Gezondheidszorg in Nederland
66
Gezondheidszorg in Nederland Flanders Investment & Trade - Den Haag Januari 2011
Transcript of Gezondheidszorg in Nederland
Gezondheidszorg in NederlandFlanders Investment & Trade - Den HaagJanuari 2011
FIT Den Haag - Gezondheidszorg in Nederland | januari ‘11 __________________________________________________________ 1
Gezondheidszorg in Nederland
Overzicht en marktkanalen
Katharina Desmet Vlaams Economisch Vertegenwoordiger Den Haag
en
Marjon Gilet-Drost
Assistent van Vlaams Economisch Vertegenwoordiger
Vlaamse vertegenwoordiging - Flanders Investment & Trade
Koninginnegracht 86 NL-2514 AJ ’s Gravenhage
Tel: +31 30 70 416 81 06 | Fax: +31 70 416 81 09
E-mail: [email protected]
FIT Den Haag - Gezondheidszorg in Nederland | januari ‘11 __________________________________________________________ 3
INHOUD
Inleiding ................................................................................................................................................... 5
1. Gezondheidssector in Nederland ........................................................................................................ 7
1.1 Het zorgstelsel in Nederland ......................................................................................................... 7
1.2 Uitgaven aan zorg in 2009 ........................................................................................................... 12
1.3 Besparingen basispakket in 2009 ................................................................................................ 14
1.4 Omzet bij zorginstellingen ........................................................................................................... 15
1.5 Nieuwe processen - inkoop voor de zorg en de zorginkoop ....................................................... 17
2. De rol van de overheid en de zorgverzekeraars ................................................................................ 19
2.1 Rol van het Ministerie van Volksgezondheid .............................................................................. 19
2.2 Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) ............................................................................................... 20
2.3 Zorgverzekeraars ......................................................................................................................... 21
3. Zorgaanbieders .................................................................................................................................. 25
3.1 Eerstelijnszorg ............................................................................................................................. 25
3.2 Tweedelijnszorg ........................................................................................................................... 30
3.3 Verpleging, Verzorging en Thuiszorg ........................................................................................... 42
4. Marktkanalen naar de consument .................................................................................................... 45
4.1 Apotheken ................................................................................................................................... 45
4.2 Drogisten ..................................................................................................................................... 48
4.3 Thuiszorgwinkels ......................................................................................................................... 51
5. Marktkanalen naar de zorgaanbieder ............................................................................................... 53
5.1 Medische groothandels ............................................................................................................... 53
5.2 Farmaceutische groothandels ..................................................................................................... 59
5.3 Inkooporganisaties in de zorgsector ........................................................................................... 60
6. Overzicht spelers ............................................................................................................................... 61
7. Bronnenlijst ....................................................................................................................................... 65
FIT Den Haag - Gezondheidszorg in Nederland | januari ‘11 __________________________________________________________ 5
INLEIDING
Mede dankzij het succes in de medische technologie kent de westerse samenleving een steeds
hogere levensverwachting en komt ze voor nieuwe uitdagingen te staan op het vlak van
volksgezondheid.
In 2009 bedroegen in Nederland de totale uitgaven aan de zorg, de gezondheidszorg en de
welzijnszorg samen, 83,8 miljard euro. Dit is 5,8% meer dan in 2008. 1 In de periode 2005-2009 zijn de
uitgaven voor de zorg steeds meer gaan groeien. De kosten voor de zorg bedragen nu ongeveer
48 miljard euro, een aandeel van ongeveer 8% van het bruto binnenlands product.
De Nederlander wordt steeds meer een zorgconsument: de zorgconsumptie per Nederlander
bedraagt 2,9 miljard euro in 2009 en steeg gemiddeld met 5,2% in de periode 2005-2009. De
ziekenhuisconsumptie per Nederlander bedraagt 1miljard euro, en steeg gemiddeld 6,6% in de
periode 2005-2009.2
Nederland zette in 2006 haar plannen voor meer ‘marktwerking’ in de zorgsector door, middels
wijziging van de relevante wet- en regelgeving. Zowel zorgvragers als zorgaanbieders dienen in te
spelen op deze gewijzigde situatie. De ingezette koerswijziging geeft aanleiding tot een
transitieperiode.
Het opzet van deze studie is de gezondheidssector in Nederland in beeld te brengen en de bestaande
marktkanalen te identificeren waarlangs de zorgproducten worden verhandeld.
In het eerste hoofdstuk wordt het zorgstelsel beschreven, samen met de recente evoluties in de
uitgaven en de besparingen op het basispakket in 2009.
In tweede hoofdstuk wordt de rol van de overheid, de Nederlandse Zorgautoriteit en van de
zorgverzekeraars belicht.
Een beschrijving van de zorgaanbieders, zowel de eerstelijnszorg als de tweedelijnszorg, komt
uitgebreid aan bod in het derde hoofdstuk.
In het vierde en vijfde hoofdstuk wordt dieper ingegaan op de huidige marktkanalen voor de
zorgproducten. De marktkanalen richting de consument omvatten de apotheken, drogisterijen en
thuiszorgwinkels. De marktkanalen naar de zorgaanbieder omvatten de medische groothandel, de
farmaceutische groothandel, alsook enkele inkooporganisaties in de zorgsector.
1 Groei van de uitgaven aan zorg blijft hoog, CBS Persbericht, 20 mei 2010, http://www.cbs.nl/NR/rdonlyres/F5F32F89-F844-45DF-8A7C-B376666544C5/0/pb10n039.pdf
2 Kengetallen Nederlandse Ziekenhuizen 2009, Dutch Hospital Data, november 2010, www.dutchhospitaldata.nl
FIT Den Haag - Gezondheidszorg in Nederland | januari ‘11 __________________________________________________________ 7
1. GEZONDHEIDSSECTOR IN NEDERLAND
1.1 HET ZORGSTELSEL IN NEDERLAND
Vanuit het vertrekpunt dat mensen in Nederland verzekerd zijn om toegang te hebben tot
gezondheidszorg, moet het zorgstelsel beantwoorden aan dit recht op zorg. Hoewel mensen
gestimuleerd moeten worden tot gezond gedrag, moeten mensen die problemen hebben met hun
gezondheid, incl. mensen met een lichamelijke of verstandelijke handicap, tijdig een beroep kunnen
doen op de huisarts, het ziekenhuis of andere vormen van gezondheidszorg.
In het licht van de in 2006 genomen beslissing om meer ‘marktwerking’ in de zorg in te voeren,
situeert dit recht op zorg zich voortaan in een markt gekenmerkt door vraag en aanbod. De overheid
besloot door verschillende wijzigingen in de wet- en regelgeving de marktwerking in de zorg te gaan
stimuleren met als doel dat door de marktwerking een optimale prijs en kwaliteit van de diensten tot
stand komt.
Het huidig juridisch basiskader in het zorgstelsel in Nederland bestaat uit:
Algemene Wet Bijzonder Ziektekosten (AWBZ)
De Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ), ingevoerd in 1968, is een volksverzekering en
dekt alle inwoners van Nederland tegen zware geneeskundige risico's die niet onder de
zorgverzekeringen vallen. Het gaat om risico’s die op individuele basis onbetaalbaar zouden zijn.
In veel gevallen gaat het namelijk om chronische aandoeningen. Samengevat gaat het om zaken
als thuiszorg (behalve huishoudelijke zorg), verpleeghuiszorg, gehandicaptenzorg en langdurende
geestelijke gezondheidszorg.
Gezien het een volksverzekering is, betekent dit dat alle inwoners van Nederland verplicht zijn
erin deel te nemen. Iedereen die in Nederland inkomen uit werk en woning heeft, betaalt premie
voor de volksverzekeringen. Dat kan op 2 manieren, namelijk3:
- Via de aanslag inkomstenbelasting/premie volksverzekeringen
- De werkgever houdt een deel van de premie in op het loon of uitkering
Deze vorm van zorg wordt aldus bekostigd via de Belastingdienst. De Nederlandse Zorgautoriteit –
Nza (zie volgend hoofdstuk) houdt (markt)toezicht op de uitvoering van de AWBZ.
Wet Marktordening Gezondheidszorg
De Wet marktordening gezondheidszorg (Wmg) regelt de ontwikkeling, ordening en het toezicht
op de markten voor gezondheidszorg. In deze wet staat wat de taken en bevoegdheden van de
Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) zijn. En dat de NZa, bij alles wat zij doet, het belang van de
consument voorop moet stellen. Doel van de wet is een doelmatig en doeltreffend zorgstelsel, het
beheersen van kosten in de zorg en de bescherming en bevordering van de positie van de
consument.
3
http://www.belastingdienst.nl/particulier/premies_volks_en_werknemersverzekeringen/premies_volks_en_werknemersverzekeringen-02.html#P34_2309
8 ___________________________________________________________________________
Zorgverzekeringswet
In de Zorgverzekeringswet zijn de voormalige particuliere verzekering en de Ziekenfondswet
opgegaan. Deze wet is per 1 januari 2006 van kracht en onderdeel van het nieuwe zorgstelsel. In
de Zorgverzekeringswet is geregeld dat iedereen die in Nederland woont en/of loonbelasting
betaalt, verplicht een – private - basisverzekering moet afsluiten. Het nieuwe zorgstelsel, en
daarmee de Zorgverzekeringswet, heeft tot doel de marktwerking in de zorg te bevorderen. In het
nieuwe stelsel krijgen consumenten, zorgaanbieders en zorgverzekeraars meer ruimte om eigen
keuzes te maken en hebben ze meer (eigen) verantwoordelijkheid. Over de invoering van meer
marktwerking in de zorg wordt later in dit hoofdstuk uitgebreider ingegaan.
De zorgverzekeringswet is een private verzekering waarbij de zorgverzekeraars een aantal
publieke randvoorwaarden in acht moeten nemen. De NZa controleert of de zorgverzekeraars
zich houden aan deze randvoorwaarden, zoals:
- Acceptatieplicht (Zorgverzekeraars moeten ingezetenen accepteren voor de basisverzekering)
- Zorgplicht (Zorgverzekeraars moeten de zorg leveren die wettelijk in de basisverzekering is
geregeld)
- Verbod op premiedifferentiatie (Verzekeraars mogen geen verschillende premies vragen op
grond van ‘gezondheidskenmerken’)
- Transparante informatie/prestatie-informatie (Op basis van de informatie van
zorgverzekeraars moet de consument een goede afweging kunnen maken voor een product)
- Risicoverevening (Sommige verzekerden kosten de zorgverzekeraar bovengemiddeld veel geld.
In een zogenoemd herverdelingsmechanisme tussen zorgverzekeraars wordt de risicoselectie
op grond van ‘gezondheidskenmerken van verzekerden’ zoveel mogelijk voorkomen. De hoge
kosten worden in het mechanisme naar evenredigheid gedragen).
MARKTWERKING IN DE ZORG
Er ontstaat (meer) concurrentie in de zorg, nieuwe partijen kunnen gemakkelijk tot de markt
toetreden, er wordt een groter beroep gedaan op transparantie en kwaliteit van de instellingen, de
invloed van de cliënt wordt groter en de zorgverzekeraars kunnen een grote stempel drukken op de
markt. De zorg wordt steeds bedrijfsmatiger benaderd en maakt men in deze ontwikkelingen niet de
juiste strategische keuzes, dan is de overlevingskans van de instelling klein4.
In de gezondheidszorg zijn drie ‘marktpartijen’ te onderscheiden: zorgaanbieders, zorgverzekeraars
en zorgvragers. De markt is hiermee te verdelen in drie deelmarkten. Zoals op iedere markt is er ook
op de zorgmarkt vraag en aanbod:5
op de zorgverleningmarkt vragen patiënten zorg en bieden zorgaanbieder zorg aan
op de zorginkoopmarkt koopt de zorgverzekeraar zorg in bij zorgaanbieders
op de zorgverzekeringsmarkt sluiten patiënten verzekeringen af en bieden zorgverzekeraars
verzekeringen aan.
Zorgverzekeraars zijn als vrager én als aanbieder op de markt actief.
5 http://www.rivm.nl/vtv/object_document/o7802n34424.html
FIT Den Haag - Gezondheidszorg in Nederland | januari ‘11 __________________________________________________________ 9
Een kenmerk van marktwerking is dat vragers vrij zijn in de keuze waar zij een product afnemen en
aanbieders vrij zijn in de aard van het geleverde product en de prijs daarvan. Vragers en aanbieders
kunnen met elkaar onderhandelen en aanbieders concurreren met elkaar om de gunst van de
afnemer. Als dit vertaald wordt naar de zorg, dan is er sprake van marktwerking als patiënten vrij zijn
om te kiezen waar zij zorg afnemen of een zorgverzekering af te sluiten en dat zorgverzekeraars vrij
zijn bij wie zij zorg inkopen. Zorgaanbieders op hun beurt zijn vrij in welke zorg zij aanbieden en
tegen welke prijs en zorgverzekeraars zijn vrij in de verzekering die zij aanbieden en tegen welke
prijs. Aanbieders (zorgaanbieders en zorgverzekeraars) concurreren met elkaar door producten te
bieden die beter en/of goedkoper zijn dan die van hun concurrent.
Uiteraard verschilt de zorg van het gemiddelde bedrijfsleven. Ten eerste is het een feit dat de
werknemer in de zorg (behandelaar, arts, verpleegkundige, etc.) een kennisvoorsprong heeft op de
afnemer van de zorg, de cliënt of patiënt. Dit valt deels op te lossen door een transparante markt,
maar de vraag is of je als cliënt deze informatie achterstand helemaal kan inlopen, omdat er tevens
sprake is van een afhankelijkheidsrelatie in de zorg. Een ander probleem is dat de zorgrisico's ongelijk
over de burgers zijn verdeeld. Hier heeft de overheid een compensatiesysteem voor bedacht. Dit is
een compensatie aan zorgverzekeraars voor patiënten met een verhoogd gezondheidsrisico
(bijvoorbeeld patiënten met diabetes) met als achterliggende gedachte dat de zorgverzekeraars geen
patiënten zullen selecteren op basis van te verwachten kosten. Door de ontschotting in de zorg in te
voeren (hierdoor mag een zorginstelling alle soorten zorg aanbieden aan de gehele markt) kunnen
instellingen met elkaar gaan concurreren op prijs en kwaliteit. Verpleeghuizen kunnen bijvoorbeeld
naast zorg ook huishoudelijke hulp aanbieden, maar ook schoonmaakbedrijven kunnen hun
dienstverlening verder uitbreiden op de zorgmarkt. Dit kan behoorlijk wat consequenties hebben
voor zorginstellingen en hun personeel6.
Daarom is in de gezondheidszorg geen sprake van geheel vrije marktwerking maar van gereguleerde
marktwerking. Dat betekent dat vragers en aanbieders weliswaar wat vrijheid hebben, maar dat die
vrijheid wel is afgebakend door wetten en regels. Deze regulering is er om ongewenste effecten te
voorkomen en de publieke doelen kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid te waarborgen.
Voorbeelden daarvan zijn dat iedereen verplicht is een verzekering af te sluiten voor een basispakket
en dat zorgverzekeraars verplicht zijn iedereen als klant te accepteren voor het basispakket.
Na het verschijnen van de nota ‘Vraag aan bod’ heeft de overheid een aantal beleidswijzigingen
doorgevoerd die het doel hadden de marktwerking te stimuleren. Hieronder enkele mijlpalen:
Invoering B-segment7
In 2005 is een nieuwe financieringssystematiek op basis van Diagnosebehandelcombinaties (DBC’s)
ingevoerd in de ziekenhuiszorg. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen het DBC-A en DBC-B
segment. Voor de geleverde diensten in het DBC-A segment gelden vaste tarieven, terwijl voor de
diensten in het DBC-B segment de tarieven het resultaat zijn van onderhandelingen tussen
zorgaanbieders en zorgverzekeraars. 8
6 http://www.atriummc.nl/Strategie.11050.0.html
7 http://www.wza.nl/patienten/tarieven/a--en-b-segment
8 http://www.cbs.nl/nl-NL/menu/methoden/toelichtingen/alfabet/d/diagnosebehandelcombinaties.htm
10 __________________________________________________________________________
Ongeveer 66% van de behandelingen in een ziekenhuis vallen binnen het A-segment. Voor de DBC's
in het A-segment segment gelden vaste tarieven. De A-segmenttarieven worden landelijk vastgesteld
door de Nederlandse Zorgautoriteit. Ziekenhuizen zijn verplicht deze tarieven te hanteren en mogen
hier niet van afwijken.
In het B-segment, de veel voorkomende (niet spoedeisende) ziekenhuisbehandelingen bepaalt de
overheid niet langer de tarieven, maar is er sprake van marktwerking en vrije prijsvorming. Terwijl in
eerste instantie 7% van de behandelingen in het B-segment was ondergebracht, is dit intussen
uitgebreid tot 34% van de behandelingen in een ziekenhuis. Vooral in 2009 is de omvang van het
DBC-B segment verder vergroot van circa 20 naar 34% van de totale DBC-gefinancierde zorg. Tegelijk
met de overheveling van de curatieve geestelijke gezondheidszorg uit de Algemene Wet Bijzondere
Ziektekosten (AWBZ) naar de Zorgverzekeringswet (Zvw) in 2008 is in de geestelijke gezondheidszorg
ook een nieuwe financieringssystematiek op basis van DBC’s ingevoerd.
De Nederlandse Zorgautoriteit stelt voor de behandelingen in het B-segment wel de
honorariumbedragen van de hoofdspecialist vast. Zorgverzekeraars kunnen voor deze behandelingen
met ziekenhuizen onderhandelen over de prijs en voor de consument de beste oplossing zoeken als
het gaat om de prijs en kwaliteit van de zorg.
Invoering Wet toelating zorginstellingen9 10
Zorginstellingen hebben een toelating nodig wanneer zij zorg willen aanbieden die op grond van de
Zorgverzekeringswet of AWBZ voor vergoeding in aanmerking komt. De introductie van de Wet
toelating zorginstellingen (WTZi) heeft per januari 2006 de toetredingsmogelijkheden voor nieuwe
zorgaanbieders verruimd. Zo is de toelating losgekoppeld van de vergunning om te mogen bouwen.
De Wet toelating zorginstellingen (WTZi) regelt deze toelatingen, stelt regels over goed bestuur en
bepaalt daarnaast in welke gevallen winst uitgekeerd mag worden. Zelfstandige behandelcentra
kunnen vrijelijk alle zorg in het B-segment aanbieden (naast alle niet-klinische zorg in het A-
segment). Het doel van de WTZi is om geleidelijk meer vrijheid en verantwoordelijkheid voor de
zorginstellingen te creëren, door minder overheidsbemoeienis met de capaciteit.
Invoering Wet marktordening gezondheidszorg11 12
Per 1 oktober 2006 is de Wet marktordening gezondheidszorg (Wmg) ingevoerd. De Wet
marktordening gezondheidszorg (Wmg) bevat regels voor een doelmatig en doeltreffend stelsel van
zorg en helpt de ontwikkeling van de kosten van de zorg in de greep te houden. In de Wmg zijn onder
meer opgenomen de prestaties en tarieven die onder de Wet tarieven gezondheidszorg (Wtg) vielen,
en de taken en bevoegdheden van de nieuw opgerichte Nederlandse Zorgautoriteit.
Invoering Zorgverzekeringswet en Wet zorgtoeslag13
Met ingang van 1 januari 2006 werden in Nederland de Zorgverzekeringswet (Zvw) en de Wet
zorgtoeslag (Wzt) ingevoerd. Met de komst van deze wetten is de manier waarop curatieve zorg
9 http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/wet-toelating-zorginstellingen
10 http://www.rivm.nl/vtv/object_document/o7802n34424.html
11 http://www.rivm.nl/vtv/object_document/o7802n34424.html
12 http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/zorgverzekering/wet-marktordening-gezondheidszorg-wmg
13 http://www.rivm.nl/vtv/object_document/o7802n34424.html
FIT Den Haag - Gezondheidszorg in Nederland | januari ‘11 _________________________________________________________ 11
wordt gefinancierd, ingrijpend veranderd. Deze wijziging van het ziektekostenstelsel wordt
doorgaans aangeduid met de term stelselherziening of stelselwijziging. De belangrijkste
veranderingen zijn:
Het onderscheid tussen ziekenfonds en particulier is verdwenen. In plaats daarvan heeft iedereen
één standaard basisverzekering en, indien gewenst, aanvullende verzekeringen.
Iedereen is vrij om te kiezen bij welke zorgverzekeraar hij of zij zich verzekert voor de
basisverzekering.
Verzekeraars hebben een acceptatieplicht voor de basisverzekering.
Een risicoverevening voor verzekeraars compenseert voor verschillen in verwachte
zorgconsumptie.
Burgers hebben een verzekeringsplicht voor de basisverzekering.
Verzekeraars hebben niet langer een contracteringsplicht. Ze mogen zelf bepalen met welke
zorgaanbieders ze contracten sluiten.
Verzekerden onder een bepaalde inkomensgrens hebben recht op zorgtoeslag. Deze
inkomensgerelateerde toeslag compenseert voor een deel de kosten van de premie voor de
zorgverzekering.
Gezien de overgang naar een zorgstelsel met meer marktwerking geleidelijk gebeurt, zijn de
resultaten nog niet volledig zichtbaar. Tendensen en ontwikkelingen worden aangegeven, en
bepaalde knelpunten worden blootgelegd en geremedieerd. Zo publiceerde de Nza in december
2010 haar onderzoek “Good Contracting Practices, Zorgverzekeraars en vrije beroepsoefenaren”
(december 2010) blijkt dat in de transitie van volledige regulering naar gereguleerde marktwerking
met vrije prijzen zorgverzekeraars en vrije beroepsbeoefenaren in de eerstelijnszorg verschillende
knelpunten bij het contracteerproces ervaren.14
Naast de NZa houdt ook de Nederlandse Mededingingsautoriteit (Nma) een oogje in het zeil. Deze
laatste publiceerde in maart 2010 haar geactualiseerde versie van ‘Richtsnoeren voor de Zorgsector’
waarin zij gewag maakt van enkele ontwikkelingen en waarbij zij opmerkt dat meer samenwerking in
de zorg goed is als deze de kwaliteit van de zorg ten goede komt. Met deze aangepaste versie
verwacht de NMa dat het voor zorgaanbieders, zorgverzekeraars en andere partijen duidelijker
wordt welke samenwerkingsvormen en gedragingen wel en niet zijn toegestaan op basis van de
Mededingingswet. Daartoe heeft de NMa een brede consultatie onder zorgaanbieders,
zorgverzekeraars, brancheverenigingen en andere deskundigen uitgevoerd om de richtsnoeren beter
aan te laten sluiten op de vragen die in het veld leven en rekening te kunnen houden met specifieke
kenmerken en actuele ontwikkelingen. 15
Enkele door de Nma aangegeven ontwikkelingen waar zij een antwoord biedt op potentiële risico’s,
zoals minder concurrentie en vermindering van de keuzevrijheid van de patiënt, zijn bvb de tendens
tot het beter coördineren van de zorg rondom de zorgvraag van de patiënt door het opzetten van
14
http://www.zorgmarktresearchbase.nl/good-contracting-practices.115161.lynkx?RapportPointer=9-122275-125843-569906
15 Richtsnoeren voor de zorgsector, NMa, maart 2010
http://www.nmanet.nl/nederlands/home/Actueel/Nieuws_Persberichten/NMa_Nieuwsberichten/Nieuwsbe
richten_2010/2010_Q1/11-10_NMa_herziet_Richtsnoeren_voor_de_zorgsector.asp;
http://www.nmanet.nl/Images/Richtsnoeren%20voor%20de%20zorgsector_tcm16-135479.pdf
12 __________________________________________________________________________
integrale zorgketens (samenwerkingsverbanden tussen verschillende typen van instellingen en
beroepsbeoefenaren in de zorg). Daarnaast bieden zorgaanbieders steeds meer een volledig pakket
van zorgproducten of – diensten, in plaats van een specifiek zorgproduct. Verder signaleert de Nma
de tendens tot extramuraliseren (zorg die voorheen werd aangeboden in een intramurale setting
wordt steeds meer vervangen door extramurale zorg). Er komen in de zorg ook meer en meer
professionele standaarden en minimale kwaliteitseisen met meer specialisatie tot gevolg.
1.2 UITGAVEN AAN ZORG IN 200916
In 2009 bedroegen de totale uitgaven aan de zorg, gezondheids- en welzijnszorg samen, 83,8 miljard
euro. Dit is 5,8% meer dan in 2008. In de periode 2005-2009 zijn de uitgaven aan zorg steeds harder
gaan groeien. De stijging in 2009 is iets lager dan een jaar eerder. Maar in 2008 werd dit beïnvloed
door de incidentele sterke stijging van de uitgaven aan hulpmiddelen (brillen). Door een toenemend
aantal banen en de stijging van de lonen nam de loonsom van de zorginstellingen in 2009 met
ongeveer 5,5% toe.
De uitgaven aan ziekenhuiszorg en specialistenpraktijken zijn in 2009 met 7,3% gestegen. In 2008
bedroeg de stijging bijna 9%. De uitgaven aan ziekenhuiszorg en specialistenpraktijken maken ruim
een kwart uit van de totale uitgaven aan zorg.
De kosten voor de ziekenhuiszorg (algemene ziekenhuizen en de Universitaire Medische Centra’s)
stegen van 16.595 miljoen euro in 2008 tot 17.970 miljoen euro in 2009, een stijging met 8,3%.17
De uitgaven aan tandartsen- en paramedische praktijken zijn in 2009 met 8,1 en 7,6% gestegen. Bij
de tandheelkundige zorg namen voornamelijk de kosten van implantaten en prothesen bij
volwassenen toe. De uitgaven aan huisartsenpraktijken vertoonden een groei van 2,7%.
De uitgaven aan via apotheken verstrekte geneesmiddelen zijn met 1,7% toegenomen. De
voortzetting van het preferentiebeleid van de zorgverzekeraars heeft geleid tot een verdere
prijsdaling van medicijnen waarvan het patent is verlopen. Het preferentiebeleid houdt in dat een
zorgverzekeraar binnen een groep van onderling vergelijkbare geneesmiddelen een voorkeursmiddel
aanwijst. Meestal is dat het goedkoopste geneesmiddel in de groep.
De uitgaven aan gehandicaptenzorg en ouderenzorg zijn in 2009 gestegen met 9,0 en 4,7%. De groei
bij de gehandicaptenzorg is onder meer het gevolg van capaciteitsuitbreidingen, terwijl de relatief
beperkte groei bij de ouderenzorg is veroorzaakt door versoberingen op het gebied van begeleiding.
De uitgaven aan geestelijke gezondheidszorg laten in deze eerste raming een forse groei zien in 2009.
Over de laatste twee jaar zijn deze uitgaven met gemiddeld ongeveer 8,5% per jaar toegenomen. De
overgang in 2008 van een groot deel van de geestelijke gezondheidszorg van de AWBZ naar de
Zorgverzekeringswet, in combinatie met de introductie van een nieuwe financieringssystematiek,
16
Groei van de uitgaven aan zorg blijft hoog, CBS Persbericht, 20 mei 2010 http://www.cbs.nl/NR/rdonlyres/F5F32F89-F844-45DF-8A7C-B376666544C5/0/pb10n039.pdf
17 Kengetallen Nederlandse Ziekenhuizen 2009, Dutch Hospital Data, november 2010,www.dutchhospitaldata.nl
FIT Den Haag - Gezondheidszorg in Nederland | januari ‘11 _________________________________________________________ 13
heeft tot gevolg dat de cijfers over de geestelijke gezondheidszorg met extra onzekerheden zijn
omgeven.
Het aandeel van de zorguitgaven in het bruto binnenlands product (bbp) is in 2009 gestegen tot
14,7%. In 2008 was dit nog 13,3%. Deze forse stijging is het gevolg van een sterke daling van het bbp
(-4,0%) door de economische recessie gecombineerd met een voortgaande groei van de
zorguitgaven.
Ook in 2002-2003 was er sprake van een sterke stijging van het aandeel van de zorguitgaven in het
bbp. In deze periode groeide de Nederlandse economie nauwelijks. Destijds is dit niet gevolgd door
een periode waarin het aandeel van de zorguitgaven daalde.
In 2009 bedroegen de uitgaven per hoofd van de bevolking 5069 euro tegen 4818 euro in 2008
(+5,2%). In onderstaand tabel zijn de uitgaven aan aanbieders van zorg te vinden van de jaren 2007-
2009.
14 __________________________________________________________________________
1.3 BESPARINGEN BASISPAKKET IN 200918
In 2009 is in totaal 58 miljard euro besteed aan de zorg. In 2009 zijn uit het basispakket geschrapt:
slaap en kalmeringsmiddelen (benzodiazepinen). Vergoeding van deze middelen is onder
voorwaarden alleen nog mogelijk bij epilepsie, angststoornissen, psychiatrische problematiek en
terminale zorg. Bij de vergoeding van cholesterolverlagers hebben gelijkwaardige maar goedkopere
middelen de voorkeur. Duurdere middelen worden niet meer vergoed, tenzij de arts voorschrijft dat
dit middel medisch noodzakelijk is voor een patiënt. Verder is de vergoeding van middelen ter
behandeling van erectiestoornissen geschrapt. Ten aanzien van hulpmiddelen is de vergoeding van
sta-op-stoelen met uitsluitend een sta-op systeem, allergeenvrije en stofdichte bedhoezen en
faxapparatuur voor auditief gehandicapten geschrapt. De totale besparing is 125 miljoen euro.
Daarnaast is de behandeling van dyslexie voor bepaalde groepen in het pakket opgenomen en is de
eigen bijdrage psychotherapie van 15,60 euro komen te vervallen. De kosten hiervan zijn
respectievelijk 27,9 miljoen euro en 23,9 miljoen euro.
18
http://www.verantwoordingsdag.nl/FJR_en_Verantwoordingsbrief/Cijfers_en_feiten/Volksgezondheid_Welzijn_en_Sport
FIT Den Haag - Gezondheidszorg in Nederland | januari ‘11 _________________________________________________________ 15
1.4 OMZET BIJ ZORGINSTELLINGEN
Op basis van berekeningen van het CBBS groeide de omzet van zorginstellingen in 2009 sterk.
Ondanks de economische krimp was de omzetgroei van de zorginstellingen in 2009 in lijn met die in
voorgaande jaren. Ook de winst is fors gestegen. Toch leed ongeveer een op de zeven
zorginstellingen vorig jaar verlies.19
In 2009 groeide de omzet van zorginstellingen met 6,4%. De omzet van de ziekenhuizen, instellingen
voor gehandicaptenzorg (GHZ), geestelijke gezondheidszorg (GGZ) en de verpleeg- en
verzorgingshuizen en thuiszorg (VVT) kwam in 2009 uit op 47 miljard euro.
De omzetgroei in ziekenhuizen is met name toe te schrijven aan meer dagopnames, vooral in het vrij
onderhandelbare segment van Diagnosebehandelcombinaties (DBC’s). Bij de GHZ komt dat door
capaciteitsuitbreidingen en bij de GGZ door meer poliklinische behandelingen en beschermd wonen.
De omzetgroei in de VVT was lager dan gemiddeld door de overheidsmaatregelen om de AWBZ-
aanspraken op begeleiding te beperken.
Jaarlijkse omzetgroei per zorgsector, 2007 - 2009
Volgens het CBS is ook de winstgevendheid van zorginstellingen (berekend als de som van het
bedrijfsresultaat, financieel resultaat en buitengewoon resultaat, gedeeld door de totale
bedrijfsopbrengsten) in 2009 verbeterd, vooral bij de GGZ en VVT. Daar namen de winstpercentages
toe van 0,5 en 0,1 in 2008 naar 1,9% voor beide in 2009. De winstgevendheid van de GHZ
verdubbelde naar 3%. De winst van de ziekenhuizen ten slotte nam minder snel toe, van 1,3% in
19
Hoge omzetgroei en meer winst bij zorginstellingen, CBS, Webmagazine, 10 november 2010, www.cbs.nl
16 __________________________________________________________________________
2008 naar 1,5% in 2009. In 2009 maakten de zorginstellingen samen een winst van bijna 900 miljoen
euro.
De GGZ krabbelde in 2009 weer op na een moeilijk 2008 waarin extra kosten werden gemaakt door
de invoering van een nieuw declaratiesysteem op basis van DBC’s voor de geneeskundige GGZ. De
VVT-sector deed het beter doordat de huishoudelijke hulp onder de Wmo door hogere tarieven
minder verliesgevend is geworden. Het opbouwen van vermogensreserves door het maken van winst
is van belang om de steeds grotere risico’s te dekken die zorginstellingen lopen door meer
marktwerking.
Winstgevendheid per zorgsector, 2007-2009
Algemeen gesteld was in 2009 ongeveer een op de zeven zorginstellingen verlieslatend; een 1/3 van
de instellingen, met uitzondering van de ziekenhuizen, had in 2009 een winstmarge boven 5%; de
meeste instellingen behaalden winstpercentages tussen 0 en 5.
FIT Den Haag - Gezondheidszorg in Nederland | januari ‘11 _________________________________________________________ 17
Instellingen per zorgsector naar de mate van winstgevendheid, 2009
1.5 NIEUWE PROCESSEN - INKOOP VOOR DE ZORG EN DE ZORGINKOOP
De inkoop voor de zorgsector gebeurt door de zorginstellingen: ziekenhuizen, verpleeghuizen,
verzorgingshuis. Sinds de zorgverzekeringswet geldt de aanbestedingsplicht niet langer voor de
algemene ziekenhuizen, wel nog voor de Universitair Medische Centra en de AWBZ-gefinancierde
instellingen. In ziekenhuizen kan de druk van zorgverzekeraars als bedreigend worden ervaren, met
teveel oog voor de kosten en te weinig oog voor de kwaliteit; binnen de ziekenhuizen is het
inkoopbeleid idealiter afgestemd op het ziekenhuisbeleid. Inkoopsynergie zal nog toenemen.
Zorginkoop wordt gedaan door de zorgverzekeraars. Sinds de koerswijziging vanaf 2006 positioneren
de zorgverzekeraars zich nog duidelijker als zorginkopers bij de zorgaanbieders. Op het jaarcongres
van de Nederlandse Vereniging voor Inkoopmanagement – NEVI in januari 2010 stelde Achmea
zorgverzekeraar dat zij innovatie in de inkoop noodzakelijk is om de stijgende zorgkosten in relatie
met het BNP onder controle te houden. Achmea Zorginkoop doet de zorginkoop voor 8 labels, voor
3,5 miljoen verzekerden, en ziet dit als een nieuwe business case die naar de toekomst toe nog sterk
zal veranderen, met meer nadruk op ‘gezondheidswinst’.20
20
Achemea Zorginkoop ‘met inkoop het verschil maken’, Hans Hopmans, inkoopontwikkeling en innovatie, Achmea Zorg, jaarcongres NEVI Sectie Zorg/NVILG, Almelo, 28 januari 2010
18 __________________________________________________________________________
Het is duidelijk dat dit nog een transitiefase is waarin nieuwe vormen van financiering, van
samenwerking, tegelijk met het groeiend bewustzijn van de zorgpatiënt, het licht zullen zien, onder
de noodzaak van verdere professionalisering, meer efficiëntie en kostenbesparing.
Eind 2009 startte het Utrechtse investeringsfonds Gilde Healthcare Partners met een
groeikapitaalfonds voor zorgbedrijven. Het richt zich specifiek op dienstverlenende zorgbedrijven,
vooralsnog enkel in bedrijven die al winst mogen uitkeren.21 22 In augustus 2010 deelde Philips mee
te participeren in dit fonds, zonder de precieze omvang van de belegging te noemen. Het fonds krijgt
de naam Gilde Healthcare III en gaat investeren in jonge, groeiende zorgondernemingen. In totaal
moet het fonds een omvang krijgen van 200 miljoen euro. Philips krijgt een minderheidsbelang. 23
In december 2010 sloot Philips een megacontract af met de Alysis Zorggroep, in de vorm van een
tienjarig samenwerkingscontract voor de levering van beeldvormende apparatuur. Bijzonder is hier
dat Philips het ziekenhuis strategisch zal adviseren en ondersteunen bij de verbetering van de
werkprocessen. Met het contract zijn ongeveer tachtig beeldvormende apparaten gemoeid
(echografie, röntgen, mammografie, CT, MRI, Pet/CT-scanners en apparatuur voor minimaal
invasieve vaatchirurgie). De zorggroep werkt al sinds 2008 samen met Philips.
Eerder ging Philips al een langdurige samenwerking aan met het Maasziekenhuis in Boxmeer, het
Rijnland Ziekenhuis in Leiderdorp en Orbis in Sittard.24
21 http://www.zorgvisie.nl/Nieuws/Artikel/Gilde-start-nieuw-kapitaalfonds-voor-zorgbedrijven.htm 22
http://www.zorgvisie.nl/Nieuws/NZa-experimenteert-met-winstuitkering-in-de-zorg.htm 23
http://www.zorgvisie.nl/Financien/Zorginvesteringsfonds-gespekt-door-Philips.htm 24
http://www.zorgvisie.nl/Ondernemen/Philips-en-Alysis-Zorggroep-sluiten-megacontract.htm
FIT Den Haag - Gezondheidszorg in Nederland | januari ‘11 _________________________________________________________ 19
2. DE ROL VAN DE OVERHEID EN DE ZORGVERZEKERAARS
2.1 ROL VAN HET MINISTERIE VAN VOLKSGEZONDHEID
De verantwoordelijkheid van de gezondheidssector in Nederland valt onder het ministerie van
Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Ongeveer 5000 ambtenaren van dit ministerie maken het
overheidsbeleid op het terrein van de gezondheidszorg, de maatschappelijke zorg en sport.
Op het gebied van volksgezondheid hanteert het ministerie de volgende speerpunten:
Mensen moeten gestimuleerd worden tot gezond gedrag. Mensen die problemen hebben met hun
gezondheid, incl. mensen met een lichamelijke of verstandelijke handicap, moeten tijdig een beroep
kunnen doen op de huisarts, het ziekenhuis of andere vormen van gezondheidszorg. Zij zijn daarvoor
verzekerd en hebben dus recht op zorg. Samen met ziektekostenverzekeraars, aanbieders van zorg
en patiëntenorganisaties zorgt het ministerie van VWS dat er genoeg voorzieningen zijn en dat
mensen voldoende keuzemogelijkheid hebben.25
De algemene beleidsdoelstelling van het nieuwe kabinet Rutte op het vlak van gezondheidszorg
wordt omschreven als: “Een goed werkend en innoverend zorgstelsel gericht op een optimale
combinatie van kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid voor de burger.”
Inzake curatieve zorg zal om de algemene doelstelling te realiseren, ingezet worden op:
Het transparant maken van geleverde kwaliteit door zorgaanbieders
Het oprichten van een nationaal kwaliteitsinstituut gezondheidszorg
De versterking van de eerste lijn en zorg dichtbij huis
De bevordering van meer doelmatigheid in de zorg
Voorbereiden van de aanpassing van de bekostiging per 2012 van medisch specialisten
waarmee compensatie van eventuele overschrijdingen kan worden afgedwongen. 26
Het VWS is in dit kader verantwoordelijk voor het scheppen van randvoorwaarden om de kwaliteit,
de toegankelijkheid, de veiligheid en de betaalbaarheid van de curatieve zorg te waarborgen voor de
burger. Deze verantwoordelijkheid wordt onder andere ingevuld door:
Het versterken van de positie van de patiënt, zodat deze in staat is om zijn rol als
zorgconsument te vervullen.
Het scheppen van randvoorwaarden om het innoverend vermogen van de gezondheidszorg te
waarborgen.
Een goed werkend stelsel, waarin zorgverzekeraars in staat worden gesteld een betaalbaar
verzekerd pakket aan te bieden.
De prestaties van het stelsel worden gemonitord met de zorgbalans (zie hiervoor www.rivm.nl). De
zorgbalans schetst aan de hand van ongeveer honderd indicatoren een beeld van de kwaliteit, de
toegankelijkheid en de betaalbaarheid van de Nederlandse gezondheidszorg. Ook geven de volgende
25
http://www.rijksoverheid.nl/ministeries/vws/organisatie 26
http://www.rijksbegroting.nl/2011/voorbereiding/begroting,kst148633_7.html
20 __________________________________________________________________________
evaluaties en monitors inzicht in de werking van het gezondheidszorgstelsel: evaluatie verplicht eigen
risico, monitor cure en de marktscan zorgverzekeringsmarkt.27
Het ministerie van VWS werkt samen met meerdere diensten en instellingen, enkele voorbeelden
hiervan zijn:
College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG)
Het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) is een zelfstandig college dat
beslissingen neemt over het op de markt toelaten van geneesmiddelen. Daarmee bevordert
het CBG het goed en veilig gebruik van geneesmiddelen in Nederland.
Centraal Informatiepunt Beroepen Gezondheidszorg (CIBG)
Het agentschap CIBG is een uitvoeringsorganisatie binnen het ministerie van VWS, die op basis
van wetgeving of vastgesteld beleid besluiten neemt, gegevens registreert, vergunningen en
verloven afgeeft en ondersteuning biedt aan commissies en colleges met een controlerende
functie in de gezondheidszorg.
Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ)
De Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) houdt toezicht op de volksgezondheid, zowel op
de manier waarop de zorg georganiseerd is als op de kwaliteit van de geleverde zorg. De
Inspectie rapporteert en adviseert hierover aan de overheid en aan de zorginstellingen. De
Inspectie voor de Gezondheidszorg is een onderdeel van het Staatstoezicht op de
volksgezondheid.
Nederlands Vaccin Instituut (NVI)
Het Nederlands Vaccin Instituut (NVI) is Nederlands grootste producent en distributeur van
vaccins. Het instituut is een van de weinige instituten in de wereld dat voor het eigen land
vaccins maakt in opdracht van de overheid. Het NVI levert bijvoorbeeld de vaccins voor het
Rijksvaccinatieprogramma. Het NVI is een agentschap van het ministerie van VWS. Op deze
wijze kan de overheid het Rijksvaccinatieprogramma zelf aansturen en is de overheid
onafhankelijk van commerciële vaccinproducenten. Het NVI maakt en distribueert ook vaccins
voor reizigers die bijvoorbeeld naar de tropen gaan. Daarnaast zorgt het NVI ervoor dat in het
najaar de griepprik beschikbaar komt.
Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM)
Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) is een kennis- en
onderzoeksinstituut, gericht op de bevordering van de publieke gezondheid en een gezond en
veilig leefmilieu. De kerntaken van het RIVM, die zowel in nationale als internationale context
worden uitgevoerd, dienen als beleidsondersteuning voor de overheid.
2.2 NEDERLANDSE ZORGAUTORITEIT (NZA)28
De NZa is opgericht per 1 oktober 2006 en heeft de opdracht goed werkende zorgmarkten te maken
en te bewaken. De belangen van de consument staan hierbij centraal. Door de intrede van
marktwerking hebben zorgaanbieders en zorgverzekeraars meer vrijheid en eigen
verantwoordelijkheid, maar als de belangen van de consument in het geding komen, grijpt de NZa in.
27
http://www.rijksbegroting.nl/2011/voorbereiding/begroting,kst148633_7.html 28
http://www.nza.nl/organisatie/overdenza/
FIT Den Haag - Gezondheidszorg in Nederland | januari ‘11 _________________________________________________________ 21
De NZa houdt toezicht op het gedrag van alle zorgaanbieders en zorgverzekeraars op de curatieve en
langdurige zorgmarkt en kijkt of zij de wet naleven. De NZa stelt regels, budgetten en tarieven vast
voor dat deel van de zorg dat is gereguleerd en stelt condities voor marktwerking vast, die geheel of
gedeeltelijk geliberaliseerd kunnen worden.
Indien zorgaanbieders een overtreding begaan kan de NZa zogenaamde handhavinginstrumenten29
inzetten: van het geven van een aanwijzing tot de toepassing van bestuursdwang, het opleggen van
een last onder dwangsom, of van een boete. Het kan zelfs opteren tot het openbaar maken van
bepaalde handhavingmaatregelen.
De algemene uitgangspunten van het NZa2 zijn:
Inhoudelijk:
Versterking van de positie van de consument
Het bewerkstelligen van normconform gedrag
Het overdragen van normen
Procesmatig:
De plicht om bij wetsovertredingen te handhaven
Een zorgvuldige belangenafweging en evenredigheid
Stappenplan en criteria bij de inzet van sancties
In het kader van de rapportering en bewaking brengt de Nza o.a. de Marktscan
Zorgverzekeringsmarkt uit. Zo stelde de Nza in haar in juli 2010 uitgebracht Marktscan
Zorgverzekeringsmarkt dat er sprake is van een stabiele situatie op de zorgverzekeringsmarkt. Het
aantal verzekerden dat gewisseld is van zorgverzekeraar is in 2010 gestegen naar 4,3% (2009 3,6%).
Het aantal collectief verzekerden is iets toegenomen (van 62% in 2009 naar 64% in 2010) en het
aantal verzekerden met een aanvullende verzekering is afgenomen. In 2010 is een groot aantal
polissen verschoven van gecontracteerde naar deels gecontracteerde zorg.30
Daarnaast is uit het rapport «Uitvoering Zvw 2008» (kamerstuk 29 689, nr. 288) gebleken dat
zorgverzekeraars de publieke randvoorwaarden (acceptatieplicht, verbod op premiedifferentiatie en
de zorgplicht) hebben nageleefd.31
2.3 ZORGVERZEKERAARS
Zoals reeds in het vorige hoofdstuk besproken, kent Nederland sinds 1 januari 2006 een nieuw
zorgverzekeringsstelsel. Een aantal oude verzekeringsvormen (ziekenfonds, particuliere verzekering
en de ambtenarenregeling) bestaat niet meer. Daarvoor in de plaats is er één zorgverzekering met
een wettelijk omschreven basispakket dat wordt aangeboden door de zorgverzekeraars, die
daarnaast aanvullende verzekeringen aanbieden.
29
http://www.nza.nl/104107/141620/Handhavingsplan.pdf 30
http://www.rijksbegroting.nl/2011/voorbereiding/begroting,kst148633_7.html 31
http://www.rijksbegroting.nl/2011/voorbereiding/begroting,kst148633_7.html
22 __________________________________________________________________________
De zorgverzekeraars bieden op basis van de Zorgverzekeringswet een wettelijk vastgesteld
basispakket, met alle noodzakelijke zorg. De zorgverzekering kent een verzekeringsplicht, een
acceptatieplicht en een uniforme premie per verzekeraar. Door de acceptatieplicht mogen
zorgverzekeraars niemand uitsluiten op basis van zijn of haar gezondheidstoestand of financiële
draagkracht. Vanwege de acceptatieplicht en de uniforme premiestelling is het noodzakelijk dat de
zorgverzekeraars de hoge risico’s, en daarmee de hoge kosten, kunnen delen. Middels een
vereveningssysteem worden de risico’s over alle (basis-)zorgverzekeraars verdeeld via een aantal
verdeelsleutels.
Naast dit basispakket (de zorgverzekering) mogen zorgverzekeraars aanvullende verzekeringen
aanbieden. Deze kan men vrijwillig en in aanvulling op de zorgverzekering afsluiten. Elke
zorgverzekeraar kan de inhoud van deze pakketten, de premie en het eventuele eigen risico
vaststellen. Er geldt geen acceptatieplicht.
De ondernemingen die in Nederland zorgverzekeringen aanbieden, zijn verenigd in Zorgverzekeraars
Nederland (ZN), die hun belangen behartigt. De hoofdactiviteit van ZN is het realiseren van
voorwaarden waarbinnen de leden het vak van zorgverzekeraar optimaal kunnen uitoefenen. Hierbij
kan gedacht worden aan procesondersteuning, informatievoorziening en PR en het
vertegenwoordigen van de branche in overleg met de overheid en branche- en beroepsorganisaties
in de zorg.
De ZN kent de volgende leden:
Achmea Zorg Van de Mortelstraat 4 2203 JD Noordwijk www.achmea.nl Tel: +31 (0)71 3670911 De leden die onder Achmea vallen zijn: Avéro Achmea Zorgverzekeringen, FBTO Zorgverzekeringen, Groene Land PWZ Achmea Zorgverzekeringen, Interpolis Zorgverzekeringen, OZF Zorgverzekeringen, Zilveren Kruis Achmea Zorgverzekeringen en Agis.
Amersfoortse Zorgverzekering Stadsring 15 3811 HM Amersfoort www.amersfoortse.nl Tel: +31 (0)33 4642911 Fax: +31 (0)33 4642930 (De Amersfoortse is onderdeel van Fortis Verzekeringen Nederland.)
ASR Nederland Archimedeslaan 10 3584 BA Utrecht www.asrnederland.nl Tel: +31 (0)30 2579111 Fax: +31 (0)30 2578300 ASR Nederland omvat de labels Ardanta, De Amersfoortse, Europeesche Verzekering, Falcon Leven en ASR.
AZVZ Radarweg 60 1043 NT Amsterdam www.scheepvaartnet.nl Tel: +31 (0)20 5866666 Fax: +31 (0)20 5866665 Sinds de zorgverzekeringswet richt de AZVZ zich via collectieve contracten specifiek op de werknemers in de maritieme sectoren.
FIT Den Haag - Gezondheidszorg in Nederland | januari ‘11 _________________________________________________________ 23
IZZ Zorgverzekeraar Postbus 30374 6503 HZ Nijmegen www.izz.nl Tel: 0900 0274 IZZ biedt ziektekostenverzekeringen aan voor mensen werkzaam in de gezondheidszorg.
Menzis Postbus 75000 7500 KC Enschede www.menzis.nl Tel: +31 (0)88 2224040 De leden van Menzis zijn Anderzorg, Confior en Menzis.
OHRA N.V. Rijksweg West 2 6842 BD Arnhem www.ohra.nl Tel: +31(0)26 4009911 Fax: +31 (0)26 4009404 Per 1 januari 2008 zijn Delta Lloyd Groep en CZ nauwer gaan samenwerken. De marketing en distributie van zorgverzekeringen van de merken Delta Lloyd, OHRA en ABN AMRO Verzekeringen blijft in handen van Delta Lloyd Groep. CZ krijgt met haar zorgverzekeringen exclusief toegang tot het distributienetwerk van Delta Lloyd Groep. Omgekeerd kan Delta Lloyd Groep exclusief verzekeringen voor inkomen en schade- en levenproducten aanbieden aan CZ-klanten.
ONVZ Zorgverzekeraar De Molen 66 3995 AX Houten www.onvz.nl Tel: +31 (0)30 6396222 Fax: +31 (0)30 6351275 ONVZ is een landelijk werkende zorgverzekeraar zonder winstoogmerk.
OOM Verzekeringen Nassaukade 1 2280 GA Rijswijk www.oomverzekeringen.nl Tel: +31 (0)70 3532100 Fax: +31 (0)70 3601873 De verzekeraar OOM richt zich niet op de Nederlandse markt en valt dus niet onder de Zorgverzekeringswet.
Salland verzekeringen Munsterstraat 6 7418 EV Deventer www.salland.nl Tel: +31 (0)570 687000 Fax: +31 (0)570 687300
Stad Holland Zorgverzekeraar
's-Gravelandseweg 555 3119 XT Schiedam www.stadholland.nl Tel: +31 (0)10 2466480 Fax: +31 (0)10 2043596
UVIT
Wijchenseweg 20 6537 TL Nijmegen www.uvit.nl Tel: +31 (0)24 3436666 Fax: +31 (0)24 3436777 De leden die onder UVIT vallen zijn: IZA Zorgverzekeraar · Trias Zorgverzekeraar · Univé Zorg · Univé Zorgverzekeraar · VGZ Zorgverzekeraar · Zorgverzekeraar Cares Gouda · Zorgverzekeraar UMC.
Zorgverzekeraar Zorg en Zekerheid
Haagse Schouwweg 12 2300 AK Leiden www.zorgenzekerheid.nl Tel: +31 (0)71 5825000 Fax: +31 (0)71 5825011
FIT Den Haag - Gezondheidszorg in Nederland | januari ‘11 _________________________________________________________ 25
3. ZORGAANBIEDERS
Nederland kent verschillende zorgaanbieders. In de eerste paragraaf van dit hoofdstuk wordt de
eerstelijnszorg en in de tweede paragraaf wordt de tweedelijnszorg besproken. In de derde paragraaf
wordt aandacht besteed aan verpleging en verzorging en de vierde en laatste paragraaf wordt
besteedt aan thuiszorg.
3.1 EERSTELIJNSZORG
Eerstelijnszorg is zorg die dicht bij huis geboden wordt. De zorgverleners zijn het eerste
aanspreekpunt voor consumenten en men kan daar zonder indicatie of verwijzing terecht. In deze
paragraaf zullen huisartsen, mondzorg en paramedische zorgverleners worden besproken.
3.1.1 HUISARTSEN
Huisartsen vormen de spil van de eerstelijnszorg. De huisarts is het eerste aanspreekpunt voor
mensen met vragen of problemen over gezondheid en ziekte. De huisarts biedt diagnostische,
therapeutische en preventieve medische zorg. De huisartsenzorg is generalistisch, toegankelijk en
persoonsgericht32.
De huisartsenzorg wordt verleend vanuit huisartspraktijken waarin zelfstandig gevestigde huisartsen,
huisartsen-in-dienst-van-een-huisarts (HIDHA), praktijkassistenten en (steeds meer)
praktijkondersteuners werkzaam zijn. Een fulltime huisarts heeft gemiddeld 2.350 patiënten in de
praktijk ingeschreven. Anno 2004 waren er 22.566 banen in de huisartsenzorg. Buiten kantooruren
(avond, nacht, weekend) bieden 121 centrale huisartsenposten (HAP) huisartsenzorg. Daarnaast zijn
er samenwerkingsverbanden van huisartsen die de diensten 's avonds, 's nachts en in het weekend
vanuit de eigen huisartsenpraktijk leveren.
Vroeger had iedere huisarts een eigen praktijk, maar sinds de jaren 70 van de vorige eeuw zijn
huisartsen steeds meer gaan samenwerken. In 2005 waren de solistisch werkende huisartsen ver in
de minderheid: nog maar 27% van alle 8.408 Nederlandse huisartsen werkte in een solopraktijk, 31%
werkte in een duopraktijk en 42% in een groepspraktijk of gezondheidscentrum. In een
gezondheidscentrum werken huisartsen structureel samen met andere eerstelijns hulpverleners,
zoals de fysiotherapeut, de thuiszorg, het maatschappelijk werk en de apotheker33.
In de periode 2005-2008 heeft gemiddeld 72,8% van de bevolking minstens één keer per jaar contact
gehad met een huisarts34. Het gemiddeld aantal contacten per patiënt is de laatste jaren licht
gestegen. Gemiddeld komen de patiënten 2,6 keer per jaar op het spreekuur van de huisarts, in
totaal registreert de huisarts gemiddeld 6,7 contacten met de patiënt. De stijging doet zich voor in
alle leeftijdscategorieën, behalve bij de kinderen onder de vijftien jaar. Het aantal contacten voor 75-
plussers is sinds 1997 het sterkst gestegen.
32
http://www.nationaalkompas.nl/zorg/eerstelijnszorg/huisartsenzorg/huisartsenzorg-samengevat/ 33
http://www.nationaalkompas.nl/zorg/eerstelijnszorg/huisartsenzorg/hoe-is-de-huisartsenzorg-georganiseerd/
34 http://www.zorgatlas.nl/zorg/eerstelijnszorg/huisartsenzorg/gebruik/contact-met-huisarts-2005-2008/
26 __________________________________________________________________________
De huisarts schrijft elk jaar meer recepten voor. Het aantal geneesmiddelvoorschriften steeg vooral
in de leeftijdscategorieën boven 45 jaar, en voornamelijk bij 75-plussers. Bij patiënten onder de 45
jaar daalde het aantal voorschriften. In 2005 kregen patiënten gemiddeld 5,8 recepten per persoon35.
Huisartsen verwijzen patiënten in 4% van alle contacten door naar andere hulpverleners. De meeste
verwijzingen naar een medisch specialist vinden plaats op basis van oog-, knie- en buikklachten.
Binnen de eerste lijn verwijst de huisarts de laatste jaren minder door naar oefentherapie, terwijl de
verwijzingen naar fysiotherapie redelijk gelijk lijken te blijven. Van de 25- tot 45-jarigen worden
relatief de meeste patiënten verwezen naar de geestelijke gezondheidszorg (ggz)36.
Van de totale kosten voor de Nederlandse gezondheidszorg gaat gemiddeld 4% naar de kosten voor
huisartsenzorg. Dit is 36% van de kosten voor eerstelijnszorg. De meeste kosten gaan naar
symptomen en onbeschreven ziektebeelden en ziekten van het bewegingsstelsel en van de
ademhalingswegen37.
De verwachting is dat er een tekort zal ontstaan aan huisartsen. Zowel het aanbod aan als de vraag
naar huisartsenzorg zal stijgen, maar verwacht wordt dat de vraag in de periode 2004-2020 sneller
zal toenemen. De extra opleidingsplaatsen zullen de tekorten naar verwachting niet kunnen
opvangen, omdat steeds meer huisartsen parttime willen werken. Bovendien is de beroepsgroep
sterk verouderd, waardoor de uitstroom in de periode 2005-2020 zal toenemen. Een toename van
het aantal ouderen en chronisch zieken zal de vraag naar huisartsenzorg sterk doen stijgen. Verder
kan de aansluiting tussen vraag en aanbod regionaal ook behoorlijk verschillen38.
3.1.2 MONDZORG39
Mondzorg is gericht op het bereiken en handhaven van een optimale functionaliteit van de mond en
de directe omgeving (wangen, kaakgewricht). De functionaliteit wordt niet alleen bepaald door
fysieke aspecten, maar ook door psychische en sociale aspecten. Dit blijkt onder andere uit de
groeiende zorg gericht op esthetiek. Mondzorg bestaat uit zowel preventieve als curatieve
handelingen.
Bij de mondzorg zijn vaak meerdere beroepsgroepen betrokken, zoals tandarts, kaakchirurg,
orthodontist, mondhygiënist en tandprotheticus. Van deze beroepen is de titel beschermd door
middel van de Wet Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg (Wet BIG). Daarnaast is er inmiddels
een reeks aan ‘afgeleide’ beroepen, waarvan de titel niet beschermd is. Voorbeelden hiervan zijn de
preventieassistent, parodontoloog en tandarts-implantoloog. In januari 2009 bedraagt het totale
aantal geregistreerde tandartsen van 64 jaar of jonger met woon- en/of werkadres in Nederland
8.357.
35
http://www.nationaalkompas.nl/zorg/eerstelijnszorg/huisartsenzorg/hoe-groot-is-het-gebruik-en-waaruit-bestaat-het/
36 http://www.nationaalkompas.nl/zorg/eerstelijnszorg/huisartsenzorg/hoe-vaak-en-waarvoor-verwijzen-huisartsen-door/
37 http://www.nationaalkompas.nl/zorg/eerstelijnszorg/huisartsenzorg/aan-welke-ziekten-en-aandoeningen-wordt-het-geld-besteed/
38 http://www.nationaalkompas.nl/zorg/eerstelijnszorg/huisartsenzorg/zijn-vraag-en-aanbod-voldoende-op-elkaar-afgestemd/
39 http://www.nationaalkompas.nl/zorg/eerstelijnszorg/mondzorg/mondzorg-samengevat/
FIT Den Haag - Gezondheidszorg in Nederland | januari ‘11 _________________________________________________________ 27
Tandartsen gaan steeds meer onderling en met onder andere mondhygiënisten en
preventieassistenten samenwerken. Het gaat dan om zorginhoudelijke samenwerking: zorg en
behandeling worden door meerdere beroepsbeoefenaren uitgevoerd. Van de tandartsen verwijst
90% patiënten door naar een mondhygiënist en delegeert bijna de helft van de tandartsen taken aan
de preventieassistent.
Gebitsafwijkingen zijn verantwoordelijk voor 4,5% van de totale kosten van de gezondheidszorg. In
vergelijking met andere ziekten en aandoeningen wordt aan gebitsafwijkingen relatief veel geld
uitgegeven. Dit komt voornamelijk doordat een groot deel van de bevolking gebruik maakt van
mondzorg. Van de totale zorgkosten die aan gebitsafwijkingen worden besteed, komt 45% voor
rekening van mannen en 55% voor rekening van vrouwen. In de Zorgverzekeringswet is vastgelegd
dat jongeren tot 18 jaar aanspraak kunnen maken op het hele scala van tandheelkundige
verrichtingen
Van de Nederlanders gaat gemiddeld 78,0% minstens één keer per jaar naar de tandarts40. Het
merendeel (61%) komt voor een periodiek onderzoek. Bij de jeugd zijn de behandelingen vooral
preventief van aard, bijvoorbeeld het uitvoeren van fluoride-applicaties en sealants. Bij volwassenen
zijn de behandelingen vooral curatief van aard, zoals het aanbrengen van vullingen en kronen en het
geven van wortelkanaalbehandelingen.
Nederland heeft met 65 tandartsen per 100.000 inwoners weinig tandartsen vergeleken met andere
EU-landen. Volgens de database van de CECDO (Council of European Chief Dental Officers) is Zweden
koploper binnen de EU met 159 tandartsen per 100.000 inwoners. Ook Cyprus en Griekenland tellen
relatief veel tandartsen, respectievelijk 126 en 121 per 100.000 inwoners.
3.1.3 PARAMEDISCHE ZORGVERLENERS
Het Nederlands Paramedisch Instituut (NPi)41 is het landelijk kenniscentrum paramedische zorg.
Paramedische zorg is de beroepsinhoud van twaalf paramedische beroepsgroepen:
diëtisten
ergotherapeuten
fysiotherapeuten
huidtherapeuten
logopedisten
mondhygiënisten
oefentherapeuten Cesar en oefentherapeuten Mensendieck
optometristen
orthoptisten
podotherapeuten
radiodiagnostisch en radiotherapeutisch laboranten, echografisten en medisch nucleair werkers
(Medisch Beeldvorming- en Bestralingsdeskundigen [MBB'ers]).
40
http://www.zorgatlas.nl/zorg/eerstelijnszorg/mondzorg/contact-met-tandarts-2005-2008/ 41
http://www.paramedisch.org
28 __________________________________________________________________________
In Nederland zijn ongeveer 38.000 paramedici werkzaam, waarvan fysiotherapeuten ongeveer 50%
uitmaken. Paramedici vormen na artsen en verpleegkundigen & verzorgenden de derde grote groep
professionals in de zorg.
Paramedici zijn curatief en preventief gericht. Zij voeren hun werkzaamheden uit in de algemene
zorg, in de eerstelijnszorg, in ziekenhuizen, revalidatiecentra, verpleeghuizen en verzorgingshuizen,
en daarnaast in het onderwijs en in bedrijven. Paramedische zorg is gericht op handhaving en
herstellen van de gezondheidstoestand van mensen. Voor meer informatie over deze typen
zorgverleners wordt verwezen naar de website van het Nederlands Paramedisch Instituut. Hier is
tevens een lijst beschikbaar met paramedische beroepsverenigingen:
Diëtisten Coöperatie Nederland (DCN) Bredevoortsestraatweg 66 7121 BK AALTEN T 041 656 02 22 [email protected] www.dcn.nu Ergotherapie Nederland (EN) Kaap Hoorndreef 56b 3563 AV UTRECHT T 030 262 83 56 F 030 261 59 67 [email protected] www.ergotherapienederland.nl Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie (KNGF) Postbus 248 3800 AE AMERSFOORT T 033 467 29 00 F 033 467 29 99 [email protected] www.fysionet.nl Nederlandse Vereniging voor Bedrijfs- en arbeidsfysiotherapeuten (NVBF) Postbus 248 3800 AE AMERSFOORT T 033 467 29 29 [email protected] www.nvbf.nl Nederlandse Vereniging van Diëtisten (NVD) Postbus 526 3990 GH HOUTEN T 030 634 62 22 F 030 634 62 11 [email protected] www.nvdietist.nl
Nederlandse Vereniging van Huidtherapeuten (NVH) Postbus 2047 4200 BA GORINCHEM T 0183 616 682 F 0183 621 601 [email protected] www.huidtherapie.nl Nederlandse Vereniging voor Logopedie en Foniatrie (NVLF) Postbus 75 3440 AB WOERDEN T 0348 45 70 70 F 0348 41 82 90 [email protected] www.nvlf.nl Nederlandse Vereniging voor Manuele Therapie (NVMT) Postbus 248 3800 AE AMERSFOORT T 033 467 29 00 F 033 467 29 99 [email protected] www.nvmt.nl Nederlandse Vereniging van Mondhygiënisten (NVM) Postbus 1166 3430 BD NIEUWEGEIN T 030 657 10 13 F 030 657 18 59 [email protected] www.mondhygienisten.nl Nederlandse Vereniging Medische Beeldvorming en Radiotherapie (NVMBR) Catharijnesingel 73 3511 GM UTRECHT T 030 231 88 42 F 030 232 13 62 [email protected]
FIT Den Haag - Gezondheidszorg in Nederland | januari ‘11 _________________________________________________________ 29
Nederlandse Vereniging van Fysiotherapeuten voor Verstandelijk Gehandicapten (NVFVG) Liendertseweg 7 3814 PG AMERSFOORT [email protected] www.nvfvg.nl Nederlandse Vereniging voor Fysiotherapie bij Bekkenproblematiek (NVFB) Postbus 248 3800 AE AMERSFOORT T 033 467 29 00 [email protected] www.fysionet.nl/index.html?menuID=3075 Nederlandse Vereniging voor Fysiotherapie in de Geriatrie (NVFG) Postbus 248 3800 AE AMERSFOORT T 033 467 29 00 [email protected] www.nvfgnet.nl Nederlandse Vereniging voor Fysiotherapie in de Kinder- en Jeugdgezondheidszorg (NVFK) Postbus 248 3800 AE AMERSFOORT T 033 467 29 00 [email protected] www.nvfk.nl Nederlandse Vereniging voor Fysiotherapie binnen de Lymfologie (NVFL) Impalastraat 32 3523 PN UTRECHT [email protected] www.nvfl.nl Nederlandse Vereniging voor Fysiotherapie volgens de Psychosomatiek (NFP) Postbus 248 3800 AE AMERSFOORT T 033 467 29 00 [email protected] www.kngf-nfp.nl Nederlandse Vereniging voor Fysiotherapie in de Sportgezondheidszorg (NVFS) Postbus 248 3800 AE AMERSFOORT T 033 479 11 30 F 033 467 29 99 [email protected] www.nvfs.nl
www.nvmbr.nl Nederlandse Vereniging voor Orofaciale Fysiotherapie (NVOF) Postbus 248 3800 AE AMERSFOORT T 033 467 29 00 [email protected] www.nvof.nl Nederlandse Vereniging van Orthoptisten (NVvO) Postbus 8578 3503 RN UTRECHT [email protected] www.orthoptie.nl Nederlandse Vereniging van Podotherapeuten (NVvP) Noordse Bosje 18 1211 BG HILVERSUM T 035 624 63 88 F 035 628 67 16 [email protected] www.podotherapie.nl Optometristen Vereniging Nederland (OVN) Postbus 10417 6000 GK WEERT T 0495 58 57 48 F 084 227 89 91 [email protected] www.optometrie.nl Vereniging Hart-, Vaat- en Longfysiotherapie (VHVL) Postbus 248 3800 AE AMERSFOORT T 033 467 29 00 [email protected] www.vhvl.nl Vereniging van Oefentherapeuten Cesar & Mensendieck (VvOCM) Kaap Hoorndreef 54 3563 AV UTRECHT T 030 262 56 27 F 030 262 31 45 [email protected] www.vvocm.nl
30 __________________________________________________________________________
3.2 TWEEDELIJNSZORG
Tweedelijnszorg bestaat uit ziekenhuizen en geestelijke gezondheidszorg. Toegang tot deze zorg
krijgt men alleen na verwijzing van een zorgverlener uit de eerstelijnszorg.
3.2.1 ZIEKENHUISZORG
Ziekenhuiszorg omvat medisch-specialistische hulp en daarmee samenhangende verpleging en
verzorging aan patiënten. Onder medische zorg wordt diagnostiek en therapie verstaan. De zorg
gegeven in ziekenhuizen valt onder cure: het primair op genezing gerichte deel van de
gezondheidszorg. Het omvat eveneens topklinische zorg en traumazorg.
Nederland kent het volgende aantal ziekenhuizen42:
Totaal 148
Algemene Ziekenhuizen, waarvan: 85
SAZ 41
OvA 17
STZ 27
Universitaire Medische Centra (UMC’s) 8
Categorale ziekenhuizen waarvan: 32
Abortusklinieken 1
Audiologische centra 4
Dialysecentra 3
Epilepsie centra 2
Integrale kankercentra (incl. kankerziekenhuizen) 10
Radiotherapeutische centra 4
Astmacenta (incl. Davos) 3
Overig 5
Revalidatie-instellingen 23
Bron: NVZ, NFU - Stand ultimo 2009, waarvan 17 NVZ-lid
De Universitaire Medische Centra (UMC’s) zijn verenigd in de Nederlandse Federatie van
Universitaire Medische Centra (NFU). De andere ziekenhuizen, algemeen en categoraal, zijn verenigd
in de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen. Revalidatie-instellingen zijn verenigd in de koepel
Revalidatie Nederland, 17 van de 23 instellingen zijn tevens lid van de Nederlandse Vereniging van
Ziekenhuizen.
De omzet in gerealiseerd in de algemene ziekenhuizen en de UMC’s bedraagt ruim 18 miljard euro in
2009. In de periode 2005-2009 groeide de omzet gemiddeld met 6,6%.
42
Kengetallen Nederlandse Ziekenhuizen 2009, Dutch Hospital Data, november 2010, http://www.dutchhospitaldata.nl
FIT Den Haag - Gezondheidszorg in Nederland | januari ‘11 _________________________________________________________ 31
De algemene ziekenhuizen en UMC’s stelden in 2009 178.450 FTE personen tewerk. Hiervan werkten
126.420 FTE personen bij de algemene ziekenhuizen en 52.030 FTE personen bij de UMC’s. In de
periode 2005-2009 is het aantal FTE personeelsleden in ziekenhuizen met gemiddeld 1,6% gegroeid.
Het aantal FTE werknemers bij UMC’s groeide, met 2,5% harder dan bij Algemene ziekenhuizen
welke een groei kende van 1,1%.
De capaciteit in de algemene ziekenhuizen en UMC’s uitgedrukt in aantal bedden daalde over de
periode 2005-2009 met 1,2%, te wijten aan de daling van het aantal algemene ziekenhuizen. Deze
daling situeert zich vooral in de ziekenhuizen met bedcapaciteit tussen 300 en 400, en 400 en 600.
32 __________________________________________________________________________
De totale ziekenhuiskosten namen in de periode 2005-2009 toe met 30%. In 2009 bedroegen deze
kosten 17.970 miljoen euro. De personele kosten stegen langzamer (+26,6%) terwijl de materiële
kosten met 39% toenamen.
FIT Den Haag - Gezondheidszorg in Nederland | januari ‘11 _________________________________________________________ 33
34 __________________________________________________________________________
Ziekenhuizen naar groep 2009
FIT Den Haag - Gezondheidszorg in Nederland | januari ‘11 _________________________________________________________ 35
In onderstaand grafiek is een overzicht te vinden van de vijftien grootste Nederlandse ziekenhuizen.
Hoewel deze uit 2006 dateert is de lijst nog steeds up to date:
3.2.1.1 Algemene ziekenhuizen
Een algemeen ziekenhuis is een concentratie van voorzieningen ten behoeve van onderzoek,
behandeling en verpleging. Daarnaast worden in een algemeen ziekenhuis zowel aanstaande artsen
als verpleegkundigen opgeleid43.
Algemene en categorale ziekenhuizen zijn verenigd in de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen,
ofwel de NVZ. Algemene ziekenhuizen zijn weer op te splitsen in de SAZ, OvA en STZ. De SAZ bestaat
uit de ziekenhuizen die zijn aangesloten bij de vereniging Samenwerkende Algemene Ziekenhuizen
en staat voor de kleinere ziekenhuizen. De STZ bestaat uit de ziekenhuizen die zijn aangesloten bij de
vereniging Samenwerkende Topklinische opleidingsZiekenhuizen. De STZ vertegenwoordigt de
grotere, topklinische ziekenhuizen. OvA staat voor overige ziekenhuizen; tot deze groep behoren de
middelgrote ziekenhuizen44. Ziekenhuizen zijn niet verplicht om zich bij een brancheorganisatie aan
te sluiten, maar enkel het Slotervaartziekenhuis Amsterdam is niet aangesloten bij de NVZ.
Uit het brancherapport ‘Vizier op vertrouwen’ uit september 2009 van de NVZ blijkt dat in de
algemene ziekenhuizen een trend van kwaliteitsverbetering zichtbaar is. Ook op het gebied van
43
http://www.zorgatlas.nl/zorg/ziekenhuiszorg/algemene-en-academische-ziekenhuizen/ 44
http://www.dutchhospitaldata.nl/wp-content/uploads/2009/11/kengetallen-nederlandse-ziekenhuizen-2008.pdf
36 __________________________________________________________________________
productiviteit laten de ziekenhuizen goede prestaties zien. Een gemiddelde groei van 2,9% per jaar,
terwijl de stijging in de commerciële sector blijft steken op 1,1%. De omzet van de ziekenhuizen
groeit, zij het bescheiden in 2008, en het resultaat verbetert. Maar het aantal ziekenhuizen dat een
solide financiële basis kent, is te laag. Daarvoor is een financieel resultaat van 3% en een solvabiliteit
van ten minste 15% nodig. In 2008 boekten 11 ziekenhuizen een dergelijk financieel resultaat en 8
hadden daarnaast ook nog de vereiste solvabiliteit. In 2008 produceerde een ziekenhuis met
dezelfde inzet van middelen 15% meer zorg dan in 2003. Alleen al in 2008 is daarmee circa
1,5 miljard euro bespaard. Toch is de financiële positie van de ziekenhuizen onvoldoende. In 2008
leed ongeveer een op de zeven ziekenhuizen verlies, wat wel een vooruitgang is ten opzichte van
2007 toen nog bijna een op de vier ziekenhuizen verlies leed45.
3.2.1.2 Academische ziekenhuizen
Een academisch ziekenhuis heeft een aantal functies dat overeenkomt met de algemene
ziekenhuizen, namelijk de reguliere patiëntenzorg, de topklinische zorg en de opleidingsfunctie voor
medisch specialisten. Daarnaast heeft het universitair medische centrum nog een functie, namelijk
een werkplaatsfunctie (wetenschappelijk onderzoek en onderwijs voor de medische faculteit) en een
ontwikkelingsfunctie (ontwikkeling van nieuwe medische technologieën en behandelwijzen).
Bron: In één oogopslag, Feiten en Cijfers over de Universitair Medische Centra 2009, NFU
45
Persbericht - Prestaties Nederlandse ziekenhuizen gebundeld, 7 september 2009, NVZ
FIT Den Haag - Gezondheidszorg in Nederland | januari ‘11 _________________________________________________________ 37
De UMC’s verrichten hun zorgtaken met een gezamenlijk budget van ongeveer 20% van het
ziekenhuiszorgbudget in Nederland.
Bron: In één oogopslag, Feiten en Cijfers over de Universitair Medische Centra 2009, NFU
Om een beeld te schetsen van de inkomsten van UMC’s is in onderstaand cirkeldiagram
weergegeven wat de inkomsten zijn van de UMC’s (in 2007) en hoe deze binnenkomen:
Bron: In één oogopslag, Feiten en Cijfers over de Universitair Medische Centra 2009, NFU
38 __________________________________________________________________________
Per UMC werd in 2007 de volgende omzet behaald:
Bron: In één oogopslag, Feiten en Cijfers over de Universitair Medische Centra 2009, NFU
De UMC’s coördineren de opleidingen in regio’s verdeeld over Nederland. De opleidingen worden in
samenwerking met voornamelijk stz-ziekenhuizen en andere onderwijsinstellingen gegeven. Met
ruim 31.000 studenten zijn de UMC’s de opleidingsmotor voor de zorg en daaraan gerelateerde
sectoren.
Zoals eerder gemeld verlenen UMC samen met een aantal algemene ziekenhuizen, verenigd in de
Samenwerkende Topklinische opleidingsZiekenhuizen, ook topklinische zorg. Dit is
hooggespecialiseerde zorg (zoals hartchirurgie, neurochirurgie, IVF, etc.), waarvoor relatief dure en
gespecialiseerde voorzieningen nodig zijn, veelal met een apart bekostigingskader. Deze zorg heeft
doorgaans een bovenregionale functie. De stz-ziekenhuizen kunnen gezien worden als high cure
ziekenhuizen. Naast de basiszorg hebben deze ziekenhuizen verschillende topklinische
voorzieningen. Ook een hoog niveau intensive care wordt gezien als topklinische zorg. Kern van het
samenwerkingsverband vormen de medisch specialistische opleidingen.46
Tot slot verlenen een aantal UMC en andere ziekenhuizen traumazorg.47 Een traumacentrum is een
voorziening voor integrale zorg voor de zeer ernstige ongevalpatiënten, en biedt snel inzetbare
spoedeisende hulp, multidisciplinaire intensive care en psychosociale hulp. De integrale aanpak
stimuleert herstel van de slachtoffers.
Er zijn in Nederland elf traumacentra en vier traumahelikopters. Een ziekenhuislocatie kan in
aanmerking komen voor de functie van traumacentrum als het gedurende 24 uur per dag beschikt
over spoedeisende hulp, intensive care en een groot scala aan specialismen. Ook moet een
traumacentrum over een Mobiel Medisch Team (MMT) beschikken, dat op de plek van het ongeval
preklinische hulp kan bieden.
46
http://www.stz-ziekenhuizen.nl/profilering.html 47
http://www.erasmusmc.nl/tczwn/faq/
FIT Den Haag - Gezondheidszorg in Nederland | januari ‘11 _________________________________________________________ 39
In 1999 zijn elf traumacentra aangewezen:
Traumacentrum Zuid West Nederland (Erasmus Medisch Centrum Rotterdam)
TraumaNet AMC
Traumacentrum Noord-West Nederland (VU Medisch Centrum)
Traumazorg Netwerk Midden-Nederland (Universitair Medisch Centrum Utrecht)
Acute Zorgregio Oost (Universitair Medisch Centrum St Radboud Nijmegen)
Traumacentrum Euregio (Medisch Spectrum Twente Enschede)
Traumacentrum Zwolle (Isala Klinieken Zwolle)
Traumacentrum Brabant (St. Elisabeth Ziekenhuis Tilburg)
Traumacentrum A.Z.G. (Universitair Medisch Centrum Groningen)
Traumacentrum Limburg (Academisch Ziekenhuis Maastricht)
Traumacentrum West-Nederland (Leids Universitair Medisch Centrum)
3.2.1.3 Categorale ziekenhuizen48
Categorale instellingen bieden, net als academische- en algemene ziekenhuizen, medisch
specialistische behandelingen en de daarbij noodzakelijke verpleging. Bijzonder is dat deze zorg
gericht is op specifieke groepen ziekten of patiënten. Voorbeelden hiervan zijn revalidatiecentra en
dialysecentra. In 2007 zijn er in Nederland 119 categorale instellingen, die georganiseerd zijn in 62
organisaties. Er wordt een onderscheid gemaakt per type:
Revalidatiecentra (23)
Astmacentra/longrevalidatiecentrum (5)
Epilepsiecentra (2)
Dialysecentra (4)
Audiologischecentra (20)
Radiotherapeutische centra (6)
Enkele van deze centra bieden meerdere diensten aan, waardoor zij onder verschillende typen
vallen. Daarnaast zijn er ook vier categorale instellingen die buiten de indeling vallen en vallen dan
ook onder overige categorale instellingen. In onderstaande kaart zijn de meest recente gegevens
(2007) voor wat betreft locaties van categorale instellingen terug te vinden.
48
http://www.zorgatlas.nl/zorg/ziekenhuiszorg/categorale-ziekenhuizen/locaties-categorale-ziekenhuizen-2007/
40 __________________________________________________________________________
3.2.1.4 Zelfstandige behandelcentra en privéklinieken49
Reguliere ziekenhuizen worden gefinancierd met publieke middelen, privéklinieken worden
gefinancierd door particuliere investeerders. De Zelfstandige Behandel Centra (ZBC's) nemen een
soort tussenpositie in: dit zijn privéklinieken die van de overheid een speciale vergunning hebben
gekregen om 'verzekerde zorg' te leveren. ZBC's kunnen dus net als ziekenhuizen aanspraak maken
op betaling van zorgverzekeraars.
Een particuliere kliniek moet wel aan een aantal voorwaarden voldoen om een ZBC-vergunning te
krijgen. Ze mogen bijvoorbeeld alleen dagbehandelingen uitvoeren, patiënten mogen dus niet langer
dan 24 uur worden opgenomen.
In 2009 zijn er 195 ZBC’s geregistreerd, waarvan er 37 ook B-segment-DBC’s leverden.50
In vergelijking met gewone ziekenhuizen zijn privéklinieken vaak wat kleinschaliger, en het contact
met patiënten kan er dus gemoedelijker en persoonlijker zijn. Door een efficiënte manier van werken
49
http://www.gezondheidsplein.nl/priveklinieken/uitleg/watzijn 50
Kengetallen Nederlandse Ziekenhuizen 2009, Dutch Hospital Data, novemer 2010, www.dutchhospitaldata.nl
FIT Den Haag - Gezondheidszorg in Nederland | januari ‘11 _________________________________________________________ 41
zijn er kortere wachttijden. Daarnaast hebben de meeste privéklinieken zich gespecialiseerd in een of
twee vakgebieden, bijvoorbeeld cardiologie, orthopedie, oogheelkunde, dermatologie of plastische
chirurgie. Dankzij deze concentratie op enkele medische deelgebieden is er veel deskundigheid en
ervaring beschikbaar.
De afgelopen jaren is er een omslag te zien in de benadering van privéklinieken door de regulier
ziekenhuizen en de overheid. Ziekenhuizen zien steeds meer de voordelen in van (aan de instelling
verbonden) particuliere initiatieven. Ook de overheid staat steeds positiever t.o.v. privéklinieken: in
een rapport van de Raad voor de Volksgezondheid en Zorg wordt het advies gegeven om een aantal
beperkingen voor privéklinieken af te schaffen, en om ziekenhuizen meer ruimte te geven voor
private initiatieven.
3.2.2 Geestelijke Gezondheidszorg
De geestelijke gezondheidszorg richt zich op mensen met psychische problemen. De ggz richt zich op
het voorkómen, behandelen en genezen van psychische problemen en stoornissen. Ook richt de ggz
zich op het zo goed mogelijk deelnemen van mensen met een chronische psychiatrische stoornis aan
de samenleving en biedt ze (ongevraagde) hulp aan mensen die ernstig verward en/of verslaafd zijn
en die uit zichzelf geen hulp zoeken. Binnen deze domeinen kan onderscheid gemaakt worden naar
de zwaarte van zorg: eerstelijnszorg, gespecialiseerde zorg, crisisopvang en zorg aan cliënten met
complexe aandoeningen. Mensen met lichte psychische klachten komen bij de huisarts, het
algemeen maatschappelijk werk en de eerstelijnspsycholoog terecht. Mensen met zwaardere
klachten komen in de tweedelijns ggz51.
Er zijn verschillende soorten instellingen en organisaties voor ggz. Mensen kunnen meestal terecht
bij een geïntegreerde ggz-instelling, die doorgaans preventie, ambulante zorg, gespecialiseerde zorg,
klinische zorg en langdurig verblijf biedt. Een cliënt kan ook geholpen worden door een vrijgevestigde
psychiater of psychotherapeut. Er zijn ook een aantal kinder- en jeugdpsychiatrische klinieken,
zelfstandige instellingen voor verslavingszorg en instellingen voor forensische zorg52.
Ongeveer een derde van de mensen in de algemene bevolking met een psychische stoornis krijgt
hiervoor professionele hulp. In 2001 maakten 535.000 cliënten gebruik van de tweedelijns-ggz, in
2007 is dit aantal gestegen tot 845.000. De omvang van de wachtlijsten in de tweedelijns ggz neemt
gestaag toe; een reden om waar mogelijk hulp binnen de eerstelijns ggz te bieden53. 43% van de
mensen in de tweedelijns-ggz duurt een behandeling minder dan drie maanden54.
De groei in het aantal cliënten vraagt om een toename van het aantal medewerkers in de ggz. Het
totale aantal arbeidsplaatsen (fte) in 2007 nam toe met 3 duizend, van 55.800 naar 58.800 (5%). De
gehele groei blijft daarmee achter bij de toename van het aantal behandelingen (10%). Het personeel
in behandel- en begeleidingsfuncties nam wel meer toe, maar de stijging (9%) blijft licht achter bij
het aantal behandelingen55.
51
http://www.nationaalkompas.nl/zorg/geestelijke-gezondheidszorg/geestelijke-gezondheidszorg-samengevat/ 52
http://www.nationaalkompas.nl/zorg/geestelijke-gezondheidszorg/geestelijke-gezondheidszorg-samengevat/ 53
http://www.nationaalkompas.nl/zorg/geestelijke-gezondheidszorg/geestelijke-gezondheidszorg-samengevat/ 54
http://www.ggznederland.nl/scrivo/asset.php?id=293117 55
http://www.ggznederland.nl/scrivo/asset.php?id=293117
42 __________________________________________________________________________
3.3 VERPLEGING, VERZORGING EN THUISZORG
Care richt zich primair op de verpleging en verzorging van een patiënt en niet direct op genezing van
de patiënt. Per 1 januari 2009 zijn er vijf functiegerichte aanspraken. Deze functiegerichte
aanspraken hebben de instellingsgerichte aanspraken vervangen.
Persoonlijke verzorging
Verpleging
Begeleiding
Behandeling
Verblijf
Bepalend is niet wat voor soort instelling de zorg levert, maar de inhoud en het doel ervan. Sinds de
modernisering van de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten mogen ook verpleeg- en
verzorgingshuizen thuiszorg aanbieden. Er zijn in totaal 248 thuiszorginstellingen en 255 verpleeg- en
verzorgingshuizen met thuiszorg. Onderstaand figuur toont de thuiszorginstellingen en verpleeg- en
verzorgingshuizen die thuiszorg leveren:
Thuiszorg56 heeft als doel de hulpvrager in staat te stellen zich te handhaven in de thuissituatie.
Thuiszorg omvat zowel kort- als langdurende verpleging en verzorging. Intensieve thuiszorg vervangt
56
http://www.zorgatlas.nl/zorg/verpleging-en-verzorging/aanbod/thuiszorginstellingen-2007/
FIT Den Haag - Gezondheidszorg in Nederland | januari ‘11 _________________________________________________________ 43
vaak een opname in ziekenhuis of verpleeghuis. Chronisch zieken op hoge leeftijd vormen de
grootste doelgroep.
Verplegen57 heeft als doel het ondersteunen en activeren van een zorgvrager als deze door een
ziekte, aandoening of beperking of de gevolgen hiervan niet meer in staat is volledig voor zichzelf te
zorgen. Uitgangspunt is het zo veel mogelijk stimuleren van de zorgvrager in wat hij (nog) zelf kan en
het ondersteunen van de zorgvrager waar deze tekortschiet. Het verplegen heeft vaak een directe
relatie met aspecten die verband houden met een ziekte of stoornis. Het taakgebied van verplegen
bestaat uit:
ondersteunen van de zorgvrager bij de persoonlijke basiszorg (hygiëne)
begeleiden van de zorgvrager op psychosociaal gebied
ondersteunen van de zorgvrager en mantelzorg bij het voeren van de regie over het eigen leven
(zelfmanagement)
verpleegtechnisch handelen (zoals wondverzorging)
preventie toepassen door het geven van voorlichting, advies en instructie
Verpleeghuizen zijn bedoeld voor intensieve zorg of zware medische behandelingen. Een
verzorgingshuis kan daarvoor naar een verpleeghuis verwijzen. Het betekent niet dat men altijd in
een verpleeghuis (intramuraal) moet worden opgenomen. Een verpleeghuis kan ook ergens anders
(extramuraal) zorg en behandeling leveren. Bijvoorbeeld in een verzorgingshuis, of in een
woonzorgcentrum, hospice of zorgsteunpunt. De medische behandeling blijft de
verantwoordelijkheid van het verpleeghuis. Naast de reguliere zorg biedt het verpleeghuis ook
kortdurende zorg.
Verzorgen58 is het ondersteunen en stimuleren van de zorgvrager in zijn leefomgeving, wanneer deze
niet voldoende in staat is zichzelf volledig te verzorgen. De vraag van de zorgvrager is hierin
toonaangevend. De aanbieder van de zorg, meestal gegeven door een verzorgende of een helpende,
past de zorg aan, aan wat de zorgvrager zelf kan en wenst op het gebied van gezondheid,
woon/leefomgeving, participatie en mentaal welbevinden.
Het taakgebied verzorgen bestaat uit:
ondersteunen van de zorgvrager bij de persoonlijke basiszorg (hygiëne)
ondersteunen van de zorgvrager bij het wonen en huishouden
ondersteunende begeleiding aanbieden
zorgvrager voorlichting, advies en instructie geven
verpleegtechnisch handelen door verzorgenden
Een verzorgingshuis biedt zorg en huisvesting aan mensen die door ouderdom of ziekte echt niet
meer zelfstandig kunt wonen en voor zichzelf kunnen zorgen, ook niet met hulp van naasten,
mantelzorg of thuiszorg.
57
http://www.nationaalkompas.nl/zorg/verpleging-en-verzorging/wat-is-verpleging-en-verzorging/ 58
http://www.nationaalkompas.nl/zorg/verpleging-en-verzorging/wat-is-verpleging-en-verzorging/
FIT Den Haag - Gezondheidszorg in Nederland | januari ‘11 _________________________________________________________ 45
4. MARKTKANALEN NAAR DE CONSUMENT
In dit hoofdstuk zullen verschillende marktkanalen naar consumenten aan bod komen. In de eerste
paragraaf worden apotheken besproken, in de tweede drogisten en in de derde en laatste
thuiszorgwinkels.
4.1 APOTHEKEN
Door behandeling met geneesmiddelen kunnen ziekten worden genezen, of de gevolgen van ziekten
worden beperkt. Daarnaast zijn er ook geneesmiddelen gericht op preventie van ziekten. Het
afleveren van geneesmiddelen verzorgen openbare apotheken en apotheekhoudende huisartsen
(samen apotheekhoudenden genoemd). Apotheekhoudenden mogen zowel geneesmiddelen die
alleen op recept verstrekt worden, als de zogenaamde zelfzorggeneesmiddelen afleveren. Deze
zelfzorggeneesmiddelen zijn ook verkrijgbaar in drogisten en bij zogenaamde bijzondere
vergunninghouders59.
De Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter bevordering der Pharmacie is de overkoepelende
beroeps- en brancheorganisatie van apothekers en behartigt zowel de belangen van haar leden als
die van de farmacie. De KNMP faciliteert sinds 1842 apothekers bij de dagelijkse beroepsuitoefening
en bedrijfsvoering en helpt om de kwaliteit binnen de apotheekpraktijk te behouden. De KNMP
formuleert een visie over de beroepsuitoefening, streeft naar een goede farmaceutische
patiëntenzorg en geneesmiddelenvoorziening en bevordert de wetenschappelijke uitoefening van
farmacie in Nederland60.
Meer dan 90% van het totaal aantal apothekers in Nederland is lid van de KNMP. De meeste leden
zijn werkzaam in de openbare farmacie. De overige leden werken als apotheker in een ziekenhuis, in
de industrie of elders. De KNMP is een vereniging die is onderverdeeld in 23 departementen.
Leden van de KNMP per 1 januari 2010:
Gevestigde apothekers 1878
Tweede apothekers 896
Apothekers werkzaam in Ziekenhuizen 586
Industrieapothekers 397
Apothekers elders werkzaam 550
Apothekers zonder functie 770
Waarnemende apothekers
Totaal 5077
Binnen de KNMP zijn meerdere (deel)verenigingen actief. Vanwege specifieke werkzaamheden zijn
ziekenhuisapothekers en industrieapothekers binnen de KNMP vertegenwoordigd met de eigen
59
http://www.zorgatlas.nl/zorg/eerstelijnszorg/farmaceutische-zorg/ 60
http://www.knmp.nl/over-de-knmp/algemeen
46 __________________________________________________________________________
verenigingen: de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuisapothekers (NVZA) en de Nederlandse
Industrie Apothekers (NIA). De jonge, pas afgestudeerden hebben zich verenigd in de Vereniging voor
Jonge Apothekers (VJA) en de Vereniging van Apothekers in opleiding tot Ziekenhuisapotheker
(VAZA).
4.1.1 ONDERLINGE SAMENWERKING
Verschillende apotheken hebben zich verenigd in enkele ketens. De Associatie van Ketenapotheken,
ofwel de ASKA, is opgericht op 11 januari 2005 op initiatief van vier grote apotheekbedrijven:
Mediq Farma B.V.
Alliance Apotheek (voorheen De Vier Vijzels)
Escura B.V.
Lloyds Apotheken
Sinds 1 juli 2005 zijn ook Zorggroep Almere en ThioPharma Holding lid van de Associatie van
ASKA. Deze vereniging behartigt de belangen van centraal geleide apotheekbedrijven en tracht
ook een goede geneesmiddelenvoorziening te bevorderen. Begin 2009 hadden deze firma’s 518
apotheken in eigendom. Het lijkt interessant te wijzen op het feit dat Op Zorggroep Almere na dit
allemaal medicijngroothandels zijn die apotheken in bezit hebben61.
Naast deze ketens die lid zijn van ASKA is erg nog de keten Medsen Apotheken. Medsen Apotheken is
ontwikkeld door het Apotheken in Overdracht ( AIO). Deze organisatie heeft meer dan 45 apotheken
in Nederland en meer dan 600 medewerkers.
4.1.2 FEITEN EN CIJFERS
De Stichting Farmaceutische Kengetallen (SFK) houdt zich sinds 1990 bezig met het verzamelen,
monitoren en analyseren van gedetailleerde gegevens omtrent het geneesmiddelengebruik in
Nederland. De SFK betrekt haar informatie rechtstreeks van een panel met apotheken. Bij dit panel
waren eind 2008 1.795 van de 1.948 apotheken in Nederland aangesloten. De 1.795 apotheken uit
het SFK-panel bedienen samen 15 miljoen Nederlanders die jaarlijks 163 miljoen keer een genees-,
verband- of hulpmiddel verstrekt krijgen. Per verstrekking registreert de SFK gegevens over het
middel dat is afgeleverd, de apotheek die het middel verstrekt heeft, de zorgverzekeraar die de
verstrekking al of niet vergoedt, de arts die het middel heeft voorgeschreven en de patiënt die het
middel voorgeschreven heeft gekregen. De SFK beschikt hiermee over de omvangrijkste
gegevensverzameling op dit gebied in Nederland62.
Via de openbare apotheken is in 2008 €4.742 miljoen uitgegeven aan geneesmiddelen die binnen het
wettelijk verzekerd pakket vallen. Dit is €90 miljoen ofwel 1,9% meer dan in 2007. In vergelijking met
de voorgaande jaren is deze uitgavengroei laag. De afgelopen jaren zijn de geneesmiddelenuitgaven
met gemiddeld 6% per jaar gestegen. Prijsverlagingen bij generieke geneesmiddelen als gevolg van
het preferentiebeleid van zorgverzekeraars zijn de belangrijkste oorzaak van de gematigde
uitgavengroei63.
61
http://www.fnvbondgenoten.nl/branches_bedrijven/branches/dienstverlening/openbare_apotheken/1676441 62
http://www.sfk.nl/publicaties/2009denf.pdf 63
http://www.sfk.nl/publicaties/2009denf.pdf
FIT Den Haag - Gezondheidszorg in Nederland | januari ‘11 _________________________________________________________ 47
De Stichting Farmaceutische Kengetallen (SFK) verwacht dat de uitgaven aan farmaceutische hulp via
openbare apotheken in 2009 licht zullen toenemen tot €4.805 miljoen. De verwachting voor 2009 is
gebaseerd op de gerealiseerde omzet in de eerste helft van 2009 en de verwachte omzet voor de
tweede helft. Hierbij is onder meer rekening gehouden met de structurele stijging= van de
geneesmiddelenuitgaven, de prijsverlagingen als gevolg van het preferentiebeleid en de verlaging
van de maximumprijzen naar aanleiding van prijsontwikkelingen in de landen om ons heen. De
verwachte groei zit hoofdzakelijk in het toenemend gebruik van dure geneesmiddelen. Omdat de
groei van de dure geneesmiddelen hoofdzakelijk aan de reguliere apotheek voorbij gaat, zullen deze
apotheken hun omzet zien dalen64.
Zonder ingrijpen door overheid of marktpartijen stijgen de geneesmiddelenuitgaven op dit moment
jaarlijks met 9% tot 10%. Het stijgen van de geneesmiddelenuitgaven is een structureel verschijnsel
dat toe te schrijven is aan een verschuiving in het geneesmiddelengebruik naar nieuwere, doorgaans
duurdere geneesmiddelen, demografische factoren (bevolkingsgroei en vergrijzing), het toenemend
chronisch gebruik van geneesmiddelen, het toelaten van nieuwe geneesmiddelen tot het wettelijk
verzekerde geneesmiddelenpakket en de verschuiving van de zorg vanuit het ziekenhuis naar de
thuissituatie. Verder is de toename van het marktaandeel van openbare apotheken ten koste van het
marktaandeel van apotheekhoudende huisartsen van invloed op de groei van de
geneesmiddelenuitgaven bij openbare apotheken65.
Onder druk van een actief overheidsbeleid zijn de prijzen van receptgeneesmiddelen vanaf 1996 tot
en met juni 2008 met 45% gedaald. Alleen in 2008 is sprake van een daling van het prijspeil met 10%.
Door de invoering van het individuele preferentiebeleid door verzekeraars Menzis, UVIT, CZ en Agis
zijn de prijzen van een groot aantal generieke geneesmiddelen medio 2008 met 90% gedaald.
Apotheken zagen hierdoor in één klap de inkoopvoordelen verdwijnen die nodig waren om het
tekort op de receptregelvergoeding te dekken. Weliswaar heeft de Nederlandse Zorgautoriteit de
receptregelvergoeding per 1 januari 2009 verhoogd, maar dit tarief is nog altijd verre van
kostendekkend. Daarbij geldt dat het effect van de verhoging van het apotheektarief van €6,10 tot
€7,28 per receptregel (effectief €70.000 per apotheek) in het niet valt bij het bedrag van ruim
€200.000 aan inkoopvoordelen dat de gemiddelde apotheek heeft zien verdampen als gevolg van de
invoering van het preferentiebeleid. Veel apotheken verkeren door deze omstandigheden in
onzekerheid over de financiële continuïteit. De Nederlandse Zorgautoriteit heeft aangegeven haar
tariefbesluit per 1 januari 2009 te willen heroverwegen als de uitkomst van nieuw boekenonderzoek
bij apotheken (het vierde boekenonderzoek in twee jaar tijd!) hiertoe aanleiding geeft. De
uitkomsten van dit onderzoek werden verwacht per 1 juli 2009, maar zijn op het moment van
schrijven van Data en feiten nog niet openbaar gemaakt66.
De onzekerheid bij individuele apotheken wordt versterkt door de introductie van een nieuw
tariefsysteem door de NZa. Het nieuwe systeem maakt onderscheid tussen basisprestaties en
aanvullende prestaties met bijbehorende maximumtarieven. Zo geldt medio 2009 voor een reguliere
uitgifte een basisvergoeding van € 5,50 en voor een weekuitgifte een basisvergoeding van € 3,00 per
week. Daarnaast kunnen één of meer aanvullende prestaties van toepassing zijn als sprake is van een
64
http://www.sfk.nl/publicaties/2009denf.pdf 65
http://www.sfk.nl/publicaties/2009denf.pdf 66
http://www.sfk.nl/publicaties/2009denf.pdf
48 __________________________________________________________________________
(bijzondere) apotheekbereiding, een eerste uitgifte of een uitgifte tijdens een avond-, nacht- of
zondagsdienst. Het tariefsysteem leidt van apotheek tot apotheek tot grote verschillen in de
inkomsten. Uit onderzoek van de SFK blijkt dat driekwart van de openbare apotheken het tarief van
€7,28 dat de NZa als maatstaf stelt voor de door haar gedefinieerde “standaardapotheek” niet haalt.
Naast de introductie van de verschillende aflevertarieven voegde de NZa op 1 januari 2009 een
nieuw element aan de tarifering toe. In theorie wordt apotheken de mogelijkheid geboden om met
verzekeraars afspraken te maken over een iets hoger tarief: het zogeheten “maximaal verhoogde
tarief”. De NZa introduceerde dit systeem onder de noemer “flexibel tarief” teneinde de
onderhandelingen tussen apothekers en verzekeraars te stimuleren. In de praktijk blijkt dit systeem
in 2009 niet te werken. Volgens een onderzoek van de NZa zouden in 2009 26 van dergelijke
contracten gesloten zijn. Dit betreft nauwelijks 0,2% van alle te sluiten contracten tussen apotheken
en verzekeraars. Sommige verzekeraars hanteren als voorwaarde voor het hogere apotheektarief dat
de apotheek reclame voor de verzekeraar in kwestie maakt67.
4.2 DROGISTEN
Naast apotheken mogen tevens drogisten een aantal zelfzorggeneesmiddelen verkopen, dit zijn de
middelen ter bestrijding of verlichting van kleine aandoeningen waarvoor geen doktersrecept nodig
is. Het Centraal Bureau Drogisterijbedrijven (CBD) is de koepelorganisatie van de Nederlandse
drogisterijen. De bij het CBD aangesloten ondernemingen zijn de Vereniging Drogisterij parfumerie
Bedrijven (VDB), de Koninklijke Nederlandse Drogisten Bond (KNDB), de Stichting Drogistenfederatie
Pharmacon en de Stichting Remedium. Voorheen waren in de branche diverse organisaties actief
waar het om de belangenbehartiging van de drogist ging. In het CBD worden de activiteiten van de
diverse organisaties gecentraliseerd en gecoördineerd. In dit centraal instituut zijn alle
bedrijfstaksegmenten, te weten het grootwinkelbedrijf, de zelfstandige drogisten en supermarkten
met een drogisterijafdeling vertegenwoordigd68.
Het CBD behartigt de belangen van de Nederlandse drogisterijen. Het heeft vijf hoofdtaken:
1. Collectieve belangenbehartiging
2. Kwaliteitsbewaking
3. Deskundigheidsbevordering
4. Informatievoorziening
5. Sociaaleconomisch beleid
Cijfers uit de drogistenbranche69
Drogisterijen en parfumerieën zijn het belangrijkste verkoopkanaal van decoratieve cosmetica,
verzorging, zelfzorg- en gezondheidsproducten. Er zijn bijna 2.900 winkels van drogisterijen. De
laatste jaren neemt het aantal winkels iets af. Daarnaast zijn circa 80 ambulante handelaren
ingeschreven in de drogisterijbranche.
67
http://www.sfk.nl/publicaties/2009denf.pdf 68
http://www.drogistensite.nl/ 69
http://www.hbd.nl/pages/1406/Branches/Drogisterijen.html
FIT Den Haag - Gezondheidszorg in Nederland | januari ‘11 _________________________________________________________ 49
19% van de ondernemingen met winkel werkt zonder personeel in loondienst. Dit zijn bedrijven
waarin uitsluitend de eigenaar en eventueel gezinsleden werkzaam zijn. In bijna driekwart van de
ondernemingen zijn 2 tot 10 personen werkzaam.
De branche telt ongeveer 22.200 betaalde banen. Dat aantal is exclusief de ondernemers,
meewerkende gezinsleden en uitzendkrachten.
In de eerste helft van 2010 behaalde de branche van drogisterijen 0,7% meer omzet dan een jaar
eerder. In 2009 behaalde de drogisterijbranche ongeveer 0,4% meer omzet dan in 2008. Het was een
van de weinige branches in de detailhandel die niet in de min zaten. Dat komt doordat de prijzen 2%
hoger waren. Het verkochte volume was bijna 2% kleiner dan in 2008. De omzetstijging was ongeveer
net zo groot als in voorgaande jaren. De totale brancheomzet bedraagt € 2,9 miljard (exclusief btw).
Jarenlang was de omzet van drogisterijen stabiel, terwijl die van de totale detailhandel en
supermarkten groeide. Voor de totale detailhandel bracht 2009 echter een omzetdaling van ruim 4%,
waarop de drogisterijen dus een van de weinige positieve uitzonderingen waren (samen met
supermarkten, tuincentra en enkele andere branches).
50 __________________________________________________________________________
In 2009 gaven consumenten bijna € 4,0 miljard uit aan drogisterijartikelen in drogisterijen,
parfumerieën en supermarkten. Dat is een groei van 3,8% ten opzichte van 2008. Voor alle
productgroepen is sprake van een groei, net als in de voorgaande jaren.
De drogisterijen spelen vooral een belangrijke rol in de verkoop van zelfzorggeneesmiddelen en
gezondheidsproducten. De markt van zelfzorggeneesmiddelen en gezondheidsproducten groeide in
2009 met 3% tot €652 miljoen. In 2008 was sprake van 1,8% groei. De drogisterijen beschikken hier
over een marktaandeel van 75%. De apotheken hebben hier een marktaandeel van 16%.
Supermarkten waren goed voor 9% van de bestedingen aan zelfzorggeneesmiddelen en
gezondheidsproducten. De verkoop via supermarkten is toegenomen met 14% tot € 58 miljoen. Dat
komt deels doordat zij sinds 2007 AV-geneesmiddelen mogen verkopen. (Algemene Verkoop:
geneesmiddelen die ook buiten apotheek en drogist verkocht mogen worden.)
FIT Den Haag - Gezondheidszorg in Nederland | januari ‘11 _________________________________________________________ 51
De grootste productgroepen zijn vitaminen en mineralen, producten tegen pijn en producten tegen
luchtwegaandoeningen. De grootste stijgers in 2009 waren producten voor huid en haar en
spijsverteringspreparaten.
4.3 THUISZORGWINKELS
In hoofdstuk 3.3 werd thuiszorg al behandeld. Een andere dienst die vele thuiszorgorganisaties
bieden zijn zogeheten thuiszorgwinkels. Dit zijn winkels waar consumenten hulp- en
verpleegartikelen en hulpmiddelen kunnen lenen, huren en kopen. Volgens de website kiesbeter.nl,
een website waar consumenten kunnen zoeken naar zorgaanbieders, zijn er 81 thuiszorgwinkels in
Nederland. Daarnaast bieden 253 thuiszorgorganisaties de mogelijkheid tot uitleen van verpleeg- en
52 __________________________________________________________________________
hulpmiddelen, 159 organisaties bieden de mogelijk tot verhuur van verpleeg- en hulpmiddelen en
128 thuiszorgorganisaties verkopen verpleeg- en hulpmiddelen.
FIT Den Haag - Gezondheidszorg in Nederland | januari ‘11 _________________________________________________________ 53
5. MARKTKANALEN NAAR DE ZORGAANBIEDER
In voorgaand hoofdstuk werd benoemd waar consumenten producten kunnen verkrijgen. In dit
hoofdstuk wordt aandacht besteed aan hoe zorgaanbieders producten kunnen verkrijgen.
5.1 MEDISCHE GROOTHANDELS
In onderstaand tabel is een overzicht te vinden van Medische groothandels:
Abena BV
Leverancier van een totaalpakket producten voor de
verzorging van incontinentie.
Akkerdistel 2a
5831 PJ Boxmeer
Tel: +31 (0)485 343444
Fax: +31(0)485 341619
http://www.abena.nl
Able2 BV
Totaalleverancier van hulpmiddelen.
Koperslagerij 15
4762 AR Zevenbergen
Tel: +31(0)168 331133
Fax: +31 (0)168 331139
http://www.able2.nl
Acertys
Importeur/Groothandelaar: medische, veiligheids-
en reddingsapparatuur, beademingsap paratuur en
Home-care.
Galvanibaan 1-3
3439 MG Nieuwegein
Tel: +31 (0)30 6005050
Fax: +31 (0)30 6000427
http://www.acertys.com
Almepro
Totaalleverancier van revalidatiehulpmiddelen.
Touwslagerij 21a
4762 AT Zevenbergen
Tel: +31 (0)168 330696
Fax: +31 (0) 168 330693
http://www.almepro.nl
Almeva
Leverancier van alle materialen voor ongevallen
hulpverlening, voor zowel de professionele
hulpverlener, zoals ambulance als ook voor
bedrijven en instellingen.
Kabelstraat 10
1322 AD ALMERE
Tel: +31 (0)36 533 52 60
Fax: +31 (0)36 532 28 67
Amstel Medical
Medische groothandel.
Schweitzerlaan 82
1187 JD Amstelveen
Tel: +31(0)20 6470379
Fax: +31(0)20 6403695
http://www.amstelmedical.nl
54 __________________________________________________________________________
Beenhakker
Levert een compleet assortiment
mobiliteitshulpmiddelen
Hoofdweg 20
2908 LC Capelle a/d IJssel
Tel: +31 (0)10 4580088
Fax: +31 (0)10 4510708
http://www.beenhakker.nl
Bosman Medische & Orthopedische Hulpmiddelen
Leverancier van medische en orthopedische
hulpmiddelen
Dillenburgstraat 22
5652 APEindhoven
Tel: +31 (0)40 2308888
Fax: +31 (0)40 2544711
http://www.bosman.com
Van Breugel
Verkoopt en verhuurt rolstoelen, revalidatie- en
zorgproducten
Hekendorpstraat 31
3079 DX Rotterdam
Tel: +31 (0)10 4970000
Fax: +31 (0)10 4970019
http://www.breugel.nl
Cemex Medische Techniek B.V.
Importeert een groot assortiment medische
producten en gezondheidsartikelen
Limburghaven 7
3433 PK Nieuwegein
Tel: +31 (0)30 6067800
Fax: +31 (0)30 6067808
http://www.cemex.nl
Dantuma
Totaalleverancier voor medische hulpmiddelen
Ceresweg 75
8938 BG Leeuwarden
Tel: 0800 2800409
Fax: +31 (0)58 2800547
Daxtrio
Levert medische producten voor huisartsen en
fysiotherapeuten
Vreekesweid 1-3
1721 PP Broek op Langedijk
Tel: +31 (0)226 312222
http://www.daxtrio.nl
Dencor
Importeur/Groothandelaar: medische producten
Haverstraat 45
2153 GD Nieuw-Vennep
Tel: +31(0)252 626462
Fax: +31 (0)252 626079
http://medischemegamarkt.nl
Docshop Sport Europe B.V.
Groothandel in artikelen voor sportverzorging,
fysiotherapie, bhv, EHBO en zelfzorgproducten.
Aalsbergen 6
6942 SE Didam
Tel: +31 (0)316 582680
Fax: +31 (0)316 582688
http://www.docshop.nl
FIT Den Haag - Gezondheidszorg in Nederland | januari ‘11 _________________________________________________________ 55
Dutchmed BV
Leverancier van verschillende merken en producten,
wereldwijd actief
Avelingen - West
4202 MV Gorinchem
Tel: +31 (0)183 669820
Fax: +31 (0)183 636260
http://www.dutchmed.nl
EmCart Groep
Biedt zorghulpmiddelen
Buitenroede 2
1633 GZ Avenhorn
Tel: +31 (0)229 547440
Fax: +31 (0)229 547441
http://www.emcartgroep.eu
Eureva B.V.
Importbedrijf van revalidatiehulpmiddelen
Saturnusstraat 95
2516AG Den Haag
Tel: +31 (0)70 3855209
Fax: +31 (0)70 3470508
http://www.eureva.nl
Framo
Sport Medische Groothandel voor Fysiotherapeuten
en Sportverzorgers
Dorpstraat 34
Postbus 2 6930 AA Westervoort
Tel: +31 (0)26 3114293
Fax: +31 (0)26 3116587
http://www.framo.nl
Harting-Bank
Levert zorg- en revalidatiehulpmiddelen
Schonberglaan 12
3533 JD Utrecht
Tel: +31 (0)30 2916363
Fax: +31 (0)30 2963788
http://www.harting-bank.nl
Imgroma BV
Verkooporganisatie voor hoogwaardige
zelfzorgproducten
Adelbert van Scharnlaan 170 A-2
6224 JX Maastricht
Tel: +31 (0)43 3506800
Fax: + 31 (0)43 3506809
http://www.imgroma.nl
Hulpmiddelen Centrum
Levert hulpmiddelen voor thuiszorgorganisaties,
gemeenten en zorgverzekeraars.
W.M.O. van Veenweg 40
9250 AD Burgum
Tel: 0900 4602460
Fax: +31 (0)511 468031
http://www.hulpmiddelencentrum.nl
Laméris Ootech BV
Leverancier voor oogheelkundige
Celsiusbaan 6 B
3439 NC Nieuwegein
Tel: +31 (0)30 6008711
Fax: +31 (0)30 6303587
http://www.ootech.nl
56 __________________________________________________________________________
Lanaform
Levert gezondheid ondersteunende producten
Nijverheidsweg 17u
3641 RP Mijdrecht
Tel: +31 (0)297 256983
Fax: +31 (0)297 256096
http://www.lanaformshop.nl
Lensvelt Medical B.V.
Merkonafhankelijke groothandel in medische
hulpmiddelen
Het Sterrenbeeld 16
5215 ML 's-Hertogenbosch
Tel: +31 (0)73 6818800
Fax: +31 (0)73 6818881
http://www.lensveltmedical.nl
Medical DYNAMICS
Medische groothandel voor gynaecologie en
verloskunde
Wijde Wade 9
3439 NP Nieuwegein
Tel: +31 (0)30 2851105
Fax: +31 (0)30 2851106
http://www.medicaldynamics.nl
Medifix
Groothandel in medische en verpleegkundige
artikelen
Nijverheidsweg 8
5071NK Udenhout
Tel: +31 (0)13 5111111
http://www.medifix.nl
Medin Staal
Importeur/groothandel van medische instrumenten
Zijlweg 154
2015 BJ Haarlem
Tel: +31 (0)23 5319034
Fax: +31(0)23-5314392
www.medinstaal.nl
MEDISAFE B.V.
Levert allerlei medische producten
P. Calandlaan 98-100
1068 NP Amsterdam
Tel: +31 (0)20 6104929
Fax: +31 (0)20 6105831
Meyra Holding B.V.
Biedt hulpmiddelen en woningaanpassingen
Gildenstraat 6a
3861 RG Nijkerk
Tel: +31 (0)33 2472727
Fax: +31 (0)33 2472720
http://www.meyra.nl
Oldelft Benelux
Installeert analoge en digitale medische apparatuur
en Healthcare ICT systemen in ziekenhuizen en
zorgcentra
Wiltonstraat 41
3905 KW Veenendaal
Tel: +31 (0)318 583400
Fax: +31 (0)318 583401
http://www.oldelftbenelux.nl
FIT Den Haag - Gezondheidszorg in Nederland | januari ‘11 _________________________________________________________ 57
Premis Medical B.V.
Leverancier van verschillende hulpmiddelen
De Nort 20
3931 NG Woudenberg
Tel: +31 (0)33 2779191
Fax: +31 (0)33 2779190
http://www.premis.nl
Preston Ability
Import- en exportorganisatie van hulp- en
revalidatiemiddelen
Jupiterweg 3
3893 GC Zeewolde
Tel: +31 (0)36 5353580
Fax: +31 (0) 36 5223046
http://www.prestonability.nl
PrimaCare B.V.
Leverancier van medische hulpmiddelen
Lingewei 9
4004 LK Tiel
Tel: +31 (0)344 643195
Fax: +31 (0)344 651904
https://www.primacare.nl
ProCare B.V.
Levert, meetapparatuur en disposables binnen
Arbeidshygiëne, Bedrijfsgeneeskunde, Fysiotherapie
en Sportmedisch
Zernikepark 16a
9747 AN Groningen
Tel: +31 (0)50 5715074
Fax: +31 (0)50 5716746
http://wwwprocarebv.nl
RSR
Biedt een breed scala aan hulpmiddelen
Prins Bernhardstraat 63
7064 GD Silvolde
Tel: 0900 3344556
Fax: +31 (0)315 340079
Sarkow B.V.
Biedt exclusieve producten voor mensen met een
handicap
Klokhoek 16B 3833 GX Leusden Tel: +31 (0)33-4320044 Fax: +31 (0)33 4321927 [email protected]
Schinkel
Handelsonderneming in medische producten,
disposables en medisch meubilair
Gelderlandhaven 4
3433 PG Nieuwegein
The Netherlands
Tel: +31 (0)30 6060330
Fax: +31 (0)30 6062047
http://www.schinkelmedical.nl
Schnabel BV
Fabrieksagent, importeur en voorraad houdende
groothandel van bekende medische merken
Scherpemaat 7
7942 JV Meppel
Tel: +31 (0)522 242548
Fax: +31 (0)522 242962
http://www.schnabel.nl
58 __________________________________________________________________________
Scholten Medische Groothandel
Merkonafhankelijke medische groothandel
Poppenbouwing 48
4191 NZ Geldermalsen
Tel: +31 (0)345 648181
Fax: +31 (0)345 648191
http://www.scholten-medisch.nl
Schulte B.V.
Groothandel in orthopedische- en revalidatieartikelen
Portsmuiden 17
1046 AH Amsterdam
Tel: 020 611 84 55
http://www.schultebv.nl
The Surgical Company B.V.
Distributeur van producten op het gebied van
anesthesie, chirurgie, critical care en spoedeisende
hulp
Terminalweg 19a
3821 AJ Amersfoort
Tel: +31(0)33 4567828
Fax: +31(0)33 4550529
http://www.surgcomp.com
TD Medical B.V.
Verkoop- en marketingorganisatie van medische
producten
Meerenakkerplein 12
5652 BJ Eindhoven
Tel: +31 (0)40 2525445
Fax: +31 (0)40 2550455
http://www.tdmedical.com
TR-Care B.V.
Leverancier van verschillende hulpmiddelen
Heuningstraat 29
4051 CA Ochten
Tel: +31 (0)344 – 643788
Fax: +31 (0)344 – 643521
http://www.tr-care.nl
Vermeulen Medical B.V.
Levert medische producten aan huisartsen,
verloskundigen, particulieren en overige instellingen
Kryptonstraat 1
6718 WR Ede
Tel: +31 (0)318 643424
Fax: +31 (0)318 643047
http://www.vermeulen-medical.nl
Vitaflex B.V.
Leverancier van zorghulpmiddelen
Puntweg 9
3208 LD Spijkenisse
Tel: 0181-620535
Fax: 0181-657144
http://www.vitaflex.nl
Welzorg Holding B.V.
Biedt een breed scala aan hulpmiddelen
Camerastraat 17
1322 BB Almere
Tel: +31 (0)20 5840100
Fax: +31 (0)20 5840199
http://www.welzorg.nl
WVG B.V.
Biedt zorg- en revalidatiehulpmiddelen
Larenseweg 174
1223 AA Hilversum
Tel: +31 (0)35 6853498
http://www.wvgzorg.nl
FIT Den Haag - Gezondheidszorg in Nederland | januari ‘11 _________________________________________________________ 59
5.2 FARMACEUTISCHE GROOTHANDELS
Nederland kent de volgende farmaceutische groothandels:
Added Pharma B.V.
Smalstraat 3a
5341 TW Oss
Tel: +31 (0)412627700
Fax: +31 (0)412637363
http://www.addedpharma.com
Alliance Healthcare
Pomphoekweg 1
5222 BE ‘s-Hertogenbosch
Tel: +31 (0)88 1040211
Fax: +31 (0)88 1040292
www.alliance-healthcare-nederland.nl
Brocacef
Straatweg 2
3604 BB Maarssen
Tel: +31 (0)30 2452911
http://www.brocacef.nl
Eureco-Pharma B.V.
Van Polanenweg 2
2921 LT Krimpen aan den IJssel
Tel: +31 (0)180 552233
Fax: +31 (0)180 550647
http://www.eureco-pharma.nl
Holland Pharma
Bosberg 41
7271 LE Borculo
Tel: +31 (0)545 251070
Fax: +31 (0)545 251060
http://www.holland-pharma.nl
Mondiplus B.V.
Waterland 14
1948 RK Beverwijk
Tel: +31 (0) 251 213513
Fax: +31 (0)251 220173
http://www.mondiplus.nl
Mosadex C.V.
Business park Stein 192
6181 MA Elsloo
Tel: +31 (0)46 4203900
Fax: +31 (0)46 4583083
http://www.mosadex.nl
OPG Groothandel BV
Hertogswetering 159
3543 AS Utrecht
Tel: +31 (0)30 2821911
Fax: +31 (0)30 2821642
https://www.opggroothandel.nl
Unipharma VOF
Ramsburgerweg 2- 12
4332 SG MIDDELBURG
Tel: +31 (0)118 434400
Fax: +31 (0)118 611210
http://www.unipharma.nl
60 __________________________________________________________________________
5.3 INKOOPORGANISATIES IN DE ZORGSECTOR
Nederland kent ook enkele inkooporganisaties:
Intrakoop
Intrakoop is de inkoopcoöperatie van de zorg. Circa 500 zorginstellingen met ruim 5.500 locaties
zijn lid van de coöperatie, waaronder ziekenhuizen, verpleeg- en verzorgingshuizen en instellingen
voor geestelijke gezondheidszorg en gehandicaptenzorg. Leveranciers kunnen contact opnemen
met Intrakoop om zichzelf bekend te maken. Aan de hand daarvan wordt besloten of er een
eventuele samenwerking tot stand kan komen. Er kan contact opgenomen worden via
onderstaand telefoonnummer of via het contactformulier op de website.
Regterweistraat 11a
4181 CE Waardenburg
Tel:+ 31 (0)418 657070
Fax: +31 (0) 418 657080
http://www.intrakoop.nl
NVZ-Inkopers.nl
NVZ-Inkopers.nl is een online Inkoop platform dat inkopers van zorginstellingen ondersteunt op
het gebied van tactisch inkopen (specificeren & selecteren & contracteren). Leveranciers die zich
bekend willen maken bij NVZ-inkopers kunnen telefonisch contact opnemen met de heer de
Vocht, via onderstaande contactgegevens.
Oude Nieuwveenseweg 111 - 113
2441 CT Nieuwveen
Tel: +31 (0)172 538945
http://www.nvz-inkopers.nl
InkoopAlliantie Ziekenhuizen (IAZ)
De InkoopAlliantie Ziekenhuizen is een inkoopvereniging gericht op de gezondheidszorg. De IAZ
kent op dit moment 14 leden. Leveranciers kunnen contact opnemen met de heer Piet Coolegem
welke coördinator is binnen de IAZ. Hij is het eerste aanspreekpunt en zal, indien bedrijven
interessante producten bieden hen doorverwijzen naar de juiste personen. De heer Coolegem is
te bereiken via onderstaande contactgegevens.
Tolbrugstraat 11
5211 RW´s Hertogenbosch
Tel: +31 (0)73 6992686
http://www.iaz.nl
FIT Den Haag - Gezondheidszorg in Nederland | januari ‘11 _________________________________________________________ 61
6. OVERZICHT SPELERS
In onderstaand overzicht zijn alle gegevens terug te vinden van organisaties, verenigingen en
overheid die in deze studie werden genoemd.
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
Parnassusplein 5
2511 VX Den Haag
Tel: +31 (0)70 3407911
Fax: +31 (0)70 3407834
http://www.rijksoverheid.nl
Nederlandse Zorgautoriteit (NZa)
Newtonlaan 1-41
3584 BX Utrecht
Postadres:
Postbus 3017
3502 GA Utrecht
Tel: +31 (0)30 2968111
Fax: +31 (0)30 2968296
http://www.nza.nl
Nederlands Paramedisch Instituut (NPI)
Amsterdamseweg 16
3812 RS Amersfoort
Postadres:
Postbus 1161
3800 BD Amersfoort
Tel: +31 (0)33 4216100
Fax: +31 (0)33 4216190
http://www.paramedisch.org
Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra (NFU)
Oudlaan 4
3515 GA Utrecht
Postadres:
Postbus 9696
3506 GR Utrecht
Tel: +31 (0)30 2739880
Fax: +31 (0)30 2739532
http://www.nfu.nl
62 __________________________________________________________________________
Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter bevordering der Pharmacie (KNMP)
Alexanderstraat 11
2514 JL Den Haag
Postadres KNMP:
Postbus 30460
2500 GL Den Haag
Tel: +31 (0)70 3737373
Fax: +31 (0)70 3106530
http://www.knmp.nl
Stichting Farmaceutische Kengetallen (SFK)
Alexanderstraat 11
2514 JL Den Haag
Postadres:
Postbus 30460
2500 GL Den Haag
Tel: +31 (0)70 3737444
Fax: +31 (0)70 3737445
http://www.sfk.nl
Vereniging Drogisterij parfumerie Bedrijven (VDB)
Postbus 182
2260AD Leidschendam
Tel: +31 (0)70 4442587
http://www.rndweb.nl
Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM)
Antonie van Leeuwenhoeklaan 9
3721 MA Bilthoven
Postadres:
Postbus 1
3720 BA Bilthoven
Tel: +31 (0)30 2749111
Fax: +31 (0)30 2742971
http://www.rivm.nl
FIT Den Haag - Gezondheidszorg in Nederland | januari ‘11 _________________________________________________________ 63
Zorgverzekeraars Nederland
Sparrenheuvel 16
3708 JE Zeist
Postadres:
Postbus 520
3700 AM Zeist
Tel: +31 (0)30 6988911
Fax: +31 (0)30 6988333
http://www.zn.nl
Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ)
Oudlaan 4
3515 GA Utrecht
Postadres:
Postbus 9696
3506 GR Utrecht
Tel: +31(0)30 2739883
Fax: +31 (0)30 2739780
http://www.nvz-ziekenhuizen.nl
Samenwerkende Topklinische opleidingsZiekenhuizen (STZ)
Oudlaan 4
3515 GA Utrecht
Postadres:
Postbus 9696
3506 GR Utrecht
Tel: +31 (0)30 2739414
Fax: +31 (0)30 2739780
http://www.stz-ziekenhuizen.nl
GGZ-Nederland
Piet Mondriaanlaan 50/52
3812 GV Amersfoort
Postadres:
Postbus 830
3800 AV Amersfoort
Tel: +31 (0)33 4608900
Fax: +31 (0)33 4608999
http://www.ggznederland.nl
64 __________________________________________________________________________
Associatie van Ketenapotheken (ASKA)
Overgoo 13
Leidschendam
Postadres:
Postbus 182
2260 AD Leidschendam
Tel: +31 (0)70 7620760
Fax: +31 (0)70 7620769
http://www.ketenapotheken.nl
Centraal Bureau Drogisterijbedrijven (CBD)
Postbus 1262
3600 BG Maarssen
Tel: +31 (0)346 584200
Fax: +31 (0)346 584201
http://www.drogistensite.nl
Koninklijke Nederlandse Drogisten Bond (KNDB)
Overgoo 15
Leidschendam
Postadres:
Postbus 262
2260 AG Leidschendam
Tel: +31 (0)70 3012786
Fax: +31 (0)70 3276537
http://www.kndb.org
Voor een overzicht van alle verenigingen, organisaties en overheid in de zorgsector wordt verwezen
naar de website:
http://www.medischewereld.nl/index.php?guide=1&hoofdrubriekid=145&rubriekid=244&subrubrie
kid=703&showaddress=1
Hier zijn de gegevens van 412 verenigingen, organisaties en overheid terug te vinden.
FIT Den Haag - Gezondheidszorg in Nederland | januari ‘11 _________________________________________________________ 65
7. BRONNENLIJST
WEBSITES
www.atriummc.nl
www.belastingdienst.nl
www.cbs.nl
www.drogistensite.nl
www.dutchhospitaldata.nl
www.erasmusmc.nl
www.fnvbondgenoten.nl
www.gezondheidsplein.nl
www.ggznederland.nl
www.hbd.nl
www.medischewereld.nl
www.nationaalkompas.nl
www.nza.nl
www.paramedisch.org
www.rijksoverheid.nl
www.rivm.nl
www.sfk.nl
www.stz-ziekenhuizen.nl
www.wza.nl
www.zn.nl
www.zorgatlas.nl
www.zorgvisie.nl
PUBLICATIES EN ARTIKELS
Persbericht - Prestaties Nederlandse ziekenhuizen gebundeld, 7 september 2009, NVZ
Gilde start nieuw kapitaalfonds voor zorgbedrijven, Zorgvisie, 9 december 2009
Richtsnoeren voor de zorgsector, Nederlandse Mededingingsautoriteit, maart 2010
Groei van de uitgaven aan zorg blijft hoog, CBS Persbericht, 20 mei 2010
Zorginvesteringsfonds gespekt door Philips, Zorgvisie, 17 augustus 2010
Kengetallen Nederlandse Ziekenhuizen 2009, Dutch Hospital Data, november 2010
Hoge omzetgroei en meer winst bij zorginstellingen, CBS, Webmagazine, 10 november 2010
Philips en Alysis Zorggroep sluiten megacontract, Zorgvisie, 23 december 2010
