Graaf Lippens op de AV van het IAB: Focus...Visie 1.1. Integriteit De spreker schuift integriteit...

Instituut van de Accountantsen de Belastingconsulenten (IAB)Opgericht bij Wetten van februari

en april

Uitvoerend Comité

• Voorzitter : Johan De Leenheer

• Vice-Voorzitter : Guy Stevens

• Secretaris-penningmeester : André Bert

• Secretaris : Micheline Claes

Raad

• Voorzitter : Johan De Leenheer

• Vice-Voorzitter : Guy Stevens

• Leden :

André Bert — Micheline Claes — Christine

Cloquet — Dominique Deliège — Gérard

Delvaux — Ruddy De Wilde — Michel Dumont

Raymond Sambaere — Maurice Vander Auwera

Joseph Van Wemmel — Daniëlle Van Zegbroeck

Erwin Vercammen

Directie-attaché

Isabelle Hamerlinck

Accountancy & Tax

Driemaandelijks tijdschrift van het IAB

nr /

Administratie en redactie

IAB, Livornostraat • Brussel

Tel : /.. — Fax : /..

E-mail : [email protected]

Redactiecoördinator

Maggy Talboom

[email protected]

Redactiecomité

Johan De Leenheer — Roger Lassaux

Amid Faljaoui — Rutger Van Boven — Caroline

Hugé — Liesbet Dhaene — Eric Basso — Maggy

Talboom

Adviescomité

A. Bert — G. Stevens — R. Krockaert — M. Claes

I. Hamerlinck — K. Peeters — B. Tilleman

R. Vandelanotte — J. Van Wemmel

Grafische vormgeving

perplex | Aalst

Prepress/Press

Corporate © Copyright n.v.

V.U. :

J. De Leenheer, Livornostraat, , Brussel

ISSN -

De auteurs, het redactiecomité en de uitgever

streven naar betrouwbaarheid van de gepubli-

ceerde informatie waarvoor ze echter niet aan-

sprakelijk kunnen worden gesteld.

VoorwoordMEMORANDUM AAN FORMATEUR GUY VERHOFSTADT¶ p. IAB-Voorzitter Johan De Leenheer legt formateur Guy Verhofstadt een aantal prioritaire beleids-punten voor.

Visie“CORPORATE GOVERNANCE: A PROCESS FOR BUSINESS PERFORMANCE”¶ p. In zijn toespraak tot de Algemene Vergadering van het IAB, analyseert Graaf Maurice Lippens hetgegeven “corporate governance” op een kritische manier.“Bedrijven moeten vandaag functioneren ineen wereld van onzekerheid en complexiteit”, zo stelt hij,“en in zulke context zijn de regels van deug-delijk bestuur, zoals we die nu kennen, volledig achterhaald...”

FiscaliteitBELGISCHE BELASTINGHERVORMING: “HET WERK IS NOG NIET AF!” ¶ p. Toespraak van Eerste Minister Guy Verhofstadt op de academische zitting van 26 april 2003.

OndernemingsrechtOMTRENT SCHENKING VAN AANDELEN OP NAAM VIA HET REGISTER VAN AANDELEN: EEN STANDVAN ZAKEN ¶ p. De strenge (vorm)voorschriften van het B.W. betreffende de schenking staan vaak in de weg aan vlotteschikkingen en efficiënte vermogensplanning. Practici omzeilen dit probleem door beroep te doen optechnieken uit het vennootschapsrecht. Voor het schenken van aandelen op naam is dat evenwelgeen goed idee, aldus Notaris Eric Spruyt.

BeroepNORMEN INZAKE DE CONTROLE BIJ HET VOORSTEL TOT ONTBINDING VAN VENNOOTSCHAPPEN METBEPERKTE AANSPRAKELIJKHEID (ART. W.VENN.)¶ p.

ALGEMENE VERGADERING IAB¶ p. Verslag van de algemene ledenvergadering van het Instituut, die plaats vond op 26 april 2003.

“ER BESTAAT GEEN ALTERNATIEF VOOR DUURZAAMHEID EN GEDEGENHEID”¶ p. Toespraak van Voorzitter Johan De Leenheer op de academische zitting van 26 april 2003

“EEN NIEUWE LENTE...”¶ p. De nieuwe examen- en stageregeling voor kandidaat-accountants en –belastingconsulentenToelichting bij het nieuwe KB op de examens en de stage, dat op 6 juni 2003 werd gepubliceerd in hetBelgisch Staatsblad.

Vakliteratuur ¶ p.

e-newsWANNEER KLEINE BEEKJES TOT GROTE RIVIEREN UITGROEIEN: OMTRENT E-GOV ¶ p. De nieuwe portaalsites die de federale en gewestelijke overheden in het leven hebben geroepen,vormen echte uitstalramen van hun kennis en zijn een reëel bewijs van hun wil om in overleg de toe-komst vastberaden tegemoet te gaan. De hoogste tijd dus om een eerste balans op te maken van het« E-gov »-concept en een nadere blik te werpen op de basisbeginselen en de eerste concrete realisatiesop vier domeinen waarin wij beroepshalve bijzonder sterk geïnteresseerd zijn: fiscaliteit, boekhou-ding, sociale zekerheid en administratieve vereenvoudiging.

Te gastANNE SPIRITUS-DASSESSE ¶ p. Anne Spiritus-Dassesse, Voorzitter van de Rechtbank van Koophandel te Brussel, geeft uitleg bij “rech-terlijke bemiddeling”, een vorm van alternatieve conflictbeslechting waarmee de burger nog niet echtvertrouwd is.

FocusGraaf Lippens op de AV van het IAB:

« Complementariteit bestuurdersbelangrijker dan hun onafhankelijkheid »

I n h o u d

Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:09 Page 3

Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:09 Page 4

Accountancy & Tax | Nummer 2/2003

V o o r w o o r d

Ons beroep wordt omgeven door heel wat weten regel-geving, die een kader moet bieden waarbinnen deberoepsbeoefenaar op een degelijke manier kan functi-oneren. Een regeringswissel vormt dan ook een mooiegelegenheid om onze voornaamste desiderata betref-fende dat kader over te maken aan de "nieuwe ploeg".Zo bezorgde ik, in naam van de Raad van het IAB, aanformateur Guy Verhofstadt onlangs een memorandumdat een aantal punten weergeeft die in de loop van devolgende legislatuur bijzondere aandacht verdienen.

Zo is er vooreerst de in het Wetboek van vennootschap-pen ingevoerde regeling met betrekking tot het opleg-gen van een administratieve geldboete wegens het laat-tijdig neerleggen van de jaarrekening.Niettegenstaande het IAB de bekommernis van de over-heid terzake deelt, wenst het Instituut betrokken teworden bij de verdere concretisering van deze maatre-gel.

Ook het ingediende wetsvoorstel van kaderwet op detitelbescherming van erkende dienstverlenende intellec-tuele beroepen blijft niet verstoken van enige kritiek.Het IAB betreurt ten zeerste niet betrokken te zijngeweest bij de voorafgaande besprekingen van dit wets-voorstel en acht het bovendien niet wenselijk datbepaalde zogenaamd nieuwe beroepsbeoefenaars uit de“economische sector” via deze kaderwet een specifieketitelbescherming zouden kunnen bekomen. De voorge-stelde regeling kan er geenszins toe leiden dat hetberoep van accountant zou worden “uitgehold”.

In het kader van de nieuwe veralgemeende rulingprak-tijk die ons land sinds 1 januari 2003 kent, meent hetIAB dat de billijkheid en het evenwicht – vaak moeilijkte vinden en nog moeilijker te behouden, – tussen destandpunten van de fiscale ambtenaren en die van debelastingplichtigen – al even legitiem – ongetwijfeldbeter zouden kunnen worden verzekerd mochten ookdeskundigen kunnen tussenkomen in de debatten en zeverrijken met hun inzichten, meer bepaald in de gevol-gen van de geplande verrichting voor het economischleven. In dat perspectief bieden de accountants en debelastingconsulenten alle wenselijke en noodzakelijkeprofessionele bekwaamheid en rechtschapenheid.

Zoals door onze bevoegde Ministers Picqué en Daemswerd benadrukt in het Verslag aan de Koning bij hetnieuwe K.B. betreffende het toelatingsexamen, de stageen het bekwaamheidsexamen, blijft het eerste gemeen-schappelijk stagejaar voor de stagiairs van het IAB en

het IBR een prioritaire doelstelling. De Raad herbe-vestigde zijn positieve ingesteldheid terzake.

Opdat de CBN de belangrijke opdrachten die zij dekomende maanden in het kader van de IAS/IFRS moetuitvoeren, op een degelijke manier zou kunnen afron-den, vragen wij tevens dat de werkingsmiddelen van deCBN op korte termijn zouden worden verhoogd.

Inzake de uitgifte van aandelen zonder nominalewaarde beneden de fractiewaarde en de opheffing of debeperking van het voorkeurrecht, vragen wij tevens omeen technische aanpassing van de wet.

Tenslotte vragen wij inzake de problematiek van deadministratieve vereenvoudiging betrokken te wordenbij de debatten dienaangaande aangezien accountantsen belastingconsulenten, als eerste adviseurs van deondernemingen, sterk vertrouwd zijn met de bestaandeprocedures.

Ik kan dan ook enkel de hoop uitdrukken dat deze aan-dachtspunten het nodige gehoor vinden bij de bevoegdeinstanties en op die manier het pad effenen voor deaccountant en de belastingconsulent met het oog op debehoorlijke uitoefening van het beroep. ¶

Memorandum aan formateurGuy Verhofstadt

V o o r w o o r d

Johan De LeenheerVoorzitter

Het volledige memorandum vindt u op :http://www.iec-iab.be/ned/nieuws_mededelingen.aspx?id=736

Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:09 Page 5

V i s i e

Graaf Maurice LippensVoorzitter Fortis

Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:09 Page 6

INLEIDING

Met name sinds het

Enron-drama, zo

steekt Graaf Lippens

van wal, staat corpo-

rate governance in het

centrum van de aan-

dacht en maakt deze

thematiek het voor-

werp uit van talrijke

en diverse wettelijke

initiatieven en regle-

menteringen.

Deze initiatieven

beantwoorden duide-

lijk aan de noodzaak

het vertrouwen van

het publiek in de ondernemingen te herstellen,

zeker in een wereld waar de media aanzienlijke

macht hebben - media die niet altijd alles zeggen en

twee zaken al wel eens op één hoopje durven

gooien, wat de zaak er niet bepaald gemakkelijker

op maakt.

De spreker deelt zijn exposé op in twee luiken. In het

eerste behandelt hij de sleutelvoorwaarden die

moeten worden vervuld om de soliditeit, de duur-

zaamheid en de efficiëntie te verzekeren van het

financiële systeem en van de organisaties en onder-

nemingen die op nationaal en internationaal vlak

deelnemen aan het economische leven.

Graaf Lippens neemt daarbij voornamelijk de situa-

tie in de financiële sector als uitgangspunt.

Vertrekkend vanuit

de vaststelling dat

de context waar-

binnen ondernemin-

gen zich ontwikke-

len, steeds meer

wordt gekenmerkt

door complexiteit en

onzekerheid, formu-

leert hij vervolgens

in het tweede deel

een aantal ruimere

bedenkingen

waarmee hij door-

dringt tot de essen-

tie zelf van

Corporate

Governance.

1. VOORWAARDEN DIE MOETEN WORDEN VERVULD OMDE DUURZAAMHEID, DE SOLIDITEIT EN DE EFFICIËNTIEVAN HET FINANCIËLE SYSTEEM TE VERZEKEREN

Graaf Lippens ziet vier voorwaarden die absoluut

vervuld moeten zijn om de duurzaamheid, de soli-

diteit en de efficiëntie van het financiële systeem in

het algemeen en in het bijzonder deze van zijn

acteurs – banken, verzekeringsmaatschappijen en

andere financiële intermediairs – te verzekeren:

• de individuele en collectieve integriteit,

• een diepgaande capaciteit tot leadership,

• een efficiënt reglementair kader, gebaseerd op

pragmatisme,

• een rigoureuze werking van de markten.

Graaf Maurice Lippens was één van de opgemerk-

te gastsprekers op het academische gedeelte van

de Algemene Vergadering. Hij ging, vanuit zijn

ervaring als Fortis-voorzitter, dieper in op het

thema “corporate governance”. Het “behoorlijk

vennootschapsbestuur” is niet alleen een bran-

dend actueel en uitermate belangrijk maar ook

een bijzonder moeilijk thema. Graaf Lippens ging

de uitdaging tóch aan en deed dat – hoeft het

gezegd – met veel overtuiging. U vindt hierna de

krachtlijnen van zijn exposé.

Corporate governance a process for business performance Academische zitting, 26 april 2003Toespraak Graaf Maurice Lippens, Voorzitter Fortis

Visie


Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:09 Page 7

Visie

1.1. Integriteit

De spreker schuift integriteit naar voor als de

belangrijkste voorwaarde. Integriteit maakt deel uit

van de morele elementen, elementen die “soft”

worden genoemd maar essentieel zijn in het leven

en de ontwikkeling van een onderneming, van de

financiële diensten in het bijzonder en van het

financieel systeem in het algemeen en die vandaag

de dag door iedereen – onder meer ook in de

bedrijfswereld – meer dan ooit au serieux worden

genomen.

Hij benadrukt eerst en vooral het belang van indivi-

duele integriteit, die inhoudt dat men zijn persoon-

lijke agenda niet verwart met deze van de instelling

of van de onderneming waarvoor men werkt. De

persoonlijke agenda, zo stelt Graaf Lippens, bevat

mogelijk een verlangen naar macht en/of bezit, en

daarin schuilt een groot gevaar voor het bestaan, ja

zelfs voor het overleven van de onderneming.

Hoeveel bedrijfsleiders menen inderdaad niet dat de

onderneming hun ten dienste staat, in plaats van

andersom...

Naast individuele integriteit, moet ook collectieve

integriteit aanwezig zijn, aldus Graaf Lippens. Er

moet meer bepaald een bedrijfscultuur bestaan die

de menselijke, sociale en maatschappelijke waarden

respecteert en toepast. Enkel het respect voor deze

waarden maakt op termijn de convergentie mogelijk

tussen de typische belangen van een onderneming

en de omgeving waarin zij haar activiteiten uit-

oefent.

1.2. Bekwaamheid tot leadership

Individuele en collectieve integriteit moeten in

wisselwerking treden met sterk leiderschap.

Volgens Graaf Lippens berust “leadership” op drie

pijlers, met name: de bekwaamheid om te anticipe-ren op veranderingen, het vermogen om situaties en

risico’s te beoordelen, te evalueren (inschattingsver-

mogen), en de bekwaamheid zelf verantwoordelijk-heid te dragen en het bedrijf en zijn werknemers te

responsabiliseren, “accountable” te maken, zowel

voor successen als tegenslagen.

Deze noodzakelijke bekwaamheid tot leadership

moet uiteraard kunnen rijmen met het dagelijkse

leven van de onderneming. Daarom ook is het essen-

tieel om een beleid van corporate governance te ont-

wikkelen en dat continu bij te stellen. Enkel zo kan

het bedrijf worden geleid en beheerd op een “alom-

vattende” – “comprehensive” is de Engelse term, –

consistente, effectieve en efficiënte wijze. Drie

dimensies zijn hierin van grote waarde, aldus Graaf

Lippens: structuren, mensen en processen.

Wat dit laatste betreft, moet de onderneming strikte

interne controlesystemen en efficiënte processenontwikkelen voor risicobeheer, het zogenaamde “risk

management”.

De spreker formuleert eerst de sleuteleigenschap-

pen van een streng intern controlesysteem.

Een streng intern controlesysteem moet toelaten:

• de kwaliteit van de informatie die door het

bedrijf wordt verstrekt, te controleren;

• fouten of onregelmatigheden te detecteren en te

controleren of er adequate maatregelen worden

genomen om deze toestanden te verhelpen – niet

alleen genomen, maar ook in de praktijk uitge-

voerd en opgevolgd;

• veranderingen binnen de onderneming te stimu-

leren, wettelijke en reglementaire bepalingen

evenals de ethische gedragscode van het bedrijf

te doen respecteren (in Nederland werd met het

oog hierop de functie van “compliance officer” in

het leven geroepen).

Risk management, vervolgens, heeft recenter zijn

intrede gedaan in het ondernemingsbeleid en is

intussen van fundamenteel belang geworden om de

toekomst van bedrijven te kunnen beheersen. Risk

management omvat systemen die het mogelijk

maken risico’s te identificeren die voortvloeien uit

de activiteiten van het bedrijf, ze te meten, aan-vaardbare risiconiveau’s vast te leggen en de nood-

zakelijke processen uit te tekenen om dit alles te

bewerkstelligen.

Dit houdt het bestaan en de permanente aanpas-

sing in van structuren, middelen, informatiesyste-

men en de ontwikkeling van specifieke competen-

ties.

Eén van de moeilijkste vragen in het kader van een

efficiënt – en dus coherent en “comprehensive” –

systeem van Corporate Governance is deze van rele-vante informatie. Welke zijn de gebeurtenissen, de

ontwikkelingen, de risico’s, de genomen en te


Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:09 Page 8

Visie


In het kader van de “bekwaamheid tot leadership” maakt Graaf Lippens een belang-rijke kanttekening bij de rol, de samenstelling en de werking van de Raad van Bestuur.

De Raad van Bestuur draagt de verantwoordelijkheid om de strategie van het bedrijfgoed te keuren, te verwerpen of te bepalen. Hij moet een aanvaardbaar risiconiveauvastleggen, kapitaal toekennen, zich verzekeren van de toepassing van de interne con-trolesystemen, de “key executives ” kiezen en beslissen over hun vergoeding, de finan-ciële situatie vaststellen en rekenschap geven aan de aandeelhouders.

In een omgeving die onzeker en complex is, zoals dat vandaag het geval is, wordt delat ten aanzien van de Raad van Bestuur nog hoger gelegd naarmate de onderneminginternationale dimensies aanneemt.

Graaf Lippens hecht in dit kader dan ook veel belang aan de samenstelling van deRaad van Bestuur. Idealiter wordt zulk orgaan bemand door “non executive”Bestuurders die (voldoende) onafhankelijk, (voldoende) competent en (voldoende)beschikbaar zijn. “Onafhankelijk”, zo stelt de spreker, betekent objectief, met een goedinschattingsvermogen, behoedzaam en met een sterk karakter; “competent ” verwijstnaar het blijk geven van inzicht in de sleutelelementen die de activiteiten van deonderneming, haar omgeving, haar risico’s en haar opportuniteit (zullen) beïnvloe-den.

De uitdaging voor élke Raad van Bestuur bestaat er volgens de spreker in een passendevenwicht te vinden tussen de expertise en de onafhankelijkheid van de bestuurders,wat lang niet altijd evident is.

Een andere dimensie in de samenstelling van de Raad van Bestuur is die van de com-plementariteit van de Bestuurders: enerzijds is er nood aan Bestuurders met eenbrede algemene, internationale ervaring en anderzijds moet men kunnen beroepdoen op Bestuurders gespecialiseerd in bepaalde domeinen zoals bijvoorbeeldaccounting (IAS), financiën (Bazel II, Derivatives, Structured Finance, …), IT, rechten,communicatie, enz.

Vermits de omgeving, het institutionele en gereglementeerde kader en de beroepentegenwoordig velerlei – vaak substantiële – wijzigingen ondergaan, moeten nietalleen de algemene competenties, maar ook de specialisaties binnen de Raad vanBestuur mee-evolueren.

Bovenop dit alles moeten Bestuurders voldoende beschikbaar zijn, zij moeten vol-doende tijd kunnen besteden aan hun bestuursfunctie.Dat zal hen helpen de steedsgroter wordende risico’s die inherent zijn aan de uitoefening van een bestuursfunctiein een méér en méér conflicterende omgeving, beter in te schatten.

Uit deze overwegingen besluit Graaf Lippens dat, met betrekking tot de samenstellingvan de Raad van Bestuur, de vraag naar de onderlinge complementariteit van deBestuurders véél belangrijker is dan die naar hun onafhankelijkheid. Deze vaststel-ling, zo stelt hij nog, zal vermoedelijk leiden tot het hertekenen van de criteria voorde samenstelling van de Raden van Bestuur die momenteel, naargelang het land, inuiteenlopende vormen bestaan en waarvan de bestuurders als het ware als vanzelf-sprekend,vanuit hun bevoegdheid, gemachtigd zijn tot het deel uitmaken van datorgaan.

STERK LEIDERSCHAPEN RAAD VAN BESTUUR

Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:09 Page 9

nemen maatregelen, de financiële toe-

stand, enz. die in de “informatie ” over

het bedrijf moeten worden opgenomen,

meer bepaald letterlijk “vorm moeten

geven aan ” het bedrijf en dus méér

moeten zijn dan loze mededelingen

zonder vorm, noch betekenis.

De kwaliteit en de efficiëntie van goede

Corporate Governance, kan, aldus Graaf

Lippens, worden gemeten aan de kwa-

liteit en efficiëntie van de

informatiesystemen en de relevantie

van de informatie die eruit voorvloeit:

analytische informatie als dat nodig is

en op het juiste moment, synthetische informatie op

andere momenten of voor andere doeleinden; in een

“vorm” die “informeert”. Gesitueerd in de juiste

context en het juiste perspectief. Duidelijk aange-

vend dat zij wordt verstrekt “ter informatie”, “ter

discussie” of “met het oog op het nemen van een

beslissing”.

1.3. Een efficiënt gereglementeerde omgeving

Een derde voorwaarde, noodzakelijk voor de solide,

duurzame en efficiënte ontwikkeling van de finan-

ciële sector en zijn bedrijven – sector die een sleu-

telrol speelt in de werking van de moderne economi-

sche en sociale systemen, – zo vervolgt Graaf

Lippens, is die van de ontwikkeling van een efficiënt

gereglementeerde omgeving.

Het belangrijkste objectief van de “reglementering”

die de werking en het gedrag van ondernemingen

uit de financiële sector vastlegt – en dus banken in

het bijzonder – is ervoor te zorgen dat de markten

eerlijk, transparant en efficiënt functioneren en

erover te waken dat de diverse acteurs de regels van

het spel respecteren.

De uitdaging voor de regelgevers bestaat erin om

het juiste evenwicht te vinden tussen de noodzake-

lijke orde en wanorde in de samenleving.

Normen, zo stelt Graaf Lippens, moeten het

gemeenschapsleven mogelijk of toch alleszins mak-

kelijker maken. Dat geldt zowel voor normen die de

maatschappij in het algemeen als actiegebied

hebben als voor normen die de werking van een par-

ticuliere organisatie moeten regelen.

Zo zou het zonder boekhoudkundige regels onmoge-

lijk zijn om het economisch verkeer effectief te laten

functioneren zonder terug te keren naar een

systeem van ruilhandel.

Anderzijds moet ook wanorde zijn plaats in het

leven behouden. Graaf Lippens denkt dan in de

eerste plaats aan “positieve” wanorde: dat wat

resulteert uit individueel of collectief initiatief en

uit wetenschappelijke ontdekkingen.

In de praktijk evenwel, willen de politiek en de

media niets liever dan “wanorde” beheersen, door

normen en regels uit te vaardigen.

Visie


“Een teveel aan regels kan ver-stikkend werken op aanpassings-vermogen, zin tot vernieuwingen creativiteit.Dat geldt niet alleen op hetniveau van de KMO’s maar ookop dat van de grotere bedrijven.”

Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:09 Page 10

De spreker wijst er evenwel op dat een teveel aan

regels verstikkend kan werken op aanpassingsver-

mogen, zin tot vernieuwing en creativiteit. Dat geldt

niet alleen op het niveau van de KMO’s maar ook

zelfs op dat van de grotere bedrijven.

De VSA ontsnappen nochtans aan deze logica: het is

het land dat in absolute termen en per inwoner het

grootste aantal regels kent en ontwikkelt – de

Sarbanes Oxley Act en de regels ontwikkeld door de

SEC zijn wat dat betreft zeer illustratief – zonder dat

dit ontwikkeling en innovatie afremt. De Verenigde

Staten kennen inderdaad het

grootste economische dynamisme

en overstijgen vandaag en sinds

lange tijd, de rest van de wereld

op het vlak van wetenschappelijke

uitvindingen en de toepassingen

ervan.

Deze paradox moet volgens Graaf

Lippens verklaard worden aan de

hand van de specifieke

Amerikaanse cultuur en hij waar-

schuwt dan ook tegen het zonder

meer doortrekken van het

Amerikaanse model naar de rest

van de wereld en naar Europa in

het bijzonder. De landen die deel

uitmaken van Europa hebben alle

hun eigen sociale, economische

en culturele behoeften.

De individuele en collectieve behoeften zijn verschil-

lend. Elke behoefte vraagt een specifieke oplossing,

eigen aan het land, maar tegelijkertijd ook onder-

steund door Europese projecten. Europa kan – en

moet – bijdragen aan de ontwikkeling van zijn

globale, economische en sociale ruimte met respect

voor die verschillen.

De uitdaging voor Europa bestaat er dan ook in, zo

betoogt de spreker verder, voor elk van zijn lidstaten

een eigen – gemeenschappelijke – visie te ontwikke-

len omtrent het juiste evenwicht tussen de noodza-

kelijke “orde ” en de zogezegde “wanorde ” van de

samenleving, zonder daarom uit principe het

Amerikaanse model te verwerpen, maar ook zonder

het als het énige en het beste model te aanvaarden.

Graaf Lippens past zijn visie toe op het vakgebied

van de economische beroepsbeoefenaars: hij bepleit

meer bepaald een kritische benadering door de eco-

nomische professionals van de IAS/IFRS-normen. Dat

kan bijvoorbeeld inhouden dat de sector zich zou

verzetten tegen de dominantie van de “fair value”-

benadering, omdat deze aanpak risico’s inhoudt

voor de stabiliteit van het systeem en meer bepaald

voor de ontwikkeling van de Europese economieën.

Deze benadering hoeft anderzijds een sterke ontwik-

keling, ondersteuning en toepassing van de IAS-

regels niet in de weg te staan.

Graaf Lippens besluit dit aspect

van zijn uiteenzetting met de vol-

gende twee bemerkingen:

• een sterk gereglementeerde

omgeving kan pas efficiënt zijn

als zij tot stand komt in nauwe

samenwerking tussen de “regel-

gevers” en de “economische

spelers”, met dezelfde transparan-

tie, openheid en nauwgezetheid,

kortom volgens een attitude die

in het economische leven ook van

ondernemingen wordt verwacht.

Op dit punt, zo stelt de spreker,

zijn nog belangrijke wijzigingen

nodig op Europees vlak en zijn ook

substantiële verbeteringen op het

Belgisch vlak onontbeerlijk;

• regelgevers moeten essenti-

eel toekomstgericht denken en

bezig zijn met de uitdagingen van morgen.

1.4. Strikte werking van de markten

Met betrekking tot deze voorwaarde die moet

worden vervuld om de soliditeit, duurzaamheid en

efficiëntie van het algemeen financieel systeem te

verzekeren, beperkt Graaf Lippens zich tot het bena-

drukken van het belang van de ontwikkeling van een

cultuur en communicatiepraktijken, waarbij alle

informatie pertinent is, “alomvattend ” en verstaan-

baar, een aspect dat hij hoger al uiteenzette.

Dit thema roept op zich vele vragen op. Het risico

vandaag houdt echter niet een tekort of een volle-

dige afwezigheid van informatie in. Het risico dat

Visie


Het risico

vandaag schuilt

in de overvloed

aan informatie,

die enkel

nog door

ingewijden

wordt

begrepen.

Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:10 Page 11

vandaag op dit vlak

bestaat, schuilt integen-

deel in de overvloed aan

informatie, die enkel nog

door ingewijden wordt

begrepen. En dat kan

zelfs leiden tot een zeker

wantrouwen ten opzichte

van de informatiever-

strekker…

2. COMPLEXITEIT EN ONZEKERHEID

In het tweede onderdeel

van zijn uiteenzetting

staat Graaf Lippens stil

bij een aspect dat

Corporate Governance

sterk beïnvloedt en

waarmee, naar zijn

mening, vandaag te

weinig rekening wordt

gehouden tijdens de

debatten over het onder-

werp. Het betreft meer

bepaald het gegeven dat

de wereld waarin de

bedrijven werken méér

dan ooit wordt geken-

merkt door onzekerheiden complexiteit.

Dat gegeven stelt ons voor

heel wat uitdagingen: hoe kan

men in dergelijk kader ade-

quate oplossingen aanreiken

voor vragen die rijzen bij het

begeleiden van ondernemingen en de controle op

diezelfde ondernemingen ? Hoe bewerkstelligt men,

in zulke omgeving, dat ondernemingen verder

bouwen aan hun eerste missie, namelijk het creëren

van rijkdom door innovatie ? Hoe moet men ervoor

zorgen dat ze tegelijkertijd hun reglementaire ver-

plichtingen beheersen en respecteren ? En dat ze

uiteindelijk bekwaam zijn om op adequate wijze te

anticiperen op de nieuwe situaties die voortvloeien

uit een onzekere en complexe omgeving ?

De antwoorden op deze uitdagingen, die, aldus

Graaf Lippens, de ontwikkeling vergen van andere

soorten kennis en tegelijkertijd de herontdekking

van het absolute belang van bepaalde ethische,

sociale en morele waarden, worden niet verkregen

door eenvoudigweg de regels van deugdelijk beheer,

zoals we die vandaag kennen, na te leven: veel

belangrijker is het processen te ontwikkelen

waardoor, via Corporate Governance, veranderingen

kunnen worden beheerst en zelfs gestuurd. De

nieuwe factoren “complexiteit” en “onzekerheid”

vergen telkens een grondige aanpassing van de

wijze waarop men Corporate Governance benadert.

De wil en het vermogen om deze aanpassing effec-

tief door te voeren, vormen dan ook een condicio

Visie


V.l.n.r. Eerste Minister Guy Verhofstadt, IAB-Voorzitter Johan DeLeenheer, Rik Carpentier, adjunct-kabinetschef van Minister Daems enPaul Van Geyt, adviseur, FOD Economie.

Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:10 Page 12

sine qua non opdat Corporate Governance niet zou

worden herleid tot een statisch geheel van na te

leven regels, maar een echt “Process for Business

Performance” zou blijven.

In dit kader is het belangrijk om in te zien dat de

huidige bedrijfsomgeving wordt gestuurd door een

snel evoluerende “Information Technology” en dat,

onder invloed daarvan, de wereld van vandaag, en

méér nog die van morgen, niet meer zal evolueren

zoals de wereld van het industriële tijdperk dat deed.

Graaf Lippens licht deze thesis

als volgt toe. De bestaande struc-

turen en de klassieke beleidspro-

cessen van de ondernemingen

gaan alle terug op die voorbije

periode van het industriële tijd-

perk.

Sinds de industriële revolutie

hebben “besturen ” en meer nog

“Corporate Governance ” een

“mechanistische” ondertoon

gekregen. Toegepast op de pira-

midale structuur van bevoegd-

heden levert dat het volgende

plaatje op: bovenaan staan de

aandeelhouders, die hun

bevoegdheden delegeren aan de

Raad van Bestuur; deze laatste

geeft, op zijn beurt, het

Management de opdracht om de

onderneming te besturen.

Dit type van bestuur en deze vorm van Corporate

Governance, welnu, zijn niet meer afgestemd op de

huidige toestand waarin ondernemingen zich bevin-

den, een toestand, zoals hoger gezegd, van onzeker-

heid en complexiteit. Ondernemingen, zo stelt Graaf

Lippens, hebben altijd al gefunctioneerd in gecom-

pliceerde omstandigheden – dat is ook nu nog zo.

Ingewikkelde omstandigheden gaan vaak gepaard

met ingewikkelde oplossingen. Zo brengt het beheer

van een grote groep de oprichting van gecompli-

ceerde structuren met zich mee.

Maar er is een fundamenteel verschil tussen

“gecompliceerd” en “complex”. In een complex

systeem is het aantal variabelen onbekend. Het

aantal interacties ligt hoger en het wordt moeilijker

om het precieze effect van beslissingen vast te

stellen. Bedrijven kunnen functioneren in een

gecompliceerde omgeving maar ze zijn niet gewa-

pend om te functioneren in een complexe wereld.

Tegenover wat complex is, zijn de denkwijzen, de

organisatie en de controle veelal verschillend. In een

complexe omgeving gaat het erom de onderneming

te beheren, niet zozeer door het bepalen en verdui-

delijken van de te behalen objectieven maar eerder

door het ontwikkelen van een cultuur die het de

onderneming mogelijk maakt om

op haar beurt te anticiperen, risi-

co’s te evalueren, zich permanent

aan te passen zonder haar eigen

waarden prijs te geven. In zulke

omstandigheden is het belangrij-

ker om processen in constante

beweging uit te tekenen, eerder

dan een welbepaalde toestand te

bepalen. Deze processen moeten,

anticiperend op de uitdagingen

van morgen, toelaten dat wat

vandaag onbespreekbaar lijkt,

bespreekbaar wordt en opnieuw in

vraag kan worden gesteld.

In deze context bestaat de uitda-

ging er vandaag in, enerzijds, om

de toepassing van een deugdelijk

bestuur dat nog beroep doet op

structuren en op het gebruik van

duidelijke verantwoordelijkheden, — en dus terug-

gaat op de industriële revolutie — te verzoenen met

de onzekerheid en de complexiteit van een wereld

waarbinnen de onderneming moet werken, en

anderzijds, er concreet voor te zorgen dat het

bestuur van ondernemingen een sleutelelement

wordt in het sturen van verandering.

Hoe dat moet aangepakt worden, staat niet in de

wet te lezen... Het is de roeping en de rol van elke

organisatie met enige invloed, zo besluit Graaf

Lippens, om hierover na te denken en referentiepun-

ten te formuleren voor actie en vorming – zoals het

IAB dat overigens doet: deze inspanningen zijn

immers cruciaal voor de toekomst van onze onderne-

mingen en dus voor de toekomst van onze economi-

sche en sociale omgeving. ¶

Visie


Er is eenfundamenteelverschil tussen

“gecompliceerd”en “complex”.Bedrijven zijn

niet gewapendom te functione-ren in een com-

plexe wereld.

Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:10 Page 13

Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:10 Page 14

Mijnheer de voorzitter,

Dames en Heren,

Ik denk niet dat ik overdrijfwanneer ik zeg dat de voorbijeregering zeker op het terrein vande fiscaliteit een trendbreukheeft verwezenlijkt. België kendeaan het eind van de twintigste

eeuw een globale fiscale en para-fiscale druk van niet minder dan % van het bruto binnenlandsproduct. Wij hadden de hoogstemarginale fiscale en parafiscaleaanslagvoet ter wereld – , %of ruim % meer dan het landmet de tweede hoogste aanslag-voet, Zweden. Wij hanteerden ookhet tweede hoogste tarief inzakevennootschapsbelasting terwereld, na Frankrijk, , %. Datzijn geen cijfers uit één of anderverkiezingsprogramma. Dat zijncijfers en vaststellingen van deNationale Bank.

Uiteraard was ons belastingstel-sel ook hopeloos ingewikkeld.Wellicht was dat een methode omte camoufleren hoe hoog debelastingdruk wel was. Tien jaarlang hebben we in ons land zelfsde unieke ervaring ondergaaneen belasting op de belasting temogen betalen, een belasting inhet kwadraat als het ware, dezogenaamde aanvullende crisis-belasting van ten honderd.

De voorbije vier jaar hebben wijde fiscale en parafiscale drukteruggebracht tot net onder de %. Dat is, ik geef dat toe, eeneerder bescheiden vermindering,zeker wanneer we enkel rekeninghouden met het fiscale luik ervan.Dit jaar zal het, vergeleken bij, gaan om een bedrag van ,miljard euro of honderd miljardoude franken. In hetzelfde jaar-

verslag van de Nationale Bankwordt overigens uitgelegd dat -en ik citeer - ,,de daling van defiscale en parafiscale druk nogscherper zou geweest zijn indiende weerslag van de omvangrijkemaatregelen inzake lastenverla-ging voor de particulieren nietruimschoots was gecompenseerddoor het relatieve verloop van dearbeidsinkomens: het aandeel inhet bbp van deze inkomens,waarop het heffingstarief duide-lijk hoger is dan dat op de andereinkomens, is in de loop van hetverslagjaar immers gestegen.’’Anders gezegd: er is een belang-rijk terugverdieneffect geweest.

In de periode van hoogconjunc-tuur van tot midden werd de economie in haar geheelversterkt door de aankondigingvan lastenverlagingen. De over-heid ontving meer dan initieelverwacht doordat het aantal inko-mens uit arbeid gevoelig steeg.

Voor het eerst zijn immers meerdan vier miljoen mensen aan hetwerk in België. En het maakt eenhemelsbreed verschil uit – min-stens . euro per jaar perpersoon – of de Staat iemand eenwerkloosheidvergoeding moetuitbetalen dan wel van hem ofhaar belastingen en bijdragen int.

Dat alles was het resultaat vaneen lange reeks fiscale maatrege-len die de voorbije vier jaar tot


Naast Graaf Lippens,mocht IAB-VoorzitterJohan De Leenheer ookEerste Minister GuyVerhofstadt verwelko-men op de academischezitting van de AlgemeneVergadering . Bij heteinde van de legislatuur,opteerde de Premierervoor om wat dieper inte gaan op de hervor-ming van de Belgischefiscaliteit. Hij beperktezich daarbij niet tot eenoverzicht van de maat-regelen die in deafgelopen vier jaar totuitvoering werdengebracht: hij liet de aan-wezigen ook een kijkjenemen in zijn plannenvoor de toekomst…

Belgischebelastinghervorming :“het werk is nog niet af !”Academische zitting, 26 april 2003Toespraak Eerste Minister Guy Verhofstadt

F i s c a l i t e i t

Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:10 Page 15

Fiscaliteit


uitvoering werden gebracht.Ik som ze even op:

• de geleidelijke afschaffingvan de crisisbijdrage van %, die op de inkomens van door niemand nog zalmoeten worden betaald;

• de herindexering van debelastingschalen, die vanaf deinkomsten via debedrijfsvoorheffing werd door-gevoerd;

• het wegwerken van belang-rijke fiscale discriminatiestussen gehuwden en onge-huwd samenwonenden, metonder meer de uitbreiding vanhet huwelijksquotiënt naar dewettelijk samenwonenden toeen het wegwerken van de dis-criminatie die bestond tennadele van gehuwde gepensio-neerden, invaliden en zieken;

• de verruiming van de aftrekvoor kinderopvang tot allevormen van kinderopvang, ende verhoging van het

belastingvrij minimum perkind;

• de vermindering van de BTW-tarieven voor een aantalarbeidsintensieve diensten envoor herstellings- en renova-tiewerken;

Daarnaast werd ook een nieuwbelastingkrediet voor de lagearbeidsinkomens ingevoerd,werden de hoogste belastingta-rieven van , en % afge-schaft en werden de belastingba-rema’s grondig aangepast.

Ook de vennootschapsbelastingwerd hervormd. Het basistariefwerd verlaagd tot % en tot % voor KMO’s. En voor die-zelfde KMO’s werd een belasting-vrije investeringsreserve inge-voerd. Misschien nog belangrijker

was de introductie van een nieuwveralgemeend ruling-systeem.

Tenslotte werd een aanvanggenomen met de uitbouw van deelektronische verwerking vanbelastingaangiften, onder meerinzake BTW, en werden ook opgewestelijk niveau belastingver-lagingen doorgevoerd, zoals deafschaffing van het kijk- enluistergeld of de verlaging van deregistratierechten.

Ik hoef er hier evenmin aan teherinneren dat er onder dezeregering een koninklijk besluittot stand kwam over het toela-tingsexamen en de stage tothet beroep van accountant enbelastingconsulent.

Kortom, nooit voorheen werdener in ons land in één legislatuurzoveel belastingen verlaagd, enzoveel hervormingen in de fisca-liteit gerealiseerd.

Ook na mei zullen de beslissin-gen die door deze regeringgenomen werden, onverkort

“Onder deze regering kwam ookeen KB tot stand over het toela-tingsexamen en de stage tot het

beroep van accountant enbelastingconsulent.”

Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:10 Page 16

Fiscaliteit


worden uitgevoerd. Tal van maat-regelen worden dan pas vankracht. Zo zal in de personenbe-lasting:

• op de inkomsten van deforfaitaire kostenaftrek ver-hoogd worden tot % op deeerste schijf;

• vanaf dezelfde inkomsten geldt het maximumtarief van %;

• op de inkomsten van en zal het belastingkredietgeleidelijk opgevoerd wordentot een bedrag van euro;

• vanaf de inkomsten van wordt de volledige gelijkscha-keling van gehuwden en wet-telijk samenwonenden vankracht;

• en in de aanslag op de inkom-sten van zullen het ver-hoogd belastingvrij minimumen de nieuwe barema’s – twee

maatregelen goed voor eentotale belastingverminderingvan miljard euro – volledigvan toepassing worden.

Vanaf mei zal ook tax-on-weboperationeel zijn. Hierdoor zalelke belastingplichtige zijn for-mulier voor de personenbelastingniet alleen elektronisch kunneninvullen, maar het meteen ookkunnen opsturen. Dat gebeurt viaeen zogenaamde elektronischeTax-box, waarvoor u een pas-

woord, een gebruikersnaam eneen persoonlijke code krijgt enwaartoe behalve uzelf alleen degemachtigde ambtenaar vanbelastingen toegang zal hebben.In het begin zal dit systeem enkelgelden voor die belastingplichti-gen die alleen deel van de aan-gifte indienen, vooral werkne-mers en gepensioneerden dus.Voor mensen die ook deel indie-nen zal het systeem vanafvolgend jaar operationeel zijn.

Na de invoering van de BTW-aan-gifte on-line is dit een nieuwebelangrijke stap naar de elektro-nische en dus vereenvoudigdeverwerking van de aangiften.

Ik signaleer terloops dat debelastingaangiftes gelijktijdigmet de inwerkingtreding van Tax-on-web werden verstuurd, preciesom de kennismaking en hetgebruik van de elektronische aan-gifte wat te stimuleren. De tijd

“Uiteraard moeten wij budgettair voorzichtig zijn,maar wij mogen niet doorextreme budgettaire ascese alle marge voor economischerelance wegnemen.”

Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:10 Page 17

om de aangifte in te dienenwordt daarbij verlengd van juni naar juli.

Ik leg hier zoveel nadruk op hethandhaven van de goedgekeurdehervormingen, omdat ik er vanovertuigd ben dat het nalevenvan gemaakte afspraken eenessentieel element van vertrou-wen vormt tussen burger enoverheid.

Uiteraard moeten wij budgettairvoorzichtig zijn, gezien de groteomvang van onze schuld. Dat zijnwij ook. We zijn vandaag hetenige land van West-Europa dater geen begrotingstekort opnahoudt, integendeel dat eenlicht overschot handhaaft. Maarwij mogen niet hervallen in defout van het verleden en doorextreme budgettaire ascese allemarge voor economische relancewegnemen. Als er iets is dat devoorbije legislatuur werdbewezen, dan is het dat eenbeleid waarin de economie en detewerkstelling volop gestimu-leerd worden, het achteraf zoveelmakkelijker maakt om de boek-houding van de Staat te doenkloppen. Dat blijkt ook uit decijfers van de Nationale Bank dieik daarnet aanhaalde. Die bewij-zen dat je perfect belastingverla-gingen en een gezonde begrotingkan combineren, ja datbelastingverlagingen misschienzelfs bijdragen tot een gezondebegroting. En dat is de redenwaarom ik dit beleid onverkortwil voortzetten.

Ik zie dus wèl ruimte om naafloop van de huidige belasting-hervorming, met name in hetaanslagjaar , tot een nieuwmeerjarenplan voor verdere ver-lagingen te beslissen. Debelastingdruk, in het bijzonderdie op het arbeidsinkomen, isnog steeds te hoog. De tewerk-stellingsvallen zijn nog altijdniet volledig weggewerkt. Onzebelastingstructuur is nog steeds

te complex en bureaucratisch.In dit nieuwe meerjarenplanmoet het aantal tarieven verderworden verminderd. Ik denk dathet ook wenselijk is dat we hettoptarief verder verlagen om hetondernemen te stimuleren. Ookhet tarief op de laagste lonenmoet omlaag. Dat tariefbedraagt nog altijd %. Dat iste hoog. Voor de werkelijk aller-laagste lonen vind ik zelfs dat wemoeten overwegen de personen-belasting gewoon tot nul te her-leiden. Concreet kan dat via eenverhoging van het belastingvrijminimum of via een specifiekbelastingkrediet voor inkomstenuit arbeid. In de vennootschaps-belasting denk ik dat een nieuweverlaging mogelijk is om tekomen tot een tarief van % eneen verlaagd tarief van % voorde KMO’s.

Het fiscaal beleid blijft in de toe-komst het aangewezen middelom de economie nieuwe stimu-lansen te geven, of bepaaldemaatschappelijke doelstellingenop een kosten-efficiënte manierte helpen realiseren.

Ik denk daarbij aan een fiscaleaftrek bij particulieren voorbeleggingen in fondsen die risi-cokapitaal verschaffen aan KMO’sof aan de verlaging van de BTWin de bouw en de horeca. Of aaneen uitbreiding van de fiscaleaftrek voor kinderopvang of deinvoering van een nieuwe fiscaleaftrek voor de opvang vanouderen in het eigen gezin.

Waar in de komende legislatuurwat mij betreft in elk geval geenruimte voor is, is voor nieuwebelastingen. Voorstellen om deindirecte belastingen naardraagkracht te moduleren bij-voorbeeld, of de degressiviteit inte voeren van de aftrek van ver-plaatsingskosten, of de belastingop bedrijfswagens te verhogen,of om een vermogensbelasting inte voeren, al die voorstellen

hoeven niet en kunnen niet.Evenzeer blijf ik gekant tegennieuwe verdoken belastingenonder de vorm van het nogverder verhogen van de progres-siviteit - met andere woorden:het herverdelend karakter – vanons belastingstelsel. Dat deheffing naar draagkracht moetgebeuren kan vanzelfsprekendniet ter discussie staan. Daaraanevenwel toevoegen dat debelastingaftrekken in de toe-komst forfaitair zullen worden ismoeilijk aanvaardbaar. Zeventigtot tachtig procent van debelastingplichtigen dreigt hier-door meer belastingen tebetalen.

Ik noem een voorbeeld. De ver-vanging van de bestaande aftrekvan de hypothecaire lening – dieinderdaad ingewikkeld is en dushervormd moet worden – dooréén forfaitaire aftrek of premie.Het klinkt fraai. Maar leggen wedie forfaitaire aftrek vast op hetniveau dat het stelsel niet meerkost dan het bestaande systeemvandaag, dan merk je dat alvanaf een netto-gezinsinkomenvan à euro per maandeen gezin meer belastingen zalbetalen voor meerdere honder-den euro’s per jaar. Met anderewoorden: de overgrote meerder-heid van de belastingplichtigendreigt benadeeld te worden.

Mijnheer de Voorzitter,

Dames en Heren,

Ziedaar een korte blik in onzeplannen voor de toekomst. Laatme het zo samenvatten. Wehebben de voorbije vier jaar veelveranderd en soms tomeloos her-vormd. Maar er is geen enkelereden om nu op de lauweren terusten, of terug te keren naar detijden van voor de eeuwwisse-ling. Ik ben dat alleszins niet vanplan.

Ik dank U. ¶

Fiscaliteit


Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:10 Page 18


O n d e r n e m i n g s r e c h tOmtrent schenking van aandelenop naam via het register vanaandelen: een stand van zaken

We konden onlangs de hand leggenop een recent vonnis van de recht-bank van eerste aanleg te Brusselde dato oktober waarbijhet een schenking van aandelen opnaam in een BVBA die gerealiseerdwerd door een loutere aantekeningin het register van aandelen als eenrechtsgeldige onrechtstreekseschenking beschouwde.De feiten die aan de basis van dezeuitspraak lagen kunnen als volgtsamengevat worden. De heren R.R.

en M.F. richten samen bij authen-tieke akte op datum van septem-ber een BVBA op met hetminimumkapitaal van .,-oude BEF vertegenwoordigd door aandelen op naam, waarvan er aan de heer R.R. worden toebe-deeld en het saldo, aandelen,aan de heer M.F. Drie maandenlater, op december , draagtde heer R.R. aandelen over aande heer M.F. middels de nodige aan-tekeningen in het register van aan-delen. Na verloop van tijd verzuurtde relatie tussen beide vennoten enclaimt de heer R.R. van de heer M.F.de betaling van de verkoopprijs vande overgedragen aandelen. Dezelaatste beweert dat het niet om eenverkoop ging doch wel om eenonrechtstreekse schenking. Daaropdagvaardt de heer R.R. de heer M.F.in betaling van de koopprijs.

De rechtbank stelt dat het aan deheer R.R. behoort te bewijzen dat ereen akkoord was tussen partijenover het voorwerp van de koop enover de prijs. De aantekening in hetaandelenregister is daartoe voor derechtbank niet overtuigend genoegdaar ze enkel het woord “transfert”bevat en daarin nergens melding isvan enige prijs. Bovendien blijkthet dossier briefwisseling te bevat-ten uitgaande van de raadsman vande heer R.R. (de zogenaamde verko-per) gericht tot de raadsman van deheer M.F. waaruit blijkt dat geenverkoop tussen partijen werd over-eengekomen. De rechtbank acht bij-gevolg de koop niet bewezen.

Anderzijds aanvaardt zij wel destelling van de verdediger, de heerM.F., dat het in casu om eenonrechtstreekse schenking gingdewelke gerealiseerd werd via eeninschrijving van de overdracht inhet register van aandelen. De eistot betaling van de koopprijs wordtbijgevolg afgewezen.

De rechtbank te Brussel bevestigthiermee haar vroegere rechtspraak .

Deze nieuwe uitspraak is voor onsde aanleiding om in het kort eenstand van zaken op te makenomtrent deze techniek van schen-king van aandelen op naam.

1. Ter herinnering :de basisprincipes art. 931 en 948 B.W.

De schenking is een zgn. vormge-bonden rechtshandeling. Dit bete-kent dat de vormvereiste tegelijkeen geldigheidsvereiste is of nog,de vorm doet de zaak bestaan(“forma dat esse rei”).

ERIC L. SPRUYTNotaris-vennoot “Berquin, Ockerman, Deckers, Spruyt, van der Vorst & Dekegel,

geassocieerde notarissen”, Brussel

Prof. Fiscale Hogeschool, Brussel

Aandelen beginnen eensteeds grotere rol tespelen in familiale ver-mogens, in het bijzonderin ondernemingskringen.De strenge (vorm)voor-schriften van het Burgerlijkwetboek zijn vaak hin-derpalen die vlotte schik-kingen en efficiënte ver-mogensplanning in deweg staan. De practicuszoekt daarom zijn heil bijtechnieken uit het ven-nootschapsrecht. Voor hetverwezenlijken van eenschenking van aandelenop naam is dit evenwelten stelligste af te raden.

Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:10 Page 19

Ondernemingsrecht


Inderdaad, op grond van artikel 931B.W. dient iedere schenking onderlevenden, wat ook het voorwerp is(roerende goederen of onroerendegoederen), op straffe van nietig-heid, bij authentieke akte plaats tevinden. Tot voor kort was de schen-king bovendien een zgn. "plechtige"akte in die zin dat de notaris zichbij het verlijden van de akte diendete laten bijstaan door twee getui-gen . Onlangs werd op dit vlak eenversoepeling doorgevoerd. Hetnieuwe art. van de wet op hetnotarisambt, zoals gewijzigd doorde wet van mei vergt nietlanger de bijstand van twee getui-gen. De reden waarom de CodeNapoléon het schenkingscontracttot zo'n "bijzonder contract" heeftverheven, vinden we prachtigomschreven door mijn leermeesterin het erfrecht, Prof. R. DILLEMANS.

Hij schreef hierover het volgende:"Iemand geeft wat aan een ander,zonder tegenprestatie. Gesteld in detijd van de Verlichting van 1804,was dat ofwel een daad van een bij-zonder onbaatzuchtig mens die menniet zo direct zag, ofwel een daadvan een eerder onredelijk citoyen.Un bon citoyen ne fait pas cela !Vandaar dus enige argwaan tegeno-ver deze op zichzelf zo nobele daad.En dan ging de wetgever tewerkzoals hij dikwijls is tewerkgegaan:moraliserend en vaderlijk. Hij begonmet te stellen: dat is een heelbelangrijke daad, een onwaar-schijnlijke daad. Dus moet ik debetrokkene tegen zichzelf bescher-men. Ik ga hem naar de notarissturen, beveiliger van belangen vandie soort" .

Het niet respecteren van dit vorm-voorschrift wordt gesanctioneerddoor een absolute nietigheid . Ditbetekent dat dit vormgebrek van deschenking door alle betrokkenenkan worden ingeroepen en tevensdat het gebrek niet onder levendendoor enige akte van bevestiging kanworden verholpen . De schenkingmoet in de wettelijke vorm

opnieuw worden gedaan . Hetbetekent tevens dat in een geschilde rechter ambtshalve de nietig-heid dient in te roepen ook al wordtze niet opgeworpen door één vande partijen.Na de dood van de schenker wordtde nietigheid, die ter beschermingvan de erfgenamen werd ingesteld,relatief . De nietigheid kan dan nogenkel ingeroepen worden door deerfgenamen van de schenker. Zekunnen dit evenwel niet langer zoze de nalatenschap hebben verwor-pen . De relatieve nietigheid bete-kent tevens dat de erfgenamen nahet overlijden van de schenker deschenking kunnen bevestigen,hetzij door ze uit te voeren zo datnog moet gebeuren, hetzij door teverzaken aan de vordering tot nie-tigheid .Niet alleen dient de schenking bijnotariële akte plaats te vinden,bovendien is voor de geldigheid vanschenkingen van roerende goederenvereist dat een staat van schattingvan de geschonken goederen gete-kend door de schenker en de begif-tigde gehecht wordt aan de minuutvan de notariële akte . De staatvan schatting vereist de opsom-ming van de geschonken goederenalsook hun individuele schatting .

Noteer dat aandelen steeds alsroerend goederen beschouwdworden. Ze zijn "roerend door wets-bepaling", d.i. omdat de wetgeverhet zo gewild heeft .Dit betekent dat bij schenking vanaandelen, ongeacht hun aard (aantoonder of op naam), in principesteeds de vormvoorschriften vanart. B.W. (notariële akte) èn art. B.W. (staat) gecombineerd dienen gerespec-teerd te worden.

2. Schenking via aandelen-register: geldige onrecht-streekse schenking ?

Algemeen

We hebben te maken met eenonrechtstreekse schenking ("ladonation indirecte"), wanneer ergeschonken wordt via een omweg.De zaken worden bij dergelijkeschenking - in tegenstelling tot wathet geval is bij vermomde schen-king - niet anders voorgesteld danze zijn. Er is m.a.w. geen veinzing.Men hanteert openlijk een welbe-paalde rechtshandeling die eenneutraal en autonoom karakterheeft waardoor rechten definitiefen onherroepelijk worden overge-dragen en waardoor iemand eenvoordeel wordt verschaft . Menschenkt dus in feite zonder deindruk te geven dat men schenkt.“Neutraal” betekent dat uit de akteniet mag blijken of de eigendoms-overdracht die ze teweegbrengtonder bezwarende titel dan wel omniet gebeurde, m.a.w. de aange-wende akte mag haar oorzaak nietvermelden. “Autonoom” betekentdat het om een akte gaat die doorhet recht aan eigen regels onder-worpen is, ook wat de vorm betreft.Zo deze nageleefd werden is de aktegeldig ook al zou blijken dat ze eenschenking bevat. Er wordt waar-heidsgetrouw en zonder enige ver-momming in de aangewende akteweergegeven wat door de partijeneffectief werd overeengekomen.Als typevoorbeelden van onrecht-streekse schenkingen worden in dedoctrine doorgaans opgesomd: deafstand van recht in favorem

Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:10 Page 20

Ondernemingsrecht


(bv. afstand van vruchtgebruik), dekwijting van schuld (bv. kwijtschel-ding van betaling van de prijs na deverkoop van aandelen aan een erf-genaam), de zgn. bankgift (schen-king van geld via bankoverschrij-ving), het beding ten behoeve vanderden (bv. via levensverzekerings-contract). Noteer dat bij verkoopvan aandelen met kwijtscheldingachteraf van de koopprijs het infeite niet om een onrechtstreekseschenking van aandelen gaat maarvan de openstaande koopprijs .

Kan de schenking van aandelen opnaam die gerealiseerd wordt dooreen loutere inschrijving/aanteke-ning in het register van aandelenvan de overdracht van het eigen-domsrecht van de vroegere aan-deelhouder (schenker) naar denieuwe (begiftigde) als een geldigeonrechtstreekse schenking wordengekwalificeerd ?

Op het eerste gezicht lijkt inder-daad dergelijk register als neutraaldocument de ideale voedingsbodemte zijn voor het verwezenlijken vaneen onrechtstreekse schenking.Immers de inschrijving van eenoverdracht van aandelen in hetregister van aandelen zegt op zichniets over de aard van het contract(koop-verkoop of schenking) dataan de overdracht ten grondslagligt . Anderzijds is een aandeel opnaam een onlichamelijk recht. Hetis bijgevolg niet vatbaar voor hand-gift daar handgift van een onlicha-melijk roerend goed slechts moge-lijk is voorzover het recht geïncor-poreerd is in de titel wat niet hetgeval is voor een aandeel op naam.Inzake aandelen op naam voorziethet W.Venn. in een bepaling krach-tens dewelke van de inschrijvingenin het register van aandelen certifi-caten worden afgegeven aan devennoten/aandeelhouders . Devraag kan gesteld worden of derge-lijke certificaten van inschrijving inhet register van aandelen op naamin aanmerking komen voor hand-gift. Het antwoord is ontkennend.Het certificaat is geen waardepa-

pier waarin het recht belichaamdis. Het heeft geen andere functiedan die van een afschrift dat bijvernietiging of het verloren gaanvan het register hulp kan bieden .

Zodoende stelt zich de vraag of eenrechtsgeldige schenking van aande-len op naam niet steeds, op straffevan nietigheid, bij authentieke aktedient te geschieden op grond vanart. B.W.

Het kan niet ontkend dat in depraktijk frequent toevlucht gezochtwordt tot een overdracht van aan-delen op naam via aantekening inhet register van aandelen, veelalom de kost van een notariële akte,inzonderheid de daarop drukkendeschenkingsrechten, te vermijden.Toch lijkt het ons dat de toepassingvan dit procédé ten zeerste af teraden is. Omtrent dit punt bestaatimmers geen eensgezindheid in dedoctrine en de rechtspraak is eerderschaars. Bovendien gaan de tot opheden tot stand gekomen rechter-lijke beslissingen nagenoeg alle uitvan lagere rechtbanken.

Standpunten in de doctrine

Sommige auteurs zijn van oordeeldat de aantekening met animusdonandi van de overdracht in hetregister van aandelen inderdaad denoodzakelijke neutrale en auto-nome akte kan uitmaken die bijge-volg aan de basis kan liggen vaneen rechtsgeldige onrechtstreekseschenking . RAUCENT, L. schrijfthierover het volgende: “la cession àtitre gratuit de titres nominatifs (…)peut se faire par une donation indi-recte dans la mesure où le transfertpeut s’appuyer sur un acte juridi-que abstrait, notamment l’inscrip-tion sur le registre des parts nomi-natives … ” . Ph. DE PAGE stelt:“En cas de transfert de titres – àtitre gratuit ou onéreux – la causedu transfert ne doit pas figurerdans le registre, de sorte que lasociété est tenue d’inscrire untransfert régulièrement demandépar le propriétaire de titres.

Il paraîtrait donc possible de consi-dérer que l’inscription d’un ordre detransfert, matérialisé par uneimmatriculation des parts ouactions dans le registre social, con-stitue l’acte abstrait ou neutre quiest l’instrument d’une donationindirecte. Et, en pratique, dans cecas, la donation n’est pas nécessai-rement préalable à l’inscription. Ellerésulterait, en réalité, d’une accep-tation ultérieure du transfert ou desa non-contestation pas son bénéfi-caire” . Op blz. , randnummer neemt de auteur evenwel watgas terug door als volgt te beslui-ten: “La question demeure cepen-dant délicate sur le plan des princi-pes. Il s’impose dès lors d’envisagerd’autres constructions permettantd’assurer le transfert des parts ouactions nominatives entre l’ascen-dant et le descendant, tout en con-férant au transfert un caractèrelibéral”.Ook Ch. DE WULF lijkt de techniekgenegen te zijn. Hij ziet de vermel-ding in het register van aandeleneerder als een moderne vorm vantraditio . DU FAUX, H. hield even-eens recentelijk nog een pleidooivoor de geldigheid van de over-schrijving “animo donandi”van aandelen op naam via hetregister .Evenwel, een belangrijke strekkingbinnen de rechtsleer (waarondergezaghebbende civielrechtelijke ènvennootschapsrechtelijke auteurs)lijkt eerder kritisch te staan tegen-over de techniek van de schenkingvan aandelen op naam via aanteke-ning in het aandelenregister enzweert bij het vormvoorschrift vanart. B.W. en dus de vereiste vaneen authentieke schenkingsakte opstraffe van nietigheid . Ook RONSEis rotsvast overtuigd dat de over-boeking in het register van de aan-delen niet als een onrechtstreekseschenking kan gelden . In dezelfdezin wordt geoordeeld door GEENSe.a. in latere rechtspraakoverzich-ten . Volgens de visie van dezeschool binnen de rechtsleer moet indeze problematiek een duidelijkonderscheid gemaakt worden

Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:10 Page 21

Ondernemingsrecht


tussen enerzijds de overdracht zelfvan de aandelen op naam en ander-zijds de tegenwerpelijkheid vandeze overdracht aan de vennoot-schap en derden. In de huidigestand van onze vennootschapsrech-telijke wetgeving dient namelijkaangenomen te worden dat deverklaring van overdracht in hetregister, geen andere juridischebetekenis heeft dan die van eenbetekening zoals voorzien door art. B.W. inzake overdracht vanschuldvorderingen. Dit blijkt zeerduidelijk uit de tekst van artikel W.Venn. . In dit wetsartikel -dat van toepassing is op de NV -wordt expliciet gesteld dat de ver-klaring van overdracht in hetregister, gedagtekend en onderte-kend door de overdrager en de over-nemer (of door hun gevol-machtigden), eigenlijk - inzake aan-delenoverdracht - een alternatief isvoor de betekening in toepassingvan het gemeenrechtelijk art. B.W. Artikel W.Venn. formu-leert hetzelfde principe voor deBVBA in minder expliciete termen.De aantekening van de aandelen-overdracht in het register van aan-delen is m.a.w. slechts een middelom de (vooraf rechtsgeldig gereali-seerde) schenking tegenstelbaar temaken aan de vennootschap en aanderden. Aan deze aantekening gaatde eigenlijke overdracht, het “nego-tium” tussen partijen vooraf dierechtsgeldig dient totstandgeko-men te zijn.Of, zoals LAGA en LIETAER doenopmerken: een letterlijke lezing vanartikel W.Venn. waarbij gesteldwordt dat de overdracht van aande-len op naam “geschiedt” door eenverklaring van de overdracht, inge-schreven in het register van aande-len, is te verwerpen.Laatstgenoemde auteurs verwijzennaar een uitspraak van het Hof vanBeroep te Brussel (in de zaakFonderies Nestor Martin) dat oor-deelde dat de inschrijving als eige-naar van aandelen in het registervan aandelen geen volkomen titel is(“un titre en lui-même”) maar nietsmeer dan een bewijsmiddel .

M.a.w. tussen overdrager en verkrij-ger wordt een overdracht van aan-delen op naam voltrokken door eenovereenkomst overeenkomstig deregels die de wijze van overdrachtvan het bewust roerend goedbeheersen. Voor een verkoop vanaandelen op naam volstaat dan ookeen loutere wilsovereenstemming,voor een schenking van aandelenop naam dient het vormvoorschriftvan artikel B.W. nageleefd teworden. Ten aanzien van de ven-nootschap en derden komt de over-dracht slechts tot stand nadat eenverklaring van overdracht werdingeschreven in het aandelenre-gister en werd gedateerd en onder-tekend door de overdrager en deovernemer. De niet- vervulling vandeze formaliteit heeft evenwel geeninvloed op de geldigheid van deovereenkomst tussen partijen zelf,aangezien ze uitsluitend is voorge-schreven in het belang van de ven-nootschap en derden .

Standpunten binnen de rechtspraak

Hoe denkt de rechtspraak erover ?Voor zover ons bekend is enkel derechtbank van eerste aanleg teBrussel de stelling genegen dat eenaandelentransfert via het registervan aandelen een geldige onrecht-streekse schenking uitmaakt .Brussel kwam met deze uitspraakterug op haar eerder standpuntwaarbij ze dergelijke schenking nogals nietig beschouwde wegens mis-kenning van art. B.W . Recentheeft de Brusselse rechtbank dushaar uitspraak van herbe-vestigd . Andere rechtbankenblijven evenwel voor de geldigeoverdracht om niet van aandelen opnaam de notariële akte als essen-tiële vormvereiste stellen .In een uitspraak in kortgeding teLuik, waarbij een BVBA werd gedag-vaard teneinde de schenking vanaandelen door een vader-vennootaan diens dochter in te schrijven inhet register van aandelen, werd –ofschoon de vraag werd opgewor-pen door de betrokken BVBA – door

het Hof niet ingegaan op de rechts-vraag of de schenking zonderauthentieke akte geldig was, daaruiteindelijk bleek dat de schenkingtoch in authentieke vorm werd ver-leden .Tot de meest recente rechterlijkeuitspraken die de geldigheid vaneen schenking van aandelen opnaam via aandelenregister veroor-delen behoren Gent, mei

en Rb. Kh. Veurne, december .In de uitspraak van Gent mei wordt door het hof de stellingverdedigd dat ondanks de nietig-heid van de schenking de bewerk-stelligde inschrijving in het aande-lenregister voor gevolg had dat deoverdracht tegenstelbaar werdgemaakt aan derden (in casu decurator) die er van dan af rechtma-tig op mochten betrouwen dat deoverdracht ook op formeel en mate-rieel rechtsgeldige wijze tussenoverlater en overnemer tot standwas gekomen. Ons inziens volko-men terecht wordt dit laatste doorHELLEMANS betwist die stelt datde nietigheid van de rechtshande-ling het uitwissen tot gevolg heeftvan alle rechtsgevolgen van dierechtshandeling, ook naar derdentoe. M.a.w., aldus deze auteur, kaneen nietige overdracht onmogelijktegengeworpen worden aanderden.

Standpunt van de fiscus

Wat is tenslotte de houding van defiscus, inzonderheid de ontvangerder successierechten, hiertegen-over? Deze vraag is niet onbelang-rijk voor de praktijk van de accoun-tant of de belastingconsulent.Beelden we ons even volgendehypothese in. Mijnheer X is eige-naar van een flink uit de kluitengewassen patrimoniumvennoot-schap. De aandelen van deze patri-moniumvennootschap zijn opnaam. Waarom op naam ?Bijvoorbeeld omdat de vennoot-schap de rechtsvorm van een BVBAheeft daar mijnheer X speculeert opde toepassing van de uitzonde-

Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:10 Page 22

Ondernemingsrecht


ringsbepalingen van art. , derdelid W.Reg. in het kader van eeneventuele latere onttrekking vanonroerende goederen uit de ven-nootschap naar het privé-patrimo-nium toe . Of nog, de vennoot-schap heeft de rechtsvorm van eenNV doch mijnheer X opteerde vooraandelen op naam teneinde eenmeer efficiënte controle te kunnenuitoefenen op de naleving van de inde statuten ingeschreven beperkin-gen (bv. voorkooprechten of goed-keuringsclausules) inzake aande-lenoverdracht. Of eenvoudigwegomdat aandelen aan toonder mak-kelijk kunnen gestolen worden ofverloren kunnen gaan. Stel nu ver-volgens dat mijnheer X een belang-rijk deel van zijn aandelen middelsschenking wenst over te maken aanzijn erfgenamen met de bedoelingzodoende zijn vermogen af teromen en successierechten uit tesparen. Hij voert de schenking doormiddels een eenvoudige aanteke-ning van de overdracht in hetregister van aandelen. De vraag isdan of na zijn overlijden de ontvan-ger van successierechten op deproppen kan komen en zeggen: deschenking is nietig bijgevolg bevin-den de weggeschonken aandelenzich nog steeds in het patrimoniumvan de overledene ?Dit lijkt niet het geval te zijn. Eenoude administratieve beslissingzegt hierover immers het volgende:“La déclaration de transfert departs d’une société de personnes àresponsabilité limitée, consignéedans le registre des associés confor-mément aux prescriptions de la loicommerciale, n’est pas en soi l’in-strumentum d’une conventionpouvant déguiser une donation. Lavalidité du transfert dépend de laconvention qui lui sert de base. Sicette convention est une donationremontant à plus de trois an avantle décès du donateur, l’Etat est donc,en principe, en droit d’invoquer lanullité pour vice de forme qui enta-cherait cette donation. Il s’abstienttoutefois de le faire lorsque les cir-constances de l’affaire font apparaî-tre que la donation sera confirmée

ou ratifiée ou exécutée volontaire-ment et sans fraude par les héritiersou ayants cause du donateur” .

Hieruit blijkt dus dat de fiscus de

schenking van aandelen op naam

via aandelenregister principieel als

nietig beschouwt doch dat hij in de

praktijk zal nalaten deze nietigheid

in te roepen als de erfgenamen het

niet uit eigen beweging doen.

Merk op, deze beslissing viseert de

schenking via aantekening in het

register van aandelen die plaats-

vond meer dan drie jaar voor het

overlijden. Dit is logisch. Indien

dergelijke schenking binnen de drie

jaar voor het overlijden heeft

plaatsgevonden, hoeft de fiscus de

nietigheid ervan niet in te roepen

teneinde zodoende de geschonken

aandelen terug te laten keren in

het vermogen van de overledene en

ze te belasten. De fiscus kan alsdan

immers terugvallen op de fictiebe-

paling van art. W.Succ. en op

grond van deze bepaling sowieso

tot taxatie overgaan. De aandelen-

schenking via het register zal

immers het schenkingsrecht niet

ondergaan hebben zodat ze binnen

het toepassingsgebied van de voor-

melde fictiebepaling valt. Indien de

schenking dus binnen de drie jaar

voor het overlijden plaatsvond, zal

er hoe dan ook successierecht ver-

schuldigd zijn doch de heffing zal

verschillen naargelang de erfgena-

men de annulering van de schen-

king vorderen en bekomen (in welk

geval er successierecht opeisbaar is

lastens alle erfgenamen daar de

geschonken aandelen geacht

worden zich terug in het patrimo-

nium van de overledene te bevin-

den) dan wel of ze de schenking

bevestigen (in welk geval er succes-

sierecht verschuldigd is lastens de

begiftigde op grond van de fictie

van art. W.Succ.).

3. Inbreng ten behoeve vanderden: een interessantalternatief ?

We maken van de gelegenheidgebruik de figuur van de inbrengten behoeve van derden uit de ver-geethoek te halen. Inderdaad,volgens sommigen kan bij schen-king van aandelen (op naam) devereiste van een notariële schen-kingsakte ook terzijde gesteldworden door middel van eenonrechtstreekse schenking die erinzonderheid in bestaat om aan deinbreng bij oprichting of kapitaal-verhoging – inbreng die een hande-ling onder bezwarende titel is – eenbeding toe te voegen dat de aande-len geheel of ten dele toekent aaneen ander persoon dan de inbren-ger zelf bv. zijn echtgenote of zijnkinderen. M.a.w. een onrecht-streekse schenking van aandelendoor middel van een inbreng tenbehoeve van derden .Het wordt inderdaad in de doctrinemogelijk geacht een inbreng tedoen voor rekening van een anderom zodoende een schenking te ver-wezenlijken .Ook ons Hof van Cassatie heeft,weliswaar in een totaal anderecontext (met name deze van eenvereffening met inbreng door devereffenaar in een nieuwe vennoot-schap), het principe van de inbrengten behoeve van een derde aan-vaard .Hoe geschiedt in dergelijk geval devoor de totstandkoming van deschenking zo noodzakelijke aan-vaarding door de beneficiaris ?Deze kan geschieden door de onder-

Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:10 Page 23

Ondernemingsrecht


tekening door de beneficiaris vanhet register van de aandelenwaarin de aandelen op zijn naamworden ingeschreven of nog, stil-zwijgend, door aan de eerstvol-gende algemene vergadering vande vennootschap als aandeelhouderdeel te nemen.Het dient gezegd dat de verwezen-lijking van een schenking van aan-delen middels het procédé van deinbreng ten behoeve van derden inde praktijk omzeggens niet voor-komt. Ons inziens is de vrees voorde reactie van de ontvanger vanregistratierechten hier niet vreemdaan. Zal hij naast de heffing van hetevenredig registratierecht op dekapitaalvorming niet tegelijk over-gaan tot de heffing van het schen-kingsrecht op de middels deinbreng ten behoeve van een derdegerealiseerde onrechtstreekseschenking ? Ons inziens is die kansinderdaad reëel. De (notariële) aktedie de inbreng vaststelt en waarintevens het beding ten behoeve vande derde voorkomt vormt immerseen geschikte heffingstitel.

4. Conclusie en voorstellen de lege ferenda

In de huidige stand van de wetge-ving en rekening houdend met deinterpretatie die aan de artikelen W.Venn. (BVBA) en W.Venn.(NV) dient gegeven te worden,kunnen we niet anders dan hetstandpunt van prof. RONSE (cfr.hoger) bijtreden en menen we temoeten aanvaarden dat een schen-king van aandelen op naam viaaantekening van de overdracht in

het register van aandelen geengeldige onrechtstreekse schenkingkan uitmaken.

Kijken we trouwens maar naar dedefinitie die in de rechtsleer aan deonrechtstreekse schenking wordtgegeven. Onrechtstreekse schenkin-gen komen tot stand via een rechts-handeling die een abstract, neu-traal en autonoom karakter heeften definitief is .“Via een rechtshandeling” zeggendeze auteurs in koor ! Een onrecht-streekse schenking verondersteltdus het gebruik maken van eenrechtshandeling, lees een hande-ling die op zichzelf genomen reedsrechtsgevolgen in het leven roepten inzonderheid, teneinde eenschenking te realiseren, een eigen-domsoverdragend effect dient tehebben zoniet wordt het voorschenkingen cruciale materieelelement van de “verarming”immers niet gerealiseerd. Welnu,een aantekening in een register vanaandelen is op zich geen rechtshan-deling met eigendomsoverdragendeffect. Het is hooguit een elementvan bewijs, een instrument om eenvoorafgaandelijke, rechtsgeldigereeds voltrokken aandelenover-dracht tegenstelbaar te maken aande vennootschap en aan derden.

Voorzichtigheid blijft bij de toepas-sing van deze schenkingstechniekdus geboden. In de hypothese datdergelijke schenking door de feiten-rechter niet als een geldigeonrechtstreekse schenking wordtgekwalificeerd, zal de aldus verwe-zenlijkte schenking aangetast zijndoor nietigheid wegens niet-nale-ving van de vormvereiste gestelddoor artikel B.W. ! .

Waarom zoekt de practicus zijn heilvoor de schenking van aandelen opnaam via het register van aandelen ?De reden ligt voor de hand en is vanfiscale aard. Schenkingen zijn maarverplicht registreerbaar, en wel opgrond van art. ,° W.Reg.,wanneer ze plaatsvinden bij eenakte verleden voor een (Belgisch)notaris. Een rechtstreekse schen-

king, met respect van het vorm-voorschrift van art. B.W. heeftdus nefaste fiscale gevolgen wantmaakt de schenkingsrechten opeis-baar. Niet zelden wordt ter vermij-ding hiervan een beroep gedaan opeen buitenlands notaris, inzonder-heid de “Nederlandse route” is sterkin trek want vlak bij de deur. Er zijnimmers geen schenkingsrechtenverschuldigd in Nederland op aktenvan schenking die door een niet-Nederlands rijksinwoner wordengerealiseerd .

Deze oplossing is sluitend vermitsaan de vormvoorwaarden van art. B.W. voldaan is, namelijk eenauthentieke akte. Anderzijds is eennotariële akte opgesteld door eenbuitenlands notaris die roerendegoederen tot voorwerp heeft inBelgië niet verplicht registreerbaar.Wie zich de moeite van een buiten-landse trip wenst te besparen,opteert voor de risicovolle (ziehoger) transfert via het register vanaandelen.

De lege ferenda is de oplossing danook vrij simpel. De wetgever hoeftslechts het schenkingsrecht opschenking van aandelen drastischte reduceren en de burger zal art. B.W. opnieuw ten volle respec-teren. De notariële akte biedtimmers het niet te onderschattenvoordeel dat men de schenkingnaar hartelust kan laten gepaardgaan met tal van modaliteiten (o.a.een voorbehoud van vruchtgebruik,een verbod tot inbreng in de huwe-lijksgemeenschap van de begif-tigde, een tijdelijk vervreemdings-verbod, een conventioneel bedingvan terugkeer in geval van voor-overlijden van de begiftigde enz.).Aan de inbouw van dergelijkemodaliteiten bestaat trouwens eengrote behoefte, inzonderheid inondernemerskringen, zo blijkt uitde praktijk. Kritische geesten horenwe reeds fluisteren: er bestaat tochreeds een verminderd schenkings-recht voor aandelen. Inderdaad,sinds de wet van december houdende fiscale en andere bepa-

Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:10 Page 24

Ondernemingsrecht


lingen kunnen – mits nalevingvan diverse voorwaarden – aande-len van vennootschappen tegen eenflat rate van % geschonkenworden. De spelregels werdenondergebracht in de artikelenbis tot octies W.Reg.

Helaas dienen we vast te stellen datdit fiscaal gunstregime in de prak-tijk omzeggens geen toepassingvindt. Een recent gepubliceerdeparlementaire vraag heeft dit aan-getoond .De administratie van het Kadaster,de Registratie en Domeinenbeschikt niet over statistiekenbetreffende het aantal schenkingenaan het bijzonder ondernemingsta-rief van %, zo blijkt uit het ant-woord van de Minister vanFinanciën. De bruto geïnde ont-vangsten voor dat soort schenkin-gen zijn echter wel beschikbaar.Daaruit blijkt dat voor het jaar 1999de totale ontvangsten amper.,-oude BEF of . EURbedroegen (ontvangsten geïnd inhet ambtsgebied van een geweste-lijke directie van de Registratiegelegen in het Vlaams Gewest).Voor het jaar 2000 waren er zelfsgeen ontvangsten genoteerd indeze materie, terwijl de ontvang-sten voor het jaar nog nietbeschikbaar waren.Deze cijfers spreken voor zich. Demaatregel is tot op heden een slagin het water.Indien de overheid de in deMemorie van Toelichting bij de Wetvan december geuittedoelstellingen wenst te realiseren(“de overdracht van ondernemingenvergemakkelijken teneinde de con-tinuïteit van KMO’s en de eraan ver-bonden werkgelegenheid te waar-borgen” – zoals deze trouwens ookwerden geformuleerd in deAanbeveling van de EuropeseCommissie d.d. december –is een bijsturing duidelijk meer danwelkom.

Het is nochtans eenvoudig om dezemaatregel nieuw leven in te blazen.Het wettelijk kader is voor handen.

Er hoeft enkel her en der enige ver-soepeling aangebracht te worden.Zo zou de afschaffing van de voor-waarde die stelt dat de schenkingnoodzakelijk de volle eigendom vande aandelen tot voorwerp dient tehebben reeds een flinke stap in degoede richting betekenen. Het voor-behoud van vruchtgebruik inhoofde van de schenker (teneindezodoende een controle- en inkom-stenbehoud te organiseren) isimmers een vaak terugkerenddesideratum bij KMO-opvolging.Wanneer daarnaast de scherpekantjes van de diverse voorwaardendie zowel voor als na de schenkingdienen gerespecteerd te wordenenigszins zouden kunnen afgerondworden en sommige hiervan precie-zer zouden geformuleerd worden(o.a. het vereiste minimale aande-lenbezit) dan zou dit mooi meege-nomen zijn. De kers op de taart ten-slotte zou een lichte verlaging vanhet tarief kunnen zijn tot bv. maxi-maal % of , % , of nog – waaromniet zoals inzake de Vlaamse verer-ving van familie-ondernemingen –een -tarief.

Werk op de plank dus voor degewestregeringen ! Sinds hetLambermont-akkoord en de in uit-voering daarvan tot stand gekomenBijzondere Wet van juli totherfinanciering van de gemeen-schappen en uitbreiding van defiscale bevoegdheden van degewesten is het schenkingsrechtimmers een regionale bevoegdheidgeworden. Laat ons hopen dat éénvan de gewestregeringen in ditdossier het voortouw neemt, en datde andere – analoog aan wat hetgeval was inzake het successierecht– snel zouden volgen.

�Voetnoten

Cfr. Rb. Brussel, mei , Rev. Prat.Soc.,, nr. , blz. , cfr. hieronder.

Oud art. van de Wet van ventôse jaar

XI, wet tot regeling van het notarisambt d.d.

maart .

B.S. oktober . R. DILLEMANS, in "De schenkingsakten",

Verslagboek Recyclagedagen , KFBN,

Kluwer rechtswetenschappen, blz. . DEKKERS, R., Handboek Burgerlijk Recht, deel

III, , p. , nr. ; PUELINCKX-COENE,

M, GEELHAND, N., BUYSSENS, F., “Overzicht

van rechtspraak Giften -”, T.P.R.,, blz. , nr. ; Cass., mei ,

Pas., , I, ; Antwerpen, april

, J.T., , , R.W., -, ; Rb.

Dendermonde, maart , T.Not., ,

. Art. B.W. Antwerpen, april , gecit. Art. B.W.; Bergen, januari ,

J.L.M.B., , ; DE PAGE, VIII, nr. . Gent, mei , T.R.V., , blz. . Rb. Brussel, januari , Rec.Gén.Enr.Not.,

, , nr. ; Rev.Not.B., , . Art. B.W. PINTENS, W., VAN DER MEERSCH, B., en VAN-

WINCKELEN, K., Inleiding tot het familiaalvermogensrecht, Universitaire Pers Leuven,

, blz. , nr. en de aldaar in voet-

noot geciteerde rechtspraak. Cfr. art. Burgerlijk Wetboek. CASMAN, H., “Schenkingen en successie-

rechten”, Not.Fisc.Maandblad, , nr. ,

blz. ; PUELINCKX-COENE, M., “Overzicht vanrechtspraak – Giften (1985-1992)”, T.P.R.,

, nr. , blz. , randnummer ;

PINTENS, W., VAN DER MEERSCH, B. en VAN-


, blz. , nrs. -. Cfr. PIGNOLET, D. en VANWINCKELEN, K.,

noot onder Rb. Kh. Veurne, december

, T.R.V., , blz. , nr. . Kh. Tongeren, november , T.R.V.,

, . Cfr. art. W.Venn. voor de BVBA, art.

W.Venn. voor de NV en art. W.Venn. voor

de coöperatieve vennootschap. Cfr. RONSE, VAN HULLE, NELISSEN, VAN

BRUYSTEGEM, “Overzicht van rechtspraak

Vennootschappen (-)”, T.P.R., ,

nr. -, blz. , nr. . ALEN, R., “Le transfert à titre gratuit des

actions et parts nominatives des sociétés

commerciales”, Rev.Prat.Soc., , nr. ,

p. ; J.T., , ; J. RENAULD, "Le transfert

à titre gratuit des titres nominatifs des

sociéts anonymes", in Liber Amicorum L. Fredericq, II, p. -; A. VAN HOESTEN-

BERGHE, "De overdrachten om niet van ven-

nootschapsaandelen op naam en de prak-

Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:10 Page 25

Ondernemingsrecht


tijk", Feestbundel J. Baugniet, p. e.v.;

L'HOMME, T., "Donations d'actions nomina-

tives et de parts de sociétés",

Rec.Gén.Enr.Not., nr. ., , -. “Examen de jurisprudence sur les libéralités

et les successions”, -, R.C.J.B., ,

p. en . Cfr. de bijdrage van deze auteur onder de

titel “La transmission de l’entreprise famili-

ale”, in Les arrangements de famille,

Fédération Royale des Notaires de Belgique,

Journée de recyclage février , Story-

Scientia, , blz. , randnummer . Ch. DE WULF, “De schenking van hand tot

hand”, in Liber Amicorum Egied Spanoghe,

blz. . DU FAUX, H., “Over de onrechtstreekse

schenking van vennootschapsaandelen op

naam”, T.Not., april , blz. -. H. DE PAGE, Traité de droit civil belge, Tôme

VIII, nr. , blz. en nr. e.v., blz.

e.v.; LAGA, H. en LIETAER, V.,

“Eigendomsbetwistingen bij aandelen”, in

Onderneming en effecten, die Keure, ,

blz. ; PIRSON, “Examen de jurisprudence

sur les libéralités”, R.C.J.B., , nr. , blz.

-; VAN RYN en HEENEN, Principes dedroit commercial, Tôme III, nr. ; VAN RYN

en VAN OMMESLAGHE, “Examen de juris-

prudence sur les sociétés commerciales”,

R.C.J.B., , blz. . RONSE, J., VAN HULLE, K., NELISSEN, J.M. en

VAN BRUYSTEGEM, B., “Overzicht van recht-

spraak Vennootschappen (-)”,

T.P.R., jaargang , nr. -, blz. , nr.

; RONSE, J., NELISSEN GRADE, J.M., VAN

HULLE, K., LIEVENS, J., LAGA, H., “Overzicht

van rechtspraak Vennootschappen (-

)”, T.P.R. , blz. , nr. . GEENS, K., en LAGA, H., “Overzicht van recht-

spraak Vennootschappen -”, T.P.R.,, blz. , nr. ; GEENS, K. en LAGA,

H., “Overzicht van rechtspraak

Vennootschappen -”, T.P.R., ,

blz. -, nrs. -. Het oude artikel van de Gecoördineerde

Wetten op de Handelsvennootschappen. Het oude artikel van de Gecoördineerde

Wetten op de Handelsvennootschappen. O.c., blz. , nr. . Brussel, juni , Rev.Prat.Soc., ,

, nr. ; T.B.H., , ; RONSE, J.,

NELISSEN GRADE, J.M., VAN HULLE, K.,

LIEVENS, J., LAGA, H., “Overzicht van recht-

spraak Vennootschappen (-)”,

T.P.R. , blz. -, nr. . Cfr. inzake verkoop van aandelen, Cass.,

juli , Pas., , I, .

Rb. Brussel, mei , Rev. Prat.Soc., ,

nr. , blz. ; Rev.Not.Belge, , p.

; Rec.Gén. Enr.Not., , n° . Cfr. Rb. Brussel, maart ,

Rec.Gén.Enr.Not., nr. .; J.T., , ;

Rev.Prat.Soc., , nr. , blz. . Rb. Brussel oktober . Zie rechtspraak aangehaald door RONSE,

“Overzicht van rechtspraak

Vennootschappen (-)”, T.P.R., jaar-

gang , nr. -, blz. , o.a. Rb. Gent,

juli , Rec.Gén.Enr.Not., nr. ., blz.

en Rev.Prat.Soc., , nr. , blz. ;

Luik, februari , Rec.Gén.Enr.Not., nr.

., , , noot; Rev.Prat.Soc, ,

nr. , blz. ). We verwijzen tevens naar

de rechtspraak geciteerd door GEENS, K. en

LAGA, H., in “Overzicht van rechtspraak

Vennootschappen -”, T.P.R., ,

blz. , nr. , met name: Kort Ged. Kh.

Brussel, januari , T.R.V., , p. ,

met noot; R.P.S., , nr. , p. ; Kh.

Tongeren, november , T.R.V., ,

p. . Luik, december , T.R.V., , met

noot M. WYCKAERT. T.R.V., , blz. e.v., met noot HELLE-

MANS, F. T.R.V., , blz. e.v. met noot PIGNOLET,

D. en VANWINCKELEN, K. O.c., blz. . Zie hieromtrent: PEETERS, B. en WUSTEN-

BERGHS, T., Kapitaalvorming van vennoot-schappen – Registratierechten en BTW,

Ced.Samsom, , blz. -; SPRUYT, E.,

“Onttrekking van onroerend goed aan devennootschap”, A.F.T., , nr. , blz. -.

Besl. juli , Rec.Gén.Enr.Not., nr. ,

blz. . Aldus: RONSE, J., VAN HULLE, K., NELISSEN,

J-M. en VAN BRUYSTEGEM, B., “Overzicht van

rechtspraak vennootschappen -”,

T.P.R., jaargang , nr. -, blz. -, nr.

en blz. , nr. . Houpin-Bosvieux, Traité des Sociétés, I, nr.

, blz. . Cass., februari , R.W., -, kol.

, T.Not., , blz. ; J.T., , blz. ;

Rec.Gén.Enr.Not., , nr. ., blz. ;

R.P.S., , nr. , blz. . PUELINCKX-COENE, M., “Overzicht van

rechtspraak – Giften (-)”, T.P.R.,

, nr. , blz. , randnummer ;

PINTENS, W., VAN DER MEERSCH, B. en VAN-


, blz. , nrs. -.

In dezelfde zin: MICHEL, H. en BENOIT-

MOURY, A., “Regime juridique des pars soci-

ales dans la sprl unipersonnelle”, in La sprlunipersonnelle – Approche théorique et pra-tique, Brussel, Bruylant, , blz. , nr.

, waar ze als besluit van hun onderzoek

naar de schenking via het register van aan-

delen schrijven : “Force est toutefois de

reconnaître qu’en l’état actuel de la doc-

trine et de la jurisprudence, une prudence

élémentaire impose le recours à un acte

notarié solennel”. SPRUYT, RUYSSEVELDT, DONS, Praktijkgids

Successierecht & -Planning, editie ,

uitgave in eigen beheer, blz. , randnum-

mer III/. B.S., januari , blz. . Voor een uitvoerige commentaar, zie:

Adm.Aanschrijving nr. d.d. juni ;

LUST, S., “Vererving en schenking van onder-

nemingen en vennootschappen tegen een-

vormig verlaagd tarief”, A.F.T. /, p.

en vervolg in A.F.T. /, p. ; SPRUYT, E.,

"Schenking van ondernemingen", in De wetvan 22 december 1998 houdende fiscale enandere bepalingen, Biblo, , blz. -;

SPRUYT, E., "Schenking van ondernemingen

aan het verlaagd eenvormig schenkings-

recht van %", Fiscaal Praktijkboek IndirecteBelastingen, editie -, Kluwer

Rechtswetenschappen, blz. -, eveneens

gepubliceerd in T.Not., september , die

Keure, blz. -; VAN DEN EECKHAUT, R.,

"Schenking van ondernemingen. Invoering

van het verlaagd tarief van % door de Wet

van december ", T.F.R., december

, blz. -; VERSTAPPEN, J.,

"Schenkingen van familieondernemingen,

Fiscaalrechtelijke aspecten", in verslagboek

van de vormingsnamiddag Recente wetswij-zigingen van de Koninklijke Federatie van

Belgische Notarissen, Nederlandstalige

Raad, Antwerpen, U.I.A., maart . Vr. nr. van de heer de Clippele, d.d.

mei , Vr. & Antw., Senaat, november

, p. ; SPRUYT, E. “Schenking vanfamiliale onderneming aan 3 %: weinig suc-cesrijk”, Nieuwsbrief Registratierechten,

Kluwer rechtswetenschappen, nr. ,

maart , blz. . Parl. St., Kamer, zitting -, nr. /. B.S., augustus .

Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:10 Page 26


HOOFDSTUK 1 :INLEIDING

1.1. Begripsbepalingen

De boekhoudreglementering

- Inzake het voeren van de boek-houding :

* de wet van juli op deboekhouding van de onder-nemingen (Boekhoudwet) enhaar uitvoeringsbesluitenvan september ;

* het Wetboek van vennoot-schappen (W. Venn.).

- Inzake het opstellen van de jaar-rekening :

* het Wetboek van vennoot-schappen (artikel ) en uit-voeringsbesluit van januari .

De betrokken vennootschapkan ook onderworpen zijnaan de toepassing van eenspecifieke boekhoudregle-mentering.

De beroepsbeoefenaar

Onder de beroepsbeoefenaar wordtin deze normen verstaan, de bedrijfs-revisor of de externe accountant.

1.2. Toepassingsgebied

Deze normen zijn van toepassingop de controleopdracht door deberoepsbeoefenaar verricht in hetkader van artikel 181 W. Venn.

De procedure van artikel 181 W.Venn. beoogt dat de aandeel-houders zich met kennis van zakenkunnen uitspreken over het voor-stel tot ontbinding van de ven-nootschap op basis van een staatvan activa en passiva.

... Artikel W. Venn. heeftbetrekking op het voorstel tot ont-binding van de naamloze vennoot-schap, de besloten vennootschapmet beperkte aansprakelijkheid, decoöperatieve vennootschap metbeperkte aansprakelijkheid en decommanditaire vennootschap opaandelen.

Het artikel is niet van toepassingop het voorstel tot ontbinding vande vennootschap onder firma, degewone commanditaire vennoot-schap, de coöperatieve vennoot-schap met onbeperkte aansprake-lijkheid. Het is evenmin van toepas-sing op de landbouwvennootschap,het economisch samenwerkingsver-band en het Europese economischsamenwerkingsverband, de vereni-ging zonder winstgevend doel.

B e r o e p

Normen inzake de controlebij het voorstel tot ontbindingvan vennootschappen metbeperkte aansprakelijkheid(Art. 181 W. Venn.)

Gelet op de Wet van april betreffende deboekhoudkundige enfiscale beroepen;

Overwegende dat onderha-vige normen zijn uitge-werkt in samenwerkingmet het Instituut derBedrijfsrevisoren;

Gelet op het advies van deHoge Raad voor hetBedrijfsrevisoraat en deAccountancy van juli;

Overwegende dat denormen, die door de Raadvan het IAB op novem-ber zijn goedgekeurd,dienden te worden aange-past aan de bepalingen vanhet Wetboek van vennoot-schappen;

Heeft de Raad van het IABeen nieuwe versie van denormen inzake de controlebij het voorstel tot ontbin-ding van vennootschappenmet beperkte aansprake-lijkheid goedgekeurd opzijn zitting van december.

Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:10 Page 27

Beroep


... Artikel W. Venn. betreftde gevallen waarin aan de alge-mene vergadering de ontbindingvan de vennootschap wordt voorge-steld. Is er geen voorstel tot ontbin-ding van de vennootschap, dan is deprocedure niet van toepassing.

In het kader van de artikelen , en W. Venn. of van eengerechtelijk akkoord, moet de pro-cedure van artikel W. Venn.maar worden toegepast als de ont-binding van de vennootschap wordtvoorgesteld in de agenda, opgeno-men in de oproeping.

Beslist de algemene vergaderingevenwel ter zitting om tot de ont-binding van de vennootschap overte gaan zonder dat haar daartoeeen voorstel is gedaan, dan isartikel W. Venn. wel van toepassing.

1.3. Boekhoudkundige verplichtingen

De staat van activa en passiva zalminstens bestaan uit de balans ofeen gelijkaardige tussentijdsesituatie en een verklarendebijlage, die onder meer een samen-vatting van rechten en verplichtin-gen kan bevatten. De staat vanactiva en passiva moet zonder toe-voeging noch weglating voort-vloeien uit de balans van de reke-ningen.

... Het bestuursorgaan zou, voorde gevallen waarin wordt voorge-steld om de activiteiten van deonderneming te beëindigen ofindien er niet langer kan vanworden uitgegaan dat de onderne-ming haar bedrijf zal voortzetten,een staat van activa en passivamoeten opstellen in discontinuïteit,overeenkomstig de waarderingsre-gels vastgesteld in artikel , § van het koninklijk besluit van januari tot uitvoering van hetWetboek van vennootschappen.

De staat van activa en passiva moetzonder toevoeging, noch weglating

voortvloeien uit de balans van derekeningen. De boekhoudkundigecorrecties moeten verwerkt wordenin de boekhouding (zie ..). Ondergelijkaardige tussentijdse staatwordt verstaan een staat van activaen passiva, opgesteld volgens deprincipes en omvattende tenminstede rubrieken zoals weergegeven inhet koninklijk besluit van januari die voortvloeien uit detoepassing van bovenvermeldartikel , § .

Voor de gevallen waarin hetbestuursorgaan voorstelt om deactiviteiten gedurende de vereffe-ning voort te zetten, zou hetbestuursorgaan een staat vanactiva en passiva in continuïteitkunnen opstellen. De afwijking zougerechtvaardigd kunnen zijn alswaarschijnlijk is dat de exploitatie -ondanks de vereffening - meer daneen jaar zal duren (zie ...). Hetbestuursorgaan dient zijn beslis-sing te motiveren (art. , § W.Venn.).

De staat van activa en passiva moetworden opgesteld zonder over tegaan tot de verwerking van hetresultaat van het lopende boekjaar.Het resultaat van het lopende boek-jaar tot op de datum van de afslui-ting van de staat zal vermeldworden onder een afzonderlijkerubriek van het overgedragenresultaat.

... Als het bestuursorgaan eenstaat van activa en passiva opsteltin discontinuïteit, dan is het aan tebevelen om deze staat in de verkla-rende bijlage te vergelijken met destaat van activa en passiva in conti-nuïteit. Indien het bestuursorgaanniet tot deze vergelijking overgaat,zal de beroepsbeoefenaar de oppor-tuniteit nagaan om deze vergelij-king in zijn verslag op te nemen.

... De regels van het Wetboekvan vennootschappen met betrek-king tot de goedkeuring van dejaarrekening blijven onverminderdvan toepassing. Het bestuurs-

orgaan zal een jaarrekening opstel-len over het laatste volledige boek-jaar en een jaarrekening over deperiode tussen de datum van jaar-afsluiting van het laatste boekjaaren de datum van de beslissing totontbinding van de vennootschap.De commissaris, als die er is, zal erverslag over uitbrengen of zal, invoorkomend geval, als er geen jaar-rekening wordt opgesteld, eenverslag van niet-bevindingopmaken.

1.4. Voorwerp van de opdracht

De opdracht van de beroepsbeoefe-naar bestaat erin over de staat vanactiva en passiva opgesteld door hetbestuursorgaan verslag uit tebrengen en inzonderheid na te gaanof daarin de toestand van de ven-nootschap op volledige, getrouween juiste wijze is weergegeven.

Het doel van de opdracht is na tegaan of de staat de aandeelhou-ders en de vereffenaar, en in voor-komend geval, de ondernemings-raad, een inzicht verschaft in dewerkelijkheid van het netto-actiefen dit in principe in het perspec-tief van de realisatie.

... Het verslag over de staat vanactief en passief moet wordenopgesteld door de commissaris vande vennootschap indien er een is.

Wanneer geen commissaris isbenoemd, mag het verslag opge-steld worden door een beroepsbe-oefenaar die daartoe speciaal wordtaangesteld door het bestuursor-gaan.

... Deze controleopdracht beoogtna te gaan of de staat aan de aan-deelhouders en de vereffenaar eeninzicht verschaft in de werkelijk-heid van het netto-actief op eenbepaald ogenblik, rekeninghoudend met de onvermijdelijk ale-atoire aard van de realisatievoor-uitzichten van de activa in hetkader van de vereffening.Dit doel is te onderscheiden van

Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:10 Page 28

Beroep


wat wordt beoogd door de controlevan de jaarrekening, die een finan-ciële staat is die aan de aandeel-houders en derden periodiek infor-matie verschaft over het vermogen,de financiële positie en het resul-taat van de onderneming. Deberoepsbeoefenaar zal zijn contro-lewerkzaamheden aanpassen aanhet specifieke doel van deze contro-leopdracht.

... Het verslag van de beroepsbe-oefenaar zal een uitvoerig verslagzijn, dit wil zeggen dat een gepastebeschrijving van de betekenisvolleposten van de staat van activa enpassiva wordt gegeven met bijzon-dere aandacht voor de waarderings-regels en voor de voornaamste uit-gevoerde controlewerkzaamheden.Het verslag moet bijdragen tot hetverschaffen van inzicht aan de aan-deelhouders en de vereffenaar in dewerkelijkheid van het netto-actief.

Dit verslag dient niet te wordenneergelegd ter griffie van de recht-bank van koophandel.

In de authentieke akte die de beslis-sing tot ontbinding vaststelt,worden de conclusies overgenomenvan het verslag van de beroepsbe-oefenaar. Het uittreksel uit dezeauthentieke akte, dat dient neerge-legd ter griffie en bekendgemaaktin het Belgisch Staatsblad, moetdeze conclusies niet bevatten.

... De boekhoudkundige staatmoet volledig zijn. Dat betekent dathij alle activaen passiva-bestand-delen moet bevatten die voorkomenin een vermogenstoestand opge-steld overeenkomstig het boek-houdrecht. Aandacht moet wordenbesteed aan het feit dat uit de staatvan vereffening volgt dat latenteschulden omgezet worden in vast-staande schulden, die in continuï-teit van de exploitatie niet in aan-merking werden genomen of opge-nomen werden onder de verbinte-nissen; dat is bijvoorbeeld het gevalvoor het aanleggen, dat verplichtgeworden is, van voorzieningen

voor risico’s en kosten, voortvloei-end uit sociale verplichtingen(sociaal passief ) of inzake milieu(ecologisch passief ) en met de ver-plichtingen die voortspruiten uit deverbreking van de huurovereen-komsten.

... De boekhoudkundige staatmoet juist zijn. Dat betekent dat hijconform moet zijn met de boekhou-ding. De correcties te verrichtenvoor en na de waarde-aanpassingenvereist door de boekhoudreglemen-tering moeten behoorlijk wordengeboekt, niettegenstaande debeslissing om de vennootschap teontbinden maar zeker zal wordenna de beslissing van de algemenevergadering. Als die beslissing nietzou worden genomen, dan is hetaan het bestuursorgaan om tebeoordelen in welke mate bepaaldeverrichtingen moeten wordentegengeboekt.

... De boekhoudkundige staatmoet getrouw zijn aan de werkelijk-heid. Dat betekent dat de waarde-ringen te goeder trouw moetenworden verricht en dat hetbestuursorgaan, indien nodig, deboekhoudkundige staat moet ver-volledigen met een verklarendebijlage over de keuzes die het heeftgemaakt op het vlak van de waarde-ring.

... Het ondernemingshoofd isertoe gehouden om aan de ledenvan de ondernemingsraad alledocumenten te overhandigen dieaan de vennoten worden medege-deeld (art. K.B. november). De commissaris dient zichervan te vergewissen dat de onder-nemingsraad behoorlijk is geïnfor-meerd overeenkomstig de vereistenvan de artikelen en van hetkoninklijk besluit van november.

1.5. Termijnen in acht te nemenbij de uitvoering van deopdracht

De boekhoudkundige staat moetworden afgesloten op een datumdie niet meer dan drie maandenteruggaat voor de datum van dealgemene vergadering, bijeenge-roepen om zich uit te spreken overde beslissing om de vennootschapte ontbinden.

... De termijn van drie maandenwordt niet gewijzigd door de bij-eenroeping van een tweede alge-mene vergadering, als het nietbereiken van het aanwezigheids-quorum de algemene vergaderingverhinderd heeft om geldig teberaadslagen.

... In zoverre de boekhoudkun-dige staat, naar analogie metartikel W. Venn., hem overhan-digd zou zijn een maand vóór dealgemene vergadering die moetbeslissen over de ontbinding, moetde beroepsbeoefenaar zijn verslagminstens vijftien dagen voor die-zelfde datum overmaken aan devennootschap. Als hij de documen-ten niet tijdig heeft ontvangen, enhij niet in de mogelijkheid is om dewettelijke termijn te eerbiedigen,zal hij dat verantwoorden in zijnverslag aan de algemene vergade-ring, met melding, in voorkomendgeval, van de wijze waarop zijn con-troles daardoor zijn beïnvloed.

... Als het voorstel tot ontbin-ding voortvloeit uit de toepassingvan de regels voorzien in geval vaneen gedeeltelijk verlies van hetmaatschappelijk kapitaal (art. W. Venn. voor de NV) , dan moet dealgemene vergadering worden bij-eengeroepen binnen de tweemaanden na de vaststelling van hetverlies. Uit de combinatie van debeide wettelijke bepalingen volgtdat de termijn voor de opstelling ende controle van de informatie in hetbeste geval herleid wordt tot zesweken. De beroepsbeoefenaar moetzich bewust zijn van deze termijnen

Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:10 Page 29

Beroep


bij de aanvaarding van zijnopdracht.

1.6. Deontologische aspecten

... Het verdient aanbeveling eenopdrachtbrief te laten onderteke-nen en daarin volgende vermeldin-gen op te nemen:

• een omschrijving van deopdracht;

• de verantwoordelijkheid van hetbestuursorgaan voor de staatvan activa en passiva en voor deeventuele verklarende bijlage;

• de verantwoordelijkheid van hetbestuursorgaan voor de juist-heid, de getrouwheid en de vol-ledigheid van de aan deberoepsbeoefenaar ter beschik-king gestelde informatie;

• de verantwoordelijkheid van hetbestuursorgaan voor het tegepasten tijde ter beschikkingstellen van alle nodige docu-menten en gegevens, inbegre-pen het verslag van hetbestuursorgaan;

• de termijn voor de afgifte vanhet controleverslag;

• de berekeningswijze en de beta-lingsvoorwaarden van de hono-raria.

... In de vennootschappenzonder commissaris mag deberoepsbeoefenaar niet de gewoon-lijke raadgever zijn van de vennoot-schap waarvoor het verslag moetworden opgesteld.

De beroepsbeoefenaar mag geengeregelde opdrachten, andere dancontroleopdrachten, hebben uitge-voerd in de vennootschap tijdens detwee voorgaande jaren.

De beroepsbeoefenaar die een con-troleverslag met het oog op de ont-binding heeft opgesteld, kanworden aangesteld als vereffenaarvan de ontbonden vennootschap.Wanneer een gevaar voor eenbelangenconflict bestaat, ofwanneer het algemeen onafhanke-lijkheidsprincipe in het gedrang

kan worden gebracht, zal deberoepsbeoefenaar van de opdrachtmoeten afzien.

... De commissaris zal de alge-mene vergadering bijwonen die teberaadslagen heeft op grond vaneen verslag door hem opgemaakt,tenzij hij om een wettige reden ver-hinderd zou zijn.

Op uitdrukkelijke vraag van hetbestuursorgaan en met toelatingvan de algemene vergadering, zalde beroepsbeoefenaar de beraad-slagingen van de algemene verga-dering bijwonen.

... De beroepsbeoefenaar zal bijde vervulling van zijn opdracht tenaanzien van derden een bijzonderediscretie aan de dag leggen over deaard van de hem toevertrouwdeopdracht. Zo zal hij bij het vragenvan een saldobevestiging aan eenderde niet vermelden dat zijn vraagkadert in een procedure tot ontbin-ding van de vennootschap.

HOOFDSTUK 2 :CONTROLEWERKZAAM-HEDEN NEMEN IN EEN HANDELSVENNOOTSCHAP

2.1. De beroepsbeoefenaar voertzijn opdracht uit volgens eengepast werkprogramma. Zijnverschillende controlewerk-zaamheden en de bewijsstuk-ken ter ondersteuning ervanworden opgenomen in eenwerkdossier.

... Het werkprogramma metbetrekking tot de volkomen con-trole van de boekhoudkundige staatopgesteld bij de ontbinding van devennootschap omvat in principevolgende elementen:

• de beoordeling van de admi-nistratieve organisatie van devennootschap en de bijzondererisico’s waaraan zij is blootge-steld;

• de verificatie van de getrouw-

heid van de boekhoudkundigestaat die voortvloeit uit de boek-houding opgesteld volgens hetcontinuïteitsbeginsel;

• de verificatie van de waardecor-recties vereist door artikel ,§ van het koninklijk besluitvan januari ;

• het nazicht van het bijzonderverslag van het bestuursorgaan;

• de opstelling van het controle-verslag.

... Bij de uitvoering van zijnopdracht brengt de beroepsbeoefe-naar alle stukken en gegevenssamen, die kunnen dienen om decontrolewerkzaamheden die hijheeft verricht te verantwoorden.Deze stukken zullen wordenbewaard gedurende ten minste vijfjaar na de algemene vergaderingdie heeft beslist tot de ontbindingvan de vennootschap.

... Het controledossier moet inprincipe volgende gegevens bevatten:

• een stuk dat de toekenning vande controleopdracht bevestigt;

• een memorandum dat de vast-stellingen met betrekking tot deboekhoudkundige organisatiesamenvat;

• de laatste door de algemene ver-gadering goedgekeurde jaarre-kening en in voorkomend gevalhet ontwerp van jaarrekeningvan het laatste boekjaar dat nogniet zou zijn voorgelegd aan degoedkeuring van de algemenevergadering;

• het controleprogramma van derekeningen van de ontbinding;

• de boekhoudkundige staat,alvorens artikel , § van hetkoninklijk besluit van januari is toegepast, die niet meerdan maanden oud is;

• het bewijskrachtig materiaal datde posten van de boekhoudkun-dige staat valideert;

• dezelfde boekhoudkundige staatgecorrigeerd naar liquidatie-waarden;

• het verslag van het bestuurs-orgaan of het ontwerpverslag.

Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:10 Page 30

Beroep


2.2. In de eerste fase van zijncontrolewerkzaamheden iden-tificeert de beroepsbeoefenaarde voorgenomen verrichting.Met het oog daarop bestudeerthij het verslag van hetbestuursorgaan van de ven-nootschap aan de algemenevergadering. Hij verzameltbovendien alle informatienodig om een voldoende kenniste verwerven van de vennoot-schap, haar risico’s en de eco-nomische omgeving waarin zijbeweegt.

... Het verslag van het bestuurs-orgaan van de vennootschap moethet voorstel tot ontbinding verant-woorden en moet de waarderings-regels verantwoorden toegepast inde boekhoudkundige staat diegehecht is aan dit verslag. In demate waarin de bijgevoegde boek-houdkundige staat niet is opgesteldovereenkomstig artikel , § vanhet koninklijk besluit van januari , moet het verslag deafwijking verantwoorden (zie hier-boven ...). De beroepsbeoefenaarzal in voorkomend geval aan dezemotivatie een bijzondere aandachtbesteden.

... Als het verslag van hetbestuursorgaan van de vennoot-schap niet beschikbaar is op hetogenblik waarop hij zijn werkzaam-heden begint, dan zal de beroeps-beoefenaar de leiding van de onder-neming vragen stellen teneinde eenduidelijk beeld te verkrijgen vanhet nagestreefde doel en deomstandigheden voorzien voor devereffening. Hij moet nochtanssteeds in het bezit zijn van hetbehoorlijk getekend verslag van hetbestuursorgaan, alvorens zijn eigenverslag te tekenen (zie ...).

... De identificatie van de ver-richting beoogt de elementen tebepalen die van invloed kunnen zijnop de opstelling van de boekhoud-kundige staat, in het bijzonder opde waarderingsregels, of op debeslissing tot ontbinding die de

vennoten gevraagd wordt tenemen.

... De kennis van de economi-sche omgeving is noodzakelijk omzich een oordeel te kunnen vormenover de pertinentie van de vastge-stelde waarderingsregels en huntoepassing.

2.3. In de tweede fase van zijnwerkzaamheden voert deberoepsbeoefenaar een analyseuit van de administratieveorganisatie van de vennoot-schap, hoofdzakelijk metbetrekking tot de maatregelendie de betrouwbaarheid verze-keren van de boekhouding.

... De beroepsbeoefenaar moetbestuderen in welke omstandig-heden de boekhoudkundige infor-matie wordt opgesteld. Als hij decommissaris is van de vennoot-schap, moet hij zich alleen verge-wissen van de continuïteit van hetsysteem van interne controle sindszijn vorige controle. Zo niet, danmoet hij de nodige werkzaamhedenverrichten om zich te vergewissenvan het bestaan van interne proce-dures, aangepast aan de aard en deomvang van het bedrijf, die debetrouwbaarheid van de gegevensgaranderen.

... Als de beroepsbeoefenaarvaststelt dat de administratieve enboekhoudkundige organisatie aan-gepast is voor de opstelling van deboekhoudkundige staat van de ont-binding, dan kan hij zijn controle-werkzaamheden gewoon verder-zetten.

Als hij ernstige leemten vaststelt inde administratieve en boekhoud-kundige organisatie, dan moet hij,in functie van deze leemten, sub-stantieve testen verrichten ten-einde de saldi opgenomen in deboekhoudkundige staat te kunnenattesteren. Als de zwakten van deadministratieve en boekhoudkun-dige organisatie de uitwerking vaneen aangepast programma voor

substantieve testen van de boek-houdposten onmogelijk maken, danzal hij in zijn verslag de conclusiesdaaruit trekken, overeenkomstighetgeen vermeld is in hoofdstuk .

2.4. In de derde fase van zijnopdracht zal de beroepsbeoefe-naar de bewijsstukken verza-melen die hem toelaten desaldi te controleren van debalansrekeningen, zoals dievoortvloeien uit de boekhou-ding, alvorens de correctiesvereist door artikel 28, § 2 vanhet koninklijk besluit van 30januari 2001 werden aange-bracht.

... De verzameling van debewijsstukken heeft betrekking opde verificatie van de doelstellingvan de opdracht, zoals die isbepaald in de wet en gecommenta-rieerd in paragraaf .. van dezenormen.

De controlewerkzaamheden omvat-ten het onderzoek van de resulta-tenrekening, alsook de rechten enverbintenissen buiten balans.

... De beroepsbeoefenaarbepaalt de aard en de omvang vanhet bewijskrachtig controlemateri-aal, nodig om zich een oordeel tevormen in functie van:

- de besluiten van zijn beoorde-ling van de administratieve enboekhoudkundige organisatie;

- de specifieke risico’s verbondenaan de toestand van de onderne-ming;

- het algemeen materialiteitsbe-ginsel.

Dit bewijskrachtig materiaal dienthem toe te laten zijn beslissingente motiveren.

... In deze context (...), zal deberoepsbeoefenaar, voor het gevenvan zijn oordeel, een bijzondereaandacht besteden aan de eigen-dom van de activa, het bestaan vande activa en de passiva en aan de

Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:10 Page 31

Beroep


volledigheid van de schulden en devoorzieningen.

2.5. In de vierde fase van zijnwerkzaamheden bestudeert deberoepsbeoefenaar de waarde-correcties aangebracht aan derekeningen in toepassing vanartikel 28, § 2 van het konink-lijk besluit van 30 januari 2001.

... Het bestuursorgaan kan ver-antwoorden dat artikel , § vanhet koninklijk besluit van januari niet wordt toegepastop het geheel of een deel van deboekhoudposten (zie hierboven...). Dit zou bijvoorbeeld hetgeval kunnen zijn als bepaaldeonderdelen van de activiteiten nogzouden worden voortgezet gedu-rende verschillende jaren (voor-beeld: steenkoolmijnen).

Het bestuursorgaan zou ookkunnen verantwoorden dat geenenkele correctie wordt aangebrachtop grond van artikel , § van hetkoninklijk besluit van januari als de reële mogelijkheidbestaat dat de ontbinding tot geengehele of gedeeltelijke discontinuï-teit zal leiden, omdat ernstige voor-uitzichten bestaan van overdrachtvan het geheel of een deel van deexploitatie, aan een andere onder-neming, die de exploitatie zalvoortzetten.

... De vereiste correcties betref-fen alleen de verminderingen vande waarde van de activa-elementenom ze te brengen tot de waarschijn-lijke realisatiewaarde.

In toepassing van de boekhoudwet-geving:

• moeten de oprichtingskostenvolledig worden afgeschreven;

• worden op de activa in voorko-mend geval aanvullendeafschrijvingen of waardevermin-deringen toegepast om hunwaarde te brengen tot de ver-moedelijke realisatiewaarde;

• moeten voorzieningen worden

gevormd voor de stopzetting vande werkzaamheden; als voor-beelden van zulke voorzieningenkan men aanhalen, de vergoe-dingen te betalen aan het perso-neel, de kosten van herstellingin de oorspronkelijke staat vangehuurde goederen, de milieu-kosten, bodemsanering, de boe-tebedingen voor de vroegtijdigebeëindiging van de contracten,enz.;

• een voorziening moet wordengevormd voor de fiscale kostenverbonden aan het geheel vande verrichtingen van de stopzet-ting van de werkzaamheden. Debelasting van de, eventueel aande aandeelhouders te verdelen,liquidatieboni is geen ten lastevan de vereffening te provisio-neren kost.

... Bij het zoeken naar de ver-moedelijke realisatiewaarde, geefthet bestuursorgaan van de onder-neming een oordeel te goedertrouw over de beste actuele schat-ting van de realisatievooruitzichtenvan de activa. De beroepsbeoefe-naar zal maar een ander oordeelgeven als, naar zijn mening, deschattingen manifest afwijken vande appreciatie die een goed inge-lichte en voorzichtige bedrijfsleider,geplaatst in dezelfde omstandighe-den, zou maken.

... De boekhoudkundige staatmag slechts herwaarderingsmeer-waarden omvatten, voor zover dezebeantwoorden aan de algemeneprincipes van artikel van hetkoninklijk besluit van januari. De beroepsbeoefenaar zouhet bestuursorgaan evenwelkunnen aanbevelen om in een ver-klarende bijlage bij de boekhoud-kundige staat van de ontbinding dewaarschijnlijke latente meer-waarden te vermelden, met inbe-grip van deze op de immateriëlewaarden, in het geval deze informa-tie hem onontbeerlijk lijkt voor degoede informatie van de aandeel-houders.

2.6. De beroepsbeoefenaarmoet onderzoeken in welkemate de wettelijke en regle-mentaire bepalingen metbetrekking tot de boekhoudingen de jaarrekening wordennageleefd. Het nazicht van denaleving van het Wetboek vanvennootschappen en van destatuten, komt toe aan de com-missaris, overeenkomstig dealgemene principes van zijnopdracht.

... Overeenkomstig artikel van de wet van juli op deboekhouding van de ondernemin-gen, dient de beroepsbeoefenaardie inbreuken vaststelt op de boek-houdwet, tenminste een voorbe-houd in zijn verslag op te nemen.De conformiteit aan de wet betreftzowel de formele regels voor hethouden van de rekeningen als destaat van activa en passiva.

De beroepsbeoefenaar zal in hetbijzonder nagaan of:

• de waarderingsregels, aange-past aan de omstandighedenvan de vereffening, goedgekeurdzijn door het bestuursorgaan;

• de wettelijke boeken regelmatigworden gehouden;

• het rekeningenstelsel aangepastis en de boekhoudkundige staatvan de vereffening zonder toe-voeging noch weglating voort-vloeit uit de balans van de reke-ningen;

• enz.

... Als de beroepsbeoefenaarkennis neemt van een feit of eenbeslissing die de schending zoukunnen uitmaken van een wette-lijke of reglementaire bepaling, dieeen betekenisvolle invloed heeft opde rekeningen onderworpen aanzijn onderzoek, dan moet hij in deeerste plaats alle nodige informatieverzamelen over de draagwijdtevan het feit of de betrokken beslis-sing en over het werkelijk onregel-matig karakter ervan. Hij zal zijnvaststellingen documenteren en zal

Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:10 Page 32

Beroep


de kwestie bespreken met deleiding van de onderneming.

Als de gevolgen van de onregelma-tige toestand op de rekeningen,gelet op de omstandigheden, nietgecorrigeerd kunnen worden, danzal de beroepsbeoefenaar, zonderafbreuk te doen aan de specifiekeregels die op de commissaris vantoepassing zijn, kunnen kiezen vooréén van de volgende gedragslijnen:- ofwel de vastgestelde zaken

schriftelijk meedelen aan hetbestuursorgaan en weigerenzijn opdracht verder te zetten;

- ofwel de vastgestelde zakenschriftelijk meedelen aan hetbestuursorgaan en een uitdruk-kelijk voorbehoud maken in zijnverslag met betrekking tot degevolgen van de onregelmatig-heden op de gecontroleerderekeningen.

... Als de commissaris eeninbreuk vaststelt op het vennoot-schappenrecht of de statuten, dieniet het voorwerp zou zijn geweestvan een gepaste correctie door hetbestuursorgaan alvorens hij zijneigen verslag neerlegt, dan moet hijin overweging nemen de algemenevergadering zonder verwijl in telichten, zoals bepaald in artikel W. Venn.

HOOFDSTUK 3 : VERSLAG

3.1. De beroepsbeoefenaar ver-meldt in zijn verslag, in alge-mene bewoordingen, deopdracht die hem is toever-trouwd, de referentie naar hetaanstellingsdocument en dewijze waarop hij zijn controleheeft uitgeoefend op de boek-houdkundige staat voorgelegdaan de algemene vergadering.

... De beroepsbeoefenaar zal inde identificatie van de verrichtingopnemen:

a) de identificatie van de vennoot-schap (de benaming en zetel, in

voorkomend geval het handels-register, enz.);

b) de datum waarop de boekhoud-kundige staat werd afgeslotendoor het bestuursorgaan van deonderneming, met duidelijkevermelding dat deze staat isopgesteld onder de verantwoor-delijkheid van dit orgaan;

c) in welke mate de vennootschapspecifieke waarderingsregelstoepast, in geval de continuïteitvan de onderneming niet meerverzekerd is;

d) een samenvatting van de verant-woording van het bestuursor-gaan van het voorstel tot ont-binding.

3.2. De beroepsbeoefenaar zetde wijze uiteen waarop hij zijncontrole heeft uitgevoerd. Hijgeeft aan in welke mate hij zijnwerkzaamheden heeft kunnensteunen op een administratieveen boekhoudkundige organisa-tie die volstaat in het kader vande verrichting.

... Het verslag van de beroeps-beoefenaar zal uiteenzetten of deadministratieve en boekhoudkun-dige organisatie van de vennoot-schap het hem mogelijk heeftgemaakt zich een oordeel tevormen over de volledigheid en dejuistheid van de boekhoudkundigestaat.

Als de gebruikte procedures en hetsysteem grote leemten vertonen,dan zal de beroepsbeoefenaartrachten voldoende alternatievecontroles uit te werken. Als dat nietmogelijk is, zal hij - naargelang hetgeval - een verklaring met voorbe-houd, een onthoudende verklaringof een afkeurende verklaringmoeten afgeven.

3.3. Het verslag van de beroeps-beoefenaar moet de gebeurte-nissen vermelden die zichhebben voorgedaan of die hem

ter kennis zijn gebracht na deafsluiting van de boekhoud-kundige staat, in de matewaarin zij van betekenis zijnvoor de beslissing tot ontbin-ding.

... De beroepsbeoefenaar ver-meldt elk feit dat hem ter kenniswerd gebracht na de datum van deopstelling van de boekhoudkundigestaat en dat een betekenisvolle wij-ziging van deze staat tot gevolg zouhebben gehad, als dat feit voor diedatum bekend was geweest.

... De beroepsbeoefenaar ver-meldt elk feit dat hem ter kenniswerd gebracht na de datum van deopstelling van de boekhoudkundigestaat en dat van aard is een aan-zienlijke invloed te hebben op devooruitzichten van de vereffening,zelfs als het niet noodzakelijk eeninvloed heeft op de presentatie vande boekhoudkundige staat.

3.4. De beroepsbeoefenaar ver-meldt in zijn verslag de feitendie hij heeft vastgesteld en diehij nodig acht ter informatievan de algemene vergaderingin verband met de ontbindingvan de vennootschap, indiendie niet voorkomen in hetverslag van het bestuursor-gaan.

... Het doel van de opdrachtheeft uitsluitend betrekking op deboekhoudkundige staat. De andereinlichtingen, waarvan de beroeps-beoefenaar de opneming in zijnverslag noodzakelijk acht, beïnvloe-den het besluit van het verslag niet.

... Als de beroepsbeoefenaar vanmening is dat de verklarendebijlage (onder meer inzake de niet-uitgedrukte meerwaarden) vanbelang is voor het begrip van deboekhoudkundige staat, dan kan hijde aandacht van de lezer vestigenop dit punt in zijn verslag.

3.5. Als de beroepsbeoefenaarvan oordeel is om ofwel een

Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:10 Page 33

Beroep


voorbehoud te moeten maken,ofwel een afkeurende verkla-ring, ofwel een onthoudendeverklaring te moeten geven,dan zal hij de redenen daarvooromstandig en in duidelijkebewoordingen in zijn verslaguiteenzetten.

... Als de beroepsbeoefenaarniet in de mogelijkheid is geweestde informatie te verzamelen nodigvoor zijn controles, ofwel omdat degegevens verstrekt door de partijenonvoldoende zijn, ofwel omdat deberoepsbeoefenaar geconfronteerdwordt met een belangrijke onzeker-heid betreffende de waardering vande activa in realisatiewaarden ofbetreffende de waardering van depassiva (inclusief de kosten envoorzieningen naar aanleiding vande vereffening), dan is hij gerech-tigd zich te onthouden van hetgeven van een oordeel. Hij moet deredenen van zijn beslissing opomstandige wijze uiteenzetten.

... De beroepsbeoefenaar, die inde loop van zijn controlewerkzaam-heden een inbreuk vaststelt op deboekhoudreglementering inverband met de opstelling van deboekhoudkundige staat, zaldaarvan melding moeten maken inzijn verslag, overeenkomstig artikel van de wet van juli opde boekhouding van de onderne-mingen.

... De beroepsbeoefenaar zalslechts een voorbehoud tot uitdruk-king brengen wanneer zulks beteke-nisvol is voor de beoordeling van deboekhoudkundige staat.

Het voorbehoud mag niet van dieaard zijn dat het oordeel van elkedraagwijdte wordt ontdaan.

3.6. De beroepsbeoefenaarneemt de boekhoudkundigestaat op in zijn verslag, ofvoegt hem erbij.

3.7. Het verslag van de beroeps-beoefenaar zal gedateerd en

getekend worden op de dagwaarop de controlewerkzaam-heden werden beëindigd.

... Als de beroepsbeoefenaar hetschriftelijk verslag van hetbestuursorgaan ter verantwoordingvan de ontbinding van de vennoot-schap niet heeft kunnen bekomenvóór hij zelf zijn verslag heeft opge-steld, dan kan hij zijn verslag nietafleveren.

Indien de commissaris het door hetbestuursorgaan goedgekeurdeverslag, tezamen met de staat vanactiva en passiva, niet heeft ont-vangen vijftien dagen vóór de voorde algemene vergadering voorzienedatum, dan moet hij onverwijld eenverslag opmaken waarin hij verant-woordt dat hij niet in de mogelijk-heid is om een oordeel te vormen inovereenstemming met het artikel W. Venn.

Indien hij de vereiste gegevensnaderhand ontvangt, dan zal hijover de verrichting een verslag uit-brengen met als datum de dag dathij zijn controlewerkzaamhedenheeft beëindigd.

HOOFDSTUK 4 : BESLUIT

4.1. Het besluit van het verslagmoet de verklaring bevatten,dit wil zeggen het oordeel vande beroepsbeoefenaar over hetgeheel van de elementen vande boekhoudkundige staat inhet kader van de voorgenomenverrichting.

4.2. Een verklaring zonder voor-behoud moet inzonderheid ver-melden volgens welke waarde-ringsregels ( liquidatiewaardenof continuïteitswaarden) deboekhoudkundige staat isopgesteld en of hij de toestandvan de vennootschap op volle-dige, getrouwe en juiste wijzeweergeeft.

... Als de boekhoudkundige staatis opgesteld met gebruik van liqui-

datiewaarden, dan zal de goedkeu-rende verklaring zonder voorbe-houd de principevermelding bevat-ten dat het bestuursorgaangetracht heeft de realisatiewaardevan de activa, alsook de kosten envoorzieningen naar aanleiding vande vereffening te voorzien, maardat aan deze waarderingen eenbelangrijke marge van onzekerheidtoekomt.

... Als de boekhoudkundige staatis opgesteld in continuïteits-waarden, dan zal de goedkeurendeverklaring zonder voorbehoud uit-drukkelijk vermelden dat deberoepsbeoefenaar deze afwijkingverantwoord acht.

4.3. Als de beroepsbeoefenaarvan oordeel is om ofwel eenvoorbehoud te moeten maken,ofwel een afkeurende verkla-ring, ofwel een onthoudendeverklaring te moeten afgeven,dan moet dit klaar en duidelijkin het besluit van zijn verslaggeformuleerd worden. Deredenen ervoor zullen kortworden samengevat.

... Als de beroepsbeoefenaar inde loop van zijn controlewerkzaam-heden een inbreuk vaststelt op deboekhoudreglementering inverband met de opstelling van deboekhoudkundige staat, dan zalzijn voorbehoud over dat puntopgenomen worden in het besluitvan zijn verslag.

4.4. Indien de boekhoudkun-dige staat van de ontbindingeen netto-passief vertoont,moet het bedrag uitdrukkelijkin de conclusie van het verslagworden vermeld.

Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:10 Page 34

Beroep


BIJLAGE

Voorbeeld van een besluit van

een verslag zonder voorbe-

houd inzake de realisatie-

vooruitzichten

In het kader van de procedure

tot ontbinding voorzien door

het vennootschapsrecht heeft

het bestuursorgaan van de ven-

nootschap ... een boekhoudkun-

dige staat afgesloten op ...,

opgesteld, die, rekening

houdend met de vooruitzichten

van de vereffening van de ven-

nootschap, een balanstotaal

opgeeft van ... EUR en een

netto-actief van ... EUR. Uit de

controlewerkzaamheden, die

wij hebben uitgevoerd overeen-

komstig de toepasselijke pro-

fessionele normen, blijkt dat

deze staat de toestand van de

vennootschap volledig,

getrouw en juist weergeeft, in

zoverre de vooruitzichten van

het bestuursorgaan met succes

gerealiseerd zullen worden

door de vereffenaar.


een verslag met voorbehoud

inzake de realisatievooruit-

zichten



het vennootschapsrecht, heeft

het bestuursorgaan van de

vennootschap ... een boekhoud-

kundige staat afgesloten op ...






netto-actief van ... EUR. Op

grond van de controlewerk-

zaamheden, die wij hebben uit-

gevoerd overeenkomstig de

toepasselijke professionele

normen, kunnen wij bevestigen

dat deze boekhoudkundige

staat op juiste wijze voortvloeit

uit de boekhouding van de ven-

nootschap. Anderzijds lijken de

vooruitzichten van de vereffe-

ning ons, gezien de aard van de

activa en de passiva, uitermate

aleatoir, zodat het ons niet

mogelijk is op een redelijke

wijze te bepalen in welke mate


vennootschap in het vooruit-

zicht van de vereffening volle-

dig en getrouw weergeeft.


een verslag over een ontbin-

ding met een netto-passief



het vennootschapsrecht heeft

het bestuursorgaan van de

vennootschap ... een boekhoud-

kundige staat afgesloten op ...,






netto-passief van ... EUR. Uit de

controlewerkzaamheden, die

wij hebben uitgevoerd overeen-

komstig de toepasselijke pro-

fessionele normen, blijkt dat


vennootschap volledig,

getrouw en juist weergeeft, in

zoverre de vooruitzichten van

het bestuursorgaan gereali-

seerd zullen worden door de

vereffenaar.¶

Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:10 Page 35

Beroep


Algemene vergadering 26 april 2003

Het bureau

Het bureau was samengestelduit de heren Johan DE LEEN-HEER, Voorzitter, Guy STEVENS,Vice-Voorzitter, André BERT,Secretaris-Penningmeester, enmevrouw Micheline CLAES,Secretaris, bijgestaan door deheer Philip VAN EECKHOUTE,Secretaris-generaal.

Toespraak van deVoorzitter (1e deel)

De heer DE LEENHEER haalt eerstde recente boekhoudschandalen

aan die met name in de VerenigdeStaten aan het licht zijn gekomenen stelt dat de Belgische regelsbetreffende de transparantie vanen de controle op de financiëlemarkten even ver gaan als deAmerikaanse teksten en demarkten en de beleggers vertrou-wen inboezemen; daarnaast is erook de “Corporate Governance”-wet die bijdraagt tot het verster-ken van het vertrouwen in onzeondernemingen.

De Voorzitter voegt eraan toe datde IAS/IFRS-normen binnenkorttoepassing zullen vinden in onzebeursgenoteerde ondernemingenen dat de verordening die de inte-gratie van deze normen in deEuropese wetgeving moetbewerkstelligen, op juni werd goedgekeurd. De invoeringvan de IAS/IFRS in ons Belgischrechtssysteem moet evenwelbehoedzaam gebeuren.

De Voorzitter verduidelijkt dat,volgens de Raad van het IAB, deIAS/IFRS-normen stapsgewijsmoeten worden geïntroduceerd,met voorzichtigheid en oog voorcoherentie en in het kader van de“moderniseringsoefening”. Determ “modernisering” kan, aldushet IAB, geenszins betekenen datalle IAS/IFRS-normen integraal en“en bloc” zouden worden toege-past op de jaarrekening van niet-beursgenoteerde ondernemingen.

De Raad staat niet achter een ver-algemeende toepassing, op kortetermijn, van alle normen op deKMO’s. Tot slot moet ook denauwe band tussen het fiscaal enhet boekhoudrecht grondigworden onderzocht. De heer DELEENHEER stelt dat de Raad, inoverleg met de Commissie voorBoekhoudkundige Normen, dezeproblematiek zal blijven opvolgenen dat er, bij de invoering van deIAS/IFRS-normen, vanzelfsprekendeen belangrijke rol zal weggelegdzijn voor de interne accountants.

De heer DE LEENHEER vat zijnoverzicht van de belangrijksteacties van het Instituut in aan met het vermelden van deeerste gezamenlijke vergaderingvan de Raden van het IBR en hetIAB. Deze werd georganiseerd inhet licht van het toenaderings-proces tussen de twee Institutenen vond plaats in het domein“Château de Spy”, zetel van de“Fondation Scientifique JeanBastin”. Deze toenadering krijgtconcreet gestalte in de vele pro-jecten die het IBR en het IAB geza-menlijk opvolgen. Voor het eerstwerd overigens de aanpassingvan een Norm – meer bepaald diebetreffende het verslag op testellen bij de omzetting van eenvennootschap – gezamenlijkgoedgekeurd door de Raden vanbeide Instituten. Deze eerstegezamenlijke Raadsvergadering

Voorzitter Johan DELEENHEER opende op 26 april, om 9 uur, dezeventiende algemenevergadering van hetInstituut. Om en bij de900 leden en verschil-lende vooraanstaandefiguren uit de economi-sche en gerechtelijkewereld woonden hetevent bij, dat traditiege-trouw ook dit jaar plaatsvond in het Paleis voorCongressen te Brussel.Een verslag.

Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:10 Page 36

Beroep


verliep in een bijzonder construc-tieve sfeer.

De Voorzitter overloopt vervol-gens de belangrijkste seminariesen studiedagen die werden geor-ganiseerd door het Instituut enbedankt alle specialisten die erhun medewerking aan verleen-den:

• De studienamiddag over hettweevoudige thema van denakende introductie van deIAS/IFRS en de moderniseringvan de EuropeseBoekhoudrichtlijnen. Dit semi-narie vond plaats op septem-ber , in samenwerkingmet de BBL-ING.

• De studiedag rond de hervor-ming van de wetgeving op deVZW’s, de Stichtingen en deInternationale verenigingenwerd georganiseerd in samen-werking met het IBR. Bij diegelegenheid benadrukteJustitieminister Marc

VERWILGHEN het belang van de nieuwe wet.

• Een studienamiddag op oktober werd gewijd aande fiscale procedure en kwamtot stand in samenwerkingmet de “Ordre des Barreauxfrancophones et germano-phone”.

• De studienamiddag van november over de hervor-ming van de vennootschapsbe-lasting. Minister van FinanciënDidier REYNDERS was aanwe-zig om zelf de nieuwe maatre-gelen toe te lichten.

• De studiedag van december rond het thema van hetgerechtelijk deskundigen-onderzoek en de rol die deaccountant en de belasting-consulent daarin spelen.

Betreffende de toegang tot hetberoep, brengt de Voorzitter inherinnering dat de Raad, inafwachting van het nieuwekoninklijk besluit op de stage ende examens van de kandidaat-accountants en –belastingconsu-lenten, in een specifiek eneenmalig toelatingsexamen orga-niseerde. Dit examen onder-scheidde zich van alle vorigeomwille van twee betekenisvollewijzigingen: enerzijds hadden dekandidaten voor de eerste maalde keuze tussen het toelatings-examen tot de stage vanbelastingconsulent en dat tot destage van accountants en ander-zijds werden de kandidaten, infunctie van hun vooropleiding,vrijgesteld van bepaalde onderde-len van de examenstof.

De heer DE LEENHEER benadruktdat het tot stand brengen van eeneerste gemeenschappelijk stage-jaar voor de stagiairs van het IABen het IBR een prioritaire doel-stelling blijft in het kader van eenverdere toenadering tussen debeide Instituten.

Voorzitter DE LEENHEER becom-mentarieert nog een ander aspectvan de toegang tot het beroep:dat van de hoedanigheid vanbelastingconsulent en de uitoefe-ning van boekhoudactiviteiten.

De heer DE LEENHEER geeft aandat de Raad van het IAB, zichbaserend op een advies van deHoge Raad voor de EconomischeBeroepen, een constructieveoplossing heeft gegeven aan hetprobleem van BIBF-leden aan wie,tijdens de overgangsperiode, detitel van belastingconsulent werdtoegekend onder opschortendevoorwaarde van ontslag bij hetBIBF, maar die hun boekhoudacti-viteiten wensen verder te zetten.

Concreet zullen de betrokkenenkunnen deelnemen aan eenbekwaamheidsexamen met hetoog op het bekomen van de titelvan accountant of van, desgeval-lend, stagiair-accountant.

De concrete examenmodaliteitenworden vastgesteld naar analogiemet het akkoord van maart tussen het IAB en het IBRmet betrekking tot de overstap-mogelijkheden tussen de beideInstituten, de zogeheten “passe-relle”. Het BIBF heeft zich metdeze oplossing akkoord verklaard.

De spreker overloopt vervolgenskort enkele nieuwe opdrachtendie in werden toegekendaan de externe accountants :

• In het Staatsblad van augustus verscheende “Corporate Governance”-wet. Deze wet formaliseert eenopdracht van de externeaccountant die hem exclusiefis voorbehouden en dus nietkan worden uitgeoefend doorde bedrijfsrevisor, die van hetverlenen van bijstand, metname, bij de individueleonderzoeks- en controlebe-voegdheid van vennoten(nieuw art. Wvenn).

Johan De LeenheerVoorzitter IAB

Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:10 Page 37

Beroep


• Een andere nieuwe opdrachtvan de externe accountantwerd ingeschreven in de gewij-zigde Faillissementswet. Dezebestaat meer bepaald in hetassisteren van de curator bijhet opmaken van de balans diemoet worden neergelegd ophet ogenblik van de aangiftevan faillissement, mocht dezeaangifte nog niet zijn gedaan.

• Aan de externe accountantwerd ook de periodieke con-trole op de kringloopcentratoevertrouwd in het kader vanhet Vlaams reglement inzakeafvalvoorkoming en –beheer(VLAREA).

• De Programmawet van december bepaalt dat,in het bestek van de stock-option plans, de externeaccountants voortaan ook deaan de opties onderliggendeaandelen kunnen waarderen.Hiermee wordt een initiatiefdat enkele jaren geleden alwerd ingezet, op een positievemanier afgerond.

Voorzitter DE LEENHEER buigt zichvervolgens over de wet van januari tot oprichtingvan een Kruispuntbank vanondernemingen. Deze wet voertde “ondernemingsloketten” in,VZW’s die in principe operatio-neel zullen zijn op juli enzullen fungeren als enig aan-spreekpunt tussen de onderne-mingen en de overheid.De wet voorziet erin dat dezeondernemingsloketten dienstenaanbieden op het vlak van adviesen begeleiding, met uitzonderingvan de diensten die bij wet exclu-sief voorbehouden zijn voorbepaalde vrije, dienstverlenendeen intellectuele beroepen uit deeconomische sector.Deze laatste toevoeging, bena-drukt Voorzitter DE LEENHEER,beantwoordt aan een belangrijkebekommernis van het Instituut,die erin bestaat de begeleiding en

de adviesverlening aan onderne-mingen toe te vertrouwen aan debeoefenaars van gereglemen-teerde beroepen die daarvoor zijnopgeleid.De Raad van het Instituut namook een standpunt in met betrek-king tot de eventuele samenwer-king tussen de leden van hetInstituut en de ondernemingslo-ketten. De heer DE LEENHEERgeeft de krachtlijnen aan van ditstandpunt, - standpunt dat geba-seerd is op een advies van deHoge Raad voor de EconomischeBeroepen:

• In de contacten tussen deleden van het Instituut en deondernemingsloketten moetende algemene deontologischeprincipes worden gerespec-teerd.

• De administratieve formalitei-ten worden vervuld bij hetondernemingsloket dat devoorkeur van de cliënt weg-draagt. Exclusieve samenwer-king met één loket zal in depraktijk bijgevolg onmogelijkzijn.

• Er kan geen sprake zijn vancommissielonen of anderevoordelen die verband houdenmet de opdracht van deaccountant/belastingconsu-lent als mandataris van decliënt.

• Het beroepsgeheim blijftonverkort van toepassing metbetrekking tot alle informatieover de cliënt die niet relevantis met het oog op het vervullenvan de geplande administra-tieve formaliteiten.

• Het oprichten van vennoot-schappen tussen onderne-mingsloketten en onze leden isniet toegelaten in de huidigestand van de wetgeving.

De heer DE LEENHEER voegt ernog aan toe dat, om de samen-

werking tussen de loketten en deaccountants en/of belastingcon-sulenten zo efficiënt mogelijk telaten verlopen, het Instituut deloketten van bij de opstart vanhun activiteiten uitgebreid zalinformeren over het wettelijkstatuut, de rol en de bevoegdhe-den van de leden van hetInstituut.

Op de Algemene Vergadering van, verwees de heer DE LEEN-HEER naar het idee dat leefdebinnen de Raad van het Instituutom te onderzoeken in welke matede accountant nauwer konworden betrokken bij het bestuurvan ondernemingen.

In de loop van datzelfde jaar heefteen ad hoc commissie een aantalobjectieve criteria vastgesteld opgrond waarvan de accountant eenactievere rol kan spelen binnenondernemingen die tijdelijkemoeilijkheden kennen. Deze crite-ria maken het voorwerp uit vaneen interne nota waarop de Raadvan het Instituut zich kan baserenbij zijn beslissing om een accoun-tant al of niet toestemming teverlenen tot het opnemen vaneen bestuursmandaat. Deze crite-ria zijn:

❶ De voorafgaande toestemming

van de Raad van het Instituutis vereist. De Raad zal zijn toe-stemming slechts verlenen inwelbepaalde gevallen die alleverband houden met onderne-mingen die tijdelijke moeilijk-heden kennen. Deze moeilijk-heden kunnen zowel betrek-king hebben op de financiëletoestand van de ondernemingals op de werking ervan.

❷ De externe accountant mag

enkel een bestuursmandaatopnemen als en voor zover ergeen enkele andere minderingrijpende maatregelgeschikt lijkt om de tijdelijke“probleemsituatie ” in debetrokken vennootschap op telossen.

Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:10 Page 38

Beroep


❸ De externe accountant kan het

bestuursmandaat slechtsopnemen voor een periode vanzes maand. Vóór het verstrij-ken van deze termijn kan hijhet Instituut verzoeken oméén (of meer) verlenging(en)van eenzelfde of een kortereduur. Dit verzoek moet gemo-tiveerd zijn.

❹ Binnen de dagen na het

beëindigen van zijn bestuurs-mandaat in de betrokken ven-nootschap, moet de accoun-tant het Instituut hiervanschriftelijk in kennis stellen.

➎ De externe accountant kan

enkel een bestuursmandaatopnemen als zijn burgerlijkeaansprakelijkheid verzekerd isdoor een polis die voorafgaan-delijk is goedgekeurd door deRaad van het Instituut.

De Raad meent verder dat deexterne accountant een dergelijkebestuursopdracht ook bij eigencliënteel kan vervullen.

Tot besluit bedankt de heer DELEENHEER al de personen dieactief zijn in de erkenningscom-missies en in het bijzondermevrouw Anne SPIRITUS-DASSESSE, voorzitter vande ErkenningscommissieBelastingconsulenten ; de ledendie in de verschillende commis-sies zetelen, zowel nationaal alsinternationaal; Guy STEVENS,Vice-Voorzitter, de Raad en hetUitvoerend Comité, de Past-Presidents Roger VANDELANOTTEen Raymond KROCKAERT; demedewerkers van het Instituutonder leiding van Philip VANEECKHOUTE en Isabelle HAMER-LINCK.

Hij feliciteert ook de stagiairs enwenst hen veel succes en heet allenieuwe confraters welkom in hetInstituut.

Toespraak van de Vice-Voorzitter

De aandacht van de heer STEVENSgaat uit naar de problematiek vande toegang tot het beroep. Hijgeeft daarbij een overzicht van deevolutie van het dossier in en .

De spreker stelt dat voor hetInstituut vooral een jaar isgeweest van intens overleg, zowelmet de onderwijswereld als metde bevoegde Ministers Picqué etDaems. Dat overleg heeft geleidtot het Koninklijk Besluit betref-fende het toelatingsexamen, destage en het bekwaamheidsexa-men van accountant en/ofbelastingconsulent, KB waarvande spreker kort enkele belangrijkepunten becommentarieert.

De heer STEVENS wijst op detweeledige filosofie achter denieuwe regels : enerzijds leek hetlogisch de regeling die al bestondvoor de accountants, te behoudenen ze als uitgangspunt te nemen

Het tellen van de stemmengebeurde onder toezicht van

gerechtsdeurwaarder Callebaut(links op de foto).

Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:10 Page 39

Beroep


voor het nieuwe regime. Daarbijmoest ten aanzien van accoun-tants en belastingconsulenteneenzelfde kennisniveau inzakefiscaliteit worden vereist.

Anderzijds mocht geen enkelenieuwe regel de toenaderingbelemmeren die de wetgever optermijn wil bereiken tussen hetInstituut der Bedrijfsrevisoren enhet IAB.

De Vice-Voorzitter schetst vervol-gens de grote lijnen van de driebelangrijke stadia in de toegangtot het beroep.

De eerste etappe is die van hettoelatingsexamen tot de stage.Dit theoretisch examen zal voort-aan twee keer per jaar wordengeorganiseerd, telkens in oktoberof november en vervolgens zesmaand later. Het KB voorzietbovendien uitdrukkelijk in de toe-kenning van vrijstellingen voorbepaalde opleidingsinhoudenvan het toelatingsexamen infunctie van het diploma van dekandidaten.Tweede etappe : de stage.Voortaan zal de stage van driejaar aanvangen op januari van

elk jaar en niet meer op mei. Destagiair die accountant wenst teworden, vervult zijn stage bij eenaccountant ; de stagiair diebelastingconsulent wenst teworden, vervult zijn stage bij eenaccountant of een belastingcon-sulent.

De stagiair is verplicht om jaar-lijks minstens uur aan zijnstage te wijden.

De spreker benadrukt ook debelangrijke rol die deStagecommissie van het IABspeelt tijdens de stage enbedankt de heer Jos VAN WEMMELen mevrouw Christine CLOQUET,respectievelijk Voorzitter en Vice-Voorzitter van deze commissie,voor de energie en de tijd die zijhierin investeren.

De heer STEVENS vestigt de aan-dacht nog op een andere nieuwig-heid : de stagiairs zullen metname tussentijdse proevenmoeten afleggen op het einde van

elk stagejaar. Alle stagiairs zullenin dit kader dezelfde proevenafleggen, over maximaal achtopleidingsinhouden, maar de sta-giair-accountants zullen boven-dien hun praktische kennismoeten aantonen in drie oplei-dingsinhouden die specifiekbetrekking hebben op de accoun-tancy.

De derde en laatste etappe is dievan het bekwaamheidsexamen,op het einde van de stage. Datexamen bestaat uit een schrifte-lijke en een mondelinge sessie,waarbij de stagiairs telkens prak-tijkgerichte vragen zullen moetenbeantwoorden.

De schriftelijke examensessiewordt collectief georganiseerd;het mondelinge examen daaren-tegen wordt door elke stagiairindividueel afgelegd voor eenjury. Net zoals het toelatingsexa-men, zal het bekwaamheidsexa-men voortaan twee keer per jaarworden georganiseerd.

De heer STEVENS stelt dat wieslaagt voor het bekwaamheids-examen van accountant, ook detitel van belastingconsulent mag

Guy StevensVice-Voorzitter IAB

Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:10 Page 40


Beroep

dragen, en dat het nieuwe KB infaciliteiten voorziet voor wie oor-spronkelijk enkel de titel vanbelastingconsulent ambieerde,maar enige tijd na de examens tehebben afgelegd, ook nog accoun-tant wenst te worden.

Vanuit organisatorisch oogpuntbetekent dit alles dat hetInstituut jaarlijks niet minderdan acht sessies – schriftelijk ofmondeling – zal moeten inrich-ten.

Samen met de vier seminaries diehet Instituut jaarlijks voor de sta-giairs organiseert, zo vervolgt deVice-Voorzitter, staat deze gangvan zaken ongetwijfeld garantvoor een hoog kwalitatief niveauvan de kandidaat-beroepsbeoefe-naars.

De heer STEVENS besluit zijnexposé met de mededeling dathet Instituut het volgende toela-tingsexamen – het eerste dat isgebaseerd op het nieuwe KB –inricht in oktober en wenstde stagiairs alvast een mooie toe-komst in het beroep.

Financieel verslag

De heer André BERT, Secretaris-Penningmeester, brengt verslaguit over de financiële toestandvan het Instituut – het huidigboekjaar vertoont een batig saldovan € , – en bespreekt definanciële staten die aan de ledenwerden bezorgd.

Verslag van de commis-sarissen

De heer Thierry BECKO,Commissaris, brengt, zowel ineigen naam als in naam vande heer DOOMS, verslag uitover de rekeningen van hetafgelopen jaar.Als conclusie van hun verslagvan commissaris, eenmandaat dat beiden in allevrijheid en onafhankelijkheidhebben kunnen uitoefenen ineen geest van samenwerkingmet de Raad en met de dien-sten van het Instituut, kunnen

de Commissarissen bevestigendat de jaarrekening, die op december een batigsaldo vertoonde van € ,en een balanstotaal van € ..,, exact is en eengetrouw beeld geeft van definanciële toestand en hetvermogen van het Instituutvan de Accountants en deBelastingconsulenten, en datde boekhouding de wettelijkeboekhoudkundige regelsnaleeft, zoals ze in Belgiëworden toegepast.

De leden van de algemene ver-gadering keuren de jaarreke-

ning op december unaniem goed.

Voorstelling van debegroting 2003

De heer André BERT, Secretaris-Penningmeester, stelt vervolgensde begroting voor. Hetbedrag van de ledenbijdragenblijft ongewijzigd t.o.v. vorig jaar,tenzij wat betreft de verplichteCFI-bijdrage, die nu € ,bedraagt.

Met betrekking tot de kosten voorde renovatie van het gebouw enhet achtergebouw aan deLivornostraat te Brussel,verduidelijkt de heer BERT datdeze zullen worden toegerekendop de financiële reserves van hetInstituut.

De leden van de AlgemeneVergadering keuren unaniem debegroting goed en verlenenkwijting aan de leden van de Raaden aan de Penningmeester.

André BertSecretaris-Penningmeester

Thierry BeckoCommissaris

Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:10 Page 41

Beroep


Toespraak van MevrouwCLAES, Secretaris

Mevrouw CLAES brengt vervolgenseen uiteenzetting, getiteld“Onafhankelijkheid: de juistewaarde van de accountant en debelastingconsulent”.

De spreker beklemtoont dat deonafhankelijkheid van de accoun-tant en de belastingconsulent éénvan de pijlers van het beroep issinds het ontstaan ervan, zelfs alwordt deze notie vaak in vraaggesteld in een tijdperk dat gebuktgaat onder bepaalde financiëleschandalen. Ze gaat vervolgens inop de drie manieren waarop deaccountant en de belastingconsu-lent die onafhankelijkheid kunnengaranderen ten aanzien van huncliënteel. Het betreft met name depermanente vorming, de vrije wilen de kritische geest, en tot slot depreventieve confraternele controledie het Instituut uitoefent.

Mevrouw CLAES onderstreept dat

de verplichting, opgelegd aan deleden, om zich permanent bij tescholen a rato van uur per jaar,niet “zwaar” kan wordengenoemd. Wanneer men ziet hoeovervloedig de boekhoud- enfiscale wetgeving zich ontwikkelten hoe complex nieuwe materiesmeer en meer zijn, is de drempelvan uur permanente vormingper jaar inderdaad het minimumminimorum voor het op een cor-recte manier à jour houden van dekennis van onze beroepsbeoefe-naars.

Wat de vrije wil en de kritischegeest betreft, stelt de spreker datde accountant en de belastingcon-sulent, door hun kennis van tech-nische, economische en financiëlemateries, hebben leren navigerentussen het begrip “risico” en datvan “rentabiliteit” en zo debelangrijkste stuurkrachten vande ondernemingen zijn geworden.Ze meent bovendien dat debekwaamheid van onze professio-nals en de strikte deontologiewaaraan zij onderworpen zijn, hetmoeten mogelijk maken om depogingen, zowel van de privé-sector als van de overheid, om eennieuw beroep – dat van “consul-

tant” – te erkennen, te doen mis-lukken.

In het kader van het preventieftoezicht uitgeoefend door confra-ters van het Instituut, vermeldtMevrouw CLAES de kritiek diehierop af en toe wordt geuit enbrengt in herinnering dat dit toe-zicht, dat wordt uitgeoefend doorconfraters op bepaalde externeaccountants die bijzondereopdrachten uitvoeren, niet moetworden beschouwd als een repres-sieve maatregel, maar integendeelals een vorm van preventie, vantechnische bijstand aan deaccountants die dit type vanopdracht willen opnemen.

Ze voegt daaraan toe dat deCommissie van Toezicht niet debedoeling heeft zich “inquisito-riaal ” op te stellen, vermits zehoofdzakelijk tot doel heeft tewaken over de correcte toepassingvan de regels van plichtenleer ende bestaande technische kennisvan de confrater verder te ontwik-kelen via een “didactische filter”.Sinds enkele jaren kan overigenseen merkbare verbetering van debijzondere verslagen worden vast-gesteld, zowel naar de inhoud alsnaar de vorm.

Sommigen spreken van een sfeervan “latent corporatisme” waarindit toezicht zou baden. MevrouwCLAES waarschuwt dan ook voorde verleiding, die groot is bij depolitieke instanties, om zich de rolvan “bewaker van de tempel” toete dichten met het oog op hetinblikken en het bewaken van hetgoede gedrag van onze beroepsbe-oefenaars via een publiek, onaf-hankelijk orgaan.Het antwoord op de vraag naar deonafhankelijkheid van de accoun-tant en de belastingconsulentonder arbeidscontract, blijft open,volgens de spreker, als gevolg,meer bepaald, van de recente ont-wikkelingen in het arbeidsrecht.Op de vraag of het verband vanondergeschiktheid voorrang heeftop de regels van plichtenleer, luidthet antwoord ongetwijfeld

Micheline ClaesSecretaris IAB

Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:10 Page 42

bevestigend, aangezien hetInstituut, als derde, geenszinsgemachtigd is tussen te komen ineen contract dat de werknemerbindt aan de werkgever. In de ver-onderstelling dat de bekommernisvan de interne accountants en/ofde belastingconsulenten terechtis, zou het IAB zich moeten beper-ken tot het horen van het internelid en het opstellen van eenverslag. Dat document zou danmoeten worden bewaard, zodat deinterne accountant en/ofbelastingconsulent zich er eventu-eel op kan beroepen voor dearbeidsrechtbank. Mevrouw CLAESvoegt eraan toe dat, in de toe-komst, het Instituut een meer pro-actieve rol zou kunnen spelen indergelijke omstandigheden.

De spreker vermeldt verder nogtwee nieuwe begrippen, die recentwerden ingeschreven in hetarbeidsrecht : dat van “pesterij” endat van “geweld op het werk”. Zestelt dat de confraters onderarbeidscontract voortaan beterbeschermd zijn op dit vlak.

Mevrouw CLAES onderstreept ookdat de bevoegdheden en defunctie van interne auditor al inde wet van tot reglemente-ring van het beroep van accoun-tant staan ingeschreven en dat deinterne auditoren die de titel vanaccountant dragen sinds geruimetijd zijn opgenomen binnen hetIAB als “internen”. De functie van“interne auditor” is dus onderwor-pen aan de deontologie van hetIBR én van het IAB, en een speci-fieke reglementering van dezefunctie zou indruisen tegen de wilvan de wetgever.

Beslissingen

De Algemene Vergaderingheeft unaniem de volgendebeslissingen genomen :• Aanstelling van de nieuwe

Nederlandstalige enFranstalige commissarissen ;

• Aanstelling van twee ledenvoor de Commissie vanBeroep – NederlandstaligeKamer;

• Goedkeuring van de reke-ningen van het afgelopenboekjaar ;

• Kwijting van de leden vande Raad, dePenningmeester en deCommissarissen ;

• Goedkeuring van de begro-ting ; het bedrag vande ledenbijdragen bleefongewijzigd (met dien ver-stande dat de verplichte bij-drage aan de CFI voortaan € , bedraagt).

Aanwijzing van deNederlandstalige en deFranstalige commissa-rissen

Voor het mandaat vanNederlandstalig effectief com-missaris wordt aangesteld : deheer Hugo DOOMS, accoun-tant en belastingconsulent(enige kandidaat).Voor het mandaat vanFranstalig effectief commissa-ris wordt verkozen: de heerThierry BECKO, accountant enbelastingconsulent.

De heer Emile VAN KEERBER-GHEN en mevrouw DeniseVERANNEMAN, beiden accountant en belastingcon-sulent (enige kandidaten),worden respectievelijk aange-steld tot Nederlandstalig enFranstalig plaatsvervangendcommissaris.

Aanwijzing van tweeleden voor de Commissievan Beroep –Nederlandstalige Kamer

Tot effectief lid met de dubbelehoedanigheid van accountant enbelastingconsulent van deNederlandstalige Kamer van deCommissie van Beroep, wordtbenoemd voor een termijn vanéén jaar: de heer Leo STESSENS(enige kandidaat).

Tot plaatsvervangend lid met dehoedanigheid van belastingcon-sulent van de NederlandstaligeKamer van de Commissie vanBeroep, wordt benoemd voor eentermijn van één jaar: de heer LucVAN DE MOORTEL (enige kandi-daat). ¶


BEDRAGENCATEGORIEEN

1) Natuurlijke personen interne leden € 297,47Een vermindering van % wordt toegestaan aan de :

a) nieuwe interne leden erkend in , , na het vervullen van een stage van jaar € ,

b) gepensioneerde interne leden € ,

2) Natuurlijke personen externe leden € 459,01(inclusief verplichte CFI-bijdrage van € ,)

Een vermindering van % wordt toegestaan aan de :

a) nieuwe externe leden erkend in , , na afloop van een stage van jaar € ,(inclusief verplichte CFI-bijdrage van € ,)

b) gepensioneerde externe leden € ,(inclusief verplichte CFI-bijdrage van € ,)

3) Professionele vennootschappen

- eenpersoonsvennootschappen € ,- andere € ,

4) Stagiairs (administratieve kosten) € 74,37

LEDENBIJDRAGEN 2003

Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:10 Page 43


Beroep

“Er bestaat geen alternatiefvoor duurzaamheiden gedegenheid”Academische zitting, 26 april 2003Toespraak Voorzitter Johan De Leenheer

Waarde confraters,Beste stagiairs,

Ik ben zeer verheugd u opnieuwzo talrijk te kunnen ontmoeten opdeze academische zitting.

Graag wil ik samen met u enkelebelangrijke maatschappelijketendensen nader analyseren.

Net als ik, luistert u naar deradio, kijkt u TV en leest u dekranten. Net als ik, bent u sterkaangesproken over wat men erhoort, ziet of leest, vaak zelfs ingeuren en kleuren, over de boek-houden rapporteringsschanda-len ontdekt in veel grote enbefaamde bedrijven. De recenteboekhoudschandalen in deVerenigde Staten raken inderdaad

de fundamenten van onzemoderne economie, die isgebouwd op een correcte en zorg-vuldige financiële verslaggeving.In een land waar het geloof in denationale deugden en competen-ties bijna een leefregel vormen,was de ontgoocheling in verhou-ding met de verloren geganehoop en overtuiging. In die matezelfs dat deze opzienbarende fail-lissementen vrij snel een golf vansystematische verdenking hebbendoen ontstaan ten aanzien van deresultaten- en jaarrekeningen diealle beursgenoteerde onderne-mingen publiceren.Aandeelhouders lopen inderdaadhet risico hun belegde vermogen

in rook te zien opgaan als onder-nemingen hun resultaten syste-matisch te gunstig voorstellen.Als reactie hierop werd in deVerenigde Staten de Sarbanes-Oxley-wet, die het toezicht op deboekhouding van de vennoot-schappen versterkt en de audit-bureaus strikt controleert, pro-bleemloos aangenomen en, watvrij uniek is, hebben de leidersvan honderden Amerikaansebeursgenoteerde ondernemingenop verzoek van de SEC, de verant-woordelijkheid moeten opnemenvoor hun jaarrekeningen.

Aan beide kanten van de Oceaanmaken heel velen zich zorgen en

Traditiegetrouw nodigde

Voorzitter Johan De

Leenheer de aanwezigen

op het academische

gedeelte van de alge-

mene ledenvergadering

uit om samen met hem

even stil te staan bij

enkele belangrijke maat-

schappelijke tendensen.

Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:10 Page 44

denken, zeggen en schrijven zedat het niet normaal is dat debeurswaarde van de ondernemin-gen - dit is het beslissingscrite-rium van de beleggers -, en deboekhoudwaarde - die uiterstbelangrijk is voor de schuldeisers- soms heel ver en dus té ver vanelkaar zijn verwijderd.

De bekende econoom JohnKenneth GALBRAITH noemt deboekhoudschandalen “ het meestverwoestende wat de bedrijfseco-nomie, de economie in het alge-meen en de aandelenbeurs isoverkomen sinds ”. Volgenshem is de macht van de moderneeconomie overgegaan van deeigenaars en investeerders naarhet management, de leidingge-vende bureaucratie die de dienstuitmaakt en die probeert aan-deelhouders zoet te houden metprachtig ogende kwartaalcijfers.Het kwaad zit, zo meent GAL-BRAITH, in het “ managerial capi-talism ”, het “ managerial enter-prise ”.

GALBRAITH, die als Keynesiaaneen actieve rol ziet weggelegdvoor de overheid, ziet zich hierbijals winnaar in het economischdebat met zijn grote tegenspelerMilton FRIEDMAN, die in deNobelprijs Economie kreeg voorzijn bijdrage tot de consumptie-analyse, de monetaire theorie ende theorie van de economischestabilisatiepolitiek. FRIEDMANvertrouwt op het marktmecha-nisme, de overheid moet zoweinig mogelijk ingrijpen in heteconomisch proces. Volgens hemstuwt het vrije ondernemerschapde economie voort.

Veel economen, en ook politici,menen evenwel dat “ vrije markt ”algemene vrijheid zou betekenenen als gevolg hiervan dus regel-loosheid. Wij delen deze meningniet. De rol van de overheidbestaat erin regelgever te zijn enin veel gevallen toezichthouder,waarbij zij een wettelijk kader

creërt voor alle marktpartijen.Uiteraard is financiële verslagge-ving gebonden aan wettelijkekaders die ervoor garant staandat aandeelhouders en toekom-stige investeerders een correctbeeld krijgen van de financiëlepositie van de onderneming.

De Italiaan Luca Pacioli ontwik-kelde meer dan jaar geledeneen systeem van dubbel boekhou-den en legde hierbij dus de basisvan een Europese traditie inzakefinanciële verslaggeving. Zoalsdoor ons Instituut steedsopnieuw wordt benadrukt is con-tinuïteit de belangrijkste drijf-veer van iedere onderneming,waarbij denken en handelen op(middel)lange termijn primordi-aal is. De recente voorvallentonen echter aan dat duurzaam-heid soms moet wijken voor snelsucces of dat egoïsme soms deplaats inneemt van continuïteit.

De correcties zijn niet alleennoodzakelijk in naam van de aan-deelhouders, maar ook voorandere stakeholders. Wie zou eenex-medewerker van Enron willenzijn met een pensioenopbouwvrijwel volledig gebaseerd opintussen waardeloze aandelen ?Dergelijke situaties hebben hetbesef aangescherpt dat een vrijemarkt niet mogelijk is zonderdegelijke regels en dat regels danook moeten worden uitgevoerd.

De vraag die iedereen bezighoudtis natuurlijk of die grote finan-ciële schandalen aan de anderekant van de Oceaan zich ook nunog in België kunnen voordoen.Verschillende concrete elementenwijzen er echter op dat zulkevoorvallen bijna onmogelijk zijn.Vooreerst is België lid van deEuropese Unie en men weet datRomani PRODI zelf de financiëletransparantie is gaan bepleiten,door reeds enkele jaren te wijzenop de noodzaak “ een sterk juri-disch kader uit te werken voor hetbesturen van ondernemingen ”.

Deze wens tot transparantie ligtaan de basis van het “ Actieplanvoor financiële diensten ”, dat totdoel heeft in de verruimdeEuropese Unie een immense openfinanciële markt te creëren metacties in diverse domeinen, zoalsde financiële informatie, debedrijfsleiding, de rol van definanciële analisten en van denoteringsbureaus of nog, de con-trole op de rekeningen.

Ook in België zijn de regels inzaketransparantie en controle op definanciële markten voldoende omde markten en beleggers vertrou-wen in te boezemen. Ze gaan zelfseven ver als de Amerikaanseteksten. De boekhoudwetgeving,en meer bepaald artikel vanhet Wetboek van vennootschap-pen, voorziet in een strafrechte-lijke vervolging ingeval vantekortkoming. Zo ook heeft de“corporate governance”-wet,gepubliceerd in het BelgischStaatsblad van augustus ,bijgedragen tot een versterkingvan het vertrouwen in onzeondernemingen.

Tevens zullen in België binnen-kort de IAS/IFRS-normen wordentoegepast in onze beursgeno-teerde ondernemingen. De rege-ling om deze normen in te voerenin de Europese wetgeving, die eenbelangrijk element vormt op hetvlak van de financiële transparan-tie, is goedgekeurd op juni. Deze tekst, die zal wordeningevoerd met keuzemogelijkhe-den ten aanzien van het toepas-singsgebied in de verschillendelidstaten, bepaalt dat de IAS/IFRS-normen vanaf verplicht vantoepassing zullen zijn bij hetopstellen van de geconsolideerdejaarrekeningen van de ongeveer Europese beursgenoteerdeondernemingen. Dit boekhoud-systeem zal dus een echtEuropees paspoort worden, dat deeconomische situatie van hetogenblik moet weergeven.

Beroep


Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:10 Page 45

Ik wens er echter op te wijzen datomzichtig moet worden gehan-deld bij de introductie vanIAS/IFRS in ons Belgisch rechts-stelsel.

De Raad van het IAB is vanmening dat de IAS/IFRS-normenstapsgewijs moeten worden geïn-troduceerd en dit met de nodigevoorzichtigheid en coherentie enin het kader van de “ modernise-ringsoefening ”. De term “ moder-nisering ” kan volgens het IABgeenszins betekenen dat alleIAS/IFRS-normen integraal en “ enbloc ” zouden worden toegepastop de jaarrekeningen van niet-beursgenoteerde ondernemin-gen. De Raad gaat niet akkoordmet een veralgemeende toe-passing van alle normenop KMO’s op kortetermijn. Tenslotte dientook de nauwe bandtussen het fiscaal- enhet boekhoudrechtgrondig te wordenbestudeerd. De Raad zaldeze problematiek uiteraardblijven opvolgen, in overleg metde Commissie voorBoekhoudkundige Normen. Hetspreekt uiteraard voor zich datbij de introductie van de IAS-IFRS-normen een zeer belangrijke rol isweggelegd voor de interneaccountants. Ook zullen deexterne accountants, als externeadviseurs van onze ondernemin-gen, terzake grote dienstenkunnen bewijzen.

Ik heb, confraters, evenwel eengoede reden die mij bijzonder aanhet hart ligt om optimistisch tezijn wat de toekomst van onsberoep betreft. Het belang vaneen zo efficiënt mogelijk juridischkader mag dan wel aangetoondzijn, sta mij toe hier te herinne-ren dat de boekhoudnormen deeconomische situatie van deonderneming moeten weerspie-gelen, maar dat zij tegelijk ook zobetrouwbaar mogelijk moetenzijn. Dit is soms evenwel contra-

dictoir, want om zich rekenschapte geven van de ondernemingmoet men hypothesen maken, diesoms willekeurige elementenkunnen bevatten. De vertrou-wenscrisis die wij hebben meege-maakt is ook een formidabelegelegenheid gebleken om van deprofessionals in de financiële ver-slaggeving, de boekhouding en debelasting te blijven eisen dat zijkwalitatief een hoogstaandeopleiding en permanentevorming moeten genieten en dat

zij hun diensten moeten aanbie-den binnen het strikte kader vande deontologische regels.Professionals onderscheiden zichvan anderen doordat zij werkenmet expliciete standaarden engedragscodes voor een goedeberoepsuitoefening. De noodzaakvan een hoogstaande opleidingen de naleving van de deontologi-sche regels zijn sinds meerderejaren ingeschreven in de wet van februari tot organisatieen reglementering van het beroepvan accountant en meer recent inde wet van april waarbijhet voeren van de titel vanbelastingconsulent is geregle-menteerd en waarbij de disciplineverbonden aan de uitoefeningvan de door de wetgever aan deze

beroepen toegewezen opdrachtenwordt geregeld.

Ook al mogen wij er dus vanuitgaan dat het ergste achter derug is en dat wij relatief “ safezitten ” wat dit soort incidentenbetreft, toch leven wij in een landwaar het boekhoudrecht en hetfiscaal recht veelvuldig wordentoegepast binnen de jaarrekenin-gen. Wij kunnen dus, a priori, nietuitsluiten dat, met het oog opfiscale optimalisatie, men in deverleiding kan komen bepaaldezaken te vergeten of anders teinterpreteren. Men moet zichzelfdan ook niets wijsmaken : welkeboekhoudnormen er ook zijn, zezullen nooit een absolute garan-

tie vormen dat afwijkingenworden uitgesloten.

De versterking van deregels zal onregelmatig-heden nooit helemaal ver-hinderen maar zal deomvang ervan evenwel

sterk beperken.

De ontnuchterende les is dus dater geen alternatief is voor duur-zaamheid en gedegenheid, zekerbinnen het ondernemerschap endus ook in het kader van de finan-ciële verslaggeving, waarbij dezebeide principes in een adequatewetgeving dienen te worden ver-ankerd.

** *

Er kan worden vastgesteld dat desector van de “ consultants ” opgezette tijdstippen haar voorsteltot wettelijke reglementering vande “ consultancy ”-activiteitenherhaalt. In naam van de Raadvan het IAB kan ik dan ook, in ant-woord op deze vraag tot regle-mentering, volgend standpuntmededelen.

Het bij Wet omschreven taken-pakket van de accountant omvato.m. het advies m.b.t. de organi-

Beroep


Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:10 Page 46

satie van de administratieve enboekhoudkundige diensten vande onderneming. Startendeondernemingen worden bijdezelfde Wet doorverwezen naareen accountant voor een koste-loos eerstelijnsadvies in huneerste activiteitenjaar. Naast deadviezen die met andere wette-lijke opdrachten gepaard gaan (zoo.m. bij fusie, splitsing, omzet-ting, ontbinding, werknemerspar-ticipatie, stock option plannen,enz.) wordt van de accountantsteeds meer advies en begelei-ding gevraagd in domeinen alsinformatisering, faillissements-preventie e.d.m. Aan zowel debelastingconsulent als aan deaccountant wordt bij wet eencomplete dienstverlening opfiscaal vlak toevertrouwd. Ook ophet vlak van gerechtelijk deskun-digenonderzoek worden bij wetaan onze confraters zeer belang-rijke opdrachten toevertrouwd.

Vanuit deze vaststellingen kan devraag worden gesteld of een bij-komende reglementering van“consultants”, die zich op dezeterreinen begeven, noodzakelijkis. Er kan duidelijk worden vast-gesteld dat, wat het domeinbetreft waarin accountants enbelastingconsulenten actief zijn,elke motivering om dergelijkereglementering in te voeren reedswordt ingevuld door debestaande beroepsreglemente-ring van accountants enbelastingconsulenten.

Eén van de motiveringen die de“consultancy”-sector aanhaaltvoor een reglementering van de“sector” is dat er meer nood isaan vorming en professionelebekwaamheid. Deze motiveringkan absoluut niet worden gevolgdwaarbij dient te worden herin-nerd aan het feit dat accountantsen belastingconsulenten :• minstens een vooropleiding

hebben van hoger onderwijsvan één cyclus in een relevanterichting of van hoger onder-

wijs van twee cycli of universi-tair niveau ;

• dienen te slagen in een toela-tingsexamen tot de stage ;

• een praktijkstage van drie jaardoorlopen bij een stage-meester-accountant of –belas-tingconsulent ;

• een bekwaamheidsexamenafleggen aan het eind van destage, alvorens tot het beroeptoe te treden ;

• verplicht zijn permanenteberoepsopleiding te volgengedurende minstens urenper jaar.

Een ander terugkerend motief is deplicht voor een “ consultant ” omonafhankelijk en objectief te zijn.Terzake kan worden gesteld dataccountants en belastingconsulen-ten onderworpen zijn aan eendeontologie die bij koninklijkbesluit is vastgelegd, waarin essen-tiële beroepsplichten zoals onaf-hankelijkheid zijn vervat, maar dietegelijk veel ruimer is, teneinde decliënt de zekerheid te bieden vaneen kwaliteitsvolle dienstverlening.Bovendien zijn de leden van het IABonderworpen aan een deontologi-sche confidentialiteitsplicht én aanhet strafrechtelijk gesanctioneerdeberoepsgeheim, hetgeen voor decliënt belangrijke waarborgenbiedt.

Uit wat voorafgaat kan dus enkelworden geconcludeerd dat, voorhet uitgebreide terrein vanadviesverlening waarop accoun-tants en belastingconsulentenactief zijn, een bijkomende regle-mentering van “ consultants ” vol-strekt overbodig is, en – met hetoog op een transparante dienst-verlening aan het bedrijfsleven –volstrekt niet wenselijk is.

** *

Het is duidelijk dat de toekomstvan de Europese industrie vooreen groot deel afhangt vankennis. Kennis en diensten nemen

inderdaad bij een product steedsmeer de overhand op het productzelf. Terzelfdertijd heerst vandaaghet paradigma van de informatie.Nooit in de geschiedenis waszoveel informatie beschikbaar enconsulteerbaar. Het medium datons tot die enorme beschikbaar-heid in staat stelt is onmisbaargeworden, niet echter alles watwij ermee oproepen.

De kwantiteit kan de kwaliteitniet vervangen, maar ze kan diewel verdringen, en dit des tegemakkelijker naarmate haar pro-dukten talrijker zijn en minderwaarde hebben.Ik stel vast dat het beschikken

over informatie vaak wordt uitge-speeld tegen het bezitten vankennis, het verwerven vanvaardigheden tegen het opdoenvan kennis. Kennis evolueertnochtans tot eruditie.De VAN DALE definieert eruditieals geleerdheid, uitgebreidekennis, gepaard met smaak enkritische zin. Informatie daaren-tegen heeft slechts actuelewaarde, hic et nunc, dat wat nùverschijnt op mijn scherm, watonmiddellijk rendeert, niet echterwat zich in mijn hoofd heeft vast-gehecht. Denken is echter onder-scheiden. Onderscheiden is ver-schil aanbrengen.

Zoals ik in een recent editoriaalvan Accountancy & Tax schreef :het bedrijfsleven, de non-profitsector en de overheid verwachten,terecht, steeds meer van hetaccountantsberoep dat zich bijge-volg permanent wil bijscholen omoptimaal te blijven functionerenin een snel evoluerende kennis-economie.

Ook in deze context is niet alleeninformatie, maar vooral kennis eneruditie van cruciaal belang enschuilt hierin, naar ik meen, deware vooruitgang en onze toe-komst.

Ik dank u voor uw aandacht. ¶

Beroep


Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:10 Page 47

Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:10 Page 48

Beroep

I. HISTORIEK

Zoals bekend werden in detitel en het beroep van accoun-tant gereglementeerd , richtte dewetgever het Instituut derAccountants op, en legde hijonder meer de fundamenteleprincipes voor de toegang tot hetberoep van accountant in de wetvast. Drie koninklijke besluiten

met betrekking tot de toegang tothet beroep werden genomen inuitvoering van deze wet : eenbesluit dat de diploma’s dietoegang geven tot het beroepopsomt , een tweede besluit dathet bekwaamheidsexamen -waarvan een eerste deel af teleggen alvorens de stage tekunnen aanvatten, een tweededeel op het einde van de stage omtot het beroep te kunnen toetre-den – vorm gaf , en tot slot eenbesluit dat de stageregels vast-legde .

Toen de wetgever in met dewet betreffende de boekhoudkun-dige en fiscale beroepen deberoepstitel van ‘belastingconsu-lent’ reglementeerde, opteerde hijniet voor de oprichting van eenaparte Orde of Instituut voor dezeberoepsbeoefenaars, maarverkoos hij de integratie van dezeberoepsgroep in het toenmaligeIDAC, dat werd herdoopt in‘Instituut van de Accountants ende Belastingconsulenten’ . Dezekeuze had tot gevolg dat eenaantal reglementeringen, veelalvastgelegd bij koninklijk besluit,die tot op dat moment enkel vantoepassing waren voor accoun-tants, ook van toepassingmoesten worden op de belasting-consulenten. Eén van de belang-rijkste operaties op dit vlak wasongetwijfeld het uittekenen vande nieuwe regels inzake deexamens en de stage die een kan-

didaat moet doorlopen omtoegang te krijgen tot deze beroe-pen.

Een interne IAB-werkgroep,samengesteld uit accountants enbelastingconsulenten, werkte inde loop van een eerste con-creet tekstvoorstel uit. Deopdracht was om de wettelijk ver-plichte examens en stage eeninhoud te geven die aangepast isaan de respectievelijke beroeps-activiteiten van accountants en


“Een nieuwe lente ...”De nieuwe examen- en stageregelingvoor kandidaat-accountants en -belastingconsulenten

Op juni werd het

Koninklijk Besluit dat de

toegang tot de beroepen

van accountant en

belastingconsulent

regelt , gepubliceerd in

het Belgisch Staatsblad.

Het besluit voert een

grondige vernieuwing

door van de examen- en

stageregeling zoals die

bestond voor kandidaat-

accountants. Een

beknopt overzicht van de

evolutie van ‘kandidaat’,

over ‘stagiair’, naar

‘accountant’ of

‘belastingconsulent’.

JOHAN DE LEENHEERVoorzitter IAB

Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:10 Page 49

Beroep


belastingconsulenten, en steedsmet de waarborg voor hetbedrijfsleven en andere stakehol-ders dat deze beroepsbeoefenaarshet vereiste kwaliteitsniveauhebben. Logisch vertrekpunthierbij was de bestaande regle-mentering voor accountants. Eenaandachtspunt was dat de kennisen bekwaamheden die van eenbelastingconsulent wordengeëist, ook moeten gelden vooraccountants. De wet van vertrouwt beiden immersdezelfde fiscale activiteiten toe,met name fiscaal advies, bijstanden vertegenwoordiging . Vooraccountants komen hierbovenopeen aantal andere opdrachten,die inmiddels bekend zijn. Hetbetreft onder meer verificatie encorrectie van de jaarrekening,deskundigenonderzoek, verrich-ten van interne audits, opmakenvan wettelijk vereiste verslagenbij fusie, splitsing, ontbinding,omzetting van vennootschappen,vertegenwoordiging en bijstandaan aandeelhouders in de uitoe-fening van hun individueel con-trolerecht, en dies meer.

Bovendien moest ervoor gezorgdworden dat geen enkele nieuwebepaling de door de wetgevergewenste toenadering op termijntussen het Instituut derBedrijfsrevisoren en het IAB in deweg zou staan.Eind werd het tekstvoorstelaan de bevoegde ministers vanEconomie en Middenstand over-gemaakt, met het oog op deverdere politieke behandelingervan. De bevoegde ministerspasten de tekst grondig aan, reke-ning houdend met de adviezenvan de Hoge Raad voor deEconomische Beroepen en deRaad van State , en in overlegmet het onderwijsveld. Dit resul-teerde uiteindelijk in het konink-lijk besluit van 8 april 2003betreffende het toelatingsexamen,de stage en het bekwaamheids-examen van accountant en/ofbelastingconsulent, dat op juni

in het Staatsblad werdgepubliceerd, en dat voor kandi-daat-accountants en -belasting-consulenten het volgende trajectuitstippelt:

II. DE PROCEDURE IN VOGELVLUCHT

Wie als accountant of belasting-consulent op de ledenlijst van hetIAB wil ingeschreven worden,moet slagen in een theoretischtoelatingsexamen, een stage vandrie jaar doorlopen en een prak-tijkgericht bekwaamheidsexamenafleggen.

II.1. Toelatingsexamen tot destage

Art. , ° van de wet stelt dateen kandidaat, om tot de stagevan accountant of belastingcon-sulent te worden toegelaten,‘dient te slagen voor een toela-tingsexamen waarvan het peil debekwaamheid en geschiktheid vande toekomstige accountant en/ofbelastingconsulent kan waarbor-gen’. In het nieuwe koninklijkbesluit worden de concrete orga-nisatie en inhoud van het toela-tingsexamen vastgelegd.Het IAB organiseert voortaantwee maal per jaar eentoelatingsexamen tot de stage,telkens in oktober of november en

zes maand later. In het ‘oude’regime gebeurde dit éénmaal perjaar. Het toelatingsexamen is eentheoretisch examen waar kandi-daten worden getest op hunkennis van de materies die rele-vant zijn om de stage van accoun-tant of belastingconsulent aan tevatten. Kandidaat-accountants enkandidaat-belastingconsulentenleggen hetzelfde examen af over materies. Daarenboven leggenkandidaat-accountants, gezienhun uitgebreider waaier aan wet-telijke opdrachten, examen af over specifiek accountancy-gerichtemateries. Kandidaten hebbengedurende een periode van vijfopeenvolgende jaren, vijf kansenom te slagen in het toelatingsexa-men. De punten van de materieswaarvoor zij slagen in een exa-mensessie, worden uiteraard mee-genomen naar een volgende exa-mensessie. De lijst van de af teleggen materies - in het koninklijkbesluit ‘opleidingsinhouden’genoemd - wordt opgesomd in hetkaderstuk hierbij (p. ).

Vrijstellingen

Het KB voorziet uitdrukkelijk datde kandidaten vrijgesteld kunnenworden van bepaalde materiesvan het toelatingsexamen. Hierbijwordt een onderscheid gemaakttussen universitairen en kandi-

Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:10 Page 50

Beroep

daten met een diploma hogeronderwijs van twee cycli enerzijdsen graduaten anderzijds.

Universitairen en kandidatenmet een diploma hoger onder-wijs van twee cycli

Het koninklijk besluit stelt datdeze kandidaten ‘worden vrijge-steld van het examen met betrek-king tot de opleidingsinhoudendie uitdrukkelijk worden vermeldop hun diploma (-supplement), inde mate waarin het aantal con-tacturen of studiepunten datwerd besteed aan de studie vaneen opleidingsinhoud ten minstegelijk is aan het aantal datvermeld wordt in het rooster inbijlage 1.’ Het rooster dat inbijlage bij het besluit isgevoegd, vermeldt voor elkeopleidingsinhoud het benodigdeaantal contacturen (uitgedrukt inzowel het aantal uren in totaalals in semesteruren) of studie-punten die recht geven op eenvrijstelling.

Om recht te hebben op vrijstellin-gen moeten de kandidaten eenindividueel aanvraagdossierindienen bij het Instituut. Omgeldig te zijn moet het aanvraag-dossier vooraf geverifieerd enondertekend zijn door de onder-wijsinstelling waar de kandidaatzijn diploma(‘s) heeft behaald.

Behoudens voor wat betreft hetcriterium van de studiepunten,wordt een quasi identiek systeemsinds jaar en dag gehanteerd doorhet Instituut der Bedrijfsrevisoren.

Hoger onderwijs van het kortetype of van één cyclus

Voor gegradueerden voert hetkoninklijk besluit een tweeledigsysteem van vrijstellingen in.

Voor graduaten in respectievelijkboekhouding, fiscaliteit enrechten wordt in het besluit eenbeperkt aantal vrijstellingen

opgesomd, waarop zij automa-tisch recht hebben. Deze vrijstel-lingen komen overeen met debasis-opleidingsinhouden die inhet betrokken graduaatsonder-wijs worden gedoceerd, zo bij-voorbeeld de materie ‘algemeenboekhouden’ voor gegradueerdendie een boekhoudkundig gerichtegraduaatsopleiding gevolgdhebben (bv. in Vlaanderen ‘gegra-dueerden bedrijfsbeheer metoptie accountancy-fiscaliteit’ of inWallonië ‘gradués en comptabi-lité, option fiscalité’).

Voor deze kandidaten werd ookeen systeem van bijkomende vrij-stellingen ingevoerd, dat naaranalogie met hetgeen geldt vooruniversitairen gebaseerd is opeen rooster (bijlage bij het KB)waarin naast elke opleidingsin-houd ook het aantal benodigdecontacturen of studiepuntenwordt vermeld.

Belangrijk is nog dat dit systeemvan vrijstellingen eveneens geldtvoor kandidaten die beschikkenover een andere opleidingstiteldie volgens de wet recht geeft optoegang tot het beroep.

Concordantietabellen

In overleg met de vertegenwoor-digers van de betrokken onder-wijsinstellingen maakt hetInstituut voortaan jaarlijks perinstelling een concordantietabelop, waarin de vrijstellingen peropleidingsinhoud worden aange-geven.

Deze tabellen zullen jaarlijksuiterlijk eind mei worden bekend-gemaakt. Voor , aanvangs-jaar van het nieuwe systeem,wordt echter een uitzonderinggemaakt, en moeten de tabelleneind juni beschikbaar zijn.

Fiscale materies

Het besluit voorziet ook dat elkekandidaat, in de mate waarin hij

geniet van een vrijstelling voor dedrie materies ‘personenbelasting’,‘vennootschapsbelasting’ en‘belasting op de toegevoegdewaarde’, in elk geval een vrijstel-ling krijgt voor het examen over‘algemene beginselen van hetfiscaal recht’.

Op fiscaal vlak leggen zowel kandi-daat- accountants als -belasting-consulenten, gezien hun identiekefiscale opdrachten, dezelfdeexamens af. In vergelijking methet verleden komen er voor kandi-daat-accountants een aantalfiscale materies bij. Om een tégrote verzwaring van het toela-tingsexamen van accountantstegenover vroeger te vermijden,geeft het KB een bijkomendetermijn aan de kandidaat-accoun-tants om te slagen in het theore-tische examen voor sommigefiscale materies.

Een kandidaat-accountant dieniet slaagt in die fiscale materies,maar wel in alle andere examens,kan toch zijn stage beginnen, opvoorwaarde dat hij op de eerstvol-gende examensessie slaagt voorde resterende fiscale materies.

II.2. Stage

Wie slaagt in het toelatings-examen, kan de stage van accoun-tant of belastingconsulent aan-vatten. De stage begint voortaanjaarlijks op januari, en nietlanger op mei zoals tot nu toehet geval was. Zij duurt in prin-cipe drie jaar.

De stage heeft tot doel de stagiairpraktisch voor te bereiden op deuitoefening van de beroeps-activiteiten van accountant en/ofbelastingconsulent.

De stagemeester ziet toe op devorming van zijn stagiair metbetrekking tot de beroepspraktijken de plichtenleer. Een stage-meester kan ten hoogste drie sta-giairs tegelijk begeleiden.


Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:10 Page 51

Beroep


Wie accountant wil worden, looptstage bij een accountant diesedert minstens vijf jaar is inge-schreven op de ledenlijst van hetInstituut. Wie belastingconsulentwil worden, kan zijn stage vervul-len bij een accountant die sedertminstens vijf jaar is ingeschrevenop de ledenlijst van het Instituut,of bij een belastingconsulent. Indit laatste geval geldt de regel vande ‘minimum vijf jaar IAB-lid-maatschap’ niet, aangezien de wetdie de belastingconsulenten in hetleven riep van té recente datum is.Voor stagemeester-belastingcon-sulenten laat het besluit dan ookuitdrukkelijk toe dat elkeen diegedurende één van de overgangs-periodes, gecreëerd op basis vanartikel van de wet, erkend werdals belastingconsulent, stage-meester kan zijn.

De stagiair heeft, behoudens eenaantal specifieke bepalingenwaarop wij in dit kort bestek nietdieper ingaan, de plicht minstens. uren per jaar aan zijn stagete wijden.De stagecommissie van het IAB,die is samengesteld uit leden vanhet Instituut , speelt gedurendede stage een belangrijke rol. Zijcontroleert de stageovereenkomsttussen stagiair en stagemeester,houdt toezicht op het goedeverloop van de stage door con-trole van het stagedagboek dat destagiair moet bijhouden, organi-seert zowel het toelatingsexamenals het bekwaamheidsexamen,bemiddelt tussen stagiair en sta-gemeester bij eventuele geschil-len, en waakt in het algemeenover een goed verloop van destage.

Nieuw is dat de stagiairs voort-aan op het einde van elk stage-jaar tussentijdse proeven zullenmoeten afleggen. Deze schrifte-lijke proeven hebben tot doel deweg die de stagiair reeds heeftafgelegd, te evalueren, en peilendan ook naar de praktische toe-passing van de opgedane kennis.

Het aantal materies waarover destagiairs worden ondervraagd isbeperkter dan in het toelatings-examen, maar voorts geldt het-zelfde stramien: àlle stagiairsleggen dezelfde proeven af over(maximaal) materies, maar sta-giair-accountants krijgen daaren-boven vragen over (maximaal) accountancy-gerichte materies.

II.3. Bekwaamheidsexamen

Op het einde van de stage leggende kandidaten een praktischbekwaamheidsexamen af, ten-einde het bewijs te leveren dat zijgedurende de stage voldoendezijn opgeleid om de vereiste theo-retische kennis ook in de praktijkte kunnen toepassen. Het examenbestaat uit een schriftelijke eneen mondelinge sessie.

Het schriftelijk gedeelte behelstéén of meerdere praktische toe-passingsgevallen met betrekkingtot de materies die moetengekend zijn voor het toelatings-examen. Zij het dat – het wezeherhaald – de vragen uiteraardzeer praktijkgericht zijn. Deschriftelijke examensessie wordtcollectief georganiseerd.

De mondelinge examensessiespeelt zich af voor een examen-jury bestaande uit vier leden vanhet Instituut en één docent aaneen universiteit of instelling vanhoger onderwijs. Deze sessieomvat de bespreking van hetschriftelijk gedeelte met de kan-didaat, evenals een ondervragingover de praktijk van het beroep,de opdrachten, de aansprakelijk-heid en de plichtenleer van de

Het toelatingsexamen, de stage van drie jaar en het bekwaamheidsexa-men voor accountants en belastingconsulenten zijn opgebouwd rond devolgende materies:

Voor accountants én belastingconsulenten:algemene boekhouding, wetgeving inzake de jaarrekening, algemene

principes van fiscaal recht, personenbelasting, vennootschapsbelasting,

belasting op de toegevoegde waarde, beginselen van registratie- en suc-

cessierechten, beginselen van regionale en lokale belastingen, beginse-

len van Europees en internationaal fiscaal recht, fiscale procedure, juri-

dische en beroepsnormen met betrekking tot de accountancy, de

belastingconsultancy en de andere wettelijke opdrachten van de

belastingconsulent, vennootschapsrecht, beginselen van handelsrecht

en de wetgeving met betrekking tot ondernemingen in moeilijkheden,

beginselen van burgerlijk recht, beginselen van arbeids- en sociaal

zekerheidsrecht, beginselen van bedrijfseconomie, algemene economie

en gelden kredietwezen.

Uitsluitend voor accountants, bijkomend:accountantsonderzoek, analyse en kritische beoordeling van de

jaarrekening, geconsolideerde jaarrekeningen, analytische bedrijfs-

boekhouding en management accounting, interne controle, wetgeving

inzake de jaarrekening en de geconsolideerde jaarrekening, organisatie

van de boekhouddiensten en van de administratieve diensten van de

ondernemingen, beginselen van wiskunde en statistiek, financieel

bedrijfsbeheer, daarbij inbegrepen de analyse door middel van boek-

houdtechnische procédés, van de positie en de werking van onderne-

mingen vanuit het oogpunt van hun kredietwaardigheid, van hun ren-

dement en hun risico’s, informatiesystemen en informatica.

Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:10 Page 52

Beroep

accountants en/of belastingcon-sulenten.

Ook het bekwaamheidsexamenwordt twee maal per jaar georga-niseerd door het Instituut.Kandidaten hebben gedurendevijf opeenvolgende jaren, vijfkansen om te slagen, en op diemanier de beoogde hoedanigheidvan accountant of belastingcon-sulent te verwerven.

Wie geslaagd is in deexamens en stage,wordt door de Raadvan het IAB inge-schreven op de leden-lijst. Wie gekozenheeft voor de toe-gangsprocedure vanbelastingconsulent,wordt ingeschrevenop de lijst van debelastingconsulen-ten. Kandidaten diede procedure vanaccountant hebbendoorlopen, kunnennaast hun inschrij-ving als accountantdesgewenst ook op delijst van de belasting-consulenten wordeningeschreven. Ditaangezien alle mate-ries van de stage enhet examen vanbelastingconsulentintegraal deel uitma-ken van de accoun-tantsstage en -examens.

Wie het beroep alszelfstandige wil uit-oefenen, en dus op dedeellijst van externe accountantsen/of belastingconsulenten wilingeschreven worden, moethiertoe eerst de eed afleggen voorde rechtbank van koophandel vanzijn woonplaats.

Voor wie oorspronkelijk uitslui-tend de titel van belastingconsu-lent ambieerde, maar enige tijd

na het afleggen van de examensalsnog accountant wil worden,worden in het nieuwe KB facilitei-ten voorzien. Deze kandidatenmoeten enkel nog de theoretischeen praktische examens afleggendie specifiek zijn voor accoun-tants, en die zij dus als belasting-consulent nooit hebben afgelegd(zie voor deze materies ook hetkaderstuk op p. ).

III. EXIT ‘ANCIEN REGIME’

Het nieuwe koninklijk besluit ver-vangt het koninklijk besluit van april betreffende destage van kandidaat-accountantsén het koninklijk besluit van april houdende vaststellingvan het programma en de voor-

waarden voor het bekwaamheids-examen van accountant, die bij-gevolg integraal worden opgehe-ven.

IV. INWERKINGTREDING

Wat wellicht een aantal wenk-brauwen zal doen fronsen, is dedatum waarop het nieuwe KB inwerking treedt, met name mei

. De inwerkingtre-ding met terugwer-kende kracht bleeknoodzakelijk teneindevoor een aanzienlijkaantal personen eengeldige aanvang vande stage op mei te waarborgen.

Dit wordt uitgebreidtoegelicht in hetverslag aan de Koning:

De wet van april betreffende deboekhoudkundige enfiscale beroepen, diekandidaat-accoun-tants en/of -belasting-consulenten verplichteen toelatingsexamenaf te leggen, stage tevolgen en eenbekwaamheidsexamenaf te leggen, tradreeds in werking op juni .

De procedure om deconcrete modaliteitenen voorwaarden vande examens en destage bij koninklijkbesluit te regelen en

de noodzakelijke adviesvragen,namen een aanzienlijke periodein beslag. Vanuit een bekommer-nis van behoorlijk bestuur, en omeen belangrijk aantal kandidatendie wachtten op het aangepastetoelatingsexamen, te vrijwarenvan al te grote hinder als gevolgvan de duur van de reeds aange-haalde procedure, organiseerde


Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:10 Page 53

Beroep


het IAB op en maart een aangepast toelatingsexamentot de stage.

De kandidaat-belastingconsulen-ten konden er voor de eerste keerdeelnemen aan een specifiek toe-latingsexamen, en er werden voorkandidaat-accountants eenaantal aanpassingen aan hetexamen doorgevoerd op basis vande nieuwe wettelijke context.Bovendien kende het Instituutaan kandidaten vrijstellingen toenaargelang van het door henbehaalde onderwijsdiploma. Dejuridische basis voor de organisa-tie van deze examensessie warende vigerende besluiten van april . De aanpassingen aanhet bestaande toelatingsexamenwerden doorgevoerd na adviesvan de Hoge Raad voorEconomische Beroepen en metinstemming van de voogdij-ministers van het Instituut.

Teneinde de stage te beginnen,moet de stagiair een stageover-eenkomst hebben afgesloten meteen stagemeester waarvan hetprofiel - zeker voor belastingcon-sulenten - in het nieuwe konink-lijk besluit wordt aangepast. Eenaanzienlijk aantal stagiairs,geslaagd in het specifieke toela-tingsexamen van maart ,bleek medio al een stage-overeenkomst te hebben afgeslo-ten met een stagemeester‘nieuwe stijl’. De retroactieveinwerkingtreding van het besluitop mei bleek noodzakelijkom de feitelijke toestand waarindeze stagiairs zich sindsdienbevinden, te regulariseren.

Het verslag aan de Koning steltuitdrukkelijk dat in geen gevalkandidaten door de retroactiviteitbenadeeld worden, of dat deretroactiviteit individuele rechtenzou schenden. Evenmin leidt dezetot een ongelijke behandeling vankandidaten.

V. VOOR MEER INFO...

Het Instituut van de Accountantsen de Belastingconsulenten orga-niseert het eerstvolgende toela-tingsexamen, tevens het eersteexamen op basis van het nieuweKB, in oktober . ¶

Geïnteresseerden vinden de tekstvan het Koninklijk besluit van 8april 2003 op de website van hetInstituut:http://www.iec-iab.be/ned/download.aspx?type=3&id=1730&file=2104

De tekst kan ook worden opge-vraagd bij de Stagedienst van hetIAB op 02/543.74.90 of via [email protected], waar men ookterecht kan voor alle andere infor-matie over de toegang tot hetberoep.

�Voetnoten

Koninklijk Besluit van april betreffende het toelatingsexamen,de stage en het bekwaamheids-examen van accountant en/ofbelastingconsulent, B.S., juni.

Wet van februari tot her-vorming van het bedrijfsreviso-raat, B.S., februari .

Koninklijk Besluit van novem-ber betreffende de diploma’svan de kandidaat-accountants.

Koninklijk Besluit van april houdende vaststelling vanhet programma en de voor-waarden voor het bekwaamheids-examen van accountant.

Koninklijk Besluit van april betreffende de stage van dekandidaat-accountants.

Wet van april betreffendede boekhoudkundige en fiscaleberoepen, B.S., mei , verderaangehaald als ‘de wet’.

Verder aangehaald als ‘IAB’. Artikel somt de werkzaamhe-

den van de accountant op, ennoemt in ° uitdrukkelijk ‘de inartikel bedoelde werkzaamhe-den(...)’, waarmee de werkzaamhe-den van de belastingconsulentworden bedoeld.

Advies van mei inzake detoetreding tot het beroep vanaccountant en belastingconsulent;Advies van april , bij hoog-dringendheid verstrekt, metbetrekking tot het ontwerp vankoninklijk besluit betreffende hettoelatingsexamen, de stage en hetbekwaamheidsexamen vanaccountants en/of belastingcon-sulenten.

Advies nr. ./ van juni.

Twaalf effectieve leden en tienplaatsvervangers, paritair verdeeldvolgens taalrol.

Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:10 Page 54


Aan de slag met IAS. Kluwer Uitgevers, . p.

Dit Nederlandstalige zakboekje biedt eenheldere leidraad om met de nieuwe rap-porteringstaal aan de slag te gaan. ElkeIAS-norm wordt op een grondige manierbeschreven en toegelicht volgens een vastestructuur : Inleiding – toepassingsgebied –definities – waarderings- en erkenningsre-gels – bepalingen SIC’s – te vermelden toe-lichtingen – vergelijking Belgische normenvs. US GAAP – uitzonderingen en specialegevallen – voorbeelden.Praktijkvoorbeelden en resultaten uitIAS/IFRS-jaarrekeningen ontbreken niet.De vaste structuur maakt dit zakboekjeerg gebruiksvriendelijk.Een jaarlijkse update is voorzien. Begin2004 zal een nieuwe versie verschijnen,waarbij dan met zorg zal worden gekekennaar de officiële Nederlandse vertaling.

Prijs : € , met abonnement : € ,

IAS op Zak. Blomme W., Jacobs D., Nys E., Weets V.Kluwer Uitgevers, . p.

Een handig en Nederlandstalig ‘vestzak-boekje’ met een beknopte introductievan alle IAS-normen en hun bepalingen,waarbij de essentie van elke norm opéén pagina wordt toegelicht : ongetwij-feld een handige geheugensteun.Begin juli 2003 komt er een nieuweuitgave, volledig conform de officiëleNederlandse vertaling die intussen ookvoorhanden is.

Prijs : € , met abonnement € ,

Bestellen : Kluwer uitgevers, tel. :/ , www.kluwer.be.

Gebruik en controle van e-mail, intra-net en internet in de onderneming R. Blanpain en M. Van Gestel(Praktijk en recht)

Die Keure, . XIII + p.

Dit boek moet ondernemingen toelatenom een gedragscode en een communica-tiebeleid uit te werken over het gebruikvan e-mail, intranet en internet doorwerknemers, beantwoordend aan deeigen noden van het bedrijf.

Professor Blanpain vertrekt vanuit eenonderzoek van het communicatiebeleidvan een dertigtal ondernemingen, metinbegrip van de overheid. Gebruik, con-trole en sanctionering komen aan bod enworden telkens geïllustreerd met voor-beelden uit de praktijk. Dit biedt een zichtop het beleid van de ondernemingenterzake, op de vragen die rijzen en op deantwoorden die in concreto geformuleerdworden (deel I).De standpunten van de sociale partners–vakbonden en VBO- worden onder deloupe genomen in deel II.Daarna volgt een grondige juridischeanalyse van wat mag en niet mag, en steltprofessor Blanpain een gedetailleerdemodelgedragscode voor (deel III).Ingenieur Van Gestel geeft ten slotte heelwat praktische tips van wat technisch kanen zinvol is betreffende de controle opinternet en e-mail (deel IV).

Prijs: € 49

Bestellen : Die KeureTel. 050/47 12 72www.diekeure.be

La pratique de l’impôt des personnesphysiques. Déclaration – revenus / Roland Rosoux. Volumes.Editions comptabilité et productivité,. p. L’ouvrage décrit de façon très complète ettrès détaillée la pratique de l’impôt despersonnes physiques, présentée selon lecanevas de la nouvelle déclaration del’exercice 2003. Ce guide pratique reprendégalement les résumés de plus de 1000décisions jurisprudentielles et plus de 300exercices pratiques résolus.L’auteur, Roland ROSOUX, est directeur auxservices centraux de l'Administration de lafiscalité des entreprises et des revenus.

Prix : € 135*

La pratique de l’impôt des sociétés.Nouvelle déclaration – revenus / Yves Dewael. Editions comptabilité et productivité,. p.L'ouvrage reprend un commentaire trèscomplet de chaque cadre de la déclara-tion à l’impôt des sociétés, illustré denombreux exercices pratiques. Un intérêtparticulier est consacré à l’actualité autravers des questions parlementaires, desarrêts et jugements des cours et tribu-naux. La matière tient compte des dispo-sitions en vigueur pour l’exercice d’impo-sition 2003 et 2004 telles qu’elles sontconnues au 15 avril 2003. L’auteur, YvesDewael, est inspecteur principal àl’Administration de la fiscalité des entreprises et des revenus.

Prix : € 75*

*Les membres et stagiaires de l’IEC bénéficientd’une réduction de 25% sur le prix indiqué,moyennant communication de leur numérod’aggréation à l’IEC.Commander : Ordre des experts-comptables etcomptables brevetés de Belgique, tél.02/343.02.12, ou par e-mail à l'[email protected]

V a k l i t e r a t u u rGEBRUIK EN CONTROLE VAN

E-MAIL, INTRANET EN INTERNETIN DE ONDERNEMING

Praktijk en recht

Roger Blanpain Marc Van Gestel

Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:11 Page 55

Vakliteratuur


Fair value accounting - Perspectievenen toepassingsdomeinen W. Aerts (Red.) Garant Uitgevers, . blz.

Dit boek bundelt de voordrachten vaneen colloquium over Fair value accoun-ting, op 25 september 2002 gehoudenaan de Universiteit Antwerpen -Faculteit Toegepaste EconomischeWetenschappen.Een aantal betekenisvolle elementen vande problematiek worden in kaartgebracht : conceptuele en methodologi-sche aspecten, evolutie van de relevanteregelgeving, praktische toepassingsdo-meinen en gevolgen op het vlak vanadministratieve organisatie, interne con-trole en externe audit. Een verhelderendboek, met voorbeelden en per item eenbibliografie.

Inhoud: Fair value accounting: Concepten, meet-proces en voorkomen - Aanpassingen van deEuropese Jaarrekeningrichtlijnen voor fair valueaccounting - IAS 32/39 en FAS 133 als referentiekadervoor fair value accounting - Aspecten fair value bijacquisition accounting en impairment testing:Werkwijzen en interne controle - Evolutie van demarkten voor afgeleide financiële producten - Fairvalue: De bezorgdheid van de banksector -Commodity trading en fair value accounting -Impact op financiële informatiesystemen en proce-dures - Fair value in de IAS-normen en het Belgischjaarrekeningrecht: Stand van zaken en toekomst-perspectieven - Invloed van fair value accountingop de externe audit - Wetenschappelijk onderzoeknaar de implicaties van FVA: Een overzicht van deempirische resultaten

Prijs : € ,

Bestellen : Maklu, tel. 03/231.29.00,www.maklu.be

L’impôt des non-résidents :analyse et commentaires Astrid Pieron - Collection Fiscale del’Ecole de Commerce Solvay. Editions Kluwer, . p.

L’ouvrage suit, dans son ensemble, le plandu titre V du CIR. Il étudie successivement :

- le champ d’application “ ratione per-sonae ” de l’INR ; en d’autres mots, laréponse aux questions :“ Quels sontles contribuables qui sont assujettis àl’INR ?Quel est le facteur de rattachementpersonnel pour l’INR ? ” ;

- le champ d’application “ rationemateriae ” de l’INR ou la réponse auxinterrogations suivantes :“ Quelssont les revenus soumis à l’INR ?Quels sont les facteurs de rattache-ment matériels ? ” ; et

- les modalités d’établissement de l’INRou la réponse aux questions :“ Comment est établi l’INR ?Comment calcule-t-on le bénéficeimposable ? Quels sont les taux del’INR ? ”.

L’ouvrage tient compte des législations,réglementations, jurisprudences et com-mentaires administratifs en vigueur au31 août 2002.

Prix : € , (TVAC)

Dans le cadre d’un abonnement à laCollection Fiscale de l’Ecole deCommerce Solvay : € (TVAC)

Commander : Editions Kluwer,tél. : / www.editionskluwer.be.

Onroerend goed als beleggingsinstru-ment - La stratégie immobilière. Juridische en fiscale aspecten Aspects juridiques et fiscauxF. Dierckx Larcier, . p.

Een aantal specialisten inzake real estateanalyseren, elk in hun eigen taal, achtspecifieke en actuele knelpunten bijinvesteringen in onroerend goed. Deinvalshoek is multidisciplinair.

Des spécialistes dans la matière analy-sent, chacun dans leur propre langue, 8questions actuelles des investissementsdans le secteur immobilier. L’approche estmultidisciplinaire.

Inhoudstafel / Table des matières :Usufruit, emphytéose et superficie :limites de l’autonomie de la volonté etutilisation combinée – Location immobi-lière toujours exemptée ? Quelquespistes de réflexion – Fiscale aspecten vande afsplitsing van onroerend goed – Lesdroits d’enregistrement et de successsion:les principes généraux et les réelles inci-dences des législations régionales –Effectisering als strategische oplossing bijexterne collectivisering – Financiëlezekerheden tot waarborg van sanerings-plicht en aansprakelijkheid voor bodem-verontreiniging in het Vlaamse Gewest –Assainissement du sol en Région wal-lonne et en Région de Bruxelles-Capitalet garanties légales et contractuelles –Internationale fiscale aspecten vanonroerend goed investeringen.

Prijs / Prix : € 95

Bestellen : Acces + , tel. 010/48.25.10 ;Commander : Acces + , tél. 010/48.26.19

Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:11 Page 56


« Stay connected ”

Nauwelijks tien jaar geledenverliet internet de van de buiten-wereld goed afgesloten labo’s vande universitaire campussen omlangzaam maar zeker de heleaardbol te gaan veroveren.

Vandaag lijkt die veroverings-tocht van het internet in debedrijfswereld bijna tot stilstandgekomen te zijn, maar bij de par-ticulieren valt zeker nog terrein-winst te boeken. Internet, dat inons land staat voor , miljoenaansluitingen waarvan % viabreedband en voor , miljoenactieve surfers. % van deBelgische bedrijven heeft eeneigen website die voor %gebruikt wordt voor het verstrek-ken van informatie rond aangebo-den producten en diensten, voor % in het kader van een e-businnesproject en voor % voorelektronische handel. % van deBelgische ondernemingen doenaan marketing via e-mail, % fac-tureert elektronisch en %gebruikt het internet voor e-learning.

Internet is duidelijk uitgegroeidtot de koningin op het schaak-bord van de informatiemaat-schappij. Over het belang vaninternet in het algemeen en overde gevolgen van internet vooronze relatie zelf met tijd enafstand, is al heel wat gezegd engeschreven. Iedereen heeft daar-over wel een aantal eigen ideeën,opinies of (voor)oordelen, maarelkeen is er ook van overtuigd datwe nog maar het topje van deijsberg hebben gezien. Wie zichop het internet wil aansluiten,heeft keuzemogelijkheden bij devleet : tijdelijke aansluitingen(telefoonlijnen en modems, GSM,

HSCSD, enz.), permanente aan-sluitingen (gehuurde lijn, ADSL /SDSL op telefoonlijn, de kabel (tv-distributie), hertzverbinding,GPRS, enz.), om het dan nog nieteens te hebben over de laatstenieuwigheden die snel de marktveroveren: mobiele toegang (GSM,GPRS of HSCSD), toegang via delokaleradiolus, hoogdebiettoe-gang "alle terrein" via satellieten,ja zelfs toegang via de WiFi HotSpots van een PWLAN (PublicWireless LAN), ongetwijfeld demeest belovende technologie omde navelstreng die ons met hetscherm verbindt, door te knippen(de noodzaak te beschikken overeen kabel- of telefoonverbinding).Met uw notebook (die, tussenhaakjes, qua prestaties nietlanger hoeft onder te doen vooruw desktop) of met uw handheld,ja zelfs met een GSM van delaatste generatie is het technischperfect mogelijk om - bij wijzevan spreken - zelfs van op eenonbewoond eiland toegang tekrijgen tot uw gegevens, tot uwe-mails, ja zelfs tot het volledigeinternet dat bovendien een hoogdebiet geniet. Maar dat is nogniet alles. De digitale gegevensdie zonder enig kwaliteitsverliessterk gecomprimeerd kunnenworden, kunnen vandaag de dagworden opgeslagen op eindelozereeksen van USB storage perife-rieën (geheugenkaarten, externeharde schijven, maar vooral denieuwe USB-sleutels waarvan erin meer dan miljoen

R. LASSAUX Adviseur Studiedienst

Belastingconsulent

E - n e w sWanneer kleine beekjes totgrote rivieren uitgroeien:omtrent e-gov

De nieuwe portaalsitesdie de federale engewestelijke overheden inhet leven hebben geroe-pen, vormen echte uit-stalramen van hun kennisen zijn een reëel bewijsvan hun wil om in overlegde toekomst vastberadentegemoet te gaan. Dehoogste tijd dus om eeneerste balans op temaken van het « E-gov »-concept en een nadereblik te werpen op debasisbeginselen en deeerste concrete realisatiesop vier domeinen waarinwij beroepshalve bijzon-der sterk geïnteresseerdzijn: fiscaliteit, boekhou-ding, sociale zekerheid enadministratieve vereen-voudiging.

Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:11 Page 57


werden verkocht), een materiaaldat comfort (bliksemsnelletoegang, automatische detectie,mogelijkheid tot gebruik alsopstartdiskette) combineert metveiligheid (vertrouwelijke gege-vens worden beschermd door eenpaswoord).

Meer dan ooit passen technologieen digitalisering zich aan onzebehoeften aan waarbij zij allebeiblijk geven van een enormvernuft om ons dagelijks levennog te vergemakkelijken en omons te verwennen met comfort,interactiviteit en polyvalentie. Ofhet nu gaat om beroeps-, vrije-tijds- of privé-doeleinden, detoegang tot en het consulterenvan informatie, time manage-ment, het opmaken van agenda’sen van takenlijsten of de persoon-lijke productiviteit met tekstver-werking of spreadsheet, alles ligt– althans technisch – binnenhandbereik, en dit ongeacht waarmen zich bevindt. Daar waar derelatieve moeilijkheid om zichmet een computer, zelfs met eendraagbare computer, met hetinternet te verbinden een groot-schalige benutting van de toepas-singen verhinderden, bieden demobiele terminals (GSM , PDA,smartphones, …) uiteraard demogelijkheid nagenoeg perma-nent bij de gebruiker aanwezig tezijn, waarbij de kaart van de con-vergentie tussen hen volledig kanworden uitgespeeld.

Dit lijkt allemaal erg positief,maar men mag zich geen rad voorde ogen laten draaien: de moge-lijkheden die de nieuwe ICT’s, metinternet op kop, te bieden hebbeninzake verbinding, uitwisselingen draagbaarheid van gegevens,gaan gepaard met nieuwe risico’sdie correct moeten worden inge-schat.

Al die computergegevens oefenenimmers een sterke aantrekkings-kracht uit op vreemde en indis-crete ogen en een bescherming

van de systemen tegen externe(virussen , Trojaanse paarden ,spyware , inbraken) en interne(accidentele of niet-toegestanevernietiging van de gegevens)bedreigingen is van essentieelbelang, zeker indien de producti-viteit in het gedrang dreigt tekomen omwille van haperingenvan het computersysteem.

Aan het gebruik van netwerkenals communicatiekanaal zijnnogal wat risico’s verbonden. Desubstitutie van de auteur van eenboodschap, de verandering vaneen boodschap gedurende detransmissie ervan, de verwerpingvan de boodschap door de verzen-der of door de bestemmeling, dekennisneming en zelfs de wijzi-ging ervan tijdens de uitwisselingbuiten weten van de afzender omzijn hiervan enkele voorbeelden.Deze moeilijkheden zijn evenwelniet onoverkomelijk en hebbeneen blijkbaar degelijke afweergevonden die de markt aan hetveroveren is: de asymmetrischecryptografie met twee sleutels(een privé-sleutel en een open-bare sleutel) die gebruikt wordenvoor (numerieke) handtekeningen voor becijfering (om de ver-trouwelijkheid van de communi-caties te verzekeren). In de prak-tijk maakt het gebruik van eendergelijke handtekening, samenmet een door een derde afgele-verd certificaat (certificatie-dienstverlener) ) , het namelijkmogelijk de essentiële functiesvan de handtekening te garande-ren: de authentificering (de verze-kering dat de verzender van eenboodschap, de titularis van eendocument of de persoon die zichtoegang verschaft tot een compu-tersysteem wel degelijk depersoon is die hij beweert te zijnen uiting van instemming met deinhoud van de akte) van de hand-tekening, maar eveneens de niet-verwerping en het behoud van deintegriteit (waarborg van de aan-wezigheid of het bewaren zonderwijziging) van de elektronischegegevensstroom.

Indien men de redenering voort-zet met betrekking tot de juridi-sche gevolgen, mag men niet uithet oog verliezen dat de elektro-nische handtekening, generischbegrip dat diverse technischemechanismen behelst (met namede gedigitaliseerde handgeschre-ven handtekening, de biometri-sche handtekening, de geheimecode in combinatie met hetgebruik van een kaart of een log-in, de numerieke of digitale hand-

tekening) in het Belgisch recht ,pas automatisch met een hand-geschreven handtekening gelijk-gesteld wordt wanneer gelijktij-dig aan al de volgende voor-waarden is voldaan: de handteke-ning moet geavanceerd zijn ; zijmoet gebaseerd zijn op eengekwalificeerd certificaat en zijmoet ontworpen zijn door middelvan een beveiligd systeem voorhet aanmaken van een elektroni-sche handtekening.Met andere woorden: het gaat omeen gekwalificeerde elektronischehandtekening, hetgeen in de rea-liteit een niet te verwaarlozentechnische en financiële vereistevormt.

E-news

Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:11 Page 58


Het concept

Dat deze problematiek in al zijnfacetten moest worden aange-pakt, dat had de federale rege-ring, gevolgd door de regionaleoverheden, al snel door toen zij,niet alleen aangepord door deEuropese Commissie , maar ookdoor de noodzaak om de onder-nemingen van het zware admi-nistratieve juk te verlossen,enkele jaren geleden het dossier“e-gov” op de rails heeft gezet. Zevertrok daarbij van een spoor dateigenlijk de logica zelve was: deondernemingen en de particulie-ren hun ganse leven een makke-lijke, efficiënte en gebruiksvrien-delijke toegang verlenen tot dediverse openbare diensten enoverheden. Om er op het eindevan de rit, dank zij een beteregegevensdoorstroming, een ver-eenvoudiging van de administra-tieve procedures en een optimaleverwerking, een enorme tijds- enprestatiewinst uit te halen. Omdat resultaat te bereiken, werdentwee troeven ingezet: de unieketoegangspoort en de unieke iden-tificatiesleutel.

• Met unieke toegangspoortbedoelt men het portaal (fede-rale, regionale of communau-taire portalen). Deze is geba-seerd op de techniek van de“Single sign one” waarmee degebruiker zich op een portaal-site van het e-government kanidentificeren en daarna naarandere portalen kan surfenzonder deze authentificeringte moeten herhalen. Zo kreegzij meteen het etiket “gebruiks-vriendelijk” opgekleefd. Op ditogenblik is ze nog grotendeelsinformatief, een beetje inter-actief (mogelijkheid tot down-loaden van bestaande formu-lieren waarvan sommige in

een intelligente vorm (wat wilzeggen met on line hulp bijhet invullen)), maar binnen-kort wordt ze ook transactio-neel . Zo is en zal ze steedshét communicatie-instrumentbij uitstek met deAdministratie vormen. Eén-maal het contact tot standgebracht, moet men gewoonzijn vraag volgens zijn eigenlogica formuleren om auto-matisch naar de bevoegdedienst doorverwezen teworden. Door de invoering vande ondernemingsloketten zalde administratieve vereenvou-diging vanaf juli door-getrokken worden naar deKruispuntbank van onderne-mingen, een reusachtige data-base die alle gegevens over dehandelaars, de vennootschap-pen en de verenigingen verza-melt. Voordeel van de formule:de ondernemingen zullendezelfde gegevens en docu-menten niet langer verschil-lende keren moeten overma-ken aan de diverse administra-ties, de “kruispunt”-functievan de bank zal ervoor zorgendat ze bij de juiste administra-ties terechtkomen.

• Wat de unieke identificaties-leutel betreft, dé hoeksteenvan elke gegevensuitwisselingtussen de burgers, de onderne-mingen en de verschillendeniveaus van de openbarediensten, moet een onder-scheid worden gemaakt tussende burgers en de ondernemin-gen. Voor de natuurlijke perso-nen zal uiteindelijk de nieuweelektronische identiteitskaartdie onlangs in een elftalpilootgemeenten werd ver-spreid, als interface dienen.

De reglementering inzake hetrijksregister werd reeds gewij-zigd zodat het nummer dat zalworden toegekend, duidelijkzal verschillen van het SIS-nummer en geen persoonlijkegegevens meer zal bevatten.

Via deze weg zullen de burgersinlichtingen inzake pensioen,gezondheid en milieu, gezins-en privéleven, veiligheid enpreventie, arbeid, huisvesting,reizen, mobiliteit, verkiezin-gen, justitie, financiën enfinanciële zaken, … kunnenverkrijgen zonder zich temoeten verplaatsen en de lijstzal de komende jaren alleenmaar langer worden… Voor deondernemingen en de organi-saties zal men gebruik makenvan het ondernemingsnummer(zie infra “De info zoeken waarze te vinden is”).

Maar omdat veiligheid niet nood-zakelijk rijmt met gebruiksvrien-delijkheid, werd een patchworkvan aangepaste maatregeleningevoerd volgens de veiligheids-graad van de toepassingen.Vertrekkend van niets (voor deraadpleging on line) via eensimpel paswoord, eerste veilig-heidsbuffer, tot ultieme oplossin-gen van asymmetrische versleute-ling met publieke sleutel (PKI)mits tussenkomst van de certifi-catiedienstverleners (PSC), ooknog certificatieoverhedengenoemd, bestaan er allerlei vari-anten voor een afdoende beveili-ging.

En de eerste verwezenlij-kingen

Als we gaan kijken hoe de zakener op het terrein voorstaan,komen we meteen al tot eenbelangrijke conclusie: e-govern-ment dankt zijn bestaan in deeerste plaats aan een hele reeksconcrete initiatieven en realisa-ties die het dossier van de admi-nistratieve vereenvoudiging ineen ware stroomversnellinggebracht hebben. Al bij al gaan dezaken vrij goed vooruit, regelma-tig worden er nog meer e-dien-sten aangeboden en dit allemaalbinnen een coherent juridischkader. Ook al loopt nog niet allesop wieltjes, hetgeen is gebleken

E-news

Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:11 Page 59


E-news

uit de recente problemen met hetscannen van de BTW-aangiftenwegens een tekort aan geschiktmateriaal, toch schetsen wijgraag in alle objectiviteit de pal-mares van de “e-gov” realisatiesdie reeds volledig operationeelzijn in de domeinen die onsberoepshalve het meest interesse-ren: de betrekkingen met de FODFinanciën en de FOD Socialezekerheid. Daarna zullen wijdieper ingaan op een tweetal dos-siers waarvan het belanginmiddels is gekend bij de onder-nemingen: met name de proble-matiek van de elektronische fac-turatie ingevolge de omzettingvan de Europese richtlijn ter zakeen de recente ontwikkelingen ophet vlak van de administratieveformaliteiten dank zij de invoe-ring van de Kruispuntbank vanondernemingen op juli envan wat de toegangspoortdaarvan vormt, de ondernemings-loketten.

Maar vooraleer we dit onderwerpaansnijden, willen we toch nogeen opmerking van methodologi-sche aard maken. Vermits het omeen complexe en voortdurend ver-anderende materie gaat - wenemen graag aan dat de nieuweregering het spoor van de vorigezal blijven volgen - kunnen we uonmogelijk garanderen dat alleaspecten aan bod zullen komen indeze noodzakelijk beperkte bij-drage. Wat we u vooral willenmeegeven zijn een aantal “knip-perlichten” die aanduiden voorwelke types specifieke handelin-gen er een alternatief voor hetpapier bestaat en welke voorde-len, maar ook beperkingen, ditbehelst. Als u de portaalsitesregelmatig bezoekt en de hyper-links naar de meest gespeciali-seerde sites (die u achteraan indit artikel terugvindt) aanklikt,zult u merken dat u ook daar heelwat informatie krijgt.

Onze betrekkingen met deFOD Financiën

Ere wie ere toekomt: de aangiftengebeuren voortaan “min of meerelektronisch”. Ongetwijfeld herin-nert u zich nog dat u vorig jaarvia het FINFORM-systeem de aan-gifte kon downloaden en on linekon invullen met de nodige hulp.Zo kon u vergissingen vermijdenin de optellingen, inversies, hetoverslaan van bijhorende rubrie-ken. Hoewel u het originele for-mulier en de gedownloade versienog steeds moest afdrukken,manueel ondertekenen en via depost terugsturen naar deAdministratie of overmaken aande gepaste dienst, kende dezeformule meteen al een vrijbehoorlijk succes: meer dan PB-formulieren en aangiften in de Ven.B. Dit jaarkrijgen we nog iets nieuws, Tax-on-web, een gebruiksvriendelijksysteem waarvan de beveiligingvereist dat de belastingplichtigezich eerst registreert waardoor hijzich identificeert en toegangsco-des ontvangt. Wanneer hij deaangifte on line ingevuld heeft,wordt ze in de “tax box” opgesla-gen en daarna kan hij zijnbelastingen berekenen zonder datde Administratie daar inzage inheeft, want enkel de gegevens vande definitieve aangifte wordenbewaard.

Eens ze definitief ingevuld is,wordt de aangifte eerst versleu-teld en daarna naar de centraleserver van de FOD Financiën ver-stuurd. De belastingplichtigekrijgt een ontvangstbewijs in devorm van een foto van zijn aan-gifte, met name een PDF-docu-ment waarvan een tweede exem-plaar eveneens naar de centralediensten wordt verzonden zodat

ze weten dat de aangifte van diebepaalde persoon wel degelijktoegekomen is. Vervolgensworden de aangiften stand-byopgeslagen op de centrale servertot wanneer de belasting wordtingekohierd. De bijlagen hoevenuiteraard niet bij de elektronischeaangifte te worden gevoegd,maar de “e-belastingplichtige”moet ze wel bewaren en kunnenvoorleggen in geval van controle.

Dit initiatief is uiteraard ergwelkom en we kunnen alleenmaar hopen dat het nog zalworden uitgebreid. Alleen spijtigdat het voorbehouden is voor debelastingplichtigen die enkel deel van de aangifte (loontrekken-den en gepensioneerden) moeteninvullen terwijl er op het vlak vande BTW al jaren een systeembestaat dat operationeel is.

Zoals u weet zijn er inderdaadtwee methoden om de periodiekeaangiften elektronisch in tevullen en neer te leggen.

• Zo biedt het EDIVAT-systeem demogelijkheid om tot perio-dieke aangiften in één enkelezending over te maken. Eenaantal hoekstenen zorgenervoor dat de gegevens gecon-verteerd worden: een inteke-ningsprocedure die leidt tot deondertekening van een proto-colakkoord en het gebruik vaneen beveiligd netwerk van het

Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:11 Page 60


type X om de aangiften teverzenden en van een EDIFACT-vertaler (al dan niet geïnte-greerd in een boekhoudpro-gramma). Het elektronischontvangstbewijs dat een onbe-twistbare bewijskracht heeft(Wet van september ,B.S. van oktober ) en deverschillende controles garan-deren de verzender dat deAdministratie zijn aangifteheeft ontvangen op een welbe-paalde datum en uur en dat zeook zal worden verwerkt.

• Met Intervat gaan we duidelijknog een stapje verder vermitsdit de eerste toepassing voorhet grote publiek is diegebruik maakt van de PKI-tech-nologie voor de aangiften. Omevidente veiligheidsredenenmoeten de doorgestuurdegegevens worden gevalideerddoor het gebruik van eengeavanceerde elektronischehandtekening met een jaar-lijks hernieuwbaar gekwalifi-ceerd certificaat. Dit typevan certificaat wordt momen-teel verstrekt door de firma’sGlobalsign, Certipost en Isabelen hun site bevat de nodigeinformatie over de manier vanwerken. Dit systeem richt zichdus tot een andere doelgroepdan EDIVAT: het beoogt eerderde individuele ondernemingenen de belastingplichtigen dieslechts één BTW-aangifte per

maand of per kwartaal moetenindienen.

Sedert de lancering van EDIVAT inoktober zijn er reeds om enbij de BTW-aangiften viadit kanaal toegekomen bij deAdministratie tegenover viaINTERVAT dat sedert februari operationeel is, maar dekans is groot dat deze cijfers dekomende jaren fel zullen stijgen,mede dankzij de invoering van deelektronische identiteitskaart.

De geavanceerde elektronischehandtekening met certificaat vanklasse vormt het middelpuntvan het nieuwe systeem FIN PROwaarmee de schuldenaars van debedrijfsvoorheffing sedert februari de enkelvoudige ofmeervoudige aangiften via hetinternet kunnen indienen doorzich in verbinding te stellen metde site van de FOD Financiën. Devertrouwelijkheid van de aangifteis gewaarborgd in die zin dat elkecommunicatie tussen de PC en deserver geëncrypteerd is zodatenkel de verzender en de bestem-meling de doorgestuurde gege-vens kunnen lezen. Na de verzen-ding van de enkelvoudige ofmeervoudige aangifte (een kleinpluspunt ten opzichte van inter-vat) ontvangt de belastingplich-tige onmiddellijk een ontvangst-bewijs met een codenummer envanaf de dag daarna een berichtin zijn mailbox dat hem signa-leert dat zijn aanvraag werdbehandeld of de redenen opgeeftwaarom ze niet kan worden ver-werkt. Deze toepassing is wette-lijk geregeld door het K.B. van oktober (B.S., oktober) en is uur op toegan-kelijk. Om te vermijden dat hetsysteem overbelast raakt, heeftmen het aantal zendingen perdag per persoon beperkt enervoor gezorgd dat de verbinding

automatisch na minuten ver-broken wordt. Kortom eensysteem dat werkt en waarmee deAdministratie tussen hier en eind % van de ongeveer aangiften in de bedrijfsvoor-heffing die zij jaarlijks ontvangt,wil afhandelen.

In deze toch wel indrukwekkendeinventaris moeten wij de vereen-voudigingen die we aan hetgebruik van de elektronischecommunicatie te danken hebben,overigens nog aanvullen met deon line berekening van de perso-nenbelasting die sedert het aan-slagjaar operationeel is, dekosteloze verificatie van de gel-digheid van het BTW-nummer vande handelspartners in de EU(database VIES) en het SysteemNCTS (New Computerised TransitSystem) dat Europese doua-nekantoren gespreid over landen met elkaar verbindt. Endan hebben we het nog nietgehad over de elektronische aan-vraag van nummerplaten bij deDIV en de intelligente formu-lieren. We herinneren meerbepaald aan de toepassing “E-kadaster” die thans drie geïnte-greerde diensten omvat (toegangtot de kadastrale legger, aan-vraagformulier van het bodemat-test en aanvraagformulieren vankadastrale uittreksels (ziehttp://www.e-notariaat.be) enaan het feit dat de notarissensedert juni de berichtendie een authentieke akte betref-fende de hypothecaire aanwen-ding van een onroerend goedvoorafgaan aan de bevoegde ont-vangers kunnen overmaken inge-volge een akkoord tussen deFOD Financiën en de KoninklijkeFederatie van het BelgischNotariaat. Met ingang van die-zelfde datum zullen ook hetbericht bedoeld in artikel WIB en de aangifte waarmee deverschuldigde bedrijfsvoorheffingop de verwezenlijkte meer-waarden kan worden berekend endie in tweevoud naar de ontvan-

E-news

Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:11 Page 61


ger “buitenland” moet wordenteruggestuurd, elektronischkunnen worden verzonden.

Terzelfder tijd heeft deAdministratie een onverbiddelijke“jacht op het papier” geopendvermits sedert januari alleBTW-aangiften die niet elektro-nisch worden ingediend, wordengescand. Voor het vorig aanslag-jaar bleef dit beperkt tot de peri-odieke BTW-aangiften, de intra-communautaire kwartaalopgavenen de klantenlistings, waarbij deeersten volgens hun taal naar éénvan de twee scanningcentra (Genten Namen) moesten wordenopgestuurd terwijl de klanten-listings nog naar het bevoegdecontrolecentrum moest wordenverzonden. Net zoals bij de aan-giften moesten de eventuele bij-lagen en toelichtingen nietsamen met de opgave wordenopgestuurd naar het scanning-centrum, maar wel naar hetbevoegde BTW-controlekantoor.

Om dit hoofdstuk af te ronden,halen we nog een aantal speci-fieke maatregelen aan die opverzoek van diverse sectorenwerden getroffen , zoals deafschaffing van de fiscale zegels,de vrijstelling van certificatie inde financiële markten, de afschaf-fing van de facturatieverplichtingvoor vrijgestelde handelingen(K.B. van juni (B.S., juli)), de vermindering van hetaantal registers in de automobiel-sector (K.B. van februari ,B.S., februari ), de moge-lijkheid om de kastickets op eendigitale drager te bewaren zondernog een duplicaat op papier temoeten behouden, de verkortingvan de bewaringstermijn van jaar tot jaar, …

Het “elektronisch plaatje”van de sociale zekerheid

Vandaag is de sector van desociale zekerheid het verst gevor-derd op het vlak van “e-gov”. Nietminder dan vier beveiligde “e-toe-passingen” zijn reeds operatio-neel. Op de site van de socialezekerheid vindt u trouwens heelwat informatie over de toegangs-voorwaarden en de beveiligingvan het systeem (ziehttp://www.socialsecurity.be/site_nl/Infos/registration/index.htm). We beperken ons evenwel tothun schematische voorstelling.

• DIMONA. Deze onmiddellijkeaangifte van tewerkstelling issedert januari verplichtvoor alle werkgevers (privé- enopenbare sector). Ze dient omde aanvang en het einde vaneen arbeidsbetrekkingonmiddellijk mee te delen in

de vorm van een elektronischbericht of om gegevens teraadplegen of te wijzigen dankzij het elektronisch personeels-bestand dat op die manierwordt gegenereerd. De RSZheeft in meer dan miljoen elektronische aangif-ten ontvangen.

• DMFA. Voor de werkgevers diebij de RSZ zijn ingeschreven,vormt de nieuwe multifunctio-nele aangifte een echt elektro-nisch contactplatform – dekwartaalaangifte op papierwerd immers op januari afgeschaft. Haar gege-vens worden ook gebruikt doorde instellingen die instaanvoor de betaling van de socia-lezekerheidsuitkeringen (ziek-teverzekering, werkloosheid,pensioenen, arbeidsongeval-len, beroepsziekten, gezinsbij-slag en jaarlijkse vakantie vande werklieden).De werkgever kan al dezezaken in éénzelfde omgevingregelen (toegang aan de handvan een paswoord en eengebruikersnaam).

• ASR (gepland van tot

E-news

Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:11 Page 62


). Zoals u weet, kunnenbepaalde omstandigheden aan-leiding geven tot de toeken-ning van sociale uitkeringenaan de werknemers. Sedert januari moeten dezegegevens (ontslag, ongeval, …)via de aangifte sociale risico’sworden overgemaakt.Dit kan elektronisch gebeurenvia de verzending van eenbestand of via een toepassingdie u op de site van de socialezekerheid terugvindt.

• Aangifte van tijdelijke werk-loosheid. In het kader van eentoepassing, beveiligd via eentoegang met een user id en eenpaswoord die door de beheer-ders van het extranet van desociale zekerheid worden toe-gekend, kunnen de werkgeversook voldoen aan hun verplich-ting om de periodes mee tedelen waarin hun personeel tij-delijk werkloos wordt, wanneerdat noodzakelijk of wenselijk is.

Elektronische factureringzei u ?

Wat de indiening van de jaarreke-ning betreft, willen wij u er eerst

en vooral op wijzen dat de NBB,naast de standaardformulierenop papier, ook een software(Sofista) ter beschikking steltwaarmee u de jaarrekeningvolgens het volledig of verkortschema kunt opmaken. Deze soft-ware biedt u enkel de mogelijk-heid om uw jaarrekening op dis-kette neer te leggen. U kunt denieuwe versie .. gratis down-loaden op de site van de balans-centrale: (http://www.nbb.be/BA/F/P_.htm).

De meest spectaculaire vooruit-gang werd ongetwijfeld geboektop het stuk van de elektronischefacturering: een administratieveformaliteit die de ondernemingenhet vaakst moeten vervullen endie niet onderschat mag wordenaangezien ze belangrijke gevol-gen heeft op het fiscale vlak, envooral ook op het vlak van deBTW. Daarom heeft de EuropeseUnie de factureringsystemen in

de verschillende Lidstaten trach-ten te harmoniseren en hetgebruik van de elektronische fac-turering willen vergemakkelijken.Het communautair juridischkader voor de elektronische factu-rering en de eigenhandige factu-rering dat nog altijd niet bestond,werd gecreëerd door de Richtlijn//EG die op het eindevan het Belgisch voorzitterschap

werd aangenomen. Momenteelwordt voor de elektronische fac-turering gewerkt met een helereeks uiteenlopende standaardenterwijl er op het vlak van deregels inzake de drager, de duuren de plaats van bewaring alenige uniformiteit binnen deLidstaten bestond.

Het ligt hier niet in onze bedoe-ling om de talrijke opties die dezeRichtlijn bevat in detail te analy-seren, evenmin als de neteligekwesties die te maken hebbenmet de ondertekening van defactuur en de verplichting om defacturen in hun originele vorm tebewaren. Anderzijds merken weop dat, na overleg in een multi-disciplinaire werkgroep waaraanalle betrokken partijen deelna-men met de bedoeling een zosoepel mogelijk systeem te ont-werpen, het wetsontwerp datonlangs in de kamer werd neerge-legd niet eiste dat de elektroni-sche handtekening gecertificeerdmoest zijn. Naast de verkortingvan de bewaringstermijn van defacturen was hij tevens voorstan-der van het principe om anderemethodes voor de overdracht vanfacturen te aanvaarden. Vermitshet ontwerp tijdens de vorigelegislatuur niet meer is gestemdgeraakt, is de kans groot dat hetopnieuw ter sprake zal komenvoor zover ons land, overeenkom-stig de Europese vereisten, tegen januari van volgend jaar haarinterne wetgeving zal moetenaanpassen.

De informatie zoeken waarze te vinden is …

Sedert de invoering van deKruispuntbank vanOndernemingen (KBO) en deondernemingsloketten (Wet van

E-news

Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:11 Page 63


januari , B.S. van febru-ari ) werden de administra-tieve verplichtingen opgelegd aande handelsondernemingen, vooraldeze die bij het opstarten moetenworden nageleefd, drastisch ver-eenvoudigd. Zo zal aan elkeonderneming een uniek identifi-catienummer worden toegewe-zen dat vergelijkbaar is met hetrijksregisternummer dat op deidentiteitskaart van elke particu-lier voorkomt. Mettertijd zal dithet nummer van het handelsre-gister vervangen. In de meestegevallen zal daarvoor het BTW-nummer worden gebruikt terwijlde vrijgestelde belastingplichti-gen of de niet-belastingplichtigeneen nummer zullen krijgen datdezelfde structuur vertoont.Uiteraard zal elke ondernemingeen recht van toegang krijgen totde informatie die haar aanbe-langt en over het recht beschik-ken om ze, indien nodig, te doenverbeteren. In de loop vanvolgend jaar zullen alle federaleoverheidsdiensten ertoe gehou-den zijn het ondernemingsnum-mer te aanvaarden zodra eenonderneming zich op die manierwenst te identificeren. En vanaf juli zal de elektronischecommunicatie tussen de verschil-lende federale overheidsdienstennog enkel aan de hand van datondernemingsnummer gebeuren.Dank zij dit uniek nummer zullende ondernemingen al hun offici-ële gegevens nog slechts éénmaalmoeten overmaken.

E-newsVOOR VERDERE INLICHTINGEN

. AANGIFTEN

• Elektronisch o BTW: Edivat (TVA via het systeem X ) :

http://www.minfin.fgov.be/portail/fr/cadrefr.htm en Intervat (BTW via internet) :http://www.minfin.fgov.be/portail/fr/cadrefr.htm

o PB (deel): Tax on web: www.minfin.fgov.be/taxonweb of op de website van de fede-rale administratie (www.belgium.be/taxonweb)

o Bedrijfsvoorheffing: http://www.minfin.fgov.be/portail/fr/intervat/welcomeinter-vatfr.html

o Vereenvoudigde berekening van de verschuldigde bedrijfsvoorheffing:http://.../prp/CalculPrp.html

• Geautomatiseerd o Periodieke BTW-aangiften: http://fiscus.fgov.be/interfaoiffr/BTW-aangifte/inlei-

ding.htmo Intracommunautaire opgave: http://fiscus.fgov.be/interfaoiffr/BTWlijst/inlei-

ding.htmo Klantenlisting: http://fiscus.fgov.be/interfaoiffr/BTWlijst/inleiding.htm

• On line, maar terugzending per posto Aangiften PB VenB – FINFORM: http://www.minfin.fgov.be/portail/fr/finform/wel-

comefinformfr.html

. GEGEVENSBANK

o Fisconet http://www.fisconet.fgov.be/fr/databank.htm o Fiscaal memento: http://docufin.fgov.be, zie ook http://docufin.fgov.be/inter-

salgfr/thema/publicaties/memento/memento.htm.

. ELEKTRONISCHE FORMULIEREN

o FINFORM: http://www.minfin.fgov.be/portail/fr/finform/welcomefinformfr.html

. ANDERE ON LINEDIENSTEN

o Berekening van de PB:http://fiscus.fgov.be/interfaoiffr/calcul_ipp/introduction.htm .

o Validatie van de BTW-nummers – systeem VIES (systeem voor de uitwisseling vanBTW-informatie): http://europa.eu.int/comm/taxation_customs/vies/fr/vies-home.htm.

o Douane: NCTS : http://fiscus.fgov.be/interfdafr/NCTS/accueil.htm

o Gratis downloaden van Sofista ...: http://www.nbb.be/BA/F/P_.htm

o Onmiddellijke aangifte van tewerkstelling (DIMONA):https://www.socialsecurity.be/site_fr/Applics/dimona/index.htm

o Aangifte sociale risico’s (ASR):https://www.socialsecurity.be/site_fr/Applics/drs/index.htm

o Multifunctionele aangifte (DmfA):https://www.socialsecurity.be/site_fr/Applics/dmfa/index.htm

o Globalsign: http://www.globalsign.beo Certipost: http://www.certipost.be/fr/products/etrust/index.htmlo Isabel: http://www.isabel.be/fr/home/index.html

CERTIFICATEN, DIGITALE HANDTEKENINGEN, CERTIFICATIEDIENSTEN

ADMINISTRATIEVE FORMALITEITEN – Kruispuntbank van de Ondernemingen, uniekeloketten • portaalsite: www.mineco.fgov.be

SOCIALE ZEKERHEID • portaalsite: www.socialsecurity.be

BOEKHOUDING: portaalsite: http://www.bnb.be/sg/index.htm

FISCALITEIT portaalsite: http://www.minfin.fgov.be

1] Voor verdere inlichtingen betreffende de elektronischeaangiften: Eranova – center : 02 – 511 51. Bijzonder inte-ressant is ook het ‘Beknopt overzicht van de socialezekerheid in België’ (editie 2003), een naslagwerk van500 pagina’s in word-formaat waarin de Belgischesociale zekerheid uitvoerig aan bod komt (zie dewebsite <http://socialsecurity.fgov.be> op pagina<http://socialsecurity.fgov.be/overzicht/2003/index.htm>

2] Voor meer informatie: FOD Economie, KMO,Middenstand en Energie, Kruispuntbank van deOndernemingen, Leuvensestraat 44, 1000 Brussel,tel: 02/548 62 90, fax: 02 548 68 71 Helpdesk die via e-mail op de volgende adressen kanworden bereikt: [email protected] voor detechnische vragen; info.BCE@[email protected] voormeer algemene vragen met betrekking tot deKruispuntbank van Ondernemingen en de onderne-mingsloketten.

Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:11 Page 64


Daarna zullen ze gewoon nog hunondernemingsnummer moetenopgeven waarmee deambtenaren zelf alle nodigegegevens via de Kruispuntbankvan Ondernemingen zullen terug-vinden. Dit noemt men het prin-cipe van de minimale inzameling.Deze vereenvoudiging in debetrekkingen met deAdministratie hebben wij even-eens te danken aan de onderne-mingsloketten, operationeelvanaf juli .

Deze belangrijke vernieuwing ver-dient meer aandacht, U vindtalvast een schat aan informatieop de uitstekende site van de FODEconomie, KMO, Middenstand enEnergie. Over de rol van deaccountants en de belastingcon-sulenten op dit vlak en inzonder-heid over de manier waarop metde ondernemingsloketten samen-gewerkt moet worden, zijnonlangs artikels verschenen inIAB-Info.

WELISWAAR JONGE SCHEUTEN, MAAR TOCH ALSTEVIGE WORTELS…

Na dit overzicht, waarin we vast-stellen dat het “alles op papier”geleidelijk maar zeker de plaatsmoest ruimen voor de demateria-lisering van documenten via net-werken, en dit hoofdzakelijk inonze contacten met de overheid,geven we graag enkele bedenkin-gen die de technische presentatievan de “e-government”-productenoverstijgen. In de eerste plaats ishet een feit dat België heel snelen kordaat haar achterstandinzake e-government aan hetinlopen is, wat niet wegneemt datwe in het Europese peloton nogsteeds achteraan bengelen, welis-waar voor Nederland, Zwitserland

en Luxemburg. In ons land is hethoofdzakelijk de sociale zekerheiddie goed scoort, en dit dankzij deoverdracht van de gegevens vooralle werknemers. Uit een door hetVBO uitgevoerde enquête blijktdat / van de ondervraagdebedrijfsleiders het voornemenhebben de elektronische weg tebewandelen in hun contacten enuitwisselingen met de belasting-administraties, waaronder deBTW-diensten, of met deNationale Bank van België. Tochbetreuren zij met nadruk hetgebrek aan informatie terzake.

Men mag ervan uitgaan dat deondernemingen, en met name deKMO’s, maar ook en vooral de par-ticulieren zich pas in het elektro-nische avontuur zullen stortenindien zij, als gebruikers, nietgeconfronteerd worden met al tebuitensporige technische enfinanciële hindernissen.Bovendien eisen zij dat hetsysteem kadert in een veilige juri-dische context waarbij het admi-nistratieve, fiscale of publicitaireformalisme, inherent aanbepaalde documenten, gerespec-teerd wordt.

• Momenteel – en meer bepaaldsinds de bekendmaking van detwee wetten die de Europeserichtlijn met betrekking tot deelektronische handtekeningenin het Belgisch recht hebbenomgezet – kan men ervanuitgaan dat de tweede voor-waarde vervuld is. Met eenklasse--certificaat kan menimmers de authenticiteit vande oorsprong en de integriteitvan de inhoud garanderen, ende handtekening die op dezewijze wordt aangebracht,geniet automatisch dezelfdebewijskracht als deze die inhet Belgisch recht toegekendwordt aan de handgeschrevenhandtekening.

• Rest er nog de eerste voor-waarde, die bovendien veel

belangrijker is. Op dat vlakblijft het, net zoals bij elkeandere investering, de objec-tieve kosten/voordelen-analyse van de opties “papier”of “elektronisch” die de keuzebepaalt. Niemand zal er aantwijfelen dat de elektronischeverzendingen en zelfs hetscannen voor de administratieaanzienlijke productiviteits-winsten betekenen. Deze vast-stelling geldt echter veelminder voor alle gebruikersvoor wie de vergelijking tussenvoordelen en kostprijs geengemakkelijke opgave is, zekerwanneer daar de jaarlijkseaanschaf van een klasse--cer-tificaat mee gepaard gaat. Wezien de toekomst toch vol ver-trouwen tegemoet: de diverseelektronische aangiften, waar-onder de BTW-aangiften (meteen Europees e-label in hetvooruitzicht), de aangiften metbetrekking tot de inkomsten-belastingen, de aangiften metbetrekking tot de bedrijfsvoor-heffing of de aangiften metbetrekking tot de socialezekerheid zijn maar enkelevoorbeelden van operationeletoepassingen waarvan hetsucces, weliswaar gematigd,niettemin uitnodigt tot uit-breiding tot de andere domei-nen van de betrekkingentussen de burgers en de onder-nemingen, en de overheid. Deveralgemening van de elektro-nische identiteitskaart zal ditsoort betrekkingen nog verdervergemakkelijken en wordt hettastbare bewijs dat e-govern-ment dan een dagelijkse rea-liteit zal zijn.

Bekijken we de problematiek inhet licht van de modaliteiten vanonze beroepsuitoefening, danrijst reeds de noodzaak, ja zelfs deopportuniteit om te kunnenbeschikken over een digitalehandtekening. De elektronischeaangiften vormen immers slechtséén element van de invloed van

E-news

et) :

fede-

nter-

i-

ei-

/wel-

tml

an

ke

Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:11 Page 65


de nieuwe technologieën op onzeberoepsomgeving. De steeds toe-nemende mogelijkheden op hetvlak van verbindingen en over-draagbaarheid van gegevensbieden steeds nieuwe kansen enopportuniteiten: gepersonali-seerde diensten, doelgerichteinformatie te gelegener tijd(pull/push), werken in netwerk,tele- of thuiswerken, nieuwe e-missies (Web Trust…), elektroni-sche handel, on linereclame,nieuwe communicatie- en uit-wisselingsmethodes (e-mail, web-sites, enz. ), elektronische archive-ring en facturatie…Er zullenechter ook, en misschien vooral,nieuwe uitdagingen aan verbon-den zijn: het combineren vancomfort en gebruiksgemak metjuridische en technische veilig-heid, maar ook het behoud vanhet vertrouwen - een essentieelelement in onze sector - in eenvirtuele wereld waarin de par-tijen elkaar niet zien of horen enwaarin het immateriële karaktervan de uitwisselingen de vraag

doet rijzen naar hun reële karakter.

Bij dit alles dringt zich de noodop aan een meer diepgaandebezinning over de rol die wij hierzullen spelen. We kunnen bij dezeevolutie niet aan de zijlijn blijvenstaan. Bij het voorbeeld van deelektronische BTW-aangiftenhebben we al getoond hoe de rea-lisatie daarvan ingeschreven wasin een goed begrepen partnershiptussen de belangrijkste betrokke-nen, de belastingadministratie ende accountants en belastingcon-sulenten. Dit is één aspect vanonze tussenkomst. Meer funda-menteel, naar het voorbeeld vande notarissen en de advocaten diezich duidelijk op de markt profile-ren, maar evenzeer naar het voor-beeld van onze Franse confratersdie met hun website “www.jede-clare.com” een schitterend werk-instrument uitgebouwd hebbenen daardoor tegelijkertijd eenprachtig visitekaartje voor hetberoep hebben afgeleverd,

hebben we een bezinningsprocesingezet. Binnen het “ICTCommittee” dat in samenspraaken overleg met het Instituut derBedrijfsrevisoren werd opgericht,worden talrijke en gevarieerdevragen en thema’s besproken :welk soort handtekening, welksoort drager voor de opslag,welke partners, welke kosten enwelke voordelen? Het integrerenvan, en zelfs het anticiperen op dehuidige technologische sprongveronderstelt eveneens een ver-sterking en een moderniseringvan onze plichtenleer en eengrondige bezinning omtrent onzeverantwoordelijkheden. En wehebben het dan nog niet eensgehad, voor wat het kantoorbetreft, over een hervorming vande arbeidsprocessen die meer danooit gebaseerd zullen zijn op hetdelen van de kennis en het beheervan de netwerkmiddelen.

Over de digitale identiteit zijnreeds heel wat vragen gesteld enblijven nog tal van vragen over.

E-news

Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:11 Page 66


Denk maar aan het gebruiksge-mak, de ergonomie van de dien-sten, de veiligheid van de uitwis-selingen, de bescherming van depersoonlijke levenssfeer, enz. Erblijft nog een hele weg af teleggen voor de impact van denieuwe technologieën op onsberoep ingeschat kan worden, ener blijven nog tal van vragenonbeantwoord. Dat vormt voorhet Instituut een hele uitdaging,het vereist bovendien sereniteiten kennis van zaken. ¶

�Voetnoten

Dankzij de netwerken (internet en intranet)

kunnen gegevens onmiddellijk worden

overgemaakt gemakkelijk toegankelijk

worden gemaakt (via bijvoorbeeld de hyper-

tekstlinks of het « chatten »), duidelijk

worden voorgesteld (klank, beeld, tekstani-

matie) en gemakkelijk worden geactuali-

seerd. Wie op zoek is naar de best mogelijke ver-

binding in functie van zijn concrete wensen

en behoeften, doet er goed aan de fiche te

raadplegen van het AWT (Agence wallonne

des Télécommunications). Op die fiche

worden op eenvoudige manier alle moge-

lijkheden voorgesteld die thans bestaan om

op het internet aan te sluiten. Voor elke

mogelijkheid worden de voordelen en bij-

zonderheden toegelicht. U kunt deze fiche

downloaden via http://www.awt.be WiFi staat voor Wireless Frequencies, ook

wel .b genoemd. Via deze nieuwe

communicatietechnologie is het mogelijk

voor netwerkcomputers om onderling te

communiceren via radiogolven, en dit

tegen een snelheid van Mbps in een

straal van tot meter. Deze technolo-

gie maakt gebruik van frequenties in ultra-

korte golven die niet gereglementeerd zijn

en die dus zonder licentie gebruikt mogen

worden. Wi-FI Hot Spots zijn de draadloze

toegangspunten tot het internet waarbij

gebruik wordt gemaakt van de WiFi-techno-

logie. Om toegang te kunnen krijgen tot

een Hot Spot moet de draagbare of zakcom-

puter uitgerust te zijn met een kaart . In de

meeste gevallen is ook een toegangscode

vereist. Op de markt zijn tal van modellen

van WiFi-kaarten te vinden, aangepast aan

de verschillende computertypes (desktop of

portable). De prijs van een dergelijke kaart

schommelt rond de à euro. Intel, de

chipsproducent, heeft onlangs de micropro-

cessor Centrino op de markt gebracht die

uitgerust is met een chip die reeds voorzien

is van de WiFi-functie. In afwachting van de verdere ontwikkeling

en groei van de “hot spots”, kan gebruik

worden gemaakt van weliswaar minder

snelle GPRS-technologie (General Packet

Radio Service), die voldoende is om mails te

lezen en te versturen en om het Web te con-

sulteren. Daarbij wordt gebruik gemaakt

van de WAP-formaten of van de I-mode die

niet te zwaar zijn om te laden. Zo zijn er bijvoorbeeld momenteel reeds

ongeveer één miljard draagbare telefoon-

toestellen in omloop in de wereld. In

zal % van die toestellen in staat zijn om

gegevens te versturen of te ontvangen. De voorbije jaren werd de computerwereld

steeds vaker opgeschrikt door “wormvirus-

sen” die zich van het ene naar het andere

computersysteem verplaatsen in de vorm

van een file die aan een boodschap gevoegd

wordt. Dat virus verspreidt zich dan naar

alle computergebruikers die in het adres-

senboek van de belaagde computer worden

aangetroffen. Een Trojaans paard werkt op de achter-

grond en verzamelt informatie die het dan

doorspeelt naar de site van oorsprong.

Trojaanse paarden kunnen de inventaris

opmaken van uw harde schijf, kunnen

nagaan welke programma’s u gebruikt en

kunnen zelfs uw paswoorden verklikken. Is de naam voor software die, buiten uw

weten om, uw internetverbinding gebruikt. Zie bijvoorbeeld de recente studie "White

paper on security" die gedownload kan

worden van de volgende website :

http://www.agoria.be/febeltel. Paranoïde

mogen we niet worden, maar het is wel een

feit dat de virussen de veiligheidsdeskundi-

gen vaak echte hoofdbrekens bezorgen. Zij

moeten immers onmiddellijk een tegenant-

woord weten te vinden op de grote creati-

viteit van de hackers. Een virusaanval is een

probleem waarmee ondernemingen ter

dege rekening houden en dat ze bijzonder

ernstig nemen. In heel wat peilingen blijkt

de virusbescherming bovenop het lijstje

van de bekommernissen te staan en heel

wat bedrijven zijn dan ook op zoek naar

betrouwbare oplossingen om computerin-

braken via het e-mailverkeer tegen te gaan.

Hoeveel de omzet van de veiligheids- of

beveiligingsmarkt nu al bedraagt, is moei-

lijk te becijferen. Wel staat vast dat het een

sector is die een sterke groei kent. Voor een duidelijke uitleg rond de werking

van het PKI-systeem, zie de websites van

Global Sign, E-trust of Isabel. Wet van juli houdende vaststelling

van bepaalde regels in verband met het

juridisch kader voor elektronische handte-

keningen en certificatiediensten (BS van

september ). Op grond van alleen maar de vaststelling

van de naleving van die voorwaarden moet

de handtekening ontvankelijk zijn als

gerechtelijk bewijs en het geschrift dat die

handtekening omvat, heeft dezelfde bewijs-

kracht als een geschrift met een handge-

schreven handtekening. Om geavanceerd te zijn moet de handteke-

ning op unieke wijze aan de ondertekenaar

verbonden zijn, het mogelijk maken de

ondertekenaar te identificeren en aange-

maakt worden met middelen die de onder-

tekenaar onder zijn uitsluitende controle

kan houden. Zij is op zodanige wijze aan de

gegevens waarop zij betrekking heeft ver-

bonden, dat elke latere wijziging van de

gegevens kan worden opgespoord. Met

andere woorden: zij moet in ieder geval

voldoen aan de twee essentiële functies,

namelijk identificatie en behoud van inte-

griteit (artikel van de wet van juli ). Een certificaat is de elektronische bevesti-

ging die de gegevens voor het verifiëren van

de handtekening koppelt aan een persoon

en de identificatie van die persoon

bevestigt (het statuut van gekwalificeerd

certificaat wordt enkel verkregen indien het

tot vermeldingen bevat zoals opgeno-

men in de bijlagen I van Richtlijn

//EG betreffende een gemeenschap-

pelijk kader voor elektronische handteke-

ningen). Bovendien moeten de certificatie-

dienstverleners voldoen aan de vereisten

die in de bijlage worden opgesomd. Het middel voor het aanmaken van de

elektronische handtekening is pas veilig

wanneer het voldoet aan de vereisten

waarin voorzien wordt in bijlage III van de

Richtlijn. De doelstellingen voor het jaar zijn de

volgende: ) moderne on line openbare

diensten, meer bepaald in de domeinen van

de e-overheid, het e-leren en de e-gezond-

heidszorg, ) een dynamische e-business

omgeving, ) de ruime beschikbaarheid van

een breedbandtoegang tegen concurren-

tiële prijzen, ) een veilige informatie-infra-

structuur. Uiteraard is België een belang-

rijke draaischijf aangezien het een aantal

troeven bezit om te fungeren als een echt

experimenteel breedbandlaboratorium (zie

inzonderheid het plan e-Europa :

http://europe.eu.int./information-

_society/europe/egovconf/index_en.htm In elk geval zijn de ondernemingen, de zelf-

standigen en de niet-winstgevende organi-

saties in ons land vragende partij voor een

vereenvoudiging van de procedures en de

E-news

Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:11 Page 67


f

A

reglementeringen, een snellere afhandeling

en een rationelere gegevensuitwisseling. De

burgers verwachten vooral meer trans-

parantie vanwege de Administratie. De Vlaamse regering zou bijvoorbeeld

tegen eind alle “relevante” informatie,

interactieve toepassingen, transactio-

nele toepassingen elektronisch toegankelijk

maken. Van de afscherming van de gegevens is men

thans geëvolueerd naar een dynamische

uitwisseling dank zij de Kruispuntbank van

ondernemingen (Wet van januari

tot oprichting van de erkende onderne-

mingsloketten en houdende diverse bepa-

lingen (B.S. van februari , zie even-

eens het Koninklijk Besluit van mei ,

B.S. van mei ). Deze kaart heeft het formaat van een kre-

dietkaart en bevat een gedigitaliseerde foto,

het Rijksregisternummer en een aantal

identificatiegegevens van de houder zowel

in een visuele (zoals die welke reeds op onze

huidige identiteitskaart voorkomen) als in

een elektronisch leesbare vorm. Ze is uitge-

rust met een chip die een numeriek identi-

teitscertificaat bevat (waarmee de houder

met absolute zekerheid kan worden geïden-

tificeerd voor de on line toepassingen) en

een elektronisch handtekeningscertificaat

(waarmee digitale documenten op afstand

kunnen worden ondertekend, zoals een

aangifte of een aanvraagformulier, inclusief

contracten) die dezelfde wettelijke waarde

zullen hebben als de papieren documenten

die handmatig ondertekend zijn. Het zijn de

ambtenaren van de burgerlijke stand die de

identiteit van de persoon zullen certificeren

voor wie het certificaat dat de elektronische

handtekening vergezelt zal worden opge-

vraagd bij de registratieoverheid. Om de

veiligheid van het systeem te garanderen,

zal elke kaarthouder over een certificaat-

code beschikken, met name een cijfercode

die hij geheim moet houden. Er zullen

elektronische certificaten voor elke transac-

tie worden uitgereikt; enkel de houders van

de juiste certificaatcodes zullen dus

toegang krijgen tot deze informatie die

trouwens bij elke overdracht via de tele-

foonlijn versleuteld zal worden. Voor meer

info:

http://www.belgium.be/eportal/applica-

tion?origin=navigationBanner.jsp&event=b

ea.portal.framework. Er bestaan verschillende soorten certifica-

ten: de certificaatklassen, waarbij elke

klasse overeenstemt met een hogere veilig-

heidsgraad: . certificaten van klasse : deze

certificaten vergen enkel een e-mailadres

van de aanvrager; . certificaten van klasse

: de aanvrager is verplicht om op afstand

een bewijs van zijn identiteit te verstrekken

(bijvoorbeeld: een fotokopie van zijn identi-

teitskaart); . certificaten van klasse : deze

certificaten mogen slechts worden uitge-

reikt nadat de aanvrager zich persoonlijk

heeft aangeboden. Om evidente veiligheids-

redenen wordt een certificaat steeds voor

een beperkte duur uitgereikt. Ondanks deze

beperking kan een certificaat om verschil-

lende redenen worden betwist tijdens zijn

geldigheidsduur: a) hetzij door toedoen van

de persoon aan wie het is verbonden, b)

hetzij omdat de situatie van de houder

gewijzigd is, c) hetzij door toedoen van de

verstrekker van de certificatie, d) hetzij om

veiligheidsredenen. Dit gebruiksvriendelijk formulier dat uur

op beschikbaar is, maakt een duidelijk

onderscheid tussen de verplichte en de

facultatieve gegevens. Het schrapt alle nut-

teloze vermeldingen die enkel verschijnen

als ze in functie van de voordien ingevulde

gegevens nodig zijn. Het verricht een aantal

verificaties en weigert onjuiste gegevens te

registreren, zoals een verkeerd bankreke-

ningnummer. Het verricht zelf een aantal

rekenkundige handelingen; samen met een

aantal logische of wiskundige formules

voorkomen de helpfunctie en de bestands-

controles eventuele uitschuivers en wegla-

tingen … KB van maart houdende invoering

van een elektronisch systeem van notifica-

ties tussen de Federale Overheidsdienst

Financiën en sommige ministeriële officie-

ren, openbare ambtenaren en andere per-

sonen (B.S. van april ). KB van maart tot wijziging van

artikel bis van het Koninklijk Besluit tot

uitvoering van het Wetboek van de inkom-

stenbelastingen (B.S. van april

). Ze handelen bijvoorbeeld over de vereen-

voudiging van de verslagen met sommige

professionele correspondenten van het

departement (huisvestingsmaatschappijen,

deurwaarders, notarissen, …). Indien een lid van uw personeel op deze lijst

zou ontbreken, moet u het via Dimona aan-

geven zodat uw personeelsbestand wordt

bijgewerkt (wachttijd: uur). Zodra de

personeelslijst in orde is, kunt u uw aan-

gifte verrichten. Nadat u alle gegevens

heeft ingevoerd, zal de toepassing automa-

tisch berekenen welk nettobedrag u moet

betalen. Vooraleer u de aangifte verstuurt,

krijgt u de kans om alle details nog eens te

overlopen. Sedert donderdag //

kunnen alle aftrekken, met uitzondering

van de aftrek code “Aftrek van de per-

soonlijke bijdragen voor de werknemers

met een laag loon” berekenen via de por-

taalsite. In uw aangifte hoeft u gewoon aan

te kruisen wat past. Richtlijn van de Raad van december

tot wijziging van de Richtlijn //EEG

met het oog op de vereenvoudiging, moder-

nisering en harmonisering van de terzake

van de facturering geldende voorwaarden

op het gebied van de belasting over de toe-

gevoegde waarde, PBEG nr. L van

januari , p. . In alle gevallen waarin geen EDI-systeem

werd ingevoerd, onderwerpt de BTW-

Richtlijn de overlegging van een elektroni-

sche factuur immers aan het gebruik van

een geavanceerde elektronische handteke-

ning of zelfs, indien de Lidstaat dat wenst,

aan het gebruik van een geavanceerde

elektronische handtekening die berust op

het gebruik van een gekwalificeerd certifi-

caat en/of van een beveiligd middel om een

elektronische handtekening aan te maken. Dat ondernemingsnummer kan niet van de

ene onderneming naar de andere worden

overgedragen en dit in tegenstelling tot het

identificatienummer van de vestigingseen-

heid. Het vestigingsnummer kan van de ene

onderneming naar de andere worden over-

geheveld (bv. in geval van fusie, verkrijging.

De ondernemingen die een nieuwe vesti-

ging oprichten zullen zich moeten

inschrijven bij de Rechtbank van

Koophandel van het arrondissement waar

zij deze vestiging inplanten, zoals vroeger

ook reeds het geval was. Tot op heden stelden de verschillende admi-

nistraties steeds dezelfde vragen aan de

startende ondernemingen zonder dat er

enig overleg was tijdens het verdere

bestaan van deze onderneming. Zij moest

dus alle wijzigingen die zij doorvoerde mee-

delen aan de verschillende overheidsdien-

sten. Volgens het World Economic Forum

brengt de startende ondernemer in België

niet minder dan dagen door met het ver-

vullen van de diverse administratieve for-

maliteiten om een onderneming op te

richten. Thans bezit elke onderneming een

zeventigtal verschillende nummers. De bekwaamheden die men verwacht van

de verantwoordelijken voor de onderne-

mingsloketten vormen het voorwerp van

het Ministerieel Besluit van mei tot

bepaling van de bewijsmodaliteiten van de

beroepsbekwaamheid van de erkende

ondernemingsloketten (B.S. van juni

).

E-news

Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:11 Page 68


IAB : De Rechtbank vanKoophandel te Brussel is een grotevoorstander van conflictbeslech-ting door rechterlijke bemidde-ling. Hoe heeft dat idee preciesvorm gekregen?

A. Spiritus-Dassesse: Bemiddelingis erg “in” tegenwoordig; het iseen echte trend geworden in ver-schillende geledingen van demaatschappij. Zo moedigt hetVBO zijn leden al een tijdje aanom een bemiddelingsclausule incontracten op te nemen; ook debalies zijn de weg van de bemid-deling al ingeslagen. De mondig-heid van de burger is daarnatuurlijk niet vreemd aan:mensen treden veel sneller inconflict en willen ook zelf eenactieve rol spelen in het oplossendaarvan. Een alternatieve maniervan conflictbeslechting alsbemiddeling speelt daarop in.

Specifiek met betrekking tot derechterlijke bemiddeling, loopt erbij het Hof van Beroep te

Antwerpen een pilootproject. Ookbij de Rechtbank van Koophandelte Brussel staan we altijd openvoor nieuwe, positieve ideeën...Eigenlijk is het vrij voor de handliggend dat wij, als rechters, eentaak van bemiddeling op onszouden nemen: het GerechtelijkWetboek noemt in zijn artikel immers als eerste opdracht vande rechter het verzoenen van par-tijen. Verzoenen en bemiddelen isniet helemaal hetzelfde, maar hetzijn niettemin verwante activitei-ten, die in mekaars verlengdeliggen.

Eigenlijk bestaat de mogelijkheidom rechterlijke bemiddeling tevragen bij de Rechtbank vanKoophandel te Brussel al sinds. Maar het is vooral hetlaatste anderhalf jaar dat webesloten hebben om deze modusoperandi echt leven in te blazen.Dat is ook te wijten aan het feitdat we in ons midden twee rech-ters hebben die zich bijzondervoor de materie interesseren. Ik

denk met name aan MevrouwHenrion en de Heer Pâris dieallebei een opleiding totbemiddelaar hebben gevolgd;Marc-Olivier Pâris heeft boven-dien zijn licht kunnen opsteken,tijdens werkbezoeken, bij collega-magistraten in bijvoorbeeldCanada en Frankrijk, waar dezemanier van werken sinds geruimetijd veel bijval kent.

IAB : Ziet u rechterlijke bemidde-ling als een manier om de gerech-telijke achterstand weg tewerken?

A. Spiritus-Dassesse: Ik weet datbemiddeling al wel eens wordtaangewend met dat doel. Ik kan uvan mijn kant evenwel bevestigendat er binnen de Rechtbank vanKoophandel te Brussel geenachterstand bestaat. Als wij rech-terlijke bemiddeling promoten,gebeurt dat zuiver vanuithumaan oogpunt.

IAB : Welke voordelen heeft

T e g a s t A N N E S P I R I T U S - D A S S E S S E

Voor het oplossen van een con-flict, kiezen partijen dikwijls nogvoor een klassieke gerechtelijkeprocedure. Maar er bestaan ookandere - vaak mensvriendelij-kere - mogelijkheden. Een vormvan conflictbeslechting die delaatste jaren meer en meersucces kent, is die van de bemid-deling. Wij vroegen MevrouwAnne Spiritus-Dassesse,Voorzitter van de Rechtbank vanKoophandel te Brussel, meer spe-cifiek uitleg over “rechterlijkebemiddeling”, een formulewaarmee de burger nog nietecht vertrouwd is.

Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:11 Page 69


Te gast

volgens u rechterlijke bemidde-ling ten opzichte van een klas-sieke gerechtelijke procedure?

A.Spiritus-Dassesse: De voordelenzijn velerlei. Ik denk in de eersteplaats aan de soepelheid van deformule: zo kunnen partijen opomzeggens elk ogenblik ombemiddeling vragen, d.w.z. in elkstadium van een gerechtelijkeprocedure – zonder dat dit nood-zakelijk deze laatste vertraagt –maar bijvoorbeeld ook nog vooral-eer een geschil aanhangig wordtgemaakt. Ze kunnen er ook op elkmoment weer uitstappen. Die“souplesse” vind je niet in eengerechtelijke procedure waar par-tijen gebonden zijn door een heleresem regels en termijnen. Verderis er het vertrouwelijke karaktervan rechterlijke bemiddeling,waar een gerechtelijke procedurehoofdzakelijk een openbaarverloop kent. Dat confidentiëleaspect biedt partijen onder meerook de mogelijkheid om overeente komen bepaalde stukkenwaarop ze zich tijdens debemiddelingspoging baseren, niette gebruiken tijdens een eventu-ele latere gerechtelijke procedure.En als kers op de taart: bemidde-ling door een rechter-bemidde-laar is kosteloos terwijl een klas-sieke gerechtelijke procedurealgauw flink wat geld kost...

IAB : Hoe gaat het er nu concreetaan toe? Veronderstellen we bij-voorbeeld dat twee zakenpartnershet oneens zijn op een bepaaldpunt en onderling geraken ze erniet uit. Hoe vragen zij bemidde-ling van de rechter aan en onderwelke voorwaarden bekomen zijdie? Wordt er een minimaledrempel gehanteerd om op uwdiensten een beroep te kunnendoen?

A.Spiritus-Dassesse: Rechterlijkebemiddeling staat in principeopen voor iedereen die bekwaamis om een compromis te sluiten.

Verschillende soorten geschillenkomen in aanmerking. Zo kanonder meer onenigheid tussenaandeelhouders via deze manierworden opgelost. Het is nietnodig dat het geschil een welbe-paalde inzet heeft, bijvoorbeeldeen som geld van méér dan€ betreft… Uiteraard moetwél altijd de openbare orde inacht genomen worden. Watverder essentieel is, is dat de

vraag tot bemiddeling schriftelijkgebeurt en uitgaat van de beideof meerdere betrokken partijensamen.

Vervolgens wordt er een lid vanonze rechtbank aangeduid alsbemiddelaar. In een eerste fasezullen dat, gezien hun vertrouwd-heid met de materie, o.a.Mevrouw Louise-Marie Henrion ofde Heer Marc-Olivier Pâris zijn. Ineen verder stadium kunnen dateventueel ook andere rechtersvan onze rechtbank zijn enbehoort bijvoorbeeld ook het aan-stellen van een consulaire rechterals bemiddelaar tot de mogelijk-heden.De rechter-bemiddelaar vervulteen zeer specifieke rol. Hij pro-beert een gunstig klimaat tecreëren waarin de discussie op

een zinvolle manier kan verlopen,hij streeft ernaar gemeenschap-pelijke belangen te achterhalenen begeleidt de betrokken par-tijen op die manier bij het zoekennaar een oplossing. Hij dringtnooit zelf een oplossing op: hetiniatief ligt bij de partijen; hetzijn zij die de oplossing moetenuitwerken. Hier raken we meteenook een belangrijk verschilpuntaan met de verzoeningsproce-dure, waar de rechter een meeractief-leidende functie heeft.Persoonlijk denk ik dat, wanneerpartijen zelf actief een oplossinguitwerken, de kans op een duur-zame regeling veel reëler is.Als partijen inderdaad tot eenvergelijk komen, dan wordt dezeconsensus vastgelegd in eenprivate overeenkomst. Als debemiddelingspoging daarentegenmislukt, staat het hen vrij eengerechtelijke procedure in teleiden of, naargelang, voort tezetten. Daarbij wordt er uiteraardvoor gezorgd dat de rechter-bemiddelaar te allen tijde enzeker achteraf niet meer tussen-komt in de gerechtelijke proce-dure.

IAB: Kan de rechter-bemiddelaareen beroep doen op deskundigen?Is er bijvoorbeeld een rol wegge-legd voor onze accountants enbelastingconsulenten?

A.Spiritus-Dassesse: Met hetakkoord van de partijen kan derechter-bemiddelaar inderdaadeen deskundige uitnodigen voorhet verstrekken van technischeinformatie op de bemiddelings-zitting. En in dat geval kan danuiteraard ook een accountant ofeen belastingconsulent nuttigtussenkomen. De kosten die datmet zich meebrengt, moetenuiteraard wel door de partijenzelf worden gedragen... ¶

Meer info: www.cass.be/recht-bank_koophandel/brussel (rubriek“Actualiteit”).

“Als partijen

zelf actief een

oplossing uit-

werken, is de

kans op een

duurzame rege-

ling veel reëler.”

Nl 2/2003 new DEF 24/06/03 15:11 Page 70

Graaf Lippens op de AV van het IAB: Focus...Visie 1.1. Integriteit De spreker schuift integriteit...

Documents

Transcript of Graaf Lippens op de AV van het IAB: Focus...Visie 1.1. Integriteit De spreker schuift integriteit...