Naam:

Klas:

Nummer:

v = d

-k

-s

h = v -r

______________________________________________________________________________________________________

2

Inhoudsopgave

Inleiding ................................................................................................................................................... 3

1 Duurzame voeding, wat betekent dat? ........................................................................................ 4

2 Stellingenspel .............................................................................................................................. 5

3 Reclame ....................................................................................................................................... 6

3.1 Lekker van bij ons ......................................................................................................................... 7

4 De actieve voedingsdriehoek ....................................................................................................... 8

5 Ecologische voetafdruk ................................................................................................................ 9

5.1 Ecologische voetafdruk berekenen ..............................................................................................10

5.2 Vlees ...........................................................................................................................................12

5.3 Voedselkilometers .......................................................................................................................17

5.4 Fair Trade ....................................................................................................................................18

5.4.1 Oxfam .........................................................................................................................................18

5.4.2 Quiz .............................................................................................................................................19

6 Recycleren ..................................................................................................................................21

6.1 Inleiding ......................................................................................................................................21

6.2 AFVAL VOORKOMEN ...................................................................................................................22

6.2.1 Boodschappen doen ....................................................................................................................25

6.2.2 Tips .............................................................................................................................................28

6.3 AFVAL HERGEBRUIKEN ................................................................................................................29

1) Kringloopwinkel ...........................................................................................................................29

2) Tweedehands online kopen .........................................................................................................30

3) Rommelmarkten..........................................................................................................................30

4) Inzamelcontainer kledij ...............................................................................................................30

6.4 AFVAL RECYCLEREN .....................................................................................................................31

6.4.1 Pictogrammen .............................................................................................................................35

6.5 AFVAL VERBRANDEN ...................................................................................................................36

6.5.1 Wat een vieze lucht! ....................................................................................................................37

6.6 AFVAL STORTEN ..........................................................................................................................38

6.6.1 Acties ..........................................................................................................................................39

6.7 Woordzoeker ..............................................................................................................................40

3

Inleiding Omdat het niet goed gesteld is met onze planeet, is het belangrijk om duurzame keuzes te maken in het leven. Wat je hieronder moet verstaan, vind je in deze bundel. Met deze informatie kan je alvast aan de slag om milieuvriendelijker te leven.

Om je te helpen doorheen deze bundel vind je verschillende iconen. Die geven je aan over welke soort opdracht het gaat.

Kijken

Groepsopdracht

Denken / brainstormen

Per twee

Computeropdracht

Definitie

4

1 Duurzame voeding, wat betekent dat? Bekijk de clip en vul daarna onderstaande vragen in.

1 Vroeger was het eten van vlees noodzakelijk, nu is het eerder een_______________________.

2 Hoeveel meer procent eiwitten krijgen we binnen dan nodig? __________________________.

3 Als 1 persoon dierlijk eet, hoeveel mensen kunnen er dan plantaardig eten? _______________.

4 Hoeveel procent van de broeikasgassen komt door vleesproductie? _____________________.

5 Wat bedoelen ze met ‘met onze vork kunnen we de wereld veranderen’?

_________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________

6 Geef 3 tips voor de consument om gezonder te eten:

_______________________________________________________________________

_______________________________________________________________________

_______________________________________________________________________

Men spreekt enkel van duurzaamheid als het voldoet aan de volgende criteria:

Vlees en vis minderen

Lokaal

Ecologisch

Eerlijke handel

Seizoensgebonden

Duurzame voeding is ________________________________________________________

5

OPDRACHT : brainstormen met de klas

Hoe kan je ervoor zorgen dat er genoeg eten is, voor altijd en voor iedereen?

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

2 Stellingenspel

1 Een Belg eet in zijn leven 1800 dieren op. _______________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________

2 Veeteelt stoot meer broeikasgassen uit dan het verkeer.

_______________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________

3 Het maakt geen verschil als één mens geen vlees meer eet.

_______________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________

4 Mensen hebben elke dag vlees of vis nodig, anders worden ze ziek.

_______________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________

6

3 Reclame 1 Bekijk de volgende reclamespotjes. Waarvoor maken ze reclame? Is het duurzaam?

__________________________________

__________________________________

__________________________________

__________________________________

__________________________________

__________________________________

__________________________________

__________________________________

__________________________________

__________________________________

__________________________________

__________________________________

__________________________________

__________________________________

__________________________________

2 Hoe weet je nu dat al deze clipjes gaan over duurzame voeding? Ze bevatten het logo_____________________________________________.

https://www.youtube.com/watch?v=dlOVdCmjhHkhttps://www.youtube.com/watch?v=250M5cDKk-8

7

3.1 Lekker van bij ons De reclamespotjes kregen het logo ‘lekker van bij ons’. Wat betekent ‘lekker van bij ons’ ?!

Lekker van bij ons staat voor:

Seizoensgebonden

Lokale producten

Kwaliteitsproducten

Vakmanschap Dit betekent dus dat ‘lekker van bij’ ons 2 van de 5 criteria van duurzaamheid bezit.

1 Welke gerechten kennen jullie van bij ons? ________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

2 Zijn deze gerechten duurzaam? Waarom wel? Waarom niet?

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

Lekkere gerechten hoeven niet aan de andere kant van de wereld gehaald te worden. We kunnen ze gemakkelijk halen bij lokale boeren. Het zijn kwaliteitsproducten, seizoensgebonden

8

4 De actieve voedingsdriehoek

Wat is het verschil tussen de 2 actieve voedingsdriehoeken? Analyseer alle voedingsgroepen. Driehoek 1 = aanbeveling Driehoek 2 = wat we werkelijk eten

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

9

5 Ecologische voetafdruk We weten ondertussen ook allemaal dat we dringend iets aan onze eigen levensstijl moeten veranderen. Er wordt zoveel gezegd over een ecologische voetafdruk. Overal vind je dit begrip. Maar wat betekent het nu precies?

1 Werk in groepjes van 3 en brainstorm over wat ‘ecologische voetafdruk’ betekent.

Ecologische voetafdruk

Ecologische voetafdruk: ____________________________________________________________

________________________________________________________________________________

10

5.1 Ecologische voetafdruk berekenen Ga via de IPad / laptop naar de volgende site en bereken je ecologische voetafdruk. Vul daarna onderstaande vragen in. http://calculators.ecolife.be/nl/ecolife-voetafdruk-calculator

1 Duid aan welke ecologische voetafdruk jij hebt.

http://calculators.ecolife.be/nl/ecolife-voetafdruk-calculator

11

2 Mijn ecologische voetafdruk is ____________________.

3 Is dit veel/weinig in vergelijking met de rest van de wereld?

4 Wat betekent onderstaande cartoon?

_________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________

5 Wat kan je doen aan onze grote ecologische voetafdruk?

_______________________________________________________________

_______________________________________________________________

_______________________________________________________________

_______________________________________________________________

6 Wat kan de overheid doen aan onze ecologische voetafdruk?

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

12

5.2 Vlees Iedereen weet dat met de auto rijden, de lichten laten branden, de verwarming te hoog zetten slecht is voor het milieu. Maar ook vlees eten is milieubelastend. Veeteelt staat in de top 3 van belangrijkste oorzaken van milieuproblemen, ontbossing, vermesting, waterproblematiek, broeikasgassen en de opwarming van de aarde. Maar hoe komt dit?

1) Broeikasgassen

Zit samen in groepjes van 3 en plaats de verschillende kaartjes bij het juiste broeikasgas.

CO2 Koolstofdioxide

CH4

Methaan

N2O

Lachgas

13

14

2) Ontbossing Over de hele wereld worden onze bossen aan een ongelooflijk snel tempo leeg gekapt. Sinds 1950 is er al 200 miljoen hectare tropisch regenwoud verdwenen. Dat is één vijfde van alle wouden in de wereld. De ontbossing zorgt ervoor dat het leefgebied van zeldzame planten en dieren afneemt en is onrechtstreeks ook verantwoordelijk voor de opwarming van de aarde.

1 Waarom denk jij dat er ontbost wordt?

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

Bijna iedereen denkt dat die ontbossing gebeurt voor hout, maar de hoofdoorzaak is... vlees. In Zuid-Amerika wordt 70% van de ontboste gebieden gebruikt voor veeteelt. Omdat de vraag naar vlees voortdurend groter wordt, moet er steeds meer plaats worden vrijgemaakt voor het grazende vee.

3) Vermesting Landbouwdieren produceren veel mest, veel meer dan nodig is voor de bemesting van onze grond. Dat mestoverschot zorgt voor problemen:

intensieve bemesting draagt bij tot de opwarming van de aarde.

mest is een bron van ammoniak, wat een van de oorzaken is van zure regen en verzuring van de bodem

de voedingsstoffen die van intensief bemeste landbouwgronden afkomstig zijn, stromen met het regenwater mee in het oppervlaktewater, waardoor het natuurlijk evenwicht in beekjes en rivieren uit balans kan raken.

15

4) Waterverbruik Bekijk onderstaande grafiek. En beantwoord de vragen. 1 Voor welk voedingsmiddel gebruikt men het meest water? En hoeveel?

____________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

2 Waarom wordt er zoveel water gebruikt voor de productie van rundvlees?

_____________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________

Voor de productie van al onze voedingsmiddelen is water nodig, véél water!

Een koe drinkt ongeveer 120 liter water per dag, dit is hetzelfde als een volle badkuip.

Er is ook veel water nodig voor de productie van veevoeder. Veel van het veevoer komt uit tropische landen, waar de gewassen via irrigatie een groot deel van het schaarse water opslorpen.

Ook voor het schoonmaken van de stallen en de verwerking van het vlees in de slachthuizen, is er water nodig.

16 000 liter water komt overeen met 1 jaar lange elke dag een douche

nemen van 7 minuten!

16

Onderstaande figuur heeft duidelijk weer wat je allemaal kan besparen door 1 dag per week geen vlees te eten.

17

5.3 Voedselkilometers

1 Ontleed het woord ‘voedselkilometers’. Wat betekent het?

________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

Ongeveer 30% van alle verkeer is voedseltransport. Hoe meer kilometers een voedselproduct aflegt vooraleer het bij ons in de winkels ligt, hoe schadelijker voor het milieu. Bij elk voedingsproduct in de winkelrekken moet het land van herkomst aangeduid staan, zodat je de oorsprong van een product kan nakijken.

2 Geef zelf een aantal tips om de voedselkilometers te beperken.

__________________________________________________________________

__________________________________________________________________

__________________________________________________________________

__________________________________________________________________

Voedselkilometers zijn: ________________________________________________________ ___________________________________________________________________________

18

5.4 Fair Trade Fairtrade helpt boeren en arbeiders in ontwikkelingslanden een betere plek te verwerven in de handelsketen, zodat ze kunnen leven van hun werk en kunnen investeren in een duurzame toekomst. Fairtrade is zowel een keurmerk als een wereldwijde beweging.

5.4.1 Oxfam Oxfam wereldwinkels willen rechtvaardige regels voor de internationale handel. Want eerlijke handel geeft producenten in het Zuiden sterke eigen benen en draagt op die manier bij tot duurzame ontwikkeling.

1 Wat is het probleem? _______________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________

2 Wat is de oplossing?

_______________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________

19

5.4.2 Quiz

1 Wat betekent het Fair Trade label? a) Een label waarmee producten aangeduid worden waarvoor de boer uit het Zuiden een

eerlijke prijs heeft gekregen

b) Een label dat aangeeft dat het dier waarvan je biefstuk of ei komt op een eerlijke manier werd behandeld

c) Een kwaliteitslabel dat de producten aangeeft met een goede kwaliteit/prijsverhouding

2 Wat zijn de criteria waar een producent aan moet voldoen voordat het product een Fair

Trade label krijgt? a) Kwaliteitsvolle producten en goede arbeidsvoorwaarden

b) Goede arbeidsvoorwaarden en zorg voor het leefmilieu

c) Belgische ingrediëntenlijst en contracten voor lange duur

3 Is biologische voeding ook altijd fair trade? a) Ja, want het idee hierachter is hetzelfde: eerlijk omgaan met het leven op aarde

b) Neen, beide labels betekenen iets anders

c) Het is omgekeerd, Fair Trade is wel altijd biologisch

4 16% van de Belgische bevolking zijn frequente biokopers. Wat is één van de redenen

waarom mensen voor biologisch kiezen? a) Het is hip

b) Voor het behoud van schone akkers

c) Mooiere groenten en fruit

5 Hoe kan je in de winkel herkennen of iets biologisch is of niet? a) Het staat aangeduid op de verpakking

b) Er is een aparte afdeling voor in je supermarkt

c) Enkel in erkende biowinkels vind je echt biologische voeding

20

6 Wat wil plastic soep zeggen? a) Omdat de soep van tegenwoordig niet echt meer groenten bevat maar eigenlijk ‘plastic’

is

b) Omdat bijna alles wat we drinken in plastic flessen verpakt zit

c) Een gebied vol zeeafval in het noorden van de Grote Oceaan

7 Wat gebeurd er met het plastic dat in de zeeën terecht komt? a) Het breekt in minuscule stukjes die lijken op plankton en komt zo in de voedselketen

terecht

b) Het lost op in het water en verhoogt zo de giftigheid van het water

c) Het blijft drijven en wordt bij elkaar gedreven door de stroming, hierdoor ontstaan er eilanden van plastic in de oceaan

8 Bepaalde groenten en fruit kan je beter eten in een bepaald seizoen. Welke reeks groenten zijn wintergroenten?

a) Witloof, pompoen en spruit

b) Radijs, prei en spinazie

c) Maïs, rode kool en salade

9 Wat is een locavoor? a) Iemand die alleen dieren eet die geboren zijn in België

b) Iemand die zoveel mogelijk lokale producten eet

c) Iemand die loco wordt door al die regeltjes over voedselindustrie

21

6 Recycleren

6.1 Inleiding

Niemand wil het en toch is het overal te vinden. Iedereen vindt het vies en toch maakt iedereen het.

Het bestaat in alle geuren en kleuren. Het is ____________________ .

Ken je nog een ander woord voor afval? Zet de letters op de juiste plaats en dan vind je het wel!

I S I V N U L = ________________________ .

DE LADDER VAN LANSINK Ooit bedacht een minister in Nederland een plan voor het afval. Zijn naam was Ad Lansink. Hij tekende een ladder. De beste oplossing voor afval stond bovenaan de ladder. De slechtste onderaan. Schrijf de verschillende stappen op om afval op een zo’n milieuvriendelijke manier om te gaan. LET OP! 1 is de beste oplossing, 5 slechtste oplossing! 1 ________________________________ 2 ________________________________ 3 ________________________________ 4 ________________________________ 5 ________________________________

22

Jullie hebben daarjuist de verschillende stappen van de ladder van Lansink gezien. Verdeel jullie in 5 groepjes waarbij je na 15 minuten doorschuift naar de volgende stap. Vraag de verbetersleutel aan de leerkracht. Ben je klaar? Maak de woordzoeker op het einde van de bundel.

6.2 AFVAL VOORKOMEN Vaak kopen we dingen die we niet nodig hebben of die snel stuk zijn. Er wordt veel weggegooid. Natuurlijk groeit op deze manier de afvalberg!

TEST Geef eerlijk antwoord op de vragen door het vuilnis groen (ja) of rood (nee) te omcirkelen. Ontdek of jij afval voorkomt of een wegwerper bent.

Gebruik je lege dozen om iets in op te bergen?

Laat je kapotte schoenen herstellen?

Geef je kleren die voor jou te klein zijn aan anderen?

Plak je een kapot stripverhaal weer vast?

Gebruik je een brooddoos voor je boterhammen?

Neem je altijd een boodschappentas mee naar de winkel?

Schrijf je op beide kanten van een blad papier?

Gebruik je je schooltas meerdere jaren na elkaar?

Tel nu hoeveel vuilnisbakken je rood hebt gekleurd. minder dan 4 Prima! Doe zo verder! tussen 4 en 6 Het kan nog beter! Blijf je inspannen. meer dan 7 Door jou wordt de afvalberg steeds groter! Doe er wat aan!

23

Telkens wanneer je een voedingsmiddel koopt, komt er verpakking bij kijken. Al deze verpakkingen vergroten de afvalberg enorm.

Oplossing? Gebruik milieuvriendelijke verpakkingen, zoals biologische afbreekbare verpakkingen. Deze zijn gemaakt van hernieuwbare en natuurlijke materialen. Deze hernieuwbare grondstoffen zijn afkomstig van natuurlijke gewassen, planten en bomen. Het gaat hier om een gesloten kringloop die het gebruik van fossiele grondstoffen zoals aardolie, kolen of aardgas vermindert.

Biologisch afbreekbare verpakkingen hebben 3 grote voordelen:

Ze zijn gemaakt op basis van hernieuwbaar materiaal, waar mogelijk van reststromen.

Bij productie van bio-verpakkingsmateriaal wordt aanzienlijk minder CO2 uitgestoten.

Duurzame verpakkingen kunnen gecomposteerd worden zodat er een natuurlijk kringloop effect

ontstaat.

http://www.biofutura.nl/http://www.biofutura.nl/

24

1 Waarvan wordt duurzame verpakking gemaakt? Werk per 2 en verbind de foto met de juiste uitleg.

De vezels die als bijproduct van de suikerriet productie overblijven

Gevallen palmbladeren

PLA (gemaakt uit suiker)

CPLA (PLA aangelengd met kalk of talk)

Bio karton (Papierpulp van hernieuwbare en duurzame bronnen)

Wit berkenhout, een relatief snel groeiende boomsoort uit duurzaam beheerde bossen

Rijsthulzen

Zetmeel (maïszetmeel of aardappelzetmeel)

25

6.2.1 Boodschappen doen

AfvalRIJK winkelen

klassieke wasverzachter

sinaasappelsap (5 x 20 cl)

een plastic fles cola

afzonderlijk voorverpakte koekjes

boter in een plastic vlootje

yoghurt (5 x 200 g)

voorverpakte tomaten

vloeibare zeep (250 ml)

afzonderlijk verpakte suikerklontjes (4 x 250 g) dit alles in 3 plastic wegwerpzakjes

AfvalARM winkelen

een geconcentreerde wasverzachter

sinaasappelsap (1 liter)

een glazen fles cola met statiegeld

niet afzonderlijk verpakte koekjes

boter in een wikkel

yoghurt (1 kilo)

losse tomaten

zeep (2 x 125 g)

suiker (1 kilo) dit alles in een herbruikbare plastic tas

(Bron: IOK) 30 % minder betaald, 70 % minder afval

1 Als je winkelt, let er dan op dat je niet te veel verpakkingsmateriaal hebt. Het is __________________ en achteraf heb je minder ____________________ .

2 Hoeveel geld bespaar je bij afvalarm winkelen?

___________ euro - ____________ euro = ____________ euro

3 En hoeveel gram afval heb je hierbij minder? __________ gram - ____________ gram = ____________ gram

26

Hoe neem ik mijn gekochte producten mee?

Wanneer we boodschappen gaan doen, kunnen we ons koopwaar niet zomaar in de arm houden. Daarom biedt de supermarkt verschillende dingen aan waarin we ons koopwaar kunnen leggen. Hoe noemen we volgende “hulpstukken”?

A. _______________________________ B. ____________________________

1 Waar kan je de meeste spullen inleggen? A B

2 Zijn onderstaande voorwerpen milieuvriendelijk of niet ?

27

3 Wat neem jij mee als je gaat winkelen? _________________________________________________________________________

28

6.2.2 Tips

MINDER PAPIER IN DE BRIEVENBUS

Deze sticker kleef je op je ________________________________ . Je kunt deze aanvragen bij een Belgische afvaldienst. PRINTEN OF NIET? Wanneer je op de computer op het internet surft om dingen op te zoeken, hoef je dit niet altijd af te drukken. Vb. e-mails lees je best op de pc en druk je niet af. Zo besparen we een heleboel papier en bomen.

NOG EEN PAAR TIPS...

1 In plaats van in zilverpapier, doe ik mijn boterhammen in een ___________________ .

2 Ik neem geen blikjes of brikjes mee met drank, maar wel een ____________________ .

3 Eén keer per jaar staat de verwarming wat lager op school. Dan draagt iedereen een _____________ (Dikke Truiendag).

4 Schrijf zelf nog 3 tips!

______________________________________________________

______________________________________________________

_______________________________________________________

29

6.3 AFVAL HERGEBRUIKEN Hergebruiken is de tweede oplossing op de ladder van Lansink. Wat kan je allemaal doen om afval te hergebruiken?

1) Kringloopwinkel In een kringwinkel verkoopt men _________________________ voorwerpen. Dit zijn voorwerpen die al eens gebruikt zijn. Ga naar de website www.kringwinkel.be Zoek de kringwinkel in Torhout.

Kringwinkel __________________________ ___________________________________ __________________________________ 8820_______________________________

Wat kan je allemaal kopen in de kringwinkel of kringloopwinkel?

_______________________________________________________________ _______________________________________________________________ _______________________________________________________________ _______________________________________________________________ ______________________________________________________________

http://www.kringwinkel.be/

30

2) Tweedehands online kopen Ook op het internet kun je op bepaalde sites tweedehands dingen kopen. Verken volgende site: www.tweedehands.be Alles is ingedeeld in afdelingen. Zo gaat het gemakkelijker om iets te vinden.

1 Hoeveel tweedehands strips van Suske en Wiske staan momenteel op deze site te koop?____ Ga naar de afdeling ‘boeken en strips’. Ga op zoek naar de strips van Suske en Wiske. Tik in: Suske en Wiske.

2 Welke andere tweedehandsites ken je nog?

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

3) Rommelmarkten Op een rommelmarkt kun je tweedehands spullen kopen. Heb je zelf iets dat je niet meer gebruikt en wilt verkopen? Dit kan ook op de rommelmarkt. Soms is dit gratis, soms moet je een paar euro’s betalen voor je plaatsje op straat.

4) Inzamelcontainer kledij Voor oude kleren is er ook een andere oplossing. In elke stad vind je containers waar je oude kleren in kunt doen. Die gaan dan naar mensen die zelf moeilijk kleren kunnen betalen. Soms worden de kleren ook aan huis opgehaald.

Ik vind dit een goed idee. Ik vind dit geen goed idee. omdat ________________________________________________________________

______________________________________________________________________

http://www.tweedehands.be/

31

6.4 AFVAL RECYCLEREN

1 Aan wat denk je als recycleren hoort? Schrijf de woorden rond de woordspin. Maak nu aan de hand van de bovenstaande woorden een definitie van het begrip ‘recycleren’.

2 Om goed te kunnen recycleren, moeten wij het afval ______________________ . Dat wil zeggen dat we het per soort verzamelen.

Recycleren

Recylceren is _____________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

32

3 Weet jij hoe het sorteren moet? Vul het onderstaand kader aan.

Restafval

PMD Dit is de afkorting voor: _____________________________

_____________________________

GFT-bak Dit is de afkorting voor: _______________________________

_______________________________

Voorbeelden:

__________________________

__________________________

__________________________

Voorbeelden:

__________________________

__________________________

__________________________

Voorbeelden:

________________________

________________________

________________________

BEBAT Dit staat voor: _____________________________

_____________________________

Papier en karton: _____________________________

_____________________________

Glasafval: _______________________________

_______________________________

Voorbeelden:

__________________________

__________________________

_________________________

Voorbeelden:

_________________________

__________________________

_________________________

Voorbeelden:

____________________________

____________________________

___________________________

33

KGA: Dit staat voor: _____________________________

_____________________________

Herbruikbaar textiel:

Containerpark:

Voorbeelden:

__________________________

__________________________

__________________________

Voorbeelden:

_________________________

_________________________

_________________________

Voorbeelden:

__________________________

__________________________

__________________________

34

4 Vul de woorden op de juiste plaats in.

Schroot of grofvuil

_________________________________________

__________________________________________

Glas

_________________________________________

_________________________________________

Papier en karton

__________________________________________

__________________________________________

Groente- Fruit- en Tuinafval (GFT)

_________________________________________

_________________________________________

Klein Gevaarlijk Afval (KGA)

__________________________________________

__________________________________________

Rest

_________________________________________

_________________________________________

35

6.4.1 Pictogrammen

1 Verbind het pictogram met de juiste betekenis.

36

6.5 AFVAL VERBRANDEN Bekijk het onderstaand filmpje en beantwoord de vragen.

1 Sommige soorten afval kan je niet recycleren of hergebruiken. Dit afval wordt in een speciale fabriek verbrand, namelijk in het ____________________________________________ .

2 Wat gebeurt er in een afvalenergiecentrale?

_______________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________

3 Waar gaat al het afval in? ____________________________________________________

4 Waarvoor kan de warmte gebruikt worden?

_______________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________

5 Welk toestel zet de bewegingsenergie om in elektriciteit? ____________________________

37

6.5.1 Wat een vieze lucht! We moeten goed voor de natuur en de lucht zorgen. Soms loopt het toch fout. Er komen stoffen in de lucht die gevaarlijk zijn. We hebben het over __________________________ .

1 Zijn onderstaande stoffen gevaarlijk of niet?

Oom steekt de kachel aan, de schoorsteen rookt.

Mama bakt een brood, dat ruik je in de lucht.

Er komt een auto voorbij, je ruikt de uitlaat.

Mama gebruikt een spuitbus toiletverfrisser.

Papa steekt een sigaret op.

“Kom Op Tegen Kanker” helpt de lucht schoon te houden. Zo blijft de wereld gezond om in te leven. Elk jaar verkopen ze bloemen en boompjes. De bomen worden geplant. De bomen zorgen dat de natuur zuiver blijft.

38

6.6 AFVAL STORTEN

De slechtste oplossing voor afval, is storten. Storten wil zeggen dat je je afval gewoon ergens buiten achterlaat. Vroeger dacht men veel minder aan de problemen met afval. Al het afval werd gewoon op een grote berg gegooid. De afvalberg werd steeds groter. Dat ging na een tijdje erg stinken. Niemand wou in de buurt komen. Behalve enkele schattenjagers. Zij hoopten tussen het afval nog waardevolle dingen te vinden. Nu is zomaar storten verboden. Je moet je afval laten ophalen of naar een containerpark brengen.

Doe je het toch? Dan kun je er een flinke _______________ voor krijgen!

Vul de ontbrekende woorden in.

APPEL – NIEMAND – LANGER – BLIKJE – VERDWIJNT – 20 JAAR - ZWERFVUIL

1 Soms laat men afval buiten achter. ________________ ruimt het op.

2 Het duurt een lange tijd voor dit weer ______________________ Hoe lang precies is voor alles anders.

3 Een klokhuis van een ____________________ is al na 15 dagen weg.

4 Een kauwgom blijft wel __________________ liggen.

5 Een leeg _________________ verdwijnt pas na 50 jaar.

6 Een frietbakje doet er nog __________________ over! Wel 90 jaar!

7 Afval dat zo lang buiten rondzwerft, noemt men ______________________ .

39

6.6.1 Acties Heel veel mensen willen zorgen voor de natuur. Daarom houden ze acties met affiches, spotjes en slogans. Zo letten de mensen meer op met wat ze doen met afval.

1 Schrijf de letters van de juiste actie onder de tekeningen: MOS = Milieuzorg Op School DTD = Dikke-Truien-Dag IDV = In De Vuilbak SG = Sluikstorters Gezien

40

6.7 Woordzoeker

Werk per 2 om onderstaande vragen op te lossen. Zoek daarna de woorden in de woordzoeker.

1) Afval hergebruiken = afval _____________________________ .

2) Fruitresten of groenteresten gooien we bij __ __ __ .

3) Vuilnis dat zomaar langs de weg rondslingert =________________ .

4) Oude kranten gooien we bij papier en __________________ .

5) Fruitresten kan je in een vat doen en zo omtoveren tot __________ .

6) Defecte, elektrische apparaten breng je naar het container_______ .

7) Klein gevaarlijk afval is heel slecht voor het __________________ .

8) Om papierafval tegen te gaan, gebruik je de lege zijde van een blad best als _____________ .

9) Gekleurd glas en ___________ glas moeten gescheiden worden.

10) Flessen en bokalen moeten _____________ en proper zijn.

11) Dit soort afval doe je in een blauwe zak: __ __ __ .

12) Composteren = een proces waarbij de mens de ______________ helpt om fruit-en

groenteresten op een natuurlijke manier af te breken.

13) Alles wat niet hergebruikt kan worden, is ____________afval.

14) Dit soort afval gaat naar de vuilnisbelt of verbrandings_________ .

15) De ______________ van de flessen moeten verwijderd zijn.

16) Zaken die nog werken, doe je naar de _________________winkel.

17) Batterijen behoren tot dit soort afval: __ __ __.

18) Papierafval kan je ook tegengaan door _____________ zakdoeken te gebruiken in plaats van

papieren zakdoekjes.

19) Afval soort per soort leggen = afval _____________________ .

20) Om de afvalberg te verminderen, is de beste oplossing zo veel mogelijk afval vermijden of

_________________________ .

41

L V O O R K O M E N L E

I L E E G V K I K C P T

U S O P E P R L N O O S

V T A N M F A I E M O O

F O F D K D P E P P L R

R F V G W I T U P O G T

E F A A R E S T O S N E

W E N A T U U R D T I R

Z N L ! N O T R A K R E

R E C Y C L E R E N K N