Handen en voeten aan Doelmatigheid

CursusKosten Baten Waterbeheer

Robert van Cleef tel.: 06-43048381Mail: rvancleef@sterkconsulting.nl6 oktober 2010

KBW = Kosten Baten Waterbeheer

het ontwikkelen en het in 2010 geïmplementeerd hebben van een uniforme en breed gedragen werkwijze die het mogelijk maakt keuzes in projecten en beleid tegen elkaar af te wegen op basis van een analyse van kosten en baten.

Doelmatigheid

Transparant

Aantoonbaar

Faciliteert de besluitvorming

Doel

STORM

Doel en achtergrond KBW

Vraag vanuit het bestuur;

Kwaliteitsverbetering;

Het helpt om de afweging duidelijk te maken;

Nu alleen bestuurlijk traject;(ambtelijke fase: voorjaar 2011) Niet vrijblijvend !

Uitgangspunten

KBW als lust en niet als last !

Doen wat nodig is !

Kennis en kunde binnen HDSR

Structuur aanbrengen in wat we al doen!

Stapsgewijze aanpak

Samenhang KBW -MVO

KBW is een methode om keuzen tussen projectalternatieven transparant weer te geven.

Bij het zoeken naar en het kiezen tussen alternatieven speelt MVO een belangrijke rol

Kennis en kunde binnen HDSR

KBW -Helpdesk

Het instrument KBW

Het instrument KBW

het ontwikkelen en het in 2010 geïmplementeerd hebben van een uniforme en breed gedragen werkwijze die het mogelijk maakt keuzes in projecten en beleid tegen elkaar af te wegen op basis van een analyse van kosten en baten.

Doel

Keuzes inzichtelijk maken Projectalternatieven

Afweging in kosten (financiële module) Afweging in baten (effecten module)

MVO

Beslisboom

Modules 0 1 2 3

Handreiking

1. Wat is KBW?

2. Van toepassing?

3. Welke module?

KBW: een overzicht

Module 0: Beargumenteerd niets doen;Module 1: Een financiële analyse;Module 2: Een financiële analyse aangevuld met een kwalitatief beeld van

maatschappelijke effecten;Module 3: Een maatschappelijke kosten baten analyse (MKBA).

Producten KBW: stapelbare modules

Co

mp

lex

ite

it m

eth

od

e

Module 0

Module 2

Module 3

Module 1

Frequentie toepassing

Module 0: geen analyse

beargumenteerd geen KBW analyse;

Wanneer:

Er zijn beperkte financiële consequenties;

Er zijn geen maatschappelijke effecten;

De alternatieven zijn al gecommuniceerd of alternatieven zijn niet mogelijk(bijvoorbeeld in onderhoudsplannen).

Er is bewust afgezien van het ontwikkelen van projectalternatieven uitvoeren van verdere KBW modules omdat..

Module 1: financiële module

Module 1: Financiële analyse;

Wanneer:

Een investeringsproject.Alternatieven / niets doen Geen maatsch. effecten

Inhoudelijke afspraken maken.

BTW;Indexatie;Kosten eigen uren;Afschrijftermijnen;Beheer- en onderhoudskosten;etc.

Omschrijving type investering Investeringen Afschrijvingstermijn Kapitaalslasten Beheer en onderhoud (jaarlijks)

Jaarlijkse kosten

Euro * 1.000 Jaren Euro * 1.000 Euro * 1.000 Euro * 1.000

Omschrijving 100.000 1 100.000 10.000 110.000

…. 100.000 1 100.000 10.000 110.000

…. 100.000 1 100.000 10.000 110.000

…. 2.000.000 25 123.100 50.000 173.100

…. 0 0 0 0 0

…. 0 0 0 0 0

Totaal 2.300.000 423.100 80.000 503.100

Kosten0-Alternatief Alternatief 1 Alternatief 2

euro x 1.000 euro x 1.000 euro x 1.000

Initiële investeringen 100 140 108 Jaarlijkse kosten 15 7 12

Module 2: module 1 +effectentabel

Kosten0-alternatief Alternatief 1 Alternatief 2

euro x 1.000 euro x 1.000 euro x 1.000

Initiële investeringen 8.650 7.700

Jaarlijkse kosten 597 558

Effecten 0-alternatief Alternatief 1 Alternatief 2

Doelen HDSR veilige dijken voldoende water schoon water landschap en beleving waterketen klimaat leefomgeving energie Overige effecten economie risico imago waterschap anders ……..

Kosten0-alternatief Alternatief 1 Alternatief 2

euro x 1.000 euro x 1.000 euro x 1.000

Initiële investeringen 8.650 7.700

Jaarlijkse kosten 597 558

Effecten 0-alternatief Alternatief 1 Alternatief 2

Doelen HDSR veilige dijken + ++ voldoende water + + schoon water + + landschap en beleving + + waterketen n.v.t. n.v.t. klimaat n.v.t. n.v.t. leefomgeving + + energie - + Overige effecten economie - ++ risico n.v.t. n.v.t. imago waterschap - ++ anders …….. n.v.t. n.v.t.

Nul alternatief wettelijk niet opportuun

Module 2: financiële analyse +

effectentabel;

Wanneer:

Een investeringsproject of een onderzoeksvoorstelAlternatieven / niets doenMaatschappelijke effectenrelevantOpstellen maatschappelijke effectentabel

Module 3: MKBA

Module 3: Maatschappelijke kosten- batenanalyse;

Wanneer:

Een investeringsproject of een onderzoeksvoorstel.Alternatieven / niets doenGrote maatschappelijke effecten

Maatschappelijke effecten worden in geld uitgedrukt.Uitvoeren maatschappelijke kosten-batenanalyse.Sporadisch + specialistisch = uitbesteden

Beslisboom

Modules 0 1 2 3

Handreiking

1. Wat is KBW?

2. Van toepassing?

3. Welke module?

KBW: een overzicht

2. Moet er geld worden vrijgegeven door het bestuur?

Ja

3. Zijn maatschappelijke belangen aan de orde?

Module 2

Ja

- als vraag 2 is nee: KBW module 0 - als vraag 2 is ja: module 1

Voer i.i.g. module 2 uit

Nee

4. Is het in geld uitdrukken van maatschappelijke effecten van belang?

Module 2

Ja

Beperk u tot module 2Voer module 3 uit

Nee

2. Moet er geld worden vrijgegeven door afdeling of dir.?

Voer i.i.g. module 1 uit

Ja > 35K werkenJa > 20 K diensten

Ja < 35 K werkenJa > 20K diensten

3. Zijn maatschappelijke belangen aan de orde?

Module 2

Ja

Beperk u tot module 1Voer i.i.g. module 2 uit

Nee

4. Is het in geld uitdrukken van maatschappelijke effecten van belang?

Module 2

Ja

Beperk u tot module 2Voer module 3 uit

Nee

KBW via opdrachtbon

Adm. verankering in bonnen

Adm. verankering in aanbest..beleid

Adm. verankering in bestuursvoorstel

Adm. verankering in bestuursvoorstel

Bestuurlijk spoor (fase 1) Ambtelijk spoor (fase 2)

Volg het bestuurlijk spoor indien u hiervoor naar het bestuur moet

Volg het ambtelijk spoor indien u hiervoor niet naar het bestuur moet

Adm. verankering in bestuursvoorstel

Adm. verankering in bonnen

Adm. verankering in bonnen

Nee

Ga naar vraag 3

1. Staat u voor een beslissing met geldelijke en/of maatschappelijke gevolgen?

Ja

Module 0: beargumenteerd KBW niet toepassen

Nee

Voer i.i.g. module 1 uit

3 oefeningen

1. Aanschaf Koffie Max Havelaar

Welke module pas ik toe?

1. Aanschaf Koffie Max Havelaar

2. Verplaatsen RWZI Utrecht

Welke module pas ik toe?

1. Aanschaf Koffie Max Havelaar

2. Verplaatsen RWZI Utrecht

3. Visvriendelijke pomp of vijzel?

Welke module pas ik toe?

Introductie

Case Ouwenaar Haarrijn

Case: project Ouwenaar Haarrijn

Toekomstige locatie nieuwe Gemaal

Gemaal Ouwenaar

Gemaal Haarrijn

Case: Ouwenaar Haarrijn

Kering klasse IV / V

Wilnis

Case: 2 alternatieven

Huidige situatie, nul alternatief wettelijk geen optie

Projectalternatief 1: aanpassen huidige situatie (A-1):• aanpassen twee bestaande gemalen;• bouwen nieuw VINEX gemaal;• aanpassen keringen.

Projectalternatief 2: éen gemaal, geen keringen (A-2) • één groot nieuw gemaal;• verwijderen bestaande gemalen;• kering afgraven en aanleg NVO’s.

Opdrachten

Case Ouwenaar HaarrijnWelke module zou je toepassen?

→ DM#329294 → Intranet

(Infocentrum-Handleidingen-KBW)

Handreiking KBW

2. Moet er geld worden vrijgegeven door het bestuur?

Ja

3. Zijn maatschappelijke belangen aan de orde?

Module 2

Ja

- als vraag 2 is nee: KBW module 0 - als vraag 2 is ja: module 1

Voer i.i.g. module 2 uit

Nee

4. Is het in geld uitdrukken van maatschappelijke effecten van belang?

Module 2

Ja

Beperk u tot module 2Voer module 3 uit

Nee

2. Moet er geld worden vrijgegeven door afdeling of dir.?

Voer i.i.g. module 1 uit

Ja > 35K werkenJa > 20 K diensten

Ja < 35 K werkenJa > 20K diensten

3. Zijn maatschappelijke belangen aan de orde?

Module 2

Ja

Beperk u tot module 1Voer i.i.g. module 2 uit

Nee

4. Is het in geld uitdrukken van maatschappelijke effecten van belang?

Module 2

Ja

Beperk u tot module 2Voer module 3 uit

Nee

KBW via opdrachtbon

Adm. verankering in bonnen

Adm. verankering in aanbest..beleid

Adm. verankering in bestuursvoorstel

Adm. verankering in bestuursvoorstel

Bestuurlijk spoor (fase 1) Ambtelijk spoor (fase 2)

Volg het bestuurlijk spoor indien u hiervoor naar het bestuur moet

Volg het ambtelijk spoor indien u hiervoor niet naar het bestuur moet

Adm. verankering in bestuursvoorstel

Adm. verankering in bonnen

Adm. verankering in bonnen

Nee

Ga naar vraag 3

1. Staat u voor een beslissing met geldelijke en/of maatschappelijke gevolgen?

Ja

Module 0: beargumenteerd KBW niet toepassen

Nee

Voer i.i.g. module 1 uit

Twee onderdeleno Financiële analyse;

o Effectentabel.

Module 2 ligt meest voor de hand!

Invullen financiële analyse Projectalternatief 1

Handhaven huidige situatie Kosten Aspecten bij Handhaven huidige situatie Investeringskosten

Aanpassen / moderniseren:gemaal Haarrijn Aanpassen / moderniseren:gemaal Ouwenaar Bouwen VINEX gemaal a 2,8 m3/s (gem utrecht)

€ …….600.000,-- 400.000,--

2.000.000,--

Aanpassen uitstroomvoorziening bij het ARK naar een afvoer van maximaal 3,8 m3/s

€ 1.900.000,--

Aanpassen keringen aan normen en verhoogde afvoer van 3,8 m3/s benodigd groot onderhoud per 10 jaar

€ 3.250.000,--

500.000,-- Beheer en Onderhoud

gemaal Ouwenaar gemaal Haarrijn nieuw gemaal maaien Kering en watergang, baggeren arbeid (€ 75,-/uur) totaal beheer en onderhoud

€ 15.000,-- 30.000,-- 50.000,--

5.000,-- 9.000,--

€ 109.000,--

De veiligheid van Maarssenbroek wordt gerealiseerd door de keringen aan te passen aan de normen en de nieuwe afvoer

Mogelijke doorbraak keringen heeft economische gevolgschade > 80 mln euro./ 250 mln

De gestelde doelen voor dit waterlichaam (EKRW) worden niet bereikt (geen vispassage en geen natuurvriendelijke oevers)

De afvoer van de VINEX wordt via de Haarrijn gerealiseerd.

De keringen blijven bestaan. Deze keringen kennen een cultuurhistorische waarde.

Er zijn recreatiemogelijkheden in Haarzuilens = landgoed bij de stad

Uitvoeren project Aspecten bij uitvoeren project Investeringkosten Bouwen 1 groot modern visvriendelijk gemaal met een totale capaciteit 3,8 m3/s bij het ARK

€ 3.300.000,--

Aanpassen uitstroomvoorziening bij het ARK naar een afvoer van maximaal 3,8 m3/s

€ 1.900.000,--

Afgraven keringen en verdiept aanleggen nieuwe watergang met natuurvriendelijke oevers

€ 2.500.000,--

Beheer en Onderhoud 1 nieuw groot visvriendelijk gemaal Maaien watergang en oevers, baggeren Arbeid (€ 75,--/uur) totaal beheer en onderhoud

€ 75.000,-- 5.000,-- 3.750,--

€ 83.750,--

Door het afgraven van de keringen verdwijnt het overstromingsrisico voor Maarssenbroek. (Een Winis-scenario is niet meer mogelijk.)

De keringen hebben cultuurhistorische waarde. Toestemming van de provincie is nodig

De doelen van de KRW worden bereikt door de aanleg van de vispassage tussen regionaal en rijkswater en de natuurvriendelijke oevers (1,5 km) langs de Haarrijn.

De natuurvriendelijke oevers langs de Haarrijn worden gekoppeld aan de natuurgebieden van DLG. Dit versterkt de Ecologische Hoofdstructuur.

Er zijn recreatiemogelijkheden in Haarzuilens = landgoed bij de stad

Synergie subsidie = € 350.000,-- Bijdrage gemeente Utrecht maximaal € 2.500.000,--

Gemaal Haarrijn

Resultaat Projectalternatief 1

Type investering Investeringen Afschrijvingstermijn Kapitaalslasten Beheer en onderhoud (jaarlijks)

Jaarlijkse kosten

Euro * 1.000 Jaren Euro * 1.000 Euro * 1.000 Euro * 1.000

gem Haarrijn 600 25 37 30 67

gem Ouwenaar 400 25 25 15 40

gem Vinex 2.000 25 123 50 173

aanp infra 1.900 25 117 0 117

aanp kering 3.250 100 128 0 128

GOB kering 500 10 59 0 59

maaien bagg 0 0 0 5 5

arbeid 0 0 0 9 9

Totaal 8.650 488 109 597

Invullen financiële analyseProjectalternatief 2

Mogelijk resultaat projectalternatief 2

Type investering Investeringen Afschrijvingstermijn Kapitaalslasten Beheer en onderhoud (jaarlijks)

Jaarlijkse kosten

Euro * 1.000 Jaren Euro * 1.000 Euro * 1.000 Euro * 1.000

nieuw gemaal 3.300 25 203 75 278

aanp infra 1.900 25 117 117

afgraven keringen 2.500 25 154 0 154

maaien baggeren 0 0 0 5 5

arbeid 0 0 0 4 4

0 0 0 0 0

0 0 0 0 0

0 0 0 0 0

Totaal 7.700 474 84 558

Resultaat financiële analyse

Kosten0-alternatief Alternatief 1 Alternatief 2

euro x 1.000 euro x 1.000 euro x 1.000

Initiële investeringen 8.650 7.700

Jaarlijkse kosten 597 558

Dekking * 1.000 euro

Uitgaven 7.700

DekkingBegroting HDSR 5.700Bijdrage gem. Utrecht 2.000Dekkingspercentage 100%

Invullen effectentabel

Projectalternatief 1

Projectalternatief 2

Uitkomst effectentabel

Effecten 0-alternatief Alternatief 1 Alternatief 2

Doelen HDSR veilige dijken + ++ voldoende water + + schoon water 0 + landschap en beleving 0 + waterketen n.v.t. n.v.t. klimaat n.v.t. n.v.t. leefomgeving 0 0 energie - + Overige effecten economie n.v.t. n.v.t. risico - - imago waterschap 0 0 samenwerking - +

Totaalresultaat KBW-analyse

Dekking * 1.000 euro

Uitgaven 7.700

DekkingBegroting HDSR 5.700Bijdrage gem. Utrecht 2.000Dekkingspercentage 100%

Kosten0-alternatief Alternatief 1 Alternatief 2

euro x 1.000 euro x 1.000 euro x 1.000

Initiële investeringen 8.650 7.700

Jaarlijkse kosten 597 558

Effecten 0-alternatief Alternatief 1 Alternatief 2

Doelen HDSR veilige dijken + ++ voldoende water + + schoon water 0 + landschap en beleving 0 + waterketen n.v.t. n.v.t. klimaat n.v.t. n.v.t. leefomgeving 0 0 energie - + Overige effecten economie n.v.t. n.v.t. risico - - imago waterschap 0 0 samenwerking - +

Nul alternatief wettelijk niet opportuun