Naam

Klas

School

WERKBOEK

InleidingMet behulp van dit werk/logboek leer je in een paar weken wat duur-zaamheid precies inhoud. In 4 onderdelen leer je waarom het slim is om duurzaam om te gaan met water en energie.

Onderdeel 1 - AtmosfeerHet broeikaseffect, wat is het en wat doet het? Je hoort er veel over, maar wat het nou precies inhoudt.

Onderdeel 2 - MassaconsumptieOp de hele wereld zijn ruim zesmiljard mensen die van alles nodig heb-ben. Van voedsel tot auto’s en van wc-papier tot cola flessen. Dit moet allemaal worden gemaakt, maar is dat wel slim?

Onderdeel 3 - Gevolgen Het gevolg massaconsumptie is elke dag duidelijk te zien in de wereld, hier leer je wat de gevolgen zijn voor de wereld als de mens zo door blijft gaan.

Onderdeel 4 - OplossingenVoor elk probleem is er wel een oplossing te vinden. Hier leer je wat jij in ieder geval kan doen om zo duurzaam mogelijk te handelen.

Van je juf of meester krijg je te horen wanneer je welke opdrachten moet gaan doen!Op de website www.url.nl staat alle informatie die je nodig hebt om de opdrachten goed te kunnen doen.

Alles wat je leert word uiteindelijk getest op het grote eindspel tegen an-dere scholen uit Leeuwarden waarin wordt gestrijdt om de titel “groenste school”. Dus doe je best en wie weet win jij met jouw school wel een toffe prijs!

1 Atmosfeer1) Het broeikaseffect werkt het zelfde als een broeikas. Bij het broeikaseffect speelt de atmosfeer een belangrijke rol. Wat kan je in een broeikas vergelijken met de atmosfeer?

A) De warmte B) Het dak C) De wanden D) Het glas E) De planten

Het goede antwoord is:

2) In de volgende tekst staat beschreven wat het broeikasef fect nou precies is. Er missen een aantal woorden. Kan jij deze woorden op de juiste plek invullen? De atmosfeer bestaat uit verschillende .... De stof die het meeste voorkomt in deze atmostfeer is ...., wat ook wel koostofdioxide wordt genoemd. Deze stof ontstaat samen met water bij ..... , wat een reactie is tussen .... en een brandstof. Hoe meer van deze stof er in de atmosfeer komt, hoe .... deze laag om de aarde heen wordt. Met als gevolg dat het broeikaseffect wordt .... Het tegenovergestelde van verbranding is .... Hierbij worden co2 en .... omgezet in suiker en zuurstof. De energie die hiervoor nodig is komt van de .... in de vorm van licht. De natuur .... dus co2 uit, maar kan zelf ook de co2 omzetten naar zuurstof. Dit houdt de atmosfeer en daarmee ook het .... in balans.

Elk woord mag je maar 1 keer gebruiken. a) stoot, b) dikker, c) zon, d) broeikaseffect, e) co2, f) versterkt, g) fotosynthese, h) gassen, i) verbranding, j) water, k) zuurstof

3) De volgende afbeelding gaat over fotosynthese. Vul de ont- brekende woorden in. 1)

2) Zonlicht

3)

4)

5)

4) Waarom kunnen we zonder de atmosfeer en het broeikasef- fect niet leven op aarde?

__________________________________________________

__________________________________________________

__________________________________________________

__________________________________________________

__________________________________________________

Einde van dit onderdeel!

2 Massaconsumptie1) Hoevaakgajedezeweekmetdefiets,deautoendebuser gens naar toe? Denk bijvoorbeeld aan even naar de super- markt,naarschoolofnaarjesportvereniging.

Fiets :

Auto :

Bus :

Lopend :

2) Wat zou je volgende week anders kunnen doen om minder energie te gaan verbruiken? Bijvoorbeeld lopend naar school in plaats van met de bus.. ____________________________________________________ ____________________________________________________

3) Loop vanavond voordat je naar bed gaat even een rondje door je huis en tel alle lampen die aan staan. Hoeveel zijn dit er?

____________________________________________________

4) Staan er ook lampen aan in de kamers waar niemand is? Hoeveel zijn dit er?

____________________________________________________

5) Hoeveel uren staat bij jou de computer aan per dag?

____________________________________________________

6) Hoeveel uur per dag wordt de computer echt gebruikt?

____________________________________________________

7) Hoe vaak in de week eet jij vlees?

Op brood: Avondeten:

8) Hoeveel water denk jij totaal op een dag te gebruiken? Denk aantandenpoetsen,handenwassen,douchen,drinkenen naar de wc gaan.

Let op: De wc doorspoelen is met de grote knop al 8 liter of met de kleine knop 4 liter. 1 minuut douchen of de kraan een minuut aanzetten is ongeveer 12 liter. ____________________________________________________

____________________________________________________

9) Hout wordt in erg veel producten gebruikt. Kan je een ander product bedenken dat je in plaats van hout kan gebruiken?

____________________________________________________ ____________________________________________________

2 Massaconsumptie10) Kan jij thuis iets vinden wat niet uit een fabriek komt? ____________________________________________________ ____________________________________________________

11) Kijk eens om je heen en noem je 5 dingen die je ziet waarvan je denkt dat die niet in Nederland zijn gemaakt. Waar komen ze dan vandaan en kan je ook bedenken waarom deze pro- ducten niet in Nederland zijn gemaakt.

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

___________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

___________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

Einde van dit onderdeel!

3 Gevolg1) Verschil tussen nu en de toekomst van de aarde.

Noem minstens drie duidelijke grote verschillen in hoe de aarde er uit komt te zien als er niets aan de problemen wordt gedaan. Je mag er ook bij tekenen..

___________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

___________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

___________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

___________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

3 Gevolg2) Kruis aan welke antwoorden de bovenstaande zin correct af kunnen maken. Er zijn meerdere antwoorden mogelijk.

Door het warmer worden van de aarde...

O ...raken de fossiele brandstoffen op

O ...is er meer kans op verspreiding van ziektes

O ...worden lanbouwgronden droger en komen boeren in de problemen

O ...komen er vreemde insecten en dieren in Nederland

O ...wordt het water steeds meer vervuild

O ...wordt zoet water zouter

O ...verdwijnen er steeds meer bossen

O ...wordt het eten van groente en fruit duurder

Einde van dit onderdeel!

4 Oplossingen1) Kijk bij jezelf thuis wat voor soort lampen jullie nog gebruik en.Telhierbijhoeveelspaarlampen,gloeilampenen/ofled lampen jullie in huis hebben hangen. Als je ze allemaal hebt geteld kan je deze vergelijken met al je andere klasgenoten. Hebben jullie nog gloeilampen in huis? Vervang deze dan snelvoorledlampenen/ofspaarlampen!Dezezijnnamelijk veel zuiniger en gaan veel langer mee dan een ouderwetse gloeilamp.

Wie heeft aan het eind de meest energie zuinige lampen in huis hangen? En wie heeft de meeste gloeilampen vervan gen?Neemdezegloeilampenookmeenaarschool,dan worden ze daar verzameld en genoteerd op de poster.

Aantal gloeilampen :

Aantal spaarlampen :

Aantal ledlampen :

Aantal lampen vervangen :

2) In hoofdstuk 2 heb je naar hoeveel water je verbruikt per dag.

Nu is aan jou de taak om dit te gaan verminderen. We begin nen met handen wassen en tanden poetsen.

Opdracht:

Was je handen boven een emmer en kijk hoeveel water er in de emmer zit. Probeer dit met 20% te verminderen.

Schrijf op je werkblad hoeveel water jij dan bespaart met die 20%.

____________________________________________________

____________________________________________________

Meet de tijd eens op dat je onder de douche staat. Als je nou ook eens 20% minder lang onder de douche staat dan nor maal,hoeveelwaterbespaarjedan?

____________________________________________________

____________________________________________________

In de klas zal op de poster worden bijgehouden hoeveel water er totaal in de klas is bespaard.

3) Batterijen zijn klein chemisch afval. Dit kun je zien aan het logo dat er op staat: een container met een kruis er door. Batterijen,enanderkleinchemischafval,magjenietinde vuilnisbak gooien. Hier zitten stoffen in die schadelijk zijn voorhetmilieu,zoalskwikenlood.Hiervankunnenmensen en dieren ziek worden.

Wat doe jij met batterijen als ze op zijn? En wat doen de mensen om je heen met de batterijen. Aan jou is de taak om zo veel mogelijk batterijen te verzamelen en die in te leveren op school. Je mag ze ophalen in de straat bij de buren, bij je opa en oma of in de supermarkt. In de klas wordt bijgehouden op de poster hoe veel batterijen er worden ingezameld.

Einde van dit onderdeel!