 5: Reflectie Ik heb mijn lesdoel (goede voorbereiding op het proefwerk voor alle leerlingen) bereikt. Ik ben tevreden over mijn handelen t.a.v. het groepje storende leerlingen. Doordat ik me niet heb laten overrulen, kreeg ik de leerlingen uiteindelijk toch nog zover hard te werken aan hun opdrachten. Ik koppel deze situatie aan de pedagogische competentie. Ik heb kordaat opgetreden en dit heeft indruk gemaakt op de leerlingen. Ik heb hiervan geleerd dat ik direct moet optreden wanneer leerlingen zich misdragen in de klas.

Stap 6: Transfer De volgende keer zou ik ook eerste milde waarschuwing geven, waaruit wel duidelijk wordt dat de leerlingen zich niet gedragen zoals de docent verwacht. Mocht dit niet voldoende zijn, zal ik het op dezelfde manier aanpakken: ik bespreek wat ik vervelend vind aan het gedrag van de leerlingen. Ik gebruik daarbij een ik-boodschap daarnaast bespreek ik het gevolg van drie waarschuwingen. Ik zal de volgende keer wel preventief tijdens de instructie benoemen welk gedrag ik van leerlingen verwacht tijdens samenwerken met elkaar en waarom ik dit belangrijk vind. Ik zal daarnaast het belang van een goede voorbereiding op het proefwerk benoemen. Misschien dat ik de volgende keer zelf groepjes indeel van leerlingen die elkaar kunnen helpen en die goed met elkaar kunnen samenwerken.


Voorbeelden zoals het niet hoort! reflectie uit de losse pols Reflectie 1: Er kwamen verschillende vragen, maar deze heb ik bewaard voor halverwege de les, waar het huiswerk werd besproken en de meeste van de vragen ter sprake zouden komen. Bij het bespreken van de vragen werd het wat onrustiger, wat meestal gebeurt bij huiswerkbesprekingen. Een aantal vragen, waarbij meestal slechts een detail ontbreekt bij andere leerlingen, waarbij de vraag reist of het nu wel goed is.

Reflectie 2: Deze heb ik het SO nabesproken met de klas. Vervolgens kort doorgegaan met de informatie over de nieuwe paragraaf. Moest wel tijdens het besprek van de toets een leerling buiten het lokaal zetten om daar de toets te laten maken. Dhr. Heijnen was ziek en dus niet aanwezig.

Reflectie 3: In deze les hebben we een betoog samengevat. Ze moesten het standpunt en de argumenten eruit halen. De uitleg was overgekomen bij de leerlingen. De volgende keer zou ik de tekst beter moeten voorbereiden. Ik heb de tekst alleen voorbereid op het standpunt en de argumenten. Maar het zou handig zijn als ik ook de tegenwerping had opgeschreven, zodat ik makkelijk kon zeggen waar de argumenten stonden en waarom dat nou een argument was. De leerlingen waren heel rustig, maar dat zijn ze bijna altijd. De tekst die ik had gekozen om te behandelen was heel gestructureerd. Je kon makkelijk de argumenten en het standpunt eruit halen. Dit was een goede voorbeeldtekst voor de eerste keer. De leerlingen hadden soms de verkeerde argumenten gemarkeerd. Ze hadden dan de aanloop naar het argument onderstreept. Ik legde ze dan uit, dat het argument een stuk verder ligt. Voor de rest ging deze les wel heel erg goed.

Reflectie 4: In de tweede les van mijn stage heb ik een proefwerk afgenomen. De klas kwam binnen, pakten hun pen, schoven de tafels uit elkaar en waren klaar om aan het proefwerk te beginnen. Voordat ik de proefwerkblaadjes uit had gedeeld had ik de klas nog even duidelijk gemaakt wat de regels zijn. Vervolgens deelde ik de antwoordbladen uit, waarna ik de vragen aan de leerlingen gaf. De leerlingen gingen direct aan het werk. Ondertussen liep ik rustig rond, of stond ik voor de klas. Wanneer een leerling een vraag had liep ik naar hem/haar toe om deze te beantwoorden (mits het over de vraagstelling ging, maar natuurlijk niet wanneer het om de stof zelf ging). In het midden van de les ging de WB’er even weg, op dat moment stond ik dus alleen voor de klas, zonder back-up van mijn WB. Dit was echter geen probleem, de leerlingen bleven zich aan de regels houden en werkten prima door. Aan het einde van de les schreef ik even op het bord wat het huiswerk werd en wanneer een leerling klaar was met zijn/haar proefwerk, konden ze hieraan beginnen. Iedereen was op tijd klaar met het proefwerk.

Reflectie 5: Wat ging goed? - Corrigeren kletsen leerlingen - Positief verbeteren bij een fout antwoord. En wat minder? - Ik had beter de vragen dan de antwoorden kunnen projecteren. - Stel meer open vragen in de zin van waar je vraag richt. Vb.: Wie kan mij vertellen…? - Stel controlevragen wat heb je nu als antwoord gegeven?


Bijlage 3 Zelfbeoordelingsformulier voor groepswerk. Namen van de groepsleden:

Datum:

Hebben we goed gewerkt? Beantwoord met elkaar de vragen die hieronder staan. Kleur een van de hokjes in.

Altijd Soms Nooit

We zijn snel aan het werk gegaan □ □ □

Alle leerlingen hebben meegedaan □ □ □

We hebben de hele tijd doorgewerkt □ □ □

We hebben goed naar elkaar geluisterd □ □ □

We hebben vragen aan elkaar gesteld □ □ □

We hebben elkaar aangemoedigd □ □ □

We hebben elkaar geholpen □ □ □

We hebben elkaar complimentjes gegeven □ □ □

We zijn tegen problemen aangelopen vandaag □ □ □

We hebben alle problemen zelf opgelost □ □ □

We hebben hulp gezocht voor ons probleem □ □ □

Welk cijfer geven jullie je groep voor het samenwerken vandaag?

□


Studiewijzer en planning In dit hoofdstuk is de planning van het programma van dit keuzedeel met de daaraan gekoppelde afspraken uitgewerkt. Dit kan per roc verschillend zijn!

Tijdplanning Groep(en) Doel van het keuzedeel Het doel van het keuzedeel Voorbereiding

hbo is de mbo student te begeleiden in de keuze voor een hbo vervolgstudie.

Gedrag en resultaat Zie bijlage 1 Kerntaak/werkproces Kerntaak, bestaande uit vier werkprocessen. Examinering van het keuzedeel

Portfolio, waarbij bewijslast voor de in bijlage 1 beoordelingscriteria verzameld wordt en waarbij gereflecteerd wordt op het proces en resultaat.

Samenwerking Benodigde leermiddelen

Opmerkingen Resultaat O-V-G op diploma en/of cijferlijst (uitsluitend cijferlijst indien resultaat O is)


CONCEPT Planning Keuzedeel voorbereiding HBO en sectorcasus Onderwijs K0125 Ten geleide voor de docent. Over het rooster. Hieronder treft u een algemene door de projectgroep voorgestelde planning van het keuzedeel voorbereiding HBO en sectorcasus onderwijs K0125. Vanzelfsprekend is in deze planning geen rekening gehouden met lokale omstandigheden van de mbo-opleiding, specifieke mogelijkheden van de stagescholen in het veld en de vragen en wensen van de deelnemende studenten. Mogelijk zal de begeleidende docent dus in samenspraak met stagescholen en studenten de planning moeten aanpassen, lokaal invullen en optimaal afstemmen tussen de verschillende partijen. Over de begeleiding van de student. De visie achter dit programma is dat de student bij de start van het traject veel duidelijkheid krijgt over wat van hem verwacht wordt, hier moet voorkomen worden dat de student in verwarring raakt en de begeleiding moet dus intensief en informerend zijn. Vanaf week 2 in deze planning wordt er een beroep gedaan op de zelfstandigheid van de student en wordt verwacht dat de student:

• zelf initiatieven ontplooit; • probleemoplossend vermogen toont en zelfstudie-uren zinvol kan besteden; • de verplichte literatuur bestudeerd; • de opdrachten voor zijn portfolio maakt; • afspraken maakt over zijn stage-activiteiten; • samenwerkt met andere medestudenten.

Week 1 in het MBO Vak Doelen/ onderwerp Bot 1 13.00- 14.00

uur Verwachtingen keuzedeel. Wat wil je

leren Wat zijn jou kernkwaliteiten?

Bot 2 14.00 – 15.00 uur

Hoorcollege 1

Pauze 15.00 – 15.15 uur

Bot 3 15.15 – 17.15 uur

Uitleg werkboek, doorlezen/ bespreken, start maken opdrachten

Week 2 In het MBO Vak Doelen/ onderwerp Bot 4 13.00- 14.00

uur hoorcollege

Bot 5 14.00 – 15.00 uur

Terugkoppeling hoorcollege, bespreken wat je gaat doen tijdens de zelfstudie..

Pauze 15.00 – 15.15 uur

Zelfstudie 15.15 - 16.45 uur

Studenten werken zelfstandig aan de opdrachten

Bot 6 16.45- 17.15 uur

Terugkoppeling van zelfstudie



uur hoorcollege

Bot 8 14.00 – 15.00 uur


Pauze 15.00 – 15.15 uur



Bot 9 16.45- 17.15 uur



uur hoorcollege

Bot 11 14.00 – 15.00 uur


Pauze 15.00 – 15.15 uur



Bot 12 16.45- 17.15 uur


Week 5 Zelfstudiedag -> observeren, activiteiten uitvoeren op je stageplek 13.00 tot 17.15 uur


uur hoorcollege

Bot 14 14.00 – 15.00 uur


Pauze 15.00 – 15.15 uur



Bot 15 16.45- 17.15 uur


Week 7 Zelfstudiedag -> observeren, activiteiten uitvoeren op je stage



uur hoorcollege

Bot 16 14.00 – 15.00 uur


Pauze 15.00 – 15.15 uur

Begeleide Zelfstudie

15.15 - 17.15 uur



uur hoorcollege

Bot 18 14.00 – 15.00 uur


Pauze 15.00 – 15.15 uur


15.15 – 17.15 Studenten werken zelfstandig aan de opdrachten


uur hoorcollege

Bot 20 14.00 – 15.00 uur


Pauze 15.00 – 15.15 uur





uur hoorcollege

Bot 21 14.00 – 15.00 uur



Pauze 15.00 – 15.15 uur




uur hoorcollege

Bot 23 14.00 – 15.00 uur


Pauze 15.00 – 15.15 uur




uur hoorcollege

Bot 25 14.00 – 15.00 uur


Pauze 15.00 – 15.15 uur





uur hoorcollege

Bot 26 14.00 – 15.00 uur


Pauze 15.00 – 15.15 uur




uur hoorcollege


Bot 28 14.00 – 15.00 uur


Pauze 15.00 – 15.15 uur




uur hoorcollege

Bot 30 14.00 – 15.00 uur


Pauze 15.00 – 15.15 uur





uur hoorcollege

Bot 32 14.00 – 15.00 uur


Pauze 15.00 – 15.15 uur

BOT 33 15.15 – 17.15 Inleveren producten

Bijlage 1: Beoordelingsformulieren examenopdrachten Opdracht 1 – D1-K1-W1 en Opdracht 5 – D1-K1-W1:

Product: verslag van jouw oriëntatie op hbo-vervolgstudie

Onvoldoende Voldoende Goed De student heeft alle

beoordelingscriteria in onderstaande kolom laten zien.

De student heeft alle beoordelingscriteria in onderstaande kolom laten zien.

De student heeft alle beoordelingscriteria uit de kolom voldoende laten zien plus:

Inhoud De student heeft één of meerdere stappen niet doorlopen en verantwoord.

De student: - heeft zich een beeld gevormd van beroepen

waarvoor hbo-niveau vereist is en de bijbehorende beroepsperspectieven

- heeft gekeken welke opleidingen in aanmerking komen om te gaan volgen

- heeft de verschillen onderzocht tussen zijn mbo-opleiding en de beoogde hbo-opleiding, wat betreft verwachtingen t.a.v. kennis, vaardigheden en gedrag

- heeft de verschillen onderzocht tussen zijn mbo- opleiding en de beoogde hbo-opleiding, wat betreft loopbaanperspectieven

- heeft verschillende activiteiten ondernomen om te achterhalen of een hbo-opleiding en beroep bij hem past en voor hem haalbaar is (zoals gesprekken voeren, informeren naar instroomeisen, voorlichtingsbijeenkomsten volgen)

- heeft een keuze gemaakt voor een vervolgstap in zijn (school-)loopbaan, heeft deze keuze onderbouwd met resultaten van zijn

- onderzoek

De student: + Gebruikt en vergelijkt informatie van verschillende bronnen. + Selecteert informatie op basis van relevantie, samenhang en betrouwbaarheid. + Formuleert vragen en zoekt bronnen in geval van onduidelijkheden + Schat de betrouwbaarheid van bronnen in + Bedenkt en formuleert vooraf wat hij wil weten + Ordent informatie op basis van relevantie, samenhang en betrouwbaarheid


- heeft zijn keuze en de onderbouwing daarvan duidelijk gepresenteerd,

- toont vertrouwen in en verantwoordelijkheid voor zijn eigen keuze

Naam student: Studentnummer: Resultaat werkproces D1-K1-W1: Oriënteert zich op hbo-opleidingen en -beroepen

� Onvoldoende � Voldoende � Goed

Naam en handtekening beoordelaar Verantwoord hier het resultaat “onvoldoende”


Opdracht 2 – D1-K1-W2:

Product: uitwerking van studieopdracht (individueel) Onvoldoende Voldoende Goed

cesuur De studenten heeft één of meerdere van onderstaande criteria op onvoldoende niveau getoond.

Alle onderstaande beoordelingscriteria zijn getoond in de studieopdracht.

De student heeft alle beoordelingscriteria van de categorie voldoende laten zien én de student voldoet aan tenminste 75% van alle onderstaande criteria:

Prestatie-indicatoren De student: De student: De student:

1. VOORBEREIDEN De student: De student: De student:

Formuleren van (onderzoeks)vragen

heeft geen of niet relevante (onderzoeks)vragen geformuleerd.

heeft de casus bestudeerd en relevante (onderzoeks) vragen gesteld om na te gaan welke informatie nodig is.

+ heeft onderzoeksvragen en daarvan afgeleide deelvragen geformuleerd.

Onderzoeksplan heeft geen plan gemaakt of weerslag gemaakt van zijn onderzoeksmethode.

heeft zelfstandig onderzoek uitgevoerd en heeft de gekozen onderzoeksmethode en de gevonden resultaten beschreven in een verslag.

+ heeft een haalbaar en volledig onderzoeksplan met bijbehorende tijdsplanning opgesteld.

2. UITVOEREN De student: De student: De student:

Verzamelen informatie

heeft geen of weinig (verschillende) bronnen geraadpleegd, de bronnen niet vastgelegd of niet-relevante informatie verzameld.

is nagegaan waar hij de benodigde informatie kan vinden, heeft relevante informatie verzameld en heeft diverse bronnen vergeleken.

+ heeft verschillende voor het onderzoek relevante bronnen geraadpleegd, vergeleken en volgens richtlijnen gedaan aan bronvermelding; heeft Engelse (vak)literatuur gebruikt

Systematische en methodische aanpak

heeft de gevonden informatie niet beoordeeld op relevantie, betrouwbaarheid en juistheid.

heeft alle verzamelde informatie bestudeerd en geordend, en beoordeeld op basis van relevantie, betrouwbaarheid en juistheid.

+ heeft alle informatie correct en systematisch beoordeeld en de gerapporteerd over de methodische aanpak en resultaten.

3. RAPPORTEREN De student: De student: De student:

Conclusie heeft een niet logische, onduidelijke conclusie getrokken.

heeft een logische conclusies getrokken op basis van de verzamelde gegevens, die antwoord geven op de (onderzoeks)vragen.

+ heeft gereflecteerd op het onderzoeksaanpak, en bediscussieert de resultaten.

Taal en vormgeving (schriftelijk)

heeft bondig en vlot geformuleerd in correct Nederlands (3F) en afgestemd op de doelgroep.

+ heeft zich aan de richtlijnen gehouden voor opbouw, heeft passende en aantrekkelijke vormgegeven, heeft een volledig verslaglegging


gemaakt met voldoende details en onderbouwing van keuzes.

Delen van bevindingen (mondeling)

heeft zijn bevindingen en conclusie niet gedeeld met anderen of deze niet onderbouwd met argumenten.

heeft zijn bevindingen en conclusie van het eigen onderzoek met anderen gedeeld in discussies en/of presentaties, en heeft deze onderbouwd met argumenten.

+ heeft de conclusie, keuzes in het onderzoeksproces met volledig en juist onderbouwd.

Naam student: Studentnummer: Resultaat werkproces D1-K1-W2: Zoekt, selecteert en analyseert informatie t.b.v. een (studie)opdracht




Opdracht 3 – D1-K1-W3:

cesuur

De studenten heeft één of meerdere van onderstaande criteria op onvoldoende niveau getoond.

Alle onderstaande beoordelingscriteria zijn getoond in de beoordelingsmatrix .



Inbreng heeft geen/weinig interesse in de casus en brengt geen ideeën in.

toont interesse in de casus en brengt ideeën in.

+heeft een betrokken houding en brengt veel ideeën in.

toont geen/weinig interesse in de inbreng van anderen.

staat open voor de inbreng van anderen. +gaat door op de inbreng van anderen

Planmatig werken draagt niet actief bij aan het maken van afspraken.

maakt afspraken met de werkgroep over de uitvoering van de casus, doelen, taakverdeling, stappenplan met deadlines, wijze van opleveren en presentatie.

+neemt het voortouw in het maken van een planning en in de bespreking van de taakverdeling.

werkt niet volgens afspraken. werkt volgens afspraken. + lost eventuele planningsproblemen op Actieve bijdrage voortgang neemt niet actief deel aan de bespreking van

de voortgang. neemt actief deel aan de bespreking van de voortgang.

+stelt oplossingen voor bij stagnaties van de voortgang

Probleemoplossend vermogen

draagt niet bij/ werkt niet mee aan het oplossen van problemen.

draagt bij/werkt mee aan het oplossen van problemen.

+draagt alternatieven aan voor het oplossen van problemen

Feedback geeft geen feedback. geeft feedback op gedrag van groepsleden en op resultaten.

+geeft regelmatig constructieve feedback en is ook kritisch op zichzelf.

doet niets met ontvangen feedback. reageert op ontvangen feedback. +verwerkt ontvangen feedback positief

Naam student: Studentnummer: Resultaat werkproces D1-K1-W3: Werkt samen in projectgroepen




Opdracht 4 – D1-K1-W4 Product: reflectieverslag

Onvoldoende Voldoende Goed

De studenten heeft één of meerdere van onderstaande criteria op onvoldoende niveau getoond.

Alle onderstaande beoordelingscriteria zijn getoond in het reflectieverslag.


1. CONCLUSIE De student: De student: De student: Duidelijke keuze heeft een niet logische en onduidelijke

conclusie getrokken/keuze gemaakt voor een vervolgstap in zijn (school-) loopbaan.

heeft een logische conclusie getrokken en duidelijke keuze gemaakt voor een vervolgstap in zijn (school-)loopbaan en heeft dit vergeleken met eerdere ideeën over zijn loopbaan-perspectief.

+ heeft een samenhangende en eenduidige conclusie getrokken en de verschillende afwegingen tegen elkaar afgezet

Onderbouwing van keuze

heeft zijn keuze niet onderbouwd met resultaten uit zijn onderzoek.

heeft zijn keuze onderbouwd met resultaten van zijn oriëntatie-onderzoek en zelftests; heeft dit gedaan op basis van zijn reflectie op eigen kwaliteiten en ambities met betrekking tot het volgen van een hbo-studie.

+ heeft de wijze waarop de afzonderlijke bronnen bijgedragen hebben aan de conclusie.

Evaluatie van bronnen

+ heeft de mate van betrouwbaarheid van de bronnen benoemd.

Vervolgstappen heeft geen vervolgstappen geformuleerd op basis van de conclusie voor het sturen van de eigen ontwikkeling of (studie)loopbaan.

heeft logische vervolgstappen geformuleerd op basis van de conclusie voor het sturen van de eigen ontwikkeling/(studie-)loopbaan.

+ heeft de vervolgstappen in kaart gebracht met een realistische planning.

2. REFLECTIE De student: De student: De student: Kritisch in kaart brengen eigen capaciteiten

heeft de eigen capaciteiten in relatie tot eigen ambities of een vervolgstudie in het hbo niet in kaart gebracht.

heeft de eigen capaciteiten in relatie tot eigen ambities of een vervolgstudie in het hbo in kaart gebracht en is daarbij kritisch en realistisch.

+ heeft de eigen capaciteiten op de aspecten gedrag, kennis en vaardigheden kritisch beschreven.

Feedback van anderen

heeft geen feedback verzameld of deze niet benoemt.

heeft feedback verzameld, onder andere in (begeleidings)gesprekken, en heeft deze benoemd in het verslag.

+ heeft de verkregen feedback gekoppeld aan de eigen capaciteiten, bevindingen en ambities.


Reflectie op keuzeproces

heeft niet of onvoldoende gereflecteerd op het keuzeproces.

heeft het eigen keuzeproces beschreven op basis van de vijf loopbaancompetenties.

+ heeft de vijf loopbaancompetenties afzonderlijk tegen elkaar afgewogen in het keuzeproces.

Verbeteracties heeft geen verbeteracties geformuleerd. heeft op basis van analyse van eigen capaciteiten en ambities enkele algemene verbeteracties geformuleerd.

+ heeft meerdere specifieke, realistische en meetbare acties en verbeterpunten geformuleerd.

3. VERSLAG Het verslag: Het verslag: Het verslag: Taal en vormgeving (schriftelijk)

heeft bondig en vlot geformuleerd in correct Nederlands (3F).

+ heeft zich aan de richtlijnen gehouden voor opbouw, heeft passende en aantrekkelijke vormgegeven, heeft een volledig verslaglegging gemaakt met voldoende details en onderbouwing van keuzes.

Naam student: Studentnummer: Resultaat werkproces D1-K1-W4: Reflecteert op gedrag en resultaten


Naam en handtekening beoordelaar 1:

Naam en handtekening beoordelaar 2:

Verantwoord hier het resultaat “onvoldoende”


Bijlage 2: Curriculumontwerp keuzedeel voorbereiding hbo invullen sector Formele inhoud/werkproces

Inhoud en afsluiting Didactische werkvormen Porfolio / op te leveren resultaten

Werkproces 1.1 Oriënteert zich op hbo opleidingen en beroepen

A. Individueel onderzoek opzetten en uitvoeren naar hbo opleidingen, beroepen en beroepsperspectieven.

B. Motivatiebrief schrijven met conclusies

Examenopdrachten • Informatie verzamelen over het hbo-

beroepenveld en over hbo-opleidingen. Een verslag een met daarin opgenomen een overzicht op van de gebruikte bronnen

• Beschrijving welk(e) beroep(en) en welke opleiding(en) de interesse heeft (hebben) van de student en waarom dat zo is.

Product:

• Verslag op oriëntatie op hbo vervolgstudie

Thema 1 Thema: Kernkwaliteiten en kernkwadranten BOT • Inleiding van het keuzedeel voorbereiding hbo. • Werkproces 1 en beoordelingscriteria. • Uitleg Kernkwaliteiten en kernkwadrantenspel • Spelen van het kernkwadrantenspel Zelfstudie • Verwerkingsopdracht in de vorm van een verslag

• Verslag kern-kwaliteiten met motivatie

thema 2 Thema: Kies actief BOT • Uitleg over Kies actief en competenties • Begeleiden invullen Kies actief test • De resultaten van de Kies actief test bespreken Zelfstudie • Verwerkingsopdracht in de vorm van een verslag

• Een print van de uitslag van de Kies Actief test

• Beschrijving op basis van de uitslag waar je nu staat en waar je aan wilt gaan werken in dit keuzedeel.

thema 3 Thema: interview BOT • Interviewtechnieken • Interviewoefening in duo’s. • Uitleg over interviewopdracht en het schrijven van

het interviewverslag. Zelfstudie • Voorbereiden interview • Afnemen interview • Schrijven interviewverslag

• Een interviewverslag van het gesprek met een student van de beoogde hbo-opleiding.


thema 4 Thema: meeloopdag BOT • LOB gesprek Zelfstudie • Meeloopdag • Verslaglegging meeloopdag

• Korte verslaglegging van de meeloopdag

thema 5 Thema: motivatiebrief BOT • Uitleg over opbouw motivatiebrief • Bespreken van voorbeelden Zelfstudie • Informatie verzamelen • Schrijven van de motivatiebrief

• Een motivatiebrief waarin je aangeeft waarom jij vindt dat je geschikt bent om te starten aan deze opleiding

Formele inhoud/werkproces

Inhoud en afsluiting Didactische werkvormen

Porfolio / op te leveren resultaten

Werkproces 1.2 Zoekt, selecteert en analyseert informatie ten behoeve van een (studie) opdracht Werkproces 1.3 Werkt samen in projectgroepen. Werkproces 1.2 en 1.3 worden integraal behandeld

1.2: Aan de hand van een casus een rapport uitwerken, waarbij de gehanteerde informatiebronnen, de analyse en de weergave van de informatie voldoende zijn om in verschillende situaties juiste en betrouwbare informatie te verstrekken. Examenopdrachten 1.2

• De student ontvangt een casus. Op basis van die casus gaat hij – samen met de andere leden van de projectgroep – informatie zoeken, selecteren en analyseren.

• De student definieert het probleem, bekijkt zaken vanuit verschillende invalshoeken, onderscheidt hoofden bijzaken en trekt logische conclusies.

thema 6 Thema: projectmatig werken en rollen in een werkgroep BOT • Uitleg over werkproces 1.2 en 1.3 en

beoordelingscriteria. • Projectmatig werken. • Verschillende rollen in een projectgroep • Denkhoeden van Bono • Belbin test • Samenstellen van de projectgroepen Zelfstudie • Bestuderen van achtergrondinformatie • Verwerkingsopdracht in de vorm van een verslag

• Een verslag met beschrijving van twee of drie natuurlijke teamrollen met een koppeling aan de denkhoeden van Bono

thema 7 Thema: competenties en samenwerken BOT • Competenties • Introductie casus • Vergaderen • Samenwerkingscontract

• Samenwerkingscontract


• De student stelt vragen, vergelijkt verschillende bronnen, toetst bronnen op relevantie en betrouwbaarheid en is kritisch ten opzichte van de weergave van informatie.

• De student formuleert vlot, bondig en in correct Nederlands (3F). Hij stemt de informatie af op de vraag/behoefte en doelgroep en is volledig in de bronvermelding.

1.3: De student laat zien dat hij kan samenwerken in projectgroepen Examenopdrachten 1.3: • Projectgroepleden nemen gezamenlijk

verantwoordelijkheid voor het proces en resultaat.

• Projectgroepleden staan open voor de inbreng van anderen, komen afspraken na en lossen meningsverschillen op.

• Projectgroepleden formuleren heldere doelen en stappen, houden zich aan de planning en daaraan gekoppelde deadlines en bewaken de voortgang.

• Tijdens het werken in de projectgroep toont de student probleemoplossend vermogen en draagt suggesties aan ter verbetering van het groepswerk/ groepsproces

• Vergaderoefening Zelfstudie • Bestuderen van achtergrondinformatie • Samenwerkingscontract opstellen

thema 8 Thema: plan van aanpak BOT • Bestuderen van achtergrondinformatie • Plan van aanpak Zelfstudie • Bestuderen achtergrondinformatie • Opstellen plan van aanpak

• Plan van aanpak

thema 9 Thema: informatie verzamelen BOT • Informatie verzamelen • Zoekplan • Betrouwbaarheid van informatiebronnen Zelfstudie • Opdracht deel casus • Invullen en uitvoeren zoekplan • Checken betrouwbaarheid van de bronnen

• Uitwerking deel van de casus

• Zoekplan • Checklist

betrouwbaarheid bronnen

thema 10 Thema: lezen en samenvatten van teksten BOT • Leesstrategieën • Samenvatten Zelfstudie • Bestuderen van achtergrondinformatie • Artikel samenvatten

• Samenvatting artikel

thema 11

Thema: verslag schrijven en bronvermelding BOT • Uitleg over het schrijven van een verslag • APA richtlijnen • Zelfbeoordeling schrijfvaardigheden • Oefening bronvermelding volgens APA Zelfstudie



• Opdracht deel casus thema 12 Thema: feedback geven en ontvangen

BOT • Uitleg over feedback geven • Uitleg over feedback ontvangen • Oefenen met feedback geven en ontvangen Zelfstudie • Bestudeer achtergrondinformatie • Opdracht deel casus • Feedback geven en vragen aan mede-

groepsleden • Reflecteren op rol in het project


• Een feedbackformulier voor elk lid van de projectgroep.

• Een reflectieverslag over je rol in het project naar aanleiding van de ontvangen feedbackformulieren en zelfreflectie.

thema 13 Thema: argumenteren en presenteren BOT • Uitleg over argumenteren • Uitleg over presenteren • Debatoefening Zelfstudie • Opdracht deel casus • Eindproduct casus afronden


• Portfolio compleet

thema 14 Thema: presentatie eindproducten casus BOT • Presentatie aan elkaar en aan de docent

• Presentatie eindresultaat

Formele inhoud/werkproces

Inhoud en afsluiting Didactische werkvormen Porfolio / op te leveren resultaten

Werkproces 1.4 Reflecteert op gedrag en resultaten

Reflectie op het studiekeuzeproces Examenopdrachten:

• Beginsituatie ten aanzien van de hbo-competenties in beeld brengen

thema15 Thema: reflecteren BOT • Reflecteren • STARR methode Zelfstudie • Bestuderen achtergrondinformatie • Kies actief test invullen

• Reflectieverslag


• Eindsituatie ten aanzien van de hbo-competenties in beeld brengen: reflectie op gedrag en resultaten

• Student maakt een gefundeerde keuze voor een mogelijke vervolgstap in zijn (school)loopbaan.

Het keuzedeel wordt afgesloten met een portfolio examen

• Reflectieverslag over de (leer)ervaringen opgedaan in het keuzedeel aan de hand van datgene dat je geleerd hebt over reflecteren en feedback gaat vastleggen in je reflectieverslag.

thema 16 Thema: portfolio examen en CGI BOT • Voorbereiding op het examen • Oefenen CGI Zelfstudie • Voorbereiding op het portfolio-examen


Bijlage 3: Interviewen Een interview bouw je als volgt op8:

1. Voorbereiden van het interview 2. Afnemen van het interview 3. Het schrijven van een interviewverslag

1. Voorbereiden van het interview Zorg ervoor dat je goed bent voorbereid wanneer je iemand gaat interviewen. Als iemand jou zou interviewen, zou je het ook prettig vinden als die persoon heeft nagedacht over de vragen en een duidelijk doel voor ogen heeft. Doorloop de volgende stappen om je interview goed voor te bereiden:

• Denk na over het doel van je interview: welke informatie wil je krijgen door dit interview? • Bepaal de doelgroep: wie ga je interviewen? • Bedenk de verschillende onderwerpen waarover je vragen wilt stellen. Onderwerpen die aan bod

komen zijn: o wat leer je op de hbo-opleiding? o welke vaardigheden ontwikkel je er? o welk gedrag wordt er van je verondersteld? o de arbeidsmarktperspectieven van de functie waartoe de beoogde opleiding leidt o instroomeisen beoogde opleiding o …

• Schrijf alle vragen op die je kunt bedenken bij de verschillende onderwerpen. • Bekijk de vragen op inhoud: selecteer de vragen die echt passen bij je doel. • Bedenk of je open of gesloten vragen wilt stellen. • Zet alle vragen per onderwerp in een logische volgorde. • Formuleer duidelijke en korte vragen (geen samengestelde vragen die uit meerdere vragen bestaan). • Bedenk wat je zegt in de inleiding en in de afsluiting. • Bepaal hoeveel tijd je ongeveer nodig hebt voor het gesprek. • Bedenk hoe je het gesprek registreert. (Je kunt aantekeningen maken of het interview opnemen. Als je

opneemt, vraag dan wel eerst toestemming aan de geïnterviewde. Het voordeel van aantekeningen maken is dat je echt goed moet luisteren en moet doorvragen als je iets niet begrepen hebt.)

2. Afnemen van het interview Hoe verloopt een interview zo soepel mogelijk? Lees de onderstaande aanwijzingen zorgvuldig door:

• Vertel in de inleiding iets over jezelf en over het doel van het interview. Geef de geïnterviewde ook de gelegenheid om jou iets te vragen.

• Stel de vragen zoals je ze hebt voorbereid. Probeer antwoorden te krijgen waar je iets aan hebt. Krijg je die niet, stel dan extra vragen om de geïnterviewde een beetje in de goede richting te duwen.

• Geef af en toe een samenvatting van een antwoord. Op deze manier kun je controleren of je alles hebt begrepen. De geïnterviewde heeft dan nog de kans om iets toe te voegen. Je kunt hiervoor de volgende constructies gebruiken:

o Begrijp ik goed dat …… o U/je vindt dus dat …… o U/je zegt dus dat……

• Laat af en toe een stilte vallen. Vaak licht een geïnterviewde zijn antwoord dan nog wat toe.

8 www.taalwinkel.nl/category/studievaardigheden/interviewen


• Aan het einde van het interview vat je het gesprek samen en je vraagt of de geïnterviewde nog iets wil toevoegen.

• Vraag of de geïnterviewde het interview wil inzien. 3. Het schrijven van een interviewverslag Voor het schrijven van het verslag kun je de volgende stappen nemen:

• Schrijf de antwoorden uit als je het interview hebt opgenomen. Heb je het interview met iemand anders samen gedaan, vergelijk dan je aantekeningen en maak ze compleet.

• Zet de antwoorden in een logische volgorde. • Kies de vorm waarin je het verslag schrijft: • directe vorm: vraag – antwoord

verhaalvorm: een lopend verhaal in de hij/zij-vorm • Controleer je verslag aan de hand van de volgende vragen:

o Heb je de antwoorden volledig en eerlijk weergegeven? o Ben je geen belangrijke informatie vergeten uit je aantekeningen? o Heb je je verslag gecontroleerd op grammatica– en spelfouten (bijvoorbeeld werkwoorden,

zelfstandig naamwoorden en bijvoeglijk naamwoorden)? • Als het verslag klaar is, laat het dan lezen door de geïnterviewde om te kijken of je geen

interpretatiefouten hebt gemaakt. Als het nodig is, verbeter je je verslag. Op www.taalwinkel.nl/category/studievaardigheden/interviewen lees je nog meer handige tips en kun je ook instructiefilmpjes bekijken.

http://www.taalwinkel.nl/taalhulp/grammaticale-kwesties/

http://www.taalwinkel.nl/taalhulp/werkwoordspelling/

http://www.taalwinkel.nl/taalhulp/zelfstandige-naamwoorden/

http://www.taalwinkel.nl/taalhulp/bijvoeglijke-naamwoorden/


Bijlage 4: Werken in projectgroepen 3.1 Taken, rollen en verantwoordelijkheden Bij een project krijg je een opdracht zoals: “schrijf een marketingplan, ontwerp een nieuw product, stel een beleidsplan op”. Zo’n opdracht is een situatie die je tegen kunt komen in de beroepspraktijk. Meestal heeft de opdrachtgever een probleem, waarbij hij een team van adviseurs inhuurt om het op te lossen. Door met een projectteam het probleem aan te pakken, te analyseren en op te lossen leer je op een realistische manier het beroep in de vingers te krijgen. De opbouw van een project ziet er grofweg als volgt uit. Je gaat eerst het beroepsprobleem goed analyseren. Vervolgens ga je uitwerken hoe je het probleem gaat aanpakken en welke werkwijze en informatiebronnen je hiervoor gaat gebruiken. Dat leg je dan vervolgens in een plan van aanpak voor aan je opdrachtgever. Daarna ga je samen aan de slag met de uitwerking van het plan en lever je het gewenste beroepsproduct op. Tenslotte evalueer je het eindproduct (de oplossing van het probleem) en de wijze waarop je daartoe gekomen bent. De projectgroep Een projectgroep bestaat uit drie tot vijf personen. De projectgroep is verantwoordelijk voor de voortgang en de resultaten van het project. Je organiseert als projectgroep zelf de planning en de interne communicatie. Je verdeelt samen het werk en ziet toe op het uitvoeren daarvan. Je zorgt voor een goede samenwerking door vooraf duidelijke afspraken met elkaar te maken en elkaar daaraan te houden. Tijdens het project beoordeel je elkaar ook op je competentieontwikkeling op het gebied van samenwerken in projecten. De individuele projectleden Als individueel projectlid ben je verantwoordelijk voor de omvang en kwaliteit van je eigen inbreng in het project. Je inhoudelijke bijdragen aan de uitvoering van de projectopdracht worden in de eerste plaats verwerkt in het gezamenlijke eindproduct. In de tweede plaats gebruik je deze bijdragen voor het individuele reflectieverslag dat je als afsluiting van het project schrijft. In dit reflectieverslag dien je zowel je inhoudelijke bijdrage aan het project als ook je bijdrage aan het groepsproces te verantwoorden. Tijdens het project werk je namelijk ook aan de ontwikkeling van je competenties op het gebied van samenwerken en je eigen specifieke actiepunten daarbinnen. Hierover lees je meer in het laatste deel van deze handleiding. De projectbegeleider Een projectbegeleider heeft twee belangrijke functies: het bieden van ondersteuning gedurende het project en het beoordelen van het projectresultaat en de competentieontwikkeling na afloop van het project. De ondersteuning bestaat uit coaching van de projectgroep. De projectbegeleider ondersteunt de projectgroep door jullie te helpen om de goede vragen te stellen en de vragen om te zetten in activiteiten die antwoorden geven op de vragen. De projectbegeleider zal de samenwerking stimuleren door jullie te helpen elkaar aan te spreken op gemaakte afspraken. De projectbegeleider ondersteunt ook inhoudelijk door middel van feedback op de geleverde prestaties of producten. Hij wordt steeds door de groep geïnformeerd over de voortgang van het project, waardoor hij problemen kan signaleren en suggesties kan doen voor de aanpak van deze problemen. Tevens coacht de projectbegeleider je op de voortgang van je individuele competentieontwikkeling tijdens het werken aan het project. De projectbegeleider is daarnaast de beoordelaar van het gezamenlijke eindproduct en van de individuele reflectieverslagen, waarin je individuele bijdragen aan het project en je competentieontwikkeling verantwoord worden.

3.2 De fasering van het project Elk project bestaat uit vier fasen: de oriëntatiefase, de ontwerpfase, de uitwerkingsfase en de evaluatiefase. De vier fasen zullen niet allemaal evenveel tijd bestrijken. Het grootste gedeelte van de tijd zal door de


uitwerkingsfase in beslag genomen worden. De uitwerkingsfase verloopt het meest efficiënt als de oriëntatie- en ontwerpfase goed doorlopen worden.

Documenten voor de opdrachtgever

Documenten voor het leerproces

Oriëntatiefase

Probleemanalyse Samenwerkingscontract

Ontwerpfase

Plan van aanpak Individuele registratie van k h d

Uitwerkingsfase

Conceptversie

Eindproduct

Individuele registratie van

werkzaamheden

Evaluatiefase

Evaluatierapport/Reflectieverslag

Fase 1: Oriëntatiefase (week 1-2) Samenwerkingscontract In de oriëntatiefase maakt de projectgroep eerst duidelijke afspraken met betrekking tot de samenwerking. De gemaakte afspraken worden vastgelegd in het samenwerkingscontract. Dit contract geeft duidelijkheid over de rollen, taken en verantwoordelijkheden van de verschillende projectgroepleden. Het gaat om afspraken over wanneer en hoe je elkaar kunt bereiken, hoe jullie bepaalde informatie onderling gaan uitwisselen, op welke wijze jullie buiten de geplande bijeenkomsten met je projectbegeleider gaan communiceren enz. Je maakt daarnaast een planning van de momenten waarop je als projectgroep met elkaar vergadert. Verder leg je vast welke afspraken gelden binnen de projectgroep. Deze afspraken kunnen betrekking hebben op de aanwezigheid van projectgroepleden, de bereikbaarheid van de leden, de individuele voorbereiding voor en deelname tijdens bijeenkomsten, specifieke rollen tijdens de vergaderingen enz. Het is bij al deze onderdelen van belang om niet alleen de afspraken te beschrijven, maar vooral ook de consequenties wanneer een projectgroeplid zich niet aan de afspraken houdt. In bijlage 8 is een mogelijke opzet voor het samenwerkingscontract opgenomen.Het samenwerkingscontract wordt ingeleverd bij de projectbegeleider, die er ook feedback op zal geven. Probleemanalyse Het feitelijke project start in deze fase met het verstrekken van de opdracht door de opdrachtgever. In de regel formuleer je vervolgens in een probleemanalyse wat je hiervoor precies gaat onderzoeken, op welke manier en met welk doel. Dit betekent dat je voor de opdrachtgever het managementprobleem, het onderzoeksprobleem en de onderzoeksdoelstelling van het project moet formuleren. Vervolgens bepaal je de onderliggende onderzoeksvragen. Om jullie bij je eerste project op weg te helpen zijn deze in de projectopdracht al grotendeels voor jullie uitgewerkt. Pak de opdrachtbeschrijving er tijdens het project wel regelmatig bij om te kijken of je nog steeds op de goede weg zit! Fase 2: Ontwerpfase (week 2-3) Plan van aanpak In de ontwerpfase gaan jullie meer inhoudelijk met de opdracht aan de slag. Daartoe schrijf je een plan van aanpak. Het plan van aanpak voor een project bevat een planning van alle activiteiten die nodig zijn om de opdracht uit te voeren. Ook maak je een duidelijke taakverdeling per persoon. Dit is nodig in


verband met de individuele verantwoording in je reflectieverslag. Het is daarom van belang dat je gedurende deze fase de individuele registratie van je werkzaamheden goed bijhoudt. In de planning wordt heel concreet aangegeven welke activiteiten in welke volgorde uitgevoerd moeten worden om de onderzoeksvragen te kunnen beantwoorden. Bij elke activiteit wordt aangegeven wie deze gaat uitvoeren, wanneer en hoe. Je geeft ook aan welke bronnen en leermiddelen daarvoor gebruikt worden. Hoe concreter je de taken vertaalt in acties en stappen, des te groter is de kans dat alles ook echt gebeurt.

Stappen/ activiteiten

Bronnen/leer-middelen

Verantwoordelijke

Start Klaar Kosten/ uren

Fase 3: Uitwerkingsfase (week 4 - 10) In deze fase gaan jullie het plan van aanpak praktisch vertalen en uitvoeren. De taken zijn verdeeld en ieder voor zich gaat de taken uitwerken die hij gekregen heeft. De uitwerkingen worden aan elkaar toegestuurd en tijdens de bijeenkomsten met elkaar besproken. Gedurende deze fase is het heel belangrijk om regelmatig inhoudelijk feedback te geven op elkaars individuele stukken en activiteiten. Op deze manier zorg je ervoor dat het eindproduct ook een samenhangend geheel wordt. Conceptversie Na ongeveer driekwart van de tijd die voor het project staat, lever je een conceptversie van het eindproduct aan. Hierin worden alle tot dan toe gemaakte bijdragen van de projectgroepleden tot één geheel samengevoegd. Het is aan te raden om één groepslid de redactie te laten voeren en de verschillende onderdelen tot één samenhangend geheel te laten samenvoegen. De conceptversie van het eindproduct wordt besproken met de projectbegeleider. Eindproduct Wanneer de conceptversie is besproken en door de projectbegeleider van feedback is voorzien, worden in het laatste deel van de uitwerkingsfase de nodige aanpassingen gedaan. De afronding van het project bestaat uit het creëren van een professioneel eindresultaat waarin alle onderdelen goed op elkaar zijn afgestemd. Vervolgens wordt het definitieve eindproduct overhandigd aan de projectleider. Het uiteindelijke oordeel van de projectbegeleider wordt voorzien van een schriftelijke toelichting.

Fase 4: Evaluatiefase (week 11-12) Reflectieverslag In de laatste fase richt je je op het schrijven van een evaluatie in de vorm van een individueel reflectieverslag. In het individuele verslag reflecteer je zowel op je eigen bijdrage aan en functioneren binnen het projectteam als ook op de ontwikkeling van je individuele competenties op het gebied van samenwerken binnen projecten. In het volgende deel van deze projecthandleiding vind je de benodigde informatie voor het werken aan je competentieontwikkeling.


Bijlage 5: Tips voor het werken in de projectgroep Eerste bijeenkomst: kennismaken

Wijs eerst een voorzitter en een notulist aan. De voorzitter maakt een rondje en vraagt iedereen een aantal praktische gegevens, zoals naam, leeftijd, mailadres, mobiel nummer etc. Als nog niet iedereen elkaar kent, kan wat extra tijd worden besteed aan de kennismaking. De voorzitter moet erop letten dat iedereen aan de beurt komt.

Projectetiquette

Meld je altijd van tevoren af voor een bespreking, wanneer je niet kunt komen. Wanneer je niet aanwezig bent geweest, vraag dan wat je kunt inhalen of doe zelf een

voorstel voor wat je kunt inhalen. Neem daarin zelf het initiatief! Maak een probleem zo snel mogelijk bespreekbaar, eventueel met hulp van

de projectbegeleider, en maak een plan voor het probleem. Leg ernstige problemen altijd voor aan de projectbegeleider. Praat niet over maar mét iemand. Je hoeft nooit iets te “pikken” wat je niet wilt. Wees eerlijk in het geven van feedback. Wees eerlijk in het ontvangen van feedback. Geef anderen ruimte om te reageren. Spreek altijd een nieuw tijdstip af. Geef iemand altijd een tweede kans. Geef iemand altijd eerst een waarschuwing en de mogelijkheid tot verbetering, voordat je de

projectbegeleider inschakelt.

Problemen die de groep zelf oplost

Te laat komen van een groepslid. Een groepslid komt een paar keer niet. Een groepslid doet geen voorstel om werk in te halen. Een groepslid heeft een taak niet af. Een planning wordt (gedeeltelijk) niet gehaald. Een groepslid houdt zich niet aan de gemaakte afspraken.

Problemen waarbij de projectbegeleider betrokken wordt

Een groepslid is meer dan 20% van de tijd afwezig geweest. Een groepslid voert de taken meerder malen niet uit volgens de afspraken. De planning wordt niet gehaald, waardoor het eindtraject de mist in dreigt te gaan. Ernstige conflictenin de groep.


Bijlage 6: Werken aan competenties Door de samenwerking met anderen levert iedere student een positieve bijdrage aan de casus van werkproces 2. Deze samenwerking wordt met een vergrootglas bekeken in werkproces 3. Leerdoelen werkproces 3: Werkt samen in projectgroepen Laat bereidheid tot samenwerken zien: draagt gezamenlijke verantwoordelijkheid voor proces en resultaat, staat open voor de inbreng van anderen, komt afspraken na en lost meningsverschillen op. Werkt systematisch: formuleert heldere doelen en stappen, houdt zich aan deadlines en bewaakt het overzicht. Gebruikt probleemoplossend vermogen in de projectgroep: speelt in op kansen en bedreigingen, combineert creativiteit met realiteitszin en draagt bruikbare oplossingen aan. De onderliggende competenties in dit werkproces zijn:

• Samenwerken en overleggen • Analyseren • Creëren en innoveren • Plannen en organiseren

De volgende kwaliteiten komen aan bod:

• Sociaal-communicatief handelen • Probleemgericht denken • Onderzoeken • Kritisch denken • Methodisch werken

4.1 Wat is een competentie? Parallel aan het werken in de projectgroep, loopt ook je individuele competentie-ontwikkeling. Het werken aan je competenties is een belangrijk onderdeel van veel Nederlandse hbo-opleidingen omdat het werkveld waar je als HBO-er terecht komt, hier naar vraagt. Als je aan een hbo-opleiding gaat studeren, kun je niet om het begrip competentie heen. Vrijwel elke hbo-opleiding heeft zijn opleiding ingedeeld op basis van competenties. Tijdens dit project werk je aan een paar competenties en als je door gaat studeren aan een hbo-opleiding, ontwikkel je deze –en andere competenties- natuurlijk verder. Je zult zien dat de competenties aan een hbo-opleiding verschillende niveau’s hebben; hoe verder in je studie, hoe hoger het niveau. Maar wat is een competentie eigenlijk? Een competentie is een vermogen dat kennis, attitude en vaardigheidsaspecten omvat om in concrete taaksituaties doelen te bereiken. Het gaat erom dat wat je moet kunnen als je straks een beroep gaat uitoefenen. Je wordt geacht beroepsproblemen adequaat te kunnen oplossen en daarvoor heb je gereedschap nodig, je competenties. Een competentie bestaat uit de combinatie van drie onderdelen: Kennis Kennis betekent weten wat je moet doen. Inhoudelijke en theoretische kennis vormt het “gereedschap” waarmee wordt gewerkt en is daarmee een basisvereiste voor succesvol functioneren. Kennis wordt beschreven als vereiste vakinhoudelijke expertise, vereiste ervaring, taken/ verantwoordelijkheden/bevoegdheden en soort/niveau van gevolgde opleidingen. Vaardigheden Vaardig betekent dat je weet hoe je iets moet doen. Vaardigheden zijn fysieke handelingen waar iemand bedreven in is. Attitude Attitude gaat over je houding, de manier waarop je een taak uitvoert en waarom je het zo doet.


Neem als voorbeeld het behalen van je rijbewijs; dat krijg je pas als je competent bent om auto te rijden. Hier geldt ook dat je de combinatie van zowel de kennis, vaardigheden als attitude moet hebben, voordat je je rijbewijs haalt. De kennis bestaat uit het weten wat de verkeersregels zijn en wat de verkeersborden betekenen. Dit is het theoretische deel. De vaardigheden bestaan uit het schakelen, remmen, sturen, in je spiegels kijken en verkeerssituaties goed in schatten. Maar je krijgt pas je rijbewijs wanneer je ook de juiste attitude laat zien in de auto: remmen bij een oranje stoplicht, voetgangers op een zebrapad voorrang geven en opletten op fietsers en kinderen in het verkeer.

4.2 Competenties tijdens dit werkproces Tijdens dit werkproces komen de volgende competenties aan bod:

1. Samenwerken 2. Analyseren 3. Creëren en innoveren 4. Plannen en organiseren.

Hieronder worden deze vier verder toegelicht.

1. Samenwerken Het vermogen om jouw eigen gedrag functioneel af te stemmen op anderen Je: - maakt afspraken en komt deze na - maakt een taakverdeling en houdt zich daaraan - neemt verantwoording voor de uitvoering van je eigen taak - stemt je eigen gedrag af op anderen in de samenwerking - durft eigen rol in de samenwerking ter discussie en stelt deze bij als dat nodig is - overlegt met anderen over de juiste werkwijze - stemt eigen gedrag af op de gevraagde activiteit - respecteert de mening van anderen - onderhandelt - geeft (opbouwende feedback) - staat open voor feedback - kan omgaan met conflicten

2. Analyseren


Het vermogen om ingewikkelde verschijnselen of problemen uit elkaar te rafelen in de belangrijkste hoofden bijzaken om te begrijpen hoe deze verschijnselen of problemen in elkaar zitten Je: - overziet alle belangrijke onderdelen van een verschijnsel of probleem - selecteert belangrijke informatie (hoofdzaken van bijzaken kunnen onderscheiden en benoemen) - zoekt kennis, theorieën en bestaande manieren/modellen om te analyseren op en gebruikt deze om

verschijnselen of problemen te kunnen verklaren - ordent informatie en vat deze kort samen - interpreteert informatie en legt de belangrijkste verbanden - beoordeelt informatie op juistheid - trekt gefundeerde conclusies

3. Creëren en innoveren Het vermogen om door middel van nieuwe en originele ideeen een project of ander doel te realiseren. Bestaande en nieuwe oplossingen en werkwijzen toepassen door het combineren van informatie uit verschillende bronnen. Je:

- verbindt verschillende soorten informatie met elkaar en komt daarmee tot eigen ideeën - komt op vindingrijke wijze tot ideeën voor verandering en verbetering in het eigen werk - staat open voor ideeën van anderen en neemt deze mee, staat open voor actuele wetenschappelijke

ontwikkelingen. - hebt creatieve en frisse ideeën voor nieuwe producten of diensten of voor strategieën voor bestaande

producten/diensten - genereert nieuwe ideeën in het werk ook samen met anderen, betrekt wetenschappelijke

ontwikkelingen hierbij - betreedt bij tegenslagen nieuwe paden of bedenkt alternatieve oplossingen - improviseert bij onvoldoende of onduidelijke informatie \ - stimuleert anderen tot creatief denken en handelen - benadert vraagstukken uit een andere invalshoek (‘out of the box’ denken) en maakt zo nieuwe wegen

zichtbaar waardoor nieuwe oplossingsrichtingen ontstaan

4. Plannen en organiseren het vermogen om het eigen handelen en dat van anderen doelgericht af te stemmen op doelen en werken leerprocessen die daarmee samenhange. Het effectief bepalen van doelen en prioriteiten en hierbij benodigde acties, mensen, tijd of middelen inzetten om bepaalde doelen te bereiken.

Je: - formuleert haalbare doelstellingen voor jezelf en voor anderen - ontwikkelt inzicht in het proces en ontleedt een opdracht in fasen - plant het proces en maakt afspraken over taakverdeling (wie doet wat en wanneer) - stelt prioriteiten en bepaalt wat urgent is en wat bijzaak - neemt zelf stappen om doelen te bereiken - draagt verantwoordelijkheid voor het behalen van de eigen doelen en die van het team - stelt planningen en werkschema’s op, bereidt werkzaamheden zorgvuldig voor. - gaat efficiënt om met tijd en middelen, gebruikt beschikbare middelen optimaal. - bent doelgericht en houdt vast aan het eigen plan. Laat de doelen niet los als het tegenzit en

anticipeert hierop. - houdt de werkvoortgang in de gaten, is steeds op de hoogte van de actuele stand van zaken. - levert werk voor anderen op een gestructureerde wijze aan. - schakelt anderen in op basis van bekwaamheid en interesse.

Halverwege het project beoordeel je je mede-leerlingen op hun competenties en bespreek je samen, wat al goed gaat (tops) en wat nog beter kan (tips). Aan het eind van het project beoordeel je elkaar weer. Aan de hand van de feedback die jij ontvangt, kun je reflecteren op je eigen competentie-ontwikkeling en hieruit leren voor de toekomst.


Bijlage 7: Tips voor vergaderen en voorzitten De voorzitter Taken van de voorzitter: algemeen

de zorg voor de agenda en (evt.) bijbehorende stukken de zorg voor alle formaliteiten de bewaking van de vergaderstructuur (aankondigen van agendapunten etc.) de zorg voor een goed verloop van de discussie

Taken voor de vergadering

oriëntatie op de deelnemers agenda opstellen en tijdig verspreiden onder de deelnemers agendapunten voorstructureren (taken goed voorbereiden!) oriëntatie op vergaderprocedures (stemmingen e.d.) afspraak met notulist maken (manier van notuleren, bijv. verslag of actielijst maken)

Taken tijdens de vergadering

vergadering openen: welkom heten en bespreking van de agenda agendapunt inleiden: precies aangeven wat het doel en het belang is van de bespreking ervan structuur vasthouden:

‐ woordenbrij kort samenvatten ‐ afdwalingen signaleren en teruggaan naar het onderwerp ‐ voorbarige opmerkingen naar later verschuiven

ideeën of commentaren inventariseren de deelnemers stimuleren tot deelname (door middel van het stellen van inhoudelijke

vragen, om voorbeelden vragen, doorvragen, persoonlijk aanspreken) meningsverschillen hanteren en consensus bereiken met de projectgroep en soms

knopen doorhakken

Taken na de vergadering

controle op de gemaakte notulen controle op de toezending van de notulen controle op de gemaakte afspraken

De notulist

Geef per agendapunt de essentie weer, maak samenvattende notulen. Maar schrijf wel volledige zinnen, geen telegramstijl

Notuleer afspraken en besluiten heel precies: zet bijvoorbeeld een %-teken in de kantlijn (=afspraak / besluit), handig voor besluitenlijst aan het eind

Bekijk van tevoren goed de agenda, maak een hoofdindeling voor de structuur van de agenda Maak onderscheid in hoofden bijzaken en vraag toelichting bij onduidelijkheden Geen namen, behalve van actienemers of sprekers met nadrukkelijk eigen standpunt Werk je aantekeningen zo snel mogelijk na de vergadering uit!

De deelnemers Taken voor de vergadering

oriënteren op de agenda oriënteren op de andere deelnemers


oriënteren op de verschillende agendapunten de vergadering goed voorbereiden

Taken tijdens de vergadering

meewerken aan de structuur: maak duidelijk hoe jouw bijdrage samenhangt met die van een ander

sfeer zo werkbaar mogelijk houden goed luisteren (terugkoppelen dan pas reageren), helder zenden (kort, eenduidig

en gestructureerd) en kritisch en constructief omgaan met evaluaties eventueel het geven van feedback aan de voorzitter

Taken na de vergadering

notulen tijdig ophalen en controleren gemaakte afspraken nakomen

1. Opening en agenda Welkom heten, werkwijze voorzitter, taken aangeven, presentielijst, vaststellen agenda en eventueel inventariseren van de w.v.t.t.k (wat verder ter tafel komt).

2. Notulen vorige vergadering

Opmerkingen naar aanleiding van de vorige notulen, eventueel controle van de actiepunten

3. Ingekomen stukken Bijvoorbeeld post 4. Mededelingen Korte mededelingen over zaken die van belang zijn voor de groep 5. Agendapunten De onderwerpen die deze vergadering besproken moeten worden 6. W.v.t.t.k. Zaken die in dezelfde vergadering besproken moeten worden, maar die

nog niet op de agenda stonden. Dit kunnen punten naar aanleiding van de notulen, ingekomen stukken of mededelingen zijn.

7. Rondvraag Gelegenheid voor vragen en opmerkingen 8. Evaluatie Terugkijken op hoe de vergadering verlopen is en hoe de deelnemers

bijgedragen hebben 9. Sluiting Bedanken voor de bijdrage, nieuwe vergadering vaststellen en

vergadering afsluiten


Bijlage 8: Opzet voor een samenwerkingscontract

Mogelijke opzet voor een samenwerkingscontract Informatie en communicatie De namen, adressen, telefoonnummers en email adressen van de projectgroepleden.

Hiermee is het voor de projectgroep duidelijk hoe zij elkaar kunnen bereiken.

Planning De tijdstippen en plaats waarop de projectgroep, begeleid of onbegeleid, bij elkaar komt.

Hiermee is het voor de projectgroep duidelijk wanneer en waar zij elkaar kunnen bereiken.

Organisatie De regels van aan- en afwezigheid. Een deel van

deze regels gaat over de manier waarop leden elkaar aanspreken als iemand niet aanwezig is en wat de consequenties van afwezigheid zijn.

De regels voor deelname aan bijeenkomsten. Een deel van deze regels gaat over de manier waarop leden elkaar aanspreken als iemand niet of niet voldoende deelneemt en wat de consequenties hiervan zijn.

De afspraken om met elkaar om te gaan.

De manier waarop leden elkaar aanspreken als iemand niet voorbereid is of wanneer de voorbereiding niet van voldoende niveau is en wat de consequenties hiervan zijn.

De regels van verslaglegging

Overige afspraken

Hiermee maakt de projectgroep duidelijk aan welke regels de leden zich houden.

Hiermee maakt de projectgroep duidelijk hoe een evenredige bijdrage van elk van de leden tot stand komt.

Spreek met je projectgroep de begeleide

en onbegeleide bijeenkomsten af per week. Zorg dat de agenda en notulen van alle

begeleide en onbegeleide bijeenkomsten ook naar de projectbegeleider gestuurd worden.

Zorg dat agenda en notulen vóór de volgende bijeenkomst verstuurd zijn.

Zorg dat iedereen voorzitter kan zijn. Zorg dat iedereen notulist kan zijn. Spreek altijd een nieuw tijdstip af wanneer je

elkaar weer ziet. Hiermee maakt de projectgroep duidelijk wat

onder goede voorbereiding wordt verstaan. Hiermee maakt de projectgroep duidelijk op welke manier er verslagen gemaakt worden en wat er met die verslagen gedaan wordt. Hiermee geeft de projectgroep aan wat zij van elkaar verwachten.


Bijlage 9: Opbouw plan van aanpak9 Als je een project moet uitvoeren, heb je vaak met veel verschillende factoren en mensen te maken. Om te zorgen dat het project overzichtelijk wordt en blijft en om te zorgen dat het project tot een goed einde wordt gebracht, schrijf je een plan van aanpak. In een plan van aanpak vertel je waarom je dit project gaat uitvoeren, hoe je dat wilt doen en wat je ermee wilt bereiken. Hieronder worden de verschillende onderdelen van een plan van aanpak besproken. Elk plan van aanpak hoort bij een ander project. Elk project is anders en dus zal ook elk plan van aanpak er anders uitzien. Zorg ervoor dat jouw plan van aanpak past bij je project. De onderstaande indeling kun je aanpassen aan jouw wensen. Je kunt de kopjes bijvoorbeeld verder onderverdelen en zo een specifiek plan van aanpak schrijven voor jouw project. Tip: Het is belangrijk dat iedereen die meewerkt aan het project, zich aan het plan van aanpak committeert. De kans op slagen zal daarmee flink toenemen. Hiervoor kan het helpen om een samenwerkingscontract samen te stellen en te laten ondertekenen door alle projectleden. De opbouw van een plan van aanpak Begin je plan van aanpak met een voorblad (titelblad) en inhoudsopgave. Op het voorblad staan de volgende gegevens: Titel Eventuele ondertitel Naam van het vak Naam van de docent Datum van voltooiing Naam van de auteur(s) Studentnummer(s) E-mailadres student(en) Opleiding Tip: zorg voor een zakelijke lay-out en dat het inhoudelijk correct is. Na het voorblad volgt de inhoudsopgave. Zo krijgt de lezer een beeld van de grote lijn van de structuur. De inhoudsopgave is als volgt opgebouwd: Elementen Toelichting Genummerde hoofdstukken Ieder onderdeel is een hoofdstuk Literatuurlijst Dit is geen hoofdstuk maar een onderdeel Bijlagen Zorg voor een informatieve titel, bij meer dan één bijlage nummeren Tip: zorg voor een overzichtelijke inhoudsopgave, is de opbouw van de hoofdstukken logisch? Een plan van aanpak bestaat uit een aantal onderdelen. 1. De aanleiding voor het project/de probleemstelling In dit onderdeel geef je achtergrondinformatie over het project. Je geeft een situatieschets en je omschrijft de aanleiding van het project. Vaak komt een project voort uit een probleem dat moet worden opgelost. Als dat zo is, dan omschrijf je hier het probleem en eventueel de oorzaken ervan. In dit onderdeel kun je ook de structuur van het plan van aanpak benoemen. Dat geeft de lezer duidelijkheid over wat hij kan verwachten. Let er op dat je de aanleiding niet verwart met de doelstelling, deze bespreek je pas onder het volgende kopje.

9 http://www.taalwinkel.nl


Elementen probleemanalyse Toelichting Situatieschets • Korte bondige bedrijfsomschrijving

• In welke omgeving (sector, markt, afdeling etc.) speelt het probleem zich af?

Aanleiding • Waar komt de vraag vandaan, wat is de reden van de opdracht?

Probleemanalyse • Wat is het probleem? Waarom is het een probleem? Wanneer is het een probleem? Waar doet het probleem zich voor? Wie heeft het probleem? Hoe lang bestaat het probleem al? Wat zijn mogelijke oorzaken? Wat is de urgentie? Hoe groot is het probleem?

2. De doelstelling Onder dit kopje vertel je wat je wilt bereiken met het project. Wat is het doel? Waartoe leidt het project? Het kan zijn dat een project meerdere doelstellingen heeft, noem deze dan allemaal. Vertel ook waarom het (voor de opdrachtgever) van belang is dat de doelen worden bereikt. Doelstelling • Waarom wordt dit project uitgevoerd?

• Wat is het belang van de opdrachtgever? • Wie heeft welk mogelijk voordeel van uitvoering van dit project?

3. De opdrachtbeschrijving Hier vertel je precies wat de opdracht inhoudt. De opdracht vloeit voort uit de doelstelling(en) die je hiervoor hebt beschreven. Welke middelen ga je inzetten om dat doel of die doelen te bereiken? Meestal krijg je een duidelijke opdracht van een organisatie. Zorg dat de opdracht voor jezelf volledig duidelijk is. Wees bij de beschrijving van de opdracht ook zo specifiek mogelijk. Je beschrijft dus niet enkel de opdracht, maar ook de omvang van de opdracht, de manier waarop je zal rapporteren, het verwachte/gewenste resultaat enz. Als je een plan van aanpak schrijft voor een scriptie, vermeld je hier ook wat voor tussenproducten je op zal leveren. Ook als er beperkingen zijn die van belang zijn om te noemen, behandel je deze hier. Elementen opdrachtbeschrijving Toelichting Wat Wat wordt er opgeleverd (definieer dit in concrete en/of meetbare

resultaten)? Wie Wie gaat het project uitvoeren? Wanneer Wanneer wordt wat afgeleverd (eindproducten en/of deelproducten) 4. De werkwijze Nadat je hebt beschreven waarom je dit project doet, wat je ermee wilt bereiken en wat je precies gaat doen, beschrijf je hier hoe je dat gaat aanpakken. Je vertelt welke activiteiten je gaat ondernemen en wie en wat je precies nodig hebt. Je geeft dus ook aan wie er allemaal betrokken zijn bij het project en op welke manier. Hier bepaal je ook wat de projectgrenzen zijn: wat doe je wel en wat doe je niet. Je legt vast wat het werkgebied wordt (welke locatie, welke afdeling, welke bedrijfsprocessen etc.). Hier kun je ook vermelden hoe je de kwaliteit wilt gaan waarborgen tijdens het project, welke financiële middelen je tot je beschikking hebt en hoe de verdere organisatie verloopt. Elementen werkwijze Toelichting Hoe Hoe ga je het project uitvoeren? Werkgebied Leg de projectgrenzen vast: welke bedrijfsprocessen, afdelingen,

locaties etc. Activiteiten Welke activiteiten ga je ondernemen?


Tijd Hoe lang duurt een bepaalde activiteit, hoeveel manuren is er nodig? Geld Wat is het budget? Mensen Wie heb je nodig binnen het project en hoe vaak of hoe lang? 5. De planning Als laatste neem je in je plan van aanpak een projectplanning (activiteitenplanning) op. Zo verdeel je de taken onderling. In de projectplanning staat overzichtelijk (vaak schematisch) aangegeven wie wat wanneer doet. Wees kritisch en zorg dat je geen onderdelen vergeet. Je neemt bijvoorbeeld ook in de planning op wanneer er geëvalueerd wordt. Je kan er ook voor kiezen om de benodigdheden die per stap noodzakelijk zijn toe te voegen in het schema.


Bijlage 10: Zoekplan Informatie verzamelen De eerste fase van het informatievaardighedenproces is het maken van een zoekplan. Het oriënteren en definiëren is een belangrijke stap in het zoeken naar informatie. Bepalen wat je gaat zoeken met welke trefwoorden en je onderwerp afbakenen zijn essentieel om gericht literatuuronderzoek te kunnen doen.

Onderstaand formulier kan een hulpmiddel zijn om de fase oriënteren/definiëren te doorlopen.

Stap 1: De zoekvraag Over welk onderwerp zoek je informatie? Formuleer een open vraag.

Stap 2: Informatiedoel vaststellen Waarvoor ga je de informatie gebruiken en voor welke doelgroep?

Stap 3: Afbakening van het onderwerp Beperk je onderzoek tot een bepaalde periode (tijd), taal, plaats, invalshoek, soort publicatie

Periode: Taal: Plaats: Publicatie: Invalshoek:


Stap 4: Bepaal hoofden deelvragen Deelvragen zijn vragen die je eerst moet beantwoorden om een antwoord te kunnen geven op de hoofdvraag. Denk bijvoorbeeld aan definities van begrippen, waar kun je bepaalde statistieken vinden, enz. Hoofdvraag:

Deelvragen:

Stap 5: Formuleer de zoektermen Selecteer uit je hoofden deelvragen zoekwoorden die je gaat gebruiken Houd er rekening mee dat je Engelstalige publicaties meestal alleen vindt met Engelstalige zoekwoorden. Als je alleen met Nederlandstalige zoekwoorden zoekt, mis je een hoop belangrijke informatie!

Stap 6: Selecteer bronnen In welke bronnen (zoekmachines, websites, databanken etc.) verwacht je informatie te zullen vinden.


Stap 7: Zoeken Noteer hieronder per doorzochte bron de zoektermen die gebruikt hebt. Inclusief de manier waarop je die zoektermen hebt gebruikt, zoals booleaanse operatoren, truncatie etc. En daarbij de gegevens van de websites, publicaties etc. die je gevonden hebt en die je kunt gebruiken om je zoekvraag te beantwoorden.

Bron 1 / zoekmachine 1: Zoektermen: Soort publicatie: URL: Titel: Auteur: Organisatie: Jaar:

Bron 2 / zoekmachine 2: Zoektermen: Soort publicatie: URL: Titel: Auteur: Organisatie: Jaar:

Deze lijst kun je verder uitbreiden naar behoefte


Bijlage 11: Checklist betrouwbaarheid van informatiebronnen

Op internet kan iedereen alles wat hij wil verkondigen. Er is geen commissie die eist dat de informatie juist is of dat de uitingen objectief zijn. Ook is hier het verschil tussen commerciële informatie, propaganda e.d. niet altijd even duidelijk. Je moet dus steeds zelf uitzoeken of de informatie betrouwbaar genoeg is. Het is daarom belangrijk dat je de gevonden informatie controleert met behulp van geredigeerde informatie. Om bronnen van internet te beoordelen kun je de volgende criteria gebruiken:

Autoriteit

Wie is verantwoordelijk voor de site? Wie is de auteur van de informatie? Is dit een deskundige? Is hij/zij nog actief op dit vakgebied? Wie kan er nog meer informatie aanpassen? Op Wikipedia hangt er maar vanaf wie het laatst de informatie heeft bijgewerkt of de informatie betrouwbaar is. Van welke organisatie of instelling is de site? Wat zegt dit over de kwaliteit van de informatie? Kun je contact opnemen met de auteur of de verantwoordelijke van de site? Als er alleen een e-mailadres staat, ben dan op je hoede. Iedereen kan zelf een domeinnaam verzinnen en laten registreren en daarmee zijn eigen e-mailadres verzinnen. Daarnaast is niet makkelijk te traceren welke persoon er achter het e-mailadres zit. Als de site een normaal postadres bevat dan komt dit al een stuk betrouwbaarder over. Zijn de logo’s wel officieel en kloppen die met het beeld van de site en het beeld dat je van zo'n organisatie mag verwachten? Denk bijv. aan de bankfraude mailtjes. Welk soort site is het? Wat zegt dit over de kwaliteit van de informatie? Wat zegt de extensie?

Inhoud

Voor welke doelgroep, met welke intentie is het materiaal samengesteld? Is de informatie misschien gekleurd of zelfs gecensureerd? (bijv. propaganda, reclame, wervende tekst) Is de informatie geredigeerd? Dit gebeurt over het algemeen niet bij sites. Bevat de bron vooral feiten of meningen? Worden meningen met feiten onderbouwd? Is de informatie volledig? (Alle invalshoeken worden benaderd) Zijn er verwijzingen naar gebruikte bronnen en kun je die bronnen ook terugvinden?

Tijd

Is deze informatie (nog) juist? Komt het overeen met andere bronnen?


Wanneer is de pagina voor het laatst bijgewerkt? Let op: sommige sites laten de datum van de pagina automatisch aanpassen. De informatie hoeft dan niet up-to-date te zijn.

Ontwerp

Is de site goed opgezet? Staat de belangrijkste informatie in de top? Is overige informatie eenvoudig te vinden? Bevat de site fouten: spelfouten, taalfouten, links die niet werken? Zijn de logo's misschien vals?

Waarde

Wordt er door andere websites verwezen naar deze site? In Google kun je hier naar zoeken door onder ‘Geavanceerd zoeken’ bij ‘Zoek pagina’s met koppelingen naar de pagina’ de url in te vullen. Wordt er door betrouwbare organisaties naar deze site verwezen? Kijk niet alleen naar hoe vaak iets op internet staat maar ook naar wie dit meldt, wat is de herkomst van een bewering. Aantal citaten: Via Google Scholar kun je zien hoe vaak een artikel in andere onderzoeken is gebruikt. Als een onderzoek vaak door andere onderzoekers wordt gebruikt kun je ervan uitgaan dat het een goede bron is.

https://www.scribbr.nl/scriptie-tips/literatuur-zoeken-met-google-scholar/


Bijlage 12: Samenvatten van teksten Als je voor je studie veel moet lezen, is het handig om een samenvatting van de stof te maken. Zo hoef je tijdens het studeren voor een toets of tentamen niet meer alle studieboeken te lezen, maar alleen je samenvatting. Terwijl je leest, dwing je jezelf om hoofden bijzaken te scheiden, kritisch na te denken en de stof te ordenen. Je leest op een actieve manier waardoor je de stof beter begrijpt en onthoudt. Er zijn verschillende manieren om een samenvatting te maken: •De tekst per alinea samenvatten •Een kolommenschema maken •Een mindmap maken Tekst per alinea samenvatten Je kunt een tekst per alinea samenvatten. Dit kun je als volgt doen: •Lees de alinea •Onderstreep de belangrijkste kernwoorden •Schrijf deze kernwoorden op een papier •Maak in je eigen woorden een lopende tekst van deze kernwoorden. Het is belangrijk om je eigen woorden te gebruiken, omdat je dan zeker weet dat je de tekst begrepen hebt. •Vergelijk je eigen tekst met de originele tekst en controleer of je alle belangrijke zaken hebt opgeschreven. Let op dat je bij het maken duidelijk onderscheid maakt tussen hoofden bijzaken. Je schrijft alleen de hoofdzaken op in je samenvatting, voorbeelden horen er niet in thuis. Houd je samenvatting beknopt en maak gebruik van afkortingen. Anders loop je het gevaar dat je samenvatting te lang wordt. Kernzinnen Een tekst is vaak opgebouwd uit verschillende alinea’s. De eerste zin is vaak de kernzin van een alinea. Daarin staat de belangrijkste informatie. De rest van de zinnen uit die alinea zijn er om de hoofdgedachte te verduidelijken met bijvoorbeeld voorbeelden. Bij het maken van een samenvatting is het belangrijk dat je de kernzin en dus de hoofdgedachte herkent en deze kernzinnen als uitgangspunt neemt van je samenvatting. Structuurwoorden Schrijvers maken vaak gebruik van signaalwoorden, zoals: ‘ ten eerste.. ten tweede… vervolgens… bovendien, etc. Hiermee geven zij structuur aan een tekst. Als je een samenvatting maakt, zijn die structuurwoorden belangrijke aanwijzingen om de hoofdgedachte van de alinea te vinden. Bovendien geven de structuurwoorden aan wat de aard van de informatie is: oorzaak en gevolg, chronologie, mening en argumenten et cetera. Kolommenschema Wat is een kolommenschema? Bij een studie hoort het lezen van grote hoeveelheden tekst. Doe je dit efficiënt, dan kost het je niet te veel tijd en ben je bovendien goed voorbereid op je tentamens. Een kolommenschema maken kan je hierbij helpen. Je maakt een selectie van de belangrijkste informatie. Voor het tentamen hoef je dan niet het hele boek te herlezen maar kun je je schema gebruiken. Voordat je een kolommenschema gaat maken kijk je naar de structuur van de tekst. De meeste studieteksten hebben een structuur. De volgende structuren komen vaak voor: •opsomming (het beschrijven van een aantal kenmerken of elementen) •chronologie (op volgorde van tijd) •dit – tegenover – dat (een vergelijking) •probleem – oplossing •oorzaak – gevolg •proces


Na het bekijken van de tekststructuur kun je beginnen met het maken van een kolommenschema. Een kolommenschema bestaat uit vier kolommen.

Een kolommenschema bestaat meestal uit vier kolommen: Kolom 1: de hoofdzaak Wanneer je de titel en inleiding van een hoofdstuk leest, weet je snel wat je kunt verwachten want de schrijver geeft vaak een kort overzicht van de inhoud van de tekst. Je hebt dan de hoofdzaak gevonden. Voor het maken van een (samenvattend) schema van je tekst maak je op de computer vier kolommen. In de eerste kolom staat de hoofdzaak in een paar woorden. Kolom 2: de aspecten In een hoofdstuk kun je verschillende paragrafen vinden die allemaal deelonderwerpen zijn van het grote onderwerp. Dit zijn de aspecten van de hoofdzaak. Deze verschillende aspecten zet je in de tweede kolom van het schema. Deelaspecten Een studietekst kan lang zijn en bestaat daarom uit verschillende paragrafen. Ook binnen een paragraaf kan veel informatie staan. De paragrafen heten de aspecten, de verschillende onderwerpen binnen de paragraaf zijn de deelaspecten. Deze worden vaak aangegeven met tussenkopjes of met woorden in de kantlijn. Deze deelaspecten komen in de derde kolom te staan. De derde kolom bevat dus vrij precieze informatie. Kolom 3: de uitleg Het niveau van de vierde kolom is het niveau van de echte tekst en heet uitleg. Je moet nu alsnog zoekend door de tekst om de belangrijke dingen te vinden. Lees dus niet de hele tekst maar let op de anders gedrukte woorden, de kernzin van een alinea, definities, en signaalwoorden. Ook illustraties kunnen belangrijk zijn. Wanneer je informatie in de vierde kolom zet, vraag je dan telkens af of het hoort bij het (deel)aspect. Er is namelijk geen plaats voor nutteloze informatie (voorbeelden, herhalingen, extra uitleg). Schrijf alles in je schema kort en bondig op met symbolen en afkortingen. Definities en omschrijvingen moeten uiteraard letterlijk overgenomen worden. Kolom 4: aansprekende voorbeelden Als er in de tekst voorbeelden worden genoemd waarmee je een (deel)aspect beter begrijpt, geef die voorbeelden dan kort weer in een aparte kolom.

http://www.taalwinkel.nl/studievaardigheden/kolommenschema/attachment/kolommenschema-economie-4/


Hoe maak je een kolommenschema? Begin met het opschrijven van een belangrijk aspect (kolom 2). Ga daarna verder met de bijbehorende deelaspecten (kolom 3) en daarna de uitleg (kolom 4). Vervolgens begin je opnieuw met het volgende aspect in de tweede kolom, de daarbijbehorende deelaspecten in de derde kolom en de uitleg in de vierde. Je ‘zigzagt’ tussen de kolommen en werkt zo naar beneden tot je het hele hoofdstuk/artikel/boek gedaan hebt. Het maken van een kolommenschema is een tijdrovende klus maar bedenk ook de voordelen ervan: je bereidt je meteen voor op je tentamen, er blijft veel informatie hangen, je vindt de structuur in de teksten, je scheidt de hoofden bijzaken. •Bepaal goed waar de informatie hoort te staan. Is het een aspect, een deelaspect of gaat het om de uitleg? •Schrijf kort en bondig. •Gebruik symbolen en afkortingen. •Neem definities en omschrijvingen letterlijk over. •Gebruik signaalwoorden •Gebruik het schema niet bij juridische teksten en bij slecht gestructureerde teksten. http://www.taalwinkel.nl/tekstsoorten/kolommenschema/

http://www.taalwinkel.nl/tekstsoorten/kolommenschema/


Bijlage 13: Schrijven van een verslag Opbouw van een tekst (Ned-Extra, 2001-2011) Een tekst is vaak opgebouwd volgens een bepaalde structuur.

• Inleiding • Middenstuk (kern) • Slot

Inleiding Hier wordt het onderwerp van de tekst geïntroduceerd. Per tekstsoort heb je een andere soort inleiding. Bij een uiteenzetting geef je doorgaans alleen het tekstonderwerp. Bij een beschouwing geef je vaak een vraag of probleemstelling. De inleiding van een betoog kan een vraag bevatten, maar het is gebruikelijk dat je de stelling geeft. Als je een gecompliceerde tekst schrijft, is het gebruikelijk om informatie te geven over de opbouw van de tekst. Middenstuk/kern In het middenstuk wordt het onderwerp van meerdere kanten bekeken; je belicht verschillende aspecten van het onderwerp. Je kan bijvoorbeeld diverse antwoorden geven als er een vraag in de inleiding gesteld wordt. Als je in de inleiding een stelling geeft, dan geef je argumenten en eventueel tegenargumenten. Zo'n aspect heet een deelonderwerp. Deelonderwerpen zijn er om de tekst snel te begrijpen. Ze bestaan uit één of meerdere alinea's. Om de verschillende deelonderwerpen te onderscheiden, kun je letten op de regels wit en tussenkoppen. Als deze er niet zijn, kijk je naar kernzinnen. Slot Deze bestaat uit twee of alinea's. In het slot wordt vaak de hoofdgedachte gegeven. De hoofdgedachte kan gegeven zijn in de vorm van een samenvatting, conclusie, aansporing of een advies bij een activerende tekst en een toekomstverwachting. Als je de tekst snel. goed wilt begrijpen, is het verstandig om de inleiding en het slot als eerst te lezen. Verbanden tussen alinea's Als je een tekst schrijft heb je vaak alinea's welke bij elkaar horen. Om dit aan te geven gebruik je signaalwoorden. Dit hoeft echter niet. Veel schrijvers gebruiken niet vaak signaalwoorden. Als lezer moet je het verband zelf zien te vinden. Een andere mogelijkheid is het gebruiken van signaalzinnen. Hierin leg je de bouw van je tekst uit. Je zegt wat er komen gaat, of wat je zojuist verteld hebt. Voorbeeld: "Eerst geef ik oorzaken van het probleem en daarna de mogelijke oplossingen." Hieronder staat een schema met de meest voorkomende signaalwoorden en de bijbehorende verbanden.


Kernzinnen Ook alinea's bevatten, net als complete teksten, een onderwerp en een hoofdgedachte. Ze bestaan vaak uit een kernzin en een uitwerking van de kernzin met argumenten. De kernzin is de zin die de belangrijkste informatie uit de alinea haalt. Kernzinnen worden meestal als eerste, tweede of laatste zin gebruikt. Kernzinnen helpen om de verbanden tussen alinea's te herkennen als er geen signaalwoorden gegeven zijn. Ook helpen ze de tekst te begrijpen. Als je de kernzinnen snel vindt, begrijp je de tekst ook sneller. Hoofd- en bijzaken Om een tekst goed samen te kunnen vatten moet je op zoek gaan naar hoofdzaken in de tekst. Dit zijn vaak termen, begrippen en situaties die te vinden zijn op de volgende plaatsen:

• in de titel • in de ondertitel • in de eerste alinea • in de laatste alinea • In opvallend gedrukte woorden

Bijzaken zijn bijvoorbeeld definities, voorbeelden en beschrijvingen.

Verband Signaalwoorden

Opsomming en, ook, tevens, bovendien, daarnaast

Tegenstelling maar, echter, niettemin, toch, desondanks

Tijd eerst, dan, daarna, toen, vroeger, voordat

Oorzaak / gevolg door(dat), daardoor, ... had tot gevolg, wegens

Toelichting / voorbeeld zo, bijvoorbeeld, zoals, neem nou, ter illustratie, u kent het wel, ter verduidelijking

Voorwaarde als, indien, wanneer, in het geval, mits

Doel / middel om ... te, door te, opdat, door middel van, daarmee, daartoe, teneinde, met als doel

Samenvatting kortom, samenvattend, samengevat, met andere woorden, al met al

Conclusie dus, daarom, dat houdt in, concluderend, slotsom

Reden / verklaring daarom, want, omdat, dus, immers, namelijk, dat blijkt uit, hierom, derhalve

Vergelijking net als, zoals, evenals, vergeleken met


Bijlage 14: Feedback geven en ontvangen Feedback Feedback kan je op vier niveaus onderscheiden:

1. Feedback op taakniveau (het eindresultaat)

2. Feedback op procesniveau (de wijze waarop het eindresultaat tot stand komt)

3. Feedback op zelfregulatieniveau (het sturen van het eigen leerproces)

4. Feedback op persoonlijk niveau (alleen gericht op de persoon en niet op de taakuitvoering)

Het geheim van goede feedback Afgelopen jaren is veel onderzoek gedaan naar de kwaliteit van feedback. Bij effectieve feedback wordt antwoord gegeven op de volgende drie vragen:

1. Feed-up: waar ga ik naartoe? 2. Feed-back: hoe heb ik het gedaan? 3. Feed-forward: wat is de volgende stap?

Deze drie vragen moeten in samenhang van elkaar worden gezien. Ze geven jou zicht op welke kloof je moeten overbruggen tussen het huidige en het gewenste niveau.

Feed-up: waar ga ik naartoe? Om feedback te kunnen toepassen is het belangrijk dat je zicht hebt op het te behalen doel. Door transparant te zijn over de beoordelingscriteria en wijze van beoordeling krijg je inzicht in dit doel. Daarvoor zijn de rubrics/matrix toegevoegd voor ieder werkproces en opdracht. Je weet wat er van je wordt verwacht.

Feed-back: hoe heb ik het gedaan? De term feedback verwijst naar een terugkoppeling. Het geeft je inzicht in het huidige niveau van jouw prestatie. De meest beperkte feedback is feedback bestaande uit alleen een oordeel over hoe competent jij op dat moment bent. Het is voor jou dan niet duidelijk waarom je het juist goed of verkeerd hebt gedaan. Neem in de feedback dan ook een onderbouwing van het oordeel op en maak zoveel mogelijk gebruik van objectieve informatie (gedrag uit observatie of teksten die zijn gelezen) en geen persoonlijke meningen of persoonlijke eigenschappen.

Feed-forward: Wat is de volgende stap? Feedback is het meest effectief als de onderbouwing wordt uitgebreid met oplossingen en suggesties ter verbetering. Verwijs bijvoorbeeld naar goede voorbeelden en bronnen die kunnen worden gebruikt. Feed-forward is dus feedback dat gewenst en positief gedrag in de toekomst benadrukt.

Vier niveaus van feedback10 Elke vraag (feed-up, feed-back, feed-forward) kan worden gesteld op de eerder aangegeven vier niveaus:

1. Taakgerichte feedback is gericht op het uitvoeren van de taak. Deze vorm is zeer effectief, omdat je gerichte informatie krijgt over het presteren bij het werken aan een taak. Feedback op taakniveau is helemaal effectief wanneer deze jou ook zicht geeft welke effectieve strategieën je kunt inzetten om je leerdoel (nog) beter te realiseren.

2. Procesgerichte feedback richt zich op het onderliggende proces die aan de taak ten grondslag ligt. Denk daarbij aan de manier waarop je eigen fouten opspoort of in welke volgorde jij tot een oplossing komt van een vraagstuk. Terugkoppeling op dit procesniveau leert jou hoe jij leert en is ook toe te passen bij andere taken of opdrachten.

10 Hattie en Timperley (2007)


3. Zelfregulerende feedback gaat over de wijze waarop studenten hun handelen monitoren en reguleren. Expliciete aandacht voor metacognitieve vaardigheden helpt jou om het werk beter aan te pakken. Je leert door deze feedback om zelfstandiger te leren.

4. Persoonsgericht feedback is gericht op de ‘persoon’ van de student. Denk bijvoorbeeld aan opmerkingen als ‘Wat ben je toch een slim kind’ of negatief ‘Jij bent echt een sloddervos’. Hoewel dit soort feedback vaak wordt gegeven, leidt het veelal nooit tot verbeterde resultaten. Feedback moet zich focussen op hetgeen waar jij controle over hebt, zodat jij je hierop kan ontwikkelen.

Regels voor feedback geven en ontvangen

Feedback geven is een vaardigheid die voor een ander toegevoegde waarde kan hebben. Jij geeft immers een cadeautje.

Of het nu op school is, op de werkvloer of in verenigingsverband, iedereen is erbij gebaat als je het beste in elkaar naar boven haalt. Feedback is daarbij essentieel. Maar hoe zorg je ervoor dat deze feedback de gewenste resultaten oplevert? Door de regels van feedback geven en ontvangen in acht te nemen, leer je het meeste van elkaar en verhoog je het werkplezier en de productiviteit.

Regels van feedback geven

Voordat je feedback gaat geven, is het goed om te bedenken of het werkelijk om feedback gaat. Met welke bedoeling geef je het? Zou de ander jouw feedback kunnen gebruiken om zijn of haar werkwijze of houding te verbeteren? Als het antwoord daarop ‘ja’ is, dien je toestemming te vragen om jouw feedback te geven.

Feedback geef je in de volgende vier stappen:

Een gewaardeerde manier om feedback te geven is door middel van de 4 G’s:

1. Beschrijf eerst het gedrag dat je observeert, (Ik zie)

2. vervolgens het gevolg dat dit gedrag heeft, (Ik vind)

3. het gevoel dat het bij je oproept en vervolgens (Ik voel)

4. het gewenste gedrag van de ander. (Ik wil)

Vergeet niet dat het om een dialoog gaat en geen eenrichtingsverkeer is! Geef na de 4 G’s je gesprekspartner de kans om te reageren. Wat vindt hij of zij van je feedback? Als je merkt dat de ander in de verdediging schiet, vertel je rustig dat dat niet nodig is. Je valt hem of haar immers niet aan, maar geeft opbouwende kritiek.

Regels voor feedback ontvangen

Behalve voor het geven van feedback, bestaan er ook regels voor feedback ontvangen. Alleen op deze manier heeft feedback het maximale effectiviteit. Er zijn in feite maar twee basisregels:

Wees niet bang voor de kritiek

Neem de juiste houding aan

Uit deze basisregels vloeien vanzelf de richtlijnen die je in allerlei artikelen en boeken kunt vinden: luister aandachtig naar je gesprekspartner, vraag om uitleg, bedank hem of haar voor het commentaar, denk er goed over na en doe vervolgens iets met de feedback. Laat je collega of studiegenoot ook weten waarom je iets wel of niet gaat doen met (delen van) zijn of haar feedback.

http://feedbackgeven.nl/wat-is-feedback/


Bijlage 15: Feedback formulier Feedback van Student 1: Naam:


Inbreng heeft geen/weinig interesse in de casus en

brengt geen ideeën in. toont interesse in de casus en brengt ideeën in.

+heeft een betrokken houding en brengt veel ideeën in.

toont geen/weinig interesse in de inbreng van anderen.

staat open voor de inbreng van anderen. +gaat door op de inbreng van anderen

Planmatig werken draagt niet actief bij aan het maken van afspraken.

maakt afspraken met de werkgroep over de uitvoering van de casus, doelen, taakverdeling, stappenplan met deadlines, wijze van opleveren en presentatie.

+neemt het voortouw in het maken van een planning en in de bespreking van de taakverdeling.

werkt niet volgens afspraken. werkt volgens afspraken. + lost eventuele planningsproblemen op Actieve bijdrage voortgang neemt niet actief deel aan de bespreking van

de voortgang. neemt actief deel aan de bespreking van de voortgang.

+stelt oplossingen voor bij stagnaties van de voortgang

Probleemoplossend vermogen

draagt niet bij/ werkt niet mee aan het oplossen van problemen.

draagt bij/werkt mee aan het oplossen van problemen.

+draagt alternatieven aan voor het oplossen van problemen

Feedback geeft geen feedback. geeft feedback op gedrag van groepsleden en op resultaten.

+geeft regelmatig constructieve feedback en is ook kritisch op zichzelf.

doet niets met ontvangen feedback. reageert op ontvangen feedback. +verwerkt ontvangen feedback positief

Top (Wat gaat goed) Tip (Wat is een aandachtspunt en kan beter) Eerste feedback Tweede feedback


Bijlage 16: Argumenteren en presenteren Argumenteren Door goede argumenten in te brengen kun je anderen overtuigen van je standpunt. Of je brengt een tegenargument in als iemand jou probeert te overtuigen van zijn of haar standpunt. Een goed (tegen)argument dient juist en geldig te zijn. Dit wil zeggen dat het waar is en betrekking heeft op het onderwerp van de discussie. Een ongeldig argument wordt een drogreden genoemd. Het gebruiken van ongeldige argumenten dien je te voorkomen. De volgende ongeldige argumenten worden vaak gebruikt tijdens een discussie: Het leggen van verkeerde verbanden In het verleden gebeurde A en daarna B. Een verkeerd verband leg je als je hieruit opmaakt dat als A gebeurt, dus B gebeurt. Overhaaste generalisatie Een individu beoordelen op kenmerken van anderen uit de groep waarvan hij/zij deel uitmaakt. Cirkelredenering Een standpunt gebruiken als argument door je standpunt in andere woorden te herhalen. Argumenten uit de weg gaan Geen argumenten aandragen maar je standpunt zo formuleren dat een ander er in principe niet tegenin kan gaan. Beroep op traditie Het argument gebruiken dat iets altijd al zo was of zo gedaan wordt. Om effectief te kunnen argumenten is het van belang om met het volgende rekening te houden:

- Gebruik niet te veel argumenten - Gebruik specifieke en verifieerbare feiten - Zorg dat je argumentering kort en bondig is - Zorg dat je argumenten relevant zijn voor de ander - Sta open voor tegenargumenten

Tips voor presenteren Over presenteren is veel geschreven en onderzocht. Presenteren kan spannend zijn en het vraagt om veel oefening. Er zijn echter veel tips die je helpen bij het houden van een goede presentatie. Hieronder tref je een paar tips aan:

- Zorg voor een goede voorbereiding. Weet wat je wil vertellen en vertel dit in je eigen woorden. - Ken je “publiek”, weet voor wie je presenteert - Zorg voor de goede lichaamshouding (recht, open en aansluitend op je publiek) - Blijf rustig dan komt je verhaal ook rustig over en zorg voor natuurlijke pauzes - Ben enthousiast over je (onderwerp van de) presentatie - Zoek interactie met je publiek en zorg voor afwisseling in je verhaal - Goed presentatiemateriaal - Zorg voor een goede afsluiting


Bijlage 17: Reflecteren Wat houdt reflecteren in? Er zijn veel verschillende definities van reflectie. Bij de meeste draait het om het terugkijken op eigen ervaringen om daarvan te kunnen leren. Reflecteren betekent dat je jezelf een spiegel voorhoudt om zo stil te staan bij hoe je bijvoorbeeld werkt, welke keuzes je daarbinnen maakt, welke vaardigheden je inzet en hoe dat voelt.

Er zijn drie vormen van reflectie:

1. Reflecteren op persoonlijk functioneren. Daarbij sta je vooral stil bij wie jij bent, wat je motivatie en je doelen zijn. Deze vorm van reflectie kan je helpen bij je persoonlijkheidsontwikkeling. Deze vorm van reflectie is dus van toepassing op dit keuzedeel.

2. Reflecteren op beroepsmatig handelen. Deze vorm van reflecteren richt zich vooral op het methodisch handelen. Je kunt zo onderzoeken wat het effect is van de methoden die jij inzet. Dat komt met name in de werkprocessen 2 en 3 aan de orde als je met medestudenten aan de casus werkt.

3. Reflecteren op persoonlijk beroepsmatig handelen in de maatschappelijke context. Bij deze vorm van reflecteren kijk je ook naar de context van jouw functioneren en handelen. Hierbij vraag je je af wat het effect is op de omgeving, de maatschappij en in hoeverre jij hier verantwoordelijk voor bent. Dat is niet alleen van belang bij dit keuzedeel, maar ook bij je ontwikkeling bij Loopbaan en Burgerschap.

Deze drie vormen van reflectie zijn niet altijd zo duidelijk van elkaar te onderscheiden; Je kan deze vormen van reflectie zien als een driehoek, waarbij de ene nauw samenhangt met de andere.

Het draait bij reflectie in ieder geval altijd om jou! Jijzelf als middelpunt Bij reflecteren onderzoek je je manier van handelen, maar ook hoe je reageert op een bepaalde situatie en hoe dat voelt. Dat laatste, je gevoel, is een thema waarbij je uitgebreid stil moet staan in je manier van reflecteren. Vaak reageren we direct, impulsief, op een situatie. Dat betekent dat je niet eerst nadenkt voor je iets doet, maar handelt op basis van je eigen emoties. Ook kan het zijn dat je werkt vanuit vanzelfsprekendheid zonder dat je dit zelf in de gaten hebt. Je gaat er bijvoorbeeld vanuit dat een collega of student met wie je samenwerkt iets niet kan en, zonder er echt over na te denken, heb je zijn taken daarom overgenomen. Waarom maak je het niet eerst bespreekbaar?

Door te reflecteren:

• Vergroot je je zelfkennis.

• Ben je je bewust van de emoties die in bepaalde situaties bij jou een rol spelen.

• Krijg je inzicht in hoe je daarnaar handelt.

Reflecteren is een manier van leven Leren kan op veel verschillende manieren. Veel mensen denken dat je leert door te studeren uit boeken. Dit is kennisleren. Maar er zijn nog meer vormen van leren:

• Bij kennisleren gaat het dus om het opnemen van informatie en het leggen van verbanden.

• Vaardigheidsleren gaat om het verbeteren van acties door o.a. handelingen te oefenen in de praktijk of simulatie.

• Houdingsleren gaat om het inzicht in eigen gedrag. Normen en waarden worden ontwikkeld, de omgang met anderen wordt onderzocht. Dit leer je door te reflecteren!

Reflecteren is een vorm van houdingsleren; het is een manier om over jezelf te leren. Door te reflecteren weet je wie je bent, wat je motiveert, wat je gemakkelijk afgaat en waar nog uitdagingen voor jou liggen.

http://www.carrieretijger.nl/functioneren/index_html

http://www.carrieretijger.nl/functioneren/samenwerken/index_html

http://www.carrieretijger.nl/functioneren/ontwikkelen/jezelf-ontwikkelen/zelfkennis


Leren doe je dus eigenlijk in een continu proces waar je 5 fasen kan onderscheiden. Zie onderstaand schema:

1. Je handelt

2. Je kijkt terug op wat je gedaan hebt en wat het resultaat is

3. Dit terugkijken vergroot je bewustwording over wat je gedaan hebt

4. Mogelijk dat je alternatieven ontwikkelt om de uitvoering van je handelen te verbeteren

5. En dat ga je uitproberen als je weer dezelfde of een soortgelijke handeling weer gaat verrichten

De cyclus herhaalt zich daarna weer opnieuw

Hoe moet je reflecteren? Reflecteren is niet gemakkelijk. Het dwingt je bij jezelf te rade te gaan en kritisch te zijn over wat je gedaan hebt en of je tevreden bent over het resultaat en hoe het eventueel beter of anders kan. Een hulpmiddel om te kunnen reflecteren is de toepassing van de STARR methode. In het CGI wordt vaak de STARR methode toegepast. (Zie onderstaand schema) Daarbij beschrijf je:

• De Situatie, dus wat er gebeurde • Jouw Taak of rol in de situatie • Welke Acties je ondernomen hebt • Wat het Resultaat van deze acties was • En je Reflectie op datgene dat je gedaan hebt en het bereikte resultaat.

In onderstaand schema kan je zien welke soort vragen er gesteld kunnen worden.


STARR-methode

Resultaat * wat kwam er uit? * hoe is het afgelopen?

* wat was het resultaat van je handelen?

* hoe reageerde(n) de ander(en)?

Taak Algemeen: * wat was je taak? * wat was je rol? * wat werd er van je verwacht?

Persoonlijk: * wat wilde je bereiken?

* wat verwachtte je van jezelf in die situatie?

* wat vond je dat je moest doen?

Reflectie * hoe vond je dat je het deed?

* was je tevreden met het resultaat? * wat zou je een volgende keer anders doen?

* wat heb je daarvoor nodig? * welke specifieke competenties (kennis en vaardigheden) zet je daarvoor in?

Situatie Wat was de situatie? * wat gebeurde er? * wie waren er bij betrokken? * waar speelde de situatie zich af? * wanneer speelde deze situatie?

Actie

* wat heb je precies gezegd en/of gedaan?

* hoe was je aanpak? * en toen?

* hoe reageerde(n) de ander(en) op jou? * wat heb je vervolgens gezegd en/of gedaan?


Reflecteren is niet hetzelfde als evalueren Het gaat er bij reflecteren dus om steeds terug te kijken op, en jezelf vragen te stellen over hoe jij aan het werk bent en wat daar de achtergronden van zijn.

Het gaat er dan niet zozeer om of je het werk goed of juist niet goed hebt gedaan. Dat is evalueren. Het is juist belangrijk het beoordelen (evalueren) van je eigen handelen uit te stellen. Dit geeft ruimte voor zelfonderzoek, waardoor je meer leert over je eigen handelen.

Bij evalueren gaat het ook veel meer om het beoordelen van je voorgenomen werkplan. Iemand die evalueert vergelijkt de verwachting/planning die hij van te voren had met de feitelijke gang van zaken. Na reflectie kan evaluatie plaatsvinden. Dan kun je conclusies trekken en doelen stellen voor een volgende keer.

Bij evalueren:

• Beoordeel je de resultaten van je acties.

• Kijk je welke eventuele storende factoren een rol hebben gespeeld.

• Trek je conclusies voor de werkwijze in soortgelijke situaties.

Bij reflecteren:

• Omschrijf je de situatie en omgeving.

• Onderzoek je je gedrag.

• Stel je vragen over je eigen vaardigheden.

• Achterhaal je je motivatie of overtuigingen.

• Sta je stil bij je identiteit.

• Is er oog voor je dieperliggende drijfveren/motieven.

Zelfreflectie Zelfreflectie is een speciale vorm van reflecteren. Het verschil is dat je zelfreflectie zelfstandig toepast, dat wil zeggen dat je dit op eigen initiatief en alleen doet. Je krijgt op die manier de nodige zelfkennis. Zelfreflectie vraagt daarom wel zelfdiscipline. Er is niemand die zegt dat je het moet doen, er is ook niemand die zegt dat je er bijvoorbeeld nog even mee door moet gaan. Toch heeft zelfreflectie ook veel voordelen: je kunt het op ieder moment gebruiken en het zorgt ervoor dat je bewust bezig bent met je eigen ontwikkeling. Zelfreflectie kun je even tussendoor doen, of als je op de fiets naar huis rijdt vanuit je werk. Het is goed om af en toe eens helemaal niets te doen (telefoon uit!!!) en de tijd en ruimte te nemen om eens over jezelf na te denken.

Zelfreflectie is ook mogelijk in de vorm van een logboek. Je schrijft je reflectie op papier. Dit vertraagt het denkproces, en geeft je tijd om rustig terug te blikken. Je legt je ervaringen vast en je kan teruglezen wat je gedaan hebt en welke acties je ondernomen hebt met welk resultaat.

Binnen hbo-opleidingen wordt vaak ook om een schriftelijke zelfreflectie gevraagd in de vorm van reflectieverslagen.

Tips voor het reflecteren Je kunt op iedere situatie reflecteren en op elk probleem dat je bezighoudt. Daar kun je veel van leren, maar de valkuil is dat je hierdoor door de bomen het bos niet meer ziet en eindeloos blijft terugkijken. Een ander gevaar is dat je misschien het gevoel dat je eigenlijk wel lekker bezig bent – het werk gaat goed, er is geen kritiek van medestudenten, collega’s of je leidinggevende – en dus zie je geen reden om te reflecteren. Toch kan het dan ook heel leerzaam zijn om stil te staan bij jezelf en je manier van handelen.

De volgende tips kunnen je helpen bij het reflecteren:

• Kies een concrete situatie en kijk terug op dat specifieke moment en jouw manier van handelen.

• Reflecteer regelmatig en 'rooster' tenminste één keer per week een reflectiemoment in liefst op een vast moment.

http://www.carrieretijger.nl/carriere/zelfonderzoek/index_html

http://www.carrieretijger.nl/functioneren/ontwikkelen/jezelf-ontwikkelen/zelfkennis

http://www.carrieretijger.nl/functioneren/professionele-eigenschappen/discipline

http://www.carrieretijger.nl/functioneren/ontwikkelen/jezelf-ontwikkelen/zelfontwikkeling


• Stel jezelf open vragen.

• Stel oordelen over jezelf uit, kijk eerst wat er gebeurde voor dat je hier een waarde aan geeft.

• Reflecteer op een methodische manier, bijvoorbeeld door een lijstje vragen te doorlopen of het reflectiemodel te gebruiken.

• Reflecteer niet alleen op probleemsituaties maar ook op succeservaringen.

• Gebruik feedback van anderen om vanuit dat gezichtspunt te reflecteren.

http://www.carrieretijger.nl/functioneren/communiceren/mondeling/vaardigheden/feedback-ontvangen

Handleiding voor de docent - Expertisepunt LOB...Zorgt ervoor dat je in de huid van de hbo student...

Documents

Transcript of Handleiding voor de docent - Expertisepunt LOB...Zorgt ervoor dat je in de huid van de hbo student...